KiNxnWaoeo
VOOR FOBLAD SKRACHTE onderwij welzijn
Emotionele belasting
ln een aantalsituatiesneemt het kind de rol over van de ouders (parentificatie).Door de
Een ziekte, handicapof verslavingvan een ge-
grote loyaliteit naar beide ouders,hebbenveel
zinslid raakt alle leden van het gezin.Het vraagt
kinderen de neigingom ook te zorgen voor de
dat alle gezinsleden(leren) leven met de beper-
gezondeouder(s).Hun belastingis daardoor
kingen als gevolgvan het gezondheidsprobleem.
extra zwaar.Dit willen zorten voor de ouders
Kinderen die opgroeien in zo'n gezin kunnen
komt ook veel voor bij kinderen met een zieke
meer dan andere kinderen te maken krijgen
of gehandicaptebroer of zus.
met heftige emoties als verdriet, angst,boosheid,onzekerheid,schaamte-en schuldgevoe-
In Nederland groeit minimaaléén op de tien
lens.Gebeurtenissen thuis kunnenhun normale
kinderen op in een gezin met gezondheidspro-
leven verstoren. Bijvoorbeeld:vriendjes kunnen
blemen.Alop jonge leeftijd kunnen kinderen
niet (meer) thuis spelen,vakantiesen uitjes 'in gaan niet door of feestdagenvallen duigen'.
hierdoor emotioneel en / of praktischbelast zijn.We noemen deze kinderen jonge mantel-
Verschuivingvan rollen en taken tussen ouders
zorSers.
en kinderen hebben soms vergaandeveranderingen in het normale leventot gevolg. Ook de onderlinge communicatiekan door bijvoorbeeld ruzies en spanningenverstoord raken.Een aantalgezinnenraakt op den duur de contacten met de omgeving kwijt. Sommige gezinnenraken in financiëleen huisvestingsproblemen.
Praktische belasting Er zijn kinderen in deze gezinnendie al op zeer jonge leeftijd taken en verantwoordelijkheden hebben die niet bij hun ontwikkeling passen: - huishoudelijketaken,zoals boodschappen doen, koken en schoonmaken; -
de verzorging van jongere broerties en zus-
jes,zoals oppassen,aankledenen eten geven; - verzorgendetaken voor het zieke of gehandicaptefamilielid,zoals helpen met eten of helpen met de toiletgang,medicijnentoedienen en meegaanmet een bezoek aan hulpverleners; -
emotionele verzorgingvan familieleden,zoals troosten, afleidenen andere'grote-mensen zaken'alspraten over de problemen.
2
KilfrtWzoaoz
Kans op verstoring van de ontwikkeling
verstoring van sociale contacten of gebrek aan socialecontacten,bijvoorbeeldvriendjes of vriendinnetjesniet (meer) mee naar huis
Deze jonge mantelzorgerslopen een risico op
nemen:
verstoring van hun normale ontwikkeling.
slaapproblemen, waaronder nachtmerriesen
Gelukkig kunnen de meeste kinderen zich aan de - vaak steedswisselende- situatie aanpas-
slaapwandelen;
sen en krijgt de ziekte, handicapof verslaving
angstigzijn;
eetproblemen,zoals teveel of te weinig eten;
van een gezinslideen plaatsjein hun leven. Maar naar schattingloopt uiteindelijkvijf procent van deze kinderen ernstige schadeop in hun ontwikkeling.Dat is ongeveervijf tot tien van elke duizend kinderen.In absolutegetallen gaat het in Nederland om 9.000 tot 18.000 kinderen in de leeftijd van 4 tot en met 12 iaar die schadeoplopen. Deze kinderen zijn al jong, of tot op volwassen leeftijd, aangewezenop professionelehulpverlening. Door aandachtte bestedenaan kinderen die al op jonge leeftijd te maken hebben met ziekte en zorg thuis, kan ernstige schadein de ontwikkelingworden voorkomen of beperkt blijven. Beroepskrachten in de directe omgeving van deze jonge mantelzorgerskunnen vanuit preventief oogpunt veel betekenen. Signalen van (over)belasting
-
Wanneer de signalenvan (over)belastingonop-
pijn en lusteloosheid; - terugval in eerder ontwikkelingsstadium,
gemerkt blijven, is de kans groot dat op latere
lichamelilkeklachten,zoals buikpijn;hoofd-
zoalsweer gaanduimzuigenof bedplassen.
leeftijd ernstige problemen ontstaan,zoals slavingsproblematiek en depressiviteit.
Extra aandachtverdienen kinderen - vooral meisjes- die zeer teruggetrokkenzijn en juist
Daarom is het van groot belangalert te zijn op
een groot verantwoordelijkheidsbesefvertonen
de eerste signalenvan belastingof ontregeling
(naar binnen gekeerdgedrag).Jongens hebben
bij deze kinderen: - problemen op school,zoals concentratie-
eerder de neigingzich juist opvallendte gaan
voortijdig schoolverlaten,relatieproblemen,ver-
problemen,negatiefgedragen ruzies met andere kinderen,smoezenverzinnen,niet naar school willen en spijbelen;
gedragen (naar buiten gekeerd gedrag).
