KONING BOUDEWIJNSTICHTING

KONING BOUDEWIJNSTICHTING Viermaandelijks tijdschrift · Nr. 45 · November 2000 Onder het Erevoorzitterschap van H.M. Koningin Fabiola

Cultuur en sociale uitsluiting

Afgiftekantoor Brussel X · Koning Boudewijnstichting, Brederodestraat 21, B-1000 Brussel · Instelling van openbaar nut

Pagina 2

EDITORIAAL

Partnerschappen met ondernemingen De Stichting wil actoren uit de samenleving samenbrengen, hun onderlinge dialoog bevorderen en nieuwe dynamieken tot stand brengen. Op die manier ontstaan vernieuwende acties in het belang van de gemeenschap.

bereidheid vast tot een constructieve dialoog. Ook was er de wil zich ertoe te verbinden de arbeidsvoorwaarden bij de onderaannemers te verbeteren, bijvoorbeeld door het opleggen van een strenge gedragscode.

Tussen deze actoren nemen de ondernemingen een belangrijke plaats in, samen met de verenigingen, de besturen, de politieke besluitvormers, enz. De Stichting betrekt de bedrijven op verschillende manieren bij haar werking, binnen het kader van eenmalige projecten of duurzamere acties. Bedrijfsleiders zetelen bijvoorbeeld in haar commissies voor toekomstgericht denkwerk, nemen deel aan proefprojecten of zitten in jury's.

Via haar partnerschap met Nike wil de Stichting druk uitoefenen op de onderneming zodat de geleverde inspanningen tot concrete resultaten leiden. Het kan opnieuw in vraag gesteld worden zodra het aanvankelijke vertrouwen wordt geschaad. De Stichting zal evenmin aarzelen om Nike rekenschap te vragen telkens er op het terrein een overtreding van de gedragscode wordt vastgesteld. Net als bij alle andere bedrijfspartnerschappen zal ook permanent worden onderzocht in hoeverre het partnerschap nog wenselijk is.

Een onderneming kan ook binnen de Stichting een fonds oprichten dat haar naam draagt en waarmee zij concrete projecten ten dienste van het algemeen belang steunt. Het Johnson & Johnson Fonds steunt b.v. initiatieven in de sector van de gezondheidszorg, terwijl het Belgacomfonds de dialoog tussen burgers en lokale overheden bevordert. De bedrijfsfondsen ontwikkelen activiteiten die deze van de Stichting aanvullen en die haar ook in staat stellen een aantal van haar inspanningen uit te breiden. Momenteel bestaan bij de Stichting een twaalftal bedrijfsfondsen die een belangrijke inspanning vanuit de bedrijfswereld betekenen voor een meer rechtvaardige en billijke samenleving. De samenwerking met de bedrijfswereld blijft een delicate zaak. De vragen die rezen naar aanleiding van een recent partnerschap van de Stichting met het bedrijf Nike, tonen dit duidelijk aan. Dit initiatief wil via de sport een betere sociale participatie van de achtergestelde jongeren ondersteunen.

De terechte vragen die rezen, bewijzen dat de Stichting transparant moet blijven communiceren over haar redenen om samen te werken met deze of gene onderneming die graag ten dienste van de gemeenschap wil staan. Om haar positie ter zake duidelijker te maken, werkt de Stichting momenteel aan een beleidsdocument aangaande de sociale, de ethische en de milieuverbintenissen die zij van haar partners vraagt. Zonder gevoelige thema's uit het oog te verliezen, zal de Stichting positieve risico's blijven nemen wanneer die kunnen bijdragen tot meer verantwoordelijkheid, solidariteit en vrijgevigheid.

De Stichting onderzoekt uiteraard met grote zorg en op een zo sereen en objectief mogelijke manier de opportuniteit van elk partnerschap. In het geval van Nike ontmoette de Stichting heel wat deskundigen op het vlak van bedrijfsethiek en arbeidsvoorwaarden in ontwikkelingslanden. Zij kon bovendien een beroep doen op de ervaring van de International Youth Foundation die samen met Nike opleidingsprogramma's voor jongeren in het Zuiden ontwikkelt. De Stichting stelde bij de onderneming een reële

De Koning Boudewijnstichting is een onafhankelijke instelling van openbaar nut. Ze werd in 1976 opgericht naar aanleiding van de 25ste verjaardag van de Troonsbestijging van Z.M. Koning Boudewijn. Haar voornaamste doelstelling: "... het nemen van initiatieven ter verbetering van de levensomstandigheden van de bevolking, met inachtneming van factoren van economische, maatschappelijke, wetenschappelijke en culturele aard".

 Kaft: "Culturele armoede is wellicht de meest ernstige vorm van uitsluiting" stelde het Algemeen Verslag over de Armoede van de Stichting. Vzw Hobo uit Brussel organiseert onder meer creatieve ateliers voor kansarmen om dit probleem te verhelpen.

Luc Tayart de Borms Afgevaardigd beheerder

Pagina 3

Naar het voorbeeld van de Vlaamse campagne Vlaggen en Wimpels brengt 'L'école en scène' podiumkunstenaars naar de secundaire scholen om samen met leerkrachten en leerlingen een artistieke productie te monteren (foto in het midden). Ook een aantal van de projecten ART 23* kwamen ten goede aan kinderen b.v. de organisatie van een artistieke parade te Sint-Gillis (foto links) en het op stapel zetten van een theaterstuk waarvan regisseur Vincent Rouffaer een videoverslag maakte (foto rechts).

Cultuur, hefboom voor maatschappelijke verandering en individuele ontplooiing In opvolging van de aanbevelingen van het Algemeen Verslag over de Armoede, dat eind 1994 is verschenen, heeft de Koning Boudewijnstichting een aantal initiatieven opgezet om de belangrijke sociale functie van kunst en cultuur te valoriseren.

