Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap. Jaarverslag 2012

Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap Jaarverslag 2012

Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap Postadres: Postbus 805, 3500 AV Utrecht Bezoekadres: Kromme Nieuwegracht 66, ingang Jeruzalemstraat 3512 GD Utrecht Telefoon: 030-7115 110 E-mail: [email protected] Website: www.knag.nl

Inhoud Woord van de voorzitter 1. Organisatie 1.1 De organisatie 1.2 Bestuur en ereleden 1.3 Bureau, archivaris en kaarten- / atlasbeheer 1.4 Nieuwe huisvesting KNAG 1.5 Onderscheidingen

5 6 6 7 7 7 8

2. Activiteiten in 2012 2.1 Onderwijs 2.2 Lezingen, studiedagen en congressen 2.3 Excursies 2.4 Overige activiteiten 2.5 Diensten voor derden

10 10 14 15 16 17

3. Publicaties en periodieken 3.1 Geografie 3.2 Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie (TESG) 3.4 Digitale Nieuwsbrieven 3.5 Overige publicaties

18 18 19 20 20

Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage

21 22 23 24 25 26 27

I KNAG-leden en abonnees, 2010-2013 II Afdelingen, commissies en regionale kringen III Overzicht redacties IV Activiteitenoverzicht 2012 V Persoverzicht 2012 VI Verzonden persberichten 2012 VII Promotie Aardrijkskunde

• Woord van de voorzitter Het zijn wat sombere tijden in Nederland. De stagnerende economie en de nog steeds voort durende financiële crisis leiden er toe dat onzekerheid troef is en veel burgers, bedrijven en instellingen een pas op de plaats maken. En dat terwijl op vele terreinen structurele hervormingen doorgevoerd (moeten) worden om het tij te keren. Geen gemakkelijke situatie, ook niet voor een vereniging als het KNAG. Als we echter in dit verslag lezen wat er het afgelopen jaar weer aan KNAG activiteiten heeft plaatsgevonden en hoeveel leden daar aan meegedaan hebben en/of van geprofiteerd hebben, mogen we beslist tevreden zijn. De grote zes van het KNAG van de laatste jaren, de tijdschriften Geografie en TESG, de Onderwijsdag, de Geoweek en de belangenbehartiging en ondersteuning van de aardrijkskundedocenten en het aardrijkskundeonderwijs, zijn recht overeind gebleven ondanks de crisis. En dan heb ik het nog niet over de vele kleinere activiteiten waar het bureau, de besturen en de leden van het KNAG druk mee zijn geweest. De bijeenkomsten, excursies, publicaties en vertegenwoordigingen zijn alle vermeld in dit jaarverslag. Al die KNAG activiteit wordt ondersteund door nieuwe media, de websites, Twitter, Facebook en LinkedIn. Veel dank voor de inzet van velen om het KNAG levendig te houden en nuttig te laten blijven ten behoeve van de aardrijkskunde/geografie en van onze leden. Dat het genootschap daarbij ook financieel nog goed heeft gepresteerd is een extra compliment waard. We hebben het afgelopen jaar afscheid genomen van een gezichtsbepalende medewerkster op het bureau, onderwijscoördinator Anouk Adang. Zij blijft gelukkig actief voor het aardrijkskundeonderwijs. Inmiddels weten we dat het KNAG met Annelies Beek weer een uitstekende coördinator in huis heeft. Anouk bedankt en Annelies veel succes. Ook 2013 en 2014 lijken geen gemakkelijke jaren voor Nederland te worden. Maar de veerkracht van het KNAG is groot en naast de bedreigingen ontstaan er ook altijd weer kansen. Als we die blijven zoeken en grijpen kunnen we volgend jaar weer een positief jaarverslag over 2013 uitbrengen. Henk Ottens Voorzitter KNAG

5

1. Organisatie 1.1 De organisatie Het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) is in 1873 opgericht. In het begin was het hoofddoel het vermeerderen van wetenschappelijke kennis van de wereld en de aarde. Om dat te bereiken zijn door het KNAG tientallen expedities naar onbekende gebieden georganiseerd. De expedities werden ook gehouden met oog op de commerciële kansen van de gebieden die verkend werden. De vele authentieke kaarten en originele expeditie-uitrustingsstukken, die het KNAG aan verschillende Nederlandse musea in bruikleen heeft gegeven, getuigen nog steeds van de onderzoekstochten. Op de website www.knag-expeditie.nl en in het boek ‘In kaart gebracht met kapmes en kompas’, is veel informatie over de expedities te vinden. Alle kaartinventarisaties, verzamelingen van objecten, verslagen en foto’s hebben geresulteerd in indrukwekkend erfgoed van internationale betekenis. Sinds de noodzaak tot verkenning van onbekende gebieden afnam, concentreert het KNAG zich op de Nederlandse geografen en de geografie in Nederland. Vandaag is het KNAG een professionele vereniging van geografen, studenten geografie en aardrijkskundedocenten met ongeveer 3.000 leden. Naast het bevorderen van de geografische wetenschapsbeoefening en het opwekken van belangstelling voor de resultaten, focust het hedendaagse KNAG op het benadrukken van het onderscheidende vermogen van geografische kennis en van geograaf als beroep bij politiek, pers en publiek. Het KNAG richt zich verder op dienstverlening voor leden en het fungeren als ontmoetingsplatform voor het uitwisselen van ideeën, informatie en ervaringen. Het KNAG vormt het belangrijkste netwerk voor geografen en geografie in Nederland. Het biedt plek voor discussies en activiteiten tussen geografen werkzaam in wetenschap, onderwijs, management en politiek et cetera. Leden komen zowel uit de publieke als de private sector en opereren zowel in Nederland als internationaal. Het KNAG onderhoudt vele contacten met de belanghebbende organisaties bij de geografische wetenschappen en het aardrijkskundeonderwijs. Het KNAG publiceert de tijdschriften: Geografie, het tijdschrift in het Nederlands voor geografen die op de hoogte willen blijven van een breed scala van aardrijkskundige onderwerpen en van het onderwijs; en het wetenschappelijke, Engelstalige Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie (TESG), een gerenommeerd peer-reviewed tijdschrift.

KNAG Jaarverslag 2012

Daarnaast wordt om de doelstellingen te bereiken elk jaar de KNAG Onderwijsdag georganiseerd. De grote (ongeveer 700 deelnemers) ontmoetings- en nascholingsbijeenkomst voor het aardrijkskundeonderwijs in Nederland. Ook zijn er elk jaar lezingen, excursies, wedstrijden/prijsvragen en is het KNAG geregeld bij tentoonstellingen betrokken. Leden profiteren van aanzienlijke kortingen. Verder maakt het KNAG zich sterk met tal van projecten om relevante ontwikkelingen in de maatschappij en de beroepspraktijk op de juiste manier te koppelen binnen het vak aardrijkskunde.

6

• Predicaat ‘Koninklijk’ Organisaties met het predicaat Koninklijk dienen elke 25 jaar een verzoek in te dienen voor het recht om het dit te mogen blijven voeren. In 2012 heeft het KNAG hiertoe een verzoek ingediend bij Hare Majesteit de Koningin. Het verzoek ging vergezeld van een historische beschrijving van het KNAG van vooral de afgelopen decennia en verschillende documenten en publicaties. Het KNAG toonde hiermee dat het genootschap springlevend en zeer actief is en, zowel nationaal en internationaal, een belangrijk rol vervult voor het vak geografie, voor de geografen en voor de maatschappij. Het was daarop een zeer groot genoegen dat Hare Majesteit de Koningin heeft besloten het recht op het voeren van het predicaat Koninklijk opnieuw, tot medio 2037, aan het KNAG toe te kennen. Het KNAG is bijzonder vereerd met de verbondenheid tussen het Koninklijk Huis sinds 1880 en zeer verheugd dat het recht tot het voeren van Predicaat ‘Koninklijk’ in 2012 opnieuw voor 25 jaar aan het genootschap is toegekend.