Kinderen met een zieke of gehandicapte broer of zus
Extra risico Kinderen die extro risico op een verstoring van
Kinderen met een zieke of gehandicaptezus of broer zijn vaker jaloers en kunnen door hun
hun normale ontwikkeling lopen zijn: - kinderen uit éénoudergezinnen;
gedrag om aandachtvragen.Tegeliikertiid ziin
-
veel kinderen van een broer of zus met een
dochters van een zieke moeder; - jongensvan een vader met een alcoholpro-
beperkinguitermate lief en zorgzaamen voelen
bleem; -
kinderen van migrantenmet taalproblemen en religieuzeof culturele bezwarentegen het gebruik van voorzieningen;
-
kinderen uit gezinnenmet een laagof sterk dalendgezinsinkomen.
zich zeer verantwoordeliik voor de situatie thuis.Zij moederen of vaderen over het zieke of gehandicaptebroertie of zusie of de andere kinderen in het gezin. Veel van deze kinderen hebben de neigingzich (te veel) weg te ciiferen.Sommigekinderen voelen zich schuldig,bijvoorbeeldomdat zii de ziekte of handicapaan zichzelfwiiten of omdat zijzelf geen beperkingenhebben. komen voor, met name Ook schaamtegevoelens wanneer de broer of zus zich opvallendgedraagt of er vreemd uitziet.
Wat al deze kinderen nodig hebben
Ondersteuning van ouders Zieke,gehandicapteof verslaafdeouders zijn en
Voor de gezonde kinderen die opgroeien in een
blijvenverantwoordelijk als ouders.Het belang-
gezin met gezondheidsproblemenis het van
rijkte is dat het kind werkelijk kind kan zijn.
groot belangdat ze erkenningkrijgen voor de
Maar soms kunnenouders hun kinderenniet
plek die ze in het gezininnemenen hun rol als jonge mantelzorter.
de nodige aandachten steun bieden.Dat kan
Wat een gezonde ontwikkeling van deze groep
heidssituatie of omdat ze zelf te veel stress
kinderen ten goede komt is: - veiligheid,geborgenheiden positieveaan-
ervaren.Mogelijk is de ouder voor het kind te 'nabij' of wil het kind de ouder niet belasten
dacht: - open communicatieen eerlijkheidover de
met de eigen zorgen.
bijvoorbeeldkomen door hun eigengezond-
situatie; -
ruime gelegenheidom emoties te uiten en de bevestigingdat deze emoties er mogen zijn;
-
informatie over de ziekte,handicapof verslavingen uitleg dat het kind zelf geen schuld
heeft aan de beperking; - ten minste één vertrouwenspersoondie goed op de hoogte is van de situatie, zoals de eigen ouder,een oom of tante, de leer kracht of een ouder van een vriendje; - dagelijke routines zo veel als mogelijk voortzetten, zoals op tijd naar bed en gewoon naar school en naar de sportclub; - gelegenheidvoor gezinsrituelen,zoals feesten,uitjes en vakanties; - stimulansom te (blilven)presteren op school: - mogelijkheidtot ontspanning,zich uitleven, eigen leuke dingen kunnen doen.
Beroepskrachtenkunnen het kind op indirecte wijze helpen door de ouders steun te verlenen bij het vervullen van hun rolZii doen dit bijvoorbeeld door als vraagbaakvoor het hele gezin op te treden en ouders adequaatte verwijzen naar pedagogischedienst- en hulpverlening.
Wat
beroepskrachten
kunnen
doen
Lespakket
jeugdverLeerkrachten,thuiszorgmedewerkers,
ledereen krijgt vroeg of laat te maken met
pleegkundigen, (school)artsen,kinderwerkers,
hmilie of vrienden die extra zorg en aandacht
(school)maatschappelijk werkenden en anderen
behoeven.Daarom is het belangrijkom al op
die beroepshalvemet deze kinderen te maken
jeugdigeleeftijd de eigen competentiesin het
hebben,kunnen belangrilkesteun geven: - wees alert op signalenvan belasting; - bied een luisterendoor;
zorgen,hulp gevenén hulp vragente vergroten.
-
publicaties'Mijnzorg! Over kinderen die zor-
bied erkenningdoor te benoemenwat er
aan de hand zou kunnen zijn; - geef ruimte aan emoties,bijvoorbeelddoor tekeningenen gedichtente laten maken of
Scholenkunnen hierbil gebruik makenvan de leskoffer'Zorro,zorg rondom ons' uit de serie gen'. Voor kinderen zelf is er de folder'Zorg delen kan zorgen schelen'.
een spreekbeurt te laten houden; -
help bij het doorgang laten vinden van dage-
lijkse routines en rituelen; - verwijs adequaatdoor.
Meer informatie hierover bij de LOT, Verenigingvan Mantelzorgers (www.mantelzorg.nl).
