Gemaakt door: Lysanne Hommels Lucia Suzuki Kirsten Hoornweg L Judith Huijmans L Groepsnummer: 3 Uit klas: L3r
HoofdstukHoofdstuktitel Bladzijdenummer nummer -Voorwoord 3 1 De redenen voor het ontstaan 4 van de ETA 2 De oprichting van de ETA 7 3 De ETA en haar doelen 9 4 De organisatiestructuur van 11 de ETA 5 De 'werkwijze' van de ETA 13 6 De connecties van de ETA 18 7 Reacties en gevolgen op de 22 ETA 8 De ETA in de actualiteit 31 -Totaaloverzicht van 35 gebruikte bronnen -Nawoord 37
2
3
Voorwoord We zochten een goede opening voor dit voorwoord, maar die konden we niet vinden. Daarom gaan we maar gelijk vertellen hoe we de taken verdeeld hebben. We hebben Lysanne Hommels gekozen als onze voorzitster en Lucia Suzuki werd onze secretaresse. Kirsten Hoornweg en Judith Huijmans mochten de lay-out verzorgen. Nu konden we echt aan de slag om een onderwerp te zoeken. We zochten een actueel onderwerp dat we in een historisch kader konden plaatsen. Ieder van ons brainstormde over een eventueel onderwerp. Toen we weer bij elkaar kwamen, sprak de ETA ons allemaal aan. Daarom besloten we dat de ETA ons onderwerp werd. Vervolgens gingen we in de mediatheek ons inlezen in ons onderwerp, waarna we een hoofdvraag bedachten. Onze hoofdvraag is: hoe is de ETA van vrijheidsstrijd tot terreurorganisatie uitgegroeid? Daarna gingen we een woordspin maken om onze hoofdvraag heen. Zo ontstonden onze deelvragen. We verdeelden de deelvragen eerlijk onder elkaar. Toen ging ieder voor zich gericht naar informatie zoeken over de haar toegewezen deelvraag. Als iemand bij toeval informatie tegenkwam wat voor een ander van toepassing was, stuurde we dat via de e-mail naar elkaar toe. Dit is onze werkwijze. We wensen iedereen die dit werkstuk leest veel leesplezier. Lysanne Hommels, Lucia Suzuki, Kirsten Hoornweg en Judith Huijmans
4
Hoofdstuk 1: De redenen voor het ontstaan van de ETA Gemaakt door: Judith Huijmans De Baskische afscheidingsbeweging ETA is vooral uit op een eigen staat. Ze plegen aanslagen op iedereen die een andere mening heeft dan zij. Maar hoe komt het dat de ETA zo nationalistisch is? En waarom is de ETA eigenlijk ontstaan? Op deze vragen wil ik een antwoord geven in dit hoofdstuk. Om te weten te komen hoe de ETA is ontstaan moeten we een eindje in de tijd terug. In de Middeleeuwen In de Middeleeuwen hoorde Baskenland bij het koninkrijk Nevarra. Steeds meer delen van Spanje werden door dat koninkrijk veroverd. Maar doordat Baskenland altijd al een geïsoleerd gebied was, behielden zij hun eigen cultuur en taal. De Baskische steden en later ook provincies verwierven hun eigen rechtsposities, ook wel fueros genoemd. Daardoor kregen ze steeds meer macht en langzaam kregen ze steeds meer autonomie. De jaren daarna In de 19e eeuw veranderde dat echter. Spanje wilde weer een eenheid worden. Dit was het tegenovergestelde van wat de Basken wilden, want zij wilden nog steeds een eigen staat. Toen in 1833 de Derde Carlistische Oorlog uitbrak, keerden de Basken zich volledig tegen het Spaanse bestuur. Ze kozen de kant van de Carlisten. De Carlisten wilden niet dat Isabella, de dochter van koning Ferdinand de 7e, aan de macht kwam, maar een neef van de koning. Ze konden de oorlog niet winnen en in 1839 maakte het verdrag van Vergara een einde aan de oorlog. Op het eerste gezicht was dit gunstig voor de Basken, maar in de jaren na de oorlog werden de fueros ingeperkt door het centrale bestuur. In 1876 gaven de Carlisten zich helemaal over. Toen werd de macht van de Basken nog meer verkleind en ze kregen nog minder rechten. Ze moesten nu belasting gaan betalen en vechten in het Spaanse leger. Door al deze gebeurtenissen ontstond bij de Basken een sterk gevoel van nationalisme. Het régime van Franco Op 4 december 1882 werd Francisco Franco Bahamonde geboren in El Ferrol (Galicië). Hij groeide daar op met zijn moeder, vader en zijn twee broers. Op zijn vijftiende ging hij naar de militaire academie van Toledo. Daar werd hem geleerd dat Engeland en Frankrijk vijanden van Spanje waren. In 1910 moest Franco als luitenant naar Galicië, maar hij wilde liever niet naar zijn geboortestreek terugkeren. Daarom liet hij zich overplaatsen naar Marokko. Daar bewees hij zich zo goed, dat hij al snel werd gepromoveerd tot kapitein. Op zijn 33ste werd
5
hij kolonel en een paar jaar later zelfs generaal. In 1935 kreeg hij het oppergezag over de Spaanse strijdkrachten in Marokko. In zijn leven klom Franco dus steeds hogerop.
Generaal Francisco Franco Bahamonde
In 1936 sloot Franco zich aan bij een complot dat tegen een republiek was. Dat complot zorgde voor een militaire opstand, wat uiteindelijk tot een burgeroorlog heeft geleid. Franco was samen met de Baskische provincie Alava tegen een republiek. Vizcaya en Guipuzkoa, twee andere Baskische provincies, waren voor een republiek. Omdat zij de meerderheid waren, kreeg Baskenland eindelijk een eigen staat. Maar het werd ze niet makkelijk gemaakt. Het leger van Franco gaf zich niet snel gewonnen. Tijdens de burgeroorlog werd zelfs de Baskische hoofdstad Guercina gebombardeerd, op bevel van Franco. Op een gegeven moment kon er niet meer tegen Franco opgevochten worden. Met hulp van Hitler en Mussolini won Franco de burgeroorlog en in 1939 greep Franco de absolute macht. Hij werd al snel staatshoofd en politiek leider. Hij voerde wetten in zonder toestemming te vragen aan het parlement. Franco werd een echte dictator. Hij was een alleenheerser over Spanje en Baskenland. Hij wou van Spanje en Baskenland één staat maken. Hij verbood zelfs de Baskische taal, het Euskera, en de Baskische vlag. Ook werd iedereen die tegen Franco was gearresteerd en gemarteld. In de Tweede Wereldoorlog had hij met Duitsland en Italië afgesproken dat hij hen zou helpen waar dat nodig was. Maar hij hielp alleen waar dat hem uitkwam. Na de oorlog vertrok de regering van Aguirre (Aguirre was leider van de PNV, een politieke partij in Baskenland, en de president van de nieuwe regering) naar Parijs. Daar verstrekten ze informatie over Baskenland en kwamen op voor de bevolking van Baskenland. Ze wachtten geduldig op het einde van de dictatuur 6
van Franco. Maar Aguirre kon dat zelf niet meemaken. Hij overleed namelijk in 1960, toen Franco nog steeds aan de macht was. In 1969 had Franco prins Juan Carlos, zoon van koning Alfonso XIII, als zijn opvolger aangewezen. Carlos werd dan ook koning toen Franco op 20 november 1975 overleed. In de tussentijd was het nog steeds onrustig in Baskenland. Ook de jongeren in Baskenland wilden een eigen staat. Omdat ze niet tevreden waren met het handelen van de PNV richtten zij in 1959 de organisatie ETA op. Conclusie In de middeleeuwen en de jaren daarna was Baskenland een vrij en onafhankelijk land. Dat werd in de jaren daarna flink verstoord, omdat Spanje weer één land wilde worden. Baskenland zelf wilde dat niet en de Baskische bevolking werd zeer nationalistisch. Ze waren immers altijd een eigen staat geweest met hun eigen taal en cultuur. Er ontstond steeds meer onrust en verzet. Toen brak in 1936 de burgeroorlog uit. Franco, die streed voor de eenheid van Spanje, won en hij greep de macht. De Basken hadden nog steeds geen eigen staat en ze gingen zich steeds meer verzetten tegen generaal Franco. Uiteindelijk richtte een groep jongeren in 1959 de ETA op, een organisatie die strijdt voor een vrij en onafhankelijk Baskenland. Bronvermelding
Boeken: 'Geschiedenis van Spanje', Robert Lemm, uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam, 1997, ISBN 90-295-2786-2 'Spanje: paradijs van tegenstellingen', Robbert Bosschart, uitgeverij Schuyt & Co, Haarlem, 1992, ISBN 90-6097-317-8