ART 23* In samenwerking met vzw Kunst en Democratie steunde de campagne ART 23* sinds 1996 139 projecten die kansarmen laten participeren aan artistieke creativiteit. Er kan nu een balans worden opgemaakt. Aan Franstalige kant zal de Stichting aanbevelingen formuleren voor de praktijk- en beleidsmensen en concrete werkterreinen afbakenen voor de toekomst. Een eerste stap is gezet met de selectie door een onafhankelijke jury van 16 projecten van laureaten van de oproepen van 1996 en 1998. De nieuwe projecten zijn gericht op communicatie en verspreiding van de resultaten van hun werk. In de Vlaamse Gemeenschap is er TRAM 23*, een boek met een video, die het verhaal vertellen van mensen die ontdekken wat ze waard zijn als ze op hun talenten worden aangesproken. Regisseur Vincent Rouffaer volgde een jaar lang enkele projecten en maakte er

een documentaire van 25 minuten over. "We volgden een project in Antwerpen waarbij Belgische en allochtone kinderen samen een theaterstuk maakten rond het verhaal van het paard van Troje. Daarbij viel me op hoe snel die kinderen in zo'n oud gegeven toch dingen uit hun dagelijkse omgeving herkennen. In een ander initiatief, 'Een Paar apart', ging telkens een kansarme man of vrouw naar de film of het toneel met iemand die een 'normaal' leven leidt. Dat is heel belangrijk, want je merkt dat deze mensen anders nergens komen. Dikwijls vrezen ze dat iedereen zal zien dat ze het niet breed hebben of dat ze zich belachelijk zullen maken. Maar in de film zie je hoe die 'duo's' snel vrienden worden en voor één avond verdwijnen alle zorgen. Het project 'Breedbeeld' was ook een succes. Daarin werden kansarmen opgenomen in een kleine academie en kregen ze een waar cultuurbad, terwijl ze zelf creatief aan de slag konden met het oog op een eigen tentoonstelling. De video toont drie kleine succesverhalen, die bewijzen dat werken met kansarmen zinvol is. Ik hoop dat het iedereen die daarmee bezig is, kan aanmoedigen. Er is werk aan de winkel maar als je kansarmen uit hun marginale

situatie haalt, kan er echt veel worden gerealiseerd", besluit Vincent Rouffaer.

Ook in de scholen De campagne 'Vlaggen en Wimpels', die kan rekenen op de medewerking van het Departement Onderwijs van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaams Centrum voor Amateurkunsten, richt zich tot basisscholen met een groot aantal migrantenkinderen. Een jaar lang werken kunstenaars, leerlingen en leerkrachten samen om de school een nieuwe dynamiek en een positief imago in de buurt te geven. In het nieuwe schooljaar 2000-2001 nemen 10 scholen deel aan de vierde editie van deze campagne. In de Franse Gemeenschap werd de aanzet gegeven tot het project 'L'école en scène' (De school in scène), een partnerschap tussen het Ministerie van de Franse Gemeenschap, de Koning Boudewijnstichting en het Centre dramatique de Wallonie (CDW). "In een eerste fase gaat het om 25 pilootscholen", verklaart Michel Van Loo, directeur van het CDW. "Na een evaluatie zou het project vanaf 2002 moeten worden uitgebreid tot een honderdtal instellingen en,

twee jaar later, tot alle Franstalige secundaire scholen." Dit pedagogisch project spitst zich toe op de podiumkunsten in de ruime zin van het woord. Het is de bedoeling de leerlingen kennis te laten maken met artistieke creatie die ook een pedagogische waarde heeft. "Uiteraard doordat het opzetten van een spektakel een hele reeks vaardigheden vereist, maar vooral doordat een dergelijk project de groepsdynamiek bevordert en nieuwe banden smeedt, ook tussen leerlingen en leerkrachten. Deze positieve impact zou nog sterker moeten zijn in scholen met een aanzienlijke maatschappelijk achtergestelde populatie." Zeventig halve dagen zullen podiumkunstenaars naar elke school gaan om ze te helpen bij de ontwikkeling van hun project. "Om zo goed mogelijk op de behoeften van de school in te spelen, werd de formule bewust soepel gehouden", gaat Michel Van Loo verder. "Sommige scholen hebben al een lange theatertraditie, andere staan nog aan het begin. Maar de reacties zijn overal enthousiast. Ook die van de betrokken podiumkunstenaars, die met plezier de kans grijpen om dit jonge publiek te ontmoeten en bruggen te bouwen tussen kunst en school."

Pagina 4

OP SPOREN Projecten met de steun of op initiatief van de Koning Boudewijnstichting

Goede ideeën moet je niet voor jezelf houden! Op 20 oktober werd de eerste van zes plaatselijke ontmoetingsdagen voor basisscholen georganiseerd. In verschillende Vlaamse gemeenten wisselden leerkrachten en begeleiders voor het eerst ervaringen uit over hun pedagogisch project waarmee ze de sociale uitsluiting pogen aan te pakken. De stedelijke Freinetschool 'De Vlieger' in Gent koos voor artistieke creativiteit (foto's).

De school uitgedaagd Met de campagne 'De basisschool uitgedaagd' wil de Stichting praktijkuitwisseling tussen basisscholen uit kansarme buurten aanmoedigen. Dat gebeurt door financiële steun en gezamenlijke studiedagen. Marc Van Roosbroeck geeft les aan de gemeenschapsschool 'De Wilg' in Lint: "Ik sta al 20 jaar voor de klas maar ik zie dat het onderwijs voor veel gezinnen te duur is vandaag. Onderwijs is gratis, maar er moet materiaal worden gekocht, zwemgeld betaald... Bij ons op school zitten enkele kinderen uit een opvangcentrum van het Rode Kruis in de buurt. Ze komen uit Ghana en Oezbekistan en spreken geen woord Nederlands. Wij van-

gen hen op en brengen ze wat sociale vaardigheden bij, leren ze een mondje Nederlands en zamelen kledij in." "Met de steun van de Stichting gaan wij een kalender maken met foto's van al onze leerlingen. En met de opbrengst daarvan organiseren we een sportdag voor alle kinderen. Ze zijn een hele dag van huis, ze amuseren zich samen, zonder dat je kunt zien wie kansarm is en wie niet. Ik kijk altijd uit naar de studiedagen ter zake van de Stichting, omdat daar ernstig wordt gewerkt. Je kunt in je eentje de wereld niet veranderen, maar het doet deugd om zoveel mensen te ontmoeten die beweging in de zaak proberen te brengen."

