Kindvriendelijke Wijken Monitor. Eerste voortgangsmeting januari 2010

Kindvriendelijke Wijken Monitor Eerste voortgangsmeting januari 2010

Kindvriendelijke wijken Monitor T1-meting 2010


Woord vooraf

Rotterdam is aantoonbaar kindvriendelijker geworden. Dat laat de ‘Monitor kindvriendelijke wijken’ zien, die ik u hier met veel plezier aanbied. De opgave die we ons hebben gesteld is geslaagd. Zeven van de elf pilotwijken zijn in opvallend korte tijd aantoonbaar kindvriendelijker geworden. De projecten die hiervoor zijn uitgevoerd, inspireren en enthousiasmeren. Dankzij de projecten van de deelgemeenten met kindvriendelijke wijken beschikken we nu over een schat van kennis over hoe je kindvriendelijkheid in de praktijk moet brengen. Of het nu gaat om fysieke projecten zoals een nieuwe speelplek of om sociale projecten zoals het kinderpersbureau: de jeugd stond centraal en werd bij elke stap betrokken. Van de eerste brainstorm tot aan het openingsfeest! Zo hebben we de afgelopen twee jaar laten zien dat het zeer goed mogelijk is om het leefklimaat voor gezinnen in de stad te verbeteren. Deze aanpak werpt nu zijn vruchten af. Deze eerste meting van de monitor toont aan dat de verbeteringen in de buitenruimte inderdaad zichtbaar zijn en er daadwerkelijk meer samenhang in de wijken voelbaar is. Dat maakt me trots op alle deelnemers en tegelijkertijd blij, want met deze aanpak wordt Rotterdam de stad waarin gezinnen graag blijven wonen met hun kinderen.

In 2008 hebben de kindvriendelijke wijken ingezet op verbetering van de buitenruimte. Er zijn veel speel- en sportplekken bijgekomen, de eerste schoolpleinen zijn omgevormd tot buurtpleinen, veilige routes werden gepland en buurttuinen geopend. 2009 stond ook in het teken van participatie: talloze kleurrijke feesten, sportieve middagen op het buurtplein, skatetochten in het groen, kunstmiddagen en nog veel meer. Met de vele activiteiten ontstonden ook nieuwe samenwerkingsverbanden tussen partners in de wijk. Organisaties hebben elkaar gevonden, vaak voor het eerst, en gingen gerichte afspraken maken. Ik heb er alle vertrouwen in dat men elkaar ook in de toekomst blijft ontmoeten. 2010 is het jaar waarin de stedelijke visie ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’ verschijnt. Hiermee zet Rotterdam zich op de kaart als dé stad die structureel het leefklimaat voor gezinnen verbetert. Wat in elf pilotwijken begon gaat geleidelijk heel Rotterdam kindvriendelijker maken. Ook in de komende jaren blijven we de voortgang meten, maar dan in alle 63 wijken en in aansluiting op de Sociale Index. Wij als stad zijn de uitdaging aangegaan. Ik kijk met vertrouwen en warme belangstelling uit naar het toekomstige kindvriendelijke Rotterdam.

Peter Lamers Wethouder Jeugd, Gezin, Onderwijs en Sport Januari 2010

1


2


Inhoud

Woord vooraf

1. Opzet programma Kindvriendelijke Wijken Monitor 2. Resultaten 1 voortgangsmeting Kindvriendelijke Wijken Monitor

01

05

e

11

3. Kijk op de wijk 15 Cool 16 Spangen 22 Liskwartier 28 Erasmusbuurt/Rottekwartier 34 Oosterflank 40 Tarwewijk 46 Carnisse 52 Beverwaard 58 Feijenoord 64 Hordijkerveld/Rijeroord 70 Hoogvliet Noord 76 4. Van pilots naar structurele inbedding: zo wordt Rotterdam kindvriendelijk

83

Bijlagen 1 Toelichting begrippen van de Kindvriendelijke Wijken Monitor 2 Gebruikte literatuur 3 Beknopt overzicht resultaten Collegetargets + Overzicht Veranderingen 4 Uitgebreid overzicht resultaten T1 meting 5 Uitgebreid overzicht veranderingen 6 Overzichtskaart KiWi-wijken

87

88 90

91

92

93 94

3

h

1


4

h

1


1

Opzet Programma Kindvriendelijke Wijken

Rotterdam telde 67.000 huishoudens met kinderen in 2006. Veel gezinnen kiezen bewust voor de stad als een plek waar zowel werk, voorzieningen, openbaar vervoer en cultuur voorhanden zijn. Ze houden van het stadsbeeld, de mix van culturen, de levendigheid. Sinds het begin van deze eeuw trekken echter elk jaar gemiddeld 1.200 gezinnen weg uit Rotterdam. Ze gaan naar randgemeenten met grotere huizen, meer groen en meer speelruimte voor kinderen. Het zijn voornamelijk tweeverdieners met een gemiddeld of hoog inkomen en met kinderen. Dit is niet een typisch Rotterdams, maar een landelijk fenomeen. Veel ouders vinden de stad geen goede plek om kinderen op te laten groeien. Ze zijn niet tevreden met hun kleine woningen en de beperkingen van hun woonomgeving1. Gezinnen in Rotterdam zijn het minst tevreden in vergelijking met andere steden over zowel de woonomgeving als het wonen. Een van de collegedoelen voor de periode 2006-2010 is om deze trend te keren en de stad kindvriendelijker te maken. Een stedelijke voorbereidingsgroep (in de wandelgangen de Jonge honden genaamd) legde in het rapport ‘Gezinnen gezocht, wijken in de aanbieding’ in 2007 de uitgangspunten voor het programma neer. Dit waren: • Multidisciplinaire aanpak (vooral een combinatie sociaal en fysiek) zodat in de toekomst woningbouw en voorzieningen aansluiten op de wensen van gezinnen; • Kinderen actief ondersteunen en aanmoedigen om zich te ontwikkelen tot zelfstandige burgers; 1. Dat blijkt uit het ‘Woononderzoek Nederland’ (WoON) 2006. van VROM

5

h

1


• Maatwerk per wijk; • Aansluiten bij bestaande programma’s, waaronder brede school en de kwaliteitsslag jongerenwerk. Het ‘Programma kindvriendelijke wijken’ dient er toe te leiden dat de plannen voor woningen, verkeer, buitenruimte en voorzieningen meer rekening houden met de wensen van gezinnen. De bedoeling is dat kindvriendelijkheid als een vanzelfsprekend onderdeel gezien gaat worden van alle leefdomeinen van de stad.

Pilotwijken

Vanuit het programma is langs twee sporen gewerkt. In de eerste plaats projecten daadwerkelijk uitvoeren in de elf pilotwijken. Daarnaast is er gewerkt aan een stedelijke visie ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’ dat structureel onderdeel wordt van de bestaande stedelijke kaders zoals de Stadsvisie en de Woonvisie. Verder worden de uitgangspunten van de visie gebruikt in de op te stellen gebiedsvisies. Het programma kent een drietal pijlers: • Het ontwikkelen van een visie op kindvriendelijk bouwen; • Stedelijke activiteiten om Rotterdam als kindvriendelijke stad te promoten; • Het verbeteren van de kindvriendelijkheid in ten minste zeven pilotwijken. In totaal kregen elf pilotwijken in acht deelgemeenten extra budget om nieuwe wegen in te slaan en een voorbeeldfunctie te vervullen voor de rest van de stad. De verwachting is dat deze voorbeeldwijken best practices opleveren waar andere wijken (en andere steden) in de volgende collegeperiode profijt van hebben. Op 11 maart 2008 benoemde het College van B & W de zes beleidsthema’s voor verbetering van de kindvriendelijkheid. Dit waren: • Veiligheid in het verkeer en bij het spelen; • Voldoende en beschikbare voorzieningen en activiteiten voor kinderen en jongeren, ondermeer een betere programmering in de club- en buurthuizen; • Saamhorigheid en binding: contacten met buren en andere kinderen, geen overlast, samen dingen afspreken en doen; • Omgevingsfactoren in de wijk: schoon, groen, brede stoepen, goede straatverlichting; • Bouwen van kindvriendelijke woningen: eengezinswoningen en/of hoogwaardige gezinsappartementen met voldoende ruimte voor kinderen en voor parkeren; • Verbetering wijkimago: aantrekkelijker en kindvriendelijker.

6

h

1


De betrokken deelgemeenten kregen ieder € 500.000,- voor een uitvoeringsprogramma, waarin sociale en fysieke aspecten zijn gecombineerd. Daarnaast konden de deelgemeenten in 2008 en 2009 voor elf van de pilotwijken een budget aanvragen voor quick wins en/of het programmeren van activiteiten op de pleinen. De elf pilotwijken waren de Erasmusbuurt/Rottekwartier (Oude Noorden), Oosterflank, Spangen en Feijenoord. De overige wijken (Cool, Liskwartier, Beverwaard, Hordijkerveld/Reijeroord, Carnisse, Tarwewijk en Hoogvliet-Noord) zijn op basis van het wensenboek aan de slag gegaan met quick wins. De uitvoeringsplannen en de quick wins richten zich vooral op kinderen van 1 tot 12 jaar.

Opzet Kindvriendelijke Wijken Monitor

Legenda categorie-indeling Kindvriendelijke Wijken Monitor 3,99 of lager Zeer zwak 4-5

Probleem

5-6

Kwetsbaar / matig

6-7

Voldoende

7 of hoger

Goed tot zeer goed

Om de resultaten van het programma Rotterdam kindvriendelijk te kunnen meten is de ‘Kindvriendelijke Wijken Monitor’ ontwikkeld. Deze monitor is op dezelfde wijze opgezet als de Sociale Index. Voor elke indicator zijn, waar mogelijk, zowel objectieve (uit registraties) als subjectieve (uit enquêtes) gegevens gebruikt. Daarnaast speelt de mening van de jongeren, voor zover bekend uit de Jeugdmonitor Rotterdam (JMR) of uit de in 2008 gehouden KiWi enquête, een belangrijke rol. In de Kindvriendelijke Wijken Monitor zijn indicatoren opgenomen die belangrijk zijn om kindvriendelijk te kunnen opgroeien in de stad. Daarbij gaat het niet om hoeveel geld het gezin heeft of om de etniciteit. De Kindvriendelijke Wijken Monitor gaat niet over achterstandsfactoren of risicogedrag, maar om een aantrekkelijke leefomgeving voor gezinnen. Op elk van de zes beleidsthema’s (verkeersveiligheid, jeugdvoorzieningen, omgevingsfactoren, wonen, sociale binding en imago) zijn indicatoren vastgesteld die het maatschappelijk effect kunnen meten. Bij de uitwerking van de indicatoren is gebruik gemaakt van de literatuurstudie van ‘De jonge honden’. Deze studie is verkrijgbaar via de dienst JOS. Er is, net als bij de Sociale Index, gewerkt met vijf categorieën: zeer zwak, probleem, kwetsbaar/matig, voldoende en goed/zeer goed. Hiernaast straat de indeling inzichtelijk weergegeven. Het bepalen van de hoogte van de scores is waar mogelijk gebaseerd op landelijke vergelijkingen of op die van de G4-gemeenten. Waar dit niet mogelijk was, heeft de begeleidingsgroep, bestaande uit ambtenaren van de betrokken diensten, de normering vastgesteld op basis van expert rating. Hierbij is zoveel mogelijk aangesloten bij de wijze van normeren van de Sociale Index en de Jeugdmonitor Rotterdam (JMR). In de bijlage is een korte uitleg van de begrippen opgenomen. Om als aantoonbare verbetering beschouwd te worden moet de verbetering ten minste (afgerond) 0,2 punt bedragen. Veranderingen tussen de –0,2 en + 0,2 worden niet meegenomen, omdat die ook op toeval kunnen berusten. De berekeningen en keuzes zijn opgenomen in een zogeheten technische handleiding, die opvraagbaar is bij de dienst JOS (afdeling projecten) en te raadplegen via de website http://www.rotterdam.nl/ kindvriendelijk. Enkele thema’s in de monitor zijn naar aanleiding van de reacties van de deelgemeenten op de nulmeting en het uitkomen van ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’ verbeterd. Dit zijn: • Het vergelijken van de beschikbaarheid op wijkniveau van lokale buitensportvoorzieningen in plaats van bovenlokale voetbalvelden; • Het vergelijken van de aanwezigheid van kindvriendelijke woningen conform de definitie genoemd in de ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’; • Beter gebruik van de Jeugdmonitor Rotterdam. De veranderingen leidden er toe dat de cijfers uit de oude nulmeting zijn aangepast. Dit leidde niet tot grote verschillen. Bij enkele thema’s zijn nog geen nieuwe cijfers beschikbaar. In die gevallen is er in deze eerste resultatenmeting van uit gegaan dat de situatie onveranderd is gebleven. In 2010 zal een tweede resultatenmeting volgen, maar dan voor de 63 wijken en inclusief de thema’s gezondheid en participatie.

7

h

Uitwerking thema’s resultatenmeting Kindvriendelijke Wijken Monitor

1


Hieronder volgt de beschrijving van de zes beleidsthema’s, zoals die zijn gebruikt in de T1 meting van de Kindvriendelijke Wijken Monitor. 1. Veiligheid in het verkeer en bij het spelen Om kindvriendelijk te zijn, moet in het stedenbouwkundig plannen voor woongebieden de verkeersveiligheid prioriteit krijgen, met behoud van de levendigheid. Levendigheid, in de zin van veel voet- en fietsverkeer, kan volgens onderzoek zorgen voor vertrouwdere relaties tussen volwassenen en kinderen en daarmee zorgen voor verbetering van het pedagogische klimaat in de wijk (Karsten e.a. 2006A). De verkeersveiligheid is gemeten aan de hand van het aantal ongevallen met slachtoffers per duizend inwoners in de afgelopen vijf jaar (registratie Verkeer en Vervoer). Gemiddeld waren dat er in Rotterdam bijna zes per duizend inwoners. Dit cijfer is genormeerd op een 5,5. Dit beeld is enigszins vertekend bij wijken met drukke doorgaande wegen, waar veel mensen van buiten de wijk passeren. Buiten kunnen spelen in een ‘vertrouwde ontdekkings- en bewegingsruimte’ is voor de jeugd belangrijk. Kinderen leren alleen buiten om te gaan met ‘vertrouwde vreemden’ en op eigen initiatief nieuwe contacten te leggen. Voor ouders is het daarbij belangrijk dat tussen de voorzieningen spannende, maar ook veilig spannende routes gepland worden, zodat de kinderen zich op jonge leeftijd zelfstandig van A naar B kunnen bewegen. Jantje Beton, het expertisecentrum Kinderen en Buitenruimte, noemt dat ‘kinderlinten’ (Reijndorp en Van der Zwaard, 2007). In het programma Rotterdam Kindvriendelijk hebben kindvriendelijke routes veel aandacht gekregen. In de monitor is het onderwerp van openbare verlichting niet meegenomen, omdat daar geen informatie over beschikbaar is. Vanaf 2009 neemt de Veiligheidsmonitor dit onderwerp wel op. 2. Jeugdvoorzieningen Bij een kindvriendelijke wijk horen voldoende en aantrekkelijke sportvoorzieningen, speelplaatsen, speeltuinen en jongerenwerk. Meermalen benadrukt de onderzoeksliteratuur het belang van voldoende buiten(sport)activiteiten voor kinderen en jongeren. Meiden moeten hierbij niet worden vergeten. Om aantrekkelijk te zijn, moeten voorzieningen als speeltuintjes, sportveldjes en jongerencentra zich niet presenteren als vandalismebestendige achterstandsbestrijding, maar ambities ondersteunen en uitstralen (Reijndorp en Van der Zwaard, 2007). Voor de objectieve situatie zijn de registraties gebruikt van de dienst Sport en Recreatie en Gemeentewerken. Deze waren veelal niet volledig en zijn aangevuld met informatie van de website en de deelgemeenten. De normering is vastgesteld in overleg met de dienst Sport en Recreatie. Bij de nulmeting is voor de speelplaatsen het gemiddelde van Rotterdam als voldoende beschouwd (een 6) In 2009 stelde het college de nieuwe buitenspeelnorm vast. Deze nieuwe norm is niet gebruikt voor de monitor, omdat op basis hiervan niet kan worden aangegeven in hoeverre de situatie in 2009 ten opzichte van 2007 is verbeterd. In plaats daarvan is gekeken naar het aantal speelplaatsen en het aantal speeltoestellen per km2. Over het jongerenwerk zijn helaas geen registraties beschikbaar, over het gebruik van de voorschoolse opvang en de naschoolse activiteiten van de brede scholen evenmin. In de monitor is daarom alleen de mening van de volwassenen over de jongerencentra uit de Sociale Index gebruikt. De mening van de jongeren is (alleen in 2008) gemeten in de KiWi enquête. 3. Omgevingsfactoren Gezinnen willen in een omgeving wonen die schoon, heel en groen is. De enige registratie die Rotterdam bijhoudt, is die van het onderhoud van groen. In de Kindvriendelijke Wijken Monitor is het percentage bespeelbaar groen in relatie tot de buurtoppervlakte opgenomen (registratie dienst Gemeentewerken). Onder bespeelbaar groen verstaan we: bomenweiden en -lanen, bosplantsoenen met een kruidenlaag of een natuurlijke ondergrond, alle soorten grasvegetatie, paden door de begroeiing, vegetatie niet maaien, greppels in het gras, ruige en overstaande natuurlijke oevers, halfverharding en vlonders. De mening van de volwassenen over schoon, heel, recreatief groen en wel/geen

8

h

1


overlast is overgenomen van de Sociale Index, de mening van de jongeren is in 2008 gemeten in de KiWi enquête. 4. Wonen Gezinnen wonen bij voorkeur in een eengezinswoning of een woning met zicht op de straat. De directe omgeving moet voldoende ruimte bieden om te spelen en om te parkeren: brede stoepen en goed verlichte straten hebben de voorkeur. Toch zijn er voorbeelden uit het buitenland (Vancouver, Parijs, Berlijn) die laten zien dat het mogelijk is om kindvriendelijke appartementen te bouwen. In de Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam is een kindvriendelijke woning gedefinieerd als: een eengezinswoning en een appartement van 85 m2 of meer met een lift. Rotterdam scoort in dit opzicht beter dan Amsterdam en iets hoger dan Den Haag, maar lager dan Utrecht en de rest van het land (VROM). Dit is in de nulmeting gewaardeerd met de gemiddelde score voor Rotterdam van 5,9. Om na te gaan of de woningen groot genoeg zijn, is in de monitor ook het onderwerp ‘overbewoning’ opgenomen. Van overbewoning is sprake als niet elk kind een eigen kamer kan hebben. Dit gegeven is overgenomen uit de Sociale Index. Tenslotte neemt deze indicator het saldo mee van de vestiging en vertrek van de gezinnen naar of uit de wijk. Hierbij is aangenomen dat ontevredenheid met de woning de belangrijkste reden is voor verhuizing. In de monitor is het onderwerp van de breedte van de stoepen niet meegenomen, omdat daar geen informatie over beschikbaar is. 5. Sociale binding Sociale binding aan de wijk en saamhorigheid ontstaat enerzijds als gevolg van meedoen aan activiteiten in de wijk, maar heeft anderzijds ook betrekking op de mate waarin er gelijkgerichte opvattingen bestaan over de (ongeschreven) regels in de buurt en de identificatie met de buurt. Het hoeft hierbij niet te gaan om sterke onderlinge banden, het gaat om wat de onderzoeksliteratuur de ‘publieke familiariteit’ (onderling vertrouwen, RIGO, 2007) noemt. Gezinnen hebben hier meer behoefte aan dan de gemiddelde bewoner van een wijk. Het vergroot de door ouders gewenste betrokkenheid van andere volwassenen ten opzichte van kinderen (reageren op ongewenst gedrag en belonen van gewenst gedrag) en de betrokkenheid van kinderen op andere volwassenen. De beoordeling van de eigen sociale omgeving door de buurtbewoners werkt door in de kwalificering van de pedagogische kwaliteiten van de andere ouders in de buurt en de conclusie of men in deze buurt de kinderen wil laten opgroeien (Reijndorp en Van der Zwaard, 2007). De subjectieve binding van volwassenen met de buurt is overgenomen uit de Sociale Index en die van jongeren uit de Jeugdmonitor Rotterdam. Voor de objectieve situatie is gekeken naar de totale som van verhuizingen van gezinnen. Dit zegt iets over de stabiliteit van de wijk. 6. Imago Karsten, Reijndorp en Van der Zwaard (Karsten e.a., 2006) benadrukken dat het stigma van oude wijken als probleemwijken vaak wordt genoemd als een belangrijke (bijkomende) reden om de stad te verlaten. Succesvolle gezinnen uit de oude wijken (de sociale stijgers) willen niet geassocieerd worden met de achterstandsgroep waaraan men zich recent heeft ontworsteld. Deze ‘zwarte vlucht’ wordt volgens de auteurs sterk beïnvloed door beeldvorming en ondersteund door adviezen van makelaars die het vertrek uit de achterstandswijk adviseren. Het predicaat achterstandswijk stoot volgens de auteurs ook de middenklasse gezinnen af. Voor deze gezinnen maakt de diversiteit van de stedelijke bevolking onderdeel uit van hun ideaal van stedelijk wonen en daarmee van hun binding aan de stad. Het grootste probleem van gezinnen met een voorkeur voor het stedelijke milieu is de onzekerheid over de ontwikkelingen van de buurt. Men wil graag in de stad blijven in een wijk met ‘rustige levendigheid’, maar men vreest verloedering. Helaas zijn er weinig betrouwbare gegevens over het imago en de branding van wijken. Voor de monitor is gebruik gemaakt van de Brand Power Index van wijken, opgesteld in het kader van de Grote Woontest (2007/2008). Deze index geeft aan hoe sterk de positieve beleving van de wijk is in relatie met elkaar. In de Grote Woontest is

9

h

1


aan mensen van buiten de wijk gevraagd of men de wijk kent en wat voor beeld men heeft van de wijk. Bij Hoogvliet-Noord en Liskwartier is het indexcijfer genomen van de deelgemeente en bij Oosterflank dat van Ommoord. De grote Woontest is nog niet herhaald. Dit cijfer is daarom in de T1 meting onveranderd. De mening van jongeren is gebaseerd op het antwoord van jongeren in de Jeugdmonitor Rotterdam op de vraag of ze vinden dat ze in een leuke en veilige buurt wonen.