De leden van het KNAG hebben de volgende visie en missie vastgesteld: • Visie Leefgebieden van de mens en de natuurlijke omgeving staan onder toenemende druk en de onderlinge samenhang in Nederland, Europa en de wereld wordt steeds belangrijker; wij krijgen steeds meer met elkaar te maken op onze eigen aarde en in onze eigen wereld, nabij en veraf. • Missie KNAG Fungeren als ontmoetingsplatform voor leden en belanghebbenden voor het uitwisselen van ideeën, kennis en informatie over Aardrijkskunde (AK)/Geografie (Geo). Laten zien van de betekenis ervan aan politiek, pers, publiek opdat mensen rekening houden met elkaar en met de natuurlijke omgeving. 1.2 Bestuur en ereleden • Erelid mw. dr. S.E. Steigenga-Kouwe • Bestuur prof. dr. H.F.L. (Henk) Ottens drs. L.J.F.P. (Leon) Busschops drs. J.A. (Jeanet) van Antwerpen drs. R.H. (Robbert) Coops dr. J.C. (Joos) Droogleever Fortuijn prof. dr. S.M. (Steven) de Jong drs. K. (Katie) Oost drs. N.G. (Nanno) Vlaanderen

voorzitter penningmeester personeel en praktijk (tot 1-7-2012) communicatie en praktijk wetenschap wetenschap (per 1-7-2012) onderwijs onderwijs

1.3 Bureau, archivaris en kaarten / atlasbeheer mw. drs. A.B. (Anouk) Adang drs. R.T.A. (Rob) Adriaens mw. A.M. (Annelies) Beek MSc M. (Marcel) Broekhuizen F.A.B. (Ferry) Devilee BSc mw. drs. G. (Gemmeke) van Kempen dr. R.H. (Ronald) Kranenburg mw. J. (Jody) Mijts drs. E.A.G. (Eelko) Postma mw. A.M. (Gonneke) van Sambeek mw. F.M. (Florence) van Sambeek

onderwijscoördinator (tot 15-10-2012) onderwijsspecialist onderwijscoördinator (per 15-10-2012) financieel en administratief medewerker projectmedewerker eindredacteur Geografie hoofd- en beeldredacteur Geografie projectmedewerker GeoWeek (1-1-2012 tot 1-7-2012) directeur-secretaris bureau-assistent administratief medewerker

De kaarten- en atlassencollectie van het KNAG is ondergebracht bij de Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit van Amsterdam. Beheerder: drs. J.W.H. (Jan) Werner. Archivaris van het KNAG is dr. P.P.W.J. (Paul) van den Brink, historisch-kartograaf, verbonden aan de faculteit Geowetenschappen van de Universiteit Utrecht. 1.4 Nieuwe huisvesting KNAG In december 2012 is het KNAG van Ganzenmarkt 6 verhuisd naar een nieuwe locatie aan de Kromme Nieuwegracht 66 te Utrecht. De nieuwe locatie is eveneens in de binnenstad van Utrecht, is representatief en wordt als een prettige werkomgeving ervaren. Reden van de verhuizing was de fusie van Cultuurnetwerk Nederland (hoofdhuurder Ganzenmarkt 6) en Kunstfactor (Kromme Nieuwegracht 66). Door de nieuwe fusie-organisatie Landelijk Kenniscentrum Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) is voor het pand aan de Kromme Nieuwegracht gekozen en met het vertrek van de hoofdhuurder kon Ganzenmarkt 6 niet als kantoorlocatie gehandhaafd worden. Het KNAG is als een van de medehuurders gevraagd mee te verhuizen.

7

1.5 Onderscheidingen • Plancius-medaille Het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap kent twee eremedailles: de Plancius- en de Vethmedaille. De Planciusmedaille is bestemd voor personen, die zich in het bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt voor de geografie. De Veth-medaille eert personen, die een grote bijdrage hebben geleverd aan de geografie, en met name ook voor activiteiten binnen het genootschap. De Plancius-medaille is vernoemd naar Pieter Platevoet, later Petrus Plancius, die in 1552 in West-Vlaanderen werd geboren. Hij was een van de belangrijkste cartografen van zijn tijd was. Plancius tekende zelf kaarten, de bekendste dateert uit 1590. In 1592 bracht hij zijn grote wereldkaart uit en vestigde daarmee zijn reputatie. Hij vervaardigde verder een aantal kaarten van de buiten-Europese kusten en, samen met Willem Barentsz, een kaart van het Middellandse zeegebied. Verder publiceerde hij journalen, zeemansgidsen, navigatieboeken en ontwikkelde hij een nieuwe methode voor de bepaling van de geografische lengte. Bovendien introduceerde hij het gebruik van de Mercator-projectie voor de zeekaarten. Zijn rol als centraal verzamelpunt van allerlei soorten informatie, die hij functioneel maakte voor andere kaartenmakers, was van grote betekenis. Plancius speelde een belangrijke rol bij de oprichting van de Verenigde Oost- en ook de West-Indische Compagnie, zowel financieel als voor de uitrusting met kaartmateriaal. Hij heeft vanwege zijn aardrijkskundige beschrijvingen en zijn activiteiten als cartograaf de aanzet gegeven voor de spectaculaire groei van de Nederlandse cartografie in de zeventiende eeuw. Op 7 mei ontving hoogleraar Piet Pellenbarg in de aula van Rijksuniversiteit Groningen de Planciusmedaille van het KNAG voor zijn uitzonderlijke verdiensten voor de geografische wetenschap. Na zijn afscheidscollege ‘De mental map van de Nederlandse ondernemer 1983-1993-2003-2012’ verraste KNAG-voorzitter Henk Ottens hem met de medaille. Piet Pellenbarg, meer dan 40 jaar verbonden aan de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen en de voorlopers daarvan, is een icoon van de economische geografie. Zijn onderzoek is vernieuwend, onderscheidend en toegepast. Hij heeft de behaviourale benadering in de economische geografie in Nederland op de kaart gezet. En dat met vastberaden langlopend, herhalend onderzoek waardoor veel inzicht ontstond wat er echt aan de hand is. Daarnaast heeft Piet Pellenbarg zich minstens zo hard ingezet voor het geografisch onderwijs in Groningen en is daarbij richtinggevend en gezichtsbepalend geweest.


Piet Pellenbarg (foto Elmer Spaargaren)

8

Toekenning Plancius-medaille: 1921 dr. ir J.W. IJzerman 1926 dr. Ph. C. Visser 1928 prof. dr. A. Penck 1930 prof. dr. G.A.F. Molengraaff 1930 Sir Francis Younghusband 1933 dr. Sven A. Hedin 1957 prof. dr. ir. F.A. Vening Meinesz 1959 Sir Vivian Fuchs 1998 prof. dr. Herman Verstappen 2000 prof. dr. F.J. Ormeling sr. 2001 prof. dr. Hans van Ginkel 2001 prof. dr. H.H. van der Wusten 2003 prof. dr. G.A. Hoekveld 2006 prof. dr. J.M.G. Kleinpenning 2007 prof. dr. G. Schilder 2007 prof. dr. F.J. Ormeling jr. 2009 dr. T.W.J. van Asch 2009 prof. dr. G.A. van der Knaap 2009 prof. dr. J. van Weesep 2012 prof. dr. P. Pellenbarg

• Veth-medaille De Veth-medailles - in zilver en brons - zijn later ingesteld dan de Plancius-medailles, namelijk bij het 80-jarig bestaan van het KNAG in 1953. Deze medailles zijn bestemd voor personen die zich onderscheiden door bijzondere prestaties op het gebied van de geografiebeoefening. In tegenstelling tot de Planciusmedailles worden de Veth-medailles hoofdzakelijk uitgereikt aan personen, die zich ook binnen het KNAG verdienstelijk hebben gemaakt.De Veth-medaille is vernoemd naar prof. dr. Pieter Johannes Veth (18141895), de eerste voorzitter van het Aardrijkskundig Genootschap (1873-1884). Hij was indoloog, verbonden aan het Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde te Leiden en onder meer de auteur van het gezaghebbende werk: Java, geografisch, etnologisch, historisch. Veth zette zich in voor de toename van de geografische kennis van onze toenmalige koloniën, en met name voor de uitrusting van expedities. Hij nam het initiatief voor de oprichting van het Tijdschrift van het KNAG. Bij zijn terugtreden als voorzitter wordt Veth benoemd tot erelid van het genootschap. In 2012 is de zilveren Veth-medaille aan prof. dr. Joost Terwindt uitgereikt. Prof. dr. Terwindt heeft zich zowel voor de geografische wetenschappen als voor het KNAG zeer verdienstelijk gemaakt gedurende zijn lange loopbaan. Maar ook maatschappelijk heeft Terwindt op diverse terreinen belangrijk werk verricht. Het is door die breedte van zijn professionele activiteiten en het constante hoge niveau waarop hij heeft geacteerd dat hij de, niet vaak toegekende, zilveren Veth medaille ten volle verdient. Toekenning zilveren Veth-medaille voor het gehele wetenschappelijke werk: 1959 dr. L.D. Brongersma 1962 dr. Ernst Crone 1971 prof. dr. A.J. Pannekoek 2012 prof. dr. Joost Terwindt Toekenning bronzen Veth-medaille: 1957 dr. C.C. Egeler en dr. T. De Booy 1963 prof. dr. W.E. Boerman 1963 dhr. J. Schokkenkamp 1970 dhr. R. Schrader 1998 drs. Johan Borchert 2000 dr. Ben de Pater 2002 dr. A.T. van Holten 2003 drs. P.C. Beukenkamp 2005 dr. L.J.A.E. Vankan