Kidmz6r
6
t*"un
Steunpunt Mantelzorg
Landelijke
Bij een Steunpuntkan elke mantelzorgerterecht
Over gezinnen met een psychisch zieke
voor adviesen bemiddeling,emotionele en prak-
ouder of een verslaafd familielid
tische ondersteuning.Beroepskrachtenkunnen
Trim bos-instituut, platform KOPP/KVO
voor consultatieen verwijzingaankloppenbij de
www.lsp-preventie.nlen www.drankjewelpro.nl
informatie
SteunpuntenMantelzorgin Drenthe, ten behoeve van kinderen en hun ouders als mantelzorger.
Over gezinnen met een familielid met
STEUNPUNTEN MANTELZORG DRENTHE Algemene informatie: www.mantelzorg.info
verstandelijke handicap
een lichamelijke aandoening of een CG-Raad: www.cg-raad.nl; MEENederland:www.mee.nl
Regionaal Steunpunt Manlelzorg Noord en Midden Drenlhe Tel.(0592) 400512/ 400513 Balkendwarsweg 3 Postbus 469 9400AL Assen
9Ed
Assen/Loket 33 ïel. (0592)366400 Noordersingel 33 9401JW Assen Regionaal Sleunpunl Mantelzorg Zuidoost-Drenthe
Over broers en zussen De Rudolphstichting(Broers en zussenin de spotlights!)www.broerofzus.nI Over mantelzorg en Steunpunten Mantelzorg: LO-ll Verenigingvan Mantelzorgers en Xzorg, Verenigingvan steunpunten mantelzorg,vrijwillige thuishulporganisaties en buddyzorg. Mantelzorgtelefoon0900 20 20 496 www.mantelzorg.nl
Emmen Tel.(0591) 685733 Raadhuisplein 1 78114P Emmen Borger-0doorn Tel.(0591) 535333 Hoofdstr. 50 Postbus 3 7875ZG Exloo
Expertisecentrum
Informele Zorg
www. inform elezorg.info Telefoonnummers
voor kinderen
Kindertelefoon:0800 0432 f lP, jongeren informatie punt zie voor lokale telefoonnummersop www.jip.nl
Coevorden Tel.(0524) 516831 Wilhelminasingel 9 Postbus 237 7740AE Coevorden Regionaal Steunpunt Mantelzorg Zuidwest-Drenthe Tel.(0528) 231313 HetHaagje 119 Postbus 131 7900AC Hoogeveen 7
BOEKENTIPSVOOR KINDEREN Mijn beurt, over kinderen (6-12 jaar) van ouders met psychischeproblematiek of een verslaving: Kipizivero-reeks,www.trimbos.nl Pony oon zee, over een vader die een ernstig I ongeluk krijgt www.kwintessens.n Wij zijn niet gek!, over twee broers en hun moeder die in de war is:www.unieboek.nl Het is fijn om er te zijn, over Pollekeen haar verslaafdevader:www.querido.nl Mijn zusje Ís een monster, over Stella en haar drukke zusje:www.querido.nl
MEERWEBSITESVOOR KINDEREN Onderstaandewebsites zijn voornamelijk gericht op jongeren boven de 12iaar,maar worden ook veel bezocht door jongere kinderen: www.brusjes.nl www.drankjewel.nl www.itsyourlife.nl I www.jongerenzorgen.n www.kindertelefoon.nl www.pratenonline.nl
LEESTIPSVOOROUDERS Hoe steun ik mijn kind?:www.nizw.nl Een knipoog,een knuffel,voor ouders met een psychischestoornis of een verslaving:Kipiziveroreeks,www.trimbos.nl Brochure voor ouders in de serie Mijn zorg! Over kinderen die zorgen:wwwmantelzorg.nl
o O
I EN O V E R I GI N E F O R M A ÏE H U t PI N D R E N T H E
Drenthe Bureau Jeugdzorg Algemeen adres: Tel.(0592) 383700 Fax(0592)383709 postbus 263 9400AGAssen
[email protected] Noorden Bureau Jeugdzorg Midden Drenthe 2a Klompmakerslraat 9403VLAssen Tel.(0592) 383790
reau enKlachtenbu Informatieheidszorg Drenthe (IKG) Gezond vanouderen vooradressen patiëntenorganisaties. 22 Industrieweg 9403Assen 243707 Tel.(0592)
[email protected] www.rpcp-drenthe.nl
MEEDrenthe lnformatiecentrum Eemland 3 9405KDAssen Tel.(0592) 398555
[email protected] www.meedrenthe.nl
BJZ Bureau Jeugdzorg Zuidoost Drenthe Stationsstraat 63 7 8 1 1G SE m m e n Tel.(0591) 614644
Verslavingszorg NoordNederland Tel.(0592) 306666 513 Postbus AMASSEN 94OO
[email protected]
Zuidwest Bureau Jeugdzorg Drenthe 64 Beukemaplein 7906AKHoogeveen 231066 Tel.(0528)
WWW.VNN.NI
pÍeventie Bureau GGZ Drenlhe van)udersmet VoorKinderen P Psych iatrisch robIematiek (endeK}PP-groepen) Tel.(0592) 334196 10029 Postbus 9400CAAssen
[email protected]