Opzet van de T1 rapportage

Hoofdstuk 2 gaat in op de belangrijkste projecten in de pilotwijken en de belangrijkste resultaten uit de T1 meting. Hoofdstuk 3 beschrijft de resultaten per pilotwijk. Hierbij is rekening gehouden met het gegeven dat maatschappelijke effecten zich niet altijd gemakkelijk op een termijn van twee jaar laten meten. Ook de door de deelgemeenten uitgevoerde kindvriendelijke projecten zijn beschreven, om een goed oordeel mogelijk te maken van de resultaten van het programma Rotterdam Kindvriendelijk. In de conclusies worden de inspanningen vergeleken met de resultaten uit de Kindvriendelijke Wijken Monitor en een kwalitatief oordeel gegeven over het verloop van kindvriendelijke projecten in de pilotwijk. Hierbij is de reactie van de bestuurders en hun mening over de opzet en het verloop van kind-vriendelijke projecten meegenomen. In hoofdstuk 4 worden conclusies getrokken over het verloop van kindvriendelijke projecten en de wijze waarop het programma voortleeft bij de sociale en fysieke diensten, zodat wij bij de plannen voor woningen, verkeer, buitenruimte en voorzieningen rekening kunnen houden met de wensen van gezinnen.

10

h

2


2

Resultaten 1e voortgangsmeting Kindvriendelijke Wijken Monitor Samenvatting

De voortgangsmeting laat zien dat in zeven van de elf wijken de situatie met betrekking tot kindvriendelijkheid de afgelopen twee jaar aantoonbaar is verbeterd. Dit zijn Cool, Liskwartier, Erasmusbuurt, Oosterflank, Tarwewijk, Carnisse en Hordijkerveld/Reijeroord. Ook de overige vier wijken zijn op enkele beleidsthema’s kindvriendelijker geworden, maar niet genoeg om al van een blijvende vooruitgang te kunnen spreken. Een overzicht van alle veranderingen is te vinden in de bijlagen. De belangrijkste verbeteringen betreffen de jeugdveiligheid (minder verkeersongelukken en meer veiligheidsgevoel bij de jongeren), meer en betere buitensportvoorzieningen en uitbreiding van het aantal speelplaatsen. De verbeterde verkeersveiligheid is niet (alleen) een verdienste van het beleid rond kindvriendelijkheid. Wel mag worden aangenomen dat het grotere veiligheidsgevoel van jongeren in de meeste wijken samenhangt met het autoluw maken van straten, de lessen verkeersveiligheid en de georganiseerde activiteiten op de pleinen. De uitbreiding van het aantal buitensportvoorzieningen in de pilotwijken heeft eveneens een duidelijke relatie met het beleid rond kindvriendelijkheid (ook met het programma Pact op Zuid). De uitbreiding van de buitensportvoorzieningen heeft bovendien geleid tot een grotere tevredenheid over deze voorzieningen. Helaas geldt dit (nog) niet voor de tevredenheid met betrekking tot de speelplaatsen. Waarschijnlijk komt dit doordat veel speelplaatsen pas in 2009 zijn opgeknapt of uitgebreid. Daarnaast hebben bijna alle pilotwijken meer gezinnen weten vast te houden. Hierbij speelt ongetwijfeld ook de economische crisis een rol. Er wordt in de meeste wijken minder verhuisd, ook door gezinnen.

11

h

Aanpak in de pilotwijken in 2008 en 2009

2


De resultaten in de Kindvriendelijke Wijken Monitor sluiten aan op de inspanningen in de pilotwijken. In 2008 zijn vooral projecten ontwikkeld en uitgevoerd met een sterke focus op fysieke ingrepen. Ze waren vooral gericht op het vergroten van de verkeersveiligheid, het verbeteren van de speelmogelijkheden en het omvormen van schoolpleinen tot buurtpleinen, de aanleg van sportveldjes en meer programmering op pleinen. Daarnaast hadden veel plannen betrekking op het beschikbaar krijgen van meer bespeelbaar groen en meer jongeren- en ouderparticipatie. In alle pilotwijken is in samenwerking met de woningcorporaties gezocht naar mogelijkheden om meer kindvriendelijk te bouwen conform de uitgangspunten van ‘De Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’. De resultaten worden pas op langere termijn zichtbaar. In 2009 is in alle wijken de focus van de aanpak gericht geweest op programmering van activiteiten gericht op meer jongeren- en ouderenparticipatie. Denk hierbij onder andere aan het oprichten van schoolsportverenigingen. Zo is in Oosterflank ingezet op sportprogrammering voor jongeren. In het Oude Noorden is een zomerprogramma op het Noordplein geweest. Ook de programmering van de Binnenrotte met een zomerprogramma is, als experiment, uitgevoerd. De combinatie van mobiele tuinen in combinatie met een lespakket in Cool bleek eveneens aan een behoefte te voldoen. De meeste deelgemeenten hebben wel meer tijd nodig gehad dan verwacht voor de voorbereidingen. Dit komt door een onduidelijke start van het programma. Men wist niet goed waar men aan toe was en hoeveel geld er beschikbaar zou komen. Het grootste deel van het budget is gebruikt in combinatie met eigen middelen om kindvriendelijke verbeteringen te realiseren in de buitenruimte. Dit leidt tot blijvende verbeteringen. De meeste projecten lopen door in 2010.

Positie van de wijken

De nulmeting gaf aan dat er grote verschillen bestaan in de uitgangssituatie van de wijken. Dit verschil blijft bestaan, aangezien dit vooral zit in de hoeveelheid kindvriendelijke woningen en in het imago. De meeste winst is behaald in wijken die er aan het begin van deze collegeperiode niet zo goed voorstonden. Erasmusbuurt en Cool hebben de omslag gemaakt van een wijk die onvoldoende kindvriendelijk was tot een wijk met een goede basis voor kindvriendelijkheid. Ook bij Carnisse was de verbetering groot (van problematisch naar kwetsbaar). De zeven wijken die aantoonbaar kindvriendelijker zijn geworden, hebben een positieve verbetering doorgemaakt op ten minste drie beleidsthema’s. De Erasmusbuurt spant de kroon: de wijk is op alle zes de door het college gestelde doelen vooruit gegaan! Oosterflank heeft in totaal de sterkste verbetering gerealiseerd. Op vier van de vijf doelen 0,5 punten. Erasmusbuurt Oosterflank Cool Carnisse Hordijkerveld/Reijeroord Tarwewijk Liskwartier

(alle doelen) (alle doelen, minus wonen) (veiligheid, voorzieningen, sociale binding en imago) (veiligheid, wonen, sociale binding en imago) (omgevingsfactoren, wonen, sociale binding en imago) (veiligheid, voorzieningen, omgevingsfactoren, wonen) (veiligheid, sociale binding en imago)

De overige vier wijken (Beverwaard, Hoogvliet Noord, Spangen en Feijenoord) zijn ook in bepaalde opzichten kindvriendelijker geworden, maar niet genoeg om de vereiste 0,2 stijging te realiseren. Een belangrijke oorzaak hiervoor was de negatieve score op andere gebieden (vooral schoon, heel en overlast). In Beverwaard zijn er trapveldjes en buitensportvoorzieningen bijgekomen. In Hoogvliet Noord is er sprake van een kwalitatieve en kwantitatieve verbetering van buitensportvoorzieningen en speelplaatsen. Ook het bespeelbaar groen is er toegenomen. In Spangen is er sprake van een kwalitatieve en kwantitatieve verbetering van de sporten spelvoorzieningen, een verbetering van het bespeelbaar groen en de uitbreiding van het aantal kindvriendelijke woningen. In Feijenoord is er sprake van een kwalitatieve en kwantitatieve verbetering van de sporten spelvoorzieningen.

12

h

Jongeren over buurtactiviteiten KiWi enquête

2


Omdat er zo weinig bekend was over de mening van jongeren over thuis, school en buurt is in oktober 2008 een enquête gehouden onder jongeren van 12-16 jaar in de pilotwijken. Er deden bijna 900 jongeren mee en de deelnemers waren een redelijke afspiegeling van de Rotterdamse jongeren. Bij de wensen van de jongeren waren er weinig verschillen tussen de wijken. Er waren wel grote verschillen in tevredenheid over de activiteiten in de buurthuizen en de jongerencentra. De jongeren in Feijenoord zijn voor een groot deel tevreden, de jongeren in Oosterflank niet. De meest opvallende uitkomsten uit het onderzoek zijn: - Tweederde van de jongeren missen plekken in de buurt waar ze dingen kunnen doen en de meeste jongeren vinden dat er in hun buurt te weinig activiteiten voor hen worden georganiseerd en dat er te weinig mooie en rustige plekken zijn om elkaar te ontmoeten; - 65% van de jongeren weet een buurthuis of jongerencentrum in hun buurt te vinden en van deze jongeren weet 66% wat er te doen is. Hiervan is ongeveer de helft tevreden met het aanbod. Allochtone jongeren weten beter de weg naar een buurtcentrum dan hun autochtone leeftijdsgenootjes; - Wat verder vooral gemist wordt zijn een sportschool, een fitnessruimte en een feestruimte; - Allochtone meisjes missen vaak een plek om thuis dingen te doen; - 60% van de jongeren heeft interesse in kunst en cultuur, 45% doet ‘creatieve activiteiten’ buiten schooltijd, 58% van de allochtone jongeren vindt dat de school meer kunst en cultuur moet aanbieden; - Ruim 50% doet aan sport. Voetbal, zwemmen, basketball en fitness zijn het meest populair; - Jongeren in de oude stadswijken zijn meer sociale levensgenieters, jongeren in de buitenwijken houden meer van ontspannen (‘chillen’) en ‘groene dingen’. De KiWi enquête is niet in 2009 herhaald. Enerzijds omdat de tussenliggende periode zo klein was. Anderzijds omdat de GGD vragen over de vrijetijdsbesteding heeft opgenomen in de Jeugdmonitor van 2009/2010 voor het voortgezet onderwijs. De antwoorden zijn in de T1 meting meegenomen als onveranderd.

Verbeteringen per beleidsthema

Hieronder volgt de beschrijving van de resultaten per beleidsthema. 1. Veiligheid. Kindvriendelijke veiligheid wordt gemeten aan de hand van de ongevallen met slachtoffers, de mening van de volwassenen over overlast en die van de jongeren over de veiligheid in de buurt. De veiligheid is in acht van de elf wijken gestegen. In de meeste gevallen is hierbij het aantal verkeersongevallen afgenomen, maar ook is het veiligheidsgevoel van de jeugd er in de meeste gevallen op vooruitgegaan. 2. Jeugdvoorzieningen Alle wijken scoorden laag in de nulmeting wat betreft sportveldjes, speelplaatsen, speeltuinen en jongerencentra. In de afgelopen twee jaar zijn zes wijken aantoonbaar vooruit gegaan. De overige wijken zijn gelijk gebleven, hoewel ook zij op deelterreinen (sportvoorzieningen of spelen) vooruitgang hebben geboekt. Alle wijken, op Carnisse na, hebben een aantoonbare verbetering gerealiseerd op het terrein van sporten/ of spelvoorzieningen. De reden van de lage score is meestal niet dat er te weinig voorzieningen zijn, maar dat (vooral de volwassenen) niet tevreden zijn met de voorzieningen. Alleen in Cool, Spangen en Feijenoord scoren de jeugdvoorzieningen inmiddels als voldoende. 3. Omgevingsfactoren Dit betreft de mate waarin de wijk schoon en heel is en voldoende bespeelbaar groen heeft. Zowel de hoeveelheid bespeelbaar groen, als de waardering ervoor is voor alle wijken samen aantoonbaar verbeterd. In Spangen en Carnisse is de situatie wat betreft bespeelbaar groen wel vooruitgegaan, maar niet wat betreft schoon, heel en overlast.

13

h

2


De wijk Feijenoord is op het aspect omgevingsfactoren omlaag gegaan. 4. Wonen Het aandeel gezinsvriendelijke woningen (eengezinswoningen en appartementen van minimaal 85 m2 met een lift) is groter geworden in Spangen en in de Tarwewijk. Het merendeel van de pilotwijken is in staat geweest om gezinnen met kinderen beter vast te houden dan voorheen. De uitzonderingen zijn Cool, Liskwartier, Oosterflank en Hoogvliet Noord. Dit laatste is geheel tegen de verwachting. De reden voor de daling is hier de uithuisplaatsing van gezinnen uit Oudeland naar Hoogvliet Zuid. 5. Sociale binding De sociale binding van de jongeren met hun wijk is over de gehele linie positief en in vergelijking tot de nulmeting gestegen. De sociale binding onder de volwassenen blijft gelijk. De positieve verandering bij dit thema is het gevolg van het lagere aantal verhuizingen van gezinnen met kinderen. Dit komt de sociale binding in de wijk ten goede. De score voor sociale binding blijft laag (onder een 6) in Carnisse en de Tarwewijk. 6. Imago Veranderingen in het buurtimago zijn alleen bij de jongeren gemeten. Het imago zoals gemeten in de Grote woontest is in de T1 meting onveranderd, omdat deze niet is herhaald. De mening van de jongeren over hun wijk is over de gehele linie positiever geworden. Bij het interpreteren van de wijkcijfers is voorzichtigheid geboden, omdat de cijfers alleen gebaseerd zijn op de uitkomsten van de Jeugdmonitor, die nogal wat schommelingen laat zien (soms kleine aantallen per buurt).

Tot slot

In de elf pilotwijken is veel aandacht besteed aan participatie van de jeugd. In Spangen is een kinderraad geïnstalleerd die zelf de herinrichting van een plein heeft ontworpen. In het Oude Noorden is een uitgebreid participatietraject met de kinderen, ouders en bewoners doorlopen rond de herinrichting van het schoolplein, de omliggende straten en de binnenterreinen. In de Beverwaard waren de kinderen betrokken bij het ontwerpen van de veilige routes. Dit aspect was niet expliciet in de collegedoelen opgenomen en komt daarom ook maar heel beperkt terug in deze rapportage. Een belangrijk, maar niet zichtbaar succes zijn de procesresultaten. In de meeste pilotwijken hebben de partijen elkaar gevonden in een structurele aanpak. Ze hebben een eenduidig beeld over wat de wijk nodig heeft op het gebied van kindvriendelijkheid en voelen zich hier voor verantwoordelijk. Veel van de initiatieven hebben gediend als input voor de ‘Bouwstenen voor kindvriendelijk bouwen’, die in 2009 verscheen en als uitgangspunt dient voor toekomstige herstructureringsprocessen. Gebleken is dat de combinatie van fysieke en sociale maatregelen elkaar versterken en tot zeer goede resultaten leiden.

14

h

3


3

Kijk op de wijk

15

h

1

Cool

Kinderen krijgen groene vingers

Aantal bewoners: 4.145 Aantal kinderen 0 t/m 12 jr: 286 Aantal kinderen 13 t/m 17 jr: 122 Aandeel gezinnen: 9% Aandeel gezinsvriendelijke woningen: 20%

Aandeel koopwoningen: 16% Woningaanbod: voornamelijk goedkope woningen


16

h

3


Cool

A

B

kenmerken van de wijk De wijk Cool is tijdens de Tweede Wereldoorlog voor een groot deel getroffen bij het bombardement. Na de oorlog is een deel van de wijk gesloopt voor de aanleg van de Westblaak. De Witte de Withstraat en de Oude Binnenweg zijn twee belangrijke

straten in de wijk die bewaard zijn. De wijk Cool maakt onderdeel uit van het Centrum. Het is dan ook een echte grotestadswijk met relatief weinig gezinnen met kinderen. Veel kinderen van ouders die in de stad werken, gaan in Cool naar school en ondernemen na schooltijd in de wijk activiteiten. In het noordelijk gedeelte (bij het Centraal Station)

wonen vooral ouderen. Mensen die er dertig of veertig jaar geleden zijn komen wonen. Kindvriendelijk Cool richt zich vooral op het Zuidelijk deel rond de Witte de Withstraat. Cool Zuid is etnisch heel divers en kenmerkt zich door voornamelijk goedkope woningen. Er is een basisschool (‘t Landje), waar ook veel kinderen komen van buiten de wijk.

Kindvriendelijk Programma

Bij de nulmeting is afgesproken dat in Cool in ieder geval de verkeersveiligheid zal verbeteren, kinderen meer zullen gaan sporten (5% stijging in 2009) en meer gaan deelnemen aan kunstzinnige activiteiten (10% stijging). Er wordt een schoolsportvereniging opgericht. De speelplaatsen worden verbeterd en het bespeelbare groen zal worden uitgebreid.

Veiligheid

Op het gebied van veiligheid zijn verschillende acties ondernomen. Bij basisschool ’t Landje is het trottoir verbreed, is er een markering gemaakt voor een ‘schoolzone’ en is er een fietspad voor twee richtingen aangelegd. De bedoeling is dat een half uur voor en na schooltijd de omgeving van de school verboden wordt voor auto’s. Dat is echter nog niet gerealiseerd. Er is een kindvriendelijke route ontwikkeld in samenwerking met de kinderen, maar ook deze is nog niet uitgevoerd. Om parkeeroverlast te beperken is bij het Oogziekenhuis valetparking 2 en een nieuw parkeerbeleid ingevoerd. Verder zijn er aanpassingen uitgevoerd in het kader van ‘Vet Cool’ fietsen. Aan de ruimtelijke uitwerking wordt binnenkort begonnen. Al deze acties dragen bij tot veilig spelen in de wijk.

Brede school

De basisschool ’t Landje is een brede school. Buurtvoorzieningen en -activiteiten zijn ondergebracht in locaties rondom het schoolplein. Het schoolplein ligt aan het openbare plein ’t Landje. Beide factoren maken dat het schoolplein een écht buurtplein kan

2 Patiënten kunnen voor het Oogziekenhuis in en uit hun auto stappen, die wordt dan voor hen elders geparkeerd

17

h

3


Cool worden. Er wordt gewerkt aan de verbetering van de gebruikskwaliteit van het plein in samenspraak met bewoners, jongeren en professionals. Er zijn nog geen concrete resultaten. Jeugdvoorzieningen

De sportvoorzieningen in Cool zijn beperkt, ondanks het uitgebreide skateboardparadijs aan de Westblaak. Behalve ’t Landje zijn er verder geen sport- of speelpleinen in de wijk. Wel zijn er in de afgelopen periode meer losse sporttoestellen zoals voetbaldoelen, basketbalpalen en tafeltennistafels geplaatst. Verder zijn er door de Centrumraad geen acties ondernomen met het argument dat er geen ruimte voor is en dat er genoeg sportaccommodaties zijn in aangrenzende wijken. Op het schoolplein ’t Landje worden diverse activiteiten geprogrammeerd. Zo is FC de Zijlijn opgericht, een sportclub die oefent op het speelplein. Het is een club, vergelijkbaar met een schoolsportvereniging, waar allerlei sporten te beoefenen zijn en waarin ook heel wat meisjes actief zijn. Met haar Frisbee team heeft FC Zijlijn het tot de Nederlandse kampioenschappen weten te brengen. Aan de culturele ontwikkeling van kinderen van 6 t/m 12 jaar is gewerkt door middel van het project ‘Talent in de tent’. In dit project kunnen kinderen hun talenten ontwikkelen, trainen en uitbreiden met onder andere graffiti ontwerpen, videoclips maken en Poi. Poi is een mix van dans, vechtsport, conditietraining en ritme en kan met verschillende accessoires worden gedaan. Denk hierbij aan linten, vlaggen, LEDlicht of zelfs vuur.