Joost Terwindt (r) ontvangt de Zilveren Veth-medaille van Henk Ottens

• KNAG Onderwijsprijs In 2009 is de KNAG Onderwijsprijs in het leven geroepen. Deze wordt uitgereikt aan personen die zich bijzonder hebben ingezet voor de vakinhoudelijke en/of vakdidactische ontwikkeling van het aardrijkskundeonderwijs. Dat kan zowel binnen po, vo, mbo, hbo en wo zijn, als vanuit de onderwijsondersteunende instellingen. Vanaf 2010 wordt de prijs alleen in de even jaren toegekend. Op vrijdag 7 december 2012, tijdens de KNAG Onderwijsdag in Ede, is de KNAG Onderwijsprijs uitgereikt aan Lonneke Rovers, docente aardrijkskunde aan het Mendelcollege in Haarlem. Ze verdient volgens de jury de prijs omdat zij een bijzonder enthousiaste en actieve docente aardrijkskunde is die een brug weet te slaan tussen aardrijkskunde in de klas en buiten school. Lonneke Rovers ontwikkelde veldwerkopdrachten, aardrijkskunde-olympiades en projecten voor excellente leerlingen. Op haar school helpt zij nieuwe docenten op weg en gebruikt bij vernieuwingsprojecten moderne digitale hulpmiddelen. Lonneke Rovers is iemand met veel inzet die zich hard maakt om het belang van aardrijkskundige kennis te laten zien. Toekenning KNAG Onderwijsprijs: 2009 drs. W.A. Korevaar 2010 dhr. T. Bloothoofd 2012 mevr. L. Rovers

Lonneke Rovers

9

2. Activiteiten in 2011 2.1 Onderwijs • KNAG-leerstoel voor het aardrijkskundeonderwijs De KNAG-leerstoel voor het aardrijkskundeonderwijs is bedoeld om de ontwikkeling van het vak aardrijkskunde in het basis- en voortgezet onderwijs te ondersteunen. Belangrijk daarbij is dat er een brug wordt geslagen tussen de wetenschappelijke geografie en aardwetenschappen enerzijds en de aardrijkskunde zoals die op basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs wordt onderwezen anderzijds. Dat gebeurt onder meer via publicaties, via het organiseren van nascholingscursussen voor aardrijkskundedocenten en via overleg met lerarenopleidingen en universitaire opleidingen geografie en aardwetenschappen. Sinds 1 februari 2007 is Joop van der Schee gedurende twee dagen per week voor 5 jaar hoogleraar op de KNAG-leerstoel voor het aardrijkskundeonderwijs. De leerstoel is nu gestationeerd bij de Faculteit Aarden Levens-wetenschappen van de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam. Deze aanstelling is per 2012 voor 5 jaar verlengd. Joop van der Schee is verder werkzaam als vakdidacticus aardrijkskunde, onderwijsgeografisch onderzoeker en docent sociale geografie aan de VU.

Joop van der Schee


De belangrijkste activiteiten betroffen: –– voorzitter van de College voor Examens (CvE) commissie voor het nieuwe vmbo examenprogramma aardrijkskunde (tot zomer 2012) –– voorzitter van de CvE toetswijzercommissie wereldoriëntatie basisonderwijs (tot zomer 2012) –– voorzitter van de CvE commissie voor een herziening van het examenprogramma aardrijkskunde havo/ vwo aardrijkskunde (sinds najaar 2012); –– projectleider van het landelijk expertisecentrum aardrijkskunde –– lid van de landelijke stuurgroep watereducatie (tot voorjaar 2012) –– adviseur van het bestuur van de afdeling onderwijs van het KNAG –– organisator van nascholing aardrijkskunde voor docenten aardrijkskunde op verschillende niveaus –– begeleider van acht promotietrajecten over kwaliteitsverbetering in het aardrijkskunde –– voorzitter van de KNAG commissie voor de Derby der Lage Landen (tot zomer 2012) –– co-chair van de International Geography Olympiad van de IGU (tot zomer 2012) –– co-chair van de IGU Commission on Geographical Education (sinds zomer 2012) –– samen met anderen het vak aardrijkskunde onder de aandacht brengen van politiek en media

10

• Natuur, Leven en Technologie (NLT) Het KNAG is vanaf het begin in 2006 betrokken geweest bij het ‘nieuwe schoolvak’ Natuur, Leven en Technologie. Pim Beukenkamp heeft vanaf het begin namens het KNAG zitting gehad in de stuurgroep NLT. In 2010 is de eerste periode van NLT afgesloten, waarmee de werkzaamheden van de stuurgroep zijn beëindigd. De regie over de verankering van het schoolvak NLT wordt voortgezet door de nieuwe Stuurgroep Verankering NLT. Het KNAG als vereniging is hier niet meer in vertegenwoordigd, Bernd Andeweg heeft als geoloog op persoonlijke titel zitting in deze stuurgroep. Sinds 1 september 2011 is het KNAG vertegenwoordigd in de vaksectie NLT van de Nederlandse Vereniging voor het Onderwijs in de Natuurwetenschappen (NVON). Eelke Snabilié heeft deze taak op zich genomen. • Examenbesprekingen Na de centrale examens aardrijkskunde, eerste tijdvak, zijn er regionale bijeenkomsten geweest om de examens havo en vwo te bespreken. In Goes en Alkmaar zijn er ook regionale besprekingen vmbo geweest. Op 25 mei (vmbo en vwo) en 31 mei (havo) zijn er in de vergaderzalen van Ganzenmarkt 6 drie landelijke besprekingen georganiseerd. De resultaten zijn als aanvullingen op het correctievoorschrift gepubliceerd op www.knag.nl en zijn gecommuniceerd met het College voor Examens. Ook de onvrede die er onder de docenten havo en vwo heerst over de manier van invoeren van slechts één toegestane atlasdruk op het examen is hierin geuit.

• Nieuw vmbo-programma aardrijkskunde Nadat door Cevo op de Onderwijsdag van 2008 een enquête is gehouden onder vmbo-docenten over het rapport ‘Kijk op een veranderende wereld’, is in 2009 begonnen met de uitwerking ervan. Er is een stuurgroep geformeerd met vertegenwoordigers van het Ministerie van OCW, Cevo (inmiddels heet dit CvE), Cito, SLO, KNAG en een toehoorder/adviseur van GEU (de branchevereniging van educatieve uitgeverijen). Joop van der Schee was voorzitter van de stuurgroep en Anouk Adang secretaris. In 2010 zijn een conceptversie van het examenprogramma en een conceptversie van de syllabus ter raadpleging voorgelegd aan docenten, opleiders, schoolleiders en anderen zoals ouders. In 2011 heeft de minister haar goedkeuring gegeven aan het examenprogramma aardrijkskunde vmbo en heeft het College voor Examens de syllabus hiervan vastgesteld. In 2012 heeft het KNAG samen met de Vrije Universiteit nascholingsbijeenkomsten georganiseerd voor vmbo-docenten. 130 deocenten hebben de bijeenkomsten bezocht. Op elke studiedag komen twee nieuwe examenonderwerpen aan de orde. Bij elk onderwerp geeft een vakexpert vakinhoudelijke informatie en geeft een vakdidacticus suggesties voor hoe dit onderwerp te behandelen in de klas. Dag 1: Onderwerpen: Energie (SE) en Grenzen & identiteit (SE) Donderdag 12 april 2012 10.00-16.00 uur VU Amsterdam Woensdag 18 april 2012 10.00-16.00 uur Windesheim Zwolle Dinsdag 24 april 2012 10.00-16.00 uur Fontys Tilburg. Dag 2: Onderwerpen: Klimaat (CE) en Arm & rijk (SE) Donderdag 1 november 2012 10.00-16.00 uur Windesheim Zwolle Woensdag 7 november 2012 10.00-16.00 uur Fontys Tilburg Dinsdag 13 november 2012 10.00-16.00 uur VU Amsterdam • Pabo-netwerkdagen Ook in 2012 is er een vakoverstijgende pabo-netwerkdag georganiseerd. Op 18 april kwamen ruim 70 docenten geschiedenis, natuur/milieu/techniek en aardrijkskunde en enkele uitgevers bijeen om zich te buigen over het thema ‘Learning to live in the world’. Gastheer was Gert Talens, werkzaam op de Saxion Hogeschool in Deventer. Keynote sprekers in het ochtendprogramma waren Fran Martin van de University of Exeter en Dorian de Haan (lector aan InHolland). Arie Vonk (geschiedenis) en Menno Wierdsma (natuur) traden op als referent bij de lezing van Fran Martin. ’s Middags kon men kiezen uit 8 vakoverstijgende workshops. Op 10 oktober is er pabo-netwerkdag georganiseerd op het Instituut Theo Thijssen (HU) in Utrecht. Er waren bijdragen van onder meer Frederik Oorschot over de tussendoelen aardrijkskunde, en van Maarten Kleinhans over het educatieve wetenschapsspel Expeditie Moendoes. Er waren 15 deelnemers aan deze pabo-netwerkdag. • Finale Nationale Aardrijkskunde Olympiade Op 6, 7 en 8 juni streden 15 finalisten van de Nationale Aardrijkskunde Olympiade tegen elkaar in de hoop een mooi resultaat te behalen en natuurlijk om te mogen deelnemen aan de internationale geo-olympiade in Keulen. De finale werd medegeorganiseerd door docenten van de opleiding Geomedia & Design van de HAS Den Bosch. Er waren een theorietoets en een veldwerkopdracht, over de breuklijn die in natuurgebied de Bedafse Bergen loopt. De algemene winnaar was Paul Veldhuyzen en respectievelijk Christine Koster en Tess op den Kelder wonnen de Theorie- en Veldwerkprijs. Paul, Christine en Tess waren samen met Hedwich Daman de Nederlandse afgevaardigden voor de iGeo in Keulen. • IGeo De internationale aardrijkskunde olympiade (iGeo) is van 21 t/m 27 augustus gehouden in Keulen. De olympiade bestond uit een schriftelijke toets, een multimedia-toets en een veldwerk. De vier winnaars van de nationale aardrijkskunde olympiade hebben Nederland vertegenwoordigd in Keulen. Het Nederlandse team eindigde op de tiende plaats in het landenklassement.

