KISSING GOODBYE? Zeggen we het besparen vaarwel of gaan we voor kostenefficiëncy?

zet kennis in werking NR.

2

AUGUSTUS 2012

BEST PRACTICES Wat doen Wavin, IJsselheem en Eurosafe Solutions goed? pag. 9

OPINIE Meer vrouwen in de techniek redden de economie pag. 14

STELLING Crisis? Gewoon blijven investeren pag. 12

ANALYSE Zijn we nog wel veilig op het werk? pag. 17

10

BESPARINGSTIPS Wat iedereen wel weet, maar niet doet

MKB laat

24

MILJARD liggen

KISSING GOODBYE? Zeggen we het besparen vaarwel of gaan we voor kostenefficiëncy?

2

WinWin

NR.

2

Samen naar de top

WinWin wordt u aangeboden door Windesheim. Het kennis­ magazine biedt harde feiten, nuttige analyses, slimme praktijk­ voorbeelden en opinies van mensen die weten waarover ze praten. Windesheim verspreidt het blad onder ondernemers, hogere managers en bestuurders.

Redactieadviesraad: Hans Groenhuis (ROVA), Gijsje van Honk (Odeon De Spiegel Theaters), Ed Kooijman (DSM Resins), Maarten Roef (Wavin) en Marjanne Sint (Isala) Hoofd- en eindredactie: Windesheim

Kissing goodbye?

Succesvol ondernemen in crisistijd Feiten, cases, tips & trucs

Finance Wie durft? De beste inspirators volgens Windesheim

20

Windesheim draagt bij aan de maatschappelijke en economische ontwikkeling, door ondernemende mensen op te leiden die hun talenten optimaal benutten. Dat is niet alleen de verdienste van onze docenten en lectoren, maar ook van de 23 topfunctionarissen - fellows - die zich aan Windesheim verbonden hebben. Deze ceo’s, managers, directeuren en professoren delen kennis, adviseren en begeleiden studenten. Zo kan Windesheim onderwijs, onderzoek en ondernemen optimaal verbinden. En topstudenten leveren die ervoor zorgen dat Windesheim en organisaties in de regio de top bereiken.

14

Ik wens u veel plezier en inspiratie met het lezen van deze WinWin.

Albert Cornelissen, Voorzitter College van Bestuur Windesheim

Journalistieke begeleiding: Ravestein & Zwart

Teksten: Windesheim en Ravestein & Zwart

Vormgeving: Oranja

Overname van artikelen en beeld uit WinWin is alleen toegestaan na goedkeuring van Windesheim. Meningen in dit magazine weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de mening van Windesheim.

Fotografie: Shutterstock Rob Nelisse Kasper Veenstra

Kostenefficiency

En dus profileren we ons op vier herkenbare gebieden met als uitgangspunt dat Windesheim mensen opleidt tot waarde(n)volle professionals. Deze gebieden zijn: innovatie, mkb, gezondheid van jong & oud en educatie.

Ook Windesheim focust op kostenefficiency. En op kwaliteit. We gaan voor de top. Om het bedrijfsleven en de maatschappelijke organisaties in de regio te ondersteunen richt Windesheim zich bijvoorbeeld op de regionale topsectoren ‘hightech systemen en -materialen, chemie/kunststoffen, logistiek en gezondheid/life sciences’. Met een breed aanbod aan opleidingen en onderzoeken willen we recht doen aan de fijnmazige economische structuur en het innovatieve karakter van de regio.

Colofon

Thema:

4

Windesheim:

Hoe kijken ondernemers, directeuren en bestuurders uit de regio aan tegen deze economisch uitdagende ontwikkelingen? En de deskundigen van Windesheim? U kunt het lezen in deze editie van WinWin. Regionale, nationale en internationale toppers geven u een kijkje in de keuken van hun organisaties en de investeringen waar ze voor staan.

6

WINWIN

Ten Geleide

Waarschijnlijk let u net als menig organisatie op de kleintjes. Dat kan ook bijna niet anders in deze tijden van economische neergang. Het zal u dan ook niet verbazen dat dit nummer van het kennismagazine WinWin van Windesheim geheel in het teken staat van kostenefficiency. De koopkracht daalt, het consumentenvertrouwen neemt af en de verwachtingen zijn gespannen. Met alle gevolgen van dien: veel organisaties stellen investeringen uit en focussen op bezuinigingen. Dat is niet altijd even eenvoudig. Tegelijkertijd is het voor veel bedrijven en organisaties een uitdaging om het rendement te verhogen. Het vraagt om nieuwe inzichten, de nodige creativiteit en ‘ondernemerslef’.

3

nr.2 augustus 2012

Suggesties Heeft u opmerkingen over de inhoud of suggesties voor onderwerpen? Mail naar: [email protected] of schrijf naar: Redactie WinWin Postbus 10090 8000 GB Zwolle

Hoezo crisis? Gewoon blijven investeren En verder: 05 Intelligente stoel in Innovatie top 100 06 Hoe doen ze dat bij Wavin, IJsselheem en Eurosafe Solutions? 09 Tien tips om snel te besparen 31 Gastcolumn: Wachtend op de Apocalyps

I.O.

IN ONDERZOEK uit het opdrachten­­boekje van Windesheim

26

Zijn we nog wel veilig op het werk? De grens over Hoe financieren familiebedrijven hun buitenlands avontuur?

29

4

WinWin

5

nr.2 augustus 2012

Intelligente stoel in Innovatie Top 100

WINWIN'S TOP 5 Boeiende sprekers over financiën

WINNOVATIE

Finance. Wie durft? Het is een uitdagende tijd voor financials. De crisis heeft risico­ management prominent op de agenda gezet, doorgeschoten regelgeving in Nederland kost de financial een hoop kopzorgen en overnames zijn terug van weggeweest. Is uw organisatie klaar voor deze economische uitdagende tijd? WinWin vond op het web vijf veelvuldig geciteerde sprekers over financiën, kostenefficiëncy en ondernemerslef. Prof. dr. Arnoud Boot “Het roer in de financiële wereld moet om,” vindt hoogleraar Arnoud Boot. De vermogensbuffers om tegenslagen op te vangen moeten systematisch omhoog. Arnoud Boot is een fenomeen en veelgevraagde spreker over dit onderwerp. Hij hekelt de hebberigheid binnen de bankwereld waar goud verdiend kon worden aan zaken waar de klant niets aan had en waar lokale klantgerichte bankiers werden gezien als stumperds. Arnoud Boot is als hoogleraar in Ondernemingsfinanciering en Financiële Markten verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast is hij Kroonlid van de Sociaal Economische Raad. Hij verricht onder meer onderzoek naar de interactie tussen financiële theorie en bedrijfsbeleid. Door zijn onafhankelijke opstelling is hij een veelgevraagd adviseur van diverse overheden en organisaties.

Dr. Peter Epe RA De eisen die gesteld worden aan interne en externe verslaggeving veranderen in snel tempo. Oorzaken zijn de complexer wordende samenleving, de veranderende wet- en regelgeving en de toenemende internationale concurrentie. Niet alleen aan de financiële maar ook aan de maatschappelijke verantwoording worden steeds meer eisen gesteld. De controller en de accountant moeten zich aanpassen aan deze veranderingen, maar in welke richting en op welke manier? Peter Epe is lector Accountancy en Controlling bij

Windesheim en gespecialiseerd in externe verslaggeving. Hij doet onder meer onderzoek naar earnings management in relatie tot reputatiemanagement. Daarnaast coacht hij professionals aan de Business Universiteit Nyenrode.

Halla Tomasdottir “Ik wil niet zeggen dat mannen de schuld hebben van de financiële crisis, maar ze stonden wel aan het roer toen hij uitbrak”, aldus Halla Tomasdottir. Zij stelt dat een gebrek aan diversiteit leidt tot rampzalige gevolgen. Halla Tomasdottir sleepte haar bedrijf in financiële dienstverlening, Audur Capital, door het oog van de financiële storm in IJsland. Dit deed zij door ‘traditioneel vrouwelijke’ waarden toe te passen op financiële dienstverlening. Deze waarden zijn ‘bewustzijn van risico’s’ (niet investeren in dingen die we niet begrijpen), ‘zeggen waar het op staat’, ‘winst met principes’ (ecologisch verantwoord en duurzaam) en ‘het belang van emotioneel kapitaal’. Halla Tomasdottir wil deze waarden tot gemeengoed maken in de financiële wereld.

Prof. dr. Kees Cools Evolutionair gezien heeft de mens zich miljoenen jaren lang georganiseerd in groepen van 50 tot 150 mensen. In een groep van deze grootte kent iedereen elkaar bij naam en is er vertrouwen. Kees Cools is van mening dat de ontwikkeling naar steeds grotere bedrijven niet past bij de

mens en leidt tot vervreemding en overmatige controle. Tevens onderzocht hij o.a. de oorzaken van de grootste internationale fraudes en boekhoudschandalen van de afgelopen jaren. Hebzucht, geloof in luchtkastelen en narcistisch zonnekoninggedrag waren de belangrijkste oorzaken van die fraudes en schandalen, aldus het onderzoek van de hoogleraar Corporate Finance van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is partner bij Booz & Company en onder meer voorzitter van de audit committee van FNV Bondgenoten en voormalig lid van de Monitoring Commissie Corporate Governance Code.

Prof. mr. Steven Schuit Steven Schuit is gefascineerd geraakt door de vraag waarom er soms zo weinig meerwaarde binnen de raad van commissarissen ontstaat terwijl er toch in overgrote meerderheid prima mensen in zitten. Wat gaat er mis? Is er behoefte aan meer regels en meer kwaliteits­ eisen, of heeft het veeleer te maken met de ‘boardroom dynamics’, de onderlinge verhoudingen en de taakopvatting? Als Legal Counsel bij Allen & Overy, adviseur van diverse CEO’s en actief in vele raden van commissarissen heeft hij volop ervaring met de ‘boardroom dynamics’. Deze veelgevraagde spreker is verder hoog­ leraar Corporate Governance aan de Nyenrode Business University en hoogleraar International Commercial and Financial Law aan de Universiteit Utrecht.

Met een slimme bureaustoel kun je ver komen, zo bewijst Windesheim. Met de Axia® Smart Chair veroverden SallandElectronics, BMA Ergonomics en Windesheim een zevende plek in de MKB Innovatie Top 100. Dit is de ranglijst met de honderd meest innovatieve producten van het Nederlandse MKB.

De Axia® Smart Chair is het resultaat van een jarenlange samenwerking tussen de drie partijen. Dankzij een geavanceerde sensortechnologie geeft de Axia® Smart Chair de gebruiker directe feedback op de zithouding. Gebruikers van de stoel voelen zich daardoor fitter. Het resultaat: hogere arbeidsproductiviteit en minder uitval op het werk.

Nooit meer onnodige e-learning Het aanbod van e-learningopleidingen en -cursussen is overstelpend. Daardoor is het soms moeilijk het kaf van het koren te scheiden. Windesheim heeft een evaluatie-instrument ontwikkeld. Daarmee kunnen e-learningopleidingen beoordeeld worden op efficiency en effectiviteit. Door het instrument kort na de start van de opleiding in te zetten kan snel nagegaan worden of de cursus de tijdsinvestering van de medewerkers waard is of niet. Afhankelijk van de afspraken die met een aanbieder zijn gemaakt, kan de opleiding door de aanbieder worden bijgesteld of eventueel afgeblazen.