Omgevingsfactoren

Er is te weinig bespeelbaar groen. Het onderzoek van het Buurtlab naar de speelcultuur in de wijk is zeer waardevol. Door met kinderen te gaan wandelen werd nagegaan hoe er wordt gespeeld en waarmee. Opvallend hierbij was dat kinderen oog hebben voor alles wat groen is, hoe weinig dit ook is. Kleine beestjes, kastanjes, maar ook een appelboom of planten aan de balkons lijken meer aandacht te krijgen dan de speeltoestellen. De wijktuin en het ’Wormenhotel’ werden erg gewaardeerd. Om kinderen meer mogelijkheden te geven tot groenbeleving, zijn aan het Vasteland in het kader van het ‘Groene duimenproject’ schooltuintjes gerealiseerd. Ook aan de Witte de Withstraat zijn kindertuintjes aangelegd. Met de komst van de schooltuintjes kunnen kinderen leren dat aardbeien niet in een plastic bakje in de supermarkt groeien en kan er worden geplant, geplukt en geproefd. Daarnaast zijn er mobiele kindertuintjes op wieltjes die de kinderen mee naar huis kunnen nemen om thuis een minituintje te bouwen. De kinderen krijgen zaden op school, waarmee ze gedurende het jaar van alles kweken in hun tuintje (project Coolzaad, zie foto). Een mogelijke kindercommissie zal in de toekomst worden betrokken bij de inrichting van het centrale buurtplein. In overleg met de nog op te richten kindercommissie wordt de hondenuitlaatplek naast speelplein ’t Landje verplaatst naar een geschiktere plek (Dit is nog niet zeker). Verder is er een overeenkomst met de ROTEB gesloten om het ‘t Landje poepvrij te houden.

18

h

3


Cool De nagestreefde verbetering van de verkeersveiligheid is deels gerealiseerd, ondanks het feit dat de meeste maatregelen nog moeten worden uitgevoerd. De verkeersveiligheid is nog steeds laag. De jeugdvoorzieningen zijn iets omhoog gegaan, vooral wat speelplaatsen betreft. De omgevingsfactoren, waaronder het bespeelbare groen zijn in totaal gelijk gebleven. Dit doel is daarom niet gehaald. Of de 5% verbetering van de sportdeelname bij basisschoolleerlingen is gerealiseerd kon met de monitor niet worden gemeten. Hetzelfde geldt voor de stijging van 10% bij kunstzinnige activiteiten. De jongeren zijn wel meer tevreden over hun wijk, wat leidt tot een hogere score bij sociale binding en imago. Hierdoor is Cool al met al in de Kindvriendelijke Wijken Monitor gestegen van 5,5 tot 5,9. Veiligheid

C

Resultaten volgens de monitor

8,0 7,5

Im

6,5

ag

o

6,0

en

ing

en rzi

7,0

o

vo

gd

u Je

5,5 5,0 4,5 4,0 3,5

Nulmeting T1-meting

3,0

din

Om

g

ge

vin

gs

fac

tor

en

Wonen

Bin

Veiligheid

Wat betreft de ervaren veiligheid is het opvallend dat alleen de subjectieve veiligheid bij de jongeren is gestegen. Het aantal ongelukken is min of meer gelijk gebleven. Doordat er maar weinig jongeren in Cool wonen, moet dit resultaat wel met de nodige voorzichtigheid bezien worden.

Jeugdvoorzieningen

De resultaten betreffende de jeugdvoorzieningen zijn licht gestegen, onder andere dankzij een iets hogere tevredenheid van de bevolking over de speelplaatsen en het jongerenwerk. Daarnaast is het aantal voorzieningen

19

h

3


Cool toegenomen, vooral door de plaatsing van sporttoestellen. Cool scoort relatief hoog bij de jeugdvoorzieningen vanwege de grote skateboardbaan op de Westblaak. De bewoners blijven ontevreden over de afwezigheid van sportzalen en -velden. Door gebrek aan ruimte zit uitbreiding er helaas niet in. Woonkwaliteit

De woonkwaliteit voor gezinnen met kinderen is onvoldoende in Cool en is bij de T1-meting verder gedaald. Er wonen in de totale wijk Cool weinig kinderen en van overbewoning is nauwelijks sprake. Ondanks alle pogingen om de wijk kindvriendelijker te maken is er veel vertrek van gezinnen uit de buurt. Deels heeft dit te maken met de herstructurering van het ‘Zorg & Vlijt hofje’.

Omgevingsfactoren

Wat de ervaren overlast betreft is er weinig veranderd. Cool scoort daarin een krappe voldoende. Positief is dat Cool een schone wijk is en dat er weinig kapot straatmeubilair is. In dit opzicht valt er zelfs een kleine verbetering te constateren. De binding met de buurt is gestegen, wellicht een effect van alle wijkactiviteiten die de bewoners en vooral de kinderen meer bij hun buurt betrekken! De waardering van de jongeren voor hun buurt is dan ook toegenomen. Maar er zijn maar weinig kinderen in Cool die geïnterviewd kunnen worden, dus hier kunnen eigenlijk nog geen conclusies aan worden verbonden. De positieve veranderingen werken door in het verbeterde imago van de wijk Cool. Nu was dit al ruim voldoende, maar nu is het goed. Dit komt echter uitsluitend doordat de jongeren in Cool aangeven dat zij Cool een leuke en veilige buurt vinden.

Conclusies

Cool heeft vooruitgang geboekt, maar nog niet voldoende om een goede kindvriendelijke wijk te worden. Het vertrek van gezinnen gaat door. Cool scoort op dit punt het slechtst van alle elf pilotwijken. Er zijn nog weinig van de afgesproken kindvriendelijke maatregelen uitgevoerd. De nagestreefde stijging van de deelname aan sporten (5% stijging in 2009) en aan kunstzinnige activiteiten (10% stijging) is niet gemeten. Cool is vooral gestegen in de Kindvriendelijke Wijken Monitor, omdat de jongeren in de Jeugdmonitor zo enthousiast waren over hun buurt. Gezien het kleine aantal jongeren dat in de buurt woont kan dit echter op toeval berusten. De hoeveelheid bespeelbaar groen is te laag en kan moeilijk worden uitgebreid. Het natuurpedagogisch project Coolzaad en de schooltuintjes, waarmee kinderen in aanraking worden gebracht met voedingsgewassen en andere planten is daarom erg belangrijk. De potentie van dit gebied ligt vooral in de verbetering van de buitenruimte en van de woningvoorraad in het gebied rondom brede basisschool `t Landje. Deze locatie wordt op termijn verbouwd tot een multifunctionele accommodatie waardoor ook andere voorzieningen dan alleen onderwijs zich hier kunnen vestigen. Er komt op termijn nieuwbouw, waarbij ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’ uitgangspunt zal zijn.

Reactie Centrumraad

De Centrumraad is verrast over de uitkomsten. De portefeuillehouder ziet nog weinig positieve ontwikkelingen. Wel is men erg tevreden over de projecten die zijn uitgevoerd door het Buurtlab. Er zijn mooie dingen gebeurd, maar nog niet genoeg. Veel maatregelen moeten nog uitgevoerd worden. Het is wel belangrijk om door te gaan met het kindvriendelijk maken van Cool (Witte de With gebied). Het is een vrij geïsoleerde buurt, vol grootstedenproblematiek, maar ook met een redelijk hechte gemeenschap. Er is nog een dorpsgevoel. De toekomstige

20

h

3


Cool

Onder: Multifunctionele zitobjecten en kleurrijke inrichting speelterrein (beide Snug & Outdoor, UK)

Voorziening voor kinderen. Bijvoorbeeld ‘Ontdekhoek’ of “Kindvriendelijke winkel”

Zebrapad

Toegankelijk maken groenstrook voor kinderen, bv dmv zebrapad

Verbeteren aanzicht van de straat. Meer groen. Bijvoorbeeld fruitbomen.

Boven: boomgaard als inspiratie voor de Boongaardstraat en kas in de tuin van Bimbola. Onder: Tuinieren als speelaanleiding (foto Gosia Grubba) en inpassing speelobject in natuurlijke omgeving

Al goede straat. Eventueel enkele concrete speelaanleidingen toevoegen.

Versterken identiteit. Meer multifunctionele zitplekken

Verbeteren toegankelijkheid. Nadruk op groen en ontdekken van de natuur.

Eventueel beter toegankelijk maken. Tuinkas als eyecatcher

40

41

nieuwbouw aan het ‘t Landje moet zo worden dat gezinnen er graag komen wonen. Knelpunten die de komende periode opgelost moeten worden zijn: • De verdere ontwikkeling van ’t Landje; • De openingstijden van het buurthuis; • De aanleg van een kunstgrasveldje en; • Een veilige oversteekplaats op de Witte de Withstraat. Het project is nuttig geweest, afgezien van communicatiestoornissen in het begin. Er is een goede impuls gegeven. Dat geeft energie en die werkt nog steeds door. De financiële wegen bleken wel een stuk ingewikkelder dan voorgespiegeld. Belangrijk om te benadrukken dat het gaat om tijdelijk aanjagen van een ontwikkeling.

21

h

3

Spangen

Een wijk in ontwikkeling

Aantal bewoners: 9.801 Aantal kinderen 0 t/m 12 jr: 1.956 Aantal kinderen 13 t/m 17 jr: 842 Aandeel gezinnen: 34% Aandeel gezinsvriendelijke woningen: 8% Aandeel koopwoningen: 24% Woningaanbod: vooral drie- en vierkamerwoningen.


22

h

3


Spangen

A

B

kenmerken van de wijk De woonwijk Spangen werd begin twintigste eeuw gebouwd met een herkenbare stedenbouwkundige structuur. Was Spangen van oorsprong een nette arbeiderswijk, in de jaren tachtig en negentig is de wijk verloederd. Spangen is nu over het dieptepunt heen. Drugsoverlast en huisjesmelkers zijn aangepakt. Bovendien worden in de wijk nieuwbouwwoningen voor de middenklasse gebouwd.

Spangen is ook een hechte wijk, het wordt wel een dorp in de stad genoemd. Een dorp met een internationale samenstelling. De gunstige ligging ten opzichte van het stadscentrum en de ring rond Rotterdam geven aan het wonen in Spangen extra kwaliteit. Het ‘JKZ-overleg Spangen’ heeft mede op basis van de communities that care methodiek pedagogische uitgangspunten opgesteld en op basis hiervan prioriteiten gesteld. De basisscholen en de gesubsidieerde

instellingen rondom buiten spelen (TOS, BSW, SenR ) hebben dit overgenomen. De pedagogische uitgangspunten hebben als doel een doorlopende pedagogische lijn te laten ontstaan tussen thuis, school, straat en vereniging, door burgers bij hun wijk te betrekken. Alle gesubsidieerde activiteiten doen een beroep op nog aan te leren vaardigheden van kinderen. Ze zijn vernieuwend, maar sluiten wel aan op bestaande programma’s.


In de nulmeting is afgesproken dat prioriteit wordt gegeven aan de verbetering van de tevredenheid met de (sport) voorzieningen en speelplaatsen. Dit kan mogelijk worden gerealiseerd door een betere benutting van de bestaande voorzieningen en een goede communicatie over de mogelijkheden. De deelgemeente heeft hierbij aangetekend dat het realiseren van de doelstellingen de inzet vereist van een professional en dat dit kosten met zich meebrengt. Afgezien van deze kanttekening heeft Spangen aangegeven de verkeersveiligheid te zullen verbeteren en meer groen in de wijk te zullen brengen via creatief beheer.

Veiligheid

In het kader van ‘Veilig door de wijk’ wordt in 2010 een veilige route van huis naar school aangelegd, een zogeheten kindlint. In 2009 zijn bestaande fietsroutes verbeterd om de bereikbaarheid van de sportvelden bij Vreelust voor kinderen te verbeteren. Bij het Aagje Deken Betje Wolfplein zijn parkeerplaatsen opgeheven ten gunste van speelmogelijkheid. In 2010 worden aan de van Lennepstraat een aantal parkeerplaatsen opgeheven, zodat het spelen op brede stoepen voor kinderen mogelijk wordt. Het belang van de kinderen prevaleert boven dat van autobezitters. Het eventuele risico van dubbelparkeren zal door Stadstoezicht worden aangepakt.

Brede scholen en het pedagogisch klimaat in de wijk.

Alle drie de basisscholen zijn brede scholen. De Mariaschool heeft een volledig dagarrangement met opvang tot zeven uur ‘s avonds, DUO 22 heeft een wijkarrangement met wijkactiviteiten en tussenschoolse opvang en de Al-Ghazali is een gewone brede school. Het schoolplein aan het Kasteelplein is sporten speelplein geworden. Het schoolplein van de Al-Ghazalischool heeft een metamorfose ondergaan. De schoolentrees naar de (sport)pleinen aan de van Lennepstraat en de Bilderdijkstraat zijn opgeknapt. Op de scholen is in samenwerking met de welzijnsinstellingen een activiteitenprogramma ontwikkeld met sport, kunst en cultuur, educatie, ouderbetrokkenheid en opvoedingsondersteuning. Iedereen werkt vanuit dezelfde pedagogische visie.

23

h

3


Spangen

Ook andere activiteiten zoals het ‘Schaakproject’ (kinderen en ouders), ‘Spangen leest’, de Kinderraad en ‘Spangen informeert’ helpen mee een eenduidig pedagogisch klimaat te creëren. Deze projecten worden na de KiWi periode voortgezet. Het project ‘Spangen Leest’, wat het lezen promoot en wat als prachtige resultaat ‘Mijn boek’ heeft opgeleverd, zal worden overgenomen door de bibliotheek. Jeugdvoorzieningen

Het Piet Paaltjesplein is ingericht als speelplek voor de buurt. Onder de spoorboog aan de Spaansebocht is een skatebaan aangelegd. De herinrichting van het plein langs de Laanschootseweg als basketballveldje heeft vertraging opgelopen vanwege de werkzaamheden aan de Tjalklaan. Uitvoering hiervan wordt in de planvorming ‘Uitbreiding activiteiten op Vreelust’ opgenomen. In 2008 is de schoolsportvereniging Vreelust opgericht met als doel dat de kinderen van Spangen gratis kunnen sporten in sportpark Vreelust. Er is hiervoor extra sportaanbod voor kinderen in de wijk gerealiseerd. Het plan dat de kinderraad heeft opgesteld voor de inrichting en verfraaiing van een speelplek aan het P.C. Hooftplein is uitgevoerd. De feestelijke opening was op 16 december 2009. SIWI-TV geeft kinderen de mogelijkheid om zelf iets nieuws te maken en te vertonen. Door middel van interviews met kinderen en volwassenen is een kinderboek gemaakt met impressies uit het leven van kinderen en volwassenen. Een manier om te laten zien hoe taal, toekomstverwachtingen en de ontwikkeling van een kind hand in hand kunnen gaan. ’Mijn boek‘ is uitgereikt aan alle 150 basisschoolleerlingen. Er is een particulier initiatief voor een Taalspeeltuin. Dit initiatief beoogt taalspeeltoestellen in een Taalspeeltuin te realiseren. De beoogde locatie bleek echter niet geschikt. In samenwerking met de initiatiefneemster wordt bekeken op welke wijze het plan binnen de beschikbare middelen uitgevoerd kan worden.

Omgevingsfactoren

In samenwerking met het ‘Creatief beheer’ en de basisscholen is gestart met een bloementuin op het Aagje Deken Betje Wolfplein. Behalve bloemperken is er ook een ‘ruig bos’ aangelegd, een kruidentuin, een plantenkas, een amfitheater met zandrug, kindertuintjes en een moeras. Dit alles moet leiden tot meer milieubegrip, meer integratie en meer participatie. Afgesproken is dat in Spangen het standaard gemeentelijk hondenpoepbeleid van de ROTEB wordt uitgevoerd. De bedoeling is dat ook de nieuwe wijkpleinen en de ’snoeproutes’ poepvrij worden gehouden. Vooralsnog is dit nog niet gerealiseerd.

24

h

3


Spangen De nagestreefde verbetering van de tevredenheid met de (sport)voorzieningen, recreatief groen en speelplaatsen is nog niet tot stand gekomen. Wel is de verkeersveiligheid verder verbeterd. De score in de Kindvriendelijke Wijken Monitor is gelijk gebleven: 5,9.

Veiligheid

C


7,5 7,0 6,5

Im

ag

o

6,0 5,5

o

dv

ug

Je

en

ing

en

i orz

5,0 4,5 4,0 3,5

Nulmeting T1-meting

3,0

din

Om

g

ge

vin

gs

fac

tor

en

Wonen

Bin

Veiligheid

Met de veiligheid in Spangen was het al goed gesteld en sinds de nulmeting is de wijk nog iets veiliger geworden. Vooral het aantal verkeersongevallen met slachtoffers is verder gedaald. De geplande kindvriendelijke routes kunnen hier niet mee te maken hebben, omdat die nog niet zijn gerealiseerd. Met de sociale veiligheid gaat het wat minder: Jongeren voelen zich minder veilig in hun buurt.

Jeugdvoorzieningen

De score voor de jeugdvoorzieningen is als geheel gelijk gebleven. De doorgevoerde verbeteringen vinden nog geen neerslag in een toegenomen waardering ervoor. De goede buitensport- mogelijkheden hebben door de plaatsing van extra sportattributen, trapveldjes en dergelijke een topscore bereikt. De onvrede van volwassenen voor zowel sportzalen als sportvelden blijft echter op een problematisch niveau. De score voor de speelvoorzieningen is stabiel en goed, maar de ontevredenheid blijft.

Omgevingsfactoren

De score voor de omgevingsfactoren was bij de nulmeting onvoldoende en is bij deze vervolgmeting verder gedaald. Dat is vooral het gevolg van de toegenomen overlast en de onvrede over het vuil op straat. De score voor de hoeveelheid bespeelbaar groen is wel iets gestegen, maar de onvrede over de inrichting is gebleven.

Wonen

De kwaliteit van het wonen in Spangen is iets vooruit gegaan, al blijft de score nog wel problematisch. Er zijn wat meer gezinsvriendelijke woningen gekomen, wat mede heeft geleid tot een geringer vertrek van gezinnen met kinderen uit de wijk.

25

h

3


Spangen

Sociale binding

De sociale binding aan de buurt is minder geworden, maar nog altijd ruim voldoende. Sociaal gezien blijft Spangen een wijk met veel gemeenschapszin. De minder sterke binding geldt alleen voor de volwassenen. De jongeren van Spangen hechten nog steeds even sterk aan hun buurt.

Imago

Het imago van Spangen is sinds de nulmeting niet veranderd en voldoende gebleven. De buurtjongeren waarderen Spangen zeer positief. De buitenstaanders denken er minder positief over.

Conclusies

Reactie Deelgemeente

Spangen is vanouds een typische stadswijk, met alle voor- en nadelen. Het aandeel van gezinnen in de bevolking is groot (34%), terwijl het aandeel van gezinsvriendelijke woningen slechts 8% is. Het is verheugend dat de nieuwbouw voor gezinnen een succes is. Het is teleurstellend dat de inspanningen van de deelgemeente om de wijk kindvriendelijker te maken nog niet hebben geleid tot een grotere waardering van de bevolking voor de jeugdvoorzieningen. Als de deelgemeente kans ziet om het kindvriendelijke beleid voort te zetten, dan zal naar verwachting de tevredenheid over deze voorzieningen op termijn ook toenemen en zal de KiWi score stijgen. Het schaakproject van Spangen mag uniek worden genoemd en is een voorbeeld voor andere wijken. Zowel jongens als meisjes doen er aan mee. Opgezet als educatief project voor schoolkinderen werd het zo’n succes dat ook ouders geïnteresseerd raakten om te gaan schaken. Zo werkt het niet alleen als educatief project, maar ook als katalysator voor meer betrokkenheid, integratie, participatie en samenwerking tussen ouders en kinderen uit diverse lagen van de Spangense bevolking. Ook de inrichting van het Aagje Deken Betje Wolfplein als een educatieve groentuin en speelplaats voor kinderen is een successtory die voortzetting verdient.