Drie winnaars van de Nationale Aardrijkskunde Olympiade: vlnr Tess op den Kelder, Christine Koster en Paul Veldhuyzen

11

• Onderwijsdag ‘Risico: De Geografie van gevaar en veiligheid’ De KNAG Onderwijsdag 2012 vond plaats in Congrescentrum CineMec in Ede. Centraal thema was ‘de Geografie van gevaar en veiligheid’. In tegenstelling tot eerdere jaren werd de Onderwijsdag dit jaar niet in nauwe samenwerking met een universiteit of Hogeschool georganiseerd. Wel heeft Wageningen UR geholpen met het werven van studenten voor hand- en spandiensten, en met het benaderen van enkele sprekers en de excursieleiders. Tijdens het ochtendprogramma vertelde Henk Scholten over het nut van geo-informatietechnologie bij crisisbeheersing. Bart Parmet benadrukte namens de Deltacommissaris het belang van jongeren voor het deltaprogramma. Adwin Bosschaart besprak hoe docenten leerlingen bewuster kunnen maken van overstromingsgevaar. In de middag waren er dertig workshops over onder andere klimaatverandering en de voedselproductie in de toekomst, en over lesmethoden en examens. Een deel van de deelnemers ging op excursie.

Deelnemers van een excursie tijdens de KNAG Onderwijsdag

Door hevige sneeuwval op 7 december ontstonden in het gehele land grote problemen op de weg en het spoor. Ondanks deze problemen waren er ongeveer 800 aardrijkskundigen op deze zeer geslaagde editie van de KNAG Onderwijsdag. • Werkgroep schoolexamens Voor de werkgroep schoolexamens is 2012 het jaar geweest waarin de vruchten van de jarenlange investeringen geplukt konden worden. De werkgroep schoolexamens heeft in 2011 de databank met schoolexamenopgaven voor havo en vwo compleet gemaakt en er de laatste verbeteringen aan gedaan. De werkgroep bestaat uit Jan-Willem van Velzen, Theo Hoebink, Judith Peeters en Bart Pijpers. Op 17 april namen 60 docenten deel aan de speciaal georganiseerde studiemiddag schoolexamens, waarbij ook de cd-roms met daarop de toetschecker en de voorbeeldopgaven voor de schoolexamens werden gepresenteerd. Eind 2012 is er een werkgroep schoolexamens vmbo van start gegaan. • Vertegenwoordiging Verschillende medewerkers en vrijwilligers zetten zich in als vertegenwoordiger van het KNAG bij andere organisaties: Atlantische Onderwijscommissie: Frederik Oorschot Platform VVVO: Anouk Adang tot 15 oktober, daarna Annelies Beek CvE vakcommissie vmbo: Dorrie Driedonks CvE vakcommissie havo/vwo: Bart Pijpers (tot 1 augustus) / Arij Eijsberg (per 1 augustus) NLT-vaksectie bij NVON: Eelke Snabilié


• Stage Jochem Jautze Jochem Jautze, masterstudent Geo-communicatie aan de Universiteit Utrecht, heeft in 2012 bij het KNAG een stage-opdracht uitgevoerd. Jochem heeft onderzoek gedaan naar de positie van het vak aardrijkskunde in adviezen van schooldecanen aan bovenbouwleerlingen. Daartoe heeft hij 10 schooldecanen geïnterviewd. Jochem heeft concrete aanbevelingen gedaan over manieren om decanen beter te informeren over het vak aardrijkskunde.

12

• Onderzoek Florian Langstraat In opdracht van het KNAG heeft Florian Langstraat onderzoek gedaan naar het Ambassadors Programme van de Britse Royal Geographical Society (RGS). De onderzoeksopdracht maakte deel uit van het Honours Programma van de bacheloropleiding sociale geografie en planologie aan de Universiteit Utrecht. Het Ambassadors Programme van de RGS laat enthousiaste studenten geografie optreden als ‘ambassadeurs van de geografie’ om middelbare scholieren nut en noodzaak van geografie te laten inzien, en zo meer enthousiasme voor het vak te kweken. In Engeland zijn de ervaringen positief. Florian Langstraat heeft het programma geëvalueerd, en geeft in zijn eindrapportage aanbevelingen voor de mogelijk implementatie van een vergelijkbaar programma in Nederland. Het KNAG wil in 2013 de mogelijkheden van het opzetten van een vergelijkbaar programma verder onderzoeken.

• GeoWeek 2012 In 2012 is voor de zesde achtereenvolgende keer de GeoWeek gehouden. De GeoWeek vond dit jaar plaats in de week van 7 t/m 11 mei 2012. In de GeoWeek gaan leerlingen van 10 t/m 15 jaar die nog een keuze moeten maken voor een profiel, vakopleiding of vervolgstudie aan het werk met bodem, water en digitale kaarttechnieken. ‘Zelf doen’ staat voorop als de leerlingen op bezoek gaan bij bedrijven en overheden, of als de professionals op bezoek komen in de klas. De expedities worden mede door de bij het KNAG aanwezige kennis van de onderwijspraktijk zo goed mogelijk ingepast. Dat maakt het voor docenten gemakkelijk en goed werkbaar. Het mes snijdt aan twee kanten. De leerlingen doen op een aansprekende manier waardevolle kennis op, en de beroepspraktijk kan hen de goede en leuke toekomstmogelijkheden in de geosector laten zien. Er bestaan na zes jaar duidelijke routines en een structuur voor de GeoWeek. De GeoWeek werd dit jaar gefinancierd door SKB Duurzame ontwikkeling van de ondergrond, en het Ministerie van Economische zaken, Infrastructuur en Milieu (Agentschap NL)/Bodem+. Het thema ‘bodem’ stond centraal. Veel bedrijven en organisaties die in de vorige vijf jaren hadden deelgenomen aan de GeoWeek reageerden dit jaar ook enthousiast dat ze weer mee wilden doen. In 2012 hebben in totaal 3.060 leerlingen, verdeeld over 95 scholen, meegedaan aan de GeoWeek. Er zijn 70 verschillende expedities aangeboden, door 47 bedrijven. In Geografie nr. 7 is een fotoverslag van de GeoWeek 2012 geplaatst. Leerlingen tijdens de GeoWeek (foto gemeente Almere)

