KNVTS Schip van het Jaar Vox Maxima

m m \v

KNVTS Schip van het Jaar Vox Maxima . EM SA aan de Taag

Interview : m arkt superjachten trekt aan

N ieu w e em issieloze loodstenders

Techniek en teamwork op zee is onze specialiteit Wat drijft jou? Heerema Marine Contractors (HMC) is één van 's werelds grootste offshore aannemers. Met onze indrukwekkende kraanschepen transporteren, installeren en verwijderen we wereldwijd offshore constructies voor de olie- en gasindustrie. Om onze klanten nog beter van dienst te kunnen zijn in het aandragen en uitvoeren van innovatieve oplossingen, gaan we onze vloot uitbreiden met een nieuw schip dat in 2013 klaar zal zijn. Daarom zoeken wij gemotiveerde collega's om onze vloot te versterken met onder andere:

S C H E E P S W E R K T U IG K U N D IG E N (M B O / H B O ) E l e k t r ic ie n s (m b o / h b o ) W a t heeft Heerema M a rin e Contractors jou te bieden?

• • • •

Een goed salaris met uitstekende secundaire arbeidsvoorwaarden Een gunstig rotatieschema Een uitdagende functie op de grootste kraanschepen ter wereld Volop carrière kansen

Voor andere vacatures kijk op: W W W .H E E R E M A .C O M Spreekt bovenstaande je aan, dan ontvangen wij graag jouw sollicitatiebrief en CV: Heerema M arine Contractors Nederland B.V. tav HR Recruitment en Development Vondellaan 55, 2332 AA Leiden Email: [email protected] Voor vragen en additionele informatie kun je contact opnemen met Bert Reichgelt (Tel: 071 -579 92 15).

Inhoudsopgave

Bezoek ook onze w ebsite: w w w .s w zo n lin e .n l

20

Jongeren interesseren voor maritiem erfgoed Op 23 en 24 september 2010 werd te Seixal, Portugal, het zevende congres gehouden van de EMH (European Maritim e Heritage, "the European association for traditional ships in operation” ). De EMH organiseert elke drie jaar een congres over het Europese maritieme erfgoed en in 2007 was dat in Rotterdam. Het thema van het huidige congres was: "Are we able to hand over our maritime heritage to future generations?" Ruim 150 deelnemers uit tw intig verschillende landen, w aaronder een flink aantal uit Nederland, namen deel.

24

En de w in naars zijn... Het M aritim e Awards Gala vierde dit jaar het eerste lustrum. Ook dit jaar werden de KNVTS Schip van het Jaar prijs, VNSI-Tlmmersprijs, HME Maritim e Innovation Award, KVNR Shipping Award en HISWA Excellence Award uitgereikt. Hierna volgt een overzicht van de w innaars en genomineerden en een foto-im pressie van het gala.

36

M odern tuigen van dw arsgetuigde schepen Dit verhaal begint bij de Clipper Stad Amsterdam. De kiem voor dat schip werd gelegd op Sail 1995, w aar enkele betrokkenen zich afvroegen waarom Nederland wel een aantal imposante replica's had, maar geen varende zeegaande windjammer. Er werd besloten tot onderzoek en tot verkenning van de mogelijkheden voor de bouw van zo’n schip, met als doel haar op Sail Amsterdam in 2000 te presenteren. Zo ontstond de Clipper Stad Amsterdam naar ontwerp van zeiler en architect Gerard Dijkstra.

Verder in dit nummer 2 4 6 16 23 28 31

N ie u w s M a ritie m e markt M a a n d maritiem Tien m aritiem e talen ten beloond m et afstudeerprijs Twintigste M o n a c o Boat S h o w druk bezocht Herstel in s uperjachtbouw , m aa r goede cijfers ontbreken China is het grootste s ch e e p s b o u w lan d

34 39 42 44 47

E M S A aan de Taag N ie u w e verbindingen. nie u w e kansen N ie u w e uitgaven M a rin snuffelt aan arctische techn ieken V e renigingsnieuw s

SW Z M aritim e blijft

Het bestuur van de Stichting Schip en W erf de Zee - eigenaar en uitgever van dit blad onderzoekt samen met de hoofdredacteur de mogelijkheden om SWZ M aritim e ook in 2011 in ongewijzigde vorm te kunnen blijven uitgeven. Het decembernummer zal volgens planning verschijnen en er is geen enkele reden om te tw ijfelen aan continuering in 2011. Op zeer korte termijn w ordt een beslissing genomen over een uitgeefpartner en zal een nieuw contract worden afgesloten. In het decembernummer w ordt daar verder mededeling over gedaan. In dit nummer veel verslagen van symposia en andere bezoeken en daarom deze keer weinig techniek. Maar w ie van zeilen en w at nostalgie houdt, kan zijn hart ophalen bi| een artikel over tuigage van dwarsgetuigde zeilschepen en een verslag van het 7e congres van de European Maritime Heritage in Portugal. Tijdens de R&D-dag van Marin werd aandacht besteed aan mogelijke arctische activiteiten, nu het ijs zich lijkt terug te trekken. Olie- en gaswinning daar komen in zicht. Uiteraard veel aandacht voor het eerste lustrum van het Maritime Awards Gala, met alle winnaars, genomineerden en een fotocollage van dit evenement. De statistieken van de w ereldscheepsbouw over het eerste halfjaar van 2010 laten zien w at we allemaal wel wisten: China is de grootste geworden. Nederland deed het in Europa niet slecht met een derde plaats achter Duitsland en Italië. De grote jachtbouw, een belangrijke maritieme tak in Nederland, heeft flink last van de kredietcrisis gehad, maar is w eer voorzichtig optimistisch. Tijdens de jaarlijkse Maritieme Ontmoetingsdag, georganiseerd door de KNVTS in nauwe samen­ werking met de VNSI en de stichting Verolme Trust werden vorige maand w eer de KNVTS-afstudeerprijzen uitgereikt aan tien studenten uit het maritieme onderwijs, van vmbo tot en met wo. In het komende nummer een uitgebreide special over duur­ zaamheid in de maritieme sector.

Omslag: Vox M a xim a , w in n a a r K N V TS S chip van fie, prijs Ifo to Flying Focus, i.o.v. IH C M e rw e d e l

Ir. Kees Dirkse, hoofdredacteur

Tw e e d e K a m e r steunt m aritiem e innovatieagenda De fractiew oordvoerders van PvdA, CDA en VVD ondersteunen de ambitie van de Nederlandse maritieme sector om tot de wereldtop te behoren. De Kamerleden lieten zich voor een omvangrijk gehoor voorlichten over de economische stand van zaken in de maritieme cluster. De bijeenkomst was een initiatief van de M aritim e Innovation Council. Voorzitter Sjef van Dooremalen benadrukte dat de sector samen met de politiek w il investeren in oplossingen voor maatschappelijke problemen. Speerpunten zijn transport,

duurzaamheid, concurrentie, veiligheid, energie en grondstoffen. Naast gezamenlijke aanpak van deze thema's vraagt de cluster een actieve overheidsrol bij de transitie van onderzoek naar toepassing en bij het stimulerenvan samenwerking tussen bedrijven onder­ ling en met de kennisinstellingen. Nadrukkelijk werd gesteld dat specifiek beleid nodig is om de ambities te verwezenlijken. Voorzitter Niko W ijnolst van Nederland Maritiem Land wees op de metamorfose van de maritieme cluster in de afgelopen jaren. De sector investeert dubbel zoveel in R&D als

gemiddeld in Nederland en herstelt zich snel van de crisis, dankzij internationale investeringen en een sterk toenemende samenwerking. De vertegenwoordigers van het maritieme bedrijfsleven zegden toe bij te w illen dragen aan de form ulering van de eerste contouren van het nieuwe bedrijfslevenbeleid. Er komen concrete suggesties voor thema's waarin gezamenlijk kan worden geïnvesteerd, zoals in regelgeving, onderwijs, onderzoek en internationaal handels- en vestigingsbeleid.

C o m p o s ie t hoofdschroeff v o o r m ijnenjager Airborne Composites (Ypenburg/Den Haag) heeft een composiet hoofdschroef geleverd aan de Nederlandse Koninklijks M arine voor een Alkmaar-klasse mijnenjager. Met is voor het eerst, w ereldw ijd, dat composiet materialen w orden toegepast voor een scheepsschroef met een dergelijk groot vermogen (circa 1400 kW). Testvaarten starten eind 2010. De Koninklijke M arine heeft tien mijnenjagers van de Alkmaar-klasse. 'Erosie is een groot probleem bij bronzen scheepsschroeven,’ aldus W iard Leenders, Managing Director van Airborne Composites. 'De geometrie van het btadoppervlak w ordt

aangetast. Dit w ekt turbulentie en daarmee trillingen en geluid op. Dit ongunstige effect op de akoestische signatuur van de schepen is zeer ongewenst in een omgeving w aar elke verstoring fataal kan zijn. Alleen frequent onderhoud en inspectie kan een veilige werkomgeving garanderen. Dit noodzakelijke onderhoud is een grote kostenpost en verlaagt de operationele inzetbaarheid. Composiet materialen bieden hierbij uitkomst.’ Onderzoeken naar kunststof scheeps­ schroeven bij MARIN waren dermate veelbelovend dat de Koninklijke Marine een

vervolgonderzoek laat uitvoeren door Airborne. Hierbij w ordt gekeken hoe de vezelrichting van composieten bewust kan w orden gebruikt om het blad 'flexibeler’ te maken. Zo ontstaat een schroefblad dat zich instelt naar de belasting, een zogenoemde hydro-elastische propeller. Dit geeft een stillere schroef en een hogere efficiency, w at zich vertaalt naar een mogelijke brandstofbesparing van enkele procenten. Er is dan ook een groeiende interesse vanuit de commerciële scheepvaart voor deze 'flexibele’ composiet schroeven.

W ärtsilä Total Lifestyle C o s t S e m ina r Op 10 december 2010 vindt in het hotel NH W aalw ijk het Total Lifecyle Cost - Optimizing value by (remote) m onitoring-sem inar plaats. Tijdens dit seminar vertellen diverse specialisten over de ontwikkelingen en mogelijkheden om scheepvaart en schepen efficiënter te laten zijn door het gebruik van (remote) monitoring. Tevens w ordt er een live demonstratie gehouden van condition monitoring van een thruster via de Propulsion

Condition M onitoring Service (PCMS). De volgende sprekers komen aan het woord: - Harry Lijzenga, Hoofd Conditie- en Prestatiebewaking, M inisterie van Defensie - M arcel Morsing, D irecteur M axgrip & Lid Hoofd Bestuur, Nederlandse Vereniging Doelmatig Onderhoud (NVDO) - Frank Velthuis, System Development Expert, W artsilë Netherlands B V. (Condition M onitoring Service)

- Piet Snaphaan, Business Development Manager, Det Norske Veritas (DNV) - Izak van Rhijn, Nautical and technical consultant, Wagenborg Shipping B.V. project Shore Support U kunt zich aanmelden tot 3 december 2010 via ellen.dejong@ wartsila.com en hierbij aangeven of u gebruik w ilt maken van de lunch om 11.30 uur, voorafgaand aan het seminar.

S u p e r Yacht C o u n cil breidt uit De Super Yacht Council van Scheepsbouw Nederland is uitgebreid met leden van Vereniging Holland Marine Equipment. Naast jachtwerven is de counsel nu ook toegankelijk voor toeleveringsbedrijven actief in de superjachtbouw. De eerste bijeenkomst in de nieuwe samenstelling op 6 oktober was goed bezocht, zowel door de werven als de toeleveranciers.

De council w ordt voorgezeten door de heer De Vries van Koninklijke De Vries Scheepsbouw uit Aalsmeer. Deze eerste bijeenkomst stond in het teken van de aftrap van de nieuwe samenstelling. In totaal waren er vijftien bedrijven die allen aangaven het belangrijk te vinden de council uit te bouwen. Komende tijd w ordt in overleg met de bedrijven gewerkt aan een actieplan.

Onderwerpen waar de council zich op gaat richten zijn: marktsituatie in de jachtbouw, financieringsregelingen en w et- en regelgeving. Verder streeft de council naar het intensiveren van de samenwerking met de brancheorganisaties HISWA en SYBASS.

IH C Parts & S e rvic e s en Bakker S lie d re ch t breiden sa m e n w e rk in g uit IHC Parts & Services, onderdeel van IHC Merwede, en Bakker Sliedrecht hebben onlangs een nieuwe overeenkomst gesloten om de krachten voor condition monitoring services ten behoeve van baggerschepen te bundelen. Zo w ordt het assortiment verder

uitgebreid en kunnen klanten hun totale operationele kosten verder verlagen. Condition monitoring biedt de mogelijkheid om de gesteldheid van cruciale installaties op het schip op verschillende manieren periodiek te observeren en te analyseren. Dit kunnen

onder andere elektrische of trillingsm etingen zijn. Hierdoor worden de baggeroperatie en de bijbehorende slijtage van baggerequipment beter voorspelbaar, w at onverwachte uitval kan voorkomen.

'N e d e rla n d en M aleisië hebben elkaar op m aritiem gebied veel te bie de n' Van 9 tot en met 16 oktober bezocht een Nederlandse maritieme handelsdelegatie Maleisië. In totaal namen 25 Nederlandse bedrijfsvertegenwoordigers deel. De delegatie w erd positief verrast met vele, complexere schepen in aanbouw op diverse Maleisische werven, bijvoorbeeld: multi supply vessels, FPSO's en AHTS-schepen. De handelsmissie heeft diverse Nederlandse bedrijven al concrete aanvragen opgeleverd.

Delegatieleider en voorzitter van Vereniging Holland Marine Equipment, Pim van Gulpen, kijkt terug op een geslaagde handelsmissie: 'Ik ben ervan overtuigd dat deze handelsmissie naar Maleisië op het juiste moment heeft plaatsgevonden. Bijzonder daarbij is dat Maleisië, anders dan bijvoorbeeld China en Korea, zich heel specifiek richt op complexere schepen. Juist in die niches kan Nederland ondersteuning

bieden, ook in de rol van samenwerkings­ partner. Op die manier creëren we een winw insituatie voor beide landen. Uit ieder gesprek bleek steeds dat Nederland en Maleisië elkaar veel te bieden hebben. Dankzij de steun van NL EVD Internationaal is deze handelsmissie uitgedraaid op een groot succes die voor verschillende bedrijven al heeft geresulteerd in concrete business.’

Drie m aritiem e vakgen oten ve ro n g e lu k t Bij een tragisch vliegtuigongeval in Cuba zijn op 4 november twee werknemers van Damen Shipyards en een student maritieme techniek van de TU Delft om het leven gekomen. Zij waren gedrieën op zakenreis voor Damen. Het bestuur van de Stichting Schip en W erf de Zee en de redactie van

SWZ Maritim e w illen op deze plaats hun medeleven betuigen met de nabestaanden en met Damen Shipyards bij dit zware verlies. Namens het bestuur van de Stichting, prof. ir. S. Hengst, voorzitter Namens de redactie, ir. C. Dirkse, hoofdredacteur

Maritieme markt Door M enso de Jong

Milieu versus veiligheid De scheepvaartw ereld kan em issiehandel of een bunkerheffing vergeten, aldus interpreteerde M a ritiem e m arkt vorige maand uitspraken van ICF’s H inchliffe die w e l geloofde in IMO's efficiën tie-in dices. Tor Svensen, president van Det Norske Veritas, zette evenw el een domper op het streven naar technologische oplossingen voor m ilieuproblem en. Hij m eent dat reders met een overheersende groene agenda zaken als veiligheid en opleiding verw aarlozen. Zo ziet hij een toenam e van ongelukken met navigatiefouten als directe oorzaak.

M e e r k w a lite it voor beter imago Verzekeringsstatistieken zouden eenzelfde beeld geven, deels veroorzaakt door minder focus op opleiding met menselijk falen als gevolg. Meer elektronica in motoren en navigatiemiddelen verlangt juist een kwalitatief betere opleiding om mankementen in apparatuur op te sporen en althans voorlopig te repareren. Vele makers bieden onderhoudscontracten aan voor hun apparatuur of verplichten reders zelfs daartoe. Het helpt alleen wanneer het schip een haven kan halen of met een bootje of helikopter is te bereiken. In de korte vaart is dat mogelijk, zodat de desbetreffende Nederlandse reders streven naar meer walonderhoud, zo mogelijk met minder bemanning. Tankerreders streven noodgedwongen allang naar bemanningskwaliteit door extra opleidingen; bij droge lading is dat veel minder het geval. Een tekort aan kwaliteit maakt het belangrijk het beroepsimago op te vijzelen om meer bibit te verkrijgen. Zaken als piraterij, onrechtvaardig geachte gevangenisopsluiting en gebrek aan individueel walcontact belemmeren dat. De rederswereld moppert weliswaar over onvoldoende

resultaat van de marines tegen piraten, maar opbouwende kritiek blijft uit. Indien de bevelhebber van EU Navfor meent een gewapend escorte als dat van het recent opgerichte Sea Marshals niette kunnen onderscheiden van piraten, zou een reder kunnen vragen waarom de marine geen contact opneemt met dergelijke organisaties. Hen kan verteld worden wat zij moeten doen om erkenning te krijgen als een welkome aanvulling op Navfor, zelfs als zij alleen beschikbaar zijn op huurbasis. Ten aanzien van het bestraffen van zeevarenden valt de uitspraak van het Europese Hof voor Mensenrechten op in negatieve zin. Het vond het heel normaal dat de gezagvoerder van de 'Prestige' na 83 dagen in de gevangenis alleen na borgstelling van drie miljoen euro voorlopig vrijkwam. Stel je voor dat de Spaanse minister, verantwoordelijk voor de weigering een noodhaven aan te wijzen en het bevel de Spaanse wateren te verlaten, de directe oorzaak van de uiteindelijke ondergang van het schip, op dezelfde manier was behandeld. Onbegrijpelijk is dat het Hof Spaanse beweringen over ernstige, maar nog steeds onbewezen beschuldigingen tegen de gezagvoerder - de Spaanse rechtszaak erover is niet eens begonnen - heeft laten meewegen bij de uitspraak. Lloyd’s List brak inmiddels een lans zeevarenden meer kennis bij te brengen over hun juridische rechten en plichten. Reders zouden bovendien in vele havens een juridisch adviseur moeten aanstellen om onder andere zeevarenden bij te staan. De verdere ontwikkeling van breedband zou het contact van bemanningen met hun families en vrienden kunnen verbeteren. Het kwam als tweede meest belangrijke innovatie voor de scheepvaart naar voren in een lezerspeiling van Lloyd's List. Het belang voor zeevarenden noemden de lezers evenwel niet, wel dat breedband de reders veel geld kan besparen. Als eerste op de lijst van deze lezerspeiling stond LNG als bunkers. Niet verwonderlijk gezien de recente persaandacht. Er verdwijnen miljarden aan subsidies voor energiebedrijven in de bodemloze put van duurzame energie (zeventig procent van hun inkomsten uit windenergie zou van, door de belastingbetaler verstrekte, subsidies afkomstig zijn). Voor het schone, maar niet duurzame, LNG bestaat daarentegen geen subsidie; het zou ongeoorloofde staatssteun aan de scheepvaart zijn. Voor de binnenvaart ligt dat wellicht anders. Aannemende dat deze ook kan overschakelen naar aardgas, zou een groep bunkerleveranciers met een innovatiesubsidie zo'n LNG-bunkerstation in Rotterdam kunnen opzetten. Is het er eenmaal, dan is het eenvoudiger het te zijner tijd uit te breiden voor leveringen aan de zeevaart. Bunkeraars financieren zoiets niet zolang de vraag niet

Menso de Jong was jarenlang agent in het Verre Oosten voor diverse scheepvaartmaatschappijen. Hij is nu freelance journalist en vaste medewerker van SWZ Maritime

gestimuleerd wordt. Zonder steun geen overschakeling naar een milieuvriendelijke brandstof zolang die bijna nergens verkrijgbaar is.

rechten en plichten juridisch onduidelijk waren vastgelegd. Daardoor bleken deze bij een sterke marktverandering van weinig waarde te zijn. Nu is er verzet, onder andere van de World Shipping Council in New York, tegen de "Oberstar Bill" die de antitrust-immuniteit van conferences in de VS wil afschaffen. Tot dusverre ondersteunt wederom Maersk Line zulks openlijk, althans indien de VS de Europese consortiaregelgeving overneemt. Uiteraard zijn de verladersorganisaties ook voor afschaffing. Ondertussen is de Amerikaanse FMC (Federal Maritime Commission} een onderzoek begonnen naar vermeende unfaire praktijken als overboekingen naar latere afvaarten, het afzeggen van boekingen en het plotseling invoeren van toeslagen. Zulk onderzoek lijkt weinig zinvol zodra er in Amerika evenmin conferences zijn. Dan moeten verladers maar betere vervoerscontracten afsluiten met reders. Of zijn afschepers door onbekwaamheid daartoe met in staat? Reders, inclusief Maersk, zijn eveneens tegen een FFA-markt (Future Freight Agreements) voor containers. Grote afschepers als Cargill met 250.000 containers per jaar juichen het juist toe als een hedging-instrument bij volatiele containervrachten. Cargill heeft als handelaar een sterk wisselend afscheeppatroon, waarvoor de door reders verlangde vrachtcontracten niet zouden voldoen.

Containerreders te behoudend Containerreders zijn weer tevreden; er wordt opnieuw winst gemaakt en de vaart is in zijn totaliteit redelijk veilig, zolang geen vuurwerk of andere gemakkelijk brandbare lading wordt vervoerd. Het is sneu voor verladers dat lashings regelmatig breken waardoor containers overboord gaan, maar de verzekering betaalt toch de schade. Het is verbazingwekkend hoe weinig aandacht de reders aan deze problematiek geven al kan voorkomen ervan enigermate bijdragen aan hun groene imago. Het gevolg is dat nu het Europees Parlement de Europese Commissie wil vragen containerstuwage en verplichte gewichtsmeting te reguleren. In dat geval dus meer bureaucratie en papierwerk. Na een jarenlange, maar vruchteloze, strijd van de reders tegen het EU-plan conferences te verbieden, hoewel velen reeds lang het nut ervan betwijfelden, lezen we dat Maersks Eivind Kolding het spectaculaire herstel van de containervaart juist toeschrijft aan het wegvallen van de moeizame besluitvorming binnen conferences. Ongetwijfeld heeft meegeholpen dat verladers en reders vervoerscontracten hadden afgesloten waarin hun

E

I

H I L L E B n A N D B .\Ä J V E R S P A N /N G De bedrijfsactiviteiten van Hlllebrand Verspanlng B V. richten zich voornamelijk op het bewerken en leveren van onderdelen voor de petrochemische Industrie, bruggen, waterbouwkundige werken, scheeps- en baggerindustrie.

GRATIS digitale nieuwsbrief!

Welkom op onze OPEN DAG Vrijdag 19 november 2010 11:00 - 21:00 uur

Altijd op de hoogte van actuele nieuwsfeiten?

Ontvang de digitale nieuwsbrief van SWZ maandelijks in uw inbox!

www.hillebrand-verspamng nl g Jacobse®hlllebrand-verspaning nl Herculesweg 10 4338 PL Middelburg +31-118-674022

S E S r s s - s-

Meld u nu aan via

www.swzonline.nl

™

I:

Door G.J. de Boer

N ie u w e opdrachten B odew es Shipyards De Zweedse rederij AtoB@C Shipping in Ystad heeft een 4030-dwt Bodewes Trader besteld bij Bodewes Shipyards in Hoogezand. Het ijsklasse 1A-schip (bouwnummer 705, imo 9528500) w ordt gebouwd bij Marine Projects Ltd Sp z oo, Gdansk. De oplevering moet in het voorjaar van 2011 plaatsvinden. AtoB@C heeft bovendien optie genomen op een tweede schip van dit type: bouwnummer 706. Verder zijn twee Traders 8250 besteld die als bouwnummers 760 en 761 in Hoogezand gebouwd worden met oplevering in de w inter van 2011-12. Bij de Roemeense w erf Societatea Comerciala Severnav in Drobeta, Turnu Severin zijn twee casco's besteld voor Traders 5400 (bouwnummer 664, imo 9507142 en bouwnummer 665, imo 9436783) die in Hoogezand worden afgebouwd en in het eerste en laatste kwartaal van 2012 opgeleverd.

Gebroeders Kooiman Scheepswerf Gebroeders Kooiman in Zw ijndrecht heeft met de Zandexploitatiemaatschappij Reimerswaal een overeenkomst gesloten voor het ontwikkelen, bouwen en leveren van een 6000 m3 hopperzuiger (bouwnummer 193) voor het laden en lossen van een zand- of grindmengsel met een hoog soortelijk gewicht. Het casco, w aarvoor in oktober 2010 de kiel zou worden gelegd, w ordt in Roemenië gebouwd, waarna het baggervaartuig in de eerste helft van 2012 w ordt afgebouwd in Zwijndrecht. De grindzuiger kan werken tot een baggerdiepte van 50 meter, De afmetingen worden: lengte 130,25 meter, breedte 22 meter, holte 9,80 meter, baggerdiepgang 7,95 meter. Het baggervaartuig krijgt een totaal geïnstalleerd vermogen van circa 12.000 kW waarvan 5400 kW voor tw ee voortstuwingsmotoren.