MEER INFORMATIE: dr. Anneke Smits, senior consultant en onderzoeker ([email protected])

Agenda

3 & 4/10/12 ONDERNEMERSCONGRES 2012

ORGANISATIE: Synpact.nl INHOUD: Het event voor ondernemers met ambitie. Tijdens het middagprogramma kunnen twee inspiratiesessies naar keuze worden gevolgd, waaronder ‘eerste hulp bij financiering’, door serial-entrepreneur Michiel Muller. DATUM EN TIJD: Woensdag 3 en donderdag 4 oktober 10.15 - 18.30 uur LOCATIE: Martiniplaza Groningen INFORMATIE: www.ondernemerscongres.nl en www.ondernemerssupport.nl/co

11/10/12 VGE CONGRES 2012 ORGANISATIE: Vereniging voor Gezondheidseconomie (VGE) INHOUD: Jaarcongres van de VGE over ‘Duurzaamheid van zorguitgaven’. DATUM EN TIJD: Dinsdag 11 oktober 10.00 uur LOCATIE: Nog niet bekend. Meer informatie volgt spoedig op onderstaande website. INFORMATIE: www.gezondheidseconomie.org

08/11/12 BETER BUDGETTEREN IS KOSTEN BESPAREN ORGANISATIE: KVK INHOUD: Op welke kosten kunt u besparen? Krijg meer grip op uw financiën door beter te budgetteren. Sprekers schetsen aan de hand van voorbeelden uit de praktijk en concrete tips hoe u dat doet. DATUM EN TIJD: Donderdag 8 november LOCATIE: KVK Rotterdam INFORMATIE: www.kvk.nl/bijeenkomsten/ beter-budgetteren-is-kosten-besparen

6

WinWin

7

nr.2 augustus 2012

door: esther schoenmakers beeld: shutterstock

‘Volgens onderzoek ligt 8% van de Nederlanders wakker van de crisis

In deze tijd van financiële malaise, dalend consumenten- en producenten­vertrouwen en duistere economische voorspellingen is het lastig om positief te blijven. Op zoek naar een tegengeluid kwam WinWin terecht bij drie topondernemers in de regio Zwolle. Zij geloven heilig in de kracht van hun organisatie en van Nederland. Keywords in hun aanpak zijn besparen, maar evenzeer investeren en relativeren. Hoog tijd voor een goed gesprek met Maarten Roef (Wavin), Mark van Buiten (Eurosafe Solutions) en Henk Foekens (IJsselheem). ‘Wie het slim speelt, komt sterker uit de crisis’

D

KISSING GOODBYE?

e BV Nederland die uit een dip ontwaakt. De OESO die Nederland als belangrijke banenmotor bestempelt. En de Nederlandse ondernemer die de toekomst vooral zonnig inziet. U las erover in de WinWin van september 2011. Toen we met z’n allen nog dachten dat na drie jaren van (financiële) crisis de weg terug naar boven was ingezet. Helaas. De financiële crisis werd een Eurocrisis, de financiële markten gingen wederom onderuit en het Nederlandse kabinet klapte op misschien wel het ingrijpendste bezuinigingspakket ooit. Nu, september 2012, zucht Nederland opnieuw - of nog steeds - onder een forse economische, financiële en overheidscrisis. Als gevolg daarvan houden consumenten de hand op de knip,en datzelfde geldt voor veel bedrijven. Organisaties schrappen arbeidsplaatsen, stellen investeringen uit en proberen op alle fronten kosten te besparen. Zeer begrijpelijk. Maar wat betekent dit alles voor de toekomst van een organisatie? Voor de toekomst van onze nationale BV? Moeten we de crisis niet veel meer aangrijpen om zaken anders te organiseren? Processen verbeteren, samenwerking stroomlijnen, gericht inves­teren? ‘Ja’, zeggen twee topondernemers uit de regio Zwolle. ‘Ja’ zegt ook de voormalig bestuurder van woonzorg­ concern IJsselheem. Hoe zit dat, heren?

Hoezo crisis? Maarten Roef, lid van de raad van bestuur van buizengigant Wavin, erkent dat de huidige crisis de ergste is in decennia. ‘De werkloos­heid in Nederland loopt op tot ruim 6 procent, het hoogste cijfer in lange tijd. Onze koopkracht daalt met 2, 3 misschien wel 4 procent. Dat is zuur. Maar zet je deze cijfers af tegen eerdere crises in bijvoorbeeld Latijns-Amerika, dan vraag je jezelf af waarover we het hebben. What crisis?, zegt de nieuwe Mexicaanse eigenaar van Wavin over de huidige Europese situatie. Ze zijn daar veel erger gewend. Daar komt bij dat we van een hoog welstandsniveau komen: burgers moeten inleveren, maar hebben het nog altijd heel goed. Enige relativering is dus op z’n plaats.’ Wavin ondervindt overigens wel degelijk de gevolgen van de crisis: hoewel het bedrijf geen enkel jaar met verlies af hoefde te sluiten, is de omzet nog lang niet terug op het niveau van 2007. Een direct gevolg van de malaise in de woning- en utiliteitsbouw, waarvan Wavin sterk afhankelijk is. Ook Eurosafe Solutions, een bedrijf in permanente val­beveiliging, zag de toename van de orderportefeuille in Nederland afzwakken. Directeur Mark van Buiten: ‘Maar lang niet zo erg als in 2008 in Groot-Brittannië, toen onze vestigingen in Engeland, Schotland en Ierland van het ene op het andere moment bijna zonder werk kwamen te zitten. Het geld bij bouwprojecten was simpelweg op. Die korte, maar ongekend heftige crisis hebben we bezworen door

gericht samen te werken met klanten, leveranciers en medewerkers. Een succesvolle strategie die we nu in Nederland toepassen.’

Kritisch op kosten Hoe onwaarschijnlijk ook, er is een sector waaraan de crisis vooralsnog voorbijgaat: de ouderenzorg. Daarover kan Henk Foekens, inmiddels met flexpensioen maar tot 1 juni jl. bestuursvoorzitter van woonzorgconcern IJsselheem, meepraten. ‘De ouderenzorg had de afgelopen jaren als gevolg van de afspraken uit het Regeerakkoord Rutte heel veel méér geld te besteden. Met de 2,2 miljoen euro aan investeringsmiddelen heeft IJsselheem 50 fte nieuwe verzorgenden aangetrokken en hebben we fors geïnvesteerd in training en scholing voor bestaande medewerkers. Het resultaat: een hogere kwaliteit van zorg en een grotere cliënt- en medewerkertevredenheid.’ Foekens beseft dat zijn sector in een luxe positie verkeert. ‘Maar de verbeterslag was hard nodig, zeker met het oog op de explosief toenemende zorgvraag en de steeds hogere eisen die worden gesteld. En wat de toekomst - lees: een nieuw kabinet - gaat brengen, weet niemand.’ Investeringsgelden of niet, IJsselheem is wel degelijk kritisch op kosten. ‘Altijd geweest’, bezweert Foekens. ‘Vooropgesteld: op de zorg voor cliënten bezuinigen we niet. Maar we zullen nooit een kans laten liggen om het ondersteunend proces efficiënter en effectiever te organiseren.’ Wavin zet eveneens in op proces­verbetering als belangrijke besparingspost. Onlangs realiseerde de organisatie een aanzienlijke kostenbesparing door de complexiteit van het portfolio te reduceren waardoor de productiecapaciteit beter wordt benut. Van Buiten benadrukt het belang van een goed informatie- en managementsysteem: ‘Wie weet hoe de organisatie ervoor staat, kan gericht sturen op verbeteringen. Zeker in deze tijd is het essentieel dat je grip hebt op je processen.’

Geld moet rollen Het optimaliseren van (productie)processen en het terugdringen van de uitgaven zijn belangrijke voorwaarden voor organisaties om sec te overleven. Maar er liggen volgens de drie heren ook genoeg kansen om sterker uit de crisis te komen. Daarvoor moet er nu, moeilijke tijden of niet, geïnvesteerd worden. In nieuwe gebouwen bijvoorbeeld. Op diverse plekken in de regio Zwolle verrijzen nieuwe, kleinschalige zorglocaties waar bewoners en verzorgenden samen een huishouden runnen. Hét concept van de toekomst, stelt Foekens. ‘In een dergelijke setting is het prettig wonen, leuk werken en het kost geen cent meer LEES VERDER OP dan een grootschalig verpleeghuis. Mits je het goed PAGINA 8 regelt, natuurlijk.’ Eurosafe Solutions blijft investeren

8

WinWin

9

nr.2 augustus 2012

in de kwaliteit van medewerkers en daarmee van de dienstverlening. ‘We hebben een goede reputatie en die willen we vasthouden. Natuurlijk kunnen we het onszelf op de korte termijn gemakkelijk maken door innovatie op een laag pitje te zetten bijvoorbeeld. Maar uiteindelijk kiezen opdrachtgevers voor kwaliteit: nu en op lange termijn.’ Ook Wavin investeert gericht in nieuwe (duurzame) producten. En in partnerships, zoals het Polymer Science Park. ‘Wil je als organisatie sterker uit deze crisis komen, dan zul je nu keuzes moeten maken. Welke kant gaan we op? Wat betekent dat voor ons portfolio, voor de landen waarin we actief zijn, voor de mensen die bij ons werken? Keuzes maken vraagt om lef: het lef om snel te schakelen, tijdig op de juiste knoppen te drukken, risico’s te accepteren en mensen teleur te stellen. Dat is ondernemerschap, en dat kan in deze tijd het verschil zijn tussen overleven en winnen.’

DE

10

Besparingstips

Peter Mout is financieel managementdeskundige en docent op Windesheim. Hieronder zijn tien tips aan ondernemers die snel kosten willen besparen.

1

Stel je klant centraal

‘Het kost meer geld om nieuwe klanten te werven dan om je huidige klanten te behouden. En terugwinnen van oude klanten moet je uit kostenperspectief al helemaal niet willen! Vanochtend zei iemand op BNN nieuwsradio dat bedrijven het beste een aparte CEO voor de klant kunnen aanstellen. Dat moet je echt niet doen. Iedereen in je bedrijf moet gefocust zijn op de klant.’

2

Doorbelasten van vaste kosten tussen afdelingen? Niet doen! ‘Wanneer je de kosten die je als organisatie sowieso hebt aan afdelingen doorbelast, kun je situaties krijgen waarin afdelingen naar alternatieven gaan zoeken. Dit is nadelig voor je organisatie als geheel. Denk aan huisvestingskosten die je doorbelast aan afdelingen die vergaderruimtes gebruiken. Kans dat zij tegen lagere tarieven buiten de deur gaan vergaderen.’

3

Leg het probleem daar neer waar het ontstaat ‘Als een loods te groot is, een machine niet altijd draait of als er te veel personeel rondloopt is dit het probleem van de betreffende afdeling. Zorg er dan ook voor dat afdelingen kosten van overbodige capaciteit niet doorbe

lasten naar andere afdelingen. Confronteer de afdeling er periodiek mee, dan stimuleer je ook dat er daar naar oplossingen wordt gezocht.’