13

2.2 Lezingen, studiedagen en congressen 17 januari Kring Amsterdam: Lezing Jos Gadet: ‘Terug naar de stad’ 8 februari Kring Amsterdam: Lezing Ewald Engelen: ‘De kredietcrisis’ 15 maart Kring Utrecht: Lezing door Hans Renes ‘2000 jaar ruimtelijke ontwikkelingen van Utrecht’ 28 maart Kring Amsterdam: Lezing Elly Liemberg: ‘Rondreis in Syrië en Jordanië’ 12 april Symposium ‘Het platteland als consumptieruimte’ Op 12 april 2012 organiseerden het KNAG, tijdschrift AGORA en de Mansholtleerstoel RuG/FRW een symposium met als thema ‘Het platteland als consumptieruimte’. Het symposium was op de campus van de Rijksuniversiteit Groningen, en had 95 deelnemers. Het symposium draaide om de verandering van het platteland, van een productieruimte naar een consumptieruimte. Er werd besproken hoe de consumptieruimte er uit ziet en er uit moet zien. Er werd ingegaan op de economie en de demografie van het huidige platteland, maar ook op de positie van oude en nieuwe dragers. Hoe maakt de landbouw de draai naar haar nieuwe omgeving, hoe staat het met de leefbaarheid, hoe zit het met de rol van nevenactiviteiten binnen en buiten de landbouw, en is het platteland wel klaar voor haar leisure-functie? Er waren bijdragen van Ida Terluin, Dirk Strijker, Marianna Markantoni, Leo van Wissen, Frans Thissen, Lies Messely en Stefan Hartman. 12 juni KNAG-lezing ‘De Zandmotor’ door prof. dr. ir. Marcel Stive De jaarlijkse KNAG-lezing ging dit jaar over de ‘Zandmotor’. De Zandmotor is een kunstmatig, haakvormig schiereiland voor de kust bij Ter Heijde. Met de Zandmotor wordt onderzocht of het mogelijk is om de kustversterking op een meer natuurlijke manier te laten verlopen. De bedoeling is dat het zand uit de Zandmotor door de zeestroming en de wind wordt verspreid langs de Nederlandse kust, en dat er daardoor een bredere kust en bredere duinen ontstaan. De lezing werd gegeven door prof. dr. ir. Marcel Stive, die wordt beschouwd als bedenker van de Zandmotor. Stive is als hoogleraar Kustwaterbouwkunde verbonden aan de Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen van de Technische Universiteit Delft. De lezing had 60 bezoekers.

De Zandmotor foto Rijkswaterstaat

30 oktober Kring Amsterdam: Lezing Henk Roelofsen: ‘Thailand & Laos’


27 november Kring Amsterdam: Lezing Eisse Kalk: ‘Hergebruik van oude gebouwen in Amsterdam’

14

7 december KNAG Onderwijsdag 2012 De KNAG Onderwijsdag vond dit jaar plaats in Ede. Meer over de KNAG Onderwijsdag 2012 op pagina 12.

2.3 Excursies 13 t/m 15 april Kring Amsterdam: Weekendexcursie in Beek-Ubbergen met het thema ‘Stuwwallen’ o.l.v Hans de Jong, fysisch geograaf 23 juni Kring Utrecht: Fietsexcursie ‘De Limes tussen Leidsche Rijn en Woerden’ o.l.v. Jeroen van der Kamp 30 juni Kring Amsterdam: Fietsexcursie buitengebied Amsterdam Nieuw-West o.l.v. Miriam Koevoets, landschapsarchitecte 15 september KNAG-excursie ‘Aardkundige monumenten in Noord-Holland’ Op zaterdag 15 september werd tijdens de KNAG-excursie een bezoek gebracht aan een aantal aardkundige monumenten in de provincie Noord-Holland. Het KNAG organiseerde de excursie in samenwerking met de Provincie Noord-Holland. Aardkundige monumenten zijn markante plaatsen of gebieden die iets vertellen over de ontstaansgeschiedenis van het land. Per touringcar werden een aantal van deze monumenten aangedaan. De excursie voerde naar droogmakerij de Schermer, polder Mijzen, het Excursiegangers op de Hondsbossche voormalig eiland Wieringen, zandplaats de Balgzand. Daarna werd de Zeewering kust aangedaan, met stops in Callantsoog en Sint-Maartenszee. Als afsluiting reed de bus over de Hondsbossche en Pettemer Zeewering. De excursie werd inhoudelijk geleid door Pim Beukenkamp (Faculteit Geowetenschappen van de Universiteit Utrecht), Rob Adriaens (KNAG), Eric Khodabux (Provincie NoordHolland) en Deon Slagter (Rijkswaterstaat). Er waren 57 deelnemers. 15 september Afdeling Historische Geografie: Excursie ‘Oostelijk Zeeuws-Vlaanderen en aangrenzend Oost-Vlaanderen. O.l.v. Hans Renes en Adrie de Kraker 28 september Kring Amsterdam: Wandelexcursie Amsterdam Indische Buurt o.l.v. Eisse Kalk 3 november Kring Utrecht: ‘Stadswandeling ‘Amersfoort, een kei van een stad’ o.l.v. Pim Beukenkamp 15 december Kring Amsterdam: Rondleiding door Eye (het nieuwe Filmmuseum)

15

2.4 Overige activiteiten • Stage Sociale Media In 2012 heeft Boudewijn Vreugdenhil zijn stage bij het KNAG afgerond. De stage was een onderdeel van de masteropleiding Geo-communicatie aan de Universiteit Utrecht. Tijdens de stage heeft hij de mogelijkheden van het gebruik van sociale media voor het KNAG in kaart gebracht. In de eindrapportage heeft Boudewijn concrete aanbevelingen gedaan voor het beter inzetten van Twitter, Facebook en LinkedIn. • Tentoonstelling ‘Recht zo als die gaat - varen op de kaart van Mercator’ Vanaf 16 oktober 2011 (tot en met 8 september 2013) is de tentoonstelling ‘Recht zo als die gaat - varen op de kaart van Mercator’ bij het Maritiem Museum in Rotterdam te bezoeken. In samenwerking met het KNAG is voor groep 7 en 8 van het basisonderwijs en brugklassen vmbo tl, havo en vwo een onbegeleide les samengesteld waarin de leerlingen aan de slag gaan met Bosatlassen, oude zeekaarten, globes en kompassen. Ingewikkelde materie, zoals het uitzetten van routes en de werking van satellietnavigatie, is met Klokhuisachtige filmpjes toegankelijk gemaakt. Het KNAG heeft zijn expertise ingezet om de inhoud van de tentoonstelling en het educatiemateriaal te checken en zoveel mogelijk te laten aansluiten op het onderwijs. • Adviescommissie aardrijkskundige namen in Nederland De Adviescommissie aardrijkskundige namen in Nederland (AaniN) is een commissie onder de hoede van het KNAG. De AaniN is samengesteld uit taalkundigen, historici en cartografen. De experts van de commissie verstrekten ook in 2012 onder andere adviezen aan overheden, gevraagd of ongevraagd, aangaande aardrijkskundige namen in Nederland, zoals waternamen, gemeentenamen, plaatsnamen, veldnamen of namen van kunstwerken. Meer informatie is te vinden op www.plaatsnamenadvies.nl • EUGEO Het KNAG neemt deel in EUGEO, de samenwerkingsorganisatie van geografische genootschappen in Europa. In augustus 2012 vond tijdens het IGU Congres in Keulen het EUGEO Seminar: “The State of Geography in Europe” plaats. Hierin werden de geografische genootschappen in Europa uitgenodigd de staat van het vakgebied in hun land te presenteren en werd gediscussieerd hoe de genootschappen hun organisaties kunnen versterken, hun leden dienstbaar kunnen zijn en het vakgebied kunnen promoten. Verder heeft het KNAG in 2012 een aantal keren deel genomen aan algemene vergaderingen en overleggen. Henk Ottens, voorzitter van het KNAG, is tevens voorzitter van EUGEO.


• IGU De Nederlandse vertegenwoordiging van International Geographical Union (IGU) is ondergebracht bij het KNAG. De leden bestaan uit vertegenwoordigers van verschillende geografische faculteiten, afdelingen en secties in Nederland. Het KNAG-bureau voert een aantal financieel-administratieve taken uit. Huib Ernste, hoogleraar sociale geografie aan de Radboud Universiteit, is voorzitter van IGU-Nederland. Tijdens het IGU-congres in Keulen in de zomer van 2012 is binnen de wereldwijde organisatie van IGU zelf, Joos Droogleever Fortuijn gekozen en benoemd als vice-president. Joos Droogleever Fortuijn is o.a. ook voorzitter van de afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies van de Universiteit van Amsterdam en bestuurslid van het KNAG.

16

2.5 Diensten voor derden • Secretariaat WLO Het KNAG-bureau heeft in 2012 werkzaamheden uitgevoerd voor de Werkgemeenschap voor Landschapsonderzoek (WLO). De taken voor de WLO werden uitgevoerd door Marcel Broekhuizen (financiën), Florence van Sambeek (secretariaat) en Ferry Devilee (redactiesecretariaat tijdschrift Landschap). • FEGOO Stichting FEGOO heeft als doel het bevorderen van de wetenschappelijke beoefening van de geografie van Europa. Het werk van de stichting vindt plaats onder auspiciën van het KNAG. In het voorjaar van 2012 is een oproep gedaan, o.a. met een advertentie in het vakblad Geografie voor het aanvragen van een beurs of subsidie voor wetenschappelijke onderzoeks- en onderwijsactiviteiten op het gebied van de geografie en planologie van Europa. De aanvragen konden door Master- en PhD-studenten in Nederland worden ingediend voor onderzoek, onderwijs, congressen en summerschools e.d., bijvoorbeeld voor comparatief onderzoek van steden/regio’s binnen Europa, van thema’s gerelateerd aan de Europese instellingen (EU, Raad van Europa e.d.) en van thema’s over de relatie van Europa met de rest van de wereld. De selectiecommissies heeft gedurende de aanvraagperiode in 2012 totaal zeven aanvragen ontvangen en er daarvan uiteindelijk vier toegekend, twee van €250 en twee van €500. • GAIA GAIA is een netwerk voor vrouwen uit de aardwetenschappen. Het KNAG beheert het postadres voor het netwerk.