Sites: http://www.csvincentvangogh.nl/vakken/cultuur/geschiedenis/povwo5/baskenlan d/baskenlandhist.html - Auteurs: Janine, André-Willem en Marjoke (achternamen niet bekend) http://www.wereldwijs.nl/secure/nieuws/k20014/baskenland.htm - Auteur: Wim Krijbolder
CD-roms: Encarta 98 7
Hoofdstuk 2: De oprichting van de ETA Gemaakt door: Kirsten Hoornweg Zoals eerder is verteld in dit werkstuk is de ETA een Baskische organisatie die streeft naar een verenigd, onafhankelijk en socialistisch Baskenland, maar hoe de ETA is ontstaan is nog niet duidelijk. Er zijn twee verhalen over hoe de ETA is ontstaan. In dit hoofdstuk worden deze twee verhalen verteld. De oprichting 1 In het jaar 1952 werd er bij het PNV een jeugdorganisatie opgericht. Die jeugdorganisatie kreeg de naam EGI en probeerde het Baskische nationalisme te versterken. In datzelfde jaar richtte een kleine groep studenten van de Jezuïeten Universiteit van Deusto de EKIN op. Dat was een andere organisatie die zich bezighield met het promoten van het Baskische gevoel. Dat deden ze door middel van wekelijkse bijeenkomsten. Een jaar later, in 1953, verbond de EKIN zich met een soortgelijke groepering en ontstond de EKIN-TALDEA. Deze nieuwe groepering deed zich voor als een beweging met bepaalde gewelddadige eigenschappen. In 1956 verbonden de EKIN-TALDEA en de EGI zich met elkaar. In 1957 besloten zij José Marid Benito de Valle, één van de oprichters van de EKIN, uit de organisatie te zetten. Dit gebeurde omdat zijn ideeën gewelddadig waren en afweken van wat de anderen verwachtten van een democratische strijd. Naar aanleiding van deze uitzetting besloten twee andere leden van de organisatie, Julian Madariaga Aguirre en José Luis Alvarez Enparanza, samen met een groot aantal andere leden van de EGI, de verbannen José Marid Benito de Valle te steunen. Ze vertrokken samen met hem. Daarna richtten zij op 31 juli 1959 de ETA, wat Euskadi Ta Askatasuna (Baskenland en Vrijheid) betekent op.
Het logo van de ETA
8
De oprichting 2 Een ander verhaal vertelt ons, dat de ETA in de jaren vijftig is ontstaan uit een jeugdorganisatie van de BNP (BNP is de Nederlandse naam voor de PNV). Zij konden zich steeds minder verenigen met de BNP en richtten de ETA rond het blad de EKIN op. Dit verhaal komt overeen met wat in hoofdstuk 1 is gezegd over de oprichting van de ETA. Conclusie Het eerste verhaal vertelt ons dat de ETA ontstaan is door een aantal politieke jongeren partijen. Uit die partijen zijn mensen verwijderd. Die mensen werden verwijderd, omdat ze gewelddadige ideeën hadden en deze ideeën verschilden met die van de overige leden. Die mensen die eruit waren gezet, zijn samen gaan werken. Ze richtten de terreurorganisatie ETA op. Het tweede verhaal vertelt ons, dat de ETA opgericht is rond het blad de EKIN en weer door een jeugdorganisatie. Hoe de ETA dus precies is ontstaan is niet duidelijk geworden. Maar wel is duidelijk dat het te maken heeft gehad met de jeugdorganisatie van de BNP.
Bronvermelding
Sites: http://www.vianetworks.es/personal/angelberto/nl-historiaETA.htm - Auteur: onbekend http://www.nrc.nl/encyclopedie/1023434772013.html - Auteur: onbekend
9
Hoofdstuk 3: De ETA en haar doelen Gemaakt door: Lucia Suzuki Dit werkstuk gaat over de ETA. Maar wat is de ETA nou eigenlijk precies. Want ook ik had al eerder gehoord over de ETA. In de krant, op het nieuws enz. Ik wist van de bloederige aanslagen, maar waar deze nu precies voor bedoeld waren wist ik dan weer niet. Daarom lijkt het me leuk om hierover voor dit hoofdstuk naar op zoek te gaan. In dit hoofdstuk zal je achter mijn zoekresultaten komen, maar bij het lezen van het gehele werkstuk zul je hierover ook een stuk wijzer worden. Ook zal ik in dit hoofdstuk vertellen over haar doelen. De ETA is een afkorting van Euskadi Ta Askatasuna. Vertaald naar het Nederlands betekent dit Baskenland en Vrijheid. De ETA is een terreurorganisatie die opereert vanuit Baskenland. De ETA is opgericht in 1959 omdat de Basken een onafhankelijk land wilden. Op dit moment maakt het (de onafhankelijkheid) de normale Baskische bevolking eigenlijk niet meer zoveel uit, maar de ETA zet onverstoord door en een onafhankelijk Baskenland blijft doel numero één. Want, de ETA heeft de Spaanse regering immers al meerdere malen om een volksstemming over de onafhankelijkheid en een nationaal zelfbeschikkingsrecht gevraagd. Omdat de terreurorganisatie op strafbare wijze haar doelen tracht te bereiken voelen de Spaanse en Franse overheid zich genoodzaakt zoveel mogelijk mensen, die ook maar iets met de ETA te maken hebben, op te pakken. Hierdoor zijn er voor de ETA twee volgende doelen bij gekomen, namelijk: vrijlating van de ETA gevangen en terugtrekking van de Franse en Spaanse politie tegenover de ETA. Je kunt hieruit dus concluderen dat de ETA een terreurorganisatie is met als hoofddoel een vrij Baskenland.
10
Bronvermelding:
Sites: http://www.nos.nl - Auteur: onbekend http://www.rtlnieuws.nl - Auteur: onbekend http://oudref.dag.nl - Auteur: onbekend
11
Hoofdstuk 4: De organisatiestructuur van de ETA Gemaakt door: Kirsten Hoornweg De organisatiestructuur van de ETA is een moeilijk onderwerp. De organisatie ETA is een terreurorganisatie, dus de organisatiestructuur is over het algemeen niet bekend. Toch is er informatie vrijgekomen dankzij arrestaties en verhoren van de politie. De Spaanse politie denkt dat de harde kern van de ETA niet groter is dan zestig man. Comité De ETA heeft een comité. Dit comité bestaat uit drie tot vijf leden. Die leden nemen beslissingen over de militaire en politieke acties. Dit wil dus niet zeggen, dat zij die acties bedenken. Zij nemen alleen beslissingen over de acties die aan hen worden voorgelegd. Militaire tak Hoe groot de militaire tak van de ETA is, is nooit duidelijk geworden. Wel is bekend dat binnen de militaire tak in cellen van drie tot vier personen wordt gewerkt. Die personen bedenken acties op militair gebied, maar ze beslissen niet of deze acties ook door de commando's (dit wordt later in dit hoofdstuk uitgelegd) uitgevoerd gaan worden. Die beslissingen neemt het comité. Politieke tak De politieke tak van de ETA heeft de naam Herri Batasuna, wat eenheid van het volk betekent. Deze politieke tak van de ETA is niet erg geliefd in Baskenland. Op 25 juni 2001 werd deze tak opgeheven en ging verder onder de naam Batasuna. Maar niet voor lang. Batasuna is aangeklaagd en is voor drie jaar veroordeeld tot niet bestaand. Batasuna mag de komende drie jaar niet bestaan.
Dit zijn de leden van de Herri Batasuna
Commando’s Als het comité van de ETA heeft besloten dat acties goed zijn en uitgevoerd mogen worden, zijn er commando’s die die acties dan uit moeten voeren. De 12
commando’s zitten dus op verschillende plaatsen van Spanje. Hier volgt een rijtje van de commando’s die acties uitvoeren voor de ETA: - het Araba-commando, opereert vanuit Vitoria; - het Donosti-commando, opereert vanuit San Sebastian; - het Xoxua-commando; - het Vizcaya-commando, opereert vanuit Bilbao; - het Madrid-commando; - het Naffaroa-commando; - het Barcelona-commando en - het Tontorramendi-commando. Conclusie De organisatiestructuur binnen de ETA is dus goed geregeld. Iedereen doet eigenlijk waar hij goed in is. De een bedenkt acties, de ander denkt erover na en beslist of die acties effect hebben. En weer een ander voert die acties uit. Als er dus iemand opgepakt wordt door de politie, zijn dat meestal degene die acties uitvoeren en dus verder niets weten van de acties die nog gaan komen.