De deelgemeente herkent zich in de uitkomsten, maar verwacht niet dat de tevredenheid met de voorzieningen zal toenemen. De kans is groot dat er vanaf 2010 flink bezuinigd moeten worden op de voorzieningen. Dit zal heel veel moeite kosten, en vraagt inzet van de bewoners, om de 24 ‘voordeuren’ in Delfshaven voor het buurtwerk open te houden. In het sport-, welzijns-, en buurtwerk is overigens wel een omslag nodig. Professionals van diensten en instellingen zouden veel meer de verantwoordelijkheid moeten nemen voor de afstemming van de activiteiten met bewoners in een wijk, zodat er eenheid van programmeren ontstaat. Het traject om te komen tot deze eenheid van programmeren met, door en voor bewoners gaat met horten en stoten. Uiteindelijk passen hier minder ’voordeuren’ bij. Dit zijn dan wel voordeuren van gebouwen waar je als bewoners terecht kunt voor vragen over zorg en welzijn, ontmoeting, activiteiten, sport, scholing en kinderopvang. Ook de professionals van diensten en instellingen in de wijk krijgen daar hun bureau in een mooie kantoortuin. Dit voorkomt vele vergaderingen en een groot aantal problemen wordt opgelost bij de koffieautomaat. De deelgemeente kan in een aantal gevallen zijn regierol slecht uitvoeren. Vanuit het college en diensten worden programma’s ‘gedropt’ om problemen op te lossen. Bijvoorbeeld de aanpak ‘Achter de Voordeur’. De deelgemeente ondersteunt de doelstellingen, maar had graag op een andere, betere en goedkopere wijze waarschijnlijk meer resultaat kunnen behalen. Hopelijk leidt gebiedsgericht werken tot betere samenwerking. De i-WAPS zijn een goed middel om afspraken te maken tussen stad en deelgemeente. De diensten kunnen zich dan kunnen ontwikkelen tot kennisinstituten, die de deelgemeente ondersteunen.

26

h

3


Spangen

De start van het kindvriendelijk project met de ‘Jonge honden’ was slecht. Op zich is het goed dat ambtenaren vanachter het bureau kennis maken met de praktijk. Echter, het is daarbij goed om een meer dienstbare instelling aan te nemen en gebruik te maken van de kennis en bestaande netwerken. Daarna heeft Rotterdam Kindvriendelijk wel goed gefungeerd als aanjager en smeermiddel en heeft veel leuke dingen mogelijk gemaakt. Je zou zo’n project wel meer low profile moeten opzetten. Het gaat immers maar om tijdelijk geld en daarna moet je de extra activiteiten, die in dit geval kinderen goed bevallen, afbouwen. Tijdelijke projecten als ‘Mijn boek’, Creatief Beheer, de kinderraad en de wijksportvereniging, gefinancierd door Rotterdam Kindvriendelijk, hebben naast vele deelnemers ook iets blijvends opgeleverd. In deze projecten zitten vernieuwende en leerzame elementen en samenwerkingsverbanden die worden doorgezet in het “normale” beleid.

27

h

3

Liskwartier

Op weg naar een aantrekkelijke wijk voor kinderen

Aantal bewoners: 7.390 Aantal kinderen 0 t/m 12 jr: 1.082 Aantal kinderen 13 t/m 17 jr: 367 Aandeel gezinnen: 21% Aandeel gezinsvriendelijke woningen: 8% Aandeel koopwoningen: 36% Woningaanbod: veelzijdig


28

h

3


Liskwartier

A

kenmerken van de wijk Liskwartier is een levendige en diverse wijk. De winkels en bedrijvigheid langs de hoofdwegen, Roderijselaan en Bergweg, dragen hieraan bij. De lanen en singels met het aanwezige groen en de waterkwaliteit

onderscheiden zich van de andere wijken in deelgemeente Noord. Eenvoudiger woningen en buitenruimte karakteriseren de zijstraten tussen deze hoofdwegen. De straten profiteren van de kwaliteit in ruimte, het groen en de architectuur die deze lanen en singels met zich meebrengt. Echter, de geparkeerde auto’s en smallere straten zijn

beeldbepalend voor deze binnengebieden. De wijk scoort goed op de Veiligheidsindex en voldoende op de Sociale Index. De bewonerssamenstelling van de wijk is zeer gemêleerd en kan worden getypeerd als een dwarsdoorsnede van de bewoners van Rotterdam. Veel bewoners zijn actief bij hun straat of buurt betrokken. In de wijk staan twee basisscholen: de Juliana van Stolberg en de Imeldaschool. Zowel de Juliana van Stolberg als de Imeldaschool zijn belangrijke pijlers van het project ´Kindvriendelijke wijk Liskwartier´.

29

h

3


Liskwartier

B


Bij de nulmeting is afgesproken dat het kindvriendelijk beleid zich vooral richt op het verbeteren van de tevredenheid over de (sport) voorzieningen en speelplaatsen, onder andere door een betere communicatie en benutting van de huidige voorzieningen. Ook wordt gestreefd naar het inzetten van meer professionals die samen met de bewoners het programma kunnen waarmaken. Bovendien is gewerkt aan de verkeersveiligheid en de realisatie van een brede school met wijkarrangement.

Veiligheid

Het al aanwezige verkeerscirculatieplan van de deelgemeente Noord heeft geen aanleiding gegeven tot acties, met als argument dat de verkeersveiligheid in het Liskwartier goed is. Wel hebben alle scholen meegedaan aan het dS+V-project ‘Veilige Schoolomgeving’. Dit is een educatief project voor kinderen en ouders om de verkeerssituatie rond scholen veiliger te maken. Vanaf januari 2010 start er een verkeersleerkracht op de twee scholen. Indien gewenst zal er een verkeersscan worden gemaakt waaruit blijkt of er behoefte is bij ouders en kinderen aan een kindvriendelijke route naar school.

Brede scholen met pedagogische visie

Op de twee basisscholen de Imeldaschool en de Juliana van Stolbergschool zijn brede scholen gerealiseerd met een wijkarrangement. Een wijkarrangement bestaat uit een groot aantal sociaal-culturele activiteiten gericht op sociale competentie (samen leven, samen werken), stimuleren van gezond en sportief gedrag, educatie (leren naast school), kunst en cultuur en ouderbetrokkenheid. Er zullen meer activiteiten worden geprogrammeerd in samenwerking met Welzijn Noord. In overleg met Welzijn Noord, Vestia, opbouwwerk en de politie hebben de directeuren van de twee basisscholen al wel een pedagogische visie opgesteld. In deze pedagogische visie wordt aangegeven hoe met kinderen om te gaan, hoe de talenten van kinderen kunnen worden gestimuleerd en hoe regels worden gehanteerd. Niet alleen op school, maar ook thuis en op straat. Hierbij worden kinderen en hun ouders betrokken.

Jeugdvoorzieningen

Het Welkomplein is vernieuwd en er zijn extra speeltoestellen gekomen. De herinrichting van het Koningsveldeplein naast de Juliana van Stolbergschool tot ‘sporten spelplein’ is nog niet gereed. Het plein wordt naar verwachting in het voorjaar van 2010 opgeleverd. Het inrichten van het schoolplein van deze school voor meervoudig gebruik, blijkt niet mogelijk, omdat het plein ingeklemd ligt tussen woonblokken. Hierdoor is het realiseren van een openbaar karakter niet haalbaar. De sportprogrammering op bestaande

30

h

3


Liskwartier pleinen moet het tekort aan sportvelden compenseren. Vanaf 2008 organiseren de ´Liskids´ een programma op Koninginnedag, een zomerevenement en een lichtjestocht rond kerst. Veel activiteiten vinden plaats in samenwerking met Opzoomeren en ‘Mensen maken de Stad’. Omgevingsfactoren


De tevredenheid over de (sport)voorzieningen en speelplaatsen is nog niet merkbaar in de Kindvriendelijke Wijken Monitor. Het meest opvallend in deze T1-meting is de stijging van de sociale binding van bewoners en jongeren in het Liskwartier en het daarmee samenhangende imago. Deze toch al redelijk kindvriendelijke wijk is de afgelopen twee jaar nog iets kindvriendelijker geworden op de aspecten veiligheid, sociale binding en imago (afgerond 0,2). Veiligheid

C

Het Koningsveldeplein wordt door de ROTEB poepvrij gehouden. Ook worden er schouwen gehouden of de buurt ‘schoon en heel’ is.

8,0 7,5 7,0

Im

6,5

ag

o

6,0

o

dv

ug

Je

en

ing

en

i orz

5,5 5,0 4,5 4,0 3,5

Nulmeting T1-meting

3,0

din

Om

g

ge

vin

gs

fac

tor

en

Wonen

Bin

Veiligheid

De veiligheid in het Liskwartier was al goed en is nog iets verder toegenomen. Jongeren voelen zich nog veiliger in hun buurt. Veruit de meesten vinden dat ze in een veilige buurt wonen.

Jeugdvoorzieningen

Op het gebied van de jeugdvoorzieningen is geen verbetering zichtbaar. Veel plannen voor verbetering staan nog in de steigers. De score voor dit aspect blijft onvoldoende. Het aantal buitensportvoorzieningen is wel uitgebreid, maar dit komt niet tot uiting in een

31

h

3


Liskwartier

toegenomen waardering van de bevolking. Wellicht is dit volgend jaar anders, wanneer de omvorming van het Koningsveldeplein tot sportplein in de enquêtes tot uiting kan komen. De ontevredenheid over het gebrek aan sportvelden en sportzalen, waaraan, zonder grootschalige herstructurering van de wijk, niet veel valt te doen, kan echter ook blijvend zijn. Woonkwaliteit

De woonkwaliteit voor gezinnen met kinderen in het Liskwartier blijft ontoereikend. Dit komt tot uiting in het lage aantal (8%) gezinsvriendelijke woningen en een lage score in de T1-meting. Er is nog steeds sprake van overbewoning en het is daarom niet verwonderlijk dat er meer gezinnen zijn vertrokken dan zich hebben gevestigd. Het vertrekoverschot van gezinnen is zelfs in vergelijking met de nulmeting toegenomen.

Binding met de buurt

Toch is het aantal verhuizingen niet groot en de binding met de buurt is hoog en zelfs gestegen. Dit kan samenhangen met de ontwikkeling van het wijkarrangement van de brede school en de inzet om ouders en kinderen meer bij hun buurt te betrekken.

Imago

Het imago van de het Liskwartier was al goed, maar de buurtjongeren zijn in de T1 meting nog meer te spreken over hun wijk dan in de vorige meting.

32

h

Conclusies


3


Het Liskwartier komt als één van de meer kindvriendelijke pilotwijken naar voren in de Kindvriendelijke Wijken Monitor. Uit de monitor blijkt dat de kinderen het er naar hun zin hebben. Om de wijk echt kindvriendelijk te maken is op korte termijn meer bespeelbaar groen, betere sociaal-culturele activiteiten en sportvoorzieningen voor de jeugd nodig. Op langere termijn zou ook het percentage kindvriendelijke woningen (nu slechts 8 %) moeten worden uitgebreid.

Er waren minder extra middelen beschikbaar voor het Liskwartier dan voor de Erasmusbuurt. De wijk is bovendien groter en de woningcorporatie vervulde geen trekkersrol. Gelukkig laat de monitor wel resultaten zien, maar het is begrijpelijk dat de effecten minder groot zijn dan in de Erasmusbuurt.

33

h

3


Erasmusbuurt Rottekwartier

Samenwerking beloond: verbetering op alle beleidsthema’s

Aantal bewoners:

woningen: 6.454

3%

Aantal kinderen 0 t/m 12 jr: 957

Aandeel koopwoningen: 12%

Aantal kinderen 13 t/m 17 jr: 343

Woningaanbod: vooral kleine 3- en 4-kamerappartementen

Aandeel gezinnen: 21% Aandeel gezinsvriendelijke

34

h

A

B

kenmerken van de wijk De Erasmusbuurt en het Rottekwartier maken deel uit van het Oude Noorden. Het is een Vogelaarwijk gebouwd in de jaren dertig en kent veel schooluitval en overlast van jongeren. De kracht van het Oude Noorden wordt gevormd door de pleinen met de brede straten er omheen. De ruime variëteit aan winkels en eetgelegenheden en de recreatiemogelijkheden in de omgeving, zoals de Rotte.

3


Het is een kinderrijke wijk, maar met weinig kindvriendelijke woningen. Het overgrote deel van de woningen is sociale woningbouw. Com·wonen maakt zich sterk voor verbetering van de woonkwaliteit.

wel mogelijkheden om meer speelruimte te creëren. Verder zijn er in de buurten vier ruime binnenterreinen waar kinderen kunnen spelen. Die kleinschaligheid heeft het voordeel dat veel kinderen elkaar kennen.

De centrale plek voor de kinderen in de Erasmusbuurt/ Rottekwartier is basisschool De Klimop met bijbehorend schoolplein. Hoewel er in de Erasmusbuurt/ Rottekwartier verder niet veel pleinen liggen, bieden de pleinen in de direct aangrenzende buurten

Het Oude Noorden loopt voorop met zijn ‘Jeugd Kansen Zone’. Dit betekent dat alle welzijnsinstellingen en de scholen werken met een eenduidige pedagogische visie waarbij de activiteiten en beleidsacties op elkaar worden afgestemd.


Bij de nulmeting is afgesproken dat het kindvriendelijk beleid zich in de Erasmusbuurt richt op de verbetering van de tevredenheid met de jeugdvoorzieningen, vooral wat betreft de sporten spelvoorzieningen. Dat gebeurt door functie-uitbreiding van de schoolpleinen. Tevens wordt gestreefd naar verplaatsing van de voetbalvelden aan de Kanaalweg, verbetering van de verkeersveiligheid en meer bespeelbaar groen bij het Klooster.

Veiligheid

Er is een verkeerscirculatieplan uitgevoerd om de buurt autoluw te maken. De straten naar de speelplaatsen op de binnenterreinen zijn autoluw (Tollensstraat) of worden dit (Erasmusstraat). Dit alles heeft nog niet geleid tot verhoging van de verkeersveiligheid (die overigens voldoende is). Er wordt een kindlint ontwikkeld, ook wel Groei- en Bloeipad genoemd. Het wordt een autoluw pad dat voor iedereen goed zichtbaar is en kinderen uitdaagt om hun talenten te ontdekken. Het hele gebied komt in het teken te staan van planten en natuur. Er komen onder andere schooltuintjes. Het pad is deels gerealiseerd. De verdere uitvoering vindt in de loop van 2010 plaats. Dit ´Groei- en Bloeipad’ is ook de basis voor een ontwikkelscenario voor investeringen in de verkeersveiligheid voor kinderen in de komende 5 jaar.

Brede scholen met een pedagogische visie

Alle zes basisscholen in het Oude Noorden zijn brede school geworden. Vijf hiervan bieden een wijkarrangement aan en De Klimop op termijn een dagarrangement3. Bij de programmering van alle activiteiten in de wijk wordt gewerkt vanuit een zelfde pedagogische visie. In deze pedagogische visie wordt aangegeven hoe met kinderen om te gaan, hoe de talenten van kinderen kunnen worden gestimuleerd en hoe regels worden gehanteerd. Gerealiseerd zijn activiteiten met betrekking tot talentontwikkeling, een kinderkrant en bijeenkomsten met ouders en kinderen over omgangsvormen. Er komt een website waarin de pedagogische visie wordt uitgewerkt en uitgelegd. Deze website is onderdeel van de website van De Klimop. Eind 2009 is begonnen om ouders en andere volwassenen te betrekken bij de pedagogische visie.

3 Een Wijkarrangement bestaat uit verschillende activiteiten, onder te verdelen in diverse thema’s: sociale competentie (samen leven, samen werken), stimuleren van gezond- en sportief gedrag, educatie (leren naast school), kunst en cultuur en ouderbetrokkenheid. Een dagarrangement biedt daarnaast ook aansluitend opvang aan.

35

h

3


Erasmusbuurt/Rottekwartier

Kindercampus: schoolplein is wijkplein geworden

Een kindercampus, in de vorm van een samenwerkingsverband van alle zes de basisscholen, is gerealiseerd rond het schoolplein van De Klimop. Het schoolplein is een wijkplein geworden met programmering buiten schooltijden. Basisschool de Klimop heeft bovendien met een kinderopvangorganisatie een contract afgesloten voor de tussenschoolse opvang. Deze vindt vooralsnog op de school zelf plaats. De buitenschoolse opvang is nog niet gerealiseerd. Vooral het vinden van een geschikte locatie in de buurt is nog een probleem. Naar verwachting zal hierover in het 4e kwartaal van 2009 meer duidelijkheid ontstaan. Dit betekent dat de Klimop vooralsnog geen dagarrangement heeft, maar een wijkarrangement. Ook het schoolplein van Combinatie 70 wordt als wijkplein ingericht (oplevering 1e helft 2010).

Jeugdvoorzieningen

Op het nabijgelegen Schoterbosplein is een Cruyff-court ingericht. Weliswaar ligt dit plein niet in de Erasmusbuurt of het Rottekwartier, maar wel in de omgeving. Er wordt vanuit deze buurten veel gebruik van gemaakt. De verplaatsing van de voetbalvelden aan de Kanaalweg is niet gerealiseerd door onvoldoende geld. Dit is deels gecompenseerd door bovengenoemde sportvoorzieningen. Op de binnenterreinen van de Jacob Catsstraat, de Rembrandtstraat en de Hofdijk zijn tussen de woonblokken de speelplaatsen opgeknapt en er zijn nieuwe gerealiseerd. . Samen met de Rotterdamse Jongerenraad en Com.Wonen hebben jongeren van 14 tot 18 jaar een hangplek ingericht op een braakliggend terrein aan de Erasmusstraat. Op het terrein worden ook activiteiten georganiseerd. Noordplein 12 is in 2009 ingericht als meidenkamer.

Omgevingsfactoren

Een toename van de hoeveelheid bespeelbaar groen is niet gerealiseerd. De kwantiteit van het bespeelbaar groen blijft daarmee onvoldoende. In het Oude Noorden was sprake van veel zwerfvuil. Een deel van de wijk is sloopgebied en dat toont rommelig. Om erger te voorkomen loopt daar al een veegploeg van dak- en thuislozenopvang Van Speyk. Dat is uitgebreid naar de rest van de wijk, in de veronderstelling dat schone straten uitnodigen uit tot schoonhouden. Bovendien houdt de ROTEB sinds april 2009 het schoolplein van De Klimop schoon.

36

h

3


Erasmusbuurt/Rottekwartier

37

h

3


Erasmusbuurt/Rottekwartier De Kindvriendelijke Wijken Monitor laat in de Erasmusbuurt en het Rottekwartier goede resultaten zien. De buurten zijn op alle zes de doelen aantoonbaar vooruit gegaan. De binding aan de buurt en imago zijn het meest verbeterd. De stijging bij wonen is het gevolg van het feit dat meer gezinnen in de buurten blijven wonen. De wijk is in de Kindvriendelijke Wijken Monitor 0,4 punt gestegen tot een 5,8 en heeft al een redelijke basis om een kindvriendelijke wijk te worden.

Veiligheid

C


7,0 6,5 6,0 6 0

Im

ag

o

5,5

o

dv

ug

Je

en

ing

en

i orz

5,0 4,5 4,0 3,5

Nulmeting T1-meting

3,0

din

Om

g

ge

vin

gs

fac

tor

en

Wonen

Bin

Veiligheid

De veiligheid in zijn geheel is licht verbeterd. Voor verkeersveiligheid scoorde de wijk bij de nulmeting al voldoende. Het aantal ongevallen met slachtoffers is stabiel gebleven. Het invoeren van een verkeerscirculatieplan heeft vooralsnog niet geleid tot het gehoopte veiligheidseffect. De veiligheidsbeleving is wel verbeterd. De daling van overlast en een schonere en hele omgeving kan hier ook mee samenhangen.

Jeugdvoorzieningen

Volgens de registraties is er in het Oude Noorden nauwelijks een tekort aan jeugdvoorzieningen. De volwassenen zijn hierover desondanks over de gehele linie ontevreden, maar die onvrede is wel afgenomen. Waarschijnlijk door het realiseren van al dan niet permanente sporten spelvoorzieningen op (school-)pleinen. De omgevingsfactoren zijn in de Erasmusbuurt en het Rottekwartier niet kindvriendelijk. Het schort vooral aan bespeelbare groenvoorzieningen. De wijk scoort daarop zeer laag en daar is niets in veranderd ten opzichte van de nulmeting. Ook de onvrede van de bewoners hierover is groot. De buurten zijn wel schoner geworden en er is minder sprake van overlast. De score voor overlast blijft nog wel onvoldoende.