Dit jaar bekroonde het Fonds für Kulturerbe twee projecten voor de restauratie van religieus erfgoed: de kapel van het dorp Weppeler (foto boven) en het barok altaar van de Manderfeldkapel in Büllingen (foto hiernaast).

Erfgoedzorg in de Duitstalige Gemeenschap Het Fonds für Kulturerbe in der Deutschsprachigen Gemeinschaft ondersteunt kleinschalige projecten voor de verwerving, restauratie, behoud of ontsluiting van erfgoed in de Duitstalige Gemeenschap: (on)roerend erfgoed, geschriften, tradities,… Bedoeling is, de Duitstalige bevolking te sensibiliseren voor het cultuurhistorisch waardevol erfgoed in de eigen streek. Het Fonds dat werd opgericht in 1998 heeft al vijf erfgoedprojecten ondersteund en geniet een groeiende bekendheid. Uit de oproep 2000 selecteerde een onafhankelijke jury vier projecten. Zo is er het verzamelen en/of het opnieuw inbinden van boeken en tijdschriften door het Förderverein des Archivwesens in Eupen, dat sinds november 1999 de Historische Biblio-

theek van de Duitstalige Gemeenschap huisvest. Het Schloss Wallerode, een beschermd herengoed in Sankt-Vith, wordt regelmatig opengesteld voor het publiek. De steun zal worden gebruikt voor de restauratie van het dak. Ook uitgekozen, is de Merlscheidkapel op het kerkhof Manderfeld in Büllingen. Hier gaat het om de restauratie van het altaar en het altaarschilderij van deze beschermde barokkapel. En ten slotte ging er een bijdrage naar het herstel van de kapel van Weppeler bij Sankt-Vith. De kapel dateert uit 1900 maar speelt een belangrijke rol in de dorpsgemeenschap die actief de restauratiewerken steunt. De volgende oproep van het Fonds für Kulturerbe wordt begin 2001 gelanceerd.

Pagina 5

Het Prins Filipfonds stuurt zeven journalisten uit de drie taalgemeenschappen voor een tot twee maanden op stage naar een redactie in een andere Gemeenschap. Een praktische manier om hen – en dus ook hun publiek – een scherpere kijk te geven op de realiteit aan de andere kant van de taalgrens.

Journalisten kijken over de taalgrens De media spelen een cruciale rol in de beeldvorming over de andere Gemeenschappen van België. De berichtgeving is helaas soms gekleurd. Daarom lanceerde het Prins Filipfonds een uitwisselingsproject voor journalisten. Guido Fonteyn, journalist binnenland en Wallonië-specialist bij De Standaard, zit de onafhankelijke selectiejury voor: "Onderzoeken bewijzen dat de media de neiging hebben een stereotiep beeld van de andere Gemeenschappen op te hangen. Dat teruggrijpen naar clichés en vooroordelen is vooral te wijten aan een gebrekkige kennis van de realiteit. Zo worden Franstaligen in de Vlaamse media vaak afgeschilderd als profi-

teurs, terwijl de Vlamingen in de Franstalige media vaak als racisten worden voorgesteld. Ook de berichtgeving over de Duitstalige Gemeenschap – als er al eens iets over wordt geschreven – is uiterst stereotiep. Uit een enquête blijkt dat de hoofdredacteurs zich van die clichés bewust zijn en er ook wat aan willen doen. Ze weten alleen niet hoe ze dat moeten aanpakken. Dankzij de beurzen van het Prins Filipfonds zullen verschillende journalisten één tot twee maanden kunnen werken op een redactie van hun keuze in een andere Gemeenschap. Dat zal er ongetwijfeld toe leiden dat ze bepaalde vastgeroeste ideeën herzien."

Op 7 september, aan de vooravond van de Internationale Dag van de Alfabetisering, werden de prijzen van het Postfonds voor Alfabetisering uitgereikt. In deze derde editie werden acht van de 82 ingediende dossiers bekroond en kregen samen 1.520.000 frank toebedeeld. De onafhankelijke jury besliste bovendien een negende initiatief met een speciale vermelding te bedenken.

Schrijven is leuk Het project 'Malle d'écriture' (Schrijfkoffer), ingediend door de Naamse vzw Alpha 5000, is een van de acht laureaten die dit jaar werden bekroond door het Postfonds voor Alfabetisering. Het gaat om een innovatieve benadering van de geschreven taal die in de eerste plaats wordt opgevat als een bron van plezier en een factor van emancipatie. Met de schrijfkoffer kan animatie worden georganiseerd op openbare plaatsen. Françoise Duchesne, pedagogisch verantwoordelijke bij Alpha 5000, schetst de doelstellingen: "We werken met uiterst visueel materiaal dat onmiddellijk de aandacht trekt. Papier en inkt met uiteenlopende kleuren en texturen, oude inktpotten en pennen, die verwondering wekken en zin geven om ermee te werken. Deze ludieke dimensie van het schrift – het is

bijna tekenen – helpt de mensen om drempels te overwinnen." De jury koos ook voor het initiatief 'Dolende Woorden' waarvoor de cursisten heel wat creativiteit aan de dag moesten leggen. "Analfabeten en mensen met weinig lees- of schrijfvaardigheid werden gevraagd op een artistieke manier uit te drukken hoe zij dit probleem zelf ervaren" legt Yvette Sevens uit. Zij leidt dit project bij vzw Basiseducatie WestLimburg te Beringen. "Het resultaat is een tentoonstelling die door Limburg reist. En, wie weet, doet ze zelfs heel Vlaanderen aan? Het gaat er ons om, op een positieve manier een breed publiek te informeren over basiseducatie en bewust maken dat analfabetisme nog altijd bestaat en dat er nog veel meer aan moet worden gedaan."

Pagina 6

ONTMOETING De Stichting als forum en denktank

Levende stadskernen realiseren die verleden en heden verzoenen: een uitdaging voor al wie begaan is met de bescherming van het erfgoed. De publicatie 'Erfgoedzorg in de 21ste eeuw' levert een bijdrage tot een debat dat veel verder gaat dan het streven naar kwaliteitsvolle restauratie. Professor Frédéric Antoine van de UCL (foto bovenaan), de auteur van het rapport 'Le feedback des usagers dans les médias' (De feedback van de gebruikers naar de media), zat het eerste van de drie seminaries voor die de Stichting dit najaar over de relatie tussen media en burger organiseert.