Bronvermelding
Sites: http://home.wanadoo.nl/marcelboven/Eta1.html - Auteur: Marcel Boven
13
Hoofdstuk 5: De 'werkwijze' van de ETA Gemaakt door: Lucia Suzuki Om een doel op een geslaagde manier te bereiken moet je eerst een x aantal dingen regelen, er gaat dus veel aan vooraf. Bij de ETA werkt dit ook op deze manier. In dit hoofdstuk zal ik vertellen op welke manier de ETA strijdt voor onafhankelijkheid. Je denkt hierbij waarschijnlijk aan verscheidene acties. En hoe komt de ETA aan geld om haar acties financieel te ondersteunen? Wat is het verschil tussen de werkwijze van vroeger en nu? Genoeg redenen dus om eens op onderzoek uit te gaan naar de werkwijze van deze merkwaardige vrijheidsstrijders. Mediatechnieken De ETA begon de strijd om vrijheid, nadat zij opgericht was, door middel van het introduceren van een illegaal tijdschrift. Het tijdschrift scheen de naam Ekin te dragen. Vanaf 1977 werd er een Baskisch dagblad, Egin, uitgegeven. Dit dagblad was niet officieel van de ETA. Toch werden in dit dagblad aanslagen goed gepraat en schenen er oproepen aan commando's elders in het land worden doorgeseind. Vandaar dat dit dagblad in 1998 werd verboden. Evenals hun drukkerij. Ook werd in 1998 de gelijknamige radiozender opgeheven. Het tijdschrift Egin bestaat al langere tijd niet meer. Laatst nog is er ook een ander Baskisch dagblad opgeheven. Samen met het verspreiden van folders en andere propagandatechnieken probeerde de organisatie zoveel mogelijk mensen achter zich te krijgen en hun mening te laten horen. Financiën Het houden van een beweging als de ETA kost natuurlijk wel het nodige geld en daarom ging ik op zoek naar de manieren waarop de ETA zich financieel staande weet te houden. Zo kwam ik erachter dat dit niet helemaal gladjes verloopt. De activisten plegen namelijk meer dan eens bankberovingen. Het gijzelen en afpersen van mensen vinden ze ook financieel noodzakelijk; zo ontvoerden zij zakenlieden soms wel een jaar lang omdat deze hun acties niet financieel wilden ondersteunen. Afschuwelijk dus; maar wel de harde waarheid. De Egin, het eerder genoemde dagblad, wordt er trouwens ook van verdacht de ETA financieel te hebben ondersteund.
14
Aanslagen De marxistisch ingestelde leden van de ETA begonnen op den duur echter in te zien dat ze met het verspreiden van folders en dergelijke toch niet verder kwamen dan de bedoeling was. Ze moesten dus iets anders bedenken om hun doel, onafhankelijkheid, te bereiken. Om deze redenen besloten de ETA leden dat zij over moesten gaan op het plegen van illegale acties, tegen de PNV en het Franco-regime. Waarbij zij doelden op politici, militairen, ambtenaren enz. Allerlei mensen die op wat voor manier dan ook belangrijk zijn voor de veiligheid van Spanje en Frankrijk. Zo hoopte de ETA op een goede stoot publiciteit. Na verschillende acties met vervaarlijke afloop, waarbij dus net geen dode viel (bijvoorbeeld het laten ontsporen van een trein vol met politici!), viel in 1968 de eerste dode: het hoofd van de geheime politie in San Sebastian, werd voor zijn huis vermoord. In 1973 kwam de ETA pas echt wereldwijd in het nieuws door een bomaanslag op admiraal Luis Carrero Blanco. Luis Carrero Blanco was de gedoodverfde opvolger van Franco. De ETA noemde dit zelf gek genoeg de operatie 'Ogro', wat vertaald vanuit het Spaans 'menseneter' betekent. Vanaf deze aanslag begon in feite de terreur die we nu nog kennen. Sindsdien heeft de ETA al vele slachtoffers op zijn naam staan (ongeveer 800!). Niet alleen politici en ambtenaren waren nog langer het slachtoffer van deze terreurorganisatie, steeds meer onschuldige burgers vonden de dood, als gevolg van een, ietwat, uit de hand gelopen vrijheidsstrijd. Het meest werden er (en volgens mij nu nog steeds) gebruik gemaakt van bommen die in auto's werden geplaatst en die geparkeerd stonden in drukke straten of voor grote gebouwen.
Op deze illustratie zie je een auto na een bomaanslag van de ETA
15
In 1975 stierf Franco en omdat er voor hem geen geschikte vervanger meer was (L.C Blanco was immers in 1973 vermoord), ging men in Spanje in 1977 maar over op de democratie. Vooral na de invoering hiervan, begonnen de bloedbaden pas echt. Er ontstond onrust binnen de organisatie mede doordat zij steeds minder steun vond in de Baskische bevolking. Hierdoor zeiden veel leden de ETA vaarwel. De harde kern bleef echter over waardoor de acties nog heftiger werden. De ETA besloot om in 1978 handig gebruik te maken van de net ingevoerde, nieuwe democratie en vond steun in de partij genaamd, de Herri Batasuna (over deze partij vertel ik je later in dit hoofdstuk meer). De Herri Batasuna was een legale politieke partij die hun ideologie en acties goedkeurde. Met behulp van deze partij dacht de ETA een steun in de rug te krijgen richting hun droom van onafhankelijkheid. Niets was echter minder waar, want de ETA zette zijn moordaanslagen voort (vooral met de eerder genoemde bomaanslagen), en dat viel natuurlijk niet in de smaak bij de hoge heren van Spanje en Frankrijk. Nu, in 2003, bijna dertig jaar later is hun doel immers nog niet bereikt. In 1992 werd het aantal aanslagen gelukkig toch aanzienlijk minder, Maar dit kwam door de Spaanse harde aanpak, waardoor de ETA- top vluchtte naar Frankrijk. Hier waren ze ook niet veilig want daar werd een topman van de ETA gearresteerd. Dit wil nog niet zeggen dat de ETA gestopt was met haar acties. In een later hoofdstuk lees je namelijk dat er nog regelmatig aanslagen werden/ worden gepleegd. De ETA ging dus gewoon vrolijk verder. Intussen zijn er nog meer ETA-leden door de Spaanse en Franse politie opgepakt. Politiek Zoals je eerder al kon lezen probeerde de ETA het in 1978 eens over een andere boeg te gooien, door hun stem in de politiek te laten gelden. Hoewel de links-nationalistische partij, die de originele naam Herri Batasuna (wat Volkseenheid betekent)draagt nooit heeft toegegeven volledig achter de ETA te staan, wordt zij door velen toch als dé politieke vleugel van de ETA beschouwd.
Handelsmerk van de Herri Batasuna
Dit lijkt me niet echt onlogisch, omdat deze partij, als enige in Spanje nooit iets negatiefs over de ETA heeft gezegd. In 1996 gebeurde het zelfs dat de Herri Batasuna als verkiezingsspot een band aangeleverd heeft, waarin een 16
onderhandelingsvoorstel werd gedaan, ook wel het Democratisch Alternatief genoemd. Opvallend waren de eisen die de Herri Batasuna in dit voorstel deed zo noem ik even: vrijlating van de ETA-gevangenen; terugtrekking van leger en politie in Spanje tegenover de ETA; een volksstemming over de onafhankelijkheid van Baskenland en een nationaal zelfbeschikkingsrecht. Deze eisen zijn exact dezelfde als enkele eisen van de ETA. Niet gek dus dat in 1997 23 bestuursleden van de Herri Batasuna tot 7 jaar cel werden veroordeeld omdat zij ervan verdacht werden samen te werken met de ETA. Twee jaar later kwamen zij al weer vrij omdat de straf te zwaar scheen te zijn. In 1998 werd de partij verboden en daarom ging zij verder in de regionale politiek. Hier zei de partij te staan voor vrede en een maand later vonden er inderdaad vredesonderhandelingen plaats met als gevolg een staakt-het-vuren. Vijf zielige maandjes duurde dit echter, waarna er alweer een bom in Madrid ontplofte. De partij heeft ook nog verscheidene malen van naam veranderd; van Herri Batasuna (= Volkseenheid) naar Batasuna (= Eenheid) en van Batasuna naar Euskal Herritarrok (waarvan ik, jammer genoeg, de Nederlandse betekenis nergens kon vinden). Conclusie Kort gezegd begon de ETA haar strijd dus met het uitdelen van folders maar staat ze voornamelijk bekend om haar (terroristische) aanslagen van de laatste tijd. Ze komen aan geld door het op de wreedste manieren af te troggelen van mensen en probeerden hun streven naar onafhankelijk meer flair te geven door steun te zoeken in een politieke partij.