Tew a te rla tin g Uisge Beatha II Op 24 juni is door Jongert Shipyard in W ieringerw erf de Uisge Beatha II (dat betekent levenswater) te w ater gezet. De Uisge Beatha is een aluminium motorzeiljacht met dicht stuurhuis en open kuip van het type 2400M waarvan het casco is ontworpen door Naval A rchitect Doug Peterson. Het ontwerp van het exterieur en interieur is in nauw overleg met de Schotse opdrachtgeefster voorbereid door het Jongert Design Team. Specificaties van de Uisge Beatha II zijn: lengte over alles 24,30 meter; lengte op de w aterlijn 21,26 meter; grootste breedte 6,48 meter, diepgang 3,00 meter; tonnage 58 bt; brandstoftank 4600 liter, drinkwatertank 2000 liter; zeiloppervlakken: grootzeil (circa 148 mJ), genua (circa 153 mJ), stagzeil (circa 73 m3) en MPS (circa 354 mJ). De mechanische voortstuwing bestaat uit een Steyrdieselmotor, type M0196K33, van 144 kW/196 rpk bij 3300 tpm via een flexibele koppeling op een vaste schroef met een diameter van 740 mm. De Uisge Beatha II is uitgerust met een Hydromar-boegschroef van 18 kW.

H e t te w a te r te tte n van d e U isge B e ath a I I op 24 jun i

Damen S h ipyard s In nauwe samenwerking tussen Maaskant Shipyards in Stellendam en Damen Shipyards in Gorinchem is het onderzoeksvaartuig Simon Stevin ontwikkeld. Het casco van dit vaartuig van het type RV 3609 (36 x 9,2 meter) w ordt in 2011 gebouwd bij de Roemeense w erf van Damen in Galati, terw ijl in Stellendam een uitgebreide visserijuitrusting w ordt geïnstalleerd. De voortstuw ingsinstallatie bestaat uit drie dieselgeneratoren op tw ee schroeven en een boegschroef. Aan boord komt accommodatie voor tien bemanningsleden en tien w eten­ schappers. Het nieuwe visserijresearchvaartuig moet in mei 2012 worden opgeleverd.

Gerrit de Boer is redacteur van SWZ Maritime en bekend schrijver van maritieme boeken

O p le ve rin g e n Stena B ritannica Susan Hammond, echtgenote van het Britse parlementslid Rt Hon Philip Hammond, heeft op 19 oktober in Harwich de Stena Britannica (bouwnummer 164, imo 9419175) officieel gedoopt. Onder de vele gasten in Harwich waren vertegenwoordigers uit de transport­ sector, de reiswereld, de overheid en nog vele andere. Deze superferry werd met de identieke Stena Hollandica op 9 november 2006 besteld door Stena Rederi Ab in Gateborg. Het schip w erd op 24 april 2010 zonder ceremonieel te w ater gelaten bij Wadan Yards MTW GmbH/Nordic Yards GmbH, in Wismar. Op 27 augustus kon de Stena Britannica het bouwdok verlaten en beginnen aan de eerste proefvaart die to t 29 augustus duurde. De tweede proefvaart werd gemaakt op 9 september, waarna het schip op 28 september werd overgedragen aan Stena Ro-Ro AB in Londen. Na een dokbeurt bij Damen Shiprepair in Schiedam meerde de onder Engelse vlag varende Stena Britannica op 9 oktober voor het eerst af in Hoek van Holland. Flinter A rctic Op 15 oktober is in Delfzijl de Flinter Arctic (bouwnummer 398, imo 9504126) door Ferus Smit opgeleverd aan Flinter in Barendrecht. De Flinter A rctic, derde van een serie van vijf 11.048 tons multipurpose IA ijsklasse schepen van het type FS 11000, werd op 18 september

Op 2 o ktober vertrekt d e S tena B ritannica voor de taatste m aal uit W ism ar (B ernd G alll

te w ater gelaten. Op 12 oktober is het schip verhaald naar Delfzijl om aansluitend de eerste proefvaart te maken. De volgende dag werd de tweede proefvaart op de Eems gehouden. Na de overdracht is de Flinter A rctic vertrokken voor de eerste reis naar Aviles om windmolens te laden voor Constanta aan de Zwarte Zee. De belangrijkste gegevens van de FS 11000 zijn: tonnages: 6621 bt en 3448 nt, afmetingen L o.a. (1.1.) x B x H (dg) = 132,50 (126,90) x 16,00 x 10,78 (7,83) meter, ruiminhoud 13.025 m3 (460.000 cft). De Flinter A rctic w ordt voortgestuwd door een MaK-hoofdmotor, type 8M32, van 5435 rpk/4000 kW bij 600 tpm voor een snelheid van 14,2 knopen. De vierde en

D e Flinter A rc tic tijdens de e erste p ro e fv aa rt op 12 oktober (F.J. O lm ga)

vijfde van de serie worden Flinter Atlantic (aanv, Flinter Africa, bouwnummer 399, imo 9504138) en de Flinter Asia (bouwnummer 400, imo 9504140). Abis Bergen Op vrijdagmiddag, 8 oktober, is voor het kantoor van Abis Shipping aan de Nieuwe Vissershaven, de Abis Bergen (bouwnummer 104, imo 9544932) gedoopt door mevrouw Jellie van de Graaf, echtgenote van René M. van de Graaf van Rabobank International Corporate Clients Nederland. Het casco, dat werd gebouwd bij Partner Sp.z.o.o. in Stettin, kwam op 11 juni in Harlingen aan waar de afbouw plaatsvond. De Abis Bergen is het vierde schip voor Abis Shipping en het tweede van een serie van zes. Bovendien zijn bij Shipskits met cascobouw in Stettin, nog eens twee schepen van de B-serie (de Abis Bremen en Abis Breskens, de bouwnummers 108 en 109) besteld en twee van een nieuw type, de D-serie (Abis Dover en Abis Dublin, de bouwnummers 106 en 107). Het nieuwe Dtype is een verdere ontwikkeling van het Btype. De Abis Bergen vertrok op 9 oktober onder kapitein Piet Doorneweerd voor de eerste reis naar Malmö om windmolenonderdelen te laden voor Ringaskiddy (bij Cork, Ierland). De tonnages van de B-schepen zijn: 2978 bt, 1384 nt en 3900 dwt. De afmetingen zijn: L o.a. (I I.) x B x H (dg) = 89,95 (84,95) x 14,00 x 6,80 (5,35)

' » ï.5 I

H et sch eepstype w aa rto e de A bis B ergen be hoort w e rd beloond m e t de K V N R S hipping A w a rd IFIying FocusI

opgeleverd aan Reederei André W ieczorek in Hamburg. Het schip, eerste van een serie van vier IA ijsversterkte 5200 tonners van het type l-box, w erd op 18 maart 2010 gedoopt door Mia Timmer, m edewerkster op de afdeling Relatiebeheer Particuliere Reders van Wagenborg Shipping in Delfzijl, en te w ater gelaten bij de Kroatische w erf Leda doo in Korcula. Het casco kwam op 29 april achter de sleepboot Waterman in IJmuiden aan, waarna het twee dagen later werd verhaald naar Kampen om te worden afgebouwd. Op 25 augustus kwam de André W. in Harlingen aan voor het maken van de proefvaart op de Waddenzee. De gegevens van de l-box zijn: tonnages: 3739 bt, 1491 nt; afmetingen: L o.a. (1.1.) x B x H (dg) = 99,90 (92,50) x 13,35 x 9,20 (6,15) meter; ruiminhoud:

meter. De voortstuwing w ordt geleverd door een MaK Caterpillar-hoofdmotor, type 8M20C, van 2065 rpk/1520 kW voor een snelheid van 13 knopen. De containercapaciteit is 214 teu. De Abis Bilbao (bouwnummer 24, imo 9545027) en Abis Bordeaux (bouwnummer 25, imo 9545039) zijn op 21 mei en 22 juni bij Hangzhou Dongfeng Shipyard te w ater gelaten en de oplevering w ordt verw acht in november 2010 en januari 2011. Het B-type staat op de nominatie voor de KVNR Shipping Award 2010 waarvan de w innaar op 10 november tijdens het jaarlijkse M aritim e Awards Gala in Amsterdam bekend gemaakt wordt. Andre W. Aan de Überseebrücke in Hamburg w erd op 31 augustus door Peters Shipyard, Kampen de André W (bouwnummer 1101, imo 9518232)

D e A n d ré W is de e erste van h e t typ e l-box 5200 (Flying Focus)

H e t c asco van de Ic e b o rg k w a m op 10 s ep te m b er in IJm uiden a a n (fo to J Plugl

6644 m3 of 234.650 cft; containercapaciteit 192 teu, w aarvan 84 aan dek. De voortstuw ingsinstallatie bestaat uit een W artsila-hoofdmotor, type 9L20, met een vermogen van 1800 kW/2445 rpk bij 1000 tpm op verstelbare schroef met een diameter van 2950 mm in een Optima-straalbuis voor een snelheid van 12 knopen. Het tweede schip van deze serie, de Iceborg (bouwnummer 1102, imo 9518244), werd op 28 juli gedoopt door mevrouw Anita Duhovic, echtgenote van burgemeester Mirko Duhovic van Korcula en te w ater gelaten. Het casco kwam Op 10

' jX’ T-ü" r ». . n m i o i < im

D e Frisiana is de tw e e d e van e en serie van z es IFIying Focus)

september gesleept door de mslb Luna A. in IJmuiden aan en na voltooiing in Kampen moet de tweede l-box in januari 2011 worden opgeleverd. Frisiana Op 16 september vond in Harlingen de officiële overdracht plaats van de Frisiana aan K & I (Boomsma Shipping), Sneek. De Frisiana (bouwnummer 821, imo 9385893) is de tweede van een serie van zes schepen van het type MS8000 die bij de Bulgaarse w erf Rousse Shipyard, Rousse worden gebouwd. De Frisiana had een langdurige bouwtijd van liefst 32 maanden. Op 20 december 2007 werd de kiel gelegd, de tew aterlating was op 22 mei 2009 en de oplevering vond plaats op 19 augustus 2010. De MS8000 meet 5862 bt, 2250 nt en 8130 dwt. De afmetingen zijn: L o.a. (1.1.) x B x H (dg) =128,45 (123,00) x 15,87 x 9,90 (6,80) meter. De ruiminhoud is 10.970 m3 of 387.500 cft, containercapaciteit 390 teu. De MaK-hoofdmotor, type 6M32C, heeft een vermogen van 4075 rpk of 3000 kW voor een snelheid van 14,7 knopen. De Frisiana wordt, evenals de andere schepen van Boomsma Shipping, bevracht door NedNor, Groningen. W ille m van Oranje De 12.000 m3 sleephopperzuiger W illem van Oranje (bouwnummer 1254, imo 9512551) maakte van 6 tot 10 september de proefvaart en werd op 22 september opgeleverd aan Koninklijke Boskalis W estm inster in Papendrecht. De identieke Gateway

(bouwnummer 718, imo 9486831) is al vanaf april 2010 in de vaart. Beide hoppers werden in november 2007 bij IHC M erwede besteld en op twee verschillende IHC-werven gebouwd. De Gateway is op 25 september in Hardinxveld-Giessendam te w ater gelaten, de W illem van Oranje ging op 10 februari 2010 bij IHC Oredgers in Kinderdijk te water. De belangrijkste technische gegevens zijn: 13.917 bt en 21.200 dwt; afmetingen: L o.a. (1.1.) x B x H (dg) = 137,00 (125,00) x 28,00 x 13,50 (8,00) meter, totaal geïnstalleerd vermogen 13.870 kW waarvan voor de voortstuwing 2 x 6000 kW voor een snelheid van 15,4 knopen, twee boegschroeven 2 x 700 kW. Aan boord is accommodatie voor 24 personen. Isandlw ana De 4200 m3 sleephopperzuiger Isandlwana (bouwnummer 1256, imo 9532903) vertrok op 5

oktober 2010 uit Kinderdijk voor de proefvaart en uitgebreide testen op de Noordzee. De kiellegging van het baggervaartuig vond plaats op 16 september 2009 bij VSH in Heusden. Na de tew aterlating op 14 april is het casco naar de w erf van IHC M erwede in Kinderdijk gesleept om te worden afgebouwd. Na de overdracht aan Transnet National Ports Authority (TNPA) in Johannesburg vertrok de Isandlwana 27 oktober op eigen kracht met een TOS-bemanning van Kinderdijk naar de thuishaven Durban. De technische gegevens van de Isandlwana zijn: 4885 b, 6155 dwt;Lo.a. (I.l.) x B x H (dg) = 91,00 (84,951 x 20,75 x 7,50 (6,00) meter; hopper capaciteit 4200 m3, diameter zuigbuis 900 mm, totaal vermogen 4754 kW en snelheid 11,9 knopen. Momenteel is in Heusden de 5000 m3 hopperzuiger Victor Horta (bouwnummer 1257, imo 9525704) voor de DEME Group in Zw ijndrecht

D e W illem van O ranje w e rd na de o v e rd ra c h t ing ezet op de M a a s v la k te IG .J d e B oerI

J08 (type Beaver 9029C) opgeleverd aan het Chinese concern Sinohydro. Het baggervaartuig w erd op 25 augustus per RollDock Sun verscheept van Rotterdam naar Karachi. De technische gegevens van de ßeaver 9029C zijn: Afmetingen: L o.a. x B x H (dg) = 104,00 x 18,60 x 5,00 (3,65) meter. Minimum baggerdiepte: 5,50 meter; maximum baggerdiepte: 29 meter; diameters zuigbuis en persbuis: 900 mm; totaal geïnstalleerd vermogen: 13.000 kW. Pompcapaciteit: 4000 m3/uur. Aan boord is accommodatie voor 26 personen. In Sliedrecht is nog de identieke Zhong Guo Shui Dian J09 in aanbouw. IH C M e rw e d e leverde de Isan d lw a n a op a an TNPA IFlym g Focus)

in aanbouw. Na de stapelloop op 15 december 2010 leek het erop dat dit voorlopig het laatste casco was dat in opdracht van IHC M erwede in Heusden werd gebouwd toen in maart dit jaar door het scheepsbouwconcern bekend gemaakt werd dat het contract niet zou wordenverlengd in verbandm et de heersende overcapaciteit in de wereldscheepsbouw. Een half jaar later zijn de vooruitzichten aanmerkelijk verbeterd en is besloten het huurcontract van de w erflocatie in Heusden met twee jaar te verlengen om met deze productiefaciliteit de te verwachten extra groei aan orders te kunnen opvangen. Zhong Guo Shui Dian J08 IHC Merwede in Sliedrecht heeft de stationaire snijkopzuiger Zhong Guo Shui Dian

D e D ra c o in a ctie bij H oek van H olland IG .J de B oer)

D e Z hong Guo Shu Dian J OS w e rd op 25 augustus n a a r K arach i versc h e e p t (Flymg Focus)

Aquila, Draco en Orion In aanwezigheid vanm eer dan500 genodigden werden op 29 september de nieuwe m ilieu­ vriendelijke loodstenders Aquila, Orion en Draco met een adembenemende show op het w ater en aan de wal in Hoek van Holland gedoopt. Na toespraken van René Eichelsheim (directeur Nederlands Loodswezen B.V.), Eric van Dijk (voorzitter Nederlandse Loodsencorporatie) en Keith W hitmore van Kvichak Marine Industries werd de Aquila gedoopt door Kaddouj Aboutaleb-Erahoutan, echtgenote van Ahmed Aboutaleb, burgemeester van Rotterdam; de Orion door Helen N otario-d’Havé, echtgenote van kapitein Jacques d'Havé, administrateurgeneraal van het Agentschap Maritieme

D e d rie n ieuw e loodstenders w aren m iddelpunt van e en w erve le n d e s h o w IG.J. d e B oer)

dienstverlening Kust van Vlaanderen en de Draco door Johanna de Vries-Paliama, echtgenote van René de Vries, havenmeester van Rotterdam. De nieuwe tenders (22,89 x 6,78 meter) zijn gebouwd in Seattle door Kvichak M arine Industries (bouwnummers 72386 - 72388). In 1999 heeft het Loodswezen de eerste jetgedreven tenders (21,17 x 6,34 meter) in gebruik genomen, die waren gebouwd door Engelaer Scheepsbouw in Beneden-Leeuwen. Kvichak Marine Industries heeft dit type doorontwikkeld. Om die reden heeft het Loodswezen voor deze w erf gekozen w aarbij een bijkomend voordeel de lage dollarkoers was op moment van bestelling. De totale investering voor de drie tenders bedroeg 12 miljoen euro. De loodsvaartuigen kwamen op 28 juli als deklading op de Star Alabama (1985 - 20.916 bt) in Vlissingen aan. Het Loodswezen gaat de komende jaren zijn vloot op een duurzame en milieuvriendelijke manier vernieuwen. Er volgen nog negen identieke loodstenders. Bovendien is op 15 september bij Barkmeijer Stroobos een order geplaatst van 81 miljoen euro voor de bouw van drie grote loodsvaartuigen, de Pilot Station Vessels (PSV's). De nieuwe loodstenders worden voortgestuwd door twee zeer schone Caterpillar-dieselmotoren, type C-32 ACERT, voorzien van roetfilters en katalysatoren op tw ee waterjets voor een maximum snelheid van 28 knopen. De jetgedreven tenders maken gebruik van nageschakelde technieken van SootTech in Enschede w aardoor de uitstoot

van schadelijke stoffen to t bijna nul procent geminimaliseerd w ordt overeenkomstig de eisen van TIER II. De aluminium tenders, waarvan de namen zijn afgeleid van sterrenbeelden, hebben accommodatie voor drie bemanningsleden en tw aalf loodsen. De maximale snelheid bedraagt 28 knopen. De drie nieuwe tenders worden in eerste instantie in Hoek van Holland gestationeerd, vanaf volgend jaar w ordt er een naar IJmuiden gedirigeerd. Vanwege de innovatieve techniek aan boord zijn de tenders genomineerd door de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders voor de KVNR Shipping Award 2010.

Charters (G .J de B oerI

International in Sneek ontworpen. De bouw is uitbesteed aan Ship Install in Heusden. De SC Lynx is een loods- annex serviceboot, die ingezet kan worden voor meerdere doeleinden zoals sleepwerkzaamheden, het vervoeren van bemanning en goederen van en naar schepen die voor anker liggen of naar offshore windmolenparken. Daarnaast kan dit veelzijdige vaartuig gebruikt worden als loodsboot, politie- en onderzoeksvaartuig of als bergings- en reddingsschip. De SC Lynx is de tweede van een serie die voor Sima Charters w ordt gebouwd. De eerste, de SC Puma, is inmiddels ingezet bij een baggerproject in Duitsland. Deze tenders, die in verband met de niet geëigende Nederlandse regelgeving, onder Engelse vlag varen, zijn te huur of te koop. Bij Ship Install is de derde van de serie, de SC Cheetah, in aanbouw die in februari 2011 in de vaart moet komen. Deze tender w ordt uitgerust met sterkere motoren voor een snelheid van 30 knopen. De technische specificaties van de tenders zijn: afmetingen L.oa. (1.1.) x B x dg = 18,95 (15,95) x 5,61 x 1,12 meter. Voortstuwing: twee Volvo-dieselmotoren, type D12, totaal 650 rpk op twee Rolls Royce FF 450 w aterjets voor een maximum snelheid van 24 knopen, (kruissnelheid: 20 knopen).

Op 20 september 2010 is in Heusden de 60ft multipurpose tender SC Lynx te w ater gezet. Deze m ultifunctionele tender is in nauwe samenwerking met de opdrachtgever, Sima Charters in Maasland door Vripack Yachting

Delta 1 en Delta 2 Damen Shipyards in Singapore heeft twee geheel van aluminium gebouwde catamarans van het type DFF 3810 opgeleverd aan Hong Kong North W est Express Ltd. voor hun nieuwe

SC Lynx

D e SC Lynx is de tw e e d e m u ltifunctionele ten d er van Sima

Vergroot het effect van uw boodschap! kies voor een multimediale campagne! Noteer de specials van 2011 alvast in uw agenda Foto: Flying Focus

f

SPECIALS 2011 Nr. 2

Nr. 4

Uw voordelen van een multimediale advertentiecampagne:

O n d e rw ijs -e n

• U bereikt circa 21.285 m en se n in de scheepvaartbranche.

kennism anagem ent

• U v e rg ro o t u w n a a m s b e k e n d h e id .

Beurs G o rin ch em /

• U le g t c o n ta c t m e t n ie u w e k la n te n .

binnenvaart

• U w b o o d sc h a p v a lt op d o o r de k w a lita tie v e en d e s k u n d ig e

Nr. 7/8

O ffshore/baggeren

Nr. 10

Europort

u its tra lin g van d e c o m m u n ic a tie k a n a le n .

w w w .sw zonline.nl _

Stem uw m arketingcam pagne a f door gebruik te m aken van de m u ltim ed iale m ix: print en online.

Neem contact op met MYbusinessmedia, Martijn Prins tel: oio - 289 44 67 of email: [email protected]

veerdienst tussen Hong Kong and Macau. De casco's voor de Delta 1 (bouwnummer 538602, imo 9518672) en Delta 2 (bouwnummer 538603, imo 9518684) werden gebouwd bij de Chinese Afai Shipyard.de afbouw vond plaats in Singa­ pore. M et een dienstsnelheid van 33 knopen duurt de overtocht minder dan een uur. Na proefvaarten op de rede van Singapore zijn beide veerboten op een zwareladingschip van Rickmers geladen en naar Hong Kong verscheept. De technische gegevens zijn: tonnages: 459 bt, 147 nt L o.a. (I I.) x B x H (dg) = 37,60 (33,00) x 10,10 x 4,08 (1,67) meter. De DFF 3810 w ordt voortgestuwd door vier MTUhoofdmotoren, type 10V2000 M72, met een totaal vermogen van 3600 kW/4895 rpk bij 2250 tpm via VLJ 430-tandwielreductiekasten op

D e D elta / is g e b o u w d voor de veerd ienst tussen Hong Kong en M a c a u

vier Hamilton HM 571 w aterjets voor een snelheid van 34,5 knopen. Aan boord is accommodatie voor 216 passagiers op het hoofddek en 54 op het bovendek, totaal 270 passagiers. Er is een bar/kiosk op elk dek. De bemanning telt tien koppen. Dorum en M idlum Rotor Tug (KST BV), Rotterdam leverde twee sleepboten van het type RT80-28, Dorum (bouwnummer 869, imo 9454307) and Midlum (bouwnummer 870, imo 9454319), op aan URAG (Unterweser Reederei GmbH) in Bremen. De slepers zijn op 30 maart en 11 april 2009 te w ater gelaten en gelijktijdig voltooid op 2 juli 2010. Beide sleepboten, die zijn gebouwd bij ASL Shipyard in Singapore, werden op 10 september door de drijvende bok Asian Hercules op het zwareladingschip Cena Faith (2010 - 7460 bt) van Scan Chartering gezet voor verscheping naar

Niigata Engineering Co., Niigata, leverde in november de RT Champion (bouwnummer 38, imo 9489950) en RT Leader (bouwnummer 39, imo 9489962) op aan Elisabeth Ltd. Bij de Japanse w erf zijn nog twee sleepboten in aanbouw, bouwnummers 40 en 41, waarvan de oplevering te verwachten is in december 2010 en in januari 2011.

D e RT80 28, zijaan zicht

Rotterdam. Daar zijn de twee sleepboten op 28 oktober gelost door de M atador III en de volgende dag door de mslb Bremerhaven weggesleept met bestemming Bremerhaven. De 456 bt metende sleepboten hebben als afmetingen: L o.a. (LI.) x B x H (dg) = 28,30 (26,10) x 12,00 x 5,24 (6,10) meter. De voortstuwingsinstallatie bestaat uit drie ABChoofdmotoren, type 8DZC, totaal 5300 kW of 7200 rpk op drie Schottelroerpropellers, type SRP1215, voor een trekkracht van meer dan 90 ton en een snelheid van 13 knopen. De bunkercapaciteit is 120 m3, de actieradius is 4000 zeemijl. Aan boord is accommodatie voor zes personen in vier hutten. Voor Unterweser zijn nog twee identieke sleepboten in aanbouw bij ASL Shipyard in Batam, de Exact (bouwnummer 895, imo 94543121) en de A ccurat (bouwnummer 896, imo 9483748) die in oktober 2010 moeten worden opgeleverd. ASL Shipyard leverde eind september/eind oktober de RT Force (bouwnummer 889, imo 9556870) en de RT Tough (bouwnummer 890, imo 9556882) op aan Elisabeth Ltd. (KST), Valetta, die de RT80-32-sleepboten langdurig verhuurde aan Tkay Australia voor inzet in Port Hedland. Deze sleepboten waren op 28 april te w ater gelaten. Dit type is uitgerust met drie Niigata-hoofdmotoren, type 6L28 HX, totaal 4960 kW of 6740 rpk op drie Niigataroerpropellers, type ZP-31 FP. De volgende RT80-32-sleepboten worden de RT Darwin (bouwnummer 891, imo 9556897) en de RT Tasman (bouwnummer 892, imo 9556909) die op 28 juni 2010 te w ater zijn gelaten met oplevering in november en december 2010. Bij ASLShipyardzijnvoorKSTnog vier sleepboten van het type RT80-32 in aanbouw (bouwnummers 921, 922, 926 en 927) met oplevering eind 2011/begin 2012.