17

3. Publicaties en periodieken 3.1 Geografie Ook dit jaar heeft de redactie van Geografie geprobeerd actuele artikelen aan te bieden voor een breed lezerspubliek van geografen en docenten aardrijkskunde. De redactionele vulling van het tijdschrift verliep in 2012 voorspoedig. Wederom oversteeg het aanbod van artikeleb de beschikbare ruimte, waardoor het helaas niet mogelijk is alle aangeboden verhalen te plaatsen. In 2010 constateerden we dat het door de toegenomen werkdruk op de universiteiten en de versterkte focus op het publiceren in internationale gerefereerde tijdschriften moeilijker werd voor universitaire medewerkers om tijd vrij te maken om te schrijven voor Geografie. In 2011 echter leek daar voorzichtig weer meer ruimte voor te komen. Valorisatie – het maatschappelijk relevant inzetten van wetenschappelijke kennis - wordt breed gedragen binnen de faculteiten. Voor Geografie betekent dit dat faculteiten hun kennis vaker middels artikelen beschikbaar willen stellen voor het onderwijs. In 2012 bestendigde dit beeld zich. Niet enkel individuen, maar ook instellingen zien meer en meer in dat het delen van kennis belangrijk is. In 2007 hebben we de lijn ingezet om een evenwichtiger verdeling van het aantal sociaal- en fysischgeografische artikelen te realiseren. Ook in 2012 was dit ons streven. Bijzondere vermelding verdienen Jan van Mourik, Joost Terwindt, Steven de Jong, Bernd Andeweg en Hans de Jong die hier met het schrijven van artikelen en het benaderen van potentiële auteurs aan hebben bijgedragen. Voorts hebben we wederom gepoogd de actualiteit geografisch te benaderen. Dit resulteerde in artikelen over de mogelijkheid schaliegas te winnen in Nederland, een artikelenreeks over stadsvernieuwing in Istanbul, de mogelijke ontpoldering van de Hedwigepolder en stemgedrag in Nederland. Ook actueel, maar luchtiger was een bijdrage over de Ronde van Vlaanderen. Sjef van Hoof nam diverse interviews af voor de rubriek ‘de scriptie van’, Jan Werner verzorgde een reeks artikelen over de Atlas der Neederlanden, Frank van Dam continueerde zijn reeks ‘stad in zicht’ en Tom Wils schreef in ‘excellente docenten’ over het onderwijs. In juni 2012 verscheen het dikke themanummer over de opkomst van de BRIC’s. Otto Verkoren wijst in de inleiding op de aanstormende nieuwe economische grootmachten. Leo van Grunsven, Paul van Lindert en Guus van Westen richten in het nummer het zoeklicht op de veranderende structuurkenmerken van China, Brazilië en India. Drie landen die een snelle groei achter de rug hebben, maar gerealiseerd op verschillende wijzen en onder uiteenlopende omstandigheden. In het november/decembernummer volgde een artikel waarin Leo Paul zich afvroeg of het wel terecht is dat Rusland tot de BRIC’s wordt gerekend. De redactie van Geografie kende geen mutaties in 2012. De volledige samenstelling van de redactie is te vinden in bijlage III (p. 23).


Ook dit jaar zijn alle artikelen na te lezen op de website www.geografie.nl. Ferry Devilee zorgde er als webredacteur onder meer voor dat de vulling steeds op tijd geschiedde, dat lezers met inlogproblemen werden geholpen en dat het extra lesmateriaal bij de artikelen werd ontsloten.

18

Ondanks alle inspanningen is het aantal lezers van Geografie in 2012 toch weer iets teruggelopen. Desondanks blijft de redactie samen met het KNAG-bureau en bestuur zich hardmaken om hierin tot groei te komen. Dat is niet eenvoudig gezien de momentele uitstroom van ouderen uit het onderwijs. Hoewel we voor gepensioneerden een reductietarief kennen, besluiten toch veel gepensioneerden hun abonnement te beëindigen. Dat dit niet heeft geresulteerd in een forse daling van het aantal abonnementen is te danken aan de inspanningen om jongeren (studenten en beginnend docenten) te interesseren voor het tijdschrift. De wervingsactiviteiten die noodzakelijk zijn om het aantal abonnees te laten groeien, zullen in de komende jaren worden gecontinueerd, of waar mogelijk opgevoerd. Alleen zo kunnen we de continuïteit van het tijdschrift garanderen. Voor de samenstelling van het abonneebestand kunt u terecht in bijlage I (p. 21).

3.2 Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie (TESG) Het KNAG publiceert in samenwerking met uitgeverij Wiley-Blackwell ‘Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie’ (TESG). Zoals gebruikelijk zijn in 2012 zijn vijf nummers van het tijdschrift verschenen. Drie van de vijf waren reguliere nummers, met daarin artikelen over onderwerpen uit de verschillende deelvakgebieden van de sociale geografie. In nummer 2 verscheen het dossier ‘Neoliberal conservation and uneven geographical development.’ onder gastredactie van Bram Büscher en Murat Arsel. Nummer 5 was een special issue met als thema ‘The design, experience and justice of mobility’. De gastredactie bestond uit Huib Ernste, Karel Martens en Joris Schapendonk. In de terugkerende rubrieken ‘Outlook on Europe’ en ‘Window on the Netherlands’ is ruimte voor korte artikelen over actuele onderwerpen uit respectievelijk Europa en Nederland. In de rubriek The Netherlands is Maps beschrijven Piet Pellenbarg en Paul van Steen aan de hand van een kaart een ruimtelijk verschijnsel in Nederland. De redactie heeft ingediende reguliere artikelen op kwaliteit beoordeeld en ter beoordeling naar collegawetenschappers gestuurd. De redactie heeft drie maal vergaderd, te weten op 1 februari, 27 juni en 12 september. In 2012 bestond de redactie uit de volgende leden: prof. dr. F.G. van Oort (hoofdredacteur) mw. dr. B. van Gorp (eindredacteur) dr. J.R. Beaumont (boekbesprekingen) dr. M. Burger (per 12-9-2012) prof. dr. J. van Dijk prof. dr. H. Ernste (Outlook on Europe) dr. D. Evers (Outlook on Europe) mw. dr. V.D. Mamadouh mw dr. M.A.F. Ros-Tonen mw. dr. V. Schutjens (Window on the Netherlands) dr. G. van Westen (Outlook on Europe) Redactiesecretariaat F.A.B. Devilee BSc In juni 2012 werd de ISI Impact Factor van TESG over 2011 bekend gemaakt. De impact factor is indicatie voor de mate waarin artiken uit TESG worden geciteerd door andere tijdschriften. De Impact Factor is helaas gezakt naar 0.681 (tegenover 0.802 een jaar eerder). Daarmee staat TESG in de ‘ISI Journal Citation Reports Ranking’ in de categorie Geografie op de 44ste plaats van 73 journals (42/67 in 2010). In de categorie Economie staat TESG op de 176ste van 320 journals (141/305 in 2010). Er is nog altijd een verschuiving van papieren naar digitale abonnementen waarneembaar. Van de 369 instituten met een abonnement op TESG heeft 86 % toegang tot de digitale versie. 11 % ontvangt uitsluitend de papieren variant, en 3 % heeft zowel de papieren als de digitale versie. Het ‘International Advisory Board’ van TESG bestond in 2012 uit de volgende leden. Sergio Conti (University and Politecnico of Turin, Italy) Heinz Fassmann (Universität Wien, Austria) Christian Kesteloot (University of Leuven, Belgium) Stephan Krätke (Viadrine European University Frankfurt (Oder), Germany) Richard Le Heron (University of Auckland, New Zealand) Anders Malmberg (University of Uppsala, Sweden) Sally A. Marston (University of Arizona, USA) Jan Nijman (Universiteit van Amsterdam, Nederland) Diane Perrons (London School of Economics, UK) Georges Prevelakis (Tufts University, USA and Sorbonne, France) Christian Rogerson (University of the Witwatersrand, South Africa)

19

3.4 Digitale nieuwsbrieven Het KNAG verstuurt twee verschillende digitale nieuwsbrieven om leden en niet-leden om de hoogte te houden van recente ontwikkelingen. De KNAG Nieuwsbrief informeert belangstellenden over activiteiten van het KNAG en ontwikkelingen in de wereld van de geografie. In 2012 zijn vier edities van deze nieuwsbrief verstuurd aan ruim 2700 abonnees. De KNAG Nieuwsbrief Onderwijs is specifiek bedoeld voor docenten aardrijkskunde. De nieuwsbrief behandelt onderwerpen als onderwijsbeleid, nascholingen, conferenties en aankondigingen. In 2012 zijn tien edities van deze nieuwsbrief verstuurd naar ongeveer 1300 geabonneerden.