Een aantal terroristische aanslagen v.d ETA
17
Bronvermelding:
Sites http://proto.thinkquest.nl/˜llb142/pages/terreurgroepen/eta.htm - Auteur: onbekend http://vianenettworks.es/personal/angelberto/nl-historiaETA.htm - Auteur: onbekend http://oud.refdag.nl/bui.000122bui15.html - Auteur: onbekend http://atlasonline.fhj.nl/archief/gr4a/geschiedenis.htm - Auteur: onbekend http://home.wanadoo.nl/marcelboven/Eta1.html - Auteur: Marcel Boven http://csvincentvangogh.nl/vakken/cultuur/geschiedenis/povwo5/baskenland/ba skenlandhist.html - Auteur: onbekend http://www.planet.nl/news/0,2031,80_468_11352644,00.html - Auteur: onbekend
CD-roms: Encarta 98
Een verslagen politieagent na alweer een aanslag van de ETA
18
Hoofdstuk 6:Eta en connecties Gemaakt door: Kirsten Hoornweg De ETA is dus een terreurorganisatie. Maar werkt de ETA ook samen met andere terreurorganisaties? En gebeuren er ook dingen in Nederland die te maken hebben met de ETA? Dat zijn de twee vragen waar ik in dit hoofdstuk antwoord op ga geven. Spaanse contacten De Europese Unie heeft een rapport uitgebracht waarin staat dat de ETA samenwerkt met partijen/ andere terreurorganisaties zoals: - KAS; - XAKI; - EKIN; - Batasuna; - Jarrai-Haikaseyle en - Gestoras pro-aminestia. Dit bewijst dat de ETA een wijdvertakte organisatie is, waaronder een jeugdorganisatie en een beweging voor amnestie. En natuurlijk niet te vergeten de belangrijke partij Batasuna. Ierse contacten Ook is bewezen dat de ETA een voorbeeld heeft gehad aan de IRA. Met name het IRA succes, met betrekking tot de wapenstilstand is een voorbeeld geweest. Toen de wapenstilstand bij de IRA aan de gang was, kondigde de ETA een eenzijdig bestand af.
De IRA (Irish Republican Army)
De ETA met betrekking tot Nederland In Nederland is er ook iemand opgepakt die banden heeft met de terreurorganisatie de ETA. De Catalaan Juan Rodriguez is, onder de schuilnaam Marc, in januari 2002 opgepakt in Nederland op verzoek van Spanje. De arrestatie vond plaats in een supermarkt, bij het appartementencomplex waar hij woonde. Hij wordt ervan
19
verdacht banden te hebben met de terreurorganisatie de ETA. Juan zit vast in een zwaar bewaakte gevangenis in Vught. Nadat hij was gearresteerd, volgde er op donderdag 24 januari om half vier ‘s ochtends een inval in zijn woonruimte. Een 200 man tellende politiemacht viel het appartementencomplex 'Vrankrijk' aan de Spuistraat in Amsterdam binnen. Voor een deel van het appartement had de politie geen huiszoekingsbevel, maar toch werd het doorzocht. Een Spaans boek en een collectie waterpistolen werden gevonden. De eigenaars van het appartementencomplex werden behandeld als zware terroristen. Inmiddels gonst het van de geruchten. Volgens het Spaanse persbureau EFE en de krant El Mundo heeft Juan de ETA informatie gegeven over extreem rechtse organisaties en over verschillende journalisten. Het zou gaan over verschillende doelwitten van de ETA. Ook scheen hij als een bovengrondse cel te werken, dat betekent dus dat hij meedeed aan aanslagen en soortgelijke acties. Volgens de Spaanse televisie was Juan in Nederland bezig een netwerk op te zetten voor het opvangen van ETA-leden die op de vlucht zijn voor de politie. Andere Spaanse media beweerden dat Juan een aanslag voorbereidde op koning Juan Carlos, die op twee februari aanwezig was op de bruiloft van WillemAlexander en Maxima. Ook Nederlandse kranten reageerden. Zo meldde de Telegraaf dat de BVD (Binnenlandse Veiligheids Dienst) al een tijdje vermoedde dat het appartementencomplex in de Spuistraat een Europees steunpunt voor terreur was. Maar ze hadden nog niet genoeg bewijzen en redenen om hem op te kunnen pakken. Juan Rodriguez wordt een actief lid van de ETA genoemd en het appartementencomplex een commandocentrum voor gewelddadige acties. Ook was Juan zanger van een hardcore- punkband, genaamd 'Kop', wat slag of stoot betekent. De laatste cd van Kop heet Ofensiva en klinkt erg militant, maar de leden van de band hadden gelukkig nog nooit naar wapens gegrepen. De band staat bekend als zeer kritisch, daarom behoort hij in het alternatieve circuit ook tot de middelgroten. Kop trad op met bekende bands, zoal Soulfly en trok in Spanje zo’n tienduizend bezoekers. Niet alleen had de band Kop veel bezoekers, maar ook meer dan zeventig Spaanse bands namen het voor hen op. Ze vonden de muziek van Kop een middel tegen sociale onrechtvaardigheid, onderdrukking en beperking van vrijheid. Ook vonden ze dat de muziek de linkse sociale beweging verdedigde. De zeventig bands verzetten zich tegen de criminalisering van Kop en het schaden van publieke personen, maar de media vonden dat Juan schuldig was, totdat het tegendeel werd bewezen. 20
De media meldden ook dat de band Kop vaak optrad in gemeenten waar Baskische nationalisten en aan de ETA gelieerde partijen het voor het zeggen hebben. Juan was sinds september 2001, spoorloos uit Barcelona verdwenen. De gearresteerde ETA-strijder Fernando Garcia Jodra, heeft aan Guardia Civil een verklaring afgelegd, waarin hij heel precies de zanger van Kop beschreef. Juan werd er van beschuldigd gegevens aan de ETA verstrekt te hebben over extreem rechtse leiders in Catalonië, waaronder Pedro Varela, leider van het neonazistische Circulo Español de Amigos de Europa (CEDADE), en een andere neonazi, Jorge Motta. Niet alleen andere bands reageerden op de arrestatie van Juan en op zijn band Kop, ook bewoners van het appartementencomplex reageerden erop. Ze zeiden dat ze wisten dat de criminalisering van Kop al een tijdje aan de gang en Juan bij hen kwam, omdat hij rust nodig had. Hij moest even weg uit Barcelona. De bewoners weigerden zomaar aan te nemen dat Juan betrokken was bij de ETA. Ze wilden eerst bewijzen zien en dan pas geloven. Ze wisten wel dat de muziek van Kop wel ging over verzet tegen Spanje, maar de vraag is hoe ze dat verzet wilden bereiken. Ook wisten de bewoners dat Juan zich bezig hield met rechts-extremisten en hij dat zijn muziek gebruikte om hen te bestrijden. De leden van Kop hebben in interviews veel kritiek gegeven op de ETA en haar ontvoeringen. Conclusie De ETA werkt dus samen met verschillende partijen in Spanje, maar hoe ze precies samenwerken is niet bekend, want bij aanslagen zijn alleen ETA-leden aanwezig. Ook heeft de ETA iets te maken met de IRA, maar zover bekend is helpen ze elkaar niet met aanslagen plegen, maar hoe dan wel? Daar zullen we waarschijnlijk nooit achterkomen. Tenslotte is er de vraag of er in Nederland ook dingen gebeuren die met de ETA te maken hebben. Het antwoord daarop is eigenlijk gewoon ‘ja‘, er gebeuren in Nederland ook dingen die wat te maken hebben met de ETA. Juan Rodriguez is in Amsterdam opgepakt, omdat hij banden had met de terreurorganisatie de ETA. Dit is een van de weinige arrestaties, zover ik weet, die in Nederland heeft plaatsgevonden in verband met de ETA. Meer informatie over de ETA in de actualiteit is te lezen in hoofdstuk 8.