Burgers en media: hoe de kloof dichten ? Moeten journalisten zich beperken tot een objectief, neutraal en afstandelijk verslag van de feiten? Of moeten ze hun publiek integendeel duidelijk maken dat nieuws altijd verwijst naar maatschappelijke processen en keuzes? Die vragen stonden centraal tijdens het tweede van drie seminaries die de Stichting dit najaar organiseert over het thema 'Media en de burger'. Het seminarie werd voorgezeten door VRT-journalist Alex Puissant: "Tijdens de campagne voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 1988 werden de grote maatschappelijke thema's verdrongen door schandaaltjes en persoonlijke vetes. Als reactie is de stroming van het 'public journalism' opgekomen: een journalistiek die de burger de informatie wil geven die hij nodig heeft om te handelen en keuzes te maken. De kritiek is evident: ga je dan niet alleen vertellen wat de mensen willen horen? Over die thema's hebben we gediscussieerd," vertelt Alex Puissant, die vindt dat het debat over 'public journalism' ook relevant is voor België. En hij besluit: "In verband met het algemene thema van deze reeks seminaries van de Stichting, stellen we vast dat de geloofwaardigheid van de journalistiek er de jongste tijd op achteruit is gegaan. De voorstanders van een meer geëngageerde journalistiek hopen dat die aanpak kan helpen om de kloof tussen burger en media te dichten." Het derde en laatste seminarie in de reeks zal focussen op de steeds vagere grens tussen realiteit en fictie in de nieuwe mediapraktijken.

Monumentenzorg: is het medicijn erger dan de kwaal? Het gaat goed met de monumentenzorg in Vlaanderen. Of is dat maar schijn? De tien essays in de bundel 'Erfgoedzorg in de 21ste eeuw', gepubliceerd als eerbetuiging aan prof. Herman Stynen, geven op die vraag een genuanceerd, soms controversieel maar altijd inspirerend antwoord. Een van de meest opvallende bijdragen is van de hand van Marcel Smets, gewoon hoogleraar aan het Instituut voor Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening van de KU Leuven. Hij windt er geen doekjes om: veel van wat tegenwoordig doorgaat voor monumentenzorg, is eigenlijk gewoon 'façadisme': "De historische binnenstad wordt meer en meer herleid tot een illusie: een glanzend opgepoetst, pseudo-historisch decor voor shopping en recre-

atie. Tegelijk verdwijnen er uit het stadsbeeld voortdurend herkenbare ijkpunten, omdat ze kunsthistorisch niet interessant genoeg zouden zijn. Maar daardoor verliest de stad haar herinneringswaarde. Ze is niet langer een kapstok waaraan we onze herinneringen kunnen ophangen." Moeten we alles dan zomaar laten vervallen? "Dat wil ik niet zeggen, al kan dat in sommige gevallen de beste oplossing zijn. Wat ik bedoel, is dat ook zogenaamd onooglijke gebouwen een belangrijke plaats in het collectief geheugen kunnen innemen. Ik pleit voor een zekere traagheid. Laten we omzichtig omgaan met wat bestaat, zodat we op zijn minst de merkpunten bewaren waaraan we de verandering kunnen afmeten."

Pagina 7

Burgerschap is een begrip dat heel wat fundamentele principes omvat. Een van de belangrijkste is ongetwijfeld het respect voor de Rechten van de Mens. Die staan centraal in het werk van Françoise Schein (metrostation Kerkplein SintGillis): een belettering in keramiek van passages uit de Universele Verklaring, zonder interpunctie, limieten of grenzen.

Het Congressenpaleis, meer bepaald de Beneluxzaal (foto boven), was de plaats van het colloquium dat aan dit gebouw werd gewijd. Eerder was het Paleis voor Schone Kunsten (foto onder) aan de orde, een andere belangrijke instelling van de hoofdstad die in de schijnwerpers wordt geplaatst tijdens de cyclus van vijf colloquia die de Stichting over de Kunstberg organiseert.

Burgerschap? Wat heet burgerschap?

Bergen verzetten voor de Kunstberg

Opvoeding tot burgerschap, verantwoord burgerschap... welke lading dekt die vlag? Zijn deze begrippen niet veel complexer dan ze lijken? Op vraag van de Stichting schreef Marco Martiniello, onderzoeksleider aan het FNRS, de studie 'La citoyenneté à l'aube du 21e siècle' (Het burgerschap op de drempel van de 21ste eeuw) in coëditie met 'Les Editions de l'Université de Liège'. "De studie schetst de evolutie van het concept burgerschap en geeft aan welke betekenissen het vandaag kan hebben", preciseert de auteur. Zijn er dan verschillende soorten burgerschap? "Inderdaad. Volgens mij is de voornaamste verandering dat men is overgegaan van een restrictieve opvatting

De Stichting organiseert vijf seminaries over de Brusselse Kunstberg, die vandaag een van de grote architecturale en culturele uitdagingen vormt. De voorzitter van het eerste seminarie over de musea op de Kunstberg was Chris Dercon, directeur van het Rotterdamse Museum Booijmans van Beuningen. Afkomstig uit Brussel, is hij bekommerd om de toekomst van de Kunstberg: "De Kunstberg vormt een grote stedenbouwkundige uitdaging. Plastische chirurgie helpt hier niet; de problemen in het hart van Brussel moeten echt worden opgelost. De historische gelaagdheid van de buurt is bijzonder interessant. Hoe die boven-, midden- en onderstad kunnen samengaan, is bepalend voor de

van het burgerschap naar een veel opener definitie. Die integreert onder meer evoluties als de migratiebewegingen, de emancipatie van de vrouw en de ecologische uitdagingen. Juist daarom spreek ik van een meervoudig burgerschap als een scharnierpunt tussen de rechten, de plichten en de competenties van het individu. Ik pleit dus voor een actief burgerschap dat niet alleen de eerbied voor bepaalde rechten impliceert, maar ook de plicht tot één of andere vorm van maatschappelijke participatie. Deze publicatie is bedoeld als een hulpmiddel voor pedagogen, leerkrachten en opvoeders om deze opvatting ingang te doen vinden bij jongeren."

oplossing." En hij vervolgt: "Bovendien moeten we een hedendaagse uitdrukking geven aan de Kunstberg, die nu verbrokkeld is. Brussel mist een soort Centre Pompidou en die functie kan de Kunstberg perfect invullen. Al die verschillende instituten met hun eigen doelgroepen moeten samen één culturele kern worden. Er moeten dus letterlijk én figuurlijk enkele doorbraken worden gerealiseerd." Dercon besluit: "Deze seminaries tonen dat er nog veel werk aan de winkel is. Maar ze helpen ook de problemen uitdiepen en scherper stellen. En het loont de moeite: de 'nieuwe' Kunstberg zal een krachtig voorbeeld zijn voor buitenlandse projecten."