4

Luister naar je personeel

‘In tijden van crisis weten medewerkers heel goed waar op hun afdeling het beste bezuinigd kan worden. Vaak beter dan het management. Informatieasymmetrie noemen we dat.’

5

Communiceer je missie, visie en doelen nog duidelijker ‘Meer nog dan in goede tijden. Zodat medewerkers weten waar de focus ligt en er geen tijd verloren gaat aan eigen goedbedoelde projecten.’

6

Neem je managementlagen onder de loep ‘Organisaties hebben een natuurlijke neiging om in goede tijden meer managers aan te nemen en meer managementlagen te creëren. In crisistijd kan er meestal wel een laag tussenuit.’

7

Zorg voor een optimale locatie

‘Een primitieve pygmeeënstam werd onlangs gevraagd waaraan ze het meeste behoefte had. De leden noemden drie zaken: goede gezondheidszorg, goed onderwijs en -verrassend genoeg- goede bereikbaarheid. Wanneer je als bedrijf je transportkosten kan drukken, kun je veel besparen. De olie- en benzineprijs zal na de presidentsverkiezingen in de VS zeker omhoog gaan. Dit gecombineerd met de huidige lage vastgoedprijzen kan hèt moment zijn om naar

een goed bereikbare locatie om te zien. Uiteraard na de kosten-batenanalyse.’

8



9

Houd elk jaar opnieuw je verzekerings­polissen tegen het licht ‘Er gebeurt van alles in verzekeringsland. Misschien niet altijd de leukste klus, maar het loont zeker de moeite om de prijsontwikkelingen te volgen. En dat brengt me gelijk naar tip 9…’

‘Overleg eens met je toeleveranciers wat er mogelijk is om de kosten te drukken. Hierdoor dalen de inkoopkosten of ontstaan innovaties vanuit je inkoopnetwerk.’

10

Beprijs risico’s

‘Veel bedrijven houden wel een balanced scorecard bij, maar weinig bedrijven maken een risico-analyse. Toch is het belangrijk voorbereid te zijn. Wanneer er in moeilijke tijden plotseling iets tegen zit, zoals een product recall, kunnen de kosten en imagoschade net de druppel zijn.’

+

Wavin durft te kiezen

Kijk kritisch naar je inkoopbeleid

En als toegift: Schakel waar het kan stagiaires en afstudeerders in

‘Ze kosten weinig, leveren toegevoegde waarde en zorgen voor een frisse inbreng. Door de vragen die ze stellen, dwingen ze medewerkers over het eigen handelen na te denken. Niet verkeerd!’

‘Wavin is Europees marktleider in kunststof leidingsystemen en -oplossingen. Als het gaat om oplossingen voor vloer- en plafond­verwarming en -koeling en duurzaam management van regenwater behoren we in veel landen tot de top. Een goede uitgangspositie voor verdere groei, zelfs in tijden van crisis. Maar dan moet je als organisatie wel durven kiezen. Wavin heeft heel bewust gekeken naar de weg die het wil inslaan. We willen in de landen waar we actief zijn tot de top twee behoren. In de meeste landen lukt dat; zijn we marktleider of op weg daar naartoe. Daar waar Wavin er niet in slaagt om tot de top te behoren, kiezen we ervoor om te vertrekken. Durven kiezen is essentieel: ook als het gaat om je productengamma of je manier van werken. Harde beslissingen zijn noodzakelijk om uit deze crisis te komen.’

Snel scoren ‘Wavin blijft ook investeren in procesoptimalisatie en product­ ontwikkeling. We zijn een groot maakbedrijf dat alleen kan concurreren als we scherp zijn en scherp blijven op onze maakkosten. Productontwikkeling is belangrijk, omdat we onszelf ten doel hebben gesteld 20 procent van ons omzet te halen uit producten jonger dan vijf jaar. In de vrij traditionele kunststoffenindustrie is dat echt een onderscheidende factor. Om deze reden gaan we nieuwe partnerships aan. Zo sponsoren we het lectoraat Kunststoftechnologie van Windesheim en participeren we in het Polymer Science Park in Zwolle.

Deskundigen van Wavin, DSM en andere ondernemingen werken in de open omgeving samen met Windesheim en Deltion aan innovatieve projecten op het gebied van kunststoffen, composieten en coatings. Waarom steken we hier geld en energie in? Allereerst omdat we hopen dat het onderzoek leidt tot nieuwe toepassingen en producten. Daarnaast vinden we het belangrijk dat studenten goed worden opgeleid, aan den lijve ondervinden hoe leuk ons vakgebied – en ons bedrijf! – is.’

‘We hebben heel bewust gekeken naar de weg die we in willen slaan’

Duurzaam... ‘In deze tijd van kommer en kwel wordt soms vergeten dat een crisis ook kansen biedt. Kansen voor organisaties om nog meer kwaliteit te bieden, tegen lagere kosten en met oog voor mens, milieu en maatschappij. De crisis doet niets af aan het belang van duurzaam ondernemen. Sterker nog: een duurzame oplossing is vaak een goedkopere oplossing. Als we erin slagen onze processen zo in te richten dat we minder energie verbruiken, dragen we bij aan het terugdringen van de CO2-uitstoot. En hoe meer gebruik we maken van gerecyclede materialen, hoe minder we een beroep hoeven doen op grondstoffen. De crisis biedt ook mogelijkheden voor medewerkers. We doen een beroep op het innovatief vermogen van mensen en bieden hen daarmee de kans zich te onderscheiden. Wavin was altijd al een leuk bedrijf om voor te werken en dat zijn we nog steeds. Daarop heeft de crisis weinig effect.’

Maarten Roef (Wavin)

LEES VERDER OP

PAGINA 10

10

WinWin

11

nr.2 augustus 2012

IJsselheem merkt weinig van de crisis ‘In de ouderenzorg merken we weinig van de crisis. Of het moet zijn dat we relatief gemakkelijk aan personeel kunnen komen. En de offertes van bouw-bedrijven beduidend lager uitvallen dan voorheen. Dankzij de investeringsgelden van het Kabinet Rutte hebben we de kwaliteit van de zorg verder kunnen verbeteren. Concreet hebben we nieuwe medewerkers aan kunnen trekken, bestaande medewerkers kunnen trainen en nieuwe, moderne woon- en zorgvormen kunnen ontwikkelen. Iets om als Nederlandse samenleving trots op te zijn. Jammer dat het in de beeldvorming altijd gaat over de kosten van de zorg. Nooit hebben we het over de opbrengsten, in zin van kwaliteit, medewerkerstevredenheid en investeringen. Met onze opdrachten houden we heel wat aannemers aan het werk. En omdat we investeren in onze mensen en goed naar hen luisteren, is ons ziekteverzuim laag. Vorig jaar onder de 3,5 procent. Een stuk lager dan het landelijk gemiddelde. Daar kunnen veel bedrijven nog een voorbeeld aan nemen!’

‘Heb vertrouwen’

Henk Foekens (IJsselheem)

Geld genoeg ‘Het feit dat we de afgelopen jaren genoeg te besteden hadden, laat onverlet dat we altijd erg scherp zijn op kosten. We werken met budgetten, en die willen we tot op de laatste cent efficiënt en effectief inzetten. Daarom richten we het ondersteunend proces zo efficiënt mogelijk in. Het primaire proces is heilig voor ons: op de zorg aan cliënten wordt niet bezuinigd. Onze medewerkers willen mensen de zorg en aandacht geven die ze nodig hebben en liefst meer. IJsselheem organiseert de zorg zoveel mogelijk in kleinschalige settings. Uit onderzoek is gebleken dat zowel cliënten als medewerkers daarvan het gelukkigst worden. Aan dergelijke woonvormen hangt een prijskaartje. Maar dat kaartje is hetzelfde als dat van de klassieke verpleeghuiszorg. Kwestie van slim organiseren. In de kleinschalige settings wordt zelf gekookt, draait de wasmachine. Daarmee spaar je een instellingskeuken en wasserette uit. Daarbij leggen we verantwoordelijkheden, bevoegdheden en budgetten bewust laag in de organisatie, op de locaties zelf. De praktijk laat zien dat mensen in de kleinschalige settings buitengewoon kostenbewust opereren.’

Het ondernemerslef van Eurosafe Solutions ‘Ik ben ondernemer in hart en nieren en vindt het prachtig om kansen te signaleren en hier met een team op in te springen. Deze tijd zie ik vooral als een uitdaging. Een uitdaging om met klanten, leveranciers en medewerkers mooie projecten te realiseren. De natuurlijke reflex van veel organisaties in tijden van economische tegenwind is de boel on hold zetten. Of, nog erger, paniekvoetbal bedrijven. Daarmee bereik je niets. Opdrachtgevers hechten aan kwaliteit, juist nu. Solide, innovatieve organisaties met een bewezen staat van dienst hebben relatief weinig last van de crisis. Natuurlijk: de marges staan onder druk, ook die van ons. Maar in deze tijd gaat het meer om continuïteit dan om marges. Trouwens, we verdienen nog altijd geld, zij het minder dan vóór de crisis. Datzelfde geldt voor onze leveranciers en partners. Dat weet ik, omdat we samen optrekken. Bij elke mogelijke klus kijken we gezamenlijk hoe we deze zo efficiënt mogelijk kunnen uitvoeren, waarbij onze toegevoegde waarde optimaal tot z’n recht komt.’

Handen ineen ‘Samenwerking is de sleutel tot succes. Alleen als we de handen ineenslaan en samen optrekken komen we uit het dal.

87%

48%

Gezamelijke opdracht ‘We worden met z’n allen steeds ouder. Om de stijgende zorgvraag in goede banen te leiden, moet een aantal dingen anders georganiseerd worden. Dat geldt voor instellingen, maar ook voor de sector als geheel en de maatschappij. Politiek, verzekeraars en instellingen zouden veel meer dan nu de handen ineen moeten slaan. Om een eind te maken aan de ongelooflijk taaie bureaucratie, aan het heersende wantrouwen ten opzichte van elkaar. Waarom hebben we niet wat meer vertrouwen in elkaars vakmanschap, in onze gezamenlijke opdracht? Die overigens ook een maatschappelijke opdracht is: omzien naar elkaar. Iedereen heeft een verantwoordelijkheid als het gaat om de kwaliteit van leven van onze ouderen. In de vorm van goede zorg, een fijne plek om te wonen en een prettige dagbesteding. Het bestuur van IJsselheem, de 2.200 medewerkers en ruim 1.400 vrijwilligers pakken die verantwoordelijkheid met hart en ziel op.’

Jammer dat er in Nederland momenteel een sfeer van wantrouwen heerst. Bedrijven willen zo graag vasthouden wat ze hebben, dat ze er bij wijze van spreken bovenop gaan zitten. Er wordt ook veel te weinig openheid van zaken gegeven. Ik wil best in zee met een leverancier die er niet zo goed voor staat, als deze mij kan vertellen waar dat aan ligt. Maar praten over geld: dat doen we in Nederland niet genoeg. Zonde. Eurosafe Solutions is het aan haar stand verplicht om topkwaliteit te leveren. Daarom investeren we in nieuwe producten en in nieuwe medewerkers. Ik ga mensen aannemen inderdaad, omdat ik kansen voorzie die andere organisaties misschien laten lopen. Bezuinigen op marketing en communicatie doen we trouwens ook niet. Juist in deze tijd is het belangrijk dat je laat zien wie je bent en wat je kunt.’