21
Bronvermelding
Sites: http://www.rnw.nl/achtergronden/html/euo11228.html - Auteur: onbekend http://www.groene.nl/2002/0204/jb_krakers.html - Auteur: Joeri Boom
22
Hoofdstuk 7: Reacties en gevolgen Gemaakt door: Lysanne Hommels De ETA mag dan wel strijden voor de onafhankelijkheid van Baskenland, maar dat betekent niet dat alle inwoners van Baskenland het met (de werkwijze van) de ETA eens zijn. Hoe reageren zij en de rest van de wereld op het optreden van de ETA? En wat zijn de gevolgen ervan? In dit hoofdstuk zal ik proberen daar antwoord op te geven. Sympathie en angst In 1970 kreeg de ETA internationale bekendheid door het beruchte proces van Burgos. Bij dat proces waren zestien ETA-leden aangeklaagd. De vonnissen waren zes doodstraffen en 700 jaar gevangenisstraf. Doordat vanuit de hele wereld negatieve reacties en protesten kwamen, werd het vonnis omgezet in gevangenisstraffen. In die tijd kon de ETA nog op veel sympathie en steun rekenen. Nu is dat wel anders. Sinds de ETA hun werkwijze hebben veranderd (van geweldloos naar terroristisch), zijn steeds meer mensen tegen de ETA. In Spaans-Baskenland voelen de niet-nationalisten zich bedreigd. Maar ook sommige nationalisten die het niet met de werkwijze van de ETA een zijn, voelen zich niet helemaal op hun gemak. Je wordt door de politie al verdacht van ETAlidmaatschap als je enige sympathie toont voor de onafhankelijkheidsbeweging. Zulke nationalisten kunnen het dan wel eens zijn met de doelen van de ETA, maar dat betekent niet dat ze het eens zijn met de werkwijze of dat ze er lid van zijn. Uit angst om gearresteerd en gemarteld te worden, laten de nationalisten niet snel hun ideeën horen. Ook voor de ETA zelf zijn de Basken bang. In de ogen van de linkse ‘abertzales’ (patriotten) is iedereen die geen voorstander is automatisch een tegenstander. De tegenstanders moeten uit de weg worden geruimd, volgens de patriotten. De Basken moeten dus oppassen met wat ze zeggen en doen. In de politiek is maar weinig sympathie voor de ETA. Vlak voor de verkiezingen kidnapte de ETA een gewone Baskische burger. Dat was dus niet zo’n slimme zet zo vlak voor de regionale en gemeentelijke verkiezingen. Toch maakte Herri Batasuna, de politieke arm van de ETA, zich niet te veel zorgen om de gevolgen voor de verkiezingen. ‘De ontvoering zal meespelen in het stemgedrag, zeker nu de andere partijen uitdrukkelijk vragen niet op Herri Batasuna te stemmen’, zei Roberto San Pedro, lid van de Mesa Nacional (Nationale Raad) van Herri Batasuna. ‘Toch denk ik dat we hetzelfde resultaat, zo’n zestien procent van de stemmen, zullen behalen als bij de regionale verkiezingen van vorig jaar.’ Na de verkiezingen bleek de aanhang met een kwart te zijn verminderd… Eén van de 25 leidende figuren van Herri Batasuna, Carlos Rodriguez, maakt zich kwaad: 'Wij worden ten onrechte steeds afgeschilderd als de politieke arm van 23
de ETA. De onafhankelijkheidsgedachte leeft bij veel mensen. Herri Batasuna is de enige organisatie die dit via de politiek probeert te bereiken. Maar omdat wij te sterk werden hebben onze tegenstanders ons in de hoek gezet.' Buiten de aanhangers van Herri Batasuna, KAS en andere clubs die iets daarmee te maken hebben, zijn er maar weinig mensen die de ideeën van de ETA nog serieus nemen. De organisatie is gegroeid tot een ordinaire moordmachine waarvoor geweld langzamerhand een gewoonte is geworden. Demonstraties en andere acties Om zich te verzetten tegen de ETA zijn veel organisaties opgericht, zoals de Gesto Por la Paz (‘Gebaar voor de vrede’) en Basta Ya. Basta Ya gebruikt Manos Blancas (‘Witte handen’) als embleem voor hun organisatie. Het symbool van twee witte handen wordt gebruikt als protest tegen de ETA. Basta Ya is opgericht voor Baskische burgers. Ook al hebben de burgers verschillende ideeën, ze willen de volgende punten met hun organisatie bereiken: - Weerstand bieden tegen ieder terrorisme, ongeacht de vorm, herkomst of intensiteit. - Steun verlenen aan de slachtoffers van het terrorisme en politiek geweld - Verdedigen van de rechtstaat, die is vastgelegd in de grondwet en het statuut van de Baskische Autonomie. Basta Ya gebruikt witte handen als embleem voor hun organisatie
Niemand vertegenwoordigt de hele club, maar als lid vertegenwoordig je alleen zichzelf. De activiteiten van Basta Ya zijn daardoor heel uitlopend: van handtekeningenacties tot het organiseren van betogingen. Na de ontvoering van de Baskische transportondernemer José Maria Aldaya riepen de tegenstanders van het ETA-geweld de Baskische bevolking op tot het dragen van blauwe lintjes als protest. Het was een gebaar dat in Baskenland zeker niet zonder risico is. Toch werd het lintje massaal gedragen. Een jaar daarvoor was er ook al met succes zo’n zelfde lintjesactie geweest. Daarnaast was dat jaar ervoor ook een demonstratie georganiseerd. Dat was toen georganiseerd tijdens de ontvoering van de Baskische industrieel Julio Iglesias Zamora. De organisatie Gesto Por la Paz is de drijvende veer achter de lintjesactie. Ook organiseerde ze een demonstratie in San Sebastián tegen de ontvoering van Aldaya. Deze demonstratie werd door 70.000 Basken bijgewoond. 24
de blauwe lintjesactie
‘Gesto Por la Paz is een antwoord op het ETA-geweld’, legt woordvoerster Itziar Aspuru uit. ‘We proberen de Basken ervan te overtuigen dat de gewapende strijd van de ETA alleen maar doden en leed heeft opgeleverd. We willen duidelijk maken dat de leugens en het geweld van de ETA niets te maken hebben met de politieke problemen tussen het Baskenland en de Spaanse staat. Nationalisme en geweld vallen niet samen, zoals de ETA wil doen geloven.’ Tijdens de demonstratie die georganiseerd was door Gesto Por la Paz probeerde Basta Ya de steun van zoveel mogelijk burgers te vinden. In minder dan twee weken werd het voorstel van de Basta Ya door meer dan zes duizend mensen ondertekend, waaronder vier duizend Baskische burgers die ondanks het risico voor hun eigen persoonlijke veiligheid, hun handtekening gaven met toestemming om die te publiceren met naam. De financiële privé-giften, die dienden om te kosten van de organisatie te dekken, overtroffen ook alle verwachtingen. Volgens Aspuru, de woordvoerster van Gesto Por la Paz zijn er op dit moment twee conflicten in Baskenland: ‘Aan de ene kant is er de confrontatie tussen geweldplegers en de mensen die vrede willen, aan de andere kant het conflict tussen Euskal Herria (de Baskische natie) en de Spaanse staat. Wij willen het protest organiseren tegen de ETA-moordenaars, verder zijn we politiek neutraal. In onze organisatie zitten zowel nationalisten als niet-nationalisten.’ Nu aan vele nationalistische eisen al is tegemoetgekomen (lokale politie, onderwijs) zijn de bloedige aanslagen in de ogen van de meerderheid van de Basken zinloos. ‘ETA beschuldigt ons ervan op zoek te zijn naar confrontaties in de Baskische samenleving’, zegt Itziar Aspuru. ‘Maar het enige wat we willen is protesteren tegen het geweld. We moeten alle Basken overtuigen van de noodzaak van vrede.’ De overdrevenheid van de ETA heeft allang niet meer de aantrekkingskracht die ze in de jaren zestig en zeventig nog wel had. Itziar Aspuru zei daarover: ‘Door de democratie zijn we gewend geraakt aan het op een vreedzame manier oplossen van conflicten. De Basken zien ook het groeiende protest tegen het
25
ETA-geweld. De angst is aan het verdwijnen, hoewel in sommige plaatsen de mensen nog steeds bang zijn zich openlijk tegen de ETA te verzetten.’