Pagina 8

IN BEELD

Van 25 tot 29 oktober werd in Bratislava een bijeenkomst georganiseerd voor de evaluatie van het programma 'Street Children / Children in the Streets' (foto hiernaast). Een uitgelezen kans om na twee jaar een balans op te maken en ervaringen uit te wisselen tussen nationale coördinatoren uit de 10 landen van Centraal- en ZuidoostEuropa waar de Stichting lokale projecten voor straatkinderen ondersteunt. De foto hierboven toont een maatschappelijk werkster die een bezoek brengt aan jongeren en hun familie in de wijk Baiz. Dit in het kader van het project FELIX dat werd opgezet in Bitola (Macedonië). In de toekomst zal de Stichting haar acties toespitsen op Zuidoost-Europa.

België telt 460.000 eenoudergezinnen en hun aantal neemt nog voortdurend toe. Op 24 oktober organiseerde de Stichting een colloquium voor mensen die beroepshalve met de problemen van deze gezinnen te maken hebben. Onder voorzitterschap van Annemie Drieskens, nationaal secretaris van de Bond van Grote en Jonge Gezinnen, werd gedebatteerd over concrete maatregelen om de economische kwetsbaarheid en het maatschappelijk isolement van eenoudergezinnen te doorbreken.

Pagina 9

Voor de vierde keer maakte de onafhankelijke jury van het Armoedefonds eind juni de jaarlijkse selectie van projecten van verenigingen en instellingen die werk maken van de strijd tegen de armoede. Er werden zestien initiatieven uitgekozen, goed voor een totaalbedrag van 5 miljoen frank. Drie voorbeelden: vzw Convivial startte in Brussel met een depot van meubels en kleding voor vluchtelingen (foto boven), vzw Pirlewiet uit Leuven organiseert vakanties voor arme gezinnen (foto links) en vzw Le Club des Petits Débrouillards is de initiatiefnemer van wetenschappelijke initiatiestages voor kansarme kinderen in het Brussels Gewest (foto onder).

Dertien musea, gekoppeld aan even veel culturele partnerorganisaties, werden onlangs geselecteerd door de onafhankelijke jury van 'Passé composé' (Samengesteld Verleden). Daarmee werd hun project bekroond dat met de participatie van de bevolking, bijdraagt tot de herwaardering van het lokaal erfgoed. Zo werden de bewoners, bijvoorbeeld, opgeroepen om foto's en getuigenissen te verzamelen over het voormalige karmelietenklooster van Mont-sur-Marchienne dat vandaag onderdak biedt aan het Musée de la photographie van Charleroi (foto links), of om de mijnwerkers te identificeren die zijn afgebeeld op 'Les Registres du Grand-Hornu' van Boltanski (foto rechts).

Pagina 10

In het Brussels Gewest lanceerde de Stichting een tweede editie van de campagne 'Een stap vooruit', opgestart in 1999. De campagne ondersteunt initiatieven van instellingen voor beroepsonderwijs en van organisaties voor deeltijds leren of middenstandsopleidingen die jongeren betere kansen willen bieden op maatschappelijke en economische integratie. In juni 2000 selecteerde een onafhankelijke jury 20 projecten. Op trektocht in de Alpen (foto boven) en aan de slag in Haïti om er schoolgebouwen op te trekken (foto links): twee initiatieven van de oproep 1999 die iets doen aan de zelfbewustwording en de responsabilisering van jongeren.

Met de campagne '3+' ondersteunt het Prins Filipfonds ontmoetingsinitiatieven van verenigingen, instellingen en organisaties uit verschillende taalgemeenschappen. De eerste selectie van de editie 2000 vond plaats in de maand juni. Van de 45 projecten werden er 31 bekroond door een onafhankelijke jury: onder meer een bijeenkomst te Berlare van vijf muziekensembles uit de drie Gemeenschappen (foto hiernaast) en een meertalig welsprekendheidstornooi voor jongeren te Lontzen (foto hieronder).

Pagina 11

Met zijn derde oproep ondersteunt het Fonds Johnson & Johnson voor Gezondheid en Welzijn 13 projecten in België die ijveren voor een meer menswaardige fysieke en mentale gezondheidszorg. In totaal gaat het om 6.650.000 frank. De klemtoon ligt voortaan op de autonomie en de levenskwaliteit van patiënten en hun familie op drie prioritaire domeinen: de verzorging in het ziekenhuis, de buurt en thuis. Zo werd in Sint-Truiden een creatheek opgericht die ontspanningsactiviteiten aanbiedt aan jonge autisten (foto links) en werd in het Luikse psychomotorische thuistherapie georganiseerd voor jonge kinderen uit kansarme gezinnen (foto rechts).

De Koning Boudewijnstichting kocht een bundel met 69 tekeningen van Lambert Lombard (1505-1566), van zijn leerlingen en van andere kunstenaars uit die periode. Dit album is meer dan een eeuw geleden zoekgeraakt in Frankrijk. Het vervolledigt nu de collectie over de kunstenaar in het Prentenkabinet van Luik. Momenteel wordt de bundel gerestaureerd. In de loop van volgend jaar wordt hij tentoongesteld in Luik.