Woonkwaliteit

De woonkwaliteit voor gezinnen met kinderen is laag in de Erasmusbuurt/Rottekwartier. Zowel de woningen zelf als de woonomgeving hebben onvoldoende kwaliteit voor gezinnen. Daarin is in drie jaar tijd in fysiek opzicht weinig veranderd. Positieve

38

h

3


Erasmusbuurt/Rottekwartier ontwikkeling is dat iets meer gezinnen zich vestigen dan er vertrekken. Dat heeft er wellicht mee te maken dat er sociaal en qua veiligheid veel is gedaan om de wijk aantrekkelijker te maken. Sociale binding

Conclusies

De score voor sociale binding is gestegen. Het zijn vooral de jongeren die positief zijn over hun buurt. Wellicht heeft de investering om meer bewoners bij het buurtleven te betrekken het gewenste effect gesorteerd. Die versteviging van de sociale binding blijkt ook uit het feit dat maar weinig gezinnen uit de buurt vertrekken. Dit laatste is vermoedelijk mede een gevolg van de economische crisis maar versterkt daardoor toch de sociale binding. Het wijkimago was al positief, maar is verbeterd door een positievere beeldvorming bij jongeren uit de buurt zelf.

De Erasmusbuurt en het Rottekwartier hebben de afgelopen periode een grote stap vooruit gezet. Dit komt ongetwijfeld ook omdat de deelgemeente al voor 2007 gestart was met kindvriendelijk beleid. Denk hierbij aan het streven naar een kindercampus en het werken met een eenduidige pedagogische visie, in samenwerking met ouders en kinderen. De ontwikkeling van het ´Groei- en Bloeipad´, waarbij bloemen en groen een belangrijke rol spelen, is belangrijk in buurten met zo weinig groen, maar bij lange na niet voldoende. De woningcorporatie en de deelgemeente Noord zijn een goed voorbeeld van hoe je thematisch gerichte afspraken kunt maken over kindvriendelijkheid. Zij hebben kindvriendelijke ontwikkeling tot prioriteit van hun beleid gemaakt en als zodanig opgenomen in de IWAP en het WWI-programma. Tevens wordt kindvriendelijkheid meegenomen in de gebiedsvisie voor de wijk. De afspraken zijn vastgelegd in een convenant voor de periode 2010-2014. Bij de herstructurering van de nabijgelegen Kloosterbuurt moet uitbreiding van groen een hoge prioriteit krijgen. Ook de aanleg van aantrekkelijke fietsroutes naar de Rotte zijn belangrijk voor de aantrekkelijkheid van de wijk.


Het beeld van de monitor wordt onderschreven. Het is duidelijk zichtbaar dat er meer verbondenheid is in de buurten. Drie jaar geleden kon Com.wonen de woningen moeilijk verkopen. Inmiddels is er een wachtlijst van huurders die hun huis willen kopen. Dat is een goed teken! Belangrijke succesfactoren zijn: • De combinatie sociaal-fysiek. Die combinatie werkt; • Het is een kleine buurt, daardoor zijn veranderingen eerder zichtbaar; • De open en op samenwerking gerichte opstelling van de school en de woningcorporatie. Een belemmering is geweest de versnippering van de diverse geldstromen, met elk hun eigen doelgroep. De deelgemeente kan geen regie voeren en daardoor onvoldoende faciliteren. De deelgemeente pleit voor meer vrijheid om beter te kunnen afstemmen en prioriteiten te kunnen stellen. Dan gaat gebiedsgericht werken lukken. Bij het kindvriendelijk project zelf was er in ieder geval wel voldoende speelruimte voor de deelgemeente om prioriteiten te stellen en budgetten te koppelen. Als best practise wil de deelgemeente graag de methodiekbeschrijving uitwerken voor het opstellen van een gebiedsgerichte pedagogische visie. Dat kan ook andere deelgemeenten helpen.

39

h

3

Oosterflank

Een beter imago, meer sociale binding en veiliger

Aantal bewoners: 10.502

Aandeel gezinsvriendelijke woningen: 35%

Aantal kinderen 0 t/m 12 jr: 1.224 Aantal kinderen 13 t/m 17 jr: 516 Aandeel gezinnen: 21%

Aandeel koopwoningen: 30% Woningaanbod: redelijke mengeling huur- en koopwoningen, in zowel de sociale sector als in het duurdere segment.


40

h

3


Oosterflank

A

kenmerken van de wijk De wijk Oosterflank in deelgemeente Prins Alexander werd 25 jaar geleden gebouwd als meest oostelijke flank van de gemeente Rotterdam. De wijk is aan de zuidkant met veel groen en sportvoorzieningen omgeven. In de wijk zijn drie basisscholen, drie middelbare scholen, meerdere speelplekken en veel voorzieningen.

De corporaties zien geen aanleiding om hun bezit ingrijpend te wijzigen. Zij willen maatregelen treffen waarmee de woningen nog 25 jaar mee kunnen, zodat zittende huurders graag blijven wonen en nieuwe huurders bewust kiezen voor Oosterflank. Oosterflank is een typische voorstad van Rotterdam. Oosterflankers zijn vooral op hun eigen straat en woonhof gericht. Ze verzetten zich tegen te opdringerige nadelen van de grote stad (zoals

verkeer van Alexandrium en verloedering van de wijk). Ze koesteren het vele groen als een goed bewaard geheim van de wijk. Hoe dieper je de wijk in gaat, des te groter is het verschil tussen de levendige snelheid van de rand van de wijk en de intimiteit van de woonhofjes. Oosterflank scoort op de Veiligheidsindex een 7,5 en op de Sociale Index een 6,5.

41

h

3


Oosterflank

B


Bij de nulmeting is afgesproken dat de deelgemeente werkt aan een kwalitatieve verbetering van de speelplaatsen en het aantrekkelijker maken van de buitenruimte onder andere door de omvorming van twee schoolpleinen tot buurtpleinen, herinrichting van het Semiramispark, speelplekadoptie en de aanpak van overlastgevende jongeren. Daarnaast is gewerkt aan een betere sturing van de welzijnsinstellingen en de verkeersveiligheid in de wijk.

Veiligheid

In het kader van het project ‘Veilig door de wijk’ is de autovrije schoolroute langs het Tyruspad kindvriendelijk opgeknapt met nieuwe verlichting, nieuwe bestrating met stapstenen, straatplakkers en ondergrondse vuilcontainers. De vijf oversteekplaatsen aan de drukke verkeersader de Evenaar worden begin 2010 kindvriendelijk door het aanbrengen van attentieverhogende LED-verlichting in de bestrating. Het leggen van drempels om een 30 kilometerzone op de Evenaar te handhaven vormde een twistpunt tussen deelgemeente en RET en is daarom niet uitgevoerd. Het onderzoek naar een betere benutting van de particuliere parkeergarages en die van de corporaties om de parkeerdruk in de wijk af te laten nemen heeft niet plaatsgevonden.

Brede scholen

Alle drie de basisscholen zijn brede school met minimaal zes uur extra aanbod aan de kinderen per week. De Cornelis Haak en de Meridiaan hebben bovendien een volledig dagarrangement met opvang tot 7 uur ‘s avonds. Ook één van de drie scholen voor voortgezet onderwijs heeft een brede schoolaanbod (Calvijn). Een wijkarrangement voor deze school is wenselijk, maar nog niet gefinancierd. De inrichting van het schoolplein van de Cornelis Haakschool/De Pionier voor meervoudig gebruik is op zich niet zo bijzonder. Wat het bijzonder maakt is dat het de ‘Groene Duimen prijs’ heeft gewonnen! Het plein is een attractieve ruimte geworden waar kinderen onbelemmerd kunnen spelen met een balans tussen openbaarheid en veiligheid, met uitdagende sporten speelattributen voor de jongere en de oudere jeugd, terwijl het ook een ontmoetingsplek is geworden voor vrijwilligers, ouders en wijkbewoners. In december 2009 zijn de werkzaamheden aan het schoolplein De Meridiaan gestart om deze als buurtplein om te vormen met sportattributen. Er is een ‘pleinsporter’ aangesteld die sport en spel in goede banen leidt en bij de programmering is betrokken.

Jeugdvoorzieningen en activiteiten

Aan het Scandinaviëpad is een kunstgrasveld gerealiseerd. Met het project ‘Speelplekadoptie’ krijgen kinderen, jongeren en ouders de mogelijkheid zelf een bestedingsplan te maken om de kwaliteit van speelplaatsen te verbeteren en te onderhouden. Er zijn hiervoor negen locaties geselecteerd. De welzijnsinstellingen ontvangen van de deelgemeente een notitie van uitgangspunten op basis waarvan de instellingen een werkplan opstellen. Hierin wordt aangegeven op welke wijze samenwerking en coördinatie geregeld is, zodat het activiteitenaanbod in de wijk beter op elkaar wordt afgestemd. Daarnaast zijn er ruim veertig extra activiteiten georganiseerd op pleinen, parken en speelplekken om de kinderen te laten kennismaken met het vernieuwde aanbod aan voorzieningen. Dit gebeurde onder andere bij de opening van het Semiramispark. De ‘Stichting buurtwerk Alexander’ verzorgt vanuit het zogeheten buitenspeelloket wekelijks pleinsportactiviteiten met speelgoeduitleen. In het kader van ‘Your World’ werden er in 2009 eens per week bij het jongerencentrum Storm extra activiteiten voor en door jongeren georganiseerd. Stichting ‘Hoedje van papier’ organiseerde kindermediaprojecten. Het gaat hier om workshops op de drie basisscholen (film & televisie en journalistiek & fotografie), het opzetten van een kinderpersbureau (het opzetten van jongerenproject Uceestation en het maken van reportages). Deze projecten zijn heel populair.

42

h

3


Oosterflank Al deze extra programmering is eenmalig, structurele programmering is wenselijk, maar nog niet gefinancierd. Omgevingsfactoren

De herinrichting van de buitenruimte, onder andere van de schoolpleinen en van het Semiramispark is door de participatie van de kinderen tot stand gekomen. Het Semiramispark is ingericht als een avontuurlijke speelplaats, een speeldernis. Daarnaast is het hele park opgeknapt met onder andere avontuurlijke paden en hutten van wilgentenen. Er is een parkcommissie ingesteld om gebruik van het park te stimuleren en een vinger aan de pols te houden. In Oosterflank wordt het standaard gemeentelijk hondenpoepbeleid van de ROTEB uitgevoerd. Daarnaast is er vanuit het programma Rotterdam Kindvriendelijk een budget beschikbaar gesteld om de schoolpleinen van de Cornelis Haakschool/De Pionier en van de Meridiaan, nadat ze zijn omgevormd tot pleinen voor meervoudig gebruik, poepvrij te houden. Stoepen worden aangepast dan wel verbreed bij herbestrating.

43

h

3


Oosterflank De kindvriendelijkheid in Oosterflank was tijdens de nulmeting al voldoende, maar de score is door alle kindvriendelijke impulsen met een halve punt gestegen tot 6,7. Dit is de hoogste score van alle pilotwijken! Het aantal buitensportvoorzieningen en de tevredenheid hierover is toegenomen. De overlast is afgenomen. De tevredenheid over het recreatieve groen is ook toegenomen, maar het blijft onvoldoende. De tevredenheid over de speelplaatsen is afgenomen, hoewel er veel speelplaatsen zijn opgeknapt en het aantal nog is toegenomen. Veiligheid

C


8,0 7,5

Im

ag

o

6,5

ie orz

o

dv

ug

Je

n

ge

nin

7,0

6,0 5,5 5,0 4,5

Nulmeting T1-meting

4,0

din

Om

g

ge

vin

gs

fac

tor

en

Wonen

Bin

Veiligheid

Met de veiligheid in Oosterflank was het al goed gesteld. Sinds de nulmeting is de wijk nog veiliger geworden. Het aantal verkeersongevallen met slachtoffers is verder gedaald. Ook het veiligheidsgevoel onder jongeren is toegenomen. De doorgevoerde veiligheidsmaatregelen kunnen hier echter niet mee te maken hebben, omdat die pas na de meting zijn gerealiseerd.

Jeugdvoorzieningen

De jeugdvoorzieningen zijn wel verbeterd. De score voor de sportvoorzieningen is ruim voldoende. De buitensportvoorzieningen zijn uitgebreid, door de omvorming van schoolpleinen tot buurtpleinen met sportattributen, de aanleg van een kunstgrasveld en de herinrichting van speelplekken. Opvallend is de sterk toegenomen tevredenheid van volwassenen met sportzalen en sportvelden. Wellicht dat de betere programmering van het buurtwerk (minder locatiegericht, meer naar buiten gericht) daar mede oorzaak van is. De score voor de speelvoorzieningen is niet gestegen, zelfs iets achteruit gegaan, ondanks de uitbreiding en de opknapbeurt van de speelplaatsen.

Omgevingsfactoren

De omgevingsfactoren werden tijdens de nulmeting al als voldoende beoordeeld, maar scoren nu nog iets hoger, ten gevolge van een minder negatieve score voor groen en de daling van de overlast.

Wonen

Oosterflank scoort wat wonen betreft ruim voldoende, maar de score is wel iets lager

44

h

3


Oosterflank dan tijdens de nulmeting, wat voornamelijk wordt veroorzaakt doordat er meer gezinnen verhuizen uit de wijk dan er zich vestigen. De sociale binding aan de buurt is flink toegenomen, zowel jongeren als ouderen ervaren meer binding aan hun buurt. Dit kan samenhangen met het sterk toegenomen aantal activiteiten voor de jeugd. Ook het imago is verbeterd door een veel positievere beeldvorming onder de jongeren van Oosterflank.

Conclusies


Oosterflank is in potentie een kindvriendelijke wijk, maar dreigt toch minder aantrekkelijk te worden. Als het vertrek van gezinnen doorzet is dit een zorgelijke trend. Hopelijk kan deze door een combinatie van sociale en fysieke maatregelen gekeerd worden. De in de afgelopen periode gerealiseerde verbeteringen kunnen hier een bijdrage aan leveren. Het vernieuwde Semiramispark kan een trekpleister worden.

De uitkomsten worden onderschreven, met uitzondering van die van de lage tevredenheid met de speelplaatsen. Ze zijn allemaal opgeknapt. Waarschijnlijk stonden de opgeknapte speelplaatsen nog niet op ieders netvlies in het voorjaar van 2009, toen hun mening werd gevraagd. Verheugend is dat de tevredenheid met de sportvoorzieningen sterk gestegen is. De tevredenheid met de speelplaatsen zal waarschijnlijk wel stijgen bij de meting in 2010. Dat er meer gezinnen vertrekken uit Oosterflank dan dat er zich vestigen is betreurenswaardig. Waarschijnlijk komt het omdat de wijk is met zijn hofjes erg naar binnen is gekeerd. VROM noemt dat tegenwoordig een ‘Bloemkoolwijk’. (De term komt uit een SEV rapport). Dat wordt tegenwoordig minder aantrekkelijk gevonden. De woningcorporatie kan helaas niet veel investeren in de wijk vanwege hun financiële situatie. Wat kindvriendelijkheid betreft is de bestuurder erg blij dat Prins Alexander deze kans hebben gekregen om mee te doen. Het heeft zaken in de versnelling gebracht. De speelpleinen zijn een belangrijke aanwinst voor de wijk, evenals het opgeknapte Semiramispark. De samenwerking tussen de deelgemeente en de stad is altijd prettig geweest.

45

h

3

Tarwewijk

Wijk in ontwikkeling

Aantal bewoners: 11.219 Aantal kinderen 0 t/m 12 jr: 1.897 Aantal kinderen 13 t/m 17 jr: 676 Aandeel gezinnen: 25% Aandeel gezinsvriendelijke woningen: 8% Aandeel koopwoningen: 28% Woningaanbod: driekwart huurwoningen, vooral kleine en goedkope portiekwoningen


46

h

3


Tarwewijk

A

kenmerken van de wijk De Tarwewijk is in de periode 19201930 gebouwd als uitbreidingswijk om havenarbeiders te huisvesten. Er zijn verschillende bouwstijlen naast elkaar aanwezig. Door de aanleg van de metro en de Erasmusbrug is de Tarwewijk in de afgelopen decennia dichter bij het stadscentrum komen te liggen. Delen van de Tarwewijk golden lange tijd als een nette

middenstandsbuurt. Vanaf het einde van de jaren 70 verlieten de mensen, die het zich konden permitteren, de wijk en ook de stad. De lage huren trokken kansarme mensen aan. Verpaupering, leegstand en veel drugsgerelateerde overlast waren het gevolg. De Tarwewijk was in de jaren 90 steeds vaker negatief in het nieuws. Waar gelijksoortige wijken een kwaliteitsimpuls kregen, bleef die in de Tarwewijk uit. Tarwewijk is een Vogelaarwijk die op alle fronten een lage score heeft (4,6 op de

Veiligheidsindex en 4,8 op de Sociale Index). Het is een kinderrijke wijk. Er zijn vijf basisscholen in de Tarwewijk, met zeven vestigingen. Op één school na met een streekfunctie, zijn alle scholen brede scholen. De wijk was ook een pilotwijk voor ‘De bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’. De stedenbouwkundige opgaven en kansen voor het kindvriendelijker maken van de wijk zijn opgenomen in dit rapport. (Zie de kaarten).

47

h

3


Tarwewijk

B


In de nulmeting is afgesproken dat op korte termijn de verkeersveiligheid, de sportvoorzieningen en de kwaliteit van het bespeelbaar groen zal verbeteren. Ook moet de wijk schoner worden en de overlast verminderen. Daarnaast werkt de deelgemeente aan de talentontwikkeling van de kinderen in de wijk in samenwerking met een aantal scholen. Op basisschool de Akkers wordt aanvullende pedagogische hulp gegeven door bureau Front Line. Op de andere basisscholen in de wijk is de Katrol ingezet voor pedagogische ondersteuning.

Veiligheid

Er is een start gemaakt met het autoluw maken van een deel van de wijk, waardoor de kinderen eenvoudiger en veiliger gebruik kunnen maken van de voorzieningen. De dS+V doet een studie naar verdere mogelijkheden voor een autoluwe wijk. Hiertoe is een verkeerscirculatieplan opgesteld. Dit vormt de basis voor nog meer kindvriendelijke verkeersmaatregelen in de wijk.

Brede school en de pedagogische visie (Alles Kids in de wijk)

Bij de Elout van Soeterwoudeschool is het schoolplein omgevormd tot sporten spelplein met programmering buiten de schooltijden. Het sporten spelplein is door de kinderen zelf ontworpen. Bij de programmering van de activiteiten door TOS en SenR wordt gewerkt vanuit de gemeenschappelijke pedagogische visie ‘Alles Kids’. De Stichting de Meeuw ontwikkelde deze pedagogische wijkvisie in samenwerking met het Centrum voor Educatieve Dienstverlening. Er zijn activiteiten geweest ten behoeve van talentontwikkeling, zoals de oprichting van een kinderpersbureau en bijeenkomsten met ouders en kinderen over ‘Alles Kids’ omgangsvormen in samenwerking met de scholen. Voor en door de kinderen is lesmateriaal ontwikkeld en zijn schoolschriften met de eigen schoolidentiteit vormgegeven, gedrukt en verspreid.

Jeugdvoorzieningen

Er is een ‘Jeugdkansenzone’, waarin de scholen en de welzijnsinstellingen samenwerken op basis van een pedagogisch plan. Lastig is wel dat scholen hier altijd mee kunnen stoppen als ze dat willen. Er wordt in 2010 een nieuwe speeltuin geopend aan het Moerkerkeplein. Speeltuin de Tarwewijk heeft een kunstgrasveldje erbij gekregen. Tevens is een schoolsportvereniging opgericht die sinds oktober 2009 floreert. De aaneengesloten kindercampus wordt gefaseerd aangelegd. Eind 2012 moet de campus zijn afgerond. De speeltuin, het plein van de basisscholen Elout van Soeterwoude, de Klaver en de Sonnevanck, maken deel uit van de campus. In de Tarwewijk zijn geen sportverenigingen en de verenigingen in Charlois zijn voor de jeugd slecht bereikbaar over drukke wegen die de wijk omlijsten. Naar aanleiding van de nulmeting, waarin de Tarwewijk slecht scoorde op sportgebied is een ‘School Sport Vereniging’ opgestart. De schoolsportvereniging biedt kinderen in de wijk mogelijkheden om kennis te maken met verschillende sporten en zorgt ook dat kinderen meer gaan sporten. Verwacht wordt dat de schoolsportvereniging de katalysator zal zijn die de Tarwewijk sportminded maakt. Bij SSV Tarwewijk kunnen de kinderen kiezen uit voetbal, capoeira (Abada Capoeira Rotterdam), korfbal (RSV Sperwers) en hockey (RGHC Tempo ’34). In totaal 140 leerlingen volgen proeftrainingen van de vier verenigingen. Na de proeftrainingen worden de kinderen lid van de schoolsportvereniging en daarmee automatisch lid van een van de aangesloten

48

h

3


Tarwewijk sportverenigingen. Wedstrijden worden op locatie van de deelnemende verenigingen gespeeld. Het concept van de Schoolsportvereniging kent een bijzondere invulling in de Tarwewijk, vanwege de samenwerking met de speeltuin de Millinx. In andere wijken geldt als randvoorwaarde dat alle scholen die meedoen Lekker Fit scholen zijn, maar dat is in de Tarwewijk niet het geval. Omgevingsfactoren en Wonen

Moeders met kinderen vegen in overleg met de ROTEB de speelpleinen vrijwillig schoon. Nieuwe en grotere containers zijn in de wijk geplaatst. Er is een kinderschouw gehouden. En er wordt meer toezicht gehouden bij het verkeerd aanbieden van huisvuil (Stadstoezicht geeft boetes). Achtertuinen worden leeggeruimd, en is er sprake van een grote opruiming van (grof)vuil. Er zijn een flink aantal woningen opgeknapt en geschikt gemaakt voor gezinnen (Millinxstraat, de Dordtselaan, de Borselaerstraat en de Katendrechtse Lagedijk). In een aantal overlastgevende straten wordt intensief beheer ingevoerd met een straatcoach en de ‘vervelers’ zijn in kaart gebracht en benaderd.