Mensen demonsteren tegen de ETA In het hoofdkwartier van de Herri Batasuna erkennen ze dat ook wel: ‘We kunnen de realiteit niet negeren’, zegt Roberto San Pedro. ‘Veel Basken kritiseren ETA om haar methoden. Maar een groot deel van de Basken deelt de ETA-eisen wat betreft het recht op zelfbeschikking van de Basken en de incorporatie (genootschap) van Navarra in Euskal Herria (de Baskische natie).’ Herri Batasuna organiseerde een dag na de massale manifestatie voor de vrede van Gesto Por la Paz haar eigen optocht in San Sebastián. De optocht kreeg de titel ‘Gora ETA Militarra!’ (‘Leve ETA-militair!’). In de toespraken werd niet over de ontvoering van Aldaya gesproken… In 1997 werd gemeenteraadslid Miguel Angel Blanco ontvoerd en vermoord. Toen demonstreerden zes miljoen Spanjaarden een week lang tegen het ETA-geweld! De aanhoudende terroristische aanslagen zorgen voor onrust in de Spaanse maat-schappij. Soms komen er zelfs criminele tegenacties. Uit een gerechtelijk onderzoek bleek dat een aantal voormalige bestrijders van het terrorisme zich schuldig maken aan ernstige misdrijven tegen de ETA. De zogenaamde GAL (Grupos antiterroristas de liberación) was een antiterroristische bevrijdingsgroep. Ze bestonden uit leden van veiligheidsdiensten, de Guardia Civil (de Spaanse rijkspolitie) en huurlingen. Ze vermoordden van 1983 tot 1987 achtentwintig mensen. De meerderheid van die vermoorde mensen waren vermoedelijke ETA-leden. Tien van de slachtoffers hadden niets met de ETA te maken en waren onschuldige burgers…
26
Vredesproces Geheime onderhandelingen met ETA leverden in de jaren tachtig niets op. Sinds 1998 probeerde de Baskische regering een vredesproces op te starten. Alle partijen zitten wat de ETA betreft min of meer op één lijn: geen onderhandelingen voordat het geweld is afgezworen. Maar de Spaanse regering werkt niet echt mee: ze willen alleen praten over de versoepeling van het gevangenenbeleid en weigeren over de politieke kwesties rondom dit conflict te spreken. Voor de ETA was een agenda met politieke punten juist de minimumvoorwaarde. ‘De regering wil helemaal niet onderhandelen met ETA’, zegt Roberto San Pedro van Herri Batasuna, ‘en ze verbergt dat door van tevoren voorwaarden te stellen aan een eventuele dialoog. Op die manier wordt het onmogelijk om tot een oplossing te komen, zoals bijvoorbeeld in NoordIerland gebeurt.’ Het Spaans-Baskisch conflict raakt op 16 september 1998 in een stroomversnelling. Een meerderheid van Baskische politieke partijen tekende toen het zogenaamde Lizarra akkoord, waarin om een open vredesproces werd gevraagd. De ETA riep ‘een volledig bestand voor onbepaalde tijd’ uit. Ondanks de wapenstilstand blijft het onrustig. Enkele kleinere Baskische groeperingen bleven gewelddadige acties uitvoeren. Ook bleven de beschuldigingen zeggen dat zowel ETA als de Spaanse regering de mensenrechten overtraden. Er verscheen een rapport van Amnesty International, waarin stond dat martelingen door de Spaanse politie nog steeds voorkwamen ondanks de wapenstilstand van de ETA. Ook bleek dat martelaars en leden van doodseskaders onstrafbaar zijn. Vaak werden ze zelfs gepromoveerd! In november 1999 maakte de ETA een eind aan dat bestand dat zij voor onbepaalde tijd hadden afgekondigd. Het Baskisch vredesproces had toen ruim een jaar geduurd. De spanning nam sterk toe toen de ETA weer gewoon verder ging met haar campagne van moord, afpersing en intimidatie. Sinds de ETA het bestand heeft beëindigd, worden er in heel Spanje weer aanslagen gepleegd. Oplossen en voorkomen Aznar beloofde toen hij premier van Spanje werd dat hij wat aan de terreur zou doen: ‘We staan niet toe om terreur over dit land uit te oefenen. We zullen ze bestrijden met alle kracht, moreel en materieel, die we hebben.’ Aznar, die eerst leider was van de Partido Popular (landelijke, politieke volkspartij in Spanje), was het jaar ervoor zelf doelwit geweest van een mislukte bomaanslag. Als premier liet hij het bestuur van de Herri Batasuna oppakken. Na hun veroordeling kwamen ze op vrije voeten, omdat het Hooggerechtshof de straf zeer overdreven vond… Hiermee eindigt voor Aznar de strijd niet. Onder leiding van Aznar worden mensen gearresteerd en wapens worden in beslag genomen. Ondanks dat houden de aanslagen niet op. Daarom wil hij hulp van het buitenland. Er ontstaat een samenwerking met Frankrijk. Frankrijk was in 1986 al met een strenger uitzettingsbeleid begonnen, maar nu zouden ze het nog beter gaan 27
aanpakken. Aznar wilde uiteindelijk de hele Europese Unie bij de strijd tegen de ETA betrekken. Na de aanslagen van 11 september stond ‘terreur’ meteen in de hele wereld bovenaan de agenda. De Verenigde Staten zetten meteen de ‘Taliban van Baskenland’ op de lijst van terroristische organisaties. Als de Europese Unie in 2001 zelf ook een lijst van organisaties maakt, wordt de ETA officieel een terroristische organisatie. Dit houdt in dat: - ‘de rechters en andere justitiële autoriteiten in de EU-lidstaten elkaar de breedst mogelijk assistentie verlenen’ - ‘degenen die terroristische daden financieren, steunen of plegen niet meer worden opgevangen in EU-lidstaten’ Maar Aznar wil nog meer. Hij wil dat Europa actief gaat proberen de ETA te ontmantelen door bijvoorbeeld inlichtingendiensten samen te laten werken. Maar dat is nog niet gelukt. In een land zoals Spanje, waar al jaren terrorisme voorkomt, heeft de overheid bepaalde verzekering geregeld. Voorlopig is het grootste probleem van de verzekeringswereld dat ze moeilijk de gevolgen van terrorisme in kunnen schatten. Bijvoorbeeld toen na de ramp van 11 september de maatregelen in de luchtvaart waren verzwaard. Terroristen gaan dan op zoek naar andere doelwitten die makkelijker zijn. Dus je kunt de risico’s aan de ene kant wel verkleinen, maar daardoor ontstaan er ergens anders weer nieuwe risico’s… Spanje wilde het conflict oplossen door onderdrukkende maatregelen. De secretaris-generaal van de Partido Popular, Carloz Iturgaiz, zegt hierover: ‘Je praat niet met terroristen. Door een betere samenwerking tussen de verschillende politie-eenheden kan en zal het terrorisme verdwijnen. Bovendien hebben deze lieden geen recht van spreken, want slechts een klein deel van de bevolking wil onafhankelijkheid’. Met ‘een klein deel van de bevolking’ bedoelt hij de 15 % van de stemmen die het extreme Herri Batasuna bij de laatste verkiezingen kreeg. Maar door die onderdrukkende maatregelen zitten nu vijfhonderd mensen in de gevangenis en ongeveer tweeduizend gevluchte Basken wonen noodgedwongen over de hele wereld verspreid. De Spaanse regering verspreidt de ETA-leden die hun straf uitzitten over verschillende gevangenissen in het hele land. Zo proberen ze te voorkomen dat een groep ETA-leden terreur op de rest kan uitoefenen in de gevangenis. Dit beleid heeft inmiddels positieve gevolgen: enkele ETA-gevangenen uiten openlijk kritiek op de acties van hun voormalige clubleden. Toch durven ze dit niet officieel uit te spreken. Het ‘syndroom van Yoyes’ weerhoudt hen waarschijnlijk daarvan. Dit syndroom is vernoemd naar de ETA-activiste María Dolores Gonzales, die ook wel Yoyes werd genoemd. Zij werd in september 1986 vermoord, omdat ze met de Spaanse overheid over een vervroegde vrijlating uit de gevangenis had onderhandeld, in ruil voor het verbreken van de banden met de ETA. De gevangenen willen niet eindigen zoals Yoyes. Zoals Herri Batasuna 28
zegt: ‘De ETA is immers in oorlog…’ In 1999 werd het waargebeurde verhaal van Yoyes verfilmd.