‘Laat zien wie je bent en wat je kunt’ Mark van Buiten (Eurosafe Solutions)

Schoon schip maken ‘Eurosafe Solutions is een internationaal bedrijf. Dat betekent dat we klappen in een bepaalde regio gemakkelijker kunnen opvangen dan een organisatie die alleen in Nederland actief is. Soms heb je daar ook geluk mee. Zo doen we veel voor de Olympische Spelen. Ik besef dat sommige organisaties met de rug tegen de muur staan omdat de markt opdroogt. Dat is afschuwelijk voor de mensen die er werken. Tegelijkertijd ben ik ervan overtuigd dat de crisis kansen biedt. Een kans om schoon schip te maken, met gezonde organisaties te bouwen aan een nieuw Nederland. Feit: het wordt nooit meer zoals het was. We zullen met z’n allen langer, harder, flexibeler en slimmer moeten werken voor minder geld. Als we dat nu eens zouden accepteren in plaats van te blijven hangen in negativisme, kan het opbouwen echt beginnen.

Ondernemer van het jaar 2012

Facts

+

Aandeel innovatieve figures ondernemingen hard gedaald

1999

2011

In 2011 is het aandeel innovatieve bedrijven in Nederland op het laagste niveau in 13 jaar beland. Slechts 48 procent van de ondernemingen heeft in drie jaar tijd tenminste één innovatie voortgebracht. In 1999 lag dat aandeel nog op 87 procent. Dat komt vooral omdat bedrijven in deze tijd minder snel de samenwerking zoeken.

LEES VERDER OP

PAGINA 12

12

WinWin

13

nr.2 augustus 2012

vragen

aan Peter Maas Geesteranus

Zorglogistiek is ‘in’. Logisch: de kosten in de zorgsector zijn bijna niet meer op te brengen. De vraag is dan: hoe kun je de beste kwaliteit leveren tegen lagere kosten? We vroegen het aan Peter Maas Geesteranus, docent en coördinator bij Logistiek en Economie bij Windesheim: ‘Zorginstellingen kunnen hun zorgprocessen nog enorm verbeteren. Behalve lagere kosten, levert het

1

 ogistieke zorgprocessen L kunnen stukken beter. Hoe komt dat?

‘Ziekenhuizen zijn van oudsher opgebouwd vanuit medische expertises. De bedrijfskundige en logistieke kant bleef onderbelicht. Langzaam zie je daar nu verandering in komen. Dat mag best wat sneller: de kosten rijzen de pan uit. De zorgsector moet op logistiek vlak nu echt in hoog tempo een inhaalslag maken. Zeker als je bedenkt dat er hier zowel in het primaire als in het ondersteunende proces nog veel winst te behalen valt. Voorbeeld: je ligt in het ziekenhuis omdat je geopereerd moet worden, maar helaas: er is niet meteen plek in de operatiekamer. Daar stokt de doorstroom - de flow. Vervelend voor de patiënt en voor het ziekenhuis. Elke dag die de patiënt moeten wachten, kost geld. Hetzelfde geldt voor voorraden, die moet je zo laag mogelijk houden. Dat betekent: slim inkopen.’



2

 at moeten zorginstellingen W doen om de procesinrichting te verbeteren?

‘Allereerst moeten zorginstellingen op strategisch niveau bepaalde keuzes maken. Bijvoorbeeld voor specialisatie: “Wij zijn een topklinisch ziekenhuis voor kankerpatiënten”. Dan stuur je de zorgvraag en kun je het aanbod er beter op afstemmen. In de tweede plaats moeten zorginstellingen voortdurend in de gaten houden wat er op hen afkomt. Vervolgens moet iemand met een logistieke en kritische blik naar de inrichting van de organisatie kijken, de zorgvraag analyseren en de daarvoor benodigde capaciteit in kaart brengen en plannen. Mooie case is die van een kno-kinderafdeling die te maken had met over- en onderbezetting. Wat bleek? De aanvragen voor het verwijderen van keelamandelen kwamen in herkenbare golven binnen. In het voorjaar werd daardoor een onevenredig groot beroep gedaan op de operatiekamer. Als je dat weet, kun je zorgen voor voldoende capaciteit. Het sturen van de zorgvraag is cruciaal, vooral omdat die vraag blijft toenemen.’

Werknemer wordt aandeelhouder

24 MILJARD LIGGEN

kortere wachttijden en grotere klanttevredenheid op.’

MKB LAAT

3

Hoe zit dat met verpleeg- en verzorgingstehuizen? ‘De instelling “wij weten wat goed voor u is” is volkomen achterhaald. Dat kan echt niet meer. We kennen allemaal de verhalen van bewoners die één keer per week in bad mogen. Of veel te lang in bed liggen. We moeten in de care-sector terug naar kleinschaligheid. En naar maatwerk. Dat kan als je de bezetting van personeel afstemt op de vraag. Daar past een vaste programmering van personeel niet bij. Je kunt bijvoorbeeld ook de samenstelling van de woongroepen veranderen. Zodat bewoners elkaar kunnen helpen en veel zelfstandiger keuzes kunnen maken. Uiteindelijk bepaalt het primaire proces de hartslag van je organisatie. In het ziekenhuis is dat het beter maken van mensen. In het verpleeghuis de beste zorg voor bewoners. Dat kan met goed logistiek beleid echt stukken beter. Gevolg: lagere kosten, grotere klanttevredenheid. Daar kan toch niemand tegen zijn?’

Facts

+ figures

2.500 Nederlandse midden- en kleinbedrijven hebben van hun medewerkers het afgelopen jaar aandeelhouders gemaakt. Een slimme zet, want medewerkers die via aandelen participeren blijken meer betrokken te zijn. En dat is weer goed voor de financiële prestaties van het bedrijf. Van de beursgenoteerde ondernemingen laat 10% alle medewerkers participeren. Dit jaar lag er voor medewerkers van Ziggo, Nutreco en Witteveen+Bos een pakketje aandelen op de plank.

Klein is fijn In 2011 is bijna 2% meer uitgegeven aan geneesmiddelen. Het is voor het vierde achtereenvolgende jaar dat er sprake is van een beperkte toename van de uitgaven aan geneesmiddelen. Onderzoek laat zien dat er bij patiënten in de thuiszorg voor gemiddeld zo’n honderd euro aan overgebleven medicijnen, ongebruikte verbandmiddelen en andere materialen thuis liggen. De oplossing is even simpel als effectief: kleinere verpakkingen.

Wanneer MKB-ers de mogelijkheid hebben om meer te investeren in ICT, levert hen dit een efficiency verbetering op van 12,3%. In deze tijd ligt investeren wellicht niet voor de hand, maar even doorbijten loont de moeite: het mkb zou met slimme ICT-oplossingen uiteindelijk 24 miljard euro kunnen besparen.

Overig: internet:

5%

16% automatisering van werkzaam­heden:

29%

hardware:

23% software:

27%

Investeringswensen van MKB-ers die leiden tot besparingen

14 door: margot schmitz beeld: s hutterstock en rob nelisse

WinWin

15

nr.2 augustus 2012

Crisis?

Gewoon blijven investeren Wat doe je als het economisch wat minder gaat? Of - erger nog - als een crisis in alle hevigheid losbarst? Bezuinigen of investeren? Overleven of nieuwe uitdagingen zoeken? Drie duo’s buigen zich over een crisisgerelateerde stelling.

op deze foto: leonie flanderijn sjiera de vries

’MENSEN ONTSLAAN IS HOE DAN OOK EEN VORM VAN KAPITAALVERNIETIGING.’

16

WinWin

17

nr.2 augustus 2012

op deze foto: cocky booy

op deze foto:

ineke van der wal

Meer vrouwen in

sjoerd-jan feenstra sander janssens

’DUURZAAMHEID IS GEEN UNIQUE SELLING POINT OF EEN MARKETINGTOOL OM JE IMAGO TE VERBETEREN.’

de techniek redden de economie ‘MEER VROUWEN IN DE TECHNIEK HEEFT DUS ALLEEN MAAR VOORDELEN.'

Cocky Booy, directeur VHTO, Landelijk expertise­ bureau meisjes/vrouwen en bèta/techniek: ‘Ik ben ervan overtuigd dat bedrijven zich in de vingers snijden als ze geen diversiteitsbeleid voeren. Zo laten de Woman Matteronderzoeken van McKinsey zien dat bedrijven met een divers (m/v) samengesteld personeelsbestand het beste financiële rendement hebben en een hogere werknemers­tevredenheid. Ook blijkt de collectieve intelligentie bij divers samengestelde teams hoger te liggen dan bij homogene teams. Deze teams zijn creatiever en innovatiever. Het is dan ook enorm belangrijk om meer vrouwen te interesseren voor technische opleidingen. Want als de diversiteit binnen de technische opleidingen en de technische sector toeneemt, stijgt ook het rendement. Daarom moeten vrouwen die nu werkzaam zijn in de techniek zich ook meer profileren. Zij moeten laten zien dat de stereo­ type beelden die veel mensen hebben - vies werk, saaie banen - niet kloppen. En dat een baan in de techniek enorm veel mogelijkheden en uitdagingen biedt.’

Ineke van der Wal, directeur Techniek bij Windesheim: Meisjes doen het heel goed op school. Ze presteren vaak boven­gemiddeld, hebben meer discipline en zijn meer resultaat- en afspraakgericht dan jongens. Als er meer meisjes een technische opleiding doen en een technisch beroep kiezen, krijg je automatisch een hoger rendement en een hogere productiviteit. Meer vrouwen in de techniek heeft dus alleen maar voordelen. Helaas is van de studenten in onze technische opleidingen slechts 7 procent vrouw. Daarom willen we meer meisjes bewegen om te kiezen voor techniek. Dat doen we onder meer met programma’s voor en door onze Tech Girls. Daarnaast krijgen onze docenten gendertraining, zodat ze zich meer bewust zijn van hun manier van lesgeven. Overigens is het niet zo dat er alleen meer vrouwen nodig zijn in de techniek. We hebben sowieso meer mensen nodig in de technische sector.’

Sjoerd-Jan Feenstra, franchisenemer/DGA McDonald’s restaurants in Zwolle, Kampen en Heerde: Tijdens crises wordt duurzaamheid als eerste geschrapt

Sander Janssens, docent marketing bij Windesheim: Duurzaamheid er even bij doen? Dat kan niet. Als je als organisatie echt werk wil maken van duurzaamheid, moet het in je genen zitten. En als je dan écht duurzaam bezig bent, zul je merken dat je uiteindelijk goedkoper uit bent. In de praktijk raken steeds meer bedrijven overtuigd van de voordelen van duurzaamheid. Steeds minder bedrijven doen aan green washing, het oppoetsen van hun imago door zogenaamd duurzame activiteiten. Ze roepen dan bijvoorbeeld dat hun producten helemaal cfk-vrij zijn, terwijl gewoon wettelijk is vastgelegd dat cfk’s verboden zijn. Opvallend is ook dat steeds meer bedrijven zich richten zich op een nichemarkt, omdat er vanuit de markt behoefte is aan duurzame artikelen. Denk maar eens aan Toyota met hun Prius en het bedrijfje Join the Pipe dat duurzame waterflesjes verkoopt. Mooie initiatieven!’