K alarka Op 2 september is bij Damen Shipyards Changde de ASD 3111 sleepboot Kalarka (bouwnummer 511309, imo 9510644) aan de Australische Half Tide M arine in Mackay (Queensland) overgedragen. Sleepboten van dit type meten 353 bt en hebben als afmetingen: L o.a. x B x H (dg) = 30,60 x 11,24 x 5,00 (4,58) meter. De voortstuwingsinstallatie bestaat uit twee Caterpillar-hoofdmotoren, type 3516B TA HD/D, met een vermogen van

D e K alarka w o rd t ing ezet in de haven van M a c k a y

4180 kW/5600 rpk bij 1600 tpm op twee Rolls Royce US 255 roerpropellers met een diameter van 2600 mm voor een trekkracht van 68,4 ton en een snelheid van 13,6 knopen. De bunkercapaciteit is 89,7 m3. Aantal bemanningsleden 6. Voor Half Tide Marine is bij Damen nog een tweede sleepboot van het type ASD 3111 in aanbouw als bouwnummer 511310 en imo 9510656 HTM heeft al vanaf juni 2007 een identieke sleepboot in dienst: de Kolija (bouwnummer 511306, imo 9376517). Frey Door Santierul Naval Damen Galati is de ASD 2810 sleepboot Frey (bouwnummer 511556 (1168), imo 9550503) opgeleverd. De 285 bt metende Frey is gebouwd in opdracht van Intertug S.A. in Cartagena da Indias (vlag St.Vincent & Grenadines). De ASD 2810 heeft als afmetingen: L o.a. x B x H (dg) = 28,67 x

D e M e la k o re voor de haven van Conakry

11,9 knopen. Bunkercapaciteit 36,3 m3. De sleepboot zou oorspronkelijk aan Libië worden geleverd als Dounia.

D e Frey w e rd door D am en G alati g e b o u w d voor d e Colum biaanse Intertug

10,43 x 4,60 (4,80) meter. De voortstuw ingsinstallatie van de Frey bestaat uit twee Caterpillar-hoofdmotoren, type 3516 B TA HD/ C, met een vermogen van 4930 rpk of 3678 kW bij 1600 tpm op twee Rolls Royce US 205 roerpropellers met een diameter van 2400 mm voor een trekkracht van 60 ton, snelheid 13,6 knopen. De bunkercapaciteit is 99,7 m3. Aan boord is accommodatie voor acht personen. Vier StanTugs 2208 voor de Egyptische m arine

D e A w n y A re r is een van de vier S tan Tugs 2208 voor de E gyptische m arine

Damen Shipyards bouwde voor de Egyptische marine vier sleepboten van het type StanTug 2208. De casco's zijn gebouwd bij de Servische w erf Brodogradiliste Novi Sad doo,

A ljaroof & A ljaboot Voor de marine van Qatar bouwde Damen Shipyards tw ee StanTugs 1907, de Aljaroof (bouwnummer 503420, imo 9556961) en

Naam_____________________Bouwnummer________________Imo Galal Desouky 509628 9571715 Goal Gamal 509629 9575967 Awny Azar 509630 9576624 Shaker Adb Elwahed 509642 9576636

de afbouw vond plaats in Gorinchem. De afmetingen van de StanTug 2208 zijn: L o.a, x B x H = 22,64 x 7,84 x 3,74 (3,87) meter. De voortstuw ingsinstallatie bestaat uit tw ee Caterpillar-hoofdmotoren, type 3512B TA/B, totaal 2720 rpk/2028 kW bij 1600 tpm, via twee WAF 665Ltandwielreductiekasten (5,95 :1) op twee vaste Kaplan ll-schroeven in Optimastraalbuizen met een diameter van 2200 mm, trekkracht 39,8 ton, snelheid 11,9 knopen. De bunkercapaciteit is 36,8 m3. M elako re Damen Shipyards leverde de StanTug 2208 M elakore (bouwnummer 509627, imo 9502922) op aan de Havenautoriteiten in Conakry, Guinee. Dit type heeft als afmetingen: L o.a. x B x H (dg) = 22,57 x 7,84 x 3,74 (3,69) meter. De voortstuw ing w ordt geleverd door tw ee Caterpillar, type 3512 TA/B, totaal 2720 rpk/2028 kW bij 1600 tpm via WAF 665L (5,95 : 1) op tw ee vaste schroeven in straalbuizen met een diameter van 2200 mm voor een trekkracht van 39,2 ton en een snelheid van

Oplevering okt-2009 nov-2009 apr-2010 jul-2010

Aljaboot (bouwnummer 503421, imo 9556973). De StanTug 1907 heeft als afmetingen: L o.a. x B x H (dg) = 19,54 x 7,74 x 3,39 (3,19) meter. Zij worden voortgestuwd door twee Caterpillar­ dieselmotoren, type 3508 B TA/C, totaal vermogen van 1492 kW/2000 rpk bij 1600 tpm

De A liaro o f is m e t d e A ljab oot g e b o u w d voor de m arine van Q atar

via tw ee tandwielkasten WAF 562 L (5,421 : 1) op twee Kaplan II vaste schroeven in Optimastraalbuizen met een diameter van 1800 mm voor een snelheid van 11,5 knopen en een trekkracht van 26 ton. De

bunkercapaciteit is 26,4 m3. De hydraulische boegschroef heeft een vermogen van 80 kW. M 14 en M 15 Damen Shipyards leverde tw ee MultiCats 1908, de M14 en M15 (bouwnummers 518510 en 518512) op aan National M arine Dredging Co., Abu Dhabi. De MultiCat 1908 heeft als afmetingen: L o.a. x B x H (dg) = 18,91 x 8,06 x 2,75 (2,16) meter. De voortstuwing w ordt geleverd door tw ee Caterpillar-dieselmotoren, ty p e C I8 TA/B,via tw ee tandw ielreductieDe T 7 en de T 8 zijn StanTugs 1205 voor de N a tio n a l M a rin e D redging Com pany in Sharjah

Oe M l 5 is één van de tw e e M u ltiC ats 1908 voor de N a tio n a l M a rin e O redging Co. in A bu Dhabi

kasten, type WAF 164L (4,56 : 1), op twee Promarin vaste schroeven met een diameter van 1350 mm in Optimastraalbuizen, totaal vermogen 714 kW/960 rpk bij 1800 tpm voor een snelheid van 9 knopen en een trekkracht van 12,3 ton. De bunkercapaciteit is 54,1 m3. Er Er is accommodatie voor vier personen. Haven Supporter, T 7 en T 8 Tijdens de Seawork Show in Southampton verkocht Damen Shipyards binnen twee dagen zijn eerste StanTug 1205 (bouwnummer 502503) aan de Red7 M arine Group in

D e H aven S upporter is de e erste StanTug 1205 d ie door D am en w erd verkocht

Harwich. De eerste drie werkboten van dit type waren gebouwd bij de Song Cam Shipyard in Haiphong en net in Europa aangekomen, Vier StanTugs 1205 zijn in aanbouw bij Damen Shipyards Changde. De StanTug 1205 is ontwikkeld uit de bekende Pushy Cat 1204 en de StanTug 1405 Red7 M arine is een nieuwe onderneming die twee jaar geleden is opgericht door het duikbedrijf Anglian M arine en het bouwbedrijf Haven Ports. De nieuwe eigenaar had de boot onmiddellijk nodig voor de bouw van een nieuw pompstation van een rioolwaterzuiveringsinstallatie aan de kust van Cornwall. Damen had de w erkboot echter al voor de verkoop als M irte V onder de vlag van St.Vincent & Grenadines gebracht. Het overschrijven van het register van St. Vincent naar het Britse register duurde enkele weken zodat de inmiddels tot Haven Supporter vernaamde boot weer tijdelijk de vorige naam moest voeren. De afmetingen van de StanTug 1205 zijn: L.o.a x B x H (dg) = 13,08 x 5,28 x 2,30 (1,85) meter. De w erkboot w ordt voortgestuwd door twee Volvo-dieselmotoren, type D9MH, totaal 442 kW of 601 rpk bij 1800 tpm via MG 5091 (4,82:1) op twee Kaplan vaste schroeven met een diameter van 1050 mm in Optimastraalbuizen voor een trekkracht van 8,9 ton en een snelheid van 9,8 knopen. De bunkercapaciteit is 5,8 m3. De ST 1205 is uitgerust met twee roeren. De National M arine Dredging Company in Sharjah heeft de bouwnummers 502501 en 502502 overgenomen en als T 7 en T 8 in dienst gesteld.

Damen Shipyards breidt uit Op 19 augustus 2010 is in het hoofdkantoor van de Vietnam Shipbuilding Industry Group (Vinashin) in Hanoi door Nguyen Duy Hung, Vice Operations Director van Song Cam Shipyard, en Erik van der Noordaa, C00 van de Damen Shipyards Group in Nederland, de overeenkomst getekend voor de bouw van de nieuwe Damen Vinashin Shipyard in Haiphong. De Song Cam Shipyard is door Vinashin aangewezen als lokale partner bij de bouw en het beheer van de nieuwe scheepswerf, een joint venture tussen Vinashin en Damen. De eerste fase. die de bouw omvat van een nieuwbouwhal van 80 bij 40 meter, een Syncrolift met een capaciteit van 2500 ton, diverse werkplaatsen en kantoren, moet in februari 2012 gereed zijn. De nieuwe w erf is in eerste instantie bestemd voor de afbouw van casco's die worden gebouwd bij Song Cam Shipyard en wel ongeveer tw aalf vaartuigen per jaar bestemd voor de export. In de tweede fase w ordt binnen vijf jaar de capaciteit uitgebreid tot dertig sleepboten, werkboten en high speed vaartuigen per jaar waarvoor een tweede hal van 160 bij 150 meter w ordt gebouwd. In juni 2010 is bij Damen Shipyards Galati een nieuwe hal in gebruik genomen met een lengte van 121 meter, een breedte van 43,5 meter en een hoogte van 41,5 meter. In de nieuwbouwhal is een railsysteem aangelegd om schepen te kunnen verplaatsen op lorries. Deze rails zijn aangesloten op het bestaande systeem buiten waardoor het mogelijk is secties uit de bestaande hal S1A te verplaatsen naar de nieuwe hal of schepen van de nieuwbouwhal naar de helling. Twee overloopkranen met een hijsvermogen van 2 x 50 ton en een hulptakel van 6,3 ton, hebben een breedte van 36,5 meter en een hijshoogte van 33 meter. Daarnaast zijn nog twee overloopkranen met 5 ton hijsvermogen met een vrije hoogte van 6,6 meter geïnstalleerd

Tien maritieme talenten beloond met afstudeerprijs M aritie m e O n tm o e tin gsd a g 2 0 1 0 Elk jaar organiseert de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Technici op Scheepvaartgebied (KNVTS) in nauwe samenwerking met de Vereniging Nederlandse Scheepsbouw Industrie (VNSI) en de Stichting Verolme Trust de M aritiem e Ontmoetingsdag. Tijdens deze bijeenkomst worden jaarlijkse maritieme afstudeerprijzen uitgereikt. Dit jaar vielen tien afstudeerders in de prijzen.

De afstudeerprijzen worden uitgereikt aan studenten uit het maritieme onderwijs, van vmbo- tot en met wo-niveau, De prijswinnaars hebben tijdens hun opleiding motivatie en vakmanschap getoond en/of de opleiding met een zeer goed resultaat afgesloten. Alvorens tot de prijsuitreiking over te gaan, hietd de voorzitter van de KNVTS, ir. W.P. Laros, een openings­ toespraak. Daarna verzorgde Mr. G.J. van Veen van de Stichting Verolme Trust een inleiding. Tijdens een kort intermezzo vertelde Ghaled Awaad, twee jaar geleden afgestudeerd als M arof bij STC, over zijn ervaringen na die tijd. Begonnen als tweede stuurman bij Vroon, heeft hij zojuist zeven weken gevaren als eerste stuurman. Hierna volgen de consideransen van de winnaars.

enthousiasmeren. Roy was niet alleen geïnteresseerd in de aangeboden lesstof; alles w a t met scheepsbouw te maken had genoot zijn directe belangstelling. Zowel tijdens de eerste drie jaren in de schoolbanken als tijdens het laatste jaar op de werkvloer als stagiair heeft hij zich een goed vakman en een prima beginnend beroepsbeoefenaar getoond. Tijdens zijn stage leverde hij heldere, informatieve verslagen. Ook in de praktijk, zowel op de w erkvloer als op kantoor, stond hij

Consideransen Peter Bolhuis Peter is rustig, altijd aanwezig en altijd bezig. Een serieuze student aan wie de theorie niet D e voorzitter van de KNVTS, ir. W P M r G.J. van Veen van d e S tichting G haled A w a a d fluitend is komen aanwaaien. Dankzij zijn Laros, tijdens zijn openingstoespraak Verolm e Trust tijdens zijn inleiding inzet heeft hij het mbo-diploma gehaald. Hij is zich nu aan het verdiepen in de leerstof van de hbo-opleiding. Aan boord zal hij hetzelfde doen als hij op school zijn mannetje. Na het behalen van zijn diploma was hij dan ook meer altijd gedaan heeft: ongevraagd dat beetje meer! dan welkom bij zijn stagebedrijf. Voor technisch goed opgeleide, breed geïnteresseerde leerlingen Roy van Alphen als Roy ziet de toekomst er zonnig uit. Daarnaast is Roy Roy heeft zich in de afgelopen vier jaar dat hij bij het Scheepvaart sociaalvaardig, actief en hulpvaardig. M et deze prachtige en Transport College de opleiding Scheepsbouwkundige volgde, karaktereigenschappen kan het niet anders dan dat Roy ver zal doen kennen als een bijzonder plezierige leerling. Een leerling die komen in de wereld van de Scheepsbouw. niet alleen zichzelf kon motiveren, maar die door zijn positieve Roy, heel veel succes! houding en gedrag zijn medeleerlingen en het docententeam kon

Alle p rijs w in n iin mei de heren Van Veen e n L aros

Folkert Robin Brand Bij zijn afstuderen heeft Folkert zich gewaagd aan een zeer uitdagend probleem. Om op diep water steeds complexere installaties op de zeebodem mogelijk te kunnen maken voor oliewinning, is het zeer gewenst om op zeer diep w ater over een grote hijscapaciteit te kunnen beschikken. De inzet van oppervlakteschepen met een dergelijke hijscapaciteit is gezien de waterdiepte nagenoeg onmogelijk. Dit probleem was naar voren gebracht door

P e te r Bolhuis

Roy van A lp h e n

Heerema Marine Contractors. De uitdaging bestond er in om een grote onderwaterhijscapaciteitte realiseren tegen zeer grote omgevingsdrukken, Dit resulteerde in de doelstelling zoals omschreven in de titel van zijn afstudeerwerk: "S tability of Thickwalled Composite Laminated Cylindrical Shells for Deepwater Applications". Folkert heeft met zijn aanpak laten zien dat de materiaalkundige uitdagingen voor het ontwerpen en maken van het onderwaterhijslichaam ook de vele andere ontwerpeisen verenigd konden

worden in zijn uiteindelijke ontwerp van dit lichaam. In zijn w erk heeft hij vooral een creatieve geest getoond. Hij was niet bang om andere paden te bewandelen dan die, die voor de hand lagen. Naast deze creatieve inbreng was vooral ook de drang om inhoudelijk het complexe gedrag van bezwijkende schaaldelen in composiet materialen goed in de vingers te hebben voorbeeldig te noemen. Deze studie heeft geleid tot een zeer bruikbaar ontwerp van een

Folkert B rand

N am ens Ario Foeken

composiet onderwaterhijslichaam . Naast het voorbeeldig uitvoeren van zijn afstuderen heeft Folkert ook nog een Wonors-frac/r gevolgd en met goed gevolg afgerond. Arjo Foeken Arjo is in september 2006 gestart met de opleiding Maritiem Officier. Een onopvallende student tot zijn eerste stage, toen hij samen met medestudenten ging varen op een vissersschip van Parlevlietvan de Plas. Een opvallende keuze daar de meeste studenten kiezen

H an Klasons

voor koopvaardij- of passagiersschepen. Arjo deed zijn tweede stage bij Boskalis op de sleephopperzuiger Oranje. Dit schip was in die periode bezig met het opspuiten van Maasvlakte 2. Arjo heeft zich zeer goed verdiept in de techniek aan boord van dit schip. Eén van zijn stageverslagen gaat over de elektronische regulateurs van de dieselmotoren en over het programmeren van een Siemens PLC. Zijn interesse voor de autom atiseringstechniek was gewekt en voor zijn afstudeeropdracht wilde hij zich daar verder in verdiepen. De onderzoeksvraag van de afstudeeropdracht luidde: welke kennis moet een Maritiem Officier hebben van de elektronische regulateurs en over het programmeren van PLC's. Arjo heeft verschillende specialisten op dit gebied geïnterviewd. Tevens heeft hij een bestaande practicum opstelling van een elektronische W oodwardregulateur uitgetest en leerstof ontwikkeld. Helaas raakte aan het einde van de afstudeerperiode de W oodward-regulateur defect. W oodward regelde een andere, die hij w eer helemaal opnieuw heeft geprogrammeerd en ingeregeld. Het afstudeeronderzoek van Arjo is zeer goed gelukt en hij heeft in deze periode laten zien dat hij een echte werktuigkundige is en dat je als mens op hem kunt rekenen. Arjo heeft na behalen van zijn diploma gesolliciteerd bij Parlevliet van de Plas en heeft daar nu een contract als werktuigkundige op zijn stageschip de Helen Mary. Inmiddels heeft hij zijn eerste reis volbracht en was hij bli| al zijn kennis in de praktijk te kunnen brengen. Han Klasens Han is een enorm positief ingestelde jongeman. Bij Han is het glas half vol in plaats van half leeg. Het liefst vraagt hij w aar de kraan is om het glas te vullen. Han is een doorzetter. Dat is ook nodig omdat Han geplaagd w ordt door dyslexie, w at hem met name bij het opzoeken van informatie behoorlijk parten heeft gespeeld. "Dan maar w at langer werken, het moet af,” Mede hierdoor is Hans eerste stage niet bepaald gemakkelijk geweest. Gelukkig heeft zijn doorzettingsvermogen er voor gezorgd dat hij de pittige mboopleiding op niveau-4 binnen de reguliere tijd heeft afgerond. Nu zelfs verder met hbo. Hoed af voor Han! Sander van der Velden Sander is na het vmbo ingestroomd in de mbo-opleiding tot M aritiem Officier. Na zijn afrondende stage is hij doorgestroomd naar de hbo-opleiding tot M aritiem Officier. Naast een mooie lijst (gemiddeld een 7,7) heeft hij een negen behaald voor zijn afstudeerscriptie met als onderwerp: SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition). Het motorschip Kraanvogel is een kraanschip (86m) voor bagger-, overslag- en hijswerkzaamheden op kanalen en rivieren in binnenen buitenland. Sander heeft voor dit schip een systeem ontwikkeld en geprogrammeerd om de volledige technische installatie aan boord te registreren, visualiseren, controleren en bewaken. Daarnaast heeft Sander meerdere malen geholpen om groepen voor te lichten met het maken van video's, foto's en interviews om het

beroep van Maritiem Officier en de school uit te dragen. Hij w eet zijn publiek op de juiste manier te woord te staan en komt innemend over. Jacqueline M asteling Na het behalen van het havo-diploma is Jacqueline in augustus 2006 begonnen met de opleiding Koopvaardij-officier alle schepen (M aritiem Officier) op de Maritieme Academie in IJmuiden. Gedurende de opleiding bleek al snel dat Jacqueline een sociale en betrokken leerling was. Haar eerste stageperiode heeft ze gevaren bij W ijnne & Barends, haar tweede bij Tideway. Haar mentoren aan boord waren zeer positief over haar functioneren, enkele kenmerken van haar beoordeling aan boord zijn: • Jacqueline is een studente die gedreven en serieus met haar opleiding (en vak) bezig is. • Ze is een positief element in de groep, volwassen, sportief en collegiaal. • Ze laat zich de kaas niet van het brood eten in de mannenwereld. • Ze heeft een snelle ontwikkeling doorgemaakt aan boord van leerling tot volwaardige collega. Aan boord is men zeerte spreken over haar. Na het behalen van het diploma Koopvaardij-officier alle schepen in juni 2010 is ze in september begonnen met de studie hbo Maritiem Officier aan de Hogeschool van Amsterdam. M artin de N ooijer Nederland, dat is wind en water. In het kader van duurzaamheid vormen deze elementen een antwoord op onze energievraag. De politiek kiest daarom voor duurzame energie in de vorm van windmolenparken in de Noordzee die een totaalvermogen van 6000 M W moeten genereren. De molens die deze energie opwekken worden geplaatst op verschillende locaties in een gebied van 1200 km?, verspreid over de Noordzee, dicht onder de Nederlandse kust. Deze windmolenparken worden gesitueerd in één van de drukste vaargebieden in de wereld met onder andere vaarroutes naar Antwerpen, Rotterdam en Amsterdam. Verder is er sprake van intensieve visserij en offshore-activiteiten. Op dit moment zijn er vijf mogelijke varianten op locaties benoemd en uitgewerkt. De vraag dringt zich op welke gevolgen dit heeft voor de veiligheid van de scheepvaart in dit gebied. Vanuit het Loodswezen afdeling Scheldemonden kwam de vraag te onderzoeken of de plannen van de overheid conflicteren met de doelstellingen van het Loodswezen. M artin heeft in zijn onderzoek onder andere de volgende deelvragen beantwoord: • Blijven aanvaarroutes naar het loodsstation veilig en effectief? • W at zijn de risico's als een schip onmanoeuvreerbaar w ordt? • W at zijn de gevolgen van de plaatsing van windm olens voor slechtweernavigatie? Verder is de loodsen in de regio Scheldemonden een enquête voorgelegd om hun mening te vragen over bovengenoemde deelvragen.

Bij het uitvoeren van deze opdracht heeft M artin deelgenomen aan diverse overlegvormen met alle belanghebbende partijen, onder andere de organisaties die zijn samengebracht in de Scheepvaart Adviesgroep Noordzee. Hij heeft daarbij laten zien zich bewust te zijn van de verschillende belangen van betrokkenen en heeft deze meegewogen in de oordeelsvorming rondom de diverse voorliggende varianten. Een van zijn conclusies is dat de veiligheid bij alle varianten in het geding komt bij het beloodsen van schepen vanuit loodsstation Steenbank. Vanuit het Loodswezen is zeer positief gereageerd op de resultaten van dit onderzoek. Het heeft nieuwe inzichten gegeven omtrent de problematiek rondom de nog te bouwen windmolenparken. Met deze kennis volgt het Loodswezen de verdere ontwikkelingen op de voet. Huub Smies Huub Smies heeft aan het Maritiem Instituut "De Ruyter" van het ROC Zeeland de opleiding Stuurman alle schepen gevolgd.