De filmposter van Yoyes
Ook worden er steeds meer veiligheidsmaatregelen genomen bij grote evenementen. Toen er in 2000 een Europese top was in Biarritz (dat ligt in Frans-Baskenland) waren er zeer zware veiligheidsmaatregelen getroffen. Er waren in totaal vier duizend politiemensen ingezet! Amnesty International wilde door middel van een rapport aangeven wie van beide partijen (de Spaanse regering en de ETA) mensenrechten overtrad. Zo wilde Amnesty in ieder geval rust krijgen in het land. Dit zijn een aantal punten uit het rapport: - Zowel de Spaanse regering als de ETA moet respect hebben voor de mensenrechten. - De Spaanse regering moet onmiddellijk de wetten intrekken, waarmee verdachten van terroristische daden tot vijf dagen gevangen kunnen worden gehouden. - Amnesty adviseerde de verdachten niet meer te blinddoeken of een kap over hun hoofd te zetten. - Daarnaast raadde ze aan verhoren op video op te nemen. Dit als waarborg voor zowel gedetineerden ter bescherming tegen agenten van de Guardia Civil (de Spaanse rijkspolitie) als voor de politie tegen valse beschuldigingen. - Verder deed ze ook een beroep op de ETA gedaan om direct een einde te maken aan het doden, ontvoeren en gijzelen van mensen. - Ook wil Amnesty dat de ETA stopt met geweld en intimidatie, zoals brandstichting, bomaanslagen en bedreigingen met de dood tegen politieke afgevaardigden, bedrijven, kranten, rechters en politieagenten. Alleen op die manier is het mogelijk vrede in Spanje en in Baskenland te krijgen, volgens Amnesty International. Nu is het alleen de vraag of ze allebei zich wat ervan aantrekken. De harde kern van de ETA zal heus niet zomaar stoppen met hun acties…
29
Internationale gevolgen Niet alleen in Spanje zorgt de ETA voor onrust. Afgelopen januari bijvoorbeeld heeft de ETA gedreigd met aanslagen op toeristenoorden in Spanje. De ETA waarschuwde verschillende reisorganisaties, waaronder een aantal Nederlandse, voor aanslagen op toeristen. Ze noemde de toeristenplaatsen zelfs ‘oorlogsgebieden’! Je kunt je wel voorstellen dat toeristen op deze manier niet met een gerust hart op vakantie gaan. De reisorganisaties willen natuurlijk de toeristen op hun gemak stellen. Op de site van Elmar Reizen, een Nederlandse reisorganisatie, wordt je helemaal up to date gehouden over de verschillende ontwikkelingen in het land van jouw bestemming. De berichten over Spanje gaan vooral over aanslagen in of in de buurt van toeristische steden. Bij zulke aanslagen zijn wel eens onschuldige toeristen gewond geraakt. De ETA probeert met deze dreigementen en aanslagen de toeristenindustrie, die voor Spanje zo belangrijk is, lam te leggen. Dat doel hebben ze eigenlijk nog nooit bereikt: de toeristen blijven niet weg. Er ontstaan ook spanningen tussen landen. Dit gebeurt als landen niet willen meehelpen in de strijd tegen de Spaanse terreur of als landen bepaalde verdachten niet uit willen leveren. Spanje werd bijvoorbeeld kwaad op België toen België weigerde twee Baskische ETA-verdachten uit te leveren. Maar ook op een rare manier in Nederland kwam je de naam ETA tegen. Bij het huwelijk prins Willem-Alexander en Máxima Zorreguieta mochten de ouders van Máxima niet aanwezig zijn. In het verleden zou Jorge Zorreguieta, de vader van Máxima, verkeerde dingen hebben gedaan. Omdat hij ooit voorzitter was geweest van een Baskische vereniging werd in het onderzoek naar zijn verleden ook gekeken of hij enige banden had met de ETA… Zo zie je maar weer, de naam ETA kom je op de raarste plekken tegen! Conclusie Door het optreden van de ETA is veel onrust, spanning en wantrouwen ontstaan in binnen- en buitenland. Veel mensen over de hele wereld zijn tegen (de werkwijze van) de ETA. Door het oprichten van organisaties en organiseren van verschillende acties (demonstraties, handtekeningenacties, lintjesacties enzovoorts) proberen ze er wat tegen te doen. In de Spaanse politiek wordt onder leiding van Aznar hard gewerkt om de terreur aan te pakken, door bijvoorbeeld met meerdere landen samen te werken en internationale regels op te stellen. Maar de strijd tegen de ETA is nog niet gestreden!
30
Bronvermelding
Sites: http://www.planet.nl/news/0,2031,80_468_1352644,00.html -Auteur: onbekend http://www.elmarreizen.nl/informatie/nieuws/nieuwsarchief.asp?id=167&path=/i nformatie/landeninfo/landen/europa/spanje -Auteur: Ronnie Rokebrand en Max Roodnat http://www.wereldwijs.nl/secure/nieuws/k20014/baskenland.htm -Auteur: Wim Krijbolder http://www.stelling.nl/konfront/2e2000/8303.html -Geschreven namens: Solidariteitskomitee Esteban Murillo http://www.groene.nl/1995/05_31/eta.html -Auteur: Johan Faber http://www.vakantieklok.nl/spanje.htm -Auteur: onbekend http://www.omroep.nl/nos/nieuws/dossiers/eta/algemeen/achtergrondartikelen /strijd.html -Auteur: onbekend http://www.bastaya.org:8080/index.html -Auteur: onbekend
31
Hoofdstuk 8: De ETA in de actualiteit Gemaakt door: Judith Huijmans In dit hoofdstuk wil ik antwoord geven op de vraag: hoe is de ETA nu in de actualiteit? We moesten voor dit werkstuk 'een actueel onderwerp in een historische kader plaatsen'. Daarom ga ik uitzoeken wat er nu met de ETA gaande is en hoe ze de afgelopen jaren vooral in het nieuws waren. Aanslagen Natuurlijk is de ETA nu vooral in het nieuws door haar gewelddadige acties. Je leest om de haverklap weer een bericht in de krant, waarin staat dat er weer een bomaanslag in Spanje is geweest. Er worden vooral veel autobommen door ETAterroristen geplaatst. Meestal zijn de aanslagen gericht op mensen die een belangrijke rol hebben in de politiek. Ook worden veel mensen van de Guardia Civil of andere politie-eenheden slachtoffer van de ETA. Er zijn nu in totaal ongeveer 815 mensen gedood bij aanslagen. Van dat aantal was meer dan de helft bij Gardia Civil, de politie of andere (meestal gewapende) eenheden. De andere helft van de slachtoffers zijn burgers. De ETA wil natuurlijk nog steeds haar doel bereiken: een vrij Baskenland, en de terroristen denken dat door zoveel aanslagen plegen te bereiken. Maar tot nu toe is dat nog niet gelukt; Baskenland is nog steeds geen vrije staat. De laatste aanslag die gepleegd is (zover bekend), was op 18 februari van dit jaar. Daarbij is niemand omgekomen. Op 8 februari dit jaar is er wel iemand omgekomen bij een aanslag, namelijk Joseba Pagazaurtundua Ruíz.
Een bomaanslag in de wijk Vallecas (Madrid), waarbij zes mensen omkwamen
32
Ontvoeringen Ook met ontvoeringen is de ETA veel in het nieuws. De laatste tijd zijn er niet zoveel ontvoeringen geweest, maar een paar jaar geleden werden er vaak mensen ontvoerd. De ontvoeringen hebben als doel zoveel mogelijk geld in te zamelen om de acties van de ETA te financieren (zie ook hoofdstuk de 'werkwijze' van de ETA). In totaal zijn er 77 mensen ontvoerd. De meeste van hen hadden niets met de ETA of de politiek in Spanje te maken. De ontvoering van José Antonio Ortega Lara was verreweg de langste. Hij was op 17 januari 1996 ontvoerd en zijn ontvoering duurde maar liefst 532 dagen! De mensen in Spanje zullen hem nog lang herinneren. Hij was gemarteld en zijn lichamelijke conditie was zeer sterk achteruit gegaan (hij was 23 kilo afgevallen). Toen hij werd bevrijd kreeg de bevolking nieuwe hoop, maar helaas was de ontvoering van José Antonio Ortega Lara niet de laatste.