‘Duurzaamheid is een attitude. Een recessie heeft er dan ook weinig mee te maken. Duurzaamheid is geen unique selling point of een marketingtool om je imago te verbeteren. Het moet in de haarvaten van een organisatie zitten. Bij McDonald’s staat duurzaamheid hoog in het vaandel. Ook in mijn restaurant dragen we daar graag een steentje aan bij. McDonald’s in Kampen is vorig jaar uitgeroepen tot duurzaamste fastservice bedrijf van Nederland. In McDonald’s restaurants gebruiken we 100 procent duurzame stroom. We ruimen zwerfafval op en scheiden ons afval. 98 Procent van ons afval wordt hergebruikt of gerecycled. Ook richten we onze restaurants duurzaam in door onder meer te kiezen voor watervrije urinoirs en airco’s met CO2-regelsystemen. Daarnaast gaan we duurzaam om met medewerkers. We weigeren vakantiewerkers te ontslaan als ze achttien worden en daarmee te duur zijn. En we zorgen voor een goed opleidingsbeleid (tot erkende hbo-opleidingen!), zodat iedereen die zich wil ontplooien ook die de kans krijgt. Kortom: duurzaamheid is niet iets waar je op bezuinigt.’

LEES VERDER OP

PAGINA 18

18

WinWin

19

nr.2 augustus 2012

Topfunctionarissen verbinden zich aan Windesheim Cocky Booy, Sjoerd-Jan Feenstra en Leonie Flanderijn hebben zich als fellow of entrepreneur in residence verbonden aan Windesheim. Net als twintig andere topfunctionarissen uit verschillende branches van het bedrijfsleven en de non-profitsector. Deze functionarissen leveren op verschillende manieren een bijdrage. Binnen het onderwijs verzorgen ze gastcolleges en begeleiden studenten vanuit de eigen beroepspraktijk. Verder dragen ze kennis over aan docenten. Ze geven advies over de ontwikkeling van onderzoeks­programma’s. En vanuit hun eigen expertise vervullen ze voor Windesheim een ambassadeursrol.

Annamiek van Dalen, bestuurder bij Frion (dat ondersteuning biedt aan mensen met een verstandelijke beperking): ‘Waar Windesheim wil investeren in toprelaties met ondernemers uit de regio wil Frion dat met onderwijsinstellingen uit de regio. In september begin ik daarom als entrepeneur in residence bij Windesheim. Twintig dagdelen per jaar breng ik samen met zo’n 23 anderen het bedrijfsleven binnen de school. Om zo studenten te inspireren en een realistisch beeld te geven van wat er bij ondernemen komt kijken. Wat het Frion oplevert?

Een rijk netwerk. Een frisse blik op onze organisatie. En nieuwe kennis. We trekken samen op, nemen gezamenlijke verantwoordelijkheid voor toekomstige beroepsbeoefenaars en blijven onszelf zo ontwikkelen. Dat is nog eens win-win!’ Windesheim is de eerste hbo-instelling in Nederland die CEO’s, directeuren, managers en professoren aanstelt als fellows of entrepreneurs in residence.

Leonie Flanderijn, manager Communications & General Affairs bij Scania:

Bezuinigen op personeel tijdens crisis is een slechte zaak

Sjiera de Vries, lector Sociale Innovatie en Verscheidenheid bij Windesheim: ‘Mensen ontslaan is hoe dan ook een vorm van kapitaal­ vernietiging. Je stuurt mensen weg waarin je hebt geïnvesteerd, je verliest een naam op de arbeidsmarkt en in betere tijden is het moeilijk gelijk gekwalificeerde mensen weer terug te krijgen. Juist in slechte economische tijden zouden organisaties moeten investeren in hun personeel, omdat er dan meer tijd is. En dan heb ik het niet over dure externe cursussen, maar scholing door eigen medewerkers. Coaching on the job bijvoorbeeld kan veel opleveren: laat collega’s eens een dag met elkaar meedraaien. Laat hen kennis en ervaringen uitwisselen. Zet expertise van medewerkers in die zij in drukke tijden niet benutten. Op die manier verbind je medewerkers nog meer aan je organisatie. Er zijn vaak veel meer mogelijkheden dan organisaties denken om op een goede manier door te crisis te komen. Maar dat vergt wel creativiteit en een lange termijn focus.’

‘Ook in tijden van crisis is het heel belangrijk je vaste medewerkers te behouden, want die heb je in de toekomst weer hard nodig. Zij zijn immers met hun kennis en ervaring het kapitaal van het bedrijf. Als er al personeel moet worden bij- of afgeschaald, doen wij dat in onze flexibele schil. Drie tot vier jaar geleden was er bij Scania sprake van een productiedaling van 60 procent. Toch hebben we al onze vaste medewerkers behouden. De deeltijd-WW die de overheid destijds beschikbaar stelde voor bepaalde branches, heeft daar ook aan bijgedragen. De ruimte die ontstond bij medewerkers, hebben wij goed benut door hen door eigen collega’s te laten bijscholen. Daarnaast hebben wij, met inzet van ons eigen mobiliteitscentrum, medewerkers tijdelijk uitgeleend aan andere organisaties. Inmiddels zijn we weer op volle kracht aan het werk en is een groot deel van de flexibele schil weer voor ons aan de slag.’

Scan de QR-code en bekijk het WinWin ‘Hoezo crisis?’-filmpje

20

WinWin

21

nr.2 augustus 2012

door: rené ravestein beeld: shutterstock



kasper veenstra

08:00 AM ONTBIJT +

ZIJN WE NOG WEL VEILIG OP HET WERK Omstanders die ambulancemedewerkers molesteren. Jongeren die op hoge poten een arts eisen bij de spoedeisende hulp. Bedrijfsgegevens en privédata die op straat liggen. Het gevaar komt van alle kanten, zo lijkt het. Lector Jaap Timmer, zorgmanager Ria Knotters en beveiligingsmanager Philip Freriks reageerden tijdens een ontbijtje op Windesheim op zes stellingen over (on)veiligheid. STELLING 1 Veiligheid is een hype. Het werk is de laatste decennia alleen maar veiliger geworden. Jaap Timmer: ‘Oneens! Ja, de fysieke veiligheid is groter dan vroeger. Er zijn betere machines, betere materialen. Minder ongevallen ook, minder mensen die zwaar fysiek werk verrichten. Maar psychische en sociale veiligheid zijn binnen arbeidsorganisaties juist veel belangrijker geworden. De wereld is fundamenteel veranderd. De gemiddelde werknemer heeft meer contact met andere mensen. Er is meer communicatie met klanten, meer samenwerking met collega’s. Dat zorgt voor nieuwe vormen van onveiligheid en vraagt dus om nieuwe veiligheidscodes. Pesten op het werk, seksuele intimidatie, agressie en geweld zijn niet voor niets cruciale arbothema’s geworden.’ Ria Knotters: ‘Het gedrag van klanten en cliënten is veran­­ derd. Dat heeft groot effect op de veiligheid van individuele medewerkers. We lezen allemaal over ambulancemedewerkers die tijdens hun werk worden bedreigd door omstanders. We kennen de verhalen van burgers die luidruchtig, soms zelfs met geweld hun recht komen halen bij uitvoeringsorganisaties zoals het UWV. Om maar niet te spreken van mensen die medewerkers van de spoedeisende hulp of de intensive care bedreigen om zo optimale zorg te krijgen. Dit soort agressief gedrag leren hanteren en leren voorkomen is een cruciaal onderdeel van veiligheidsbeleid geworden.‘ Philip Freriks: ‘Veiligheid is beslist geen hype. Cyber­veiligheid is er de laatste jaren ook nog eens bij gekomen. Hoe waarborg je de privacy van klanten, medewerkers en patiënten als privédata op één eenvoudige memory stick verzameld kunnen worden? Hoe weet je zeker dat cruciale bedrijfsgegevens veilig zijn in de cloud, met alle data opgeslagen op servers in

meerdere landen? Nieuwe technologieën bieden nieuwe mogelijkheden, maar zorgen ook voor nieuwe veiligheidsrisico’s.’ Jaap: ‘Veiligheid heeft een bredere invulling gekregen. Het richt zich ook meer op het beïnvloeden van gedrag. Voorbeeld: momenteel doen we bij Windesheim onderzoek naar een gezonde en veilige campus. Dan stuit je meteen op tal van veiligheidsvragen. Hier op de campus zit bijvoorbeeld een bruin café. Reusachtig gezellig natuurlijk, maar is het raadzaam om al vanaf één uur ’s middags de tap open te gooien? Heel anders, maar net zo relevant: er loopt dwars over de campus een straatje waar af en toe flink overheen gescheurd wordt. Dat straatje moet veiliger. Moeten we het gedrag van onze studenten en medewerkers beïnvloeden of moeten we dat straatje gewoon anders inrichten of wellicht zelfs afsluiten? Allemaal veiligheidsvragen.’

LEES VERDER OP

PAGINA 22

22

WinWin

Philip: ‘Je geeft het zelf aan: gedrag is belangrijk, maar vergeet ook ontwerp niet. Soms zit de fout al in het ontwerp van de werkplek. Ik zie wel eens schetsen van ontvangstruimtes waar de ontvangstbalie met de rug naar de bezoekers toe gedraaid staat. Dat is vragen om moeilijkheden.’ Ria: ‘Eens! Ontwerp is uiterst belangrijk. Bij onze spoedeisende hulp hebben we de entree opnieuw ingericht. Eerder zaten onze medewerkers ietwat verscholen achter plexiglas. Dat hebben we vervangen door een balie over de volle breedte. De balie is nu helemaal van glas en dus transparant. Het gevolg: meer sociale controle en een als groter ervaren veiligheid.’

5

4

WIE IS WIE? PHILIP FRERIKS

Areamanager Securitas, kan bogen op een flinke carrière in de beveiliging. Hij is tegenwoordig werkzaam bij Securitas. Dit beveiligingsbedrijf telt circa 5.600 medewerkers in Nederland en beveiligt onder andere ziekenhuizen, bedrijventerreinen, winkelcentra, luchthavens en grote events. Ook detacheert het bedrijf beveiligingsmedewerkers en verzorgt het receptiediensten. Over veiligheid: ‘Begin bij het begin, zoek integrale oplossingen. Stel de grootste veiligheidsrisico’s vast en maak een risicobeleidsplan. Zo zorg je ervoor dat veiligheidsdenken geïntegreerd wordt in het bedrijfsbeleid. Zo voorkom je onnodige kosten.’

3

RIA KNOTTERS

Manager Isala klinieken, is van huis uit verpleegkundige en maakte carrière in de zorg. Ze is nu manager bij Isala en geeft leiding aan twee RVE’s: de afdeling spoedeisende hulp en de IC-afdeling. Met 5.418 medewerkers, 994 bedden en ruim 98.000 opnames en dagbehandelingen is Isala het grootste topklinische ziekenhuis van Nederland. Over veiligheid: ‘Werk aan het veiligheidsbewustzijn van je medewerkers, zorg dat ze zich bewust zijn van risico’s. Maar werk ook aan de attitude van mensen. Leer medewerkers hoe ze met hun uitstraling en gedrag hun eigen veiligheid en die van collega’s en cliënten kunnen vergroten.’