49

h

3


Tarwewijk Het programma Rotterdam Kindvriendelijk heeft concrete resultaten opgeleverd. De verkeers-veiligheid is verbeterd. Er zijn minder ongelukken gebeurd. Ook zijn er meer buitensportvoorzieningen gekomen. De hoeveelheid bespeelbaar groen en de waardering ervoor is toegenomen. De wijk is ook iets schoner geworden, maar de overlast is niet verminderd. Het meest opvallend is de verbetering van de score bij wonen. Dit komt vooral doordat er minder wordt verhuisd. Maar het percentage verhuizingen blijft zeer groot, wat de stabiliteit van de wijk in gevaar kan brengen. Het percentage gezinswoningen is licht gestegen. Al met al gaat de score van de Tarwewijk bij de Kindvriendelijke Wijken Monitor van 4,6 naar 4,8. Veiligheid

C


6,5 6,0 5,5

Im

ag

o

5,0

en

ing

o

vo

gd

u Je

en rzi

4,5 4,0 3,5

Nulmeting T1-meting

3,0

din

Om

g

ge

vin

gs

fac

tor

en

Wonen

Bin

Veiligheid

De verbetering van de score voor veiligheid is alleen het gevolg van het lagere aantal ongelukken. De jeugd is zich niet veiliger gaan voelen. Wellicht heeft de vermindering van het aantal ongelukken te maken met het invoeren van betaald parkeren bij station Maashaven, daardoor is er veel minder doorgaand verkeer in de wijk.

Jeugdvoorzieningen

In kwantitatief opzicht zijn de jeugdvoorzieningen vooruit gegaan, maar de ontevredenheid blijft groot, ook al is deze ten aanzien van de buitensportvoorzieningen iets minder geworden.

Omgevingsfactoren

De Tarwewijk is geen kindvriendelijke woonomgeving. Het schort vooral aan bespeelbare groen. De wijk scoort daarop zeer laag, maar er is wel sprake van een lichte verbetering, zowel in kwantitatief als in kwalitatief opzicht. De maatregelen die getroffen zijn om de wijk schoner te maken lijken effectief, want de tevredenheid met schoon en heel is toegenomen.

50

h

3


Tarwewijk Wonen

Het percentage gezinswoningen is licht gestegen. Dit is te danken aan de oplevering van een flink aantal nieuwe eengezinswoningen aan de Katendrechtse Lagedijk. Ook verlaten minder gezinnen de wijk. De economische crisis zal hier zeker invloed op hebben gehad.

Sociale binding

De Sociale binding blijft laag en er wordt nog steeds veel verhuisd.

Imago

Het wijkimago blijft een heikel punt voor de Tarwewijk. Jongeren denken wel positief over hun wijk, maar ze zijn wel minder positief dan bij de nulmeting.

Conclusies

Van de ambities van Tarwewijk zijn er nog maar weinig gerealiseerd. De reden hiervoor is dat de deelgemeente sterk ingezet heeft op fysieke verbeteringen en die kosten veel voorbereidingstijd en veel geld. Tarwewijk heeft desondanks vooruitgang geboekt in de Kindvriendelijke Wijken Monitor, al blijven de scores erg laag. Zeer positief is de toename van de mogelijkheden om te sporten dankzij de nieuwe trapveldjes en schoolsportvereniging. De schoolsportverenigingen (SSV) zijn weliswaar niet in het kader van het KiWi beleid opgezet, maar ze hebben een heel positief effect op de kindvriendelijkheid van de wijk. De ervaring met de acht bestaande schoolsportverenigingen leert dat, na verloop van tijd, ook ouders enthousiaster worden over sport (en ook vrijwilliger/begeleider worden) en dat ouderparticipatie op school toeneemt. In het kader van het KiWi project zijn de stedenbouwkundige opgaven om Tarwewijk kindvriendelijker te maken in kaart gebracht en kunnen oplossingen worden aangedragen. De Woningcorporatie en de deelgemeente Charlois en indirect Pact op Zuid (focus op de Jeugd) hebben de ontwikkeling KiWi tot aandachtspunt binnen hun beleid gemaakt en als zodanig opgenomen in de IWAP en het WWIprogramma. Het plan wordt ook opgenomen in de gebiedsvisie voor de wijk.


De uitkomsten worden onderschreven. Alleen is de ervaring van de deelgemeente dat de bewoners positiever denken over de wijk dan hier wordt geschetst. De inwoners reageren positief op de verbeteringen, bijvoorbeeld van het Verschoorplein. De speeltuin in de Blankenburgstraat is een van de mooiste van Rotterdam! Er is meer regie nodig in de sociale sector. Gebiedsgericht werken werkt helaas nog niet. Jammer dat het budget voor de Jeugdkansenzone is gehalveerd. De deelgemeente besteedde al weinig aan coördinatie en meer aan uitvoering. Daar wordt de deelgemeente nu voor gestraft. Het tijdelijk KiWi budget is nog niet helemaal besteed. Dat komt enerzijds omdat de deelgemeente het budget wil gebruiken voor het verplaatsen van de speeltuin aan de Mijnsherenlaan en het autoluw maken van straten. Anderzijds liep KiWi in het begin wat moeizaam. Het was voor de deelgemeente onduidelijk wat het programma ging inhouden en wat er voor geld beschikbaar was en waarvoor. Gelukkig bood het programma veel speelruimte. Verhelderend waren de sessies met de wethouder. De content aan de zachte kant (met name jongerenwerk) is achtergebleven. Fysiek was meer leidend dan sociaal.

51

h

3

Carnisse


Gezamenlijke inzet verbetert woonklimaat, voorzieningen blijven achter

Aantal bewoners: 10.173 Aantal kinderen 0 t/m 12 jr: 1.352 Aantal kinderen 13 t/m 17 jr: 393 Aandeel gezinnen: 19% Aandeel gezinsvriendelijke woningen1: 4% Aandeel koopwoningen: 47% Woningaanbod: vooral goedkope huurwoningen

52

h

3


Carnisse

A

kenmerken van de wijk De wijk Carnisse bestaat uit een drietal buurten, de Vogelbuurt, Oud Carnisse en de Eilandenbuurt. Carnisse kenmerkt zich door een snel teruglopende kwaliteit van het woningaanbod, ten gevolge van het slechte onderhoud door particuliere verhuurders. De wijk kent de hoogste woningdichtheid van alle wijken in de stad. Het is moeilijk een wooncarrière door te maken binnen de wijk en er is sprake van

veel leegstand. Carnisse is daardoor geen bruisende wijk, maar vooral een starterswijk met veel portiekwoningen van gemiddeld 61m2. Het gemiddelde jaarinkomen in de wijk is laag en er wonen veel mensen met problemen. Er is ook sprake van jeugdproblematiek en overlast door criminaliteit en drugs. De score op de Sociale Index is laag (5,1), maar Carnisse is de afgelopen jaren wel vooruit gegaan op de Veiligheidsindex (tot 6,2). De wijk heeft een uitstekende ligging ten opzichte van een

aantal grootstedelijke voorzieningen als het Zuiderpark, het winkelcentrum Zuidplein, Zwembad Charlois, Ahoy, theater Zuidplein en heeft uitstekende openbaarvervoersverbindingen. Er zijn vier basisscholen gevestigd.

53

h

3


Carnisse

B Veiligheid en kindvriendelijke routes


In de nulmeting is afgesproken om de sportvoorzieningen, de speelplaatsen en de overige jeugdvoorzieningen te verbeteren. Er is tevens een ambitieus vijfjarenplan gemaakt om de vervuiling en de criminaliteit terug te dringen. Ook het verbeteren van de verkeersveiligheid, het ontwikkelen van brede scholen, het tegengaan van schooluitval en het verbeteren van de woningvoorraad maakt hier deel van uit. De veiligheid rondom de scholen de Kameleon en de Elisabeth school wordt verbeterd door een kindvriendelijke route. In 2010 komt er een veilige route van school en speeltuin naar huis door paaltjes, vluchtheuvels en het aangeven van een schoolroute. Ook rond het Amelandseplein, waar een aantal speelvoorzieningen is, komt een kindvriendelijke route. De kinderen van de scholen in het Zuiderpark dat grenst aan Carnisse en van de scholen in Carnisse (rond 500 kinderen) kunnen al veilig oversteken op de Wielewaalstraat, de Carnissedreef en Carnissesingel. Er wordt een verkeerscirculatieplan gemaakt, op basis waarvan zal worden besloten welke straten verkeersluw worden gemaakt om buiten spelen mogelijk te maken in Carnisse Noord. De gevaarlijke plekken worden in kaart gebracht en het sluipverkeer zal worden tegengegaan.

Brede scholen en taalbeheersing

Carnisse heeft een programma opgesteld om de jeugd een betere toekomst te bieden. Het doel ervan is meer jongeren de school te laten afmaken of een startkwalificatie te laten behalen. Ook is er aandacht voor opvoeding. Vanaf 1 januari 2010 gaat de taalschool van start, zowel voor kinderen als voor ouders. Het verwachte neveneffect hiervan is dat bewoners elkaar beter leren kennen. Hierdoor zal naar verwachting de score voor ‘sociale binding’ op de Sociale Index verder stijgen.

54

h

3


Carnisse

Door de buitenruimte en de verbindingen met de scholen te verbeteren, wordt een rustig stedelijk woonmilieu gemaakt. Naast de herinrichting van het schoolplein van Basisschool De Kameleon wordt ook extra speelgelegenheid gecreëerd op het plein achter de Elisabeth school, het zogeheten Carnisse-eiland. Begin 2010 wordt het Carnisse-eiland in overleg met de Krajicek Foundation en SenR zodanig ingericht dat het gebruik voor de naar schatting 2 tot 300 bezoekers aantrekkelijker en intensiever wordt. Jeugdvoorzieningen

Er vindt programmering op de pleinen plaats door TOS. Er zijn veel evenementen geweest in de vakanties, onder andere op het Amelandseplein (inclusief ijsbaan en circustent). Er is veel waardering voor het werk van TOS, die goed contact heeft met de doelgroep en het ook educatief goed doet. De Speel-o-theek is ingericht en ingebed in de speeltuin Charlois. Kinderen kunnen er spelen en spellen lenen. Er wordt uitleg gegeven en begeleiding aan kinderen die taalondersteuning kunnen gebruiken. De speelplaats in de Texelsestraat is zodanig aangepast dat kinderen er prettig en veilig kunnen spelen. Er zijn in 2009 twee extra jongerenwerkers in de wijk gekomen met als doel overlastgevende jongeren te motiveren tot beter gedrag.

Omgevingsfactoren

De openbare ruimte is verbeterd. Het Zuiderpark, dat op ‘de stoep’ van de wijk ligt, is aantrekkelijk gemaakt voor buitenspelende kinderen. Er is begeleiding door TOS en er is een evenementenkalender van het Sport Plaza in het park. Com.wonen heeft zestig overlastgevende panden aangekocht. Een aantal straten dat in de buurtsingaleringsmeting als kwetsbaar zijn aangegeven zijn, worden periodiek huisaan-huis bezocht om sociale problematiek aan te pakken. Rond vervuilde locaties is een containerwacht ingesteld. Er is onderzoek gedaan waar de meeste overlast en criminaliteit in de wijk voorkomen. Op deze plekken is extra Stadstoezicht ingezet.

55

h

3


Carnisse Helaas werpt het ambitieuze vijfjarenplan van Carnisse nog weinig vruchten af. Er zijn er nog nauwelijks trapveldjes of andere buitensportvoorzieningen in Carnisse gerealiseerd. Ook wat de speelplaatsen en jongerencentra betreft is nog te weinig vooruitgang geboekt. Het verbeteren van de verkeersveiligheid lijkt wel succes te hebben. Ook de sociale binding en het imago verbeteren door een hogere waardering van de jongeren. Dankzij de verbetering op het terrein van veiligheid en de toegenomen waardering van jongeren is de score van Carnisse in de Kindvriendelijke Wijken Monitor gestegen van 4,8 naar 5,3. Veiligheid

C


8,5 7,5

Im

ag

o

6,5

o

dv

ug

Je

n

ge

nin

ie orz

5,5 4,5 3,5

Nulmeting T1-meting

2,5

din

Om

g

ge

vin

gs

fac

tor

en

Wonen

Bin

Veiligheid De verbetering bij de veiligheid heeft zowel betrekking op een daling van het aantal ongelukken als op een positievere beleving van veiligheid door jongeren. Jeugdvoorzieningen De resultaten voor de jeugdvoorzieningen zijn over het geheel gelijk gebleven en dat blijft een kwetsbaar punt in Carnisse. Het aantal buitensportvoorzieningen is iets afgenomen en is te laag. Dit zal verbeteren door het gereed komen van het Carnisseeiland in 2010. De jongeren zijn ontevreden over de sportvoorzieningen. Dit is begrijpelijk gezien de afwezigheid van sportzalen en sportverenigingen. De tevredenheid over de speelplaatsen en de speeltuinen is onverminderd laag gebleven. Omgevingsfactoren Omgevingsfactoren blijven gelijk, maar de wijk is wel minder schoon geworden en de overlast is nog niet aantoonbaar minder. Wel zijn de volwassen bewoners minder ontevreden over het recreatieve groen in hun wijk. Woningen Het percentage gezinsvriendelijke woningen blijft laag. De positieve verandering is het gevolg van minder vertrek van gezinnen.

56

h

3


Carnisse Binding met de buurt De verbeterde binding met de buurt is vooral het gevolg van de daling van het aantal verhuizingen. De totale verhuismobiliteit van gezinnen behoort echter nog steeds tot de hoogste van heel Rotterdam. De jongeren zijn positiever gaan denken over hun wijk. Imago Dit laatste komt ook tot uitdrukking in het verbeterd imago van de wijk volgens de jongeren.

Conclusies De vooruitgang van Carnisse, zoals blijkt in de Kindvriendelijke Wijken Monitor, kan deels worden toegeschreven aan de economische crisis waardoor minder gezinnen verhuizen. Er zijn veel plannen om de wijk aantrekkelijker te maken voor de jeugd, maar er is nog weinig gerealiseerd. Jongeren uit Carnisse zijn wel meer betrokken geraakt bij hun wijk. Zij hebben onder meer meegedaan aan de ‘Hart op Zuid bijeenkomsten’ en dergelijke. Aan dit soort activiteiten heeft Carnisse wellicht de toegenomen waardering van de jongeren voor hun wijk te danken. De verwachting is dat de verhuismobiliteit groot zal blijven, gezien de samenstelling van de woningvoorraad. Carnisse is een starterswijk, met goedkope huisvesting voor alleenstaanden, startende ondernemers en kunstenaars. De wijk is goed gelegen ten aanzien van een aantal grootstedelijke voorzieningen en het Zuiderpark. Voor dit laatste geldt wel dat de verbindingen vanuit de wijk naar het Zuiderpark verbeterd moeten worden. Ook als starterswijk moet de wijk een minimum aan goede jeugdvoorzieningen hebben. Dat is nu nog niet het geval.


De resultaten worden onderschreven. De wijk is er inderdaad leuker uit gaan zien. De veiligheid is verbeterd door meer semi-rotondes. De buitenruimte is door onder andere portiekverlichting aantrekkelijker geworden. De wijk is meer geschikt als starterswijk dan als gezinswijk, maar er moet wel een wooncarrière in de wijk mogelijk zijn. De wijk moet daarom wel voldoende jeugdvoorzieningen en recreatief groen hebben. Voor Carnisse is een gebiedsvisie opgesteld voor 2009-2020. De deelgemeente, Com.wonen en Woonstad Rotterdam gaan flink investeren in de buitenruimte, opleidingskansen, bereikbaarheid (onder andere van het Zuiderpark) en de vestiging van ambachtelijke ondernemers. Doordat de wijk een hoge woningdichtheid kent is het vrijwel onmogelijk om extra speelgelegenheden in de wijk zelf te creëren. Het slopen van woningen is niet aan de orde. ‘Thuis op Straat’ is in 2009 ingezet op het Amelandseplein met aansprekende resultaten.

57

h

3

Feijenoord

Nog geen verbeteringen gerealiseerd

Aantal bewoners: 7.261 Aantal kinderen 0 t/m 12 jr: 1.465 Aantal kinderen 13 t/m 17 jr: 526 Aandeel gezinnen: 33% Aandeel gezinsvriendelijke woningen: 3% Aandeel koopwoningen: 5% Woningaanbod: 2/3 kleine portiekwoningen zonder lift


58

h

3


Feijenoord

A

kenmerken van de wijk Feijenoord was rond 1880 de eerste uitbreidingswijk van Rotterdam ten zuiden van de Nieuwe Maas. Het is een dichtbevolkte wijk met veel gerenoveerde panden en nieuwbouwwoningen uit de jaren tachtig. De

stedenbouwkundige opzet van de wijk Feijenoord wordt bepaald door de ligging van de havens en de loop van de spoorlijn Rotterdam - Dordrecht. Met de recente stedelijke ontwikkelingen op de Kop van Zuid en Parkstad vindt Feijenoord langzamerhand aansluiting bij de rest van de stad. Feijenoord kenmerkt zich door een jonge

bevolking en een mix van culturen. Feijenoord scoort onvoldoende (4,8) op de Sociale Index en als aandachtswijk (5,7) bij de Veiligheidsindex. Dat de wijk niet hoort tot de zogeheten Krachtwijken/ Vogelaarwijken komt doordat het bijbehorende Noordereiland en Entrepotgebied een geheel ander cijferbeeld geeft voor zowel fysiek als inwoners: een hogere woningwaarde, betere scholing en meer inkomen. De wijk is wel onderdeel van de ‘Pact op Zuid aanpak’, waarbij onder regie van de deelgemeente gezamenlijke extra inzet op fysiek, sociaal, economisch en cultureel terrein wordt gepleegd.

59

h

3


Feijenoord

B


Bij de nulmeting is afgesproken dat het programma kindvriendelijke wijken zich vooral richt op het verbeteren van de sportvoorzieningen, de speelplaatsen, de overige jeugdvoorzieningen en het recreatieve groen. De verkeersveiligheid is goed, maar blijft voor de deelgemeente een belangrijk aandachtspunt in het kader van de kindvriendelijkheid.

Veiligheid

De kindvriendelijke route die in 2009 gerealiseerd zou worden van de scholen, rondom de Persoonsdam, naar de jeugdvoorzieningen in de wijk, is nog niet gerealiseerd. Dit gebeurt in 2010. Wel is de planvorming afgerond, met kinderschouwen naar veilig oversteken. Er komen nieuwe oversteekplaatsen. Op langere termijn (2010-2011) wordt een deel van de wijk verkeersluw.

Brede scholen en ‘De vijf van de wijk’

Er zijn vier brede scholen in Feijenoord die met elkaar een wijkarrangement aanbieden. Zij zorgen samen met de welzijnsinstellingen voor een divers en dekkend aanbod aan activiteiten in de wijk. Het schoolplein van de Agnesschool is volgens het zoneparc concept ingericht als speelplein voor de buurt. Het verbeteren van de sociale competenties wordt via het programma van ‘De vijf van de wijk’ ingevuld. Dit programma beoogt ook eenduidige omgangsvormen in de wijk te stimuleren.