Pagina 12

GEBUNDELD b

a

e WAAROM ZOU IK STUDEREN, MENEER!.

c

f

... IK WIL LATER 'VRIJWILLIGER' WORDEN!..

d

g

i

j

h

Pagina 13

a/ Jonge ondernemers Het Fonds Jonge Ondernemers, een partnerschap met Fortis Bank, wil jonge ondernemers helpen door ze een beroep te laten doen op de diensten van professionele consulenten. Uit de 156 ingediende dossiers selecteerde een onafhankelijke jury eind juni 22 bijzonder beloftevolle kandidaten uit een waaier van sectoren: bio-informatica, verkoop van foto's via het internet, productkwaliteitscontrole (zie foto), restauratie van standbeelden, enz. De officiële uitreiking van de beurzen gebeurt op 4 december. Bij die gelegenheid wordt een brochure met een gedetailleerde voorstelling van de bursalen uitgegeven.

b/ Welke waarden hebben de Belgen? Op 23 oktober organiseerde de Stichting een persconferentie ter gelegenheid van de publicatie van een enquête over de waarden in België. 'Verloren Zekerheid' (Nederlandstalige versie) en 'Belge toujours' (Franstalige versie) geven een beeld van de bekommernissen van de Belgen inzake werk, gezin, religie, enz. Deze studie is het resultaat van een samenwerking tussen verschillende Belgische universiteiten en is gebaseerd op ruim 1900 interviews.

c/ Sport zonder grenzen Tijdens elk Buurtbalseizoen organiseren de verantwoordelijken van de campagne in Vlaanderen verschillende Trefdagen. Soms gaat het om bezoeken op het terrein. Dit jaar ontmoetten ze hun

Waalse tegenspelers. Tijdens het bezoek van 12 oktober aan Charleroi en Châtelet werd aandacht besteed aan de specifieke klemtonen in het sport-, jeugd- en buurtbeleid in het Waals Gewest.

d/ Teamspirit Met de projectoproep in de Vlaamse Gemeenschap 'Van collega's naar een team' verleent de Stichting steun aan basisscholen die de band tussen de leden van hun educatief team willen versterken via een reeks nascholingsactiviteiten. Een onafhankelijke jury selecteerde 16 projecten, toegespitst op het bevorderen van de teamspirit in hun lerarenkorps. De projecten worden grotendeels gerealiseerd in de loop van het schooljaar 2000-2001.

e/ Vorming van vrijwilligers Na de publicatie van 'Pour le volontariat' (Voor het vrijwilligerswerk) lanceerde de Stichting een projectoproep in de Franse Gemeenschap met het oog op de ondersteuning van opleidingen voor vrijwilligers. In het kader van de operatie 'Agir comme bénévole en professionnel' (Professioneel werken als vrijwilliger) werden 73 dossiers ingediend. Eind oktober kende een onafhankelijke jury ondersteuning toe aan 60 vormingen die in het eerste semester van 2001 worden georganiseerd.

f/ Jongeren en ideeën De tweede oproep van de campagne 'Auf dem Weg ins neue Jahrtausend' speurt naar kleinschalige maatschappelijke projecten die door Duits-

talige jongeren zelf bedacht en gerealiseerd worden. Een onafhankelijke jury koos uiteindelijk voor het project van een 17-jarige uit Eynatten. Zij wil een internetcursus met didactisch materiaal aanbieden voor jongeren vanaf 12 jaar, die van huis uit weinig of geen ervaring met het internet kunnen opdoen.

g/ De Stichting in de Duitstalige Gemeenschap In september 2000 verzamelde de Koning Boudewijnstichting een 35-tal personen uit diverse maatschappelijke sectoren van de Duitstalige Gemeenschap, in Eupen. Het opzet van de rondetafel bestond erin, samen te verkennen hoe de activiteiten van de Stichting beter kunnen aansluiten bij de prioriteiten en gevoeligheden van de Duitstalige Belgen. De Stichting neemt zich voor de aanbevelingen van de rondetafel ter harte te nemen en de komende jaren als leidraad te hanteren voor de projecten die zich ook of exclusief tot de Duitstalige Gemeenschap richten.

h/ Prijs 2000 van de Notarissen van het Arrondissement Turnhout Het Fonds Louis Paul Baron Suetens reikte op 10 november de Prijs van de Notarissen van het Arrondissement Turnhout uit. Deze prijs van 200.000 BEF wordt om de vijf jaar toegekend aan een vernieuwende studie die bijdraagt tot de ontwikkeling van de rechtswetenschap op het vlak van ruimtelijke ordening, stedenbouw, leefmilieu, monumenten en landschap-

pen. Ook moet de studie van nut zijn voor het Belgisch Notariaat. Laureaat van deze tweede editie werd prof. Francis Haumont, voor zijn studie 'L'Urbanisme. 1. La Région wallonne. Répertoire notarial Encyclopédie juridique permanente - Tome XIV - Droit public et administratif - Livre XIV'.

i/ Biomedische engineering in België en de USA Het Fonds Henri Benedictus is een nieuw nominatief fonds dat de Stichting beheert, samen met de Belgian American Educational Foundation. Het fonds wil stimulansen geven aan het Belgische universitair onderzoek en onderwijs op het domein van de biomedische engineering. Er zullen beurzen worden toegekend aan gespecialiseerde ingenieurs en/of artsen met een diploma van een Belgische universiteit die zich verder wensen te bekwamen aan een Amerikaanse universiteit of in een Amerikaans onderzoekscentrum.

j/ Medisch onderzoek Het Fonds Marie-Elisa & Guillaume De Beys is in 2000 binnen de Stichting opgericht door wijlen George De Beys als aandenken aan zijn overleden ouders. Het Fonds heeft als doel bij te dragen tot het medisch onderzoek, door de uitreiking van een driejaarlijkse prijs van 6,5 miljoen frank aan een Belgisch onderzoeker. Hij wordt voor het eerst uitgereikt in het voorjaar 2002. Het Bestuurscomité van het Fonds zal binnenkort bepalen over welk thema het onderzoek moet handelen.

Pagina 14

OMZIEN Resultaten van campagnes en projecten

De Europese Monumentendagen (EMD) staan in voor de organisatie van erfgoedbezoeken in een vijftigtal landen, van Kiev (foto boven) tot Wenen (foto links). Ze zijn ook een kweekvijver voor talloze andere initiatieven die bijdragen tot de ontdekking van het erfgoed. Zoals EPIM, een Europese wedstrijd voor jonge fotografen waarvan de beste realisaties worden opgenomen in een publicatie en een reizende tentoonstelling. De foto rechts, uit de catalogus 2000, toont de visie van een zeventienjarige Sloveen op het slot van Semedel.