S an d er van d e r Velden

J ac q u e lin e M a ste lin g

Huub is een enorme doorzetter gebleken, iemand die zich met volledige overgave inzet om zijn doel te bereiken. Zijn rederij, Wagenborg, heeft hem bovendien de mogelijkheid geboden om zich tijdens zijn stuurmansstage ook te oriënteren in de machinekamer. W ij wensen Huub veel succes toe in zijn verdere zeemanscarrière. Perry van Uchelen Perry is in september afgestudeerd. De titel van zijn afstudeerwerk was "Concept Design of a Deepwater Crane/Pipelay Vessel". Het w erk is verricht bij en begeleid door GustoMSC. In zijn werk maakt Perry goed gebruik van de bij GustoMSC aanwezige technologische kennis. Het w erk behandelt op een heldere wijze de verschillende types kraanschepen en pijpenleggers die in de markt zijn. Vervolgens leidt Perry hieruit af w at de behoefte is aan de combinatie van het kraanschip en de pijpenlegger. W aar GustoMSC reeds grotere versies in de markt zet, de DPV7500 en de DPV4500 (staat voor Deepwater Crane Pipelay Vessel met respectievelijk 7500 en 4500

Vader van M a rtin de N o o ije r n eem t

Huub Smies

prijs in ontvangst

Hij heeft een zeer opmerkelijke schoolbaancarrière achter de rug. Het begon bij het zeevaartonderwijs in Zwolle. Daar volgde Huub samen met drie vrienden de mono-opleiding stuurman. Door bepaalde factoren werd deze opleiding bij het Deltion ingewisseld en een overstap gemaakt naar Vlissingen voor een vervolg van de opleiding Stuurman alle schepen aan het Maritiem Instituut “ De Ruyter". Huub moest een behoorlijke achterstand inhalen en alles op alles zetten om zich te kunnen handhaven. Door enthousiasme en inzet kon hij na twee jaar theorie aan zijn stage beginnen. Toen kwam de volgende switch. Tijdens zijn stage kwam Huub erachter dat het vak Stuurman niet zijn eerder verw achte ideaal bleek te zijn. De technische kant deed zijn hart sneller kloppen. Zo zeer zelfs dat Huub besloot om na zijn diploma Stuurman alle schepen verder te gaan voor W erktuigkundige alle schepen. Inmiddels is Huub op het hbo aan het Maritiem Instituut "De Ruyter" begonnen aan de opleiding Werktuigkundige. Dus na een wissel van opleidingsinstituut en een wissel van stuurman naar werktuigkundige is Huub in rustiger vaarwater terecht gekomen en heeft zijn draai gevonden.

ton hefvermogen), richt Perry zich op een DPV2500. Hij heeft het basisontwerp van deze versie, bedoeld om het (ietwat) minder kapitaalintensieve segment van de m arktte bedienen, uitgewerkt. De kw aliteit van zijn w erk kan het best worden aangeduid met zijn aanpak van de probabilistische stabiliteitseisen. De combinatie van een pijpenlegger en een kraan stelt hoge en soms conflicterende eisen aan de ruimtelijke indeling van het schip w at betreft de stabiliteitseisen en met name de probabilistische. Perry heeft dit uitgewerkt en laat zien hoe bij deze eisen een optimale waterdichte indeling kan worden gevonden. Dit maakt het onder meer mogelijk een kosteneffectieve pijpenstraat met een hoge pijplegsnelheid 15 km/dag bij kleinere pijpdiameters; bij 60" pijpen nog altijd 3 km/dag) in het ontwerp te combineren. Perry heeft een moeilijk onderwerp aangepakt en hij heeft dat op een prijzenswaardige manier aangepakt.

Alle foto's door SWZM/C. Dirkse

P erry van Uchelen

Verslag Door Ing. H.R.J. Akerboom

Jongeren int maritiem erf(!

’ S h ta n d a rt' re p lic a van h e t v lag g e n s ch ip van Tsaar P e te r de G rote uit 1703

Op 23 en 24 september 2010 werd te Seixal, Portugal, het zevende congres gehouden van de EMH (European M aritim e Heritage, "the European association for traditional ships in operation"). De EMH organiseert elke drie jaar een congres over het Europese maritieme erfgoed en in 2007 was dat in Rotterdam. Het thema van het huidige congres was: "Are w e able to hand over our maritime heritage to future generations?" Ruim 150 deelnemers uit tw intig verschillende landen, waaronder een flink aantal uit Nederland, namen deel. Seixal is een modern stadje, vanuit Lissabon gezien, aan de over­ kant van de Taag. Er gaan frequent snelle ferries heen en w eer en daarbij passeer je onder meer de verlaten dokken en bouwkranen van Lisnave. Seixal heeft een zogenaamd Ecomuseum (geopend in 1984) dat een tweetal historische zeilschepen heeft gerestaureerd en nog bezig is met een derde Dergelijke zeilschepen zijn nog lang

gebruikt voor de overslag en het vervoer van goederen op de Taag. Na de opening van de bruggen over de Taag (1951 en 1966) is het vervoer met rivierschepen er eigenlijk geheel verdwenen. Overigens is Lissabon in het bezit van een flink maritiem museum met een prachtige collectie scheepsmodellen en ook een aantal originele roei- en zeilschepen die, vóór de revolutie, in bezit waren

Richard Akerboom is oud-medewerker van de scheepvaartinspectie en redacteur van SWZ Maritime

• Onderzoeken en oplossen van gemeenschappelijke problemen bij het behoud en gebruik van traditionele vaartuigen. • Zorgen dat de officiële organisaties van de EU kunnen beschikken over deskundige vertegenwoordigers en adviezen met betrekking tot behoud en gebruik van historische vaartuigen. De EMH kent verschillende soorten van lidmaatschap. • Nationale en regionale leden bestaan uit organisaties van eigenaren van historische schepen. De Federatie Oud Nederlandse Vaartuigen (FONV) is het Nederlandse lid. • Adviserende leden zijn maritieme musea. De maritieme musea van Amsterdam, Rotterdam en Enkhuizen zijn adviserend lid. • Geassocieerde leden bestaan uit verschillende, relevante organisaties. Aan het feit dat dit jaar het zevende congres werd gehouden kunt u afleiden dat de organisatie al meer dan tw intig jaar actief is. Richtlijnen voor historische vaartuigen De EMH heeft zich in haar bestaansperiode onder andere ingespannen voor de oprichting van het "Memorandum of Understanding" en voor de publicatie van het zogenaamde "Handvest van Barcelona". Het Handvest van Barcelona (2001) geeft bruikbare richtlijnen aan eigenaren van traditionele vaartuigen over de restauratie, het behoud en het gebruik van historische vaartuigen. Het ' Memorandum of Understanding on the mutual recognition of certificates for the safe operation of traditional ships in European waters and of certificates of competency for crews on traditional ships” (2000) is een overeenkomst tussen verschillende maritieme autoriteiten om eikaars certificaten rondom traditionele schepen en hun bemanningen te erkennen. Tijdens een bijeenkomst in Londen in 2005 zijn hier nog verschillende richtlijnen aan toegevoegd.

van de koninklijke familie. In de stad word je overal geconfronteerd met het grootse maritieme verleden. Doelen van de EMH De EMH is een Europese, niet-gouvernementele organisatie zonder winstoogmerk die de volgende, beknopt omschreven, doelen nastreeft: • Bevorderen van samenwerking tussen partijen die maritiem erfgoed levend houden. • Kanaliseren van adviezen en assistentie en het verhogen van publieke bekendheid. • Identificatie en promotie van historische, w ater gerelateerde, banden tussen Europese regio's.

Het programma Het congres speelde zich af in het riante gemeentelijk auditorium van Seixal. Tijdens de twee dagen werden in vijf sessies verschillende presentaties gehouden die op een of andere manier waren verbonden met het thema van het congres: "A re we able to hand over our maritime heritage to future generations?". De titels van de sessies luidden: 1. Raising questions about maritime heritage 2. Size and economics of the heritage fleet 3. Classification of maritime heritage 4. Youth involvement in maritime heritage 5. Maritime intangible heritage Na elke presentatie was er gelegenheid tot het stellen van vragen en aan het einde van elke sessie werd er, onder leiding van een moderator, een korte discussie gevoerd. Na een "closing session", een korte tocht met twee historische Portugese zeilschepen en een buffet aan boord van het, eveneens historische, fregat "D. Fernando II e Gloria" werd het congres beëindigd. Het gaat in dit artikel te ver om alle presentaties uitvoerig te behandelen, maar hieronder volgen w at korte impressies.

Verslag

Voor jong en oud Sprekers uit Portugal en Australië gaven aan dat het mogelijk is om de jeugd geïnteresseerd te krijgen voor het maritieme erfgoed. Dat komt vooral omdat ze het leven en werk aan boord van die schepen persoonlijk kunnen beleven. En als het lukt met de jeugd, waarom dan niet met ouderen? Zoals Seixal laat zien kan ook het bestuur van een gemeente een belangrijke bijdrage leveren. Toekomst in traditie Het belang van de traditionele vloot groeit, politiek en economisch. Er komen steeds meer en grotere maritieme evenementen w aar traditionele schepen een belangrijke rol spelen. Het is, volgens Tom Bade van Triple E, zonder meer mogelijk om uit te rekenen w at de economische voordelen zijn, maar dat w ordt nog nauwelijks gedaan.

G esprek m et vorige E M H

Een van de sprekers verw acht dat onze toekomst ligt in bewezen tradities zoals zeilvaart (denk aan Tres Hombres) en niet in onbekende, nieuwe uitvindingen. Op zoek naar andere classificatiesystem en De kwestie van classificatie kwam uitgebreid aan bod. Lourens Touwen memoreerde het Nederlandse systeem met de A(monument), B- (historisch schip) en C-status (historisch casco). Hij meent dat het tijd is om te veranderen naar een minder strak regime. Uit Frankrijk kwam een toelichting op het daar ingestelde Bateau d'lntérêt Patrimonial (BlP)-regime. Bepleit werd om dat systeem op

Europees niveau in te voeren. Vanuit de optiek van musea werden nog geheel andere systemen van classificatie ingebracht. Jongeren betrekken bij m aritiem erfgoed In de vierde sessie werden prachtige voorbeelden gegeven over hoe de jeugd betrokken kan worden bij het maritieme erfgoed. In Cascais (Portugal) is een school opgezet voor nautische activiteiten. Leerlingen van scholen uit de omgeving kunnen hier op vele manieren kennis maken met de zee. Een andere spreker vroeg aandacht voor het probleem om in de toekomst goed opgeleide bemanningen te vinden voor de traditionele vaartuigen. M onique Touw vertelde over haar onderneming "A t Sea Sail Training" waarmee zij veel jongeren kennis laat maken met het zeezeilen en dat in combinatie met internationale uitwisselingsprogramma's. Uit Sint Petersburg kwam het verhaal over een zeer geslaagd project. De bouw (19941999) van een replica van het fregat Shtandart w aarbij jongeren al vroeg leerden om verantwoordelijkheden op zich te nemen. De laatste tien jaar worden met dit schip lange reizen gemaakt w aarbij opnieuw de bemanning vooral bestaat uit jonge mensen. Veel van de mensen uit de bouwperiode zijn nu actief in de scheepsbouw en scheepvaart of zijn de leiders van nieuwe projecten. N iet-tastb aar m aritiem erfgoed Schepen vormen het belangrijke tastbare deel van ons maritiem erfgoed. Minstens zo belangrijk, zo niet belangrijker, is het niettastbare erfgoed. Daaronder w orden verstaan de gebruiken, uitdrukkingen, kennis, kunde, maar ook instrumenten, voorwerpen of cultureel belangrijke plaatsen. Ook gaat het hier om de overlevering van muziek, liederen of verhalen. Sinds 2003 is er een nieuw UNESCO-verdrag op basis waarvan meer en voorzitter M ic h a e l von B a u e r meer aandacht w ordt besteed aan het niettastbare maritieme erfgoed. Uit de presentatie blijkt dat kleine musea voorop lopen. A anbevelingen Op zaterdag na het congres hield de EMH haar assemblee en stelde een achttal aanbevelingen op ten einde de overdracht van het maritieme erfgoed aan volgende generaties zeker te stellen. De tekst van die aanbevelingen en meer informatie over de activiteiten van de EMH is te vinden op w ww .european-m aritim e-heritage.org. Op onze website www.swzonline.nl vindt u indrukwekkende filmbeelden van het fregat Shtandart.

Verslag

Kees Dirkse is hoofdredacteur van^JW flafijRTme

Door ir. C. Dirkse

Jachtbouw ^

Eind september vierde de jaarlijkse Monaco Boat Show, de grootste en meest prestigieuze show van megajachten ter wereld, haar vierde lustrum. Door de economische crisis geen superlatieven, w ant met 500 exposanten en honderd afgemeerde jachten was de deelname ongeveer gelijk aan de tw ee vorige jaren. Het w as er w el erg druk en bij de zeer zomerse temperaturen een vermoeiende tocht langs al die fraaie schepen, van futuristische motorjachten tot prachtige, meer klassieke, zeiljachten. Een bezoekje aan een van de grootste jachten toonde niet alleen de bijna decadente inrichting en uitrusting, maar ook het fraaie ontwerp en de tot in alle details perfecte afwerking. W ie van schitterend vakwerk houdt kan op zo'n show zijn hart ophalen.

Bij een rondje langs de toeleveranciers tot slot een opvallende exposant: een vliegtuigbouwer. Maar bij nader inzien in dit wereldje niet zo vreemd. W ie na een tijdje aan de Cöte d'Azur nog w at w il varen in de Cariben laat zijn jacht per dokschip overzetten en zich dan per privéjet overvliegen. De Nederlandse jachtbouw ers behoren tot de top van de wereld en vormen met haar ontwerpers en toeleveranciers een belangrijke bedrijfstak voor Nederland. Zij waren dan ook sterk vertegen­ woordigd, onder andere door de Holland Yachting Group, de exporttak van HISWA. De economische crisis heeft ook de jachtbouw zwaar getroffen. Juist de rijken der aarde hielden de hand op de knip en het aantal orders liep sterk terug. Toch zijn er tekenen die er op wijzen dat ook de markt voor grote jachten w eer aantrekt. Holland Yachting Group is gematigd optimistisch, maar de concurrentie is zwaar. Foto's SWZM/C. Dirkse

A llee n v an af h e t w a te r het beste zicht

M e g a iic h le n opeengepakt aan de kade

Maritime Aw ards Gala

En de winnaars zijn... M a ritim e A w a rd s Gala 2 0 1 0 Het M aritim e Awards Gala vierde dit jaar het eerste lustrum. Ook dit jaar werden de KNVTS Schip van het Jaar prijs, VNSI-Timmersprijs, HME Maritim e Innovation Award, KVNR Shipping Award en HISWA Excellence Award uitgereikt. Hieronder volgt een overzicht van de winnaars en genomineerden en een foto-impressie van het gala.

Het gala vond plaats op 10 november in de Amsterdam Convention Factory, Net als vorig jaar was de presentatie in handen van RTLnieuwslezer Roelof Hemmen, Voormalig minister van Verkeer en W aterstaat, Karla Peijs, reikte de prijzen uit. KNVTS Schip van het Jaar prijs Winnaar: Vox Maxima - IHC Dredgers De Vox Maxima is een sleephopperzuiger met een hopperinhoud van 31.200 m3. Het is de grootste sleephopperzuiger die ooit gebouwd is in Nederland. De Vox Maxima onderscheidt zich van

andere sleephopperzuigers in capaciteit, efficiency en duurzaamheid. De hoge totale prestatie w ordt op unieke wijze bereikt door een groot draagvermogen te combineren met hoge vaarsnelheid en bijzonder goede baggerprestaties. Bij het ontwerp en de bouw is sam engewerkt door Van Oord, IHC Dredgers, Marin en vele leveranciers. Genomineerd: Eemsborg - K oninklijke Niestern Sander De Eemsborg is het eerste schip van de nieuwe generatie M ulti Purpose Dry Cargo-schepen ontwikkeld door Koninklijke Niestern Sander die moet voldoen aan de veranderende vervoersvraag, regelgeving en kostenontwikkeling in de scheepvaart en

scheepsbouw. Het innovatieve karakter van de Eemsborg is zowel product als proces gerelateerd. Genomineerd: Ethereal - Royal Huisman Ethereal is een door Royal Huisman gebouwd zeiljacht met een lengte van 58 meter w aarbij tijdloze exterieurbelijningen van deze goed presterende tw eem aster gecombineerd zijn met de meest innovatieve en hightech-toepassingen om energie te besparen. VN SI-Tim m ersprijs W innaar: N ico van der Hoeven - Ontwerper autom atiserings­ systeem van de Fuel Cell Boat Amsterdam De rondvaartboot Nemo H2 van rederij Lovers vaart emissieloos. Dit is gerealiseerd door het schip volledig elektrisch te maken. Door de te lage energiedichtheid van alleen batterijen is gekozen voor een hybride aandrijving met tw ee brandstof­ cellen en een batterij. Omdat deze aandrijving nog niet eerder is toegepast, heeft Nico de aansturing hiervan van de grond af aan opgebouwd. Genomineerd: Jort van W ijk - Rekenmethode voor het bepalen van torsietrillingsgedrag van baggerpompen Jort deed tijdens zijn afstudeerstage bij MTi Holland onderzoek naar de vloeistofinvloed op het massatraagheidsmoment van centrifugaalpompwaaiers. Het resultaat is een relatief eenvoudige formule voor het voorspellen van het toegevoegde massatraagheidsmoment op basis van de hoofdafmetingen (waaierdiameter, zuigdiameter, waaierbreedte, aantal bladen en de bladhoek aan de uittrede). Zo is een dataset ontstaan, die uniek is in de open literatuur.

Maritime Aw ards Gala

HM E M aritim e Innovation A w ard W innaar: Ampelmann - Zelfstabiliserend platform Veilig overstappen van een schip op zee naar offshoreconstructies, zoals windturbines en boorplatforms, dat is de oplossing die Ampelmann Operations biedt. Het systeem bestaat uit een groot dek met een loopbrug, gesteund door zes hydraulische cilinders. Door de bewegingen van het schip te meten en de zes cilinders in tegengestelde ric h tin g te b e w e g e n s ta a t h e t b o v e n d e k en de loop brug stil te n o p z ic h te van de o ffs h o re c o n s tru c tie . Zo w o rd t o v e rs ta p p e n "as easy as C rossing th e S tre e t!" Genomineerde: TrustLube - Duurzaam smeersysteem TrustLube ontwikkelt, produceert, installeert en integreert autom atische smeer- en monitoringsystemen. Resultaat: gegarandeerd de exacte dosering, op de juiste plaats, op het gewenste tijdstip M et deze systemen kan zeventig procent smeermiddel worden bespaard. Goed voor de portemonnee, maar vooral goed voor het milieu, w ant er komt geen overtollig smeermiddel in zee terecht. Genomineerde: Kwant Controls - Haptonomische brugbediening Kwant Controls B V. in Sneek heeft een haptonomische module ontwikkeld en geproduceerd die voorkomt dat voortstuwingsinstallaties ongemerkt overmatig worden belast De nieuwe module maakt een dergelijke belasting voelbaar en zorgt voor een directe verbinding tussen man en machine. KVNR Shipping A w ard W innaar: Abis Shipping - 3900 dw t MP Heavy Cargo vessel met open top en opbouw voorop Begin dit jaar heeft Abis Shipping haar derde schip, de Abis Belfast, in de vaart genomen. Een zwareladingschip met een deadweight van niet meer dan 3900 mT. Dankzij het open-topprincipe en de voorop geplaatste accommodatie kan het het schip 'oversize'-ladingen vervoeren en is hierdoor een geduchte tegenstander voor

zowel de andere schepen in haar gewichtsklasse als de grotere zwareladingschepen. Genomineerde: M.O.L. Netherlands BV • Propeller Boss Cap Fins Vijf procent brandstofbesparing én een toename in snelheid. Dit belooft Mitsui OSK Lines met haar Propeller Boss Cap Fins (PBCF), Hiermee kan op jaarbasis honderd- tot tweehonderdduizend dollar op brandstof w orden bespaard. De PBCF verbetert de efficiëntie van de scheepsschroef door de zogenaamde hub vortex te verminderen. Deze hub vortex is een storende werveling in het w ater achter de naaf van de schroef. Naast brandstofbesparing en extra snelheid hebben de op maat gemaakte PBCF's ook een gunstig effect op de vermoeiing van andere materialen. Genomineerde: Nederlands Loodswezen BV - Jetgedreven tenders, uitgerust met TIEB 11-motoren en nageschakelde techniek Het Nederlands Loodswezen heeft drie nieuwe jetgedreven tenders aangeschaft. De vaartuigen zijn uitgerust met Selective Catalytic Reduction (SCR)- en Partiele M atter (PM)-filters. Deze techniek zorgt voor een 99 procent reductie van zowel de stikstof- als de koolstofoxiden. De schepen voldoen nu al aan de milieu-eisen zoals die gesteld worden in 2018, Genomineerde: Stena Line BV - Energy saving & environmental features on board the Stena Hollandica Stena Line heeft haar vloot aangevuld met de nieuwe superferry Stena Hollandica. Op het in totaal 200 miljoen euro kostende schip is voor ruim drie miljoen euro geïnvesteerd in duurzame toepassingen met als meest opmerkelijke de Selective Catalytic Reduction (SCR) en een 3,5 M egaW att sterke walstroomvoorziening op de kade bij de Stena Line-terminal op Hoek van Holland, H ISW A Excellence A ward W innaar: Friese jachtbouw er Henk Hokwerda Henk Hokwerda (69) is de oprichter/eigenaar van jachtw erf De Boarnstream in Jirnsum. Het bedrijf bouwt stalen kwaliteitsjachten waaronder de beroemde Boarncruiser. Vanaf de oprichting in 1960 heeft Hokwerda al zijn passie, kennis en ervaring in het bedrijf gestoken dat uitgroeide tot een gerenommeerde w erf die typisch Nederlandse stalen motorjachten maakt voor een (inter)nationale klantenkring. De liefde voor jachtbouw en innovatie spat van de producten af. Hij was een van de eersten die een kunststof opbouw met een stalen romp combineerde.

I + 1 * V i« 1 J < 1

Bas M oorland van 1MC Dredgers neem t de KNVTS Schip van het J aa r prijs in ontvangst voor de Vox M a xim a

m aritiem e ind ustrie de u itre ik in g van de dat zij nu de a a n g e w e ze n persoon w as o

Impressie Maritime Cees M o o len b iirg li, voorzitter S tich ting M a ritie m e P rijzen, gedenkt de om gekom en D a m e n m ed e w erke rs tijd en s zijn w elko m s ts p e e c h

n . rte voorzitters van i e i»nf * • " K a' " 1 P ,,,s O« p rijs w in n a ars m et d

Illu s io n is t C hristian Farla en zijn S how g irls v e rio rg e n een spetterende show

De p rijs w in n a a rs m et K arla P eijs

U ite ra a rd kon een H o u d in i-a ct m et w a le rta n k m et onbreken op het M a ritim e A w ard s Gala

N am ens A bis S hipping neemt Feico H oogeveen de KVNR Shipping A w ard in ontvangst

Tijdens de ontvangst w e rd al flink g e n e tw e rk !

Henk H o k w e rd a ontving e en life tim e a ch ievem ent aw a rd : de H IS W A E x c e lle n c e A w ard

I r en W a te rs ta at w a s , vroeg zij de i m aritiem e prijze n te bundelen. V andaar

H «t gala bood ook voldoende g e le g e n h e id lo t b ijp ra ten en n e tw e rk e n

>m de prijzen uit te reiken.

Awards Gala 2010 H enk H o k w e rd a vond het een m o oie a fsluiting van zijn loopbaan

Jan van der Tem pel nam de HM E M a ritim e Irm ovnbon A w ard in ontvangst nam ens A m pelm ann O perations

HO* ’PlNCi K arla P eijs verzorgde naast de u itre ikin g van de prijzen ook een openingsspeech. R TL-nieuw stezer R oelof Hem m en w a s gastheer

W uiven zochten n a a s t n ie u w b o u w em plooi in de re fit G oed voorbeeld w as d e 41 m e te r la n g e Odyssey, die in 1989 te w a te r ging als W hite R abbit D e Vries M akku m verlengde onlangs de rom p drie m e te r en verbouw de onder m e e r het iw e m p ta tfo rm en h e t zonn edek (toto Feadship)

De cijfers over de superjachtindustrie zijn niet super en bovendien lastig te pakken te krijgen. Ook Farouk Nefzi van exportpromotor Hiswa Holland Yachting Group vaart op de cijfers, die enkele gespecialiseerde media op journalistieke w ijze bemachtigen. ‘W e zitten in een relatief m oeilijke tijd. Toen de crisis eind 2008 echt doorbrak, hadden de meeste bedrijven voor één tot drie jaar orders in portefeuille. M aar 2009 was m oeilijk voor nieuwe orders. Ik schat dat Nederlandse werven daarnaast te maken kregen met hooguit één of tw ee opzeggingen.'

Volgens Nefzi was 2008 een topjaar met circa 65 orders en hij schat het verlies door de crisis op dertig tot 35 procent. Hij baseert zich op cijfers van onder meer de Superyacht Times, IBI en Campers & Nicholson. In 2008 werden volgens die bronnen w ereldw ijd 261 superjachten van boven de dertig meter opgeleverd. Daarvan kwamen er naar schatting achttien uit Nederland. Italië was lijstaanvoerder met 116 stuks en de VS tweede met dertig stuks. In de w ereldw ijde arena moet Holland Yachting Group zich meten met onder meer UBI France, Aimex (Australië), N M M A (VS), Finnboat, DBSV (Duitsland), Sabbex (Zuid-Afrika) en de op eigen houtje opererende werven uit Florida.