Jeugdvoorzieningen, Soccer Academy en Hoedje van papier

Feijenoord heeft het aantal sportpleinen uitgebreid (met het Cruijff Court ‘Giovanni van Bronckhorst’) en zowel fysiek als sociaal geïnvesteerd in de bestaande sportpleinen. Het aantal activiteiten van de Stichting Welzijn Feijenoord, SenR en TOS is uitgebreid. Er is op bescheiden schaal meer speelgelegenheid gekomen door het opknappen van de Persoonsdam, waarbij ook het sportveld en de buitenruimte van de peuterspeelplaats is verbeterd (peuterspeelplein). Bij de speelplaats aan het Mallegat hebben de kinderen onder leiding van TOS nieuwe en meer uitdagende speelelementen uitgezocht (een speelnet en schommel). De valdempende ondergrond is vervangen door kunstgras. Er is ook een picknicktafel gekomen. De dienst SenR heeft als pilot een ‘Soccer Academy’ opgezet, waar veel belangstelling voor was van diverse groepen. Helaas is het niet zeker dat SenR dit initiatief kan voortzetten. Omdat sportverenigingen in deze wijk schaars zijn, staat Feijenoord op de nominatie voor een aan de scholen verbonden schoolsportvereniging, wat de kinderen de kans biedt op een actievere leefstijl.

60

h

3


Feijenoord ‘Hoedje van papier’ organiseerde voor kinderen van 8 –12 jaar, samen met diverse partners in de wijk Feijenoord, de workshops: ‘Journalistieke en digitale fotografie’, ‘Kunst en grafisch ontwerpen’ en ‘Radio en Televisie’. De workshops leidden tot het maken van een kinderkrant, publicaties in de lokale pers en op de website van de deelgemeente. Terwijl de kinderen praktische technieken leren, onderzoeken ze ook hun eigen leefwereld. De methodes zijn gebaseerd op waarden als gelijkwaardigheid tussen docent en leerling, multiculturaliteit en de rechten van het kind. Omgevingsfactoren en het ecologisch kinderpark

In het kader van de brede school zijn onder meer dan dertig plantenbakken beschilderd. Het mobiele groen wordt in overleg met de kinderen geplaatst op schoolpleinen, op de Persoonsdam of als accentuering van de kindvriendelijke route. Het braakliggende terrein aan de Zinkerstraat is in overleg met de buurtbewoners door het bureau Creatief Beheer tijdelijk ingericht tot ecologisch kinderpark. Het terrein blijft open en toegankelijk voor iedereen. Er is een parkmanager aanwezig gedurende twee dagen in de week . Belangrijkste doelen van het ecologisch kinderpark zijn: • Meer recreatief groen in de wijk; • Voorlichting en educatie voor kinderen over groen en duurzaamheid, met koppeling aan brede school activiteiten; • Versterking sociale samenhang in de buurt.

61

h

3


Feijenoord In de Kindvriendelijke Wijken Monitor is Feijenoord niet kindvriendelijker geworden. De belangrijkste oorzaken hiervoor zijn de iets minder goede veiligheidssituatie en de lagere score op schoon, heel en overlast. Deze factoren werken door in de sociale binding van de bewoners en het imago van de wijk. Er zijn wel verbeteringen gerealiseerd bij de jeugdvoorzieningen, maar deze vallen weg tegen de daling op andere terreinen.

Veiligheid

C


8,0 7, 7,0

Im

ag

o

6,0

o

dv

ug

Je

n

ge

nin

ie orz

5,0 4,0 3,0

Nulmeting T1-meting

2,0

din

Om

g

ge

vin

gs

fac

tor

en

Wonen

Bin

Veiligheid

Feijenoord is minder veilig geworden maar scoort nog wel voldoende. Het aantal verkeersongevallen is onveranderd. Het veiligheidsgevoel van de jongeren is gedaald.

Jeugdvoorzieningen

De jeugdvoorzieningen zijn verbeterd. De stijging wordt vooral veroorzaakt door de uitbreiding van de speelvoorzieningen en de waardering hiervoor. Ook de sportvoorzieningen zijn uitgebreid, maar dit heeft nog niet geleid tot een grotere tevredenheid met de sportvoorzieningen door de bewoners. Wellicht komt dit omdat veel van de activiteiten pas na de zomer ingezet zijn.

Omgevingsfactoren

De omgevingsfactoren scoren als geheel iets lager ten opzichte van de nulmeting. Dat wordt voornamelijk veroorzaakt door de daling van de score voor ‘schoon en heel’ en meer overlast. Wat recreatief en/of bespeelbaar groen betreft scoort de wijk onverminderd laag.

Wonen

Ook het wonen scoort onveranderd laag vanwege het type woningen waar gezinnen in wonen. Zorgelijk was in de nulmeting het vertrek van gezinnen met kinderen uit de buurt. Daar lijkt nu een lichte kentering in op te treden, maar waarschijnlijk hangt deze samen met de economische crisis. Het is echter wel een kans om de gezinnen aan de wijk te binden.

62

h

3


Feijenoord Sociale binding

Bij de sociale binding aan de buurt is er een groot verschil merkbaar tussen de binding van de volwassenen en die van jongeren. De binding van de jongeren aan hun buurt is gedaald maar blijft voldoende, de binding van volwassenen is echter gedaald van kwetsbaar naar problematisch.

Imago

De daling van het imago komt geheel voor rekening van de jongeren die hun buurt iets minder zijn gaan waarderen. Het buurtimago van de Grote Woontest is slechts eenmaal gemeten, bij de nulmeting, dus in die score is geen verandering gekomen.

Conclusies


Feijenoord is nog lang geen kindvriendelijke wijk. Het is verheugend dat de investeringen in de speelplaatsen hebben geleid tot een grotere tevredenheid van de inwoners van de wijk. Bij de sportvoorzieningen en het jongerenwerk is dit nog niet het geval, maar verwacht mag worden dat de tevredenheid met de sportvoorzieningen in de metingen van volgend jaar wel zullen stijgen. Ook een schoolsportvereniging die de accommodaties in de wijk als trainingsfaciliteit zal benutten, kan leiden tot een grotere tevredenheid. Er is nog steeds veel te weinig bespeelbaar groen in de wijk. Het ecologische kinderpark is een stap in de goede richting, maar onvoldoende om het gebrek aan groen zelfs maar gedeeltelijk te compenseren. Feijenoord wordt pas aantrekkelijk voor gezinnen na een herstructurering van de Persoonsdam volgens de ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’.

De portefeuillehouder onderschrijft de resultaten en de conclusies. De wijk is achteruit gegaan. Er wordt zwaar ingezet op de bestrijding van de overlast. Het jongerenwerk moet beter gaan werken. Verheugend is inderdaad dat er wel verbeteringen te zien zijn op de terreinen waarin met Rotterdam Kindvriendelijk middelen is geïnvesteerd: de sporten spelvoorzieningen. In de voetbalkooi op de Persoonsdam is het elke avond feest. De speelvoorzieningen worden goed gebruikt en ook de ecologische tuin aan de Zinkerstraat loopt goed. Het komend jaar heeft het realiseren van een kindlint prioriteit. Dit kan nog gerealiseerd worden met middelen uit het ‘Actieplan verkeer en vervoer’. Helaas is er geen financiering voor de sporthal. De ontwikkeling van de Persoonsdam dreigt verdere vertraging op te lopen. Het programma Rotterdam Kindvriendelijk was zeer welkom, want er waren voor de wijk nauwelijks extra middelen, omdat het geen Vogelaarwijk is. Dat is jammer, want extra hulp is hard nodig. Het programma bood een goede aanzet om anders naar de wijk te kijken. We hebben geleerd naar de wijk te kijken vanuit het jonge kind. De kunst is nu om dit tussen ieders oren te krijgen. De samenwerking tussen stad en deelgemeente was effectief. Dankzij het programma konden een aantal nieuwe sporten spelvoorzieningen worden gerealiseerd en onorthodoxe activiteiten worden georganiseerd zoals het ‘Hoedje van papier’ en de ‘Soccer Academy’ van Sport en recreatie. Het is te hopen dat deze succesvolle experimenten voortgezet zullen worden.

63

h

3


Hordijkerveld Reijeroord Minder overlast, schoner en meer sociale binding

Aantal bewoners: 9.742 Aantal kinderen 0 t/m 12 jr: 1.505 Aantal kinderen 13 t/m 17 jr: 534 Aandeel gezinnen: 26% Aandeel gezinsvriendelijke woningen1: 45% Aandeel koopwoningen: 38% Woningaanbod: gevarieerd

64

h

3


Hordijkerveld / Reijeroord

A

kenmerken van de wijk De buurten Hordijkerveld en Reijeroord liggen naast elkaar aan de zuidkant van de buurt Groot-IJsselmonde. Hordijkerveld is begin jaren zestig aansluitend aan de Hordijk gebouwd, een dijk met oude lintbebouwing. De wijk is volgens een stedenbouwkundig plan

ruim opgezet met aan de rand flatblokken in het groen en in het midden eengezinswoningen. Deze eengezinswoningen zijn klein en relatief goedkoop. Reijeroord, dat ten oosten van Hordijkerveld ligt, is gevarieerder van opzet. Deze buurt is gebouwd door particuliere ontwikkelaars. Bewoners karakteriseren hun woonomgeving als rustig. Iedereen kent elkaar, het is kindvriendelijk, dorps en er is veel groen. In

de buurten zelf zijn niet veel voorzieningen, maar deze zijn wel te vinden in de directe omgeving. De volwassenen vinden jongerenoverlast het grootste probleem. De openbaar vervoerverbindingen met het centrum van Rotterdam zijn goed, en de ligging ten opzichte van de snelwegen is bijzonder gunstig.

65

h

3



B


De buurten Hordijkerveld en Reijeroord zijn over het geheel genomen voldoende kindvriendelijk. Sterke punten zijn de redelijk kindvriendelijke omgeving (schoon, heel en groen) en een positief imago. In de nulmeting is afgesproken dat de prioriteit in het beleid zal liggen bij de kwalitatieve verbetering van de voorzieningen, van zowel het recreatieve groen als de sportvoorzieningen, de speelplaatsen en de overige jeugdvoorzieningen. Bovendien zal de overlast intensiever worden bestreden.

Brede school

Er is een brede school wijkarrangement, gebaseerd op de samenwerking van alle drie de basisscholen (vier locaties), de welzijnsorganisatie Perspect en de deelgemeente. Een van de deelnemende scholen is tevens een ‘volledig dagarrangementschool’. Twee schoolpleinen zijn al omgevormd tot wijkplein. TOS is erg succesvol in het organiseren van activiteiten met en voor de jeugd. Jongeren krijgen de mogelijkheid tegen betaling klusjes te doen voor TOS. In 2010 worden de schoolpleinen van OBS de Kubus, locatie Oldenoord en PC Beatrix ook een speelplein voor de buurt.

Jeugdvoorzieningen

Alle speelplekken zijn beoordeeld volgens de buitenspeelnorm van Rotterdam. De beoordeling is gemiddeld. De verbeterpunten zijn: betere aansluiting bij de doelgroep en een meer uitdagende inrichting. De renovatie van de speeltuin Reijeroord conform de buitenspeelnorm is afgerond. Het kunstgrasveld Heindijk is gereed. IJsselmonde loopt voorop met de methodiekontwikkeling voor het jongerenwerk. Jongerencentra zijn of worden talenthouses. Jongeren worden aangesproken als producent in plaats van consument. Veel jongeren zijn het afgelopen jaar geleid naar school of werk. De samenwerking tussen het jongerenwerk en de politie is een feit en staat niet meer ter discussie. Jongerenwerkers ondersteunen de jongeren, enerzijds door ze de ruimte te geven, anderzijds door normatief grenzen te stellen. Er is een virtueel buurthuis gekomen voor kinderen en jongeren: www.hierisplekzat.nl, om de participatie van de jongeren bij de inrichting van hun leefomgeving te vergroten. Er zijn openlucht workshops georganiseerd. De resultaten worden tentoongesteld in de trefpunten in de wijken. De mogelijkheid voor continuering van de website in aansluiting op activiteiten van de jeugdambassadeurs en kinderraad wordt onderzocht. Er komt een cultuurwerkplaats in IJsselmonde waarin kunstzinnige cursussen kunnen worden gevolgd. Vanuit het programma Rotterdam Kindvriendelijk is een budget van een miljoen euro ter beschikking gesteld ten behoeve van de investeringen in het gebouw, waar deze cursussen plaatsvinden. In aanloop naar de realisatie van deze cultuurwerkplaats is een mobiel Podium gerealiseerd. Op 26 september 2009 is een dag georganiseerd waarbij er op totaal zes podia presentaties waren van kunst en cultuur van mensen uit IJsselmonde. Het belangrijkste doel van deze kunstzinnige dag was dat mensen uit IJsselmonde die zelf iets presteren op het gebied van kunst en cultuur elkaar leerden kennen en in de toekomst met elkaar gaan samenwerken.

Omgevingsfactoren

De grote binnenterreinen zijn heringericht. Aan de centrale groenstrook met de aanliggende buurttuinen wordt gewerkt. Kinderen kunnen er tuinieren. Om de binnentuinen aantrekkelijk te maken voor kinderen zijn samen met de kinderen van de Meester van Eijkschool speeltoestellen uitgezocht en geplaatst. Om wateroverlast te voorkomen, zijn de tuinen maar liefst twintig tot veertig centimeter opgehoogd en opnieuw aangelegd. De meeste bomen zijn behouden en er zijn zelfs circa dertig nieuwe bomen bijgekomen.

66

h

3


Hordijkerveld / Reijeroord De omgevingsfactoren zijn in Hordijkerveld/Reijeroord verbeterd, de buurt is schoner geworden en de overlast is verminderd. Dit laatste was ook een van de prioriteiten voor de buurt. Op het gebied van de jeugdvoorzieningen is geen vooruitgang geboekt, integendeel,er is sprake van lichte achteruitgang. Hetzelfde geldt voor het recreatieve groen. De sociale binding van de jeugd aan de buurt en hun waardering voor de buurt is wel sterker geworden. Daardoor scoort de buurt aantoonbaar hoger (6,4 i.p.v. 6,1). Veiligheid

C


7,5 7,0

Im

6,5

ag

o

6,0

o

dv

ug

Je

n

ge

nin

ie orz

5,5 5,0 4,5

Nulmeting T1-meting

4,0

din

Om

g

ge

vin

gs

fac

tor

en

Wonen

Bin

Veiligheid

De veiligheid in totaal blijft op hetzelfde niveau.

Jeugdvoorzieningen

De lagere score bij de jeugdvoorzieningen is het gevolg van de afname van het aantal speelplaatsen en de navenant grotere onvrede van volwassenen hierover. De afname wordt vooral veroorzaakt door herstructurering en bouwactiviteiten waardoor een paar speelplaatsen tijdelijk aan het gebruik onttrokken zijn. De buitensportvoorzieningen zijn verbeterd door aanleg en herstructurering van trapveldjes en de omvorming van twee schoolpleinen tot buurtspeel- en sportplein.

Omgevingsfactoren

De verbetering van de omgevingsfactoren is het gevolg van het schoner worden van de buurt en de afname van de overlast. Over het recreatieve groen is de volwassen bevolking echter ontevredener geworden, terwijl het beleid erop was gericht de tevredenheid te verhogen.

Wonen

De hogere score voor het wonen, vooral het woonklimaat voor gezinnen, wordt veroorzaakt doordat er veel minder gezinnen met kinderen vertrekken uit de buurt. Een schonere en hele omgeving met minder overlast dragen hier aan bij. Het effect van de economische crisis is ook hierbij niet uit te sluiten. Het percentage gezinsvriendelijke woningen blijft stabiel, terwijl er nauwelijks sprake is van overbewoning.

67

h

3



68

h

3


Hordijkerveld / Reijeroord Sociale binding

De sociale binding in Hordijkerveld en Reijeroord is toegenomen. Dit wordt veroorzaakt doordat er minder verhuisd wordt. Dit zorgt voor meer stabiliteit. Dit komt dan ook tot uiting in de sterker gevoelde verbondenheid van jongeren aan hun buurt.

Imago

Ook het Imago van de buurt is verbeterd door een positiever oordeel van de jongeren over hun buurt. Het beeld dat buitenstaanders hebben van Hordijkerveld-Reijeroord is maar eenmaal gemeten en is gematigd positief.

Conclusies


Hordijkerveld en Reijeroord zijn potentieel goede buurten om in op te groeien. De deelraad investeert in kinderen, dat blijkt ook uit het actieplan Heindijk (Investeren in leefbaarheid) dat samen met Woonbron is opgesteld. Door de inzet van de betrokken partijen op kindvriendelijk beleid is sinds de nulmeting vooruitgang geboekt op omgevingsfactoren en het woonklimaat voor gezinnen. Dit heeft geleid tot meer sociale binding en een beter imago. Extra aandacht blijft ook de komende periode nodig voor de kwalitatieve verbetering van het bespeelbare groen, de sportvoorzieningen, de speelplaatsen en de jongerencentra.

De resultaten van de Kindvriendelijke Wijken Monitor worden onderschreven, met uitzondering de daling van het aantal speelplaatsen. Nader ambtelijk overleg maakt duidelijk dat deze daling waarschijnlijk veroorzaakt wordt door de herstructurering van Hordijkerveld (ten zuiden van de Reyerdijk). De nieuwe manier van werken in de jongerencentra (die talenthouses zijn geworden) hebben een belangrijke rol gespeeld bij de vermindering van de overlast. De buurt blijft prioriteit en er wordt nog meer maatwerk gepleegd in de zeven subbuurten. Over de opzet van Rotterdam Kindvriendelijk en de samenwerking is de deelgemeente zeer te spreken. Alleen vindt men het spijtig dat het budget eenmalig is. De deelgemeente zou graag de hele buitenruimte onder handen nemen, inclusief een aantal grote speelvoorzieningen. Hiervoor is helaas nog niet voldoende budget. Ook voor de gewenste opknapbeurt van de Buurtsportclub NSA ontbreken de middelen.

69

h

3

Beverwaard


Meer sportvoorzieningen, meer sociale binding en meer gezinnen

Aantal bewoners: 12.182

Aandeel gezinsvriendelijke woningen: 54%

Aantal kinderen 0 t/m 12 jr: 2.317 Aantal kinderen 13 t/m 17 jr: 876

Aandeel koopwoningen: 39% Woningaanbod: veelzijdig

Aandeel gezinnen: 37%

70

h

A

kenmerken van de wijk De Beverwaard is gebouwd aan het eind van de jaren zeventig en begin jaren tachtig. Deze wijk is in trek bij gezinnen met kinderen. Het is een rustige ruime wijk, gezinsvriendelijk qua woningen en groen. De sloten uit het polderlandschap zijn uitgegraven tot singels. De waterpartijen rond de Oude Watering

3


vormen het hart van de wijk, met veel winkels en voorzieningen. Ook voor de Beverwaard is wateroverlast een probleem. De deelgemeente streeft naar uitbreiding van het wateroppervlak tot 5%. De wijk is dichtbebouwd met verschillende type woningen, zoals rijtjeshuizen, bovenwoningen en appartementen. Aan de rand van de wijk ligt, tussen de bebouwde kom en de snelweg, het

wijkpark. De wijk scoort op de Veiligheidsindex 6,3 en op de Sociale Index 5,7. De Sociale Indexscore is zo laag omdat de bewoners van Beverwaard weinig sociale binding ervaren met hun wijk. De Beverwaard heeft drie basisscholen (verdeeld over zeven locaties). Daarnaast zijn er een buitenschoolse opvang, peuterspeelzalen en een spelotheek in de wijk. Verder is er een multifunctioneel wijkgebouw

71

h

3


Beverwaard

B


In de nulmeting is afgesproken dat de kwalitatieve verbetering van het recreatieve groen, de sportvoorzieningen en de speelplaatsen prioriteit heeft. Daarnaast is gewerkt aan de verkeersveiligheid, de verbetering van het jongerenwerk en de ontwikkeling van een Waterspeeltuin. Die laatste draagt tevens bij tot de oplossing van de wateroverlast in IJsselmonde.

Veiligheid

Er is een veilige speel- en schoolroute ‘Ieder zijn groen’ ontwikkeld. Deze wordt gefaseerd in uitvoering genomen. De kinderen zijn er actief bij betrokken geweest. Er wordt een nieuw verkeerscirculatieplan ontwikkeld.

Brede school en kindercampus

Alle drie de basisscholen (verspreid over meerdere locaties) zijn aangesloten bij het ‘Beverwaards arrangement’, een mix van een wijkarrangement en een verlengd dagarrangement. Alle leerlingen vanaf groep 3 hebben twee uur extra leertijd per week en is er een facultatief naschools activiteitenaanbod. De meeste schoolpleinen van de basisscholen zijn of worden wijkpleinen, via zoneparcs geschikt voor meervoudig gebruik. Op dit moment zijn er vier schoolpleinen omgevormd tot wijkpleinen, maar in 2010 komt er nog een bij.