Lang leve de EMD Op vraag van de Raad van Europa coördineerde de Koning Boudewijnstichting sedert 1994, drie jaar nadat ze werden gelanceerd, de Europese Monumentendagen (EMD). Bénédicte Selfslagh, vice-voorzitster van het Comité Cultureel Erfgoed van de Raad van Europa, maakt de balans op nu deze opdracht ten einde loopt: "Ik denk dat we eerst en vooral onze hoed moeten afnemen voor de Stichting omdat ze al haar verbintenissen is nagekomen, ook de financiële, terwijl het aantal deelnemende landen in zeven jaar tijd is opgelopen van een twintigtal tot een vijftigtal. Wij konden altijd rekenen op de volle medewerking van de Stichting en de samenwerking verliep steeds in een klimaat van vertrouwen. Ook erg belangrijk is dat de ontwikkeling van het netwerk gepaard ging met een

versterking van de banden tussen de betrokken landen. De Prijs EMD, de keuze van een gemeenschappelijk thema, de regelmatige vergaderingen van de nationale coördinatoren: dat droeg allemaal bij tot een versterking van de Europese samenwerking inzake erfgoed. Bovendien had de Stichting ook oog voor de uitdagingen van morgen: het zuiver evenementele aspect overstijgen, de krachten van verenigingen bundelen, de doelgroep diversifiëren, jongeren en kansarmen beter bereiken... en toch elk jaar alles opnieuw weer in vraag durven stellen. Want ook al zijn de EMD vandaag een reusachtige machine die zowat 20 miljoen Europeanen bereikt, we mogen niet vergeten dat het succes ervan elk jaar weer moet worden waargemaakt!"

"Ik wou dat het al zondag was", een zin uit een volkslied die dankzij de uitzonderlijke steun van de Stichting kon worden gepubliceerd in de Servische plaatselijke kranten (foto boven). Deze boodschap werd tijdens de electorale sperperiode van twee dagen verspreid door de verantwoordelijken van de NGO Civic Initiatives. Zo ondernamen ze een laatste poging om iedereen ervan te overtuigen zijn stem uit te brengen.

Voor een democratische overgang in Joegoslavië De Koning Boudewijnstichting is sedert 5 jaar actief in Centraalen Oost-Europa. Vorig jaar lanceerde ze een speciaal programma voor de Balkan dat steun biedt aan de projecten van lokale verenigingen voor het herstel van de burgermaatschappij en hulp aan vluchtelingen. De Stichting is lid van het 'Donors Forum for Yugoslavia', een in juni opgericht platform om de inspanningen van de Joegoslavische burgermaatschappij met het oog op een democratische overgang te stimuleren. In die hoedanigheid werd de Stichting begin september gecontacteerd door de Servische NGO 'Civic Initiatives'. Directeur Miljenko Dereta: "Nadat we erin slaagden om verkiezingen af te dwingen, dreven de Servische verenigingen hun inspanningen nog op. We stelden alles in het werk om ervoor te zorgen dat de hele bevolking deze kans op een democratische verandering ook echt zou benutten. Gesterkt door de ervaringen in Kroatië en Slovenië, organiseerden de NGO's talloze lokale acties om de mensen over de inzet van de verkiezingen te informeren en duidelijk te maken hoe belangrijk het was om te gaan stemmen. Enkele dagen voor de verkiezingen stelden we vast dat we in de laatste rechte lijn zonder propagandamateriaal zouden vallen. We hadden extra financiële middelen nodig. Onze gesprekspartners beseften gelukkig hoe dringend deze kwestie was. De 15.000 euro (± 600.000 BEF) die we van de Koning Boudewijnstichting ontvingen, werd rechtstreeks benut voor de productie van affiches, folders, een brochure over de Rechten van de Mens... erg populair, gezien het falen van de politieke partijen op dit vlak." De resultaten spreken boekdelen. "We kunnen van een succes gewagen, want in Servië brachten 15% meer mensen hun stem uit dan in 1996. De pogingen van het regime om de verkiezingen te vervalsen werden erdoor bemoeilijkt. Onze taak van democratische vorming kan nu pas goed en wel beginnen!"

Pagina 15

MEERWAARDE Partners aan het woord

Trivisi is méér dan een regelmatige opendeurdag. Het gaat vooral om de integratie in het bedrijfsmanagement van de verschillende verwachtingen van de 'stakeholders', dit zijn de partijen die betrokken zijn bij de activiteiten van een onderneming. Niet alleen intern (klanten, leveranciers, werknemers, aandeelhouders en directie), maar ook extern (omwonenden, milieuverenigingen, overheden, etc.).

Duurzaam denken en handelen: meer dan een modetrend Duurzaam ondernemen een utopie? Niet als het aan Trivisi ligt. Zo heet het project waarmee de Vlaamse minister van Werkgelegenheid kleine en grote ondernemingen wil stimuleren om in hun bedrijfsvoering meer aandacht te besteden aan mens, milieu en maatschappij. Els Reynaert, kabinetsmedewerkster van minister Landuyt: "Meer en meer bedrijven werken aan duurzaam ondernemen. Wij hebben echter gemerkt dat veel bedrijven daarbij nogal intuïtief te werk gaan. Dikwijls beseffen ze ook niet dat andere bedrijven met soortgelijke initiatieven bezig zijn. Er was gebrek aan structuur en overleg. Onlangs zijn we van start gegaan met pioniersgroepen rond drie

thema's: diversiteit, levenslang leren en omgaan met je 'stakeholders'." Die term slaat op al wie betrokken is bij de activiteit van een onderneming: niet alleen de aandeelhouders, maar ook werknemers, klanten, leveranciers, omwonenden, overheden, milieuverenigingen en zelfs de toekomstige generaties. "De pioniersgroep rond stakeholdersmanagement is samengesteld uit bedrijven, consultants en stakeholders. De Koning Boudewijnstichting en het Hoger Instituut voor de Arbeid staan in voor de coördinatie." Waarom de Stichting? "Omdat die thuis is op het terrein en een neutrale, ongebonden instelling is."