En hoe ging het in 2009? Hij bladert verwoed in ordners, maar moet concluderen: ‘Over 2009 zijn we niet zeker van de cijfers. Het kost sowieso altijd veel moeite om fatsoenlijke cijfers te krijgen, w ant het CBS kent geen aparte categorie voor de w atersportindustrie. Dus werken we met buitenlandse bronnen en eigen enquêtes.

En hoe ziet 2010 er tot nu toe uit? 'De veertien Nederlandse werven lijken het redelijk te doen qua orders en opleveringen. Ook hier loop je er w eer tegenaan, dat de statistieken verschillen. De internationale norm beschouwt een

Sander Klos is oud-hoofdredacteur van weekblad Schuttevaer en w erkt als freelance journalist mee aan SWZ Maritime

schip van meer dan 24 meter als superjacht, maar diverse bronnen werken dus met een grens van dertig meter. En w anneer tel je een schip mee? In het jaar dat de o rd e rw o rd t getekend? In het jaar van de oplevering? W aarbij tussen die beide enkele jaren kunnen liggen.' Onderhoudsmarkt Tal van bouwers zochten en vonden hun heil in refit en onderhoud. Zij besteedden dat w erk niet langer uit, maar hielden daarmee eigen mensen aan het werk. 'Ook w isselden bedrijven personeel uit. De onderlinge concurrentie week even voor de druk van de crisis. Terwijl je normaal gesproken in hoogtijdagen moet oppassen met het rondpompen van personeel, w ant dat drijft alleen je loonkosten op,' stelt Nefzi. 'We hadden dit jaar al echt piepende bedrijven verwacht, maar de geluiden van de bootshow in Monaco wijzen op een opleving. Eigenaren w illen w eer praten over orders en bijna overal is sprake van concrete besprekingen.' Mooiste voorbeeld is de order die Holland Jachtbouw in Monaco binnensleepte voor een replica van de 39,50 meter lange J-klasser Yankee (1930). Begin oktober leverde deze w erf 's werelds grootste tweem asterschoener Athos op en in aanbouw is de veertig meter lange J-klasser Rainbow. De Yankee is herontworpen door Dykstra & Partners Naval Architects, dat ook tekende voor de Rainbow en de recente Hanuman van Royal Huisman, Bloemsma Aluminiumbouw in Makkum bouwt het casco van de Yankee. Opdrachtgever is een syndicaat, dat voortkomt uit een Amsterdamse zeilclub en onder leiding staat van Simon Dierdorp. Geen omvallers Voor zover Nefzi weet, is geen enkele Nederlandse w erf omgevallen. 'Jongert is niet failliet gegaan, maar heeft een doorstart gemaakt.' Wel signaleert hij een terugloop in het aantal 'echte fam iliebedrijven'. 'Oceanco is overgenomen door een Arabische investeerder, Moonen en Heesen hebben ook buitenlandse deelnames gekregen en Van Lent maakt deel uit van het Louis Vuitton-concern. M inder fam iliebedrijven heeft voor- en nadelen. De sfeer verandert, maar je krijgt er ookm eer internationale expertise voor terug. Als de kw aliteit maar op niveau blijft.' Niettemin heeft buitenlands management w el invloed, al gelooft Nefzi dat 'het karakter en DNA' van het Nederlandse product intact blijft. 'Onze manier en staat van afwerking lijken misschien normaal, maar dat is niet zo! Een teakdek dat de lijnen van het dek volgt, de m anier van bekabelen, zodat een refit geen heksentoer wordt, dat vind je niet overal. Zelfs het prijsverschil w ordt de laatste tijd minder groot.' 'Hoewel dat beeld wel eens bestaat, kopen buitenlandse investeerders geen speeltje, maar

Zeilcam pagnes Nefzi om schrijft zichzelf als een sloepenvaarder. 'Je w eet wel: picknickmandje, glaasje rosé. Meevaren op grote jachten doe ik wel, maar dan vooral in het buitenland.' M et gespeelde ontzetting: 'M ijn collega's hier zijn vrijw el allemaal gepassioneerd zeiler. Dus krijgt een promotiecampagne vaak het beeld van een zeiljacht mee, hoewel zeilboten slechts tw intig procent van onze verkopen beslaan.’ En de contacten met mensen, die een Nefzi-jaarsalaris alleen al in hun tender steken? 'Eén jaarsalaris? Zeg maar rustig tien. Nou, iedereen overschat ze. Denkt dat het rare mensen zijn. M aar de perceptie dat geld iemand verandert, klopt niet. Degenen die ik tegenkom, staan met beide benen op de grond.'

een bedrijf. Ze hebben een langetermijnvisie en ook vaak een passie voor het product. Misschien dat het op lange termijn niet meer uitmaakt waar een w erf is gevestigd, maar de bundeling van kennisindustrie geeft ons land nog steeds een voorsprong. Alle knowhow zit hier vlak bij elkaar.' B etere verkopers De manier van zaken doen verandert mee. 'De Italianen halen de klant met een limousine op, rijden met hem door een mooi gebied en gaan lekker uit eten. Dat deden w ij niet. Hier ging het om het product en dan met een air van: "Kom maar eens langs". De klant

H ij is z e lf van de sloepen, m a a r in zijn kantoor hangt w e l e e n opw indende zeilplaat. 'D oordat h ie r veel zeilers w erken, krijgen prom otiecam pagnes vaak dat s te m p e l' (foto S an d er Klosl

Interview

Vergrijzing Net als de rest van de maritieme industrie kijkt Nefzi fronsend naar de vergrijzing. 'De druk is door de crisis even weg, maar w ij verwachten op niet al te lange termijn een tekort aan gekw alificeerd personeel van tw intig procent. Het is ook zorgelijk, dat de opleidingen niet naadloos aansluiten op onze behoefte en daarover praten we nu met ROC's.'

mocht trots zijn dat hij hier mocht bouwen. Nu zie je de pre- en aftersales verbeteren. En dat is goed, w ant je kunt verdienen aan service als fiscale administratie en crewing vanuit Nederland. De Italianen hadden het nodig om iets te maskeren, voor ons is het een pure plus.' Of, zoals jachtbouw er Frits Conijn eens zei: 'We maken een mooi product, maar vergeten het te verkopen.'

'Het a t m a l e ch te lam ilieb edriiven ne e m t a f en buitenlandse deelnem ingen nem en to e ' Ifo to S an d er Klos)

Er w ord t w e e r verkocht Volgens Superyacht Market Intelligence was september voor werven en jachtm akelaars een iets betere maand dan augustus. Maar het blijft een 'over de bodem stuiterende markt’. Er werden tien nieuwe orders, drie tew aterlatingen en 21 opleveringen geregistreerd. Nieuw in de verkoop kwamen 27 schepen, w at de vraagprijzen met 39 procent deed dalen. Makelaars verkochten in september tw aalf jachten voor een totale vraagprijs van 207 miljoen euro (september 2009: 25 voor 379 miljoen). In het derde kwartaal van 2010 werden 38 jachten verkocht met een waarde van 541 miljoen. Een jaar geleden waren dat er 65 met een waarde van 726 miljoen. Over de eerste drie kwartalen is echter herstel zichtbaar. In 2009 wisselden 139 jachten voor 1,4 miljard van eigenaar, in 2010 waren dat er 146 voor 1,8 miljard euro. Tot de in september verkochte jachten behoorden het zestig meter lange en tw ee jaar oude m otorjacht Amnesia (vraagprijs 39,5 miljoen euro) en de 26,80 meter lange Aspiration (1988) van Nautor’s Swan (vraagprijs 1,5 miljoen euro).

Chinees geduld Als exportpromotor kijkt Nefzi niet zozeer naar het booming China. 'Er was w elisw aar een Chinese delegatie op de natte Miswa, maar die w ilde geen rondleiding. China is in opkomst, maar voor superjachten moet de economische ontwikkeling nog w at verder zijn. Veel van onze ondernemers kijken ook naar China en het is w at dat betreft tijd om wakker te worden, maar anderzijds komt de bouw van grote marina's daar nog maar net op gang, In de Chinese cultuur heeft w ater een heel andere plek en recreatie zit niet in de opvoeding. Het proces gaat meestal zo: in de zakenwereld ontstaan m iljonairs en miljardairs. Die w illen eerst een BMW, steken vervolgens hun geld in vastgoed, daarna in een privéjet en pas daarna komt ontspanning met vrienden. Dus op dat superjacht moet je kunnen gokken en karaoken.' 'We kijken nu eerder naar Brazilië, Rusland, India en Turkije. Die markten zitten dichter bij de westerse stijl en de koopbereidheid is er groter. Daar praat je veel sneller over potentiële orders. En afzetgebieden als het Midden-Oosten, de EU en de Verenigde Staten mogen we ook niet veronachtzamen. De roem van onze producten bereikt China vanzelf en we hebben nog voldoende tijd om na te denken over onze fysieke aanwezigheid daar.’ M onaco 'hotspot' Belangrijkste beurzen op dit moment zijn Monaco ('een echte hotspot'), Cannes, Fort Lauderdale en Dubai. 'M aar we moeten oppassen voor versnippering. Zo is de natte Hiswa voor bepaalde bedrijven interessanter dan Boot Düsseldorf, omdat je aanbod veel geconcentreerder is. Düsseldorf geeft vooral een breed overzicht.' De Hiswa helpt namens de overheid bedrijven bij hun eerste exportstappen. 'Het subsidieprogramma Prepare 2 Start dekt kosten voor een beurs, een brochure of een agent voor vijftig procent tot maximaal 11.500 euro. W ij schrijven desgewenst het marketingplan en begeleiden de subsidieaanvraag.'

Willem de Jong is oud-directeur van Lloyd's Register Londen en als redacteur verbonden aan SWZ Maritime

Door Ir. W . de Jong

China is het grootste scheepsbouwland R e co rd p ro d u ctie in eerste halfjaar van 2 0 1 0 W at reeds lang was verwacht, gebeurt in 2010, zowel in aantal, GT als CGT produceert China meer dan Korea. Japan w as ooit de grootste, daarna lang op de tweede plaats en is nu de sterke derde. Na deze drie volgen de kleintjes, op grote afstand. Hoewel het totale orderboek van de wereldscheepsbouw nog steeds flink afneemt, worden er w eer schepen besteld, maar tot nog toe bijna uitsluitend in China en Korea.

Halverwege 2010 waren er volgens de officiële gegevens van IHS Fairplay (voorheen Lloyd's Register Fairplay) 8817 zeeschepen in aanbouw met een totale tonnage van 285,8 m GT en 141,9 m CGT. Te vergelijken met de top van circa 200 m CGT begin 2008. Gedurende de eerste zes maanden van dit jaar w erden er volgens deze gegevens 951 schepen besteld (met 31,5 m GT en 14,7 m CGT), 1781 schepen opgeleverd (49,9 m GT en 31,5 m CGT) en werden er 296 orders geannuleerd (12,1 m GT en 5,6 m CGT). Een productie van 31,5 m CGT in één halfjaar was nog nooit eerder vertoond in de geschiedenis van de scheepsbouw en toont overduidelijk aan hoe immens groot de huidige scheepsbouw capaciteit is. Rond het jaar 2000 was de halfjaarproductie circa 10 m CGT en in 2005 circa 15 m CGT. Figuur 1, afkomstig uit het laatste jaarverslag van CESA, de organisatie van de Europese scheepsbouw, illustreert deze groei op effectieve wijze.

Figuur I

Samenvatting scheepsbouw/activiteiten voor het k w artaal per land voor alle scheepstypen (tonnages in m iljoenen) Aantal

China Korea, Zuid Japan Fillippijnen Vietnam India Taiwan Brazilië Italië Roemenië Duitsland Turkije

3404 1602 1163 123 266 272 50 110 66 98 81 191

Orderboek m GT

107,366 100,307 47,08 8,454 2,996 2,714 2,209 2,197 1,85 1,754 1,668 0,929

m CGT

Aantal

52,202 44,412 21,865 3,25 2,183 2,087 1,207 1,216 2,013 1,158 1,598 1,133

293 129 137 7 23 14 5 3 13 14 9 29

Opgeleverd m GT m CGT

8,146 7,889 4,976 0,246 0,137 0,059 0,219 0,009 0,223 0,204 0,313 0,144

4,245 3,831 2,4 0,128 0,131 0,072 0,128 0,019 0,278 0,153 0,281 0,158

Aantal

106 102 9 13 4 3 3 1 1 4

Gemelde orders m GT m CGT

4,55 5,995 0,463 1,296 0,07 0,045 0,217 0,001 0 0,003

2,004 2,399 0,179 0,425 0,041 0,031 0,075 0,002 0,002 0,01 Tabel I

Samenvatting scheepsbouw activiteiten voor het kw artaal per regio (tonnages in m iljoenen) Aantal

Zuid-Korea Japan China EU-27 Europa (overig) Rest van de wereld Totaal

1602 1163 3404 571 420 1657 8817

Orderboek mGT

100,307 47,08 107,366 7,581 2,467 21,002 285,803

mCGT

Aantal

44,412 21,865 52,202 7,352 2,704 13,376 141,911

129 137 293 84 46 138 827

Opgeleverd mGT

mCGT

Aantal

7,889 4,976 8,146 1,254 0,28 0,828 23,373

3,831 2,4 4,245 1,231 0,278 0,771 12,756

102 9 106 6 5 30 258

Gemelde orders mGT mCGT

5,995 0,463 4,55 0,141 0,003 1,633 12,785

2,399 0,179 2,004 0,146 0,013 0,585 5,326 Tabel 2

000 C G T

Tabel 1 toont de orderpositie van de landen met een orderboek van meer dan 1 m CGT en de productie en verkregen nieuwe opdrachten gedurende het tweede kwartaal van 2010. Tabel 2 vergelijkt de positie van Japan, Korea, China, de Europese Unie, de rest van Europa en de rest van de wereld voor het tweede kwartaal van dit jaar. Gezien het beperkte aantal nieuwe opdrachten suggereren boven­ staande tabellen w ellicht dat de rol van Japan als vooraanstaand scheepsbouwland uitgespeeld begint te raken, maar dat is een te snelle conclusie. Traditioneel gaat zestig procent van de Japanse productie naar de nationale rederijen en die zullen op tijd voor nieuwe opdrachten zorgen. In de afgelopen boomperiode hebben Japanse werven hun productiecapaciteit niet sterk uitgebreid, maar wel de gelegenheid te baat genomen om hun efficiëntie te verbeteren en daar krijgen ze profijt van. Figuur 2 toont de ontwikkeling van de vraag-en-aanbodsituatie in de scheepsbouw, terw ijl figuur 3 de maandelijkse prijsindex van de scheepsbouw in verschillende valuta laat zien. Deze beide overzichten komen uit het CESA-rapport. Het cyclische karakter van de scheepsbouw komt in deze illustraties

duidelijk tot uiting: met een extreme orderintake in 2007, resulterend in de bovengenoemde stijging van de productie van meer dan honderd procent in circa vijf jaar. Geen w onder dat Sjef van Dooremalen, voorzitter van Scheepsbouw Nederland, op een recente bijeenkomst van de KNVTS vaststelde dat de scheepsbouwsector w ereldw ijd op een dramatische situatie afstevent. De scheepvaart kan het zich nooit permitteren zoveel schepen te bestellen dat deze scheepsbouw -capaciteit voldoende w ordt benut, ondanks een verwachte groei van de wereldeconom ie van 4,25 procent volgens het IMF en een toename van het transportvolume met 7,25 procent per jaar. Dat betekent overigens niet dat er geen schepen meer besteld worden. Reders met financiële armslag maken gebruik van de lagere prijzen en volgens Fairplay werden er in de eerste negen maanden van dit jaar bijvoorbeeld meer dan 850 bulkcarriers besteld. Het totale orderboek voor grote bulkcarriers (Panamax en groter) bedraagt daardoor thans circa 1500 op een totaal in de vaart zijnde vloot van minder dan 3000 van deze schepen, In de verw achting van een continuering van de grote groei van de Chinese en Indiase economie blijven deze reders bijzonder optimistisch. En ondanks de gigantische verliezen die de containerrederijen in 2009 hebben geleden worden er ook weer containerschepen besteld. Evergreen bestelde tien schepen van 8000 teu en de verw achting is dat dit een serie w ordt van circa dertig schepen. Neptune Oriënt Lines bestelde tien schepen van 8400 teu; Maersk Line gaf een order aan Daewoo voor zestien schepen van 7500 teu en aan Hyundai voor 22 schepen van 4500 teu. Deze Maerskschepen worden tien procent duurder door extra voorzieningen, maar dat zou moeten resulteren in 23 procent minder brandstofgebruik. De knowhow van de Odense Shipyard, de eigen w erf van

in Won • * * in Yen — *

m Yuan

Figuur 3

maar desondanks werd vijftien procent van het werknemerstotaal ontslagen. De consequenties zouden nog ingrijpender geweest zijn indien er op dit moment niet zoveel scheepsbouwwerk was voor de grote windenergieparken welke de Duitse overheid laat aanleggen. En gelukkig kreeg de Duitse scheepsbouw eind oktober een opsteker toen bekend werd dat de Meyer W erft een opdracht voor de bouw van twee cruiseschepen van elk 143.000 GT en 4000 passagiers had ontvangen van Norwegian Cruise Line (NCL), Een order van 1,2 biljoen euro. Deze w erf heeft thans negen grote cruiseschepen in portefeuille, meer dan haar concurrenten Fincantieri en STX Europe. De getallen in figuur 5 laten zien hoe belangrijk onze scheepsbouw, met toeleveranciers, voor onze economie is; waard om te behouden!

| vu/riw lonrvsuwK loiui « m u t s x w m M n t s m Figuur 5. Omzet N ederlandse w erven en to e le ve ra n c ie rs (bron: V N SII

bovengenoemde KNVTS-voordracht dat w ereldw ijd de markt voor vrachtschepen grondig verstoord is, maar dat een aantal nichemarkten fundamenteel gezond is. Voor Nederland betekent dit volgens hem dat er mogelijkheden voor de werven zijn om orders te verwerven, maar met sterke concurrentie en dikwijls vertraagd door problemen met financiering. Hij benadrukt daarbij dat we consequent moeten doorgaan met innoveren, selectief uitbesteden, samenwerken en specialiseren. Duitsland, Europa's belangrijkste scheepsbouwland, is hard getroffen door de crisis: sinds 2008 werden er zestig scheepsbouwcontracten geannuleerd, met een orderwaarde van circa 2 biljoen euro. De w erkgelegenheidsproblem en werden daarbij gedeeltelijk opgelost met arbeidstijd-verkorting,

i €

•in S

de reder welke binnenkort gesloten w ordt en welke de Emma Maersk, het eerste containerschip voor meer dan 10.000 teu, ontwierp en bouwde, gaat daarbij naadloos over naar de Koreaanse werven. Zoals blijkt uit tabel 2 ziet de situatie er voor Europese werven niet goed uit. Fairplay schreef in 2002 een artikel met als kop "Europe's Shrinking Shipyards" en het lijkt er op dat na een aantal goede jaren, ook voor de Europese scheepsbouw, een volgende fase van dit krimpproces is ingezet. Figuur 4 (uit het CESA-verslag) toont het orderboek van de Europese werven per 1 januari van dit jaar. Nederland bezet daarin een eer-volle derde plaats, dankzij specialisatie, nichemarkten en innovaties. Sjef van Dooremalen verklaarde in de

2,000.000

I Ï tT ■11 ” m ] y2 1.000.000 J j Û 1 j |a | I H H ■ i 1.800.000 1.600.000 1.400.000

m

1.200.000

g

i i .1

b

800.000

600.000

...........

400.000

m

r

200.000

/

*

/

'

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/ Figuur 4

V e rs la g Door Ing. H.R.J. Akerboom

In december 2009 publiceerde SWZ Maritim e een interview met W illem de Ruiter, directeur van EMSA, het Europees Agentschap voor M aritiem e Veiligheid. Tijdens dat interview werd onze redactie uitgenodigd eens een kijkje te komen nemen in het nieuwe EMSA-hoofdkantoor te Lissabon. Voor de armlastige redactie van SWZ Maritim e komen er niet zoveel kansen om aan een dergelijke uitnodiging gehoor te geven, maar in de afgelopen maand ontstond er gelegenheid om een combinatie te plannen van een bezoek aan EMSA en het bijwonen van het zevende congres van de European Maritim e Heritage fff"

O efenen m et oiiebestri/dingsvaartuig

EU -reactie op Erika Op 12 december 1999 brak, voor de Franse kust, de olietanker Erika in tweeën. De Europese Commissie startte vervolgens een procedure om een eigen toezichthoudend orgaan voor de zeescheepvaart in het leven te roepen. De European Maritime Safety Agency (EMSA) w erd tw ee jaar later formeel opgericht met verordening (EC11406/2002. De ramp op 19 november 2002 met de tanker Prestige voor de Spaanse kust zorgde ervoor dat dit agentschap in 2003 een gevleugelde start kreeg. In eerste instantie werd Brussel de standplaats, maar een keuze voor Lissabon volgde spoedig en in 2006 werd er verhuisd. In juni 2009 betrok EMSA een nieuw hoofdkantoor aan de Cais do Sodré aan de Taag te Lissabon. Of het iets zegt over het imago van de scheepvaart w eet ik niet, maar de directe buur is het European M onitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA). De Irish Pub aan de overkant van de straat ligt verm oedelijk meer in de smaak van de EMSA-

medewerkers. De plek is buitengewoon strategisch met een treinstation, metrostation, fast ferry-term inal, busterminal en de oude binnenstad op loopafstand. De architect heeft met het ontwerp van het gebouw een prijs gewonnen. Het interieur geeft de bezoeker de indruk in het centrale trappenhuis van een cruiseschip te staan. Veelheid aan taken Enkele van de belangrijkste taken van EMSA zijn het versterken van het regime van havenstaatcontrole, toezicht op de erkende klassenbureaus, ontw ikkeling van een gemeenschappelijke methode voor onderzoek van ongevallen op zee en de inrichting van een communautair m onitoring- en informatiesysteem voor de zeescheepvaart. Ook houdt EMSA in de gaten of de maritieme opleidingen voldoen aan de voorschriften en w orden overeen­ komsten gesloten om geschikte schepen op strategische plaatsen

Richard Akerboom is oud-medewerker van de scheepvaartinspectie en redacteur van SWZ Maritime

langs de EU-kust snel beschikbaar te hebben om in zee gestroomde olie op te ruimen. Die schepen kunnen op verzoek van een lidstaat binnen 24 uur aan hun bestrijdingstaak beginnen. De EMSA ontleent haar taken en bevoegdheden aan een groot aantal Europese Verordeningen en Richtlijnen. Europese Verordeningen hebben directe werking, de Richtlijnen moeten door lidstaten worden opgenomen in nationale wetgeving. De staf van EMSA w ordt ook ingezet ter onder steuning van de Europese Commissie en de lidstaten. In het begin werkte EMSA met een relatief kleine staf, maar inmiddels is het aantal medewerkers gegroeid tot boven de 220. De bemanning van het maritieme monitoring- en informatiecentrum , dat 24 uur per dag, zeven dagen per week door twee medewerkers bezet w ordt, is deels oorzaak van die snelle groei. Buiten dat is het takenpakket van EMSA in de loop der jaren flink uitgebreid. De monitoringsystemen EMSA onderhoudt een drietal monitoringsystemen. Op dit moment werken die systemen nog onafhankelijk van elkaar maar het ligt in de bedoeling ze te integreren. Het betreft: • SafeSeaNet • Long Range Identification and Tracking (LRIT) • CleanSeaNet SafeSeaNet is een systeem dat de informatie van AlS-kuststations in de lidstaten centraliseert. AIS is een afkorting voor het Automatic Identification System dat sinds 2003 door IMO w ereldw ijd is ingevoerd. Het w erkt met VHF-signalen zodat de reikwijdte beperkt is. In de toekomst kunnen de AlS-signalen echter ook door satellieten opgepikt worden w aardoor de reikwijdte niet meer tot kustgebieden beperkt is. M et het systeem kun je: • de huidige positie van alle zeeschepen in en rond de EU-wateren zien; • uitzoomen naar elk niveau of inzoomen tot het niveau van havenkade; • een overzicht krijgen per type schip; • kaartgegevens opvragen; • historische scheepsposities weergeven; • een bepaald schip zoeken. Long Range Identification and Tracking (LRIT) is een w ereldw ijd identificatiesysteem voor schepen dat w erkt via com m unicatie­ satellieten. Het systeem is door IMO in 2006 w ereldw ijd ingevoerd. Elk schip zendt zijn signalen naar de vlaggenstaat die het op haar beurt doorgeeft aan een van de vijftig centrales op de wereld. Er is een internationale uitwisseling van gegevens. De EMSA-centrale is een van de eerste en veruit

de grootste. Sinds 1 januari 2008 w ordt de International LRIT Data Exchange tijdelijk verzorgd door de USA. Onlangs (21 mei 2010) heeft IMO besloten dat met ingang van 1 januari 2012 die service door EMSA verleend wordt. Omdat LRIT-gegevens minder gedetailleerd zijn dan AIS, zal integratie van beide systemen veel toegevoegde waarde opleveren. CleanSeaNet gebruikt een aantal zogenaamde remote sensing satellites. Op die manier E M S A d ire c te u r W illem w ordt permanent gekeken op plaatjes van 400 x 400 km of er een olielozing op zee plaatsvindt. Indien een lozing w ordt gevonden, worden de betrokken lidstaten onmiddellijk ingelicht die vervolgens verdere stappen ondernemen. Om de dader te identificeren kunnen gegevens van SafeSeaNet ongetwijfeld van pas komen. In het datacentrum van EMSA hangen grote schermen aan de wand waarop de gegevens van de beschreven systemen worden weergegeven, De operators kunnen via hun toetsenbord allerlei wijzigingen in de presentatie aanbrengen. M e e r inform atie EMSA brengt jaarlijks verschillende publicaties uit die ook via de website www.emsa.europa.eu zijn op te vragen of te downloaden. Ook vindt u daar links naar alle relevante EU-regelgeving.

de R uiter

Dit verhaal begint bij de Clipper Stad Amsterdam. De kiem voor dat schip werd gelegd op Sail 1995, w aar enkele betrokkenen zich afvroegen waarom Nederland w el een aantal imposante replica's had, maar geen FmseGoii vare"de zeegaande windjammer. Er w erd besloten tot onderzoek en tot verkenning van de mogelijkheden voor de bouw van zo'n schip, met als doel haar op Sail Amsterdam in 2000 te presenteren. Zo ontstond de Clipper Stad Amsterdam naar ontwerp van zeiler en architect Gerard Dijkstra. Hoe de 'Stad' is bedacht en gebouwd is op zichzelf een prachtig verhaal, maar valt buiten het bestek van dit artikel.