JAAP TIMMER

Lector Veiligheid en Sociale Cohesie bij Windesheim, is van huis uit socioloog. In 2005 is hij gepromoveerd op een dissertatie over politiegeweld aan de Vrije Universiteit Amsterdam; daar is hij ook nu nog anderhalve dag in de week universitair hoofddocent Politiestudies. Jaap heeft veel onderzoek gedaan naar veiligheid in de openbare ruimte, specifiek bij politiewerk. Sinds 2006 is hij lector Veiligheid en Sociale Cohesie bij Windesheim. Over veiligheid: ’Veiligheid is een manier van denken en doen die al moet starten als mensen een beroepsopleiding gaan volgen. Als veiligheid bij medewerkers ‘van binnen zit’ hebben organisaties een solide basis. Ze kunnen dan multidisciplinair werken aan de veiligheid van hun organisatie.’

23

nr.2 augustus 2012

STELLING 2 Veiligheidsbeleid is te vaak bedoeld voor de bühne. Er wordt schijnveiligheid gecreëerd om mensen gerust te stellen. Philip: ‘Het klopt dat soms schijnveiligheid wordt gecreëerd. Maar dat is vrijwel altijd geen onwil, geen schijnheiligheid. Schijnveiligheid komt eerder voort uit denkfouten. Mensen grijpen te snel naar middelen. Ze denken oprecht dat ze de veiligheid vergroten als ze ergens dertig camera’s ophangen of als ze extra beveiligingsmensen inhuren. Zo werkt het natuurlijk niet. Waar lig je ‘s nachts wakker van, wat zou er kunnen misgaan? Dat zou de sleutelvraag moeten zijn bij iedere veiligheidsanalyse. In mijn werk zie ik te vaak dat mensen beslissingen nemen over veiligheid op basis van oppervlakkige waarnemingen en met aannames die ze niet getoetst hebben. Terwijl veiligheidsbeleid toch echt begint met het maken van een risicoprofiel: wat zijn de belangrijkste reële risico’s in mijn organisatie?’ Jaap: ‘Als ergens veel camera’s hangen of als er veel zicht­ bare beveiligers rondlopen, zorgt dat soms juist voor een gevoel van onveiligheid. De gedachte is dan al snel: dan zal er ook wel iets aan de hand zijn. Een ogenschijnlijk goed beveiligde omgeving is niet per se veilig en geeft niet per definitie een veilig gevoel. Dit blijkt ook uit onderzoek. Twee scholen binnen een straal van één km, bijvoorbeeld, hadden een vergelijkbare leerlingenpopulatie en waren gevestigd in een vergelijkbare buurt. In de ene school waren er detectiepoortjes, camera’s en beveiligingspersoneel, in reactie op eerdere incidenten. In de andere school waren er wel maatregelen genomen, maar veel minder zichtbaar: school en leerkrachten staken bewust meer energie in contact met leerlingen en ouders en in onderling begrip. Bij deze laatste school voelden leerlingen en personeel zich beduidend veiliger!’

STELLING 3

STELLING 4

Leidinggevenden zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van hun medewerkers.

In de beroepsopleidingen is er veel te weinig aandacht voor veiligheid. We moeten de managers en medewerkers van de toekomst hierin beter toerusten.

Jaap: ‘Nee, niet alleen! Je kunt leidinggevenden niet alle verantwoordelijkheid geven. Veiligheid is een gedeelde verantwoordelijkheid van manager en medewerker. Werknemers moeten zich veilig gedragen,dat is onderdeel van hun goed werknemerschap. Dus fit en oplettend zijn als ze heftruck rijden. Alert zijn als ze met gevoelige data werken. Leiding­ gevenden zijn wel verantwoordelijk voor het veiligheidsbewustzijn van hun medewerkers. Ze moeten hen middelen aanreiken om de veiligheid te vergroten. Weten hoe je bijdraagt aan veiligheid zou een kerncompetentie moeten zijn voor iedere leidinggevende. Dat doe je niet alleen door het belang van veiligheid uit te dragen, maar ook door, heel simpel, zelf het goede voorbeeld te geven. Ik kan dat wel roepen vanaf de zijlijn, maar ik probeer het ook te doen. Onlangs trok met mooi weer een stoere student op de campus midden tussen zittende, lopende en fietsende studenten een paar ‘wheelies’ op zijn crossmotor. Die heb ik voor de ogen van zijn maatjes aangesproken en van de campus gestuurd. Ik pik dat soort link gedrag niet en ik hoop dat anderen mijn voorbeeld volgen.’

Philip: ‘Managers moeten medewerkers bewust maken van de volle reikwijdte van het begrip veiligheid. Zodat iedereen begrijpt dat veiligheid niet alleen betrekking heeft op de eigen veiligheid, maar ook op de veiligheid van collega’s, klanten, cliënten en de organisatie waar hij of zij voor werkt. Iedereen moet begrijpen dat veiligheid al lang niet meer ophoudt bij de uitgang van het kantoor of de fabriek. Wat staat er op de laptop waar je mee werkt in de trein, waar twitter je over, wat zet je allemaal online? Over die risico’s moet je als manager in gesprek met je medewerkers.’ Ria: ‘In de zorg hebben managers een dubbele verantwoordelijkheid. Ze zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van medewerkers én patiënten. Dat leidt tot een cumulatie van veiligheidsrisico’s.Ziekenhuizen zoals Isala moeten juist vanwege de veiligheid en gezondheid van alles registreren van patiënten. Inspectie, beroepsverenigingen, zorgverzekeraars en cliënten­ verenigingen willen aantoonbaar cijfers zien over bepaalde typen behandelingen. De zogenaamde kwaliteitsindicatoren. Ironisch genoeg zorgen deze veiligheidsmaatregelen weer voor nieuwe veiligheidsrisico’s bij de omgang met patiëntdata­ systemen. Gezondheidsbescherming botst hier met bescherming van privacy. Beide hebben te maken met veiligheid, beide moeten goed zijn georganiseerd.’

Jaap: ‘Eerlijk is eerlijk: bedrijven en instellingen lopen hier voor op de beroepsopleidingen. Ik zie het als een van mijn uitdagingen om veiligheid te integreren in het curriculum van de diverse opleidingen bij Windesheim. We leiden mensen op die aan de slag gaan in uiteenlopende sectoren en domeinen zoals recht, ICT, sociale zekerheid, maatschappelijk werk, verpleegkunde en verkeerskunde. Al tijdens de beroepsopleiding moet veiligheidsbewustzijn bij hen ingeslepen worden. Overigens beginnen we hierin niet op nul. Ik zie het bij stedenbouwkundige studenten. In hun werkstukken zitten impliciet al allerlei veiligheidscomponenten. De volgende stap is dat ze veiligheidsaspecten ook bewust gaan meenemen in hun ideeën en ontwerpen.’ Ria: ’We maken onze mensen bewust van het risico op agressie en geweld, daar begint het mee. Bij Isala komt veiligheid flink aan bod tijdens de introductiedagen. Maar we willen medewerkers ook middelen aanreiken om zelf de veiligheid in hun werk te vergroten. Wat dat concreet betekent? We leren verpleegkundigen op de spoedeisende hulp bijvoorbeeld hoe ze om kunnen gaan met groepjes baldadige jongeren. We leren ze dan dat je soms best wat directer en “grover” mag zijn om de veiligheid te bewaren.’

LEES VERDER OP

PAGINA 24

24

WinWin

25

nr.2 augustus 2012

LECTORAAT VEILIGHEID & SOCIALE COHESIE

6 tips

Windesheim heeft in 2006 het lectoraat Veiligheid en Sociale Cohesie ingesteld. Onder leiding van lector Jaap Timmer vindt praktijkgericht onderzoek plaats naar veiligheid en cohesie. Met de inzichten uit het onderzoek kunnen organisaties en overheden beleid ontwikkelen. De onderzoeksresultaten zijn ook van belang voor het verdiepen en up-to-date houden van het onderwijs.



1

VOOR EEN VEILIGE ORGANISATIE

PAS OP VOOR SCHIJNVEILIGHEID

Schiet niet onmiddellijk in de middelen. Hang niet lukraak camera’s op, huur niet zomaar beveiligers in. Dit kan het gevoel van onveiligheid juist vergroten. Het zorgt (onbedoeld) voor schijnveiligheid. Philip: ‘Werken in het openbaar vervoer vraagt om een heel andere houding dan werken in een ziekenhuis of het beveiligen van een groot evenement. Om veiligheid te kunnen garanderen, heb je een bepaalde basiskennis nodig van het soort organisatie waar je voor werkt. Anders kun je niet adequaat reageren. Medewerkers van Securitas worden daarom getraind voor de sector en voor het bedrijf waar ze aan de slag gaan. Onze beveiligingsmedewerkers hebben soms ook te maken met calamiteiten. Bij inbraken, overvallen, brandstichting of ongelukken hebben zij regelmatig als eerste contact met politie, brandweer of ambulancediensten. Vaak helpen ze dit soorten diensten bij het snel lokaliseren van het incident. Dat is een belangrijke rol, we maken onze mensen bewust van die rol.’

STELLING 5 Onveiligheid bij bedrijven en instellingen is een maatschappelijk probleem: het gevolg van doorgeschoten mondigheid. Jaap: ‘We lijken bang geworden om mensen op fouten te wijzen, om grenzen te stellen aan gedrag. Dat zie je terug in de opvoeding van kinderen. Die maatschappelijke trend kun je als organisatie niet in je eentje ombuigen. De toegenomen agressie en de onveiligheid hangen vast en zeker samen met de individualisering. Mensen hebben geleerd om op te komen voor hun rechten. Die assertiviteit schiet soms door. Ongewenst en onveilig gedrag wordt te weinig gecorrigeerd.’ Ria: ‘Of het doorgeschoten mondigheid is, weet ik niet. Maar dat het een maatschappelijk probleem is, is wel duidelijk. De zaterdagavonden zijn bij ons berucht, dan komen er met regelmaat jongeren binnen bij de spoedeisende hulp. Een van hen is dan gevallen, heeft een klap gehad of is ergens tegenaan geknald, meestal met dronkenschap als aanleiding. Deze groepjes gedragen zich vervelend of zelfs agressief. Onze medewerkers, onze verpleegkundigen, kunnen met hun houding en uitstraling in veel gevallen de-escalerend werken.