3.5 Overige publicaties • Grote Atlas van de West-Indische Compagnie. Deel II. In november 2012 is het tweede en laatste deel van de Grote Atlas van de West-Indische Compagnie verschenen. Dit deel, ‘De Nieuwe WIC, 1674-1791’ richt zich op de cartografische en historisch-topografische nalatenschap uit de late 17e en de 18e eeuw van de zes Nederlandse eilanden in de Antillen (Sint Eustatius, Saba, Sint Maarten, Curaçao, Aruba, Bonaire), de koloniën Essequibo, Demerara en Berbice op de Wilde Kust (tegenwoordig Guyana), Suriname en de reeks Nederlandse forten en nevenvestigingen aan de Goudkust (in het huidige Ghana). Dit deel begint met een inleiding in de geschiedenis van de WIC en de compagniescartografie. De atlas bevat verder circa 800 reproducties in facsimile, met een uitvoerig beschrijvend en verklarend bijschrift. De atlas in een uitgave van Asia Major, in samenwerking met het KNAG, het Nationaal Archief en URU-Explokart/Universiteit Utrecht.


• CD-ROM ‘Schoolexamens à la carte’ In april 2012 zijn de CD-roms ‘Schoolexamens à la carte’ gepubliceerd. Er zijn twee versies, één voor de havo en één voor het vwo. De cd-roms bevatten een complete set methode-onafhankelijke schoolexamenopgaven. Docenten kunnen er schoolexamens mee samenstellen die aansluiten op het eigen PTA en op uw eigen wensen. De moeilijkheidsgraad en de lengte van de toetsen is dus zelf te bepalen. Elke opgave is voorzien van een antwoordmodel. De verkoop van de cd-roms overtrof de overwachtingen. Inmiddels is er een extra oplage verschenen.

20

Bijlage I KNAG-leden en abonnees, 2010-2013 Contributie Categorie

1-13-2010

17-1-2011

18-1-2012

15-1-2013

lid zonder tijdschrift

103

96

92

85

lid zonder tijdschrift reductie

17

16

16

14

lid zonder tijdschrift student

0

0

0

0

lid KTFG zonder tijdschrift

27

33

32

31

lid KTFG zonder tijdschrift reductie

4

5

4

4

lid KTFG zonder tijdschrift student

0

0

0

0

totaal aantal leden zonder tijdschrift

151

150

144

134

lid met Geografie

1524

1519

1481

1444

lid met Geografie reductie

629

648

650

653

lid met Geografie student

449

437

461

468

lid KTFG met Geografie

33

32

33

31

lid KTFG met Geografie reductie

7

6

5

6

lid KTFG met Geografie student

1

1

1

0

lid met Geografie en TESG

102

102

98

99

lid met Geografie en TESG reductie

20

18

23

20

lid met Geografie en TESG student

56

60

52

58

totaal aantal leden met abo Geografie

2821

2823

2804

2779

lid met uitsluitend TESG

15

13

12

11

lid met uitsluitend TESG reductie

2

2

2

0

lid met uitsluitend TESG student

0

0

1

1

totaal aantal leden met abo TESG

195

195

188

189

totaal aantal leden KNAG/VVFG

2989

2988

2963

2925

abo Geografie instelling

183

177

172

169

abo Geografie via agent

91

91

85

81

abo Geografie particulier

10

10

7

6

abo Geografie gratis

24

24

27

27

totaal aantal abonnementen Geografie

3129

3125

3095

3062

totaal aantal reductieleden

679

695

700

697

totaal aantal studentleden

507

498

515

527

NB studentleden 14-01-09 inclusief 75 x cadeau-abonnement van RUG of UvA, 11-01-2010 incl 70 x cadeau-abonnement, 17-01-2011 incl 67 x cadeau-abonnement, 18-01-2012 incl 86 x cadeau-abonnement

reductieleden zijn als volgt verdeeld: overgang (van student naar normaal tarief)

41

43

41

34

pensioen

215

218

208

207

docent basisschool

5

6

6

6

docent VMBO

342

349

358

372

VLA-lid

15

16

18

16

baanloos

48

50

54

48

AIO/OIO

13

13

15

14

21

Bijlage II Afdelingen, commissies en regionale kringen • Bestuur Afdeling Onderwijs drs. N.G. Vlaanderen – voorzitter mw. drs. A.B. Adang – secretaris (tot 15-10-2012) drs. R.T.A. Adriaens mw. A.M. Beek MSc – secretaris (per 15-10-2012) mw. drs. M.C.M. Blankman (tot 30-11-2012) dhr. A.C. Kluiters dhr. F.J.W.A. van den Nieuwenhuijzen drs. J.G.M. Palings drs. J. Rijlaarsdam mw. M.P. van Santvoort • KNAG-IGEO Commissie prof. dr. J.A. van der Schee - voorzitter mw. drs. A.M. Rovers – penningmeester mw. drs. A. Adang drs. H.A.M. Ankoné drs. B. van Erp Taalman Kip dhr. L.H.M. van Wanrooij • Commissie basisonderwijs / pabo mw. drs. M.C.M. Blankman (tot 30-11-2012) mw. drs. J. Koene prof. dr. J.A. van der Schee mw. drs. A.B. Adang • Werkgroep Schoolexamens dhr. J.W. van Velzen drs. Th.G.C.J. Hoebink mw. drs. J.E.M. Peeters drs. B. Pijpers • Afdeling Geografie van de Ontwikkelingslanden prof. dr. L.J. de Haan - voorzitter dr. A.C.M. van Westen - penningmeester


• Afdeling Historische Geografie dr. A. de Kraker prof. dr. H. Renes

22

• Vakvereniging Fysische Geografie (onafhankelijke vereniging, gelieerd aan het KNAG) drs. H.R.A. van Hout – voorzitter dr. M. van der Perk – secretaris/penningmeester mw. drs. K. Oost dr. K. Rijsdijk mw. L. Reichard De jaarvertegenwoordigers van de drie aardkundige studieverenigingen Drift ‘66, GAOS en GeoVUsie.

• Kring Amsterdam drs. H.A. Roelofsen - voorzitter/secretaris dhr. K.J.M. Buysrogge - penningmeester dhr. C.J.T.M. Boots mw. A.A.H. de Koningh • Kring Den Haag mw. drs. M.J.M. Leliefeld-van Rooij secretaris/penningmeester mw. D. Hendrikse drs. P. de Kiefte mw. J.C.M. van Rooijen mw. drs. M.E.J. Smit • Kring Friesland drs. J. Hoekstra - contactpersoon • Kring Utrecht mw. drs. Y.H. Damen - voorzitter drs. M.J. Kimmel - secretaris mw. drs. F.J. den Hartog-Koet - penningmeester • Kring Zuid-West Nederland drs. N.J. Valk - contactpersoon • Kring Arnhem-Nijmegen drs. B. van Erp Taalman Kip G.C.F. Jansen drs. G.B.M. van den Berg drs. H.J. van Nijnatten dr. L.J.A.E. Vankan • Kring Flevoland drs. J. Scholtens T. Bloothoofd • Kring Rotterdam N.R. van Roon drs. A. Eijsberg mw. M.A. Hohé • Kring Oost dhr. P.A.G. Loogman - voorzitter dhr. C.C.Th. Nauta - secretaris mw. N. Bouter-Trenning - penningmeester

Bijlage III Overzicht redacties • Redactie Geografie Kernredactie dr. R.H. Kranenburg - hoofd- en beeldredactie mw. drs. G. van Kempen - eindredactie drs. B. Köbben - kaartredactie Grote redactie dr. M.B. Aalbers mw. drs. A. Adang (tot 15-10-2012) dr. B. Andeweg mw. A.M. Beek MSc (per 15-10-2012) mw. dr. T. Béneker drs. P. Beukenkamp drs. J. Bosman dr. F. van Dam drs. H. Donkers dr. P. Druijven dr. P. Groote mw. drs. R. Haring dhr. S. van der Heijden dr. G.-J. Hospers dr. H. van Houtum drs. H. de Jong prof. dr. S. de Jong mw. drs. M.A.M. Löffler mw. drs. M.W.C. Logtmeijer mw. dr. V. Mamadouh drs. H. Notté mw. drs. K. Oost mw. drs. M.C.A. Roso prof. dr. J.A. van der Schee dr. B. Spierings • Redactie Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie prof. dr. F.G. van Oort (hoofdredacteur) mw. dr. B. van Gorp (eindredacteur) dr. J.R. Beaumont (boekbesprekingen) dr. M. Burger (per 12-9-2012) prof. dr. J. van Dijk prof. dr. H. Ernste (Outlook on Europe) dr. D. Evers (Outlook on Europe) mw. dr. V.D. Mamadouh mw dr. M.A.F. Ros-Tonen mw. dr. V. Schutjens (Window on the Netherlands) dr. G. van Westen (Outlook on Europe)