Scheepswerf Damen w erd bouwwerf, maar er was in honderd jaar niet meer zo'n schip gebouwd en voor Damen was het ook het eerste passagiersschip sinds de jaren zestig. Bovendien moest het voldoen aan de hedendaagse eisen. Waar de romp op zich niet zo'n probleem was, riep de tuigage wel de nodige vragen op. Het bleek echter nog steeds m ogelijk kennis te vergaren over ontwerp en bouw van een traditionele tuigage. Een grote rol speelde het standaardwerk Bemastung und Tackelung der Schiffe van Friedrich Ludwig M iddendorf (1903). Deze bouwmeester van Tecklenburg had in de nadagen van de zeilvaart alle technische details en noodzakelijke berekeningen samengevat in een boek, dat

wel speciaal voor deze gelegenheid geschreven leek. Daarnaast was er een denktank van specialisten en als verbinding tussen ontwerp en uiteindelijke constructie diende ondergetekende als tuigmeester. Samenwerking tussen tuigm eester/zeilschipofficier en Chris Damen van Mennens Amsterdam, nog opgeleid aan de tuigersschool van de Stoomvaart Maatschappij Nederland, bleek goed te voldoen. De tuigploeg w erkte zelfs zo goed, dat hij niet meer w erd ontbonden. Sinds de Stad Amsterdam zijn nu zeven grote raschepen gerestaureerd en zijn er tw ee restauraties en drie nieuwbouwschepen in portefeuille.

Richard Tefsen is scheepstuiger. Sander Klos is oud-hoofdredacteur van weekblad Schuttevaer en w erkt als freelance journalist mee aan SWZ Maritime

Pam irs dood In 1957 verging de Pamir (ex-Laiesz) in de omgeving van de Azoren. Slechts zes opvarenden overleefden de ramp. Het schip werd in die tijd samen met zusterschip Passat geëxploiteerd als vrachtvarend opleidingsschip. Zo kwam een eind aan het varen van vracht onder zeil. W at er nog aan dwarsgetuigde schepen is, vaart als opleidingsschip, meestal voor een marine of om jongeren te laten kennismaken met de zee. Kleine uitzondering zijn de mannen van de Tres Hombres, die een kleine brigantijn in de vaart hebben gebracht om onder zeil vracht te varen. Niet bepaald een groeimarkt. Toch blijft dit type schepen tot de verbeelding spreken, gezien de grote toeloop bij Sail-manifestaties. Er zijn w ereldwijd nog circa honderd, al dan niet varende, grote raschepen over en voor de komende jaren staan minstens drie nieuwbouwprojecten op stapel. Papierdun staal M eestal zijn de tuigers dus bezig met restauratie, maar dat is nog omvangrijk genoeg. De ra's, masten en stengen liggen in een paar weken op de wal, maar dan begint het echte w erk pas. Om de conditie van de stalen masten, stengen en rondhouten goed te kunnen beoordelen moeten jarenlange lagen verf worden verwijderd. Dat levert soms verrassende diktemetingen op. Zo troffen w ij in 2006 de tuigage van de Noorse Sorlandet in redelijk goede staat aan. Bij visuele inspectie leek niet veel mis; hij stond goed in de verf en de geklede staaldraden van het staande w ant zaten dik in de teer. Na het stralen bleken de ranokken op cruciale plekken echter papierdun. De restauratie kwam eigenlijk net op tijd. De ra's van de Sorlandet w aren niet luchtdicht afgesloten en over de jaren w as steeds een druppeltje w ater uit de lucht gecondenseerd in het binnenste van de ra's. Dit w ater verzamelt zich in het midden van de conische ra’s of aan de nokken, als ze niet netjes vierkant gebrast staan, met oxidatie en op den duur doorroesten van binnenuit als gevolg. Ook bleek het staal dat kort na de Tweede W ereldoorlog was gebruikt om nieuwe stengen te maken van veel slechtere kw aliteit dan het oorspronkelijke staal van de masten uit 1927. Keihard hout Ook bij de houten rondhouten kom je opvallende dingen tegen. Zo waren w ij in 2007 bij de af Chapman, een imposant driemast volschip uit 1888, dat nu in Stockholm als jeugdherberg dient. Het staande w ant van dit schip was nog vrij recent en in redelijk goede staat. Toch moest de hele tuigage eraf, omdat de romp in een van de droogdokken van de Zweedse marinebasis Musko zou worden gerepareerd. Deze dokken stammen uit de Koude Oorlog; ze zijn in de rotsen uitgehakt en voorzien van dikke deuren ter bescherming tegen radioactieve fall-out. Bij het optuigen werden ook de houten mars- en bramstengen weer geplaatst. De grootmarssteng stamde nog uit 1888 en was bij de top een beetje krom. Ik vroeg de Zweedse timmerbaas waarom deze niet werd vervangen. 'Zo’n stukje hout vind je nergens meer,' was zijn antwoord. Dat klopte, w ant bij het wegkappen van w at hout

H et im posante driem ast volschip a l C hapm an uit IS8H dient nu in Stockholm als je u g d h erb erg Do iw a r ta m astdelen lijn ■keiharde ■ houten stengen

voor het aanbrengen van een nieuwe beslagring, bleek hoe formidabel hard dit grenenhout was. We sloegen er enkele beitels op bot. Echt vele malen harder dan het Clear and Better, dat tegenwoordig w ordt gebruikt. Een kwestie van lang wateren en rustig drogen, w at tegenwoordig haast niet meer gebeurt.

W ate rs c h a d e in h e t c en trale d e e l van de grootra van de S orlandet

In Nederland kennen w e voor de zeilvaart als classificatiebureau Register Holland, in de jaren zeventig van de vorige eeuw opgericht voor certificering van de zeilende chartervloot. Register Holland certificeert deze schepen, inclusief de tuigages, aan de hand van eigen voorschriften. De tuigage van de Stad Amsterdam is ook door RH gecertificeerd.

En daarvoor d o e je he t a llem aal. De n ie u w e hoofdw anten van de M ercator,

Regels m oderniseren Een bijzonder fenomeen is ook, dat de ontwerpregels van klassebureaus nog dateren van een eeuw geleden. Zo is het regelwerk van Germanischer Lloyd bijvoorbeeld nog gebaseerd op het w erk van M iddendorf uit 1903. Dit komt ook doordat in dit segment weinig omzet voor de bureaus zit, zodat investeren in het regelwerk weinig oplevert. Germanischer Lloyd is sowieso eigenlijk het enige echte klassebureau dat regels geeft voor grote raschepen. Pas de laatste jaren worden de regels langzaam bijgesteld en gemoderniseerd. De ontwikkeling van materialen heeft echter niet stilgestaan, dus brengt dit zijn eigen problematiek met zich mee.

Z w a re m w atering d e e d d e ie gaffe l van d e M e rc a to r breken Ifoto's R ichard Telsen

N ieu w staal Een voorbeeld is de dikte van de staaldraden voor het staande want. Toen M iddendorf in 1903 de beroemde schepen voor Laeisz' flying P-line bouwde, werd staaldraad in de constructie 6 x7 FE (zes zevendradige strengen rond een touw kernl gebruikt. Dat had een treksterkte van circa 950 N /m m l Tegenwoordig is de gangbare treksterkte 1770 N/mm2 en 1960 N/ mm! komt steeds vaker voor. De voordelen zijn duidelijk: gewichtsbesparing en goedkopere productie. Het gevolg voor de tuigage van raschepen is w el, dat de normale opbouw van een staaldraad aan de hand van toegestane w erkbelasting (WLL) of breekkracht niet meer opgaat als je de oude dimensies van componenten w ilt bewaren. Voor ons begint alles bij de diameter van de geklede staaldraad en de bijpassende massieve kous qua groef. Op zijn beurt is de dikte van de kous bepalend voor de benodigde spanschroef in verband met de breedte en de diepte van de gaffel. Meestal is de toegestane werkbelasting van de gebruikte componenten dus veel groter dan nodig. Een ander voorbeeld zijn sluitingen; een hoogwaardige sluiting van 8,5 ton is bijvoorbeeld net zo groot als zijn voorganger in staal 37 van twee ton. Eindverbindingen Nog een heikel punt is de traditionele eindverbinding met vier staaldraadbindsels. Worden deze in de trekbank beproefd om de maximale belasting vast te stellen, dan blijkt dat, hoe goed de bindsels ook zijn gemaakt, ze beginnen te vervormen bij vijftig procent van de breeksterkte van de kabel. Terwijl de hedendaagse eindverbindingen toch minstens negentig procent van de breeksterkte van de kabel halen. Al deze zaken vergen een goede communicatie tussen klassebureau en tuiger. De tuiger moet al in de ontwerpfase worden betrokken bij de vaststelling van de componenten. (Richard Tefsen, sailmaster.com)

M iddendorf-boek Het standaardwerk van F.L. M iddendorf is nog steeds te koop en ook populair onder modelbouwers. Bestellen kan bij orders@ apa-publishers.com of bij APA, Postbus 806,1000 AV Amsterdam. Het boek telt 426 pagina's met 172 afbeeldingen, inclusief een verklarende w oordenlijst Duits-Engels en EngelsDuits. Het draagt ISBN-nummer 97890 302 9654 6 en kost tachtig euro exclusief BTW.

Hugo Dill is als redacteur Havens verbonden aan SWZ Maritim e Door H.R.M. D ill

Nieuwe verbindingen, nieuwe kansen S ch e ld e C onferentie 2 0 1 0 Er is w eer groei in de Scheldehavens en er zijn plannen, zo meldt de Universiteit van Antwerpen. Rond het thema "Nieuw e verbindingen. Nieuw e kansen" werd tijdens de 4e Schelde Conferentie, op 24 september, ingegaan op actualiteiten voor de Scheldehavens.

De Belgische chemie- en lifescience sector, die ook sterk in de havens is gesitueerd, maakt met haar koepelorganisatie Essenscia promotie bij buitenlandse investeerders. De Europese directeur van de grote logistiek operator, Deutsche Post DHL, sprak over de duurzaamheidsdoelen en -investeringen. De directeuren van de stedelijke Haven van Gent en het privatiserende Zeeland Seaports, bestaande uit Vlissingen en Terneuzen, beschouwden de inspanningen rond de bevordering van de havens. M et een grote Rail Freight Operator werd gesproken over de ontwikkeling van spoorvervoer en met betrokkenen van Vlaamse en Nederlandse belangen en een vertegenwoordiger van de Europese Commissie werd gesproken over Europese waterwegverbindingen, waaronder de Seine-Scheldeverbinding. René Buck, dagvoorzitter van de conferentie in het Scheldetheater in Terneuzen, georganiseerd door Management Producties, ondervroeg de sprekers naar samenhang. Hierna een weergave van de besproken aspecten rond groei en achterlandverbindingen. De havens groeien w e e r en er zijn plannen In 2009 was er met de economische terugval veel verlies van overslagtonnage in de havens. Zo verminderde de containeroverslag w ereldw ijd bij de grootste containerterm ïnaloperators met ruim 7%. In 2009 viel de overslag in de vier Scheldehavens, Antwerpen, Gent, Vlissingen en Terneuzen gezamenlijk met ruim 17% in tonnage terug. Maar Prof. Dr. Thierry Vanelslander van de Universiteit van Antwerpen toonde w eer groei in het eerste half jaar van 2010, zoals bij de continentale Noordzeehavens, waaronder de Scheldehavens. Uit de scenario's, die de ontwikkelingen van 2000 tot 2040 toonden, zou de jaarlijkse globale economie met 5,6, de Europese met 4,5, de regionale met 2,4 en de trans-Atlantische met 3,7% toenemen. Binnen de positieve evolutie van de economie, w ordt waargenomen dat de scheepsformaten toenemen en de macht en het form aat van term inaloperatoren groeit. Ook de achterlandmogeliikheden worden groter, zowel qua bereik als verbindingen.

C ontainerterm inaloperator Hutchison APM Terminals PSA International Cosco Pacific DP World Eurogate SSA Marine Totaal

Groei '09/08 -3% -7% -10% -5% -8% -12% -11% -7%

2009 teu mln 65,3 61,1 56,9 43,4 43,0 12,5 11,1 293,3

2008 teu mln 67,5 65,4 63,2 45,9 46,8 14,2 12,5 315,5

In 2009 nog daling van overslag

■ R otterdam ■ A ntw erpen ■ H am burg ■ Zeelan d □ G ent ■ Z eeb ru g g e

eerste halfjaar 2010

■ Zeeh avens A m sterd am O verslagstijging in procenten over de eerste h e lft van 2010

Haven Amsterdam Antwerpen

C ontainerterm inals Ceres Paragon CTA Deurganckdok Saeftinghedok CT4 Eurogate CT Hamburg CTH HHLA Burchardkai CTB HHLA Altenw erder CTA HHLA Tollerort GmbH CTT Port 2000 Phase 2 Port 2000 Phase 3 Euromax MV2 W esterschelde CT JadeW eserport No idle capacity

teu mln

met w aterwegen in tw intig van de 27 lidstaten een belangrijke plaats in. In het bijzonder in 4,0 Idle Noordwest-Europa w aar in tonnen 43% van het „ 7,0 Add. transport over binnenwateren gaat. Hier zijn Bremen 1,9 Idle TEN-T Priority Projects te noemen, nummer 30: Hamburg 1,9 Add. Seine-Scheldekanaal en nummer 18: Rijn/MaasMain-Donaukanaal tt 2,4 Add. „ 0,6 Add. De Seine-Scheldeverbinding, officieel Seineii 1,0 Add. Nord-Europe, verbetert de vaart van nu kleine Le Havre 0,5 Add. schepen tot 600 ton op slechts delen van het „ 0,5 Add. traject, naar een volledige verbinding met Rotterdam 2009 2,3 Add. scheepsformaten tot 4400 ton, tottw eebaks „ 2014 17,0 Add. duwvaart en tot schepen met driehoog 7 Vlissingen 4,0 Add. containerstapeling voor vaart tussen de W ilhelmshaven 2009 2,9 Add. Nederlandse/Vlaamse havens en Parijs. Het Zeebrugge No plans betreft TEN-T project nummer 30. Dit grootste binnenvaartproject te r w ereld kent deelprojecten C ontainerterm inalontw ikkelingen in co n tin en taal N oordw est-E uropa in Frankrijk en België. Zo is er in Frankrijk het (bron statistieken: TPR. U niversiteit van A n tw e rp en ) deeltraject in aanleg tussen Compiègne en Aubencheul-au-Bac (in de afbeelding het geelA chterlandverbindingen gekleurde, zwartgelijnde deel) van 106 km, en verbetering van het Cesare Bernabei sprak als vertegenwoordiger van het Directoraat traject Deülémont-Gent in België (in afbeelding 2014) met het deel Generaal van de Europese Commissie over de zogenoemde TEN-T Pommeroeuil-Condé op de Fians-Belgische grens dat nu Priority Projects. Deze betreffen de Trans European Transport onbruikbaar is en met verbeteringen bij Kortrijk. In Terneuzen is een Networks, ofw el dertig projecten met EC-budget |£ 5,3 miljard red.) moderne extra zeesluis nu al noodzakelijk en met een toename van rond transport per spoor (74,2%), weg (2,7%), binnenvaart (11,5%), vaart op het Seine-Scheldekanaal w ordt de noodzaak nog multimodaal (6,7%), luchthaven (1,3%) en Galileo (3,6%). In 2007 zijn nadrukkelijker. De Seine-Scheldeverbinding heeft een groeipotentie budget en financiële regels voor de periode 2007-2013 vastgesteld. tot 30 miljoen ton per jaar (ter vergelijk; A-R-kanaal nu 55 miljoen In juni 2010 zijn in de Zaragoza Conferentie de zogenoemde Core ton per jaar). De vaarwegbreedte moet 35 meter worden en de Networks vastgesteld, w aarbij noodzaak van nauwe communicatie brugdoorvaarthoogte w ordt 7 meter. tussen EC en stakeholders is benoemd. Belangrijke aspecten zijn TEN-T Project nummer 18 betreft de bottlenecks in de Noordzeeklimaat, uitbreiding EU, globale rol van Europa en integratie van Zwarte Zee-waterwegverbinding, het Rijn-Main-Donaukanaal. Het externe en interne vervoersverbindingen. De binnenvaart neemt project omvat vaarwegverbeteringen in de trajectdelen StraubingGeen specifiek plan 2009 2015? 2009 2010 2010 2010 2010 2009 ?

D r C esare B e rn a b e i van de EC voor h et b e e ld van de TEN- T projecten.

Indruk van d e vele Id e rtig stuks, m e i 20101 E uropese transportnetw erkpro/ecten Igroen tot 2008. g estippeld g roen voortgaand na 2008, g e e l n a 2010, ro o d n a 20131

De projecten kennen de prioriteiten en samenhang van stimulering van economisch en ecologisch belang Voor Project 18 is een voorbeeld te vinden in de Gezamenlijke Principe Verklaring (JSP) van de Internationale Commissie voor Protectie van de Donau Rivier (ICPDR), de Donau Commissie en de Sava Commissie (betreffende de rivierdelen in Bosnië-Herzegovina, Kroatië en ServiëMontenegro). De TEN-T projecten beogen de verschillende vervoersmodaliteiten aanvullend op elkaar te laten zijn (CoModality).

TE N -T P ro je c t n u m m e r3 0 S e in e -S c h e ld t Inla n d W aterw ay. Vier projectdelen, w aarvan een in V laanderen en drie in Frankrijk.

Vilshoven in Beieren, Oostenrijk, Roemenië en in de Hongaarse en Bulgaarse sector. In september 2007 werd Drs. Karla Peijs door de EC aangewezen als coördinator voor de ontw ikkelingsactiviteiten van de Europese w aterw egeninfrastructuur (als Commissaris der Koningin van Zeeland is zij medevoorzitter van de Scheldemondraad, het hoogste bestuursorgaan van Euregio Scheldemond. Het is de motor achter de samenwerking tussen Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en Zeeland, red.). Zij heeft zowel de richtlijnen als de projecten voor de Europese binnenvaartinfrastructuur benoemd. De bottlenecklocaties van de diverse binnenvaart TEN-T projecten zijn door haar bezocht.

ShuttloN otw ork w aarm ee H u p ic opereert

Een spoorvervoerder De Hupac Group is een grote Intermodal Freight Operator in Europa, met accent op spoorvervoer. Zo vervoerde Hupac in 2009 bijna 11 miljoen ton vracht, waarvan een belangrijk deel met honderd treinen per dag werd behandeld. Hupac investeert, vanaf 2005 tot 2010 met 193 miljoen euro in treinen en terminals. Naast de railterminal in Busto in Noord-ltalië heeft Hupac in Antwerpen dit jaar de Hupac Terminal Antwerp (HTA) geopend. Deze kan tw aalf treinen per dag behandelen. Bernhard Kunz, de managing director van het Zwitserse Hupac AG, sprak over het Europese railshuttlenetwerk en de C02-vermindering van 86% die spoorvervoer op w egvervoer bereikt. Ook het energieverbruik ligt 71% lager dan bij wegvervoer. Hij toonde de concentraties van private en exmonopolistische Rail Operators door fusies en overnamen sinds 2007. Daarbij lijken ex-monopolisten (zoals DB, SNCF, RCA, SBB, enzovoort) leidend te zijn. Hupac is met de Zwitserse ex-monopolist SBB gefuseerd.

H e t R i/n -M ain -D o n au kan aal, w aa rv a n h e t tra je c t S traubing-V ilshoven (in B eieren, ten noordoosten van M ü n c h e n ) is u itg e lic h t D e tra je c tlen g te is 69 km, w a a rb ij de vaard iepte 2 ,5 m m o et w orden

Door G.J. de Boer

Sloom aan het IJ - Frank H .M . van der Heul Bij Uitgeverij Albatros verscheen het boek Stoom aan het IJ, Kroniek van de Amsterdamse koopvaardijvlootepisode 1825— 1913, geschreven en samengesteld door Frank H.M. van der Heul, Het is een uitgebreide en zeer gedetailleerde beschrijving van de scheepvaart en scheepsbouw in en rondom Amsterdam. In het inleidende hoofdstuk "Onder stoom" w ordt uitvoerig ingegaan op de heersende economische malaise na de Franse tijd en de introductie van de stoommachine. M et de oprichting van de Amsterdamsche Stoomboot M aatschappij en de daaraan gelieerde Koninklijke Fabriek van Stoom- en andere Werktuigen in 1827 kwam er daadwerkelijk stoom aan het IJ. Aan de scheepsbouw en onderhoud/reparatie zijn twee aparte hoofdstukken gewijd: de Amsterdamsche Droogdok M aatschappij en de Nederlandsche Scheepsbouw Maatschappij (in 1946 samen­ gevoegd met de Nederlandsche Dok M aat­ schappij tot NDSM). In de daarop volgende hoofdstukken zijn de geschiedenissen van de bekende en de toen in Amsterdam gevestigde rederijen beschreven: de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot M aatschappij, Koninklijke W est-lndische Maildienst, Stoomvaart M aatschappij Nederland, Stoomvaart M aatschappij Java, Stoomvaart Maatschappij Insulinde, Nederlandsche Stoomvaart M aatschappij Oceaan, Koninklijke Hollandsche Uoyd, Hollandsche Stoomboot M aatschappij en Vinke & Co. Het gaat niet alleen over hun schepen maar ook over interessante achtergrondinform atie zoals de betrokkenheid van Koning W illem I en de aanleg van de voor Amsterdam belangrijke vaarwegen zoals het Noordhollandsch-kanaal en later het Noordzeekanaal. Ook de opening van het Suezkanaal bleek van groot belang

voor het instellen van een lijndienst met stoomschepen naar Oost-lndië. De aanleg van dit belangrijke kanaal en Ferdinand de Lesseps komen uitvoerig aan bod. De ontdekking van olie aan de oostkust van Sumatra bleek een impuls voor de Amster­ damse scheeps- en machinebouw: in 1910 liep bij de NSM de eerste zeegaande tanker met dieselvoortstuwing, de Vulcanus, met een zescilinder dieselmotor van W erkspoor (voort­ zetting van de Koninklijke Fabriek) van stapel. De Amsterdamse w erf zou daarna nog vele tankers bouwen voor de Koninklijke Shell. De invloed van bekende families zoals Vinke (Stoomvaart Maatschappij 'Oostzee' en Stoomboot M aatschappij 'Hillegersberg') en Fentener-Van Vlissingen en hun belang voor de Amsterdamse haven komen eveneens aan de orde, evenals het ontstaan van College Zeemanshoop. In deze beknopte boekbeschrijving is het onmogelijk om alles te noemen, maar ik kan volstaan met de vermelding dat de rijke maritieme historie van Amsterdam in de tw intigste eeuw op voortreffelijk wijze door Frank van der Heul is beschreven en onderbouwd met vele nog niet bekende feiten. Het is onbegrijpelijk dat geen enkele uitgever in Nederland interesse had voor de uitgave van dit w erk zodat Frank van der Heul daarvoor Uitgeverij Albatros moest oprichten. Ik vind het een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de Nederlandse scheep­ vaart en scheepsbouw. Het boek w ordt afgesloten met een literatuurlijst maar ik mis toch wel een (trefwoorden) scheeps- en personennamenregister. Dat kan dan worden goedgemaakt in deel 5. De auteur liet mij nog weten dat dit boek nog een vervolg krijgt. Binnen afzienbare termijn zijn nog vier kloeke delen te verwachten: Neutraal, maar toch... (Eerste W ereldoorlog) en Tussen wal en schip (de jaren ‘20 en '30), Het arsenaal van democratie (Tweede W ereldoorlog) en De Stilte na de storm (periode tot de grote scheepvaartfusie in 1970), waarmee een overzicht van ruim 160 jaar van de geschiedenis van de Amsterdamse koopvaardij is vastgelegd. Stoom aan het IJ, 300pagina's, afbeeldingen in zw art-w it, afmeting 28 x 20 cm, ISBN 978-