Dit is Adolfo Villoslada, hij is in 1989 ontvoerd, wel 85 dagen
Mensen opgepakt Je hoort tegenwoordig ook vaak dat er weer iemand is opgepakt. Meestal zijn dat mensen die een hoge functie hebben binnen de ETA. Ook hebben die mensen vaak een moord gepleegd. Ze hebben kans op extreem hoge straffen. In 2001, bijvoorbeeld, kreeg José Javier Zabaleta (een voormalig leider van de ETA) wel 200 jaar gevangenisstraf! Dat is heel erg veel, maar hij had dan ook een vijfvoudige moord gepleegd. Ook in Nederland is er wel eens iemand opgepakt (zie hoofdstuk 'De ETA in Nederland'). Onschuldige kinderen Kinderen worden helaas ook slachtoffer van de ETA. Als dat gebeurt, is dat natuurlijk ook in het nieuws. In totaal zijn er ongeveer 19 kinderen door acties van de ETA omgekomen. Dat zijn er dus heel veel. Het eerste slachtoffer van een actie was José María Piris Carballo. Hij was 13 jaar oud. Hij werd gedood toen hij op straat aan het spelen was. Er ontplofte een bom die door ETA-terroristen in een sporttas was gestopt en bij hem in de buurt stond. Eén van de laatste slachtoffers was Fabio Moreno. Hij was maar 2 jaar oud! Toen de auto van zijn vader ontplofte, raakte zijn vader en zijn tweelingbroertje 33
zwaar gewond. Fabio overleefde het helaas niet. Er zijn nog eens 13 kinderen tussen de 12 en 16 overleden door een autobom.
Dit is Ivan Tirado, het jongste slachtoffer van de ETA. Hij was 14 maanden oud toen hij werd verwond!
De terreur gaat door De ETA is nog niet gestopt met haar gruwelijke acties. Tegenwoordig worden er nog steeds bomaanslagen gepleegd, mensen ontvoerd en vallen er onschuldige slachtoffers. Het einde van de terreur is nog niet in zicht. Wel verliest de ETA steeds meer steun van de mensen in Baskenland, maar de harde kern zal doorgaan totdat ze hebben wat ze willen: een eigen staat. Conclusie Uit dit hoofdstuk is naar voren gekomen dat de ETA op veel verschillende manieren in het nieuws is geweest. De belangrijkste gebeurtenissen zijn natuurlijk de aanslagen die de terroristen plegen. Maar ook als er weer mensen opgepakt of ontvoerd zijn, hoor je de ETA in het nieuws. Zoals bij elke terreurorganisatie vallen er ook onschuldige slachtoffers. Zelfs kinderen zijn niet meer veilig met de ETA in de buurt. Aan al deze vreselijke gebeurtenissen is nog geen eind gekomen, want de ETA gaat door!
34
Bronvermelding:
Sites: http://www.omroep.nl/nos - Auteur: onbekend http://www.mir.es/oris/infoeta/indexin.htm (Engelse site van het Spaanse ministerie van Buitenlandse Zaken) - Auteur: onbekend
35
Totaaloverzicht van gebruikte bronnen: Boeken: 'Geschiedenis van Spanje', Robert Lemm, uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam, 1997, ISBN 90-295-2786-2 'Spanje: paradijs van tegenstellingen', Robbert Bosschart, uitgeverij Schuyt & Co, Haarlem, 1992, ISBN 90-6097-317-8
Sites: http://www.csvincentvangogh.nl/vakken/cultuur/geschiedenis/povwo5/baskenlan d/baskenlandhist.html - Auteurs: Janine, André-Willem en Marjoke (achternamen niet bekend) http://www.wereldwijs.nl/secure/nieuws/k20014/baskenland.htm - Auteur: Wim Krijbolder http://www.vianetworks.es/personal/angelberto/nl-historiaETA.htm - Auteur: onbekend http://www.nrc.nl/encyclopedie/1023434772013.html - Auteur: onbekend http://www.nos.nl - Auteur: onbekend http://www.rtlnieuws.nl - Auteur: onbekend http://oudref.dag.nl - Auteur: onbekend http://home.wanadoo.nl/marcelboven/Eta1.html - Auteur: Marcel Boven http://proto.thinkquest.nl/˜llb142/pages/terreurgroepen/eta.htm - Auteur: onbekend
36
http://oud.refdag.nl/bui.000122bui15.html - Auteur: onbekend http://atlasonline.fhj.nl/archief/gr4a/geschiedenis.htm - Auteur: onbekend http://www.rnw.nl/achtergronden/html/euo11228.html - Auteur: onbekend http://www.groene.nl/2002/0204/jb_krakers.html - Auteur: Joeri Boom http://www.planet.nl/news/0,2031,80_468_1352644,00.html -Auteur: onbekend http://www.elmarreizen.nl/informatie/nieuws/nieuwsarchief.asp?id=167&path=/i nformatie/landeninfo/landen/europa/spanje -Auteur: Ronnie Rokebrand en Max Roodnat http://www.stelling.nl/konfront/2e2000/8303.html -Geschreven namens: Solidariteitskomitee Esteban Murillo http://www.groene.nl/1995/05_31/eta.html -Auteur: Johan Faber http://www.vakantieklok.nl/spanje.htm -Auteur: onbekend http://www.omroep.nl/nos/nieuws/dossiers/eta/algemeen/achtergrondartikelen /strijd.html -Auteur: onbekend http://www.bastaya.org:8080/index.html -Auteur: onbekend
CD-roms: Encarta '98
37
Nawoord We zijn aan het einde gekomen van dit werkstuk. We vonden het een leuk onderwerp om ons in te verdiepen. We wisten aan het begin van het werkstuk nog niet veel over de ETA. Nu zijn we een stuk wijzer geworden. Als we nu iets actueels horen of zien over de ETA kennen we de achtergrond van de kwestie. De samenwerking is bij ons goed verlopen, omdat we duidelijke afspraken hebben gemaakt. Op 23 februari 2003 kwamen we bij elkaar om de deelvragen (die we tijdens de beschikbare lesuren verzonnen hadden) te verdelen. Ook hadden we de afspraak gemaakt dat we aan het eind van week 13 onze hoofdstukken af zouden hebben, zodat de mensen van lay-out genoeg tijd hadden om de puntjes op de i te zetten. We verzonden de hoofdstukken per e-mail naar de mensen die de lay-out verzorgden. Op 3 april kwamen we bij elkaar om te kijken hoe de lay-out was geworden en om het voorwoord en nawoord te schrijven. Een van de problemen die wij zijn tegengekomen, was dat sommige informatie uit verschillende informatiebronnen niet overeen kwamen. Toen besloten we allebei de verhalen te vertellen, omdat het niet duidelijk was welke van de twee de waarheid vertelde. Ook kwamen we er achter dat je voor krantenartikels uit bekende kranten op internet moest betalen. Dit vonden we een beetje raar en erg jammer. Daarnaast waren er weinig boeken te vinden over dit onderwerp. Dit hebben we opgelost door op internet informatie te zoeken. Verder zijn we geen echte problemen tegengekomen. Als er onduidelijkheden waren, bespraken we die op school. Doordat we antwoord gevonden hebben op onze deelvragen, konden we de hoofdvraag beantwoorden. De hoofdvraag luidde: hoe is de ETA van vrijheidsstrijd tot terreurorganisatie uitgegroeid? Nou, dat zit zo: De ETA was opgericht omdat de Basken een vrij en onafhankelijk Baskenland wilden. Dat wilden ze bereiken op een geweldloze manier, zoals folders verspreiden. Op deze manier kregen ze niet veel aandacht en bereikten ze hun doelen niet. Daarom gingen ze een andere werkwijze zoeken, waarbij ze meer aandacht kregen. Terreur leek de beste oplossing. Helaas helpt ook dit niet, want om Baskenland wordt nog steeds gestreden. Het einde van de strijd is nog niet in zicht......... maar het einde van ons nawoord wel. We hopen dat jullie, net als ons, veel geleerd hebben van dit werkstuk. Lysanne Hommels, Lucia Suzuki, Kirsten Hoornweg en Judith Huijmans.
38