23

Bijlage IV Activiteitenoverzicht 2012 januari 17 - Kring Amsterdam: Lezing Jos Gadet ‘Terug naar de stad’ februari 8 - Kring Amsterdam: Lezing Ewald Engelen ‘Over de kredietcrisis’ maart 15 - Kring Utrecht: Lezing Hans Renes ‘2000 jaar ruimtelijke ontwikkelingenen van Utrecht’ 28 - Kring Amsterdam: Lezing Ewald Engelen ‘Over de kredietcrisis’ april 12 - Symposium ‘Het platteland als consumptieruimte’ 13 t/m 15 - Weekendexcursie in Beek-Ubbergen o.l.v. Hans de Jong. Thema ‘Stuwwallen’ 17 - Studiemiddag schoolexamens 18 - Pabo-netwerkdag mei 7 t/m 11 - GeoWeek 24, 25, 30 - Regionale examenbesprekingen 25, 30 - Landelijke examenbesprekingen juni 12 - ALV en KNAG-lezing ‘De Zandmotor’ 23 - Kring Utrecht: Fietsexcursie ‘De Limes tussen Leidsche Rijn en Woerden’ o.l.v. drs. Jeroen v/d Kamp 30 - Fietsexcursie buitengebied Amsterdam Nieuw-West, o.l.v. Miriam Koevoets, landschapsarchitecte augustus 21-27 - iGeo, Keulen september 15 - KNAG-excursie ‘Aardkundige monumenten in Noord-Holland’ 15 - Afdeling Historische Geografie: Excursie ‘Oostelijk Zeeuws-Vlaanderen en aangrenzend Oost-Vlaanderen 28 - Kring Amsterdam: Wandelexcursie Amsterdam Indische Buurt o.l.v. Eisse Kalk 28 - Pabo-netwerkdag 28 - VVFG-symposium ‘Innovaties in de Fysische Geografie’ oktober 30 - Kring Amsterdam: Lezing Henk Roelofsen: ‘Thailand & Laos’ november 3 - Kring Utrecht: ‘Stadswandeling ‘Amersfoort, een kei van een stad’ o.l.v. Pim Beukenkamp 27 - Kring Amsterdam: Lezing Eisse Kalk: ‘Hergebruik van oude gebouwen in Amsterdam’


december 7 - KNAG Onderwijsdag 15 - Kring Amsterdam: Rondleiding door Eye (het nieuwe Filmmuseum)

24

Bijlage V Persoverzicht 2012 Een selectie van berichten uit de media over het KNAG en haar activiteiten in 2012 • Onderwijs 7 april

De Gelderlander

Geen aardrijkskunde (ingezonden brief Rob Adriaens en Nanno Vlaanderen)

24 mei

examenklacht.nl (LAKS)

Hoe lang is een korte vakantie?

april

Geo.brief

De Geoweek: op expeditie met aardrijkskunde

4 mei

oogtv.nl

Waterschappers verruilen dijken voor schoolklassen

4 mei

GIS magazine

Drieduizen leerlingen aan de slag in GeoWeek

8 mei

Flevocourant

Basisscholen in Almere op bodem-expeditie

21 mei

arbeidsmarktgeo.nl

Geslaagde GeoWeek 2012

24 mei

de Weekkrant

Loosdrechtse leerlingen aan de slag bij TNO

• GeoWeek

• Symposium ‘Het platteland als consumptieruimte’ 13 april

Friesch Dagblad

Bijbaantjes niet lucratief, wel zeer waardevol

• Aardrijkskunde olympiade 11 juni

dichtbij.nl

Heerhugowaardse Tess wint veldwerkprijs

12 juni

DeStadAmersfoort.nl

Amersfoorter beste aardrijkskundeleerling van Nederland

18 juni

aaenmaas.nl (Waterschap Aa en Finalisten aardrijkskunde Olympiade verkennen Maas) wijstgebied Utrecht

• KNAG Onderwijsprijs 7 december

haarlemsdagblad.nl

Mendelcollege Haarlem heeft ‘beste docent aardrijkskunde’

10 december

nationaleonderwijsgids.nl

Lerares Mendelcollege beste docente aardrijkskunde

• KNAG-lezing ‘De zandmotor’ 3 september

Cobouw

Zekere onzekerheid van de Zandmotor

• De Grote Atlas van de West-Indische Compagnie 3 december

blog.kb.nl

De West-Indische Compagnie in kaart gebracht

25

Bijlage VI Verzonden persberichten 2012 3.000 leerlingen aan de slag met geo-techniek maandag 07-05-2012 11:58 Dit is een origineel bericht van KNAG Het is cruciaal om in traditioneel sterke Nederlandse ‘geo-sectoren’ als bodem, water en (digitale) cartografie de aanwas van kenniswerkers op peil te houden. Zo blijft Nederland in de wereld concurrerend in deze takken van sport, aldus het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG). Om leerlingen in de praktijk te laten leren en tegelijk de goede beroepsperspectieven te laten zien, wordt deze week voor de zesde keer de GeoWeek georganiseerd . 3.000 leerlingen van 10 tot en met 15 jaar gaan zelf aan de slag bij 50 bedrijven door het hele land. Zij kunnen bijvoorbeeld grondboringen doen, de bodemkwaliteit meten, het laagste punt van Nederland bezoeken en ‘augmented reality’ toepassen.

Grote belangstelling voor aardrijkskunde woensdag 05-12-2012 13:57 Dit is een origineel bericht van KNAG De KNAG Onderwijsdag, een grote docentenconferentie voor geografen in het onderwijsveld, vindt dit jaar plaats op 7 december. Maar liefst 800 geografen, vooral aardrijkskundedocenten, komen op 7 december bij elkaar in CineMec in Ede voor ruim 40 inhoudelijke nascholingen en verschillende excursies. Daarmee is deze aardrijkskundedag landelijk een van de grootste onderwijsbijeenkomsten voor een afzonderlijk schoolvak. Het thema van de dag is ‘Risico: de geografie van gevaar en veiligheid’. Geografische kennis kan mensenlevens redden. Geografen bestuderen de relatie mens - natuur. Kennis van natuurkrachten, wateroverlast, droogte, voedseltekorten, internationale conflicten en sociale veiligheid is van groot belang. Volgens het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG), dat de bijeenkomst organiseert, zijn met aardrijkskundige kennis veel actuele problemen te begrijpen en op te lossen. De dag zal worden geopend door Deltacommissaris Wim Kuijken met een lezing over waterveiligheid. Naast de betekenis van aardrijkskunde voor actuele onderwerpen verklaart de grote betrokkenheid van geografen bij hun vak de massale toeloop, aldus het KNAG.


Beste docente aardrijkskunde van Nederland vrijdag 07-12-2012 13:11 Dit is een origineel bericht van KNAG Lonneke Rovers, docente aardrijkskunde aan het Mendelcollege in Haarlem, is de winnares van de KNAG Onderwijsprijs. Dit maakte het KNAG (Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap) vrijdag 7 december bekend op de Onderwijsdag in Ede. Ruim 800 aardrijkskundigen waren ondanks de sneeuw getuige.

26

Ze verdient volgens de jury de prijs omdat zij een bijzonder enthousiaste en actieve docente aardrijkskunde is die een brug weet te slaan tussen aardrijkskunde in de klas en buiten school. Lonneke Rovers ontwikkelde veldwerkopdrachten, aardrijkskunde olympiades en projecten voor excellente leerlingen. Op haar school helpt zij nieuwe docenten op weg en gebruikt bij vernieuwingsprojecten moderne digitale hulpmiddelen. Lonneke Rovers is iemand met veel inzet die zich hard maakt om het belang van aardrijkskundige kennis te laten zien. Waarmee mogelijke oplossingen worden aangedragen voor veel actuele problemen in onze natuurlijke en maatschappelijke omgeving, dichtbij en veraf, aldus het KNAG.

Lonneke Rovers bij de huldiging tijdens de KNAG-Onderwijsdag in Ede op vrijdag 7 december

Bijlage VII Promotie aardrijkskunde In het kader van de discussie over de indeling van de profielen havo/vwo, die begin 2012 speelde, heeft het KNAG een brief geschreven aan de minister van Onderwijs. U vindt de brief op de volgende pagina.

27

Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap. Jaarverslag 2012

Recommend Documents