94-90495-03-9. Info: Uitgeverij Albatros, Jol 156, 1186 SV Amstelveen, tel. 0206435100, email [email protected], prijs £ 28,75 (exclusief verzendkosten). N ie u w e uitgaven Flying Focus Boeken

Flying Focus uit Bussum heeft na twee delen 'Vliegende storm' en 'Vliegen boven vissers' een fraai boek uitgebracht met als onderwerp de offshore op de Noordzee. Het boek, 'The Dutch offshore - Aerial photography of the Dutch offshore industry', is een compilatie van prachtige opnamen van booreilanden en spectaculaire actiefoto's van suppliers in zwaar weer. In feite komen alle facetten van de offshore-industrie aan bod. Alle foto's zijn de afgelopen jaren door Herman IJsseling gemaakt, terw ijl de begeleidende teksten in het Engels zijn geschreven door Paul Schaap. Luchtfotograaf IJsseling vliegt ook vaak over

de Wadden om op zee schepen te fotograferen en dat was aanleiding voor de uitgave van een prachtig fotoboek over dit unieke gebied met als titel ’Wadden van boven'. De boeken met stormfoto's trokken internationaal de aandacht en dat was reden om zowel een Engels- als Duitstalige editie op de markt te brengen: Gale warning en Starkwindgefahr! Alle boeken zijn identiek qua uitvoering: 96 pagina's, harde kaft, form aat 21 x 30 cm en prijs € 29,50. Kalenders

Naast de bekende scheepvaart- en visserijkalenders die al bijna tw intig jaar worden uitgegeven brengt Flying Focus dit jaar maar liefst vier nieuwe kalenders elk met grote kleurenfoto's op de markt: de Offshore-,

Binnenvaart-, Wadden- en Gale warningkalender. N ieuw is dat alle kalenders tweetalig zijn uitgevoerd, naast Nederlands ook Engels of Duits, De Gale warning-kalender is alleen in het Engels. De kalenders hebben als form aat 30,5x38 cm met veertien pagina's, € 17,95. Daarnaast heeft Flying Focus uit een selectie van de mooiste foto's van de laatste jaren tw ee nieuwe verjaardagskalenders samen­ gesteld. Deze veertienbladige kalenders hebben het formaat 24 x 34 cm, € 13,50: - M aritiem , een algemene Nederlandstalige kalender met kleurenfoto's van verschillen­ de schepen in actie en vuurtorens. - Gale warning birthday calendar, een Engelstalige kalender met stormfoto's van schepen op de Noordzee. Voor info: Flying Focus: tel. 035-6910829 of: www. flying focus, nl

mee te maken hebben. Omdat er een grote groep liefhebbers is, die hun hart aan de maritieme wereld hebben verpand, is een educatief boek over schepen en functies in de Rotterdamse haven verschenen. Maritiem journalist Hans Roodenburg en oud-gezagvoerder en gepensioneerd beleidsadviseur maritieme en milieuzaken Cees de Keijer werkten samen bij de totstandkoming van een bijzondere uitgave waarin tal van functies binnen de haven worden belicht en w aarin veelal anonieme werkers in de schijnw erper komen te staan. Het eerste en grootste deel, mooie schepen, w ordt ingenomen door foto's en begeleidende teksten van diverse schepen, die Rotterdam in de afgelopen periode hebben aangedaan. Deze foto's zijn gemaakt door de leden van de World Ship Society Branche Rotterdam, een Nederlandse afdeling van een club van internationale M ooie schepen en banen in de haven van scheepvaartliefhebbers. Het tweede deel van Rotterdam - Hans Roodenburg en Cees de het boek, mooie banen, is een selectie uit Keijzer duizenden verschillende functies die nauw De Rotterdamse haven biedt ongelooflijk veel. gerelateerd zijn aan de haven. Het zijn Dat zien dagelijks niet alleen de 86.000 interviews met m edewerkers voornamelijk in medewerkers die in het havengebied werken, de operationale sfeer zodat een goed beeld maar ook 300.000 mensen die er zijdelings w ordt gevormd van de grote diversiteit aan banen in een wereldhaven. Mooie schepen en banen door Hans Roodenburg en Cees de Keijzer in de haven van Rotterdam - Hans Roodenburg en Cees de Keijzer, ISBN 7890-75352-82-5, 112 .2 pagina's, 24 x 17 cm, genaaid gebonden. € 17,50, Coolegem media, Rotterdam Beurs wtc, Beursplein 37, Rotterdam, tel. 010-4052233, e-mail: info@ coolegem-media.nl

MOOIE

EN

Z w are Kees - Kees W iersum Kees Wiersum werd geboren op 19 mei 1959 in de Haarlemmermeerpolder. Vermoedelijk is met roeiboten en kano's op de ringvaart van de Haarlemmer­ meer de kiem gelegd voor een carrière op zee. Al op zijn veertiende jaar maakte hij zijn eerste zeereis op de kotter Stella Maris. Ondanks zeeziekte stond zijn beroepskeuze vast. Na de mavo monsterde hij als zeventienjarige aan op een oud coastertje. Daarna weer naar school en in IJmuiden haalde Kees zijn SKA-diploma (Stuurman Kleine Handelsvaart plus aanvulling). Via Seatrade, Oost Atlantic Lijn, Vertom, Ehrhard & Dekkers, Greenpeace en nog een kapitein/ eigenaar kwam hij als eerste stuurman aan boord van de Singelgracht van Splisthofl. Op zijn 33e werd Kees kapitein en in 1999 maakte hij de overstap naar zwareladingschepen van BigLift Shipping. Schrijven van korte verhalen was toen al een tijdlang een hobby hetgeen resulteerde in de (nog steeds verschijnende) tweewekelijkse column 'Zware Kees' in Schuttevaer, waarvan de eerste 77 verhalen nu zijn verzameld in dit boek. Het boek is geïllustreerd met vele foto's, die door Kees zelf zijn gemaakt tijdens de lange jaren op zee. Zware Kees, Verhalen voor het varen gaan Kees Wiersum, 176 pagina's, alle afbeeldingen in kleur, afmeting 17,2 x 24,2 cm, genaaid gebonden, ISBN 978-90-8616-057-0. Uitgeverij Lanasta, Emmen. €27,95 Info: w w w .lanasta. com.

Verslag

D e ia a t vol oude en nieuw e klanten kom t luisteren n a a r de M a rin -

M arin w il vooralsnog geen eigen ijstank bouwen, maar is w el erg geïnteresseerd in de marktkansen rond arctische activiteiten. Hoofd afdeling Schepen Johan de Jong verkende het afgelopen jaar die markt en gebruikte eind september de eigen R&D-dag om klanten hun mening te vragen. 'In arctische gebieden ben je er niet met louter een scheepsontwerp, maar moet je naar de volledige operatie kijken.'

v errichtingen lloto S and er KlosI

De noordelijke gebieden worden steeds interessanter, want terugtrekkend ijs biedt meer ruimte voor olie- en gaswinning en scheepvaart. 'D it jaar zijn de eerste twee commerciële schepen door de noordoostpassage gevaren en volgend jaar w orden er tw aalf verwacht. Het scheelt acht tot tw aalf dagen varen, circa 180.000 dollar, waarvan de Russen echter de helft opstrijken voor “ escortering". Interessante vraag is, of dit ook een containerroute wordt. Die schepen hebben nu geen ijsklasse.’ Ruime sortering De arctische gebieden hebben bijna net zoveel smaken als een doorsnee ijssalon. Het ijs is eerstejaars of ouder, bestaat uit één of meer lagen, vorm t bij botsingen van ijsvelden ondoordringbare ruggen met een 'kiel' en een 'zeil', het drijft in grote brokken en als ijsberg rond of ligt metersdik op de grond, zoals in de Kaspische Zee

gebeurt. Enorme ijsvelden drijven met wind en stroom als motor met snelheden van soms wel tw ee knopen voort en kunnen onverwachts van richting veranderen, doordat op soms grote afstanden de w indstuw ing verandert. De markt heeft de nodige ervaring met het varen door 'level ice', ijsbreken en het w interklaar maken van offshore-installaties. Maar bij varen door ijs kunnen ijsschotsen zich onder het schip vastzetten, w at het vaar- en manoeuvreergedrag niet ten goede komt. ‘Daarom gebruiken ijsbrekers w aterstralen op de boeg om de ijsstroom onder het schip te "sm eren".’ Zulke processen zijn goed te bestuderen met modelproeven, maar het Marin is dus niet van plan zelf een ijstank te bouwen. Liever zoekt het samenwerking met de tanks in Hamburg, Helsinki, St. John’s en St. Petersburg. 'Die instituten hebben een grote kennisvoorsprong. M et hun vijftig jaar ervaring hebben ze patent op

Sander Klos is oud-hoofdredacteur van weekblad Schuttevaer en w erkt als freelanca journalist mee aan SWZ Maritime

het maken van ijs. Het bouwen van ijsruggen, die ook nog eens reproduceerbaar moeten zijn, is een echt ambacht. "N atuurijs" maken kost zo'n drie dagen, ofwel zo'n 30.000 euro. Overigens zijn sommige van de huidige tanks te smal voor offshoretoepassingen als offloading, manoeuvreren en dynamic positioning. Daarin kunnen we als M arin wel een rol spelen met simulatiemodellen. Ook kunnen we ons richten op wiskundige modellering van ijskrachten. M aar dat is iets voor de lange term ijn en samenwerking met ijstanks is daarbij onmisbaar.' In de praatgroepen komt vervolgens naar boven, dat bedrijven in arctische omstandigheden vooral gefocust zijn op het gaande houden van de uitrusting en ook w ordt de invloed van ijs op de schroeven, bijvoorbeeld bij dynamic positioning, genoemd. Iemand vraagt zich hardop af: 'Hoe geloofwaardig ben je zonder ijstank, zo lang rekenmodellen het nog niet kunnen narekenen?' K leine scheurtjes M irek Kaminski is expert op het gebied van vermoeiing van schepen en constructies. 'De meeste constructies zijn gelast en daarbij ontstaan m icroscopische scheurtjes, die groeien door cyclische belasting. Rekenkundig niet zo moeilijk, maar de vermoeiing neemt wel met een derde macht van de spanning toe. Dus w ordt een ontw erpfout in het spanningsniveau met de derde macht gestraft. M aar daar hebben we nu de oplossing voor.' (gegrinnik in de zaal) Die oplossing heet Monitas. Het komt erop neer dat de uitgangspunten, via dezelfde ontwerptool, worden vergeleken met de werkelijkheid. Zo kan de verwachte levensduur warden doorgerekend naar de 'echte’ levensduur. 'Daarmee kun je onverwachte, structurele schade voorkomen, vergroot je de veiligheid, kun je beredeneerde maatregelen nemen voor verlenging van de levensduur én verbeter je toekomstige ontwerpen.'

Jo s Koning:

/foto S and er Klosl

B a rt N ienhuis: ...studie n a a r krach te n s p e l op bovendek van onderzeeër... (toto S an d er Klos)

Stappen in CFD Ook op het gebied van computational fluid dynamics (CFD) heeft Marin stappen gemaakt met rekencodes als Parnassos en het meer generieke - ReFresCo. Daarmee rekenen ze in Wageningen onder meer aan interactie tussen romp en schroef, ingewikkelde rompvormen, manoeuvreergedrag en de invloed van wisselende waterdieptes. Volgens Serge Toxopeus w ordt in de toekomst meer aandacht besteed aan golfhinder en golfbreking, de invloed van groen water, bewegingen in een dok aan boord (marine), hoge snelheden en planeren. 'Op de lange termijn denken we dan aan simulaties van zij-aan-zijmanoeuvres en de toegevoegde weerstand in golven.' Overigens werd vanuit de zaal opgemerkt, dat veel onderzoek gericht lijkt op snelheid, terw ijl tegenwoordig brandstofbesparing toch urgenter is.

Jan ou Hennig: ...brekende g o ll op je p latform w il je niet,.. Ifo to S an d er Klos)

M ire k Kaminski: ...c ra c k guard

Freaky Altijd spannend zijn monstergolven. Janou Hennig vertelde het een en ander over golfonderzoek voor de offshore, waaraan w ereldw ijd 28 partners meedoen. Ze liet een tankproef zien, waarbij zo'n golf op

belastingen in stacks

som s 200 pro c e n t hoger..

a la rm e e rt w a n n e e r sch eurtjes kritisch w orden... (toto S a n d e r Klos)

Verslag

H et N oordpoolgebied b elooft vee l voor w inning v in olie en gas in onder m e e r de B e rm g ie e. de K a ra ie e . de B a re n ts iie e . de L a b ra d o rie e en de B e a u fo rtie e

het dek en in het interieur van een drijvend platform brak. 'Zoiets w il je niet.' Interessant voor de vertegenwoordiger van Shell, dat werkt aan drijvende LNG-platformen. Onderzoek w ijst uit, dat een golf vaak maar vijf seconden nodig heeft om erg steil te worden. Lastig te voorspellen dus. Er zijn wel theoretische voorspellingen, maar die blijken vooral bij langkammige golven te bescheiden. In w ater met korte golfkammen kloppen ze beter. B lijft het lastige feit, dat in de praktijk ook in korte golfvelden lange golven voorkomen. Hennig waagde zich niet aan exacte cijfers, maar antwoordde op een vraag naar de levensduur van een monstergolf: 'Dertig seconden to t een minuut, als hij om een platform heenloopt.’ Scheve stacks Publicitair ook niet mis zijn ongelukken met containers. Het levert spectaculaire plaatjes op van scheve stacks of stranden die smeken om jutters. Ir. Jos Koning bracht verslag uit van het 25 partners tellende project Lashing at Sea. Waar dertig procent van de bemanningen van containerschepen ervaring heeft met beschadigde of verloren containers, is het financieel gezien peanuts. 'W ereldwijd is 0,02 procent van de lading bij dit soort ongelukken betrokken en de verzekeraar betaalt gewoon. Voor de operator is het al iets vervelender vanwege tijdverlet en imagoschade w anneer containers met zijn naam op tv

komen. M aar opvarenden denken dat het pas een echt probleem w ordt als een schip verloren gaat door schuivende lading.' Metingen wezen uit, dat de vervorming van de romp door golven voor grote, maar niet extreme versnellingen en dus belastingen zorgt. 'W ij vermoeden dat de krachten in de stacks de oorzaak zijn. Tussen de rijen kunnen de belastingen tot 200 procent toenemen en dan heb je je hele ontwerpveiligheidsmarge verbruikt. Eén rij containers reageert volgens de W et van Newton, maar rijen naast elkaar versterken de effecten en daarmee is in het ontwerp geen rekening gehouden.' Een modelproef liet zien, dat drie rijen containers naast elkaar pas problemen ondervinden wanneer de buitenste rij lichte lading bevat en stevig is gesjord, terw ijl de twee andere rijen zwaarder zijn geladen en minder strak gesjord. 'Ze leunen tegen elkaar aan en zo ontstaan in de buitenste rij extra belastingen.' Bemanningen zoeken de oorzaak van de ongelukken in de kw aliteit van de sjorringen, de wijze van stuwen en het afwijkende, w erkelijke gew icht van de container. 'D riekw art van de bemanningen zegt vanaf de brug te w einig te kunnen doen. Als je w eet dat de bemanning het schip veilig houdt, dan is dat vreemd en voor verbetering vatbaar.' Marin heeft richting IMO en 'klasse' aanbevolen voor te schrijven dat containergewichten kloppen, dat de communicatie tussen wal en schip over het stuwplan verbetert, onderhoud beter gebeurt en dat de operator in extreme vaaromstandigheden begeleiding kan vragen. Volgens Koning zouden interlocks op de bovenste containerrij 'enorm helpen', maar verbieden sommige landen werken boven op de stack. Namens Defensie lichtte Bart Nienhuis heden en toekomst van de marine toe. Hij sprak met enige trots over een geslaagde poging om beter zicht te krijgen op de cavitatie rond de schroef. Voor marineschepen is de ‘geluidssignatuur’ van groot belang. Waren aanvankelijk alleen via kijkglazen en stroboscoop ondermaatse beelden van de schroef te zien, met behulp van een boroscoop en highspeed videobeelden, later nog verbeterd met een nachtkijker, ging het al een stuk beter. De marine w il zodoende bij ontwerpen goede voorspellingen kunnen doen over geluidssignatuur en operationele inzetbaarheid. Stapje verder is onbemand varen met hulpvaartuigen, w at volgens Nienhuis gaat spelen bij vervanging van de M -fregatten en de onderzeeërs. 'Je kunt je voorstellen, dat onbemande eenheden vanuit een onderzeeër op grotere diepten opereren.' Voor een vaartuig als het landing platform doek ontstaan nieuwe eisen, wanneer de landing cra ft utility een andere rompvorm krijgt, omdat zijn topsnelheid met tien tot vijftien knopen w ordt opgeschroefd.

SCHEEPSBOUW NEDERLAND

Overige activiteiten • Focus on India (22 november) • Ausmarine, Holland Promotiestand (23 november) • OSEA, Maritim e by Holland Lounge (30 november) Prom otiefilm en w ebsite M a ritim e by Holland

• International W orkBoat Show, Maritime by Holland Paviljoen (1 december) • Cursus M aritiem e Introductie (2 december)

Er zijn twee nieuwe projecten voor de Holland

• INMEX China, Maritim e by Holland Paviljoen (8 december)

brandingcampagne M aritim e by Holland gelanceerd: een promotiefilm en de website w ww .m aritim ebyholland.com . De film geeft

• Cursus Resultaatgericht offreren in de maritieme industrie (14 december) • W orkshop Duurzaamheid (15 december) • Nieuwjaarsreceptie Scheepsbouw Nederland (27 januari)

een totaalbeeld van de historie, de innovaties en de succesvolle projecten van de Nederlandse maritieme cluster.

Aanmelden? Kijk op www.scheepsbouw.nl

£ . . . ;r. Maritime by Holland.

belangstelling voor de diverse activiteiten. Op 4 oktober werd in het bijzijn van 200 studenten de aftrap voor de Week van de Scheepsbouw 2010 M a r it i m » b g H o lla n d

gegeven. Ruim honderd studenten bezochten de themabijeenkomst 'Ontwikkel je Talent' op 6 oktober bij NHL Algem ene Ledenvergadering

Hogeschool in Leeuwarden. Ten slotte kon op

Op 9 december vinden vanaf 13.00 uur de Algemene Ledenvergaderingen van

9 oktober het grote publiek tijdens een open

Vereniging Holland M arine Equipment en VNSI plaats en aansluitend de Openbare Ledenvergadering van Scheepsbouw

Scheepsbouw Nederland is de gezamenlijke organisatie van de vereniging voor de Nederlandse

dag bij verschillende toonaangevende bedrijven een kijkje achter de schermen

scheepswerven (VNSI) en de

nemen. Contact: llona van der Zalm (iza@

en is een brancheorganisatie van FME. Scheepsbouw Nederland zet

scheepsbouw.nl)

Nederland. De Openbare Ledenvergadering staat in het teken van het thema Duurzaam­ heid. Dit actuele thema is interessant voor de

Scheepsbouw N ederland

Vereniging Holland Marine Equipment

zich op daadkrachtige wijze in voor de Hoe finan ciële risico's bij export af te dekken

branche en maakt zich sterk voor een positief maatschappelijk imago van de Nederlandse maritieme industrie.

gehele scheepsbouwketen. Aan de hand van

'Het exporteursvertrouwen is toegenomen in

aansprekende voorbeelden w ordt aandacht

2010 en hiermee ook de verwachte

besteed aan 'best practices' en verbetermogelijkheden. Locatie: Damen Schelde

exportomzet. Belangrijk dus om risico's te inventariseren en maatregelen te treffen.' Zo

Voor meer informatie: Scheepsbouw Nederland

Naval Shipbuilding. Contact: Dorien Beumer (dbe@ scheepsbouw.nl)

luidde de boodschap van Bert Bruning, directeur Atradius Nederland, tijdens zijn

Postbus 138 2700 AC Zoetermeer

inleiding op het seminar 'Financiële Risico's

T: (079) 353 11 65

bij Export voor Maritieme Toeleveranciers'. Het seminar werd op 6 oktober door Imtech

F: (079) 353 11 55

Scheepsbouw Van 4 to t en met 9 oktober 2010 heeft de Week

M arine & Offshore gehost en door zeventig

Grote belangstelling voor W eek van de

van de Scheepsbouw voor de vierde keer

personen bezocht. Contact: Sylvia Boer

plaatsgevonden. Ook dit jaar was er veel

(sbo@ scheepsbouw.nl)

E: [email protected] I: www.scheepsbouw.nl

Zeer geslaagde K N V T S -s e n io re n d a g Op donderdag 21 oktober organiseerde de KNVTS de inmiddels 'traditionele' senioren­ dag. De bestemming was dit jaar Van Voorden Gieterij te Zaltbommel. Van Voorden is in de maritieme wereld bekend om de productie van scheepsschroeven, met name voor snelle schepen, jachten, visserij en binnenvaart. Daarnaast worden er ook hoogwaardige, industriële gietwerkproducten gegoten, zoals pomphuizen, w aaiers en dubbelwandige leidingsystemen, voor onder meer de baggerindustrie.

cavitatie, trillingen, enzovoort, worden voorkomen. Daarna volgde een rondleiding door de gieterij. Scheepsschroeven tot omstreeks 4,5 m diameter en 6 ton worden hier gefabriceerd. De productie vindt plaats zonder gebruik te maken van mallen; de vereiste vorm w ordt direct,

Voor deze dag hadden zich een kleine vijftig leden opgegeven, plus ongeveer tw aalf partners. Voor de laatste groep was een stadswandeling door Zaltbommel georganiseerd onder leiding van een gids. Bij Van Voorden werden we ontvangen door ir. Sjouke Sipkema, adjunct-directeur. Hij schetste het ontwerpproces van scheeps­ schroeven voor hoogwaardige en extreme omstandigheden. Hiervoor is, in nauwe samenwerking met M arin, een geavanceerd computerprogramma ontwikkeld. Door een samenspel tussen ervaren ontwerpers en ervaring opgedaan in eerdere projecten kan met dit programma in iedere situatie de meest optimale scheepsschroef worden gegenereerd en kunnen problemen met

computergestuurd, uitgefreesd in tw ee zandpakketten die daarna

H e t pom phuis bij Van Voorden Ifoto A van D uin enl

op elkaar worden geplaatst, waarna het gietwerk kan beginnen. Het materiaal voor scheepsschroeven is hoogwaardig nikkelaluminium-brons. Na dagenlang afkoelen w ordt het product ontmanteld en kan de nabewerking en het gladslijpen beginnen.

Zaltbommel, over de beroemde toren, de

Voor de baggerindustrie worden slijtvaste onderdelen gegoten, zoals pomphuizen,

fam ilielid van de Philipsen en schijnt een deel van zijn beroemde w erk in Zaltbommel te hebben geschreven.

dubbelwandige pijpsystemen, enzovoort, tot 30 ton M aterialen hiervoor kunnen zijn gietstaal, gietijzer, of aluminium-brons. De dames bezoeken intussen de stad Zaltbommel, gedurende een wandeling van 1,5 uur onder leiding van een stadsgids. Zij vertelt levendig over het ontstaan van

H et d in er in 'De Gouden M o le n '! foto A. van Duinen)

karakteristieke gevels en over beroemde bewoners en bezoekers, zoals de familie Philips (van de gloeilampenfabriek uit het zuiden des lands) en Karl Marx (van 'das Kapital'}. Karl Marx was een aangetrouwd

De dag werd besloten met een gezellig en voortreffelijk diner in 'De Gouden Molen', een uitspanning te Rossum aan de Waal. De organisatie van deze zeer geslaagde seniorendag lag in de handen van M arijke van Zijl en Joop Coolegem.

D e dam es bezoeken b ezie n s w aa rd ig h e d e n van Zaltbom m el Ifoto D aniëlla Verm eer)

Lezinge n p ro gra m m a Afdeling Noord Dinsdag 7 december 2010

Hotel Restaurant Oostergoo (0), Nieuwe Kade 1 te Grou, tel: 0566 - 621309. Aanvang lezing 20.00 uur, zaal open om 19.30 uur. Onderwerp: Rijksrederij: het ontstaan en de toekom st - Life cycle costing Spreker: de heer Rob Schuitema, directeur van de Rijksrederij De Rijksrederij beheert en onderhoudt alle 140 schepen van Rijkswaterstaat en is daarnaast verantw oordelijk voor de aanschaf en inhuur

voor meerdere opdrachtgevers alsmede cost driven technische inzet, waarbij ook duurzaamheidsslagen kunnen worden gemaakt.