Jeugdvoorzieningen en waterbeheer

Het voormalig skelterterrein van de speeltuinvereniging de Stormpolder wordt omgevormd tot een waterparadijs. Water vormt het uitgangspunt voor het spelen op en rond een eiland. In het omringende water komt een kudde ‘kunstnijlpaarden’ te liggen. Verschillende elementen hebben tevens een educatief karakter. De speeltuinvereniging de Stormpolder zorgt voor beheer en toezicht. De waterspeeltuin wordt op Koninginnedag 2010 feestelijk geopend. IJsselmonde heeft een nieuwe methodiek ontwikkeld voor het jongerenwerk. Jongerencentra zijn of worden talenthouses. Jongeren worden aangesproken als producent in plaats van consument. Dit moet er toe leiden dat veel jongeren terug gaan naar school of een baan vinden. De samenwerking tussen het jongerenwerk en de politie is verbeterd. Jongerenwerkers ondersteunen de jongeren, enerzijds door ze de ruimte te geven, anderzijds door normatief grenzen te stellen. Nieuw is ’Hier is plek zat’, de website voor kinderen (virtueel buurthuis), waarop de kinderen kunnen aangeven wat zij in hun buurt leuk, gevaarlijk, saai of vies vinden. Aan de hand van reacties van kinderen worden er openluchtworkshops georganiseerd, waar serieus op vragen wordt gereageerd en problemen en oplossingen onder de loep worden genomen. De resultaten worden tentoongesteld in de trefpunten in de wijken. De mogelijkheid om de website te continueren in relatie met de activiteiten van de jeugdambassadeurs en kinderwijkraden wordt onderzocht.

72

h

3


Beverwaard De Kindvriendelijke Wijken Monitor laat nog weinig veranderingen in de Beverwaard zien. Er is nog geen hogere waardering voor de buitensportvoorzieningen, noch voor de speelplaatsen of het recreatieve groen. Wel is de score voor de sociale binding hoger geworden, mede ten gevolge van minder verhuizingen. Hierdoor gaat de Beverwaard wel iets vooruit (van 6,1 naar 6,2) maar niet genoeg om van een aantoonbare verbetering te spreken. De Beverwaard scoorde al wel bij de nulmeting voldoende voor kindvriendelijkheid, vooral vanwege het hoge percentage gezinsvriendelijke woningen (54%). Daardoor is het ook minder gemakkelijk om de score te verbeteren. Veiligheid

C


8,0 7,5

Im

ag

o

6,5

ie orz

o

dv

ug

Je

n

ge

nin

7,0

6,0 5,5 5,0 4,5

Nulmeting T1-meting

4,0

din

Om

g

ge

vin

gs

fac

tor

en

Wonen

Bin

Veiligheid

De score voor Veiligheid blijft gelijk. Het aantal verkeersongevallen met slachtoffers blijft even klein, jongeren voelen zich nog steeds veilig in de buurt.

Jeugdvoorzieningen

Op het gebied van de jeugdvoorzieningen is nog geen verbetering zichtbaar. Investeringen zijn vooral in het late najaar 2009 uitgevoerd, waardoor verbeteringen ook pas bij de volgende meting zichtbaar kunnen worden.

Omgevingsfactoren

De omgevingsfactoren scoren als geheel iets lager ten opzichte van de nulmeting. Dat wordt voornamelijk veroorzaakt door meer overlast en omdat de wijk minder schoon is. Deze score geeft aan dat dit een kwetsbaar punt is in de wijk.

Wonen

Wat wonen betreft scoort deze wijk nog positiever dan bij nulmeting door de afname van het vertrek van gezinnen met kinderen uit de buurt. Dit heeft een positieve invloed op de sociale binding. Dat neemt niet weg dat de sociale binding aan de Beverwaard nog steeds niet hoog is.

Imago

Dat het imago licht is gestegen komt doordat de jongeren hun buurt iets beter zijn gaan waarderen.

73

h

3


Beverwaard Conclusies


De Beverwaard kan een prima wijk zijn voor gezinnen, mits de voorzieningen voor de jeugd en de kwaliteit van het recreatieve groen verbeterd worden. De sociale binding is laag. Het organiseren van activiteiten voor de jeugd, zoals het virtuele buurthuis ‘Hier is plek zat’ en de zomerprogrammering met het Mobiele Podium / Kinderbiozz is daarom erg belangrijk. Ook een verbetering van het jongerenwerk kan bijdragen aan de sociale binding met de wijk. De tevredenheid met de buitensportvoorzieningen zal waarschijnlijk de komende jaren toenemen door de uitbreiding van de sportvoorzieningen en de opening van de Waterspeeltuin. De Waterspeeltuin is ook voor andere delen van de stad interessant vanwege de bijdrage die de Waterspeeltuin levert aan de waterbergingsopgave. De resultaten en de conclusies van de monitor worden onderschreven. Het is spijtig dat de overlast toe is genomen en de wijk achteruit is gegaan wat schoon en heel betreft. Beverwaard is daarom voor de deelgemeente een bijzonder aandachtsgebied. De komende jaren wordt prioriteit gegeven aan de verbetering van het jongerenwerk, inclusief de vaste huisvesting van Schwitch. Over de nieuwe methodiek voor het jongerenwerk talenthouse is men erg tevreden. Het werkt goed, hoewel de jongerenwerkers soms wel moeite hebben met de andere benaderingswijze (de jongere als producent in plaats van consument). De Waterspeeltuin lijkt een heel goede greep.

74

h

3


75

h

3


Hoogvliet-Noord

Veel activiteiten, veiliger en een beter imago

Aantal bewoners: 13.241 Aantal kinderen 0 t/m 12 jr: 2.155 Aantal kinderen 13 t/m 17 jr: 919 Aandeel gezinnen: 30% Aandeel gezinsvriendelijke woningen: 62% Aandeel koopwoningen: 42% Woningaanbod veelzijdig

76

h

A

kenmerken van de wijk Hoogvliet-Noord beslaat de noordelijke helft van deelgemeente Hoogvliet. Deze deelgemeente ligt in de verre zuidwesthoek van Rotterdam. Als reactie op de verpaupering en leegloop van de wijk is eind jaren negentig gestart met een grootscheepse vernieuwing van het

3


gebied. Een derde van de bestaande woningvoorraad is of wordt gesloopt. Ze worden vervangen door kwalitatief hoogwaardige woningen die aantrekkelijk zijn voor gezinnen en huishoudens met een bovenmodaal inkomen. Hoogvliet is één van de eerste herstructureringsgebieden die ook is gaan werken met begrippen als wijkidentiteit en branding. Deze aanpak geniet veel bekendheid in vakkringen.

Het imago van Hoogvliet is dankzij de succesvolle herstructurering de laatste jaren sterk verbeterd. Hoogvliet-Noord heeft een groene uitstraling, maar de investeringen in het bespeelbaar groen zijn wel achtergebleven bij die in de woningbouw. Hoogvliet Noord scoort een 8,2 op de Veiligheidsindex en een 6,3 op de Sociale Index.

77

h

3


Hoogvliet-Noord

B


In de nulmeting is afgesproken dat prioriteit wordt gegeven aan het verbeteren van de verkeersveiligheid, de kwalitatieve verbetering van het recreatieve groen, van de speelplaatsen en van het jongerenwerk.

Veiligheid

Een belangrijk deel van de verkeersonveiligheid werd veroorzaakt door de weg de Gadering. De verkeerssituatie was daar onoverzichtelijk en daardoor gebeurden er regelmatig ongelukken. Inmiddels zijn er verbeteringen aangebracht. Er is gewerkt aan de verbetering van een veilige schoolomgeving rond de basisschoollocaties. Er komen in het eerste kwartaal 2010 kindvriendelijke routes naar school, naar de speelplaatsen en naar de speeltuinen.

Brede scholen

De drie basisscholen zijn brede scholen geworden met wijkarrangementen en dagopvang. Er worden buitenschoolse activiteiten georganiseerd op school en in de wijk. Rond de basisscholen de Notenkraker en de Westpunt zijn in 2008 multifunctionele centra tot stand gekomen. De uitvoering van het plan om het schoolplein van de basisschool ‘t Prisma aan de Sara Burgerhartweg in de wijk Nieuw Engeland om te vormen tot een buurtplein is vertraagd. Het duurde erg lang voor het overleg rond was. Maar het is nu wel gestart. In de Jeugdkansenzone (JKZ) werken de basisscholen samen met de welzijnsinstellingen, de dienst Sport en Recreatie, BSW en de SKVR in drie wijkwerkteams. Gezamenlijk maken zij het activiteitenprogramma en bewaken ze de voortgang.

Jeugdvoorzieningen en activiteiten

De verbetering van de sportvoorzieningen vindt plaats bij de herstructurering van sportpleinen en –velden. In 2008 is volgens plan een sportveld aan de Aveling in de wijk Tussenwater aangelegd. In samenwerking met het jongerenjaar Your World is in 2009 bovendien een

78

h

3


Hoogvliet-Noord groot aantal activiteiten in Hoogvliet Noord (en Zuid) georganiseerd, waaronder: • Het project Briljantjes (kinderen met speciale talenten als rolmodel voor andere kinderen); • Een festival met muziek, theater en dans, sport en spel; • JAS ( jongeren van 13-17 jaar worden opgeleid tot recreatie-/sportleider); • Een sportwedstrijd voor jongeren (Highlandgames); • Een wedstrijd voor jong en oud tussen alle buurtjes (Driekamp); • Eveneens door jongeren georganiseerde projecten in het groen zoals de ‘Ruige plaat club’ (verschillende jeugdtrainingen in een grote natuurspeelplaats); • Een skatetocht in september onder het mom van ‘Beweeg in de natuur’ ; • En in december een Winterwandeltocht voor kinderen en hun familie met als afsluiting een kerstmarkt. Kenmerkend (en nieuw) is dat jongeren en een jongerenpanel een belangrijke rol speelden bij deze projecten. Al deze projecten worden in 2010 gecontinueerd. De twee kinderraden van Hoogvliet Noord (en de twee van Hoogvliet Zuid) worden ondersteund door de Stichting Welzijn Hoogvliet. Binnen de dienst SenR is ook meer afstemming en samenwerking gekomen tussen de diverse functionarissen. Maar het kan nog beter. Het project ‘Summer support’ is dit jaar voor de derde keer georganiseerd, waarin jongeren de kans hebben gekregen hun woonomgeving meer naar de zin te maken door zich in te zetten voor hun buurt. Bijvoorbeeld door de tuinen van ouderen op te knappen of het onkruid in hun buurt te wieden. Eenmalig is, in het kader van Your World, ‘Girls in Action’ opgezet om meisjes sportief en weerbaar te maken. Zo konden ze kennis maken met tien sporten. Behalve meer beweging was het doel de meiden meer zelfvertrouwen te geven. De geplande aanleg van nieuwe speelplaatsen is nog niet gerealiseerd. In 2009 zal nog wel gestart worden met het verbeteren van de verschillende speelplekken. In 2010 komt er een grote nieuwe speelplaats (Vlietzone). Omgevingsfactoren

De doelstelling verbetering van het recreatieve groen is niet gehaald. Er zijn geen plannen voor ontwikkeld. Er zijn wel meer activiteiten voor kinderen uitgevoerd in het groen. Het schoolplein van OBS ’t Prisma, locatie Sara Burgerhartweg, wordt door de ROTEB poepvrij gehouden. Dit is mede in het kader van de omvorming van schoolplein naar multifunctioneel buurtplein. Voor het schoonhouden van nieuwe wijkpleinen is geen extra budget. Zo nodig kan het beschikbare budget verdeeld worden over meer pleinen.

79

h

3


Hoogvliet-Noord Hoogvliet-Noord is in zijn geheel ongeveer even kindvriendelijk als tijdens de nulmeting, hoewel er wel verbeteringen zijn. Er is resultaat bereikt wat de veiligheid betreft en de sporten spelvoorzieningen zijn verbeterd. Ook het imago van de wijk en de sociale binding zijn (iets) verbeterd. De scores op de omgevingsfactoren en bij wonen zijn echter gedaald en daarom stijgt de score op de Kindvriendelijke Wijken Monitor slechts fractioneel van 6,3 naar 6,4. Dat is onvoldoende om te spreken van een aantoonbare verbetering van de kindvriendelijkheid. Veiligheid

C


9,0

Im

ag

o

7,0

ie orz

o

dv

ug

Je

n

ge

nin

8,0

6,0

5,0

Nulmeting T1-meting

4,0

din

Om

g

ge

vin

gs

fac

tor

en

Wonen

Bin

Veiligheid

De veiligheid in Hoogvliet-Noord is zowel in objectieve als subjectieve zin verbeterd. Er komen minder verkeersongevallen met slachtoffers voor. De jongeren zijn zich ook een stuk veiliger gaan voelen in hun wijk.

Jeugdvoorzieningen

Op het gebied van de jeugdvoorzieningen is de verbetering beperkt. Veel plannen voor verbetering en uitbreiding zijn nog niet gerealiseerd. De score voor deze indicator blijft daarmee kwetsbaar. Wat sportvoorzieningen betreft is sprake van verbetering door aanleg en herstructurering van trapveldjes en omvorming van enkele schoolpleinen tot openbare speel- en sportpleinen. Opvallend is de toegenomen tevredenheid van volwassenen met binnensportvoorzieningen, terwijl de lichte onvrede met de sportvelden is gebleven. De licht verbeterde score voor de speelvoorzieningen is toe te schrijven aan de toename van het aantal speelplaatsen en de gelijktijdige afname van de onvrede hierover. De organisatie van diverse jeugd- en buurtactiviteiten heeft nog niet geleid tot meer tevredenheid over het jongerenwerk. De onvrede blijft op dit punt groot.

Omgevingsfactoren

De omgevingsfactoren scoren als geheel iets lager ten opzichte van de nulmeting. Dat wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de score voor ‘schoon en heel’ is gezakt. Ook is er in vergelijking met de nulmeting sprake van iets meer overlast, al blijft de score wel voldoende.

80

h

3


Hoogvliet-Noord Wonen

Wat het wonen betreft scoort deze relatief groene, ruim opgezette wijk met veel gezinswoningen even goed als bij de nulmeting. Voor gezinsvriendelijke huisvesting wordt zelfs de maximale score 10 gehaald en daar is niets in veranderd. Zorgelijk is dat er in tegenstelling tot bij de nulmeting nu wel sprake is van meer vertrek van gezinnen met kinderen uit de buurt. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de uitplaatsing van bewoners uit Oudeland. Als dat zo is zal het een tijdelijk effect zijn. De bewoners hebben van oudsher een sterke wijkbinding. De meeste oude bewoners keren na de renovatie graag terug naar hun wijk.

Sociale binding

De sociale binding aan de buurt is iets groter geworden met een score van bijna 7, gewoon goed. Er is wel enig verschil bemerkbaar tussen de binding van volwassenen en die van jongeren. Terwijl de binding van de jongeren aan hun buurt iets is toegenomen, is de binding van volwassenen gedaald van voldoende naar kwetsbaar. Het percentage verhuizingen is heel laag. Hoogvliet Noord is een stabiele wijk.

Imago

Dat het imago is gestegen van 6,4 naar 6,9 komt geheel voor rekening van de jongeren van Hoogvliet-Noord die hun buurt nog meer zijn gaan waarderen. Het buurtimago van de Grote Woontest is alleen gemeten bij de nulmeting, dus in die score is geen verandering gekomen.

Conclusies


Hoogvliet-Noord is in aanleg een kindvriendelijke wijk. Door de verloedering in de laatste decennia van de vorige eeuw was daar de klad in gekomen. Na een grondige herstructurering van het fysieke gedeelte van de wijk kon Hoogvliet-Noord z’n positieve en kindvriendelijke imago herwinnen. Met behulp van het programma Rotterdam Kindvriendelijk zijn nu ook infrastructurele en jongerenvoorzieningen aangepakt die wel hun vruchten afwerpen, maar pas op langere termijn echt meetbaar zijn. Zonder de herstructurering van het Oudeland had Hoogvliet-Noord ook behoord tot de wijken die de afgelopen twee jaar aantoonbaar kindvriendelijker zijn geworden. Als de herstructurering voorbij is heeft Hoogvliet-Noord de potentie om uit te groeien tot één van de meest kindvriendelijke wijken van Rotterdam. De twee portefeuillehouders onderschrijven de resultaten, met uitzondering van die met betrekking tot de verkeersveiligheid. Zij hebben er bezwaar tegen dat in de veiligheidscijfers ook de ongelukken op de Aveling zijn meegenomen. Deze doorgaande weg loopt langs Hoogvliet Noord en moet buiten beschouwing worden gehouden. Men heeft de afgelopen jaren geen verandering gezien wat de verkeersveiligheid betreft. Uit nader ambtelijk overleg blijkt dat zij hierin gelijk hebben. Zonder de ongelukken met slachtoffers op de Aveling en de Groene Kruisweg is de verkeersveiligheid in Hoogvliet Noord ongewijzigd goed. Tevens vragen de portefeuillehouders aandacht voor de dreigende nieuwe verloedering van een deel van Hoogvliet Noord door de vertraging van de herstructurering. Een van de grote successen van het programma Rotterdam Kindvriendelijk is naar de mening van de deelgemeente dat men nadrukkelijk kindgericht is gaan kijken. Kinderen staan nu op het netvlies en kinderen kunnen overal meedoen. De twee kinderraden zijn een groot succes. De Jonge Honden begonnen goed met activiteiten, zoals de bijeenkomst in de Van Nelle fabriek. Maar er werden verwachtingen gewekt bij de kinderen en daarna gebeurde er niets. Er was geen terugkoppeling, dat is slecht geweest. Daarna duurde het te lang voor er een nieuwe start kwam. Vanaf dat moment liep het weer goed en het extra (vrij besteedbare) budget heeft wel het verschil gemaakt. Je kon er kinderen mee enthousiastmeren en trakteren. Er zijn veel leuke activiteiten geweest, zoals het uitgeven van een kindergids, bestuurders op bezoek in de school en de kinderen op bezoek in de raadszaal. Een tijdelijk budget zou wel voor vier jaar moeten zijn, zodat je de tijd hebt om iets goed op te zetten. De voortgang moet je gedurende zes jaar meten. Veranderen kost tijd.

81

h

3


82

h

4


4

Van pilots naar structurele inbedding: zo wordt Rotterdam kindvriendelijk

De collegedoelstelling is gehaald: zeven van de elf pilotwijken zijn aanzienlijk kindvriendelijker geworden. Dit zijn Cool, de Tarwewijk, Erasmusbuurt/Rottekwartier, Carnisse, Hordijkerveld/Reijeroord en het Liskwartier. In de vier overige wijken zijn de verbeteringen wel meetbaar, maar nog beperkt. Het programma kindvriendelijke wijken kent twee sporen. In de pilotwijken zijn vele tientallen projecten uitgevoerd. Ook voor 2010 staan nog fysieke ingrepen op stapel en worden programmering en veel participatieprojecten voortgezet. Met de uitvoering van de stedelijke visie ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’ wordt Rotterdam in de komende jaren geleidelijk een aantrekkelijke woonstad voor gezinnen. Hierbij wordt samengewerkt met de collegeprogramma’s zoals Pact op Zuid, ‘de Rotterdamse stijl’ en de ‘Verbeterslag jongerenwerk’. Voor de pilotwijken is kindvriendelijkheid een vanzelfsprekend onderdeel van de gebiedsgerichte aanpak. Het programma combineerde fysieke ingrepen met sociale maatregelen. Zo zorgden nieuwe sportvelden en speelpleinen, in combinatie met het programma ‘Lekker fit’, voor een leefomgeving die kinderen uitnodigde om te spelen en te sporten. Brede scholen blijken vaak de spil van de positieve veranderingen. Met hun activiteitenaanbod hebben zij een belangrijke functie in de wijken. Ze zijn de trekkers bij het ontwikkelen van een eenduidige pedagogische visie voor de wijk en

83

4

h


organiseren de participatie van ouders en kinderen. Deze ontwikkeling heeft veel bijgedragen aan het succes van het programma. Dit aspect komt niet naar voren in de ‘Monitor kindvriendelijke wijken’ omdat participatie niet in de collegedoelen voor kindvriendelijkheid was opgenomen. Deelgemeenten over het programma

De deelgemeenten zijn heel positief over het programma. Ze geven aan dat het programma hun heeft geholpen om kindvriendelijkheid op de agenda te krijgen. Er is veel waardering voor de open samenwerking tussen stad en deelgemeente, waardoor een aantal lang gekoesterde wensen van de deelgemeenten in vervulling konden gaan. Verbeteren van kindvriendelijkheid is wel een kwestie van de lange adem. Vaak zijn de inspanningen zelf snel zichtbaar, zoals een nieuwe speel- en of sportplek, maar het effect ervan wordt pas op langere termijn duidelijk. Sommige projecten, zoals het realiseren van kindvriendelijke routes, vragen om een lange voorbereidingstijd. Deelgemeenten zijn blij dat ook in 2010 nog projecten kunnen worden uitgevoerd en voortgezet. De deelgemeenten noemen als bijzondere prestaties, die zonder het programma niet gerealiseerd zouden zijn, de