Voorbeeld? Door niet direct te reageren op een opmerking van een patiënt die eigenlijk net niet door de beugel kan, kun je vaak voorkomen dat het uitmondt in verbale agressie.‘

STELLING 6 Veiligheid kost geld. Het mag niet te veel kosten in een tijd waarin budget- ten krimpen. Ria: ‘Mooie stelling! Veiligheid is uiterst belangrijk, maar het concurreert wel degelijk met andere belangen zoals patiëntenzorg, kwaliteit en innovatie. Die belangen moet ik ook bij Isala telkens weer afwegen. Neem de inzet van extra beveiligers. Dan besluit ik bijvoorbeeld om wel een extra externe kracht in te schakelen, maar alleen op hoogtijdagen zoals op 5 mei als het grote bevrijdingsfestival plaatsvindt. Anders wordt het eenvoudigweg te duur.’ Jaap: ‘Tsja, wanneer kost veiligheid te veel? Ik zou ook willen weten: wat levert veiligheidsbeleid op? Dat is voor mij de sleutelvraag. Er is in Nederland nog geen gericht onderzoek gedaan naar de kosten en baten van veiligheid. Er is nog geen econoom te vinden die bekijkt wat beveiliging een organisatie oplevert en die daarbij ook onderzoekt welke eventuele kosten met goed veiligheidsbeleid worden afgedekt. Dergelijk onderzoek zou ik zeer toejuichen. Het zou organisaties extra inzicht geven in de manier waarop ze veiligheid tegen andere belangen kunnen afwegen. Pas dan kun je ook met enige stelligheid zeggen of organisaties te veel of te weinig investeren in veiligheidsmaatregelen.’ Philip: ‘Organisaties kunnen zichzelf een hoop onnodige kosten besparen met een goede risicoanalyse. Bij die analyse moet je je goed realiseren dat veiligheidskosten vaak voor de baat uit gaan omdat ze grote financiële risico’s afdekken. Als jouw organisatie de veiligheid niet op orde heeft en er gaat iets mis, dan zit je met enorme kosten en is de imagoschade gigantisch. Tel uit je winst…’

2

GA MET BELEID TE WERK

Maak een zorgvuldige risicoanalyse vanuit deze sleutelvraag: waar zijn de grootste risico’s, waar lig je ’s nachts wakker van? Kies van daaruit voor passende maatregelen en middelen.

3

INVESTEER IN VEILIGHEIDSBEWUSTZIJN

Zorg dat veiligheid bij iedereen ‘van binnen zit’. Integreer veiligheidsdenken en veiligheidsbewustzijn in interne opleidingen en introducties van nieuwe medewerkers. Leg verbindingen met beroepsopleidingen waar jouw managers en medewerkers van de toekomst worden opgeleid.

4

REIK MEDEWERKERS HANDVATTEN AAN

Werk aan de houding van managers en medewerkers. Bied ze handvatten om respect af te dwingen en gedrag te beïnvloeden. Zorg dat ze weten voor welke waarden ze staan, maak ze duidelijk dat ze die waarden ook mogen uitdragen.

5

 ERBIND VEILIGHEIDSBELEID MET EIGEN V KERNWAARDEN

Laat het veiligheidsbeleid aansluiten bij de missie en de kernwaarden van de eigen organisatie. Wie een open organisatie wil zijn, laat dat ook zien in het ontwerp en de inrichting van het kantoor, de fabriek, de receptie, de werkplek.



6

BENUT DE OGEN EN OREN VAN MEDEWERKERS

Benut de ogen en oren van medewerkers die veel zien en veel horen, zoals portiers, receptionisten of verkooppersoneel in winkels. Zij zien het vaak als eerste als er ‘vreemd’ volk rondloopt of als (groepjes) mensen afwijkend gedrag vertonen.

26

WinWin

27

nr.2 augustus 2012

I.O.

IN ONDERZOEK

Windesheim werkt momenteel aan deze recent verkregen onderzoeksopdrachten

Succesvol ondernemen met eHealth WAT ONDERZOEKEN WE? Hoe MKB-bedrijven de meerwaarde van hun eHealth-innovaties voor de zorgsector sneller aantoonbaar kunnen bewijzen. BELANGRIJK WANT: MKB-ers beschikken vaak niet over de tijd en het geld om met onderzoeksmethoden die in de zorg gebruikelijk zijn, aan te tonen dat hun innovatie effectief, arbeids­ besparend of kostenefficiënt is. Zonder bewijs is implementatie in de reguliere zorg moeilijk te realiseren. Een handboek, een internettool met onderzoeksmethoden en richtlijnen die gebruikt kunnen worden bij innovatietrajecten moeten het leveren van bewijs een stuk makkelijker maken. PARTNERS: Twaalf MKB-ers en elf instellingen, waaronder Isala Klinieken, Novay, Evalan en Health Valley. DUUR VAN HET ONDERZOEK: 2 jaar OPDRACHTGEVER: Windesheim kreeg subsidie voor het onderzoek uit het RAAK/MKBinnovatiefonds. MEER WETEN? Dr. ir. Marike Hettinga, lector ICTInnovaties in de Zorg ([email protected])

Proef met uitschuifbare wapenstok WAT ONDERZOEKEN WE? Of de uitschuifbare wapenstok het politieoptreden in uitgaansgebieden doeltreffender en veiliger maakt. BELANGRIJK WANT: Agenten hebben al langer behoefte aan een andere wapenstok. De huidige korte wapenstok werkt in de praktijk niet altijd even effectief en is niet gemakkelijk op te bergen. In dit experiment ruilt de politie de korte stok tijdelijk in voor de uitschuifbare. Onderzocht wordt of de nieuwe wapenstok preventief werkt tegen agressie en geweld, vooral in de horeca. Ook wordt gekeken welke repressieve effecten de uitschuifbare stok kent en of de stok comfortabeler is voor de agent. De proefneming vindt plaats tijdens de horecadiensten in de uitgaansgebieden van Zwolle en Deventer. OPDRACHTGEVER: Politie IJsselland (Het onderzoek resulteert in een evaluatierapportage die bestemd is voor het Ministerie van Veiligheid en Justitie). DUUR VAN HET ONDERZOEK: 10 maanden MEER WETEN? Stefan van der Meulen, onderzoeker lectoraat Veiligheid en Sociale Cohesie ([email protected])

Duurzame kunstofproductietechnologieën voor grensoverschrijdend MKB WAT ONDERZOEKEN WE? Hoe de kunststofverwerkende industrie in Noord-Oost-Nederland 10% energie kan besparen. De onderzoekers richten zich op renewable energie-efficiënte kunststofproductietechnologieën. BELANGRIJK WANT: Bedrijven in de kunststoftechnologie kunnen aanzienlijk op energie besparen wanneer zij de machines waarover ze beschikken verder optimaliseren of ombouwen. Dit levert minimaal 20% van de energiekosten op. Naast het voordeel van energiebesparing wordt het milieu ook nog eens minder zwaar belast. PARTNERS: Universiteit van Duisburg en Duitse en Nederlands solution-providers OPDRACHTGEVER: Windesheim krijgt hiervoor subsidie van SIA/RAAK- internationaal MEER WETEN? Dr. ir. Harold G.J. Gankema, lector Kunststoftechnologie ([email protected])

Goed bestuur in familiebedrijven WAT ONDERZOEKEN WE? Wat familiebedrijven juridisch allemaal kunnen regelen om de bedrijfscontinuïteit effectief te ondersteunen en te verhogen. BELANGRIJK WANT: Familiebedrijven vormen het fundament van het midden- en kleinbedrijf. Er is echter nog weinig bekend over welke juridische instrumenten de continuïteit van het bedrijf beter kunnen waarborgen. Veel familiebedrijven kampen met een grote afhankelijkheid ten opzichte van de directeur-eigenaar. Wat als hij of zij onverwachts wegvalt? In dit onderzoek gaat Windesheim na wat familiebedrijven geregeld hebben en wat ze allemaal kùnnen regelen zodat ze minder kwetsbaar zijn. OPDRACHTGEVER: Nysingh DUUR VAN HET ONDERZOEK: 6 maanden MEER WETEN? Drs. Ilse Matser, lector Familiebedrijven ([email protected])

Hanzelijn Monitor WAT DOEN WE? Op basis van meerjarig onderzoek inzichtelijk maken wat de effecten van de Hanzelijn zijn op de mobiliteit tussen het westen en noorden van Nederland, op de bereikbaarheid en op de ruimtelijke ontwikkelingen in de regio. Na een 0-meting worden jaarlijks de ontwikkelingen gevolgd.

BELANGRIJK WANT: Op 12 december 2012 wordt de Hanzelijn operationeel. De vier Hanzelijn­ gemeenten anticiperen op de komst met nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. Dat varieert van een relatief bescheiden herontwikkeling van een bestaand bedrijventerrein in Dronten tot de uitbreiding van het station en de herontwikkeling van de spoorzone in Zwolle. Bij het nieuwe station Kampen-Zuid wordt de ontwikkeling van een nieuwe woonwijk gecombineerd met de aanleg van een bypass voor de IJssel. De Hanzelijn Monitor geeft de gemeenten inzicht in de gevolgen die de in gebruikname heeft op de verdere ontwikkeling van de gebieden. PARTNERS: Kamer van Koophandel Oost Nederland en Provincie Overijssel OPDRACHTGEVERS: de gemeenten Dronten, Kampen, Lelystad en Zwolle, Kamer van Koophandel Gooi-, Eem-, en Flevoland en de Provincie Flevoland DUUR VAN HET ONDERZOEK: 4 jaar MEER WETEN? Dr. ir. Willem Buunk, lector Area Development ([email protected])

De leerwaarde van Serious Gaming WAT ONDERZOEKEN WE? Het leerrendement van Serious Gaming. Welke games zijn effectief en hoe kun je dat meten? Aan de hand van vijf games die gebruikt worden in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en hbo, wordt de effectiviteit van serious gaming onderzocht. (Serious games zijn spellen die gebruikt worden voor communicatie, voorlichting, educatie en training. Game-elementen worden ingezet om iets op een aantrekkelijke, veilige manier aan te leren of om een boodschap over te brengen). BELANGRIJK WANT: Er zijn in Nederland veel bedrijven die games ontwikkelen voor educatieve doeleinden. Deze bedrijven zijn vaak goed in het ontwikkelen van het spelconcept, maar beschikken meestal over onvoldoende onderzoeksfaciliteiten om de leerwaarde van de games goed vast te stellen. Met de resultaten van dit onderzoek kunnen gamebedrijven hun producten verbeteren. Daarnaast levert het onderzoek waardevolle informatie op voor de inzet van serious games in het onderwijs. PARTNER: TNO DUUR VAN HET ONDERZOEK: 10 maanden MEER WETEN? Dr. Wim Trooster, senior adviseur en onderzoeker ([email protected])

28

WinWin

ICT-gebruik in ziekenhuizen in kaart gebracht De ontwikkelingen op het gebied van informatie-technologie in de gezondheidszorg gaan razendsnel. Ook ziekenhuizen zijn druk met ICT in de weer. Bekendste voorbeeld: het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD). Maar hoeveel ziekenhuizen passen ICT toe bij hun patiëntenzorg? En welke prioriteiten stellen ziekenhuizen daarbij? Deze vragen wilden de Hochschule Osnabrück, Results 4 Care en Windesheim beantwoorden in de IT-monitor 2011 - een representatief onderzoek waar twintig grote Nederlandse ziekenhuizen aan deelnamen.

29

nr.2 augustus 2012

Wat blijkt? ICT is goed op weg in Nederlandse ziekenhuizen. Informatietechnologie krijgt vorm in het EPD, laboratorium­ systemen, elektronische medische correspondentie en beeld­ verwerking. En daar houdt het niet op. De komende jaren willen ziekenhuizen met behulp van ICT bedrijfsprocessen, zorgketens en informatieuitwisseling efficiënter laten verlopen. Om daarmee de kwaliteit van de patiëntenzorg te verbeteren.