Restaurant Hotel "Huys Ter Schelde" te Koudekerke. Aanvang: 17.00 uur.

Afdeling Amsterdam

Afdeling Rotterdam

Woensdag 22 december 2010

Donderdag 9 december 2010

Eindejaarsbijeenkomst met partners in Hotel Lion d'Or te Haarlem.

Delta Hotel, Maasboulevard 15 in Vlaardingen Vanaf 17.30 uur aperitief en maaltijd. Aanvang lezing 19,45 uur. Kosten maaltijd: leden € 10, niet-leden £ 20 Onderwerp: De ontwikkeling van een "Velocity Prediction Program" voor het SKF 'Skütsje-silen' in Friesland Spreker: ir Pepijn de Jong, Universitair Docent Scheepshydromechanica aan de TU Delft Deze lezing w ordt georganiseerd in samen­ w erking met KIVI Niria - Martech. leder jaar w orden in Friesland zeilwedstrijden gevaren met de traditionele 'skOtsjes', een evenement dat tienduizenden belang­ stellenden trekt. De commissie die de wedstrijden organiseert vroeg aan de TU Delft de middelen ter beschikking te stellen om de competitie zo eerlijk mogelijk te laten verlopen. Daartoe zijn modelproeven in een sleeptank en een

Ontvangst met koffie en gebak vanaf 19.30 uur. Aanvang lezing 20.00 uur. Onderwerp: Rijn-Atlantic Crossing met het vlot Sterke Yerk.

Foto R ijksw aterstaat

van schepen. De vaartuigen en bemanningen worden ten behoeve van verschillende overheden ingezet om taken op zee en de binnenwateren uit te voeren. Daarnaast vormt de organisatie het kenniscentrum voor het ontwerpen en aanbesteden van vaartuigen en geven de medewerkers advies op het gebied van eisen aan nautisch personeel, veiligheidsmanagement en scheepsuitrustingen. De Rijksrederij-opdracht is geformuleerd door de regering in 2006. Doel was om een efficiënte, rijksbrede rederij op te zetten. In de lezing w ordt ingegaan op het effectief inzetten van schepen en bemanningsleden

Spreker: de heer Schweigman Vanaf circa 21.20 uur afsluiting met een w ijn ­ en kaasbuffet. Afdeling Zeeland Woensdag 15 of donderdag 16 december 2010 (onder voorbehoud)

Het voornemen is een excursie te houden naar de nieuwe simulator bij het Loodswezen te Vlissingen. Woensdag 5 januari 2011

De N ieuwjaarsreceptie van de afdeling Zeeland w ordt gehouden in het Party-

w indtunnel uitgevoerd, resulterende in een "Velocity Prediction Program" (VPP) toegesneden op dit type schepen. In de lezing w ordt de achtergrond van de hydromechanische en aërodynamische modellen en het resulterende VPP toegelicht. Ook worden de uitkomsten van dit VPP voor individuele schepen vergeleken voor een gekozen wedstrijdbaan en diverse windsnelheden. Opgave maaltijd uiterlijk dinsdag voorafgaande aan de lezing om 12.00 uur, per e-mail [email protected], fax 010-241 00 95 of per post. Voor alleen de lezing hoeft u zich niet aan te melden.

N ie u w e leden K N V T S n o ve m b e r 2 0 1 0 Voorgesteld en gepasseerd voor hel JUNIOR LIDMAATSCHAP

Voorgesteld en gepasseerd voor het GEWOON LIDMAATSCHAP

D. Breure___________________ ___ Sales Manager - Alewijnse Noord Drachten Rekkenveld 2, 6916 CN Tolkamer

Y.J. Folkertsma Student Naval Architect - NHL Hogeschool

Voorgesteld door J. Oud Afdeling Noord

Leeuwarden Begoniastraat 7, 8922 ED Leeuwarden Voorgesteld door A. Kik Afdeling Noord

M.J. Berends_____________________________ Docent Scheepsbouwkunde - NHL Leeuwarden Oosterstraat 31, 9203 BA Drachten Voorgesteld door A. Kik Afdeling Noord

V.C. Digeo________________________________ M arine Surveyor - Coolegem, de Neef

J. Tolsma Student Naval A rchitect - NHL Hogeschool

J.S. Brantsma Hoofd Uitbesteding - Damen Shipyards

Voorgesteld door A. Kik Afdeling Rotterdam

Leeuwarden Koarnleane 20, 8771 LA Nijland Voorgesteld door A. Kik Afdeling Noord

Bergum Ie Exloërmond 95, 9573 PE Eerste Exloërmond Voorgesteld door R. Nugteren Afdeling Noord

A. Muus CEO/Founder - Intec Marine Shipyard, Den

en Zeldenrust Vlaardingen M A. de Ruyterstraat 120, 3201 CL Spijkenisse

"SWZ M aritim e" is onder meer de periodiek van de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Technici op Scheepvaartgebied, opgericht in 1898. "SWZ M aritim e" verschijnt elf maal per jaar. Het lidmaatschap van de KNVTS bedraagt € 75,00 per jaar inclusief dit periodiek. Het geeft u de vooraankondigingen van de maandelijkse lezingen, te houden op vier verschillende plaatsen in Nederland en korting op verschillende activiteiten. U kunt zichopgeven als lid bij de algemeen secretaris van de KNVTS, M athenesserlaan 185,3014 HA Rotterdam, e-mail: secretaris.knvts@ planet.nl of via het aanmeldingsformulier op de website: w w w .knvts.nl.

Helder Nieuwesluis 24,1766 GB W ieringerwaard Afdeling Amsterdam

In m em oriam Op 4 september 2010 overleed op 69jarige leeftijd de heer A H. Moret, laatst w oonachtig te Rotterdam. Hij was ruim 13 jaar lid van de KNVTS.

Basic and detailed designs of:

eer scheepsbouwkundig bureau G roothandelsgebouw E-7.158 P O -b o x 2 9 1 5 6 3001 GD Rotterdam

- C h e m ic a l ta n k e rs ty p e C, G a n d N; - C o n ta in e rc a rrie rs ; - Ferries; - P assengervessels; - S u rv e y /p a tro l vessels.

Feasibility studies; Constructiondrawings; Strength- and stability calculations; Buildingsupervision.

Tel:+31 (0)10-4130852 Fax:+31 (0)10-4130851

E-mail: [email protected] W ebsite:www.groensoet.nl

M aritim e Se a rch

Dirkzwagers

DUTCH PORT C UID E 2010 Al meer dan 125 jaar is Dirkzwager's Dutch Port Cuide het meest informatieve en overzichtelijke naslagwerk voor de Nederlandse havengebieden. Op compacte wijze vindt u hierin een schat aan actuele en onmisbare informatie over de havens van o.a. Amsterdam, Dordrecht, Harlingen, Moerdijk, Rotterdam, Scheveningen, Terneuzen en Vlissingen.

Arbeidsbem iddeling

Elektronica

IP S

b ach m an n .

Group

w w w .ip s p c rs o n n c l.c o m

IPS Group - Interocean Personnel Services Rivium Boulevard 46 2909 LK Capelle aan den IJssel Tel:+31 (0)10 447 94 94 Fax: +31 (0)10 235 78 78 www.ipspersonnel com info@ipspersonnel com

Crew managem ent

D irkzw ager's D U T C H P O R T C U ID E 2 0 1 0 b ied t u vele voordelen: • Alles in één: compacte pocket gwde! • Altijd up-to-date: gratis digitale nieuwsbrief & vernieuwde website ■ Actuele en onmisbare informatie over de havens • Bundeling van alle Nederlandse havens in één uitgave en op één website • Belangrijk overzicht van organisaties in en om de havens • Uitneembare havenkaarten

Q -S hipping BV Oever 7 3161 GR Rhoon info@ q-shipping.nl w ww.q-shipping.nl

Dieselm otoren, onderhouds- en reparatieapparatuur__________

Holland D iesel M a as slu is B.V. Govert van W ijnkade 40 3144 EG Maassluis Tel 010-5912611 Fax 010-5929155 E-mail: info@ hollanddiesel.nl w w w.hollanddiesel.nl

B achm ann e le c tro n ic Bachmann electronic Vendelier 65-69 3905 PD Veenendaal Tel +31 (0)85 2100550 E-mail: repskamp@bachmann info w w w bachmann.mfo Contact Ronald Epskamp Bachmann electronic, an internationally active high tech company w ith 40 years experience, headquarters in Feldkirch (Austria), provides complete system solutions for the w ind energy, machine building and marine 8i offshore technology field The very robust system received HAIT/HASS, GL. UL. TUV, BV, IR. ABS, ONV approvals The realtime multitasking OS provides enough power (or excellent performance!

Experts & Taxateurs

(5) Doldrums M

ft

:,or:

D oldrum s B.V. Marine & Technical Surveyors W aalstraat 26 3087 BP Rotterdam Tel +31 (0)10 4299590 Fax +31 (0110 4296686 E-mail officeffldoldrumsbv nl wwwdoldrum sbv.nl

D ieselm otoren verkoop en reparatie T *31 184 490 518(24/7) F *31 184 490 517 M *31 828 40« Ö33 .

Bestel nu voor € 28,50 (i.p.v. € 38,50) Voor bestellingen kunt u contact opnemen met de klantenservice van Media Business Press, tussen 9.00-12.00 uur, op telefoonnummer 010 - 289 40 08. Of stuur uw gegevens naar [email protected] o.v.v. DPC 2010. Of bestel via de website:

www.dutchportguide.com

C um m ins H olland B.V. Olivijn 800 3316 KH Dordrecht Tel. : 078-618 1200 Fax 078-617 6579 E-mail: [email protected] www.cummins.com

In fo @ to w -s e rv lc e nl w w w to w -s e rv lc e nl Specialist in Slow ft Tow surveys / reports I manuals

M aritim e Se a rch

#

V e rw e ij H oebee Groep experts en taxateurs op scheeps- en werktuigkundig gebied marine surveyors and consulting engineers V ER W EIJ & HOEBEE Kantoor Amsterdam Osdorper Ban 17 BC 1068 LO Amsterdam Tel +31 -(0)20-6107260 Fax +31-0(201-6196461 E-mail: inlo@ verweij-hoebee.nl 0 . HOEBEE B V. Kantoor Barendrecht Achterom 66 2991 CV Barendrecht Tel +31 (0)180 623236 Fax +31-10)180-620178 E-mail: info.hoebee@ verweij-hoebee.nl

Explosie ventielen

V o k e s -A : r V o k es-A ir BV Filter- en B es ch e rm tech n iek Postbus 309 3400 AH IJsselstein Nijverheidsweg 15 3401 MC IJsselstein Tel +31 (0)88 865 37 24 Fax +31 (0188 - 865 37 00 w w w vokes-alr.nl / w w w vokesair.com Explosieventialen (blast valves), gasdichte afsluiters, NBC filters, CO, filters

H efkolom /S ectiebouw Coops en N ieb org BV Postbus 226 9600 AE Hoogezand Tel 0598 -3 9 55 00 Fax 0598 39 24 27 E-mail: info@ coops-meboig nl www.coops-nieborg.nl M u lti Engineering N.V. Kapelanielaait 13d 9140 Temse (B) Tel 00 32 3 710 58 10 Fax 00 32 3 - 71058 11 E-mail: info@ m ulti be

Krukas-, drijfstang-, m otorblokreparatie

#

M a rk van S ch a ic k M a rin e S ervices Nieuwe W aterw egstraat 7 3115 HE Schiedam Tel. +31(0)10 409 05 99 Fax +31(0)10 409 05 90 E-mail: [email protected] www.markvanschaick.nl

M a rin Ship M a n a g e m e n t

NICOVERKEN N ico verk en H o lla n d B.V. Algerastraat 20, 3125 BS Schiedam The Netherlands The Netherlands Tel +31(0)10 238 0999 Fax+31(0)10-238 0990 E-mail: shiprepair@ nicoverken nl W W W NICOVERKEN NL Ship Repair and M arine Equipment. Capable of crankshaft grinding. 24/7 - Service W orld W ide

Lastoevoegm aterialen

©

Miller IT W W eld in g Products BV Edisonstraat 10 3261 LD Oud-Beijerland Tel 0186 64 14 44 Fax 0186 - 64 08 80 E-mail: info@ itw-w elding.nl w w w .itw -w elding.com

Luchtaanzuigsvstemen

V o k e s -A : r V o k es-A ir BV Filter- en B es ch e rm tech n iek Postbus 309 3400 AH IJsselstein Nijverheidsweg 15 3401 MC IJsselstein T e l.+31 (0)88 865 37 24 Fax +31 (0)88 ■865 37 00 www.vokes-air.nl / w w w vokesair.com Gecombineerde luchtinlaat met druppelvanger en coalescer filter, filters voor luchtbehandeling

M aritiem e Dienstverlening

Hubel Marine B.V. V t u t l R a g iitra ttofl ■ M * n n » S u r v t y o n

M a rin Ship M a n ag em e n t B.V. Hogelandsterweg 14 9936 BH Farmsum Postbus 86 9930 AB Delfzijl Tel 0596 63 39 22 Fax 0596 63 39 29 e-mail msm@ mfmarmedivision.nl w ww.m fm arinedivision.nl

N au tical & Technical M a nagem ent

M aritiem e elektronica

Q -Shipping BV Oever 7 3161 GR Rhoon info@ q-shipping.nl w w w q-shipping.nl

Mlyilewijnse

N aval A rchitects Consulting Engineers

A le w ijn s e M a rin e System s Postbus 49. 6500 AA Nijmegen Telefoon: +31(0)24 3716571 Fax: +31(0)24 3716570 website: w w w .alew ijnse.nl email: ams@ alewijnse.nl One-stop shop in systeem integratie (nieuwbouw, refit, service & onderhoud, navigatie en communicatie produkten).

G ro en e n d ijk 8i S o e term e er Groothandelsgebouw E-7 Postbus 29156 3001 GD Rotterdam Tel. 010 - 413 08 52 Fax 0 1 0 -4 1 3 08 51 E-mail: [email protected]

M aritiem e Training

Maritieme, A cad em ie N ova C ontract Kanaalstraat 7 1975 BA IJmuiden Tel. 023-530 29 00 E-mail ncot maritiem@ novacollege.nl w w w novacontract nl/m aritiem

'fjf';

Navaltec

***

Marine Engineering Service B.V.

N a v a lte c Engineering S ervice B.V. Kardoenhof 1 3193 JD Hoogvliet-RT Tel. +31 (0)10 438 04 38 Fax +31 (0)10 438 27 17 E-mail: info@ navaltec.ni www.navaltec nl

O liefilters

V o k e s -A ir

M aritim e Engineering

:w: *•*

Navaltec M arine Engineering Service B.V.

N a v a lte c Engineering S erv ice B.V. Kardoenhof 1 3193 JD Hoogvliet-RT tel :+31 (0)10 438 04 38 fax +31(0)10 438 27 17 E-mail: info@ navaltec.nl www.navaltec.nl

M aritim e Support & Consultancy

V o k es-A ir BV F ilter- en B esch erm tech n iek Postbus 309 3400 AH IJsselstein Nijverheidsweg 15 3401 MC IJsselstein Tel. +31 (0)88 - 865 37 24 Fax +31 (0)88 - 865 37 00 w w w vokes-air.nl / www.vokesair.com Brandstof- en smeeroliefilters, coalescer filters, olienevelafscheiders voor carter ventilatie

S cheepsluiken/

Hubel M a rin e BV Karel Doormanweg 5, 2nd Floor 3115 JD Schiedam Tel 010 - 458 73 38 Fax 010 - 458 76 62 E-mail erik@ hubelmarine.com

luikenkranen______________

□ -Shipping BV Oever 7 3161 GR Rhoon info@ q-shipping.nl w ww.q-shipping.nl

Coops en N ieb org BV Postbus 226 9600 AE Hoogezand Tel 0598 - 39 55 00 Fax 0598 - 39 24 27 E-mail: [email protected] www.coops-nieborg nl

Scheepsregistratie

Hubel Marine B.V. V e iw l R e g iïtra tio n

H w m

Hubel M a rin e BV Karel Doormanweg 5, 2nd Floor 3115 JD Schiedam Tel 010 -4 5 8 73 38 Fax 0 1 0 -4 5 8 76 62 E-mail: [email protected]

S urve yo r!

M aritim e Se a rch

V

UMDAL A S S IS T B.V.

L IM D A L A SSIST B.V. Parallelweg 1 2 4 -1 2 1948 NN Beverwijk Tel +31 251 271 765 assist@ limdal.com - Vessel registration (e.g. Sierra Leone, St K itts 8i Nevis. Georgia, Panama, Vanuatu) - Consultancy (Superintendent) - Naval Architects - Surveyors - P&l. damage, pre-entry, on- and off hire and other type of surveys

Schroefaskokerafdi c htingen

Tn^yjB*TENBOOAART Technisch B ureau U ittenb ogaart BV Brugwachter 13, 3034 KD Rotterdam Tel 010 -411 46 14, Fax 0 1 0 -4 1 4 10 04 E mail: [email protected]

Software__________________

•

i >•

•

LogicVision LOGIC V IS IO N B.V. Hakgriend 18b P.O. Box 95 3370 AB Hardinxveld-Giessendam The Netherlands T e l.+31 (0)184-677 588 Fax +31 (0)184 - 677 599 E-mail: [email protected] w ww.logicvision.nl Logic Vision is a M icrosoft Gold Certified Partner specialized in the maritime industry. W e develop modular built, vertical solutions based on M icrosoft Dynamics'“ NAV. This results in branch related modules that support you in your daily operations.

Sta al-IJ zer G ieterij

Vessel M anagem ent

QRIIord The Sterl and Iron Foundry

Allard-Europe NV Veedijk 51 B-2300 Turnhout E-mail: info@ allard-europe com www.allard-europe.com

V eiligheid________________

O UM ISAFE U nisafe M a rin e Firefighting 8i Safety Equipm ent Tinnegieterstraat 7 - 9 3194 AL Hoogvliet Tel +31 (0)10-295 2710 Fax +31 (0110-295 2709 E-mail: unisafe@ total-care.nl Website: w w w unisafe.nl

Verwarm ingssystem en, verkoop en onderhoud

^

H E A T M ASTER

H eatm aster bv Industrial 8i M aritim e heating systems Grotenoord 1 3342 GS Hendrik Ido Ambacht Postbus 252 3340 AG Hendrik-ldo-Ambacht Tel. + 31 78 - 68 23 404 Fax+ 31 7 8 - 68 23 403 Email: [email protected] ww w. heatmaster nl Heatmaster, your hottest innovator

Colofon SWZ Maritime wordt uitgegeven door de Stichting Schip en Werf de Zee (SWZ), waarin participeren de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Technici op Scheepvaartgebied (KNVTS) en de Stichting de Zee SWZ Maritime is tevens het verenigingsblad van de KNVTS. SWZ is de eigenaar en de uitgever van de titels Schip & Werf de Zee en SWZ Maritime Het bestuur van SWZ wordt gevormd door de participanten in SWZ. die elk vier bestuursleden benoemen uit de doelgroepen van de lezers en bestaat uit de volgende personen: Namens de KNVTS: Prof Ir S Hengst, voorzitter (onderwijs) Ir J R Smit, penningmeester (KIVI/NIRIA) Ir S G Tan(MARIN) Ing H.P.F. Voorneveld (VNSI) Namens de Stichting de Zee M r G X Hollaar (Kon Vereniging van Nederlandse Reders) Capt FJ van Wijnen (Nederlandse Vereniging van Kapiteins ter Koopvaardij) H.J.A H Hylkema (Nautilus NL) Ing F Lantsheer (KNMI) Verschijnt 11 maal per jaar Hoofdredacteur Ir C Dirkse Eindredactie: M R Buitendijk-Pijl MA Redactie: Ing H R J Akerboom, G J de Boer. M van Dijk, H R M Dill. Mevr Ing A Gerritsen. Ir. J H de Jong. Ir W de Jong. Capt H Roorda, Ing S Sakko

II1 IW H Q -Shipping BV Oever 7 3161 GR Rhoon info@ q-shipping.nl w w w q-shipping.nl

Voor al uw maritieme zaken

Bureau V eritas b.v. Vissersdijk 223-241 3011 GW Rotterdam Postbus 2705 3000 CS Rotterdam Tel 010 2822666 Fax 010 2411000 E-mail hrmnld@nl bureauveritas com

Voorstuwing schepen M a rin e S ervices w w w .s u rve yo rs.n l P.O. Box 2119 1990 AC Velserbroek Tel:+31 (0) 23 5490335 E-mail: [email protected] Recognised Organisation of the Republic of Vanuatu to survey and issue Statutory Certificates for All Vessels up to 1000 GT - Survey Bureau for Survey and Issuing of Statutory Certificates on behalf of various other flag s ta te s . - I.S.M code S.M.C. and D O C audits on behalf of various flag states - Flag State Inspections (A S I.) Barbados, Panama, Vanuatu. - A ll other type of survey programmes upon request

Cartikat*No AJA06/9MA S

ster

VOITH Engineered reliability.

Voith Turbo B.V. Koppelstraat 3 7391 AK TWELLO Postbus 201 7390 AE TWELLO Tel. +31 (0)571279600 Fax +31 (0)571276445 E-mail: voithnederland@ voith com Internet w w w nederland voithturbo.nl

Yacht M anagem ent

Q -Shipping BV Oever 7 3161 GR Rhoon [email protected] w w w q-shipping nl

Lloyd's R egister Weena Zuid 170 3012 NC Rotterdam Tel. 010 - 201 84 47 Fax 010 -404 55 88

Redactie Adviesraad: Mevr A A Boers, M de Jong, Ir E W H Keizer, Ir G H G Lagers. Mr K Polderman. E Sarton, T, Westra, J K van der Wiele Aan SW Z M aritim e w erken regelm atig mee: J L A van Aalst VADM b d . M de Jong. H S Klos. Ir G.H G Lagers Ir C J Verkleij. H Chr de Wilde Redactieadres: Mathenesserlaan 185.3014 HA Rotterdam, telefoon 010 • 241 74 35, fax 010 241 00 95, e-mail swz rotterdamdplanet nl Website www.swzonline nl Uitgeefpartner: MYbusinessmedia. Judith Verbeek Molenbaan 19. 2908 LL Capelle aan den IJssel. Postbus 8632. 3009 AP Rotterdam, telefoon 010-289 40 08 (abonnementen), 010-289 40 75 (overig), fax 010-289 40 76, e-mail swz©mybusinessmedia nl Advertentie-exploitatie: MYbusinessmedia Lian Gebhardt. verkoopleider Postbus 8632.3009 AP Rotterdam telefoon 010-2894084. fax: 010-2894061 e-mail I gebhardt@mybusmessmedia nl Alle advertentiecontracten worden afgesloten conform de Regelen voor het Advertentiewezen gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland Abonnementen: Nederland € 102.75. buitenland C 141.65 (zeepost). C 150,10 (luchtpost) Losse exemplaren 6 17.50 Studentenabonnement 1 39,95 (alleen met bewijs van inschrijving) Alle prijzen zijn excl btw Abonnementen worden tot wederopzegging aangegaan Opzegging kan

uitsluitend plaatsvinden door drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode een aangetekende brief te sturen naar Mathenesserlaan 185,3014 HA Rotterdam voor leden van de KNVTS. Postbus 8575,3009 AN Rotterdam voor leden van Nautilus N I. Postbus 8632, 3009 AP Rotterdam voor overige abonnees Moet het verzendadres gewijzigd worden, stuur dan het etiket met verbeterd adres terug L ayout MediaCenter. Rotterdam Druk Drukkerij Tesmk. Zutphen Hoewel de informatie, gepubliceerd in deze uitgave, zorgvuldig is uitgezócht en waar mogelijk is gecontroleerd, sluiten uitgever, redactie en auteurs uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheid en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens Reprorecht Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de uitgever « ISSN 1876 0236

H tJ PRINT

a ftUMBO*

Wij zijn op zoek naar Technical Quality Controller Offshore Tender Engineer / Cost Estimator Market Researcher & Analyst Offshore Chief Officers 2nd Engineers

een uitdagende en dynamische functie, goede arbeidsvoorwaarden en salaris, informele doch professionele werkomgeving met mogelijkheden om te leren en te groeien.

Spreekt één van deze functies jou aan? Reageer dan snel en stuur je CV met motivatie naar: [email protected]. Voor meer informatie kun je contact opnemen met: Roos Stoffels, 010-4134630. Of kijk op onze website voor andere vacatures.

WWW.JUMBO

.NL