Meer stages in bedrijven voor leerkachten uit het beroeps- en technisch onderwijs: een eenvoudige formule die lesgevers vertrouwd maakt met de jongste technologische en industriële innovaties zodat ze hun leerlingen nog beter kunnen opleiden.

Leerkrachten in de fabriek! De school openstellen voor de wereld van het bedrijf is een noodzaak, zeker in het technisch en beroepsonderwijs. Al meerdere jaren levert de Union wallonne des Entreprises (UWE) inspanningen om de contacten tussen beide sectoren te bevorderen. Afgevaardigd beheerder Xavier Desclée geeft uitleg: "Tot nog toe organiseerden we bedrijfsstages voor leerkrachten in technische vakken die bij de tijd willen blijven. Door het succes ervan werd het systeem echter moeilijk te beheren. Bovendien was aan die vrijwillige stages geen enkele vergoeding verbonden. We hopen Europese fondsen te bekomen om de formule verder te ontwikkelen, maar gelukkig kunnen we voorlopig rekenen op de Koning Boudewijn-

stichting." Met de steun van de Stichting is het mogelijk iemand voltijds in dienst te nemen en de stagiairs op dagbasis te vergoeden. "We denken dat we op die manier jaarlijks 200 stages zullen kunnen organiseren, vooral in de sectoren zware industrie, informatica, boekhouding en bouw", preciseert André Auquier, directeur Tewerkstelling en Vorming van de UWE en draaispil van de actie. "Op termijn willen we de bedrijfsstages integreren in het aanbod van permanente vorming voor leerkrachten. Deze ontmoetingen bieden immers een kans om bepaalde stereotypes te doorbreken en persoonlijke contacten te leggen waar beide partijen wel bij varen."

Pagina 16

GENOTEERD

Oprichting van het Prinses Mathildefonds in de schoot van de Koning Boudewijnstichting

Een Prins in New York Tijdens Hun bezoek aan New York namen Prins Filip en Prinses Mathilde deel aan een lunch, aangeboden door de King Baudouin Foundation United States (KBFUS), ter gelegenheid van de lancering van het Fonds Henri Benedictus (zie ook p. 13). Ongeveer 80 personen gingen in op de uitnodiging, hoofdzakelijk contactpersonen van de KBFUS uit Amerikaanse stichtingen en ondernemingen. Eveneens aanwezig: een groot aantal Belgische onderzoekers en professoren die in de USA actief zijn.

Met giften die werden ingezameld voor de sociale werken van HKH Prinses Mathilde naar aanleiding van Haar huwelijk met ZKH Prins Filip, wordt een Prinses Mathildefonds opgericht. Het Fonds zal bijzondere aandacht hebben voor de meest kwetsbare mensen in onze samenleving en zal de komende drie jaar een Prijs uitreiken aan een initiatief ten bate van kwetsbare kinderen. Jaarlijks zal een precies probleemgebied worden gekozen. Het Bestuurscomité wordt voorgezeten door prof. Françoise Tulkens, rechter aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en lid van de Raad van Beheer van de Koning Boudewijnstichting. Het Prinses Mathildefonds wordt op 1 december 2000 officieel gelanceerd en in de aanwezigheid van de Prinses voorgesteld aan de pers.

De King Baudouin Foundation United States lanceerde overigens haar nieuwe website. Surf naar: www.kbfus.org

Tijdens de Dagen van het Notariaat, in september jongstleden, organiseerde de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat ten gunste van de Koning Boudewijnstichting de openbare verkoop van vier kunstwerken, onder meer een aquarel geschonken door Jean-Michel Folon. Onze oprechte dank gaat uit naar de heer Folon en de drie andere schenkers en vooral naar de notarissen voor hun belangstelling voor de activiteiten van de Stichting.

De Koning Boudewijnstichting dankt de Nationale Loterij en alle schenkers voor hun gewaardeerde steun.

Viermaandelijks tijdschrift van de Koning Boudewijnstichting Hoofdredactie: Hervé Lisoir Redactie: Madoc, Greta Peirs, Geert Stadeus, Michel Teller Vormgeving: Jean-Pierre Marsily (naar een concept van Traces de doigts) Druk: Orientaliste Illustraties: P. Bailleul (p. 12h), G. Charlier (p. 6c-d), Civic Initiatives (p. 14d-e), Cockerill Mechanical Industries (p. 15b), Gemeente Büllingen (p. 4d), E. Crooÿ (p. 7b), Lannoo (p. 12b), N. De Lathauwer (p. 10c), A. De Lausnoy (p. 10d), G. De Smet (p. 5d), D. Georgievska (p. 8a), Grenz-Echo (p. 10d), D. Henroz (p. 15a), H. Heughebaert (p. 12c), I. Kalenyk (p. 14a), A. Karthaus (p. 11b), W. Kesseler (p. 4c), I. Kitlitschka (p. 14a), T. Lewyllie (p. 7c), Le Soir - P.-Y. Thienpont (p. 5a), Le Soir - A. Dewez (p. 5b), Musée de la photographie à Charleroi (p. 9d), Musée des arts contemporains, Grand-Hornu (p. 9e), Notarius - J. Reynders (p. 16c), Photo-synthese (p. 12g), W. Rawoens (p. 6a-b), J.-J. Rousseau (p. 15c), Serdu (p. 12e), A. Speltdoorn (p. 11c-d), Stedelijke Freinetschool 'De Vlieger', Gent (p. 4a-b), MIVB - P. Verbruggen (p. 7a), Tony Stone Images (p. 12d-f-i-j), F. Toussaint (p. 2, 5c, 16a), V&G Sensory (p. 12a), S. Vanderstichele (p. 1, 8c-d, 11a), vzw Centre dramatique de Wallonie pour l'enfance et la jeunesse (p. 3b), vzw Convivial (p. 9a), vzw Douzerome (p. 3a), vzw Le Club des Petits Débrouillards (p. 9c), vzw Pirlewiet (p. 9b), vzw Protestants Sociaal Centrum - project Brandpunt 23 (p. 3c)

PCR: 000-0000004-04 Verantwoordelijke uitgever: Luc Tayart de Borms Brederodestraat 21, 1000 Brussel tel. 02-511 18 40 fax 02-511 52 21 e-mail: [email protected] Internet: www.kbs-frb.be