Startende technici vinden salaris belangrijk Wat vinden startende HBO-technici belangrijk in een toekomstige werkgever?

uit. Belangrijker zijn voor hem de scholingsmogelijkheden en de verantwoordelijkheden die het bedrijf biedt. Ook de plaats waar de onderneming gevestigd is, is van belang.

Uit recent onderzoek onder 300 technische studenten in de regio blijkt dat een groot deel van de starters salaris en doorgroei-mogelijkheden belangrijke aantrekkelijke waarden vinden voor een toekomstige baan. Of de toekomstige werkgever bekend is of niet, maakt de technicus-van-morgen niet zo veel

Meer weten? Albertha Wielsma Onderzoeker Lectoraat Familiebedrijven ([email protected]) Waarden

Continuiteit

204

Meer weten? Dr. William Goossen Lector ICT-innovaties in de Zorg ([email protected])

Scholingsmogelijkheden

123

72

Dé uitdaging voor elke zorginstelling? Duurzame verbetering van de zorgkwaliteit! Windesheim bedacht in opdracht van ZonMW samen met verschillende partners de oplossing: het ‘Zorg voor een betere regioformat’. Dit format - een handleiding met draaiboek - laat zien hoe zorginstellingen de kwaliteit van de zorg duurzaam kunnen verbeteren en slimmere werkwijzen kunnen verankeren. Om te komen tot een goed format, gingen we uit van een actuele case: valpreventie bij ouderen. Zorgprofessionals van verschillende zorginstellingen gingen in verbeterteams op zoek naar het antwoord op de vraag: hoe verminderen we valincidenten op de lange termijn? Docenten van Windesheim coachten de teams bij het maken en uitvoeren van hun verbeterplannen. Studenten

ondersteunden de teams. Het project leverde concrete resultaten op: de deelnemende afdelingen zagen het aantal valincidenten van 13,3% naar 1,4% dalen. De partners van Windesheim in dit project zijn de Stichting Regionaal Zorgnetwerk Zwolle en omgeving, Isala Klinieken, Vilans en iBMG.

Meer weten? Dr. Carolien Smits Lector Innoveren in de Ouderenzorg ([email protected])

82

Personeelswerving

78

Hiertoe hebben de drie organisaties een vloeistofscheider ontwikkeld die ervoor moet zorgen dat kunstof RVS zodanig kan vervangen dat het tegen chemicaliën, olie en andere vloeistoffen kan. Het onderzoek is uniek omdat nooit eerder onderzocht is of kunststof RVS kan vervangen voor deze doeleinden.

Meer weten? Dr. ir. Harold G.J. Gankema Lector Kunststoftechnologie ([email protected])

Verantwoordelijkheden Flexibiliteit

64 37

Frequentie

Maatschappelijke betrokkenheid

99

97

Crisisbestendigheid

48

Financiële status

26

Salaris

15

Vestigingsplaats (Naams)bekendheid Doorgroeimogelijkheden

Waarden

Belangrijke/aantrekkelijke waarden (n=295)

De grens over Familiebedrijven op buitenlands avontuur

Kunststof vervangt roestvrijstaal Roestvrijstaal (RVS) kost veel en heeft een lange productie- en levertijd. Om kosten te besparen onderzoekt Windesheim samen met Herikon en Bouman Industrial Supplier Group of RVS vervangen kan worden door kunststof.

Imago Innovatie/vernieuwing

144 98

Sterke daling van het aantal valpartijen

Klantvriendelijkheid

179

52.0%

Familiebedrijven zijn goed voor 40% van de totale Nederlandse export. Maar hoe financieren zij deze export? Recent onderzoek onder 102 exporterende familiebedrijven laat zien dat zij lang niet altijd afhankelijk zijn van leningen van de bank. Op de vraag hoe belangrijk exporterende familiebedrijven bankleningen vinden in relatie met export antwoordde maar liefst een derde dat dit voor hen zeer onbelangrijk tot noch belangrijk, noch onbelangrijk is. Meer weten? Rob Erven Onderzoeker Lectoraat Familiebedrijven ([email protected])

20,6%

14.7%

Heel belangrijk

8,8%

Belangrijk

Neutraal

Het belang van bankleningen

Onbelangrijk

3,9%

Heel onbelangrijk

30

1.

Saxion en Windesheim maken zich sterk voor technologische innovatie. In het Centre of Expertise HTSM-Oost (ECHO) gaan de hbo-instellingen met bedrijven samenwerken aan nieuwe toepassingsmogelijkheden voor hightech mechatronica, nanotechnologie, smart materials, kunststoffen en ICT. Dit doen ze met praktijk­onderzoek. De provincie steunt het initiatief.

WinWin

31

nr.2 augustus 2012

9.689 EURO Dit kostte een gemiddelde werkplek in 2011. En dat is het laagste peil sinds 2003. De facilitaire kosten van kantoren vertonen al jaren een dalende trend. Opvallend genoeg blijft het vloeroppervlak per werkplek vrijwel gelijk en neemt het aantal werkplekken per fte nauwelijks af. Iets wat je wel zou verwachten gezien de opkomst van Het Nieuwe Werken. Schijnbaar hebben organisaties de extra ruimte niet nodig (bron NFC Index).

2.

Windesheim is onlangs een partnerschap aangegaan met Attero, marktleider in het nascheiden van kunststoffen uit restafval. De twee gaan samen toepassingsgericht onderzoek uitvoeren. Het Lectoraat Kunststoftechnologie van Windesheim richt zich met zijn onderzoek vooral op de verwerkingskant. Proces­optimalisatie en de toepassing van nieuwe materialen spelen hierin een grote rol.

3.

Het lectoraat Familiebedrijven van Windesheim is toegelaten als lid van het wereldwijde project Successful Transgenerational Entrepreneurship Practices (STEP). Door deelname komt het lectoraat Familiebedrijven in contact met leidende onderzoeksinstellingen en succesvolle familiebedrijven wereldwijd. De nieuwste data en inzichten internationaal worden binnen dit project uitgewisseld en komen daarmee ten goede aan familiebedrijven in onze regio.

N COLUM

Wachtend op de

APOCALYPS “Ze hebben geen flauw idee. Iedereen doet maar en consumeert er op los. IJsjes, cola, het kan niet op! Weten de mensen dan niet dat het crisis is?” Daar sta je dan, in de rij van het Tiki-bad in Duinrell, Wassenaar. Een heerlijke dag zowaar - een van de weinige deze zomer. De oudere heer voor me zucht nog maar eens en kijkt bezorgd om zich heen. Daar moest ik, de frons van mijn vriendin negerend, op reageren. “Wat moeten we dan?”, vraag ik retorisch “Met zijn allen binnen blijven, gordijnen dicht, deur op slot, radio aan en wachten op de (financiële) Apocalyps?” Dat lijkt me nou niet de beste strategie om de crisis te lijf te gaan.” Zoals wel vaker bij retorische vragen kreeg ik geen antwoord. Zie hier, de crisis in notendop. Volgens Jaap Koelewijn, hoogleraar aan de Nyenrode Business Universiteit, is de kredietcrisis en daaruit voortvloeiende recessie grotendeels terug te brengen op een gebrek aan vertrouwen. “Nederland krijgt de derde in een paar jaar tijd voor zijn kiezen. Dit zorgt voor een groot, maar ongrijpbaar probleem ‘Wat eindigt op de dat uiteindelijk opgelost moet worden”, stelt hij in het blad Management beursvloeren van New York, Scope. Wat eindigt op de beursvloeren van New York, Tokio en Amsterdam begint in de rij van het Tiki-bad in Duinrell, Wassenaar. Tokio en Amsterdam begint Een beetje positiviteit graag. Dan komt de rest vanzelf. Met dat in het achterhoofd is een uur in de rij om een zwembad in te mogen (met hele vette glijbanen, dat wel) gelijk een stuk draaglijker. Iedereen wint. Of komt de uitgelaten drukte toch door die Kruidvat-actie waardoor je gratis naar binnen mocht bij aankoop van twee flessen shampoo?

ONDERSTEUNING BIJ VERKOOPTRAJECTEN Hoe zorg je ervoor dat een offerte omgezet wordt in een opdracht? Het bedrijf M3V, dat scholen en overheden Martin Thijs, ([email protected]) of adviseert bij nieuwbouw en verbouw, schakelde Windesheim in voor een aantal gerichte trainingen en Christien Niekerk ([email protected]), feedback op zijn verkoopproces. Naast het doorlichten van een aantal communicatie- en presentatiemiddelen beiden docent/trainer bij Windesheim verzorgde Windesheim diverse gerichte bijeenkomsten voor het bedrijf.

in de rij van het Tiki-bad in Duinrell, Wassenaar.’

Michiel Tolsma Online tekstschrijver en mede­ werker interne communicatie bij Windesheim

Hans Huizinga (32) startte zijn carrière bij een architectenbureau. De crisis dreef hem een andere richting uit: die van valbeveiligingsspecialist bij Eurosafe Solutions. Als Adviseur Ontwerp is de ex-student van Windesheim in zijn element. De crisis heeft jou veel gebracht. Leg eens uit. ‘Ik ben na HBO Bouwkunde verder gaan studeren. Architectuur. Mijn kennis bracht ik in de praktijk op een architectenbureau. Ik heb daar gouden tijden meegemaakt: het bedrijf groeide in korte tijd van 15 tot 25 medewerkers. Toen kwam de crisis en moest ook ik noodgedwongen op zoek naar iets anders. En dat “iets anders” blijkt uitstekend bij me te passen.’

Wat merk jij in je dagelijkse werk van de crisis? ‘In deze tijd, in deze sector kun je niet op eigen houtje opereren. Om goede kwaliteit tegen een scherpe prijs te kunnen leveren, zoeken we steeds de samenwerking. Met partners, toeleveranciers. Samenwerken betekent dat je goed zicht moet hebben op elkaars kwaliteiten. Dat je weet wat je aan elkaar hebt. Maar ook dat je een ander soms iets gunt.’

Wat is er zo leuk aan je huidige baan? ‘Als Adviseur Ontwerp bij Eurosafe Solutions adviseer ik architecten, gebouweigenaren en gebruikers in de planfase over valbeveiliging. Ik ben dus nog steeds bezig met gebouwontwerp, maar dan vanuit een specifieke invalshoek. Daarbij is Eurosafe Solutions een bedrijf waar je als medewerker alle ruimte krijgt om jezelf te ontwikkelen. Hier geen hokjesgeest, bij Eurosafe Solutions worden medewerkers gestimuleerd om juist buiten de kaders te denken en te werken. Daardoor voel ik me uitgedaagd om het beste uit mezelf te halen.’

Hoe blijf je als organisatie en als individu overeind in deze tijd? ‘De eerste reflex in tijden van crisis is altijd: hand op de knip. Ik denk dat het belangrijk is dat we blijven investeren. Uiteraard niet als een dolle je geld uitgeven, maar goed nadenken over mogelijkheden waar je op lange termijn iets aan hebt. Die bijdragen aan een sterke organisatie, een krachtige samenleving. Veiligheid is trouwens iets waarop nooit bezuinigd zou mogen worden.’

Wat merkt van de crisis?

Hans