Klas: L3m Groepsnummer: 1 Namen: Monique van Beek Alesha Soumokil L Michelle Huising L Kelly Malawau
bladzijden
Voorwoord
2
H1. De avond van de brand
3 t/m 7
H2. De eigenaar van het café
8 t/m 9
H3. Gevolgen van de nieuwjaarsbrand
10 t/m 13
H4. Gevolgen en maatregelen
14 t/m 15
H5. Was de brand te voorkomen?
16 t/m 18
H6. De behandeling van de slachtoffers en de steun 19 t/m 24 H7. De slachtoffers na de brand
25 t/m 32
Nawoord
33 t/m 34
Bronvermelding
35 1
Wij hebben een onderwerp gekozen. Het onderwerp is de brand in café ‘De Hemel’ in Volendam. We hebben dit onderwerp gekozen, omdat we dit een belangrijk en boeiend onderwerp vinden. Ook heeft hetgeen waar we in ons werkstuk over zullen praten, een zeer diepe indruk op ons achtergelaten. Als eerst hebben we een groepje samengesteld. Dat bestaat uit: Monique van Beek, Michelle Huising, Alesha Soumokil en Kelly Malawau. Als voorzitter voor het groepje hebben we gekozen voor: Kelly Malawau. Michelle Huising is door het groepje gekozen als secretaris. Vervolgens hebben we met zijn vieren een onderwerp uitgekozen, door op een blaadje een aantal onderwerpen op te schrijven. Zo zijn we tot de conclusie gekomen om ons werkstuk te houden over de brand in Volendam. De hoofdvraag van ons werkstuk is: Wat zijn oorzaak en gevolgen van de ramp in Volendam? Door bepaalde deelvragen op te stellen met elkaar hebben wij er hard aan gewerkt om de hoofdvraag zo goed mogelijk te kunnen beantwoorden. Dat is ons uiteindelijk ook heel goed gelukt. Verder willen wij de lezer(s) van dit werkstuk veel plezier wensen en we hopen dat je er van onder de indruk raakt en dat je er veel van kunt leren, vooral over de dingen die je nog niet wist…
Alesha Soumokil Monique van Beek Michelle Huising Kelly Malawau
2
Michelle Huising De avond van 31 december 2000 in café De Hemel begon als een groot feest, waarbij vele jongeren aanwezig waren. Even nadat de klok 12 uur had geslagen sloeg de feestelijke stemming om in angst. Angst voor het vuur dat was ontstaan in het café. Mijn deelvraag is: Hoe is de brand ontstaan? In dit eerste hoofdstuk zal ik zo goed mogelijk uitleggen hoe de avond verlopen was. Op 31 december oudejaarsavond, waren veel mensen, waaronder voornamelijk jongeren, naar café De Hemel gegaan om feest te vieren. Wat begon als een zeer gezellige nacht met een feestelijke stemming, eindigde met een tragische ramp. Net na half een, ontstond er een brand binnen in het café. Wanneer de melding bij de brandweer binnenkomt en ze horen dat er mensen in paniek uit de ramen springen, slaat de brandweer groot alarm. Ook andere brandweerkazernes uit de omliggende omgeving schieten te hulp. Er werden ambulances uit de regio Amstelveen en Gooi- en Vechtstreek opgeroepen om te helpen de doden en gewonden te vervoeren. De slachtoffers met minder ernstige verwondingen werden opgevangen in nabijgelegen cafés en woningen. De brand was ontstaan doordat de feestelijke sterretjes onvoorzichtig waren gebruikt. Een van de honderden jonge feestgangers pakte even na twaalven drie sterretjes en stak ze aan. De jongen schrok van de vonken die van de sterretjes afkwamen en deed uit schrik zijn hand omhoog. De barkeepers van de drie cafés, De Blokhut, de Wir War en De Hemel, allemaal van de zelfde eigenaar, hadden na sinterklaas alle plafonds met visnetten bedekt met daarin allerlei versieringen ter ere van de feestagen, zoals dennentakken, lampjes, papieren klokken enz. De kersttakken die al vier weken daar hingen waren helemaal kurkdroog geworden. De netten waren door de zware
3
versieringen uitgezakt en hingen op een hoogte van ongeveer twee meter. Dat is dus veel te laag. Toen de jongen zijn hand omhoog deed met daarin de sterretjes, raakten de vonken de droge kersttakken, die meteen begonnen te branden. Het net dat ook helemaal in brand stond, brandde door en daardoor vielen alle kerstversieringen, die inmiddels ook aan het branden waren, op alle feestgangers. Het was een korte maar zeer hevige brand. De vlammen waren binnen een kwartier gedoofd door de brandweer, maar er bleef een dikke rook in het pand hangen en honderden mensen zaten in de val. Er ontstond grote paniek onder de bezoekers. Mensen probeerden via de ramen naar buiten te gaan, maar aan de voorkant zaten er stalen hekwerken voor de ramen. Anderen probeerden via de nooduitgangen naar buiten te gaan. Op de grond lukte het twee jongens om de gloeiend hete stang te openen waarmee de deur open ging. Weer andere mensen renden naar boven op zoek naar een andere nooduitgang. Toen ze hem vonden kregen ze de deuren niet op tijd open en ze kwamen er achter dat de brandtrap ontbrak. Veel mensen sprongen zes meter naar beneden. Ook werden door angst en paniek veel mensen overhoop gelopen en andere sprongen uit ramen waar geen hekken voor zaten.
Na allerlei onderzoeken door de commissie, bleek dat in café De Hemel veel meer mensen aanwezig waren dan op grond van de veiligheidsvoorzieningen verantwoord was. Er waren driehonderd mensen op de avond van de brand aanwezig in Café de Hemel, het hadden er op zijn meest zeventig mogen zijn. 4
Een van de grootste oorzaken van alle verwondingen waren de los zittende kleding stukken die de feestgangers aan hadden. De kleding vloog snel in brand en smolt aan de huid van de mensen vast. Veel mensen hadden feestelijke kleding aan, die vaak gemaakt zijn van synthetische stoffen. Die stoffen branden heel snel en smelten dan. In de brandwonden centra en ziekenhuizen moesten de kledingstukken van het lichaam af gesneden worden. Nog een oorzaak van de grote hoeveelheid slachtoffers was een gebrekkige communicatie tussen de hulpverleningsdiensten. Nadat de hulpverleningsdiensten gewaarschuwd waren, arriveerde de politie na vier minuten en de brandweer acht minuten later. Het bleek dat er geen onderling overleg plaats had gevonden en daardoor heeft het anderhalf uur geduurd voordat alle hulpverleners efficiënt konden helpen.
Conclusie:
Mijn conclusie op de deelvraag: Hoe is de brand ontstaan, is doordat een jonge feestganger drie sterretjes in zijn hand wilde aansteken. Hij schrok door de vonken van de sterretjes en deed in een reactie zijn hand met de aangestoken sterretjes omhoog. Hierbij raakten de vonken de te laag hangende kerstversiering waardoor binnen enkele minuten het hele pand in brand stond.
5
6
Michelle Huising De eigenaar van café De Hemel, Johannes Nicolaas Veerman, was zelf ook bij de brand. Ook hij was zeer geschokt en heeft zich goed moeten verdedigen tegen alle beschuldigingen. Mijn deelvraag is: Is de eigenaar van café De Hemel schuldig aan de brand en de vele gewonden en doden of niet? De eigenaar van café De Hemel, was de toen 55 jarige Johannes Nicolaas Veerman. Hij werd ook wel Jan Dekker, Jan Hemel en sinds de ramp ook Jan Ramp genoemd. Hij stond bekend als druk en hardwerkend. Eind jaren tachtig bracht hij het natuurlijke afslankmiddel Voldafar op de markt samen met zijn compagnon Leen Perk. Later hebben ze Voldafar b.v. verkocht. Het geld wat ze daar mee verdiend hadden, werd eerst belegd. Veerman is nu de eigenaar van het bouwbedrijf GBM. GBM behoort tot de grootste ondernemingen van Volendam met ongeveer 200 werknemers. Hij werd door velen beschouwd als een fijne vent, die goed voor zijn personeel is.
Tijdens de ramp had hij samen met nog andere mensen, gewonden en doden naar buiten gedragen. Ookal was hij zelf niet gewond, heeft hij er wel een trauma aan over gehouden. Veerman kreeg medicijnen maar die sloegen niet
7
goed aan. Hij zelf had 7 bekenden en familieleden dood en levend naar buiten gebracht, waarbij hij zelf ook bijna omgekomen was als de brandweer hem er niet uit geholpen had. Ongeveer een week na de brand, wilde Jan Veerman het interieur van De Hemel slopen en vernieuwen. De gemeente was het niet eens met dit plan. Volgens de gemeente hadden hulpverleners bevestigd dat de slachtoffers nog een laatste blik wilden werpen hoe ze tijdens de brand waren gevlucht. De gemeente wilde het café daarom beschikbaar houden voor de jongeren, ze vonden het goed voor het verwerkingsproces.
Veerman werd verdacht van medeplegen van brand door schuld en medeplegen van dood door schuld. Het voorlopige getuigenverhoor is bedoeld om feiten en bewijzen te verzamelen over de nieuwjaarsbrand, wat de rechter heeft bepaald. Het handelen van de gemeente en Jan Veerman en de brand worden met elkaar in verband gebracht. Of het verdere onderzoek doorgaat, is afhankelijk van de vraag of Veerman en de gemeente hun schuld erkennen. Als ze dat niet doen wordt er een bodemprocedure gestart en die kan wel jaren gaan duren.
Conclusie: Mijn conclusie op de deelvraag: Is de eigenaar van café De Hemel schuldig aan de brand en de velen gewonden en doden of niet, is dat na rechtzaken en onderzoeken, het nog steeds niet honderdprocent duidelijk is of hij schuldig is. Wel is het duidelijk dat Veerman zich niet aan de veiligheidsprocedures gehouden had.
8
Alesha Soumokil Op nieuwjaarsdag vierden honderden jongeren nieuwjaar in het bekende café “de hemel”, niet wetende dat dit voor sommigen hun laatste avond zou zijn en dat voor anderen na deze nacht ze voor eeuwig verminkt zouden zijn. Deze avond zou later bekend staan als een tragische ramp met honderden slachtoffers. Ik heb twee deelvragen, namelijk: ‘Wat zijn de gevolgen van de nieuwjaarsbrand’ en ‘Wat heeft men hier van geleerd en wat zijn de maatregelingen die ze genomen hebben?’ Ik behandel eerst de deelvraag ‘Wat zijn de gevolgen van de nieuwjaarsbrand’. Wat begon als een leuke gezellige nieuwjaarsavond eindigde in een tragische ramp met veel slachtoffers. De ramp heeft vele gevolgen, maar het belangrijkste gevolg is toch wel het aantal slachtoffers dat gevallen is. Door de ramp zijn er tegenwoordig ongeveer 63 jongeren met blijvende verminkingen, hun huid is zo aangetast door het vuur dat sommigen van hun maandenlang hun gezicht niet durfden te vertonen. Hun leven is in één nacht veranderd in een hel. Vroeger als normale tiener en nu als verminkt slachtoffer van de Volendam ramp. Natuurlijk zijn er veel mensen die hun bijstaan en helpen zoals familieleden, en natuurlijk zien ze er tegenwoordig veel beter uit door vele operaties. Maar dan zijn er ook nog de psychische problemen, de dingen die ze nooit zullen vergeten. Hoe erg ze door een hel zijn gegaan en vrienden of vriendinnen die ze verloren hebben. De ramp van Volendam heeft 14 mensen het leven gekost. De nabestaanden zullen nu zonder hun zoon of dochter, neef of nicht verder moeten leven. Ook hun leven zal er tegenwoordig anders uitzien. Ook zijn er ruim 273 slachtoffers en hulpverleners die lichamelijke verwondingen hebben opgelopen. Ook zij hebben psychische problemen. Momenteel zijn er nog steeds slachtoffers die in het ziekenhuis liggen te wachten om voor de zoveelste keer geopereerd te worden. Nog een gevolg van de ramp is dat de ouders van de slachtoffers veel geld nodig hebben gehad voor de behandeling van hun dochter/zoon. Een groot deel werd vergoed, maar een groot deel ook niet. Ook in dat opzicht zijn de ouders de dupe geworden.
9
Hier een plaatje van café ‘het hemeltje’ (Deze foto is genomen voor de ramp)
Hier zie je wat de brand als gevolgen heeft bij het café zelf (deze foto is na de ramp genomen)
De brand heeft nog meer gevolgen, namelijk voor de voetbalclubs uit Volendam. FC Volendam heeft 15 spelers die zwaar gewond zijn geraakt. Voor die spelers moeten zij nu vervanging regelen. Er zijn ook veel spelers die fysiek in orde zijn, maar psychisch niet, ook aan hun word veel aandacht geschonken, en sommigen van hun kunnen ook niet spelen. Ook bij handbalclubs uit Volendam zijn er gewonden gevallen. Mensen die al in het ziekenhuis lagen zijn ook de dupe geworden van de ramp. Zij moesten namelijk plaats maken voor de slachtoffers van de brand, waardoor hun behandeling werd uitgesteld en zij daardoor achteruit gingen. Ook veel familieleden hebben psychische behandeling nodig, de brand heeft bij hun ernstige angst veroorzaakt en sommigen van hen zijn ingestort, omdat zij hun dochter/zoon hebben verloren in de ramp. 10
De eigenaar van café ‘het hemeltje’ is ook zwaar in de problemen gekomen. Hij is namelijk verantwoordelijk voor heel de brand, omdat het zijn café was. Hij leeft nu met de gedachten dat hij een hoop doden en gewonden op zijn geweten heeft.
Hier zie je een meisje dat bloemen neerlegt bij café ‘het hemeltje’. Nog veel meer mensen hebben dit gedaan, uit respect voor de slachtoffers
Er is nog een belangrijk gevolg, namelijk dat de slachtoffers dalijk ook weer verder moeten kunnen in onze samenleving. Dat klinkt erg gemakkelijk, maar is in tegendeel heel erg moeilijk. Zij hebben namelijk maandenlang school gemist en hebben daardoor een grote leerachterstand, waardoor sommigen hun jaar over moeten doen. Ook moeten ze zo goed genezen zijn dat ze het werk wel aankunnen, ook dit kan een paar jaar duren. Sommige slachtoffers zijn zo erg aangetast door de brand dat ze heel erg verlamd zijn en hierdoor de rest van hun leven helemaal niet meer kunnen werken. Dit is dus een ook een belangrijk gevolg van deze ramp. Vele slachtoffers zijn ook zo depressief geworden dat ze zijn opgenomen in een stichting voor psychisch gestoorde mensen. Deze mensen zullen ook nog eerst heel lang moeten herstellen en zullen daarna pas misschien kunnen werken. De nieuwjaarsbrand heeft vele levens verwoest en verstoord. Met andere woorden de ramp heeft vele gevolgen. De vraag is echter of men hier iets van geleerd heeft om zo’n ramp in de toekomst te voorkomen. Het is in ieder geval wel geprobeerd, want er zijn diverse maatregelingen genomen.
11
Conclusie: Er zijn vele verschillende gevolgen van de nieuwjaarsbrand. Er zijn veel slachtoffers gevallen, maar ook andere mensen zijn de dupe geworden van de brand. Ik hoop dat zoiets nooit meer gebeurd en ik denk dat we daar met z’n allen aan moeten werken, zodat we in de toekomst een veilige omgeving voor ons zelf, maar ook voor de volgende generaties hebben.
12
Dat zo’n ramp gebeurd is, daar kunnen we niks meer aan veranderen, maar we kunnen wel voorkomen dat zoiets nog een keer gebeurd. Ik denk dat men veel heeft geleerd van deze ramp. Ik zelf heb geleerd dat je leven in één klap kan veranderen in een hel, of zelfs in één keer voorbij kan zijn. Daarom probeer ik te genieten van elke minuut dat ik leef. Dat is iets wat ik erg belangrijk vind en wat ik iedereen aanraad… om te genieten!! Er zijn veel maatregelingen genomen tegen de ramp. Namelijk dat om de zoveel maanden horecagelegenheden gecontroleerd worden op brandveiligheid. Ook zijn er zware verplichte cursussen voor werknemers die in de horeca werken. Al die medewerkers moeten leren hoe ze moeten reageren op een brand en hoe ze de mensen kalm krijgen en niet te vergeten hoe ze zelf kalm moeten blijven. Ook nooduitgangen worden druk gecontroleerd. Vele nooduitgangen worden verbreed. Niet alleen in Volendam worden horecagelegenheden zwaar gecontroleerd, maar over heel het land word er druk gecontroleerd. Ook kerstversiering word goed gecontroleerd, al de kerstverlichting moet tegen grote hitte kunnen en moet nog brandveiliger zijn. Aangezien één van de oorzaken voor de ramp was dat er te veel mensen waren word ook hier goed op gecontroleerd. Elke horecagelegenheid heeft een aantal gekregen wat staat voor het maximale aantal bezoekers. Verder zijn er strengere veiligheidscontroles, dus niet alleen vaker. Als ze nu controleren, controleren ze op veel meer dingen dan normaal. Ze hebben nu veel meer eisen waar de cafés aan moeten voldoen. Ik denk dat dat een hele goede maatregel is. Nog een maatregel die genomen is, is dat men bij het onderzoek heeft gezocht naar zoveel mogelijke strafbare feiten, zodat men weet wat je niet moet doen. Zo kan men minder fouten maken en heb je minder kans op een brand.
13
Dat iedereen hier van heeft geleerd moet nog duidelijk worden, maar dat nabestaanden en slachtoffers ervan hebben geleerd is duidelijk. Nabestaanden en slachtoffers leven van dag tot dag, minuut tot minuut. Ze genieten van elke seconde die ze leven. En ze weten hoe belangrijk familie voor je is en dat je gewoon niet zonder ze kan. Dat je ze nodig hebt om gelukkige tijden mee te delen, maar ook vooral dat ze je steunen in de moeilijke tijden. Dat vind ik een hele belangrijke boodschap uit deze ramp. Dat je elke dag stil moet staan bij het feit dat je leven in één klap kan veranderen of zelfs over kan zijn en dat je daarom elke dag alles eruit moet halen wat erin zit. Ik denk dat uit al deze maatregelingen wel blijkt, dat men van deze ramp heeft geleerd en dat men probeert zo’n ramp nooit meer te laten gebeuren.
Conclusies: Ik denk dat men hier veel van heeft geleerd en dat ze daarom zoveel verschillende maatregelingen hebben genomen. Ik hoop dat ze helpen, zodat we zo’n ramp in de toekomst kunnen voorkomen.
14
Naam: Kelly Malawau De deelvraag is: Was de brand te voorkomen, en hoe? Ik wilde graag gaan onderzoeken of men de brand had kunnen voorkomen, hoe ze dat gedaan hebben en of ze op de hoogte waren over de onveiligheid van de slingers die er hingen. In Volendam was een café, genaamd café ‘’de Hemel’’. Op oudejaarsavond zat het café stampvol. Mensen zaten er rustig te praten met elkaar, niet vermoedend dat er ’s nachts een enorme ramp zou gebeuren, welke voor veel mensen een grote invloed op hun leven zou hebben. Het was al bijna twaalf uur en het nieuwe jaar zou over een paar minuten ‘gelukkig’ beginnen, totdat het uitliep op een ramp die niemand voor mogelijk had kunnen houden… De commissie-Alders heeft de brand in café ‘’de Hemel’’ in Volendam van oudejaarsnacht onderzocht. Volendam beschikte tijdens de cafébrand niet over een rampenplan. Waarschijnlijk hadden er veel minder gewonden en doden kunnen vallen als de samenwerking tussen de hulpdiensten in de gemeente beter was geweest. De brand in café ‘’de Hemel had voorkomen kunnen worden door het beperken van het aantal toegestane bezoekers. Hierbij had hij voorbereid moeten zijn op een mogelijke brand of iets dergelijks. De nooduitgangen waren onbruikbaar, waardoor dus veel mensen verwondingen hebben opgelopen, terwijl als er wel een brandtrap of iets dergelijks aanwezig geweest was, vele bezoekers via die uitgang het café hadden kunnen verlaten. Een niet al te goede voorbereiding kun je dus wel zeggen. Daarbuiten, was de kerstversiering in het pand, zeer gevaarlijk. Zowieso al omdat het natuurlijk vrij laag hing, waardoor men met de kleding of het haar aan de versiering bleef hangen. Ten tweede, omdat er kerstverlichting hing in die laaghangende kersttakken. Ten derde, had de eigenaar mensen kunnen waarschuwen in verband met rokende klanten, dat ze extra voorzichtig moesten zijn, zodat ze niet via de sigaret met de kerstversiering in aanraking zouden komen, omdat er anders misschien wel eens brand zou kunnen ontstaan. Ten vierde had de eigenaar natuurlijk
15
kunnen bedenken dat, als er brand zou uitbreken, het pand wel erg snel was verbrand, doordat die kerstversiering zeer brandbaar was. Ten vijfde, werden er sterretjes afgestoken binnen in het café en die zijn misschien wel tegen de kerstversiering aangekomen, die vervolgens in de brand is geraakt… Volgens sommige ooggetuigen heeft er ‘iemand’ meerdere sterretjes aangestoken en vervolgens omhoog gehouden. Daardoor is de kerstversiering, die natuurlijk al vrij laag hing, in brand gevlogen. Iedereen raakte daardoor natuurlijk in paniek en van schrik ging iedereen door elkaar lopen om zo snel mogelijk naar buiten te vluchten. er ook meer gewonden gevallen, omdat er natuurlijk al veel meer mensen aanwezig waren dan was toegestaan . Hierdoor zijn er helaas vijf doden gevallen en hondertachtig gewonden, waarvan er zeker zestig in zeer kritieke toestand zijn opgenomen. De gemeente Edam-Volendam heeft veel te weinig aandacht gegeven aan brandvoorschriften. De commissie vindt dat er een soort actieprogramma moet komen voor de brandveiligheid. De gemeenten moeten er voor zorgen dat ze in een korte tijd meer gebruiksvergunningen gaan verstrekken. Vervolgens moeten de eigenaren en de exploitanten beter worden geïnformeerd over de veiligheidsvoorschriften. Ook de klanten moeten op de hoogte worden gesteld, door bijvoorbeeld bordjes bij de deur te hangen waarop het maximale aantal bezoekers wordt aangegeven. Men wordt hierbij wel behoed voor een eventuele volgende ramp. Maar misschien had men deze ramp wel kunnen voorkomen door dus gewoon een wettelijke vergunning aan te vragen en zich dus vervolgens ook aan de veiligheidsregels en maatregelen te houden, om het voor zichzelf en anderen (klanten, buurtbewoners enz.) zo veilig mogelijk te maken. Was de brand te voorkomen, en hoe? Blijkbaar was de eigenaar er niet van overtuigd dat de slingers in het café een gevaar vormden. De brand had wel voorkomen kunnen worden, als men geen sterretjes in het café had aangestoken. De eigenaar had in de brandbare kerstversiering geen kerstverlichting moeten hangen, want dat kon brandgevaar opleveren. De eigenaar vond het nodig om de kerstversiering te laten hangen, dus hij had het ook hoger kunnen hangen en als daar geen ruimte voor was had hij het weg moeten halen en een ander soort versiering moeten verzinnen.
16
Hij had ook kunnen weten dat mensen er zouden gaan roken en dat zou dan wel eens gevolgen kunnen hebben, omdat ze tegen de brandbare kerstversiering aan zouden kunnen komen. Als de eigenaar op de hoogte was geweest van de brandveiligheidsvoorschriften, had hij rekening kunnen houden met al de hierboven genoemde dingen.
17
De volgende deelvraag is: Wat voor behandeling hebben de slachtoffers gekregen en hoe lang heeft deze geduurd? Hoe heeft men elkaar gesteund en hoe steunen ze elkaar? Ik wil graag gaan onderzoeken wat voor behandeling de slachtoffers hebben gekregen na de ramp, zowel fysiek als mentaal. Hoe lang deze heeft geduurd en/of nog steeds voortduurt. Ook wil ik erachter komen hoe men de slachtoffers en hun nabestaanden heeft gesteund en hoe zij elkaar hebben gesteund. Al een paar minuten nadat de brand was uitgebroken, kwam er hulp aan van politie, brandweer en ambulance. Veel mensen waren tweede en derde graads verbrand. Ze moesten zo snel mogelijk naar het ziekenhuis worden gebracht, waar een goede behandeling meteen kon beginnen. Er waren natuurlijk niet meteen genoeg hulpverleners aanwezig en dus moest er hulp uit de omliggende plaatsen komen. Er lagen gewonde mensen in shocktoestand op de dijk. Bewoners uit de buurt hebben de slachtoffers opgevangen en ze onder de douche gezet of in bad gestopt. Alle slachtoffers werden naar ziekenhuizen gebracht en velen waren in kritieke toestand opgenomen. Sommige mensen hebben zelfs op de intensive care gelegen. Een klein aantal mensen was er ’’goed’’ vanaf gekomen, met eerste graads verbrandingen, maar dat waren de uitzonderingen. De meesten hadden ook ademhalingsproblemen door de enorme rookontwikkeling. Een medisch team had tenten op de dijk neergezet om daar de slachtoffers eerste hulp te verlenen, maar het waren er veel meer dan ze verwachtten. Ongeveer negentig slachtoffers werden naar ziekenhuizen in de omgeving gebracht, maar veel werden er verspreid over ziekenhuizen in heel het land. Ze werden vervoerd met de ambulance en sommige zelfs met de helikopter, die dan naar ziekenhuizen in België of Duitsland overvloog. 18
Een crisisteam stond paraat in het stadskantoor van de gemeente EdamVolendam. Daar werden familie, vrienden en betrokkenen opgevangen door mensen van het Rode Kruis en het Riagg. Al snel werd er een informatienummer uitgegeven, waar mensen met al hun vragen naartoe konden bellen. Voor veel mensen was het nog onbekend naar welk ziekenhuis familie of vrienden waren gebracht. Het was een enorme chaos. Veel slachtoffers waren ook helemaal niet meer te herkennen, door de enorme verbrandingen in het gezicht en op andere delen van het lichaam. Dit was voor de nabestaanden al vreselijk, dus laat staan voor de slachtoffers zelf. Ze hadden elkaars steun echt heel hard nodig en ook die van anderen. De familie van de slachtoffers was veel aanwezig om hen mentaal te kunnen steunen. Veel slachtoffers werden voor weken en soms wel maanden lang opgenomen in het ziekenhuis. Hierbij ondergingen ze veel operatie’s en een goede behandeling. Omdat er zeker dertig mensen in kritieke toestand waren opgenomen, waren sommigen voor een operatie nog te zwak en moest men dus vaak vrezen voor hun leven, al hebben ze dat zelf misschien niet echt doorgehad. De mensen met de ‘’minder erge’’ verbrandingen waren binnen een paar weken alweer thuis. Ze moesten dus hun hele leven verder met de gevolgen van een ramp, die eigenlijk maar een kwartier heeft geduurd. Ze kregen en krijgen goede therapie, zowel fysiek als mentaal. Een meisje had haar armen, benen, rug en buik verbrand. Zij moest hiervoor een aantal huidtransplantaties ondergaan. De huid werd niet echt heel mooi en ze zal altijd grote littekens blijven houden. Haar huid was heel erg gevoelig en erg vatbaar voor infecties. Daarom moest ze de eerst komende maanden een soort plastic isolatiekap om de verbrande plekken dragen, zodat haar huid dan sneller kon genezen. Er mochten dus ook absoluut geen mensen aan zitten met ‘’vieze’’ handen. Dit meisje was pas vijftien jaar oud. Een jongen van zeventien jaar oud, was ook in het café op de avond van de ramp. Toen de brand uitbrak heeft hij geprobeerd om zoveel mogelijk andere mensen te helpen. Hierdoor raakte hij aan zijn linkerhand drie vingers kwijt
19
en aan zijn rechterhand één. Ook was hij in zijn gezicht verbrand en is aan één oog blind. Hij voelde het als zijn plicht om die anderen te helpen. Hij kon niet weg vluchten met de idee dat hij niet probeerde tenminste één iemand te redden. Een andere jongen/man van negentien jaar oud, was niet eens aanwezig in het café tijdens de ramp. Hij zag en hoorde het gebeuren en heeft geen moment getwijfeld. Hij is naar binnen gegaan en heeft zoveel mogelijk mensen geprobeerd te redden. Hij heeft zelf ook erge brandwonden opgelopen en moest uiteindelijk zelf gered worden. Dit is hem helaas fataal geworden. Later bleek dat hij zo’n vijftien mensen heeft gered. Dit is dus een echte ‘’held’’. Veel slachtoffers hadden een maandenlange behandeling achter de rug waarna ze naar huis toe mochten. Ze werden in het ziekenhuis geholpen om met hun lichaam om te kunnen gaan. De mensen die een aantal vingers of zelfs hun handen hadden verloren, moesten leren om met minder vingers te werken. Sommige konden niet eens meer schrijven. Veel mensen kregen een kunsthand, maar een paar mensen wilden dit niet. Ze zien dit als een straf voor zichzelf. Ze vonden het een vernedering om met een kunsthand rond te lopen. Die personen hadden juist extra aandacht nodig, omdat zij zichzelf anders zielig zouden gaan vinden. Bijna alle slachtoffers gingen naar een psychiater of een psycholoog. Ze konden dan met iemand praten over hun problemen. De psycholoog of psychiater kon dus de slachtoffers helpen om er zo snel mogelijk overheen te komen, zodat zij weer verder konden met hun leven. Het nadeel hiervan was wel dat het nooit meer hetzelfde zou worden. Er werd vooral veel gepraat over hun zelf, dat ze absoluut niet zielig waren en dat zij zich nergens voor hoefden te schamen. Er werd ze ook duidelijk gemaakt dat het veel en veel erger had kunnen aflopen. Veel slachtoffers hadden veel steun hieraan, maar sommige mensen waren eigenwijs en geloofden niet dat zij dit nodig hadden. Zij waren koppig en dachten dat ze er wel alleen uit konden komen. Juist daarom hadden ze dus veel steun nodig.
20
Volendam kreeg ook op korte termijn een speciale polikliniek waar de slachtoffers van de brand terecht konden voor controles en nazorg. Daar had minister Borst voor gezorgd, om te voorkomen dat de slachtoffers uit het dorp ver moesten reizen. Zij heeft ook in een ziekenhuis de intensive care bezocht, waar ernstig gewonde slachtoffers, in kritieke toestand, waren opgenomen. Ze merkte dat hun toestand stabiel was, maar dat ze wel aan de beademing lagen en dat sommige mensen onder narcose werden gehouden, omdat de pijn anders niet te houden was. Dit was ook al een goed voorbeeld van de steun die de slachtoffers kregen. Met sommige mensen is het niet goed gekomen. Zij zijn uiteindelijk aan hun verwondingen overleden. Er zijn uiteindelijk zeker negen doden gevallen. Ze waren pas tussen de dertien en vijfentwintig jaar oud. Alle negen werden ze één voor één begraven. Een vreselijke ervaring voor de nabestaanden kun je wel zeggen. Zij konden natuurlijk steun verwachten van de naaste familie, maar veel van de nabestaanden hadden ook steun nodig van andere nabestaanden die ditzelfde ook hadden doorgemaakt. Zo probeerden ze om er met zijn allen overheen te komen. Maar dat zou nog lang gaan duren, voordat ze weer normaal verder konden en kunnen. Ze spraken met elkaar over wat ze hadden ervaren en natuurlijk over de mensen die er uiteindelijk aan zijn bezweken. Ze zijn vaak bij elkaar gekomen en zo hebben ze veel steun aan elkaar gehad.
21
Veel nabestaanden zijn er mentaal nog erg slecht aan toe. Zij bezoeken vaak een psycholoog of een psychiater. Door mensen die dit niet van dichtbij hadden meegemaakt werd vaak gezegd tegen anderen, die de bewuste avond niet in het cafe waren, dat ze van geluk mochten spreken. Maar die personen mochten zich dan wel eens afvragen of hij/zij wel zo’n geluk had gehad. Hij/zij was niet verbrand, maar had misschien wel veel familie en/of vrienden in het ziekenhuis liggen en/of misschien was er wel een familielid of vriend overleden. Mocht je dan echt van geluk spreken?? Andere mensen, zowel uit het binnenland als uit het buitenland, konden de slachtoffers steunen door geld te storten op een bepaald rekeningnummer. Zo werd er ruim honderduizend gulden binnen gehaald. Ook de horeca-bedrijven uit Edam en Volendam steunden de slachtoffers, door op vrijdag, zaterdag en zondag de deuren om middernacht te sluiten, uit respect voor alle slachtoffers. Er werd dus ook een tijd geen muziek in de horeca gedraaid. Op twaalf januari 2001, werd er een stille tocht gehouden. Dat ter nagedachtenis aan de gevallen slachtoffers en de overledenen van de brand. Op die dag waren alle horecagelegenheden gesloten. Er werd een tocht gelopen en iedereen rouwde om de slachtoffers. Het zag er heel erg indrukwekkend uit. Iedereen had kaarsjes bij zich en beertjes en bloemen om die later bij de plek van de ramp neer te leggen. Er werd heel verschillend gereageerd toen men bij de plek was aangekomen. De meesten schrokken heel erg, maar sommigen ook niet en konden alleen maar blijven staren naar de plek. Het was zeer indrukwekkend om te zien hoeveel bloemen, kaarsjes en beertjes er werden neergelegd, echt heel erg veel. Er zijn ook een paar slachtoffers op televisie geweest. Zij mochten dan in bepaalde programma’s vertellen wat ze allemaal hadden meegemaakt. Dat was natuurlijk heel erg moeilijk voor zo’n persoon om daar voor heel Nederland over te praten. De interviews waren goed verlopen en er zijn een aantal documententaires op de televisie geweest die een diepe indruk hebben achtergelaten op vrijwel alle kijkers. Een paar slachtoffers mochten met elkaar en nog meer slachtoffers van andere branden, een single opnemen.
22
Ze hebben dit als heel leuk ervaren en hebben hierdoor ook veel steun aan elkaar gehad. Wat voor behandeling hebben de slachtoffers gekregen en hoe lang heeft deze geduurd? Hoe heeft men elkaar gesteund en hoe steunen ze elkaar? De meeste slachtoffers die een behandeling hebben gehad, zijn daar zeker wel een paar maanden mee bezig geweest. Ze konden terecht bij een psychiater of psycholoog, waar ze over hun problemen konden praten. Ook kregen veel slachtoffers fysiotherapie, waar ze om leerden gaan met hun veranderde lichaamsdelen. Sommige slachtoffers moesten weer opnieuw leren lopen. Een klein aantal mensen zijn nu nog onder behandeling en dat zal nog een tijd zo blijven. Men heeft de slachtoffers en hun nabestaanden veel gesteund, door geld te storten en door een stille tocht te lopen. Ze steunen elkaar heel erg, door er samen over te praten en elkaar te troosten. Uiteindelijk zullen ze er samen wel uitkomen. Ze staan er gelukkig niet alleen voor.
23
Naam: Monique van Beek De deelvraag die bij dit hoofdstuk hoort is: hoe verging het de slachtoffers na de ramp? Ik onderzoek in dit hoofdstuk wat er allemaal voor de slachtoffers is gedaan na de ramp en hoe het met ze is gegaan bijvoorbeeld: hoe het met ze ging een jaar na de ramp.
Vergeten kan niet in Volendam Sommige jongeren proberen erg dapper te zijn en positief, maar niet iedereen is al zo dapper. Er zijn ook jongeren die binnen blijven, die zelfs bij hun ouders in bed slapen, die bang zijn voor nachtmerries, de flashbacks. Veel jongeren durven het café nog niet in. Nu de meeste voldoende zijn hersteld en terug zijn in het dorp, storten de ouders in. Zijn moesten maandenlang sterk zijn voor hun kind. En nu worden ze met zichzelf geconfronteerd. Ook de ouders hebben natuurlijk een totaal ander leven gekregen. Een jaar na de ramp herdenken jongeren de slachtoffers… Een kleine duizend Volendammers, voornamelijk jongeren, hebben dinsdagmiddag in sporthal Opperdam een herdenkingsbijeenkomst voor de slachtoffers van de cafébrand in Volendam bezocht. Tijdens deze bijeenkomst werd muziek afgewisseld met toespraken van nabestaanden, ter afsluiting werden veertien duiven losgelaten, een voor elk omgekomen brandslachtoffer. Precies een jaar geleden ontstond een hevige brand in café De Hemel. Veertien jongeren gingen dood, honderden raakten gewond. Voor Volendam brak het moeilijkste jaar uit de geschiedenis aan. “Een jaar vol machteloosheid, intens verdriet en woede”, zoals de organisatie van de bijeenkomst van het afgelopen jaar omschreef. De foto’s van de jongeren die ten gevolge van de brand om het leven kwamen hingen aan vier zuilen in de sporthal. Voor de zuilen stonden brandende kaarsen. Op het
24
podium werden door verschillende lokale bands nummers gespeeld die op een bepaalde manier een relatie hebben met de ramp. J Smit, een man die een gevoelige toespraak hielt, zei: De nieuwjaarsnacht is een litteken dat we nooit meer kwijt raken. Hij had veel waaromvragen in zijn toespraak en hij sprak de hoop uit dat slachtoffers en nabestaande de draad weer kunnen oppakken en verder gaan met leven, omdat dat ongetwijfeld ook de wens van de overleden jongeren is. Een andere man die zijn zoon verloor tijdens de brand sprak over een leven dat nooit meer hetzelfde zou zijn. “ Vader ben ik nog steeds, maar niet meer van een zoon. Ik hoop dat de tijd komt dat we verder kunnen met ons leven, dat wens ik iedereen van harte toe”, zei hij in zijn toespraak. Kruispunt die ook na een jaar terug blikt (kruispunt: opvang centrum voor ouders van slachtoffers) De pijn erna, als je kind er niet meer is, de pijn na een jaar die bijna niet in beelden is te vatten. Die pijn die een mensenleven compleet verandert. De meeste beelden en verhalen werden in een uitzending uitgezonden. Kruispunt blikt terug met ‘ de ramp van Volendam, een jaar later’. Ouders van jongeren die overleden zijn ter gevolg van deze ramp, gunnen een blik in hun gevoelswereld. Slachtoffers laten zien hoe ze proberen verder te leven. Zoals een, die met verminkte handen tegels zet en ondertussen zegt: ,,Ik moet blij wezen dat ik nog leef. Het gaat wel, maar het is lastig”. Beelden van vlak na de brand, opgenomen vanuit een helikopter. Beelden van ambulances, zwaailichten, ziekenhuizen en begrafenissen. Maar de woorden van de mensen zeggen meer. Bijvoorbeeld het verhaal van 2 mensen die vertellen over hun zoektocht naar hun zoon. Om 5 uur ‘s nachts gingen ze naar de krek in Edam waar nog 2 personen liggen, ze verteld hoe ze door de donkere koude kerk op zoek ging naar een stenen bank waar ze onder een gordijn de overleden zoon aantrof. En zo zijn er tientallen verschrikkelijke verhalen over hoe de overleden en gewond geraakten jongeren. En over de ouders. De vader die zijn dochter zoekt en een van de onherkenbare slachtoffers onder de douche ziet staan. ,,Dat is haar niet", zegt hij. Maar ze is het wel en antwoordt met een dun stemmetje van onder de douche: ,,ik ben het wel, papa." Het allemaal werkelijk verschrikkelijk wat Kruispunt toont. Heel gepast in beeld gebracht en daardoor heel sterk. Gelukkig zijn er heel veel mensen die met de slachtoffers, nabestaande meeleven. Er zijn informatiecentrums opgericht zoals bijvoorbeeld Advies-
25
en Informatiecentrum (AIC) Dit centrum is opgezet om alle getroffenen uit het gebied zorg te kunnen bieden. Dit centrum was ongeveer een jaar lang na de ramp open. Mensen konden er terecht voor vragen over onder meer letselschade en verblijfskosten. Mensen konden hier terecht voor vragen over de toestand voor de slachtoffers en in welk ziekenhuis ze werden verpleegd. Ook met andere verzoeken om informatie konden belangstellenden in het AIC terecht. Alle instanties zoals GGD, Rode Kruis, slachtofferhulp en jeugdzorg, waren betrokken bij het AIC. P
Arbeidsongeschikt De nieuwjaarsbrand in Volendam heeft er voor gezorgd dat 45 jongeren arbeidsongeschikt zijn geraakt. Zij zijn de zwaarste slachtoffers van de brand en zullen een beroep doen op de wet: arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten. De uitkering bedraagt maximaal 70 procent van het bruto minimumloon. De tweede kamer moest zich sterk gaan maken voor een compensatieregeling voor slachtoffers van de nieuwjaarsbrand. Jonge Volendammers die hun hele leven niet meer kunnen werken door de brand, moeten toch ook een normale toekomst hebben en niet achtervolgd worden met financiële gevolgen van de ramp. En daarom willen hun er natuurlijk alles aan doen om een zo normaal mogelijk beroep uit te kunnen oefenen.
26
De stille tocht
Stille tocht en herdenkingsbijeenkomst Ruim 3 miljoen mensen hebben vrijdagavond 12 januari 2001 op televisie gekeken naar de stille tocht en herdenkingsbijeenkomst voor de slachtoffers van de cafébrand in Volendam. 25.000 mensen waren zelf bij de stille tocht en herdenkingsbijeenkomst. De stille tocht trok naar het station FC Volendam waar onder andere Kok, burgemeester IJsselmuiden en een aantal jongeren een toespraak hielden.. De herdenking begon met een minuut stilte. Minister-president Kok benadrukte in zijn toespraak hoe belangrijk de gezamenlijke verwerking van de ramp is. ”Voor veel mensen zal wat er gebeurd is die nacht, nooit voorbij zijn”. "Maar troost en steun kunnen de intense verslagenheid op den duur wel wat meer draaglijk maken.'' De premier zegde opnieuw toe dat Volendam hulp krijgt bij de verwerking van de tragedie. Hij eindigde met de woorden: "Nieuwjaarsnacht doet ons opnieuw beseffen hoe kwetsbaar het menselijk leven is, hoe broos het dunne laagje ijs waarop wij allen schaatsen.'' Op het moment dat de klokken in Volendam om 19.00 uur begonnen te luiden, zette zich daar de stille tocht in beweging. De jeugd liep voorop. Vaak verstikt door verdriet om het verlies van leeftijdsgenootjes of nog altijd verkerend in onwaarschijnlijke angst omdat nog bijna 50 bekenden op het randje van de dood balanceren. Met holle ogen, sommigen stilletjes rokend, anderen stoer vertellend, vet in het haar, zwarte leren jassen aan, hier en daar bloemen, een enkele roos in de hand. Tientallen agenten tegenover het postkantoor namen hun posities in aan weerszijden van de stoet, die over de volle breedte van de straat in beweging kwam, op weg naar de haven, naar café ’t Hemeltje. Omdat de slachtoffers van de cafébrand vooral jongeren zijn, was besloten 200 jongeren uit de gemeente Edam/Volendam voorop te laten lopen tijdens de stille tocht. Zij droegen een lantaarn. Achter hen liepen het gemeentebestuur en de genodigden, onder wie premier Kok, de vice-premiers Borst en Jorritsma en prins Willem-Alexander. Alle leden van de voetbalclub van Volendam vormden de derde groep in de optocht. Daarachter liepen alle andere belangstellenden, onder wie de nabestaanden
27
van de tien doden en familie van de vele gewonden die bij de brand vielen.
Burgemeester IJsselmuiden van Volendam heeft in zijn toespraak de nadruk gelegd op heldendaden tijdens de bevrijding van slachtoffers uit Het Hemeltje in nieuwjaarsnacht. In het volle stadion sprak hij de woorden: "Ik heb die nacht helden gezien, waarvan sommigen hen leven bij de redding van hun vrienden en vriendinnen verloren." De eerste twee weken van 2001 zijn volgens hem misschien wel de moeilijkste dagen in ons leven. "Ons staat misschien een nog moeilijker tijd te wachten. Want hoe verwerk je het verlies van je kind, van iemand van wie je houdt? Hoe verwerk je het gevoel gevangen te zijn tussen angst en hoop als je kind, als iemand die je dierbaar is in een ziekenhuisbed vecht voor zijn leven?" Hij eindigde met het vragen van de hulp van God bij het naar buiten treden uit de duisternis.
Als je aan de jongeren vraagt waarom ze met de stille tocht mee lopen hoor je de meerderheid zeggen: respect tonen, medeleven betuigen, steun zoeken bij elkaar en ook wel een gevoel van saamhorigheid. Een van de mensen uit de stille tocht voegt hier aan toe: ‘ voor mij is deze tocht het afsluiten van een rouwperiode. Behalve voor de direct betrokkenen, denk ik dat dat voor heel veel anderen ook geldt. Het leven gaat uiteindelijk toch door.” De jongeren staan allemaal met een bloem in hun hand. Tot nu toe waren het vooral mensen buiten Volendam die bloemen legden. De sfeer was niet gespannen, sommige mensen hoorde je zelfs lachen, ook al is dat van de zenuwen toch stoort een meisje zich eraan en je hoort haar zeggen: "Als je echt verdriet hebt, sta je niet zo te geinen." Maar toch kan door te lachen op de een of andere manier de spanning er gewoon uit. Maar als ze dan eenmaal langs ’t Hemeltje lopen is het dood en dood stil. Je ziet alleen nog maar stille en serieuze gezichten. Bij café ’t Hemeltje pakken jongeren de bloemen aan en zetten agenten hun pet af. Je kon het eigenlijk niet maken om als jongere uit Volendam niet met deze indrukwekkende tocht mee te lopen omdat de hechte gemeenschap vraagt om een duidelijk teken van saamhorigheid. Veel mensen zien het daardoor als een verplichting. De tocht moest van, voor en door de Volendammers zijn.
28
Pius x Op dinsdag komt het normale leven weer heel moeizaam op gang. Het dorp blijft huilen. Mensen verbergen hun gezicht, omdat hun tranen blijven komen. Iedereen kent wel een slachtoffer van deze verschrikkelijke ramp. In het jongerencentrum Pius X komen ruim 100 jongeren bij elkaar om te praten en samen het verdriet te verwerken. Ook is het maatschappelijk werk aanwezig om ze te steunen. Sommigen houden elkaars hand vast. Anderen biljarten om de zinnen wat te verzetten. Praten met buitenstaanders willen ze even niet. Helaas hebben veel verhalen ven de vele jongeren een verdrietiger afloop. Iemand vertelt over een nichtje dat de ochtend na de ramp alsnog met ademhalingsmoeilijkheden naar het ziekenhuis is gegaan en daar een longinfectie kreeg. De buurjongen van een ander is doodgetrapt. Het leed is onbeschrijfelijk groot. De baas van dit jongerencentrum (Meneer Schilder) is door zijn dochter betrokken bij de slachtoffers van de brand, negen van haar vriendinnen liggen in het ziekenhuis en een vriend is overleden. Er is ook een centrum waar de ouders van de slachtoffers worden opgevangen (het kruispunt), hij hoopt via dit centrum meer maatschappelijk werkers te krijgen. Meneer Schilder verwacht dat zijn centrum de komende weken en misschien wel maanden een belangrijke functie zal hebben voor de opvang. ,,Volendammers vormen een hechte gemeenschap, je groeit hier op en blijft hier ook altijd wonen. Daardoor is er een gigantisch sociaal netwerk, daarin leef je en groei je dus ook op. Dat is de achtergrond van deze hechte gemeenschap.'' De schade die de jongeren van Volendam hebben opgelopen is onvoorstelbaar en waarschijnlijk zelfs onherstelbaar, denkt Schilder. De verwarring onder de kinderen is nog altijd groot en de omvang van de ramp blijft onduidelijk. “Ze weten niet waar hun vrienden en vriendinnen zijn en hoe ze er aan toe zijn. De verwerking kan nog niet beginnen zo.” Schilder zegt alles te willen doen voor de jongeren wat nodig is, maar uit zijn gezicht spreekt machteloosheid en verslagenheid. “Ik vraag me af of de vrolijke levenslust die dit dorp kende ooit nog terugkomt. We moeten met het onmogelijke leren omgaan.”
Monument 29
Slachtoffers en nabestaanden van de nieuwjaarsbrand hebben tegenover café ‘t Hemeltje in de haven van Volendam officieel het monument onthuld te nagedachtenis aan de ramp. Het kunstwerk is gemaakt onder leiding van de kunstenares Jans van Baarsen. Het is een tegeltableau van 3,3 meter breed, dat is neergezet in het talud tegenover de rampplek. Meer dan 120 mensen die direct bij de ramp waren betrokken. Hebben meegewerkt aan het monument. Het resultaat is een verzameling van persoonlijke impressies en gevoelens, vastgelegd in vele tientallen tegels. Het monument heeft de titel ‘ Water’ gekregen, de kunstenares heeft het monument zo genoemd omdat water het begin van alle leven is, in de nacht van de ramp overal te zien was en altijd in beweging is. Het stroomt, het gaat vooruit. Dat zou je kunnen vergelijken met de bevolking van Volendam. Ondanks deze ramp en de vele slachtoffers ervan moet de gemeenschap verder, maar wel zonder te vergeten wat voor vreselijks het dorp is overkomen, vandaar dit monument. Het monument werd onthuld door twee ouders van overleden kinderen en twee slachtoffers van de brand. De belangstelling voor deze onthulling was uitermate groot. Een hele hechte groep jongeren Mevrouw Ria Kes, zowel professioneel betrokken bij de hulpverlening als bij het verliesverwerking, vindt dat het ook wel eens gezegd mag worden hoe geweldig de jongeren met elkaar omgaan en hoe trouw ze naar elkaar toe zijn. Veel jongeren gingen na de ramp geregeld op bezoek bij de ouders van hun overleden vrienden. Iedereen hielp elkaar door die moeilijke tijd heen. Ze weten immers allemaal de situatie dus iedereen kan elkaar helpen om eruit te komen. Buren, vrienden, familie, ze zijn allemaal bereid een handje te helpen Daardoor is er zo’n hechte groep ontstaan. Ze gingen natuurlijk veel bij de slachtoffers die nog in het ziekenhuis lagen op bezoek om ook hen te steunen. Er is natuurlijk ook heel veel aandacht van buiten Volendam ontstaan. Deze aandacht is natuurlijk altijd goed bedoeld maar niet altijd gewild. Bijvoorbeeld de vele aandacht van de pers. Je kunt best naar Volendam om de toeristische dijk te bewonderen, maar niet om het verdriet van mensen te bekijken. Hoe de Volendammers op deze aandacht reageren is verschillend, dat ligt helemaal aan de fase van het verwerkingsproces waarin de persoon op dat moment is. Ze kunnen of het waarderen dat de aandacht er is of ze
30
vinden dat ze bekeken worden en gek worden van de pers en alle journalisten die zoveel mogelijk plaatjes en interviews willen hebben van huilenden slachtoffers. Praten over hoe het nu gaat, kan dan ook alleen vanuit het besef dat mensen nog midden in een rouwproces zitten of volop bezig zijn deze ramp te verwerken. En hoewel de betrokkenen het zelf misschien niet eens in de gaten hebben (omdat ze er nog middenin zitten), blijkt dan wat een krachtig volk het is, en hoe een gemeenschap vanuit nog veel meer hoeken dan in dit stukje voorkomen, elkaar er weer bovenop probeert te helpen. Conclusie De deelvraag die ik aan het begin van dit hoofdstuk stelde was: Hoe verging het de slachtoffers na de ramp? Het antwoord op deze vraag is dat ze heel veel steun kregen van iedereen uit Volendam maar ook uit heel Nederland. Nabestaanden en bewoners in Volendam hebben elkaar in dik en dun gesteund. Ze zijn met ze alle aan een verschrikkelijk verwerkingsproces begonnen. Ook kregen deze mensen veel steun en aandacht van de rest van Nederland er werden herdenkingsdiensten georganiseerd en er is zelfs een monument opgericht speciaal voor de slachtoffers van de ramp. De pers had ook veel aandacht voor ze, wat soms weer te veel bleek te zijn.
31
De hoofdvraag luidt: Wat zijn oorzaak en gevolgen van de ramp in Volendam? De oorzaak van de brand is, de veel te laag hangende, kerstversiering, met daarbij rokende mensen en mensen die sterretjes aan het afsteken waren. Dit had voorkomen kunnen worden door het naleven van de veiligheidsvoorschriften. De gevolgen zijn, dat er heel veel slachtoffers zijn gevallen en dat er mensen heel erg emotioneel beschadigd zijn geraakt. Daar moeten zij levenslang mee omgaan. Ook is er 1 voordeel aan deze ramp, namelijk dat de mensen veel alerter zijn geworden op de dingen die in café ‘’De Hemel’’ fout zijn gegaan. Dat is een hele wijze les voor de toekomst van de andere horeca gelegenheden in heel het land. Monique en Alesha hebben het voor- en nawoord in elkaar gezet. Daarbij hebben zij ook hun deelvragen behandeld. Michelle en Kelly hebben de Lay-out verzorgd. Daarbij hebben zij ook hun deelvragen behandeld. Michelle heeft de titelpagina ontworpen. Monique heeft bijna alle plaatjes van het internet afgehaald. Alesha heeft bijna alle informatie voor ons bij elkaar verzameld. Kelly heeft het uiteindelijke werkstuk in elkaar gezet. Wat ons vooral is tegen gevallen is dat we veel gebruik moesten maken van dezelfde informatie, waardoor het af en toe zeer moeilijk werd om te bepalen wie, welk stuk tekst voor haar werkstuk zou gaan gebruiken. Uiteindelijk hebben we dat overlegd en daar zijn we goed uitgekomen. Volgende keer zouden wij dit zeker anders gaan doen, dus we zouden de informatie beter sorteren. Het was heel erg leuk om te doen, maar omdat het voor ons helemaal nieuw was, is het best wel moeilijk geweest. Tijdens het werkstuk hebben we een nieuwe deelvraag voor Monique gevonden en daar heeft zij ook gebruik van gemaakt.
32
We hebben dit met alle plezier gedaan en we hopen dat u het een goed werkstuk vond!!!
33
Wij hebben alle vier alleen maar gebruik gemaakt van het internet, om informatie te krijgen voor ons werkstuk. We hebben allemaal van dezelfde sites onze informatie gehaald, zodat ons werkstuk goed op elkaar aansluit. Er is van de volgende sites gebruik gemaakt: http://www.sfimelle.be/gip/7k/brand/tekstVolendam.htm http://www.nd.nl/htm/dossier/volendam/index.html http://www.nrc.nl/W2/Lab/Volendam/brand.html
http://www.nrc.nl/W2/Lab/Volendam/brand.html www.google.nl www.nd.nl/htm/dossier/volendam/index.htm www.volkskrant.nl www.algemeendagblad.nl www.yahoo.nl www.startpagina.nl www.rampen.pagina.nl www.ilse.nl www.telegraaf.nl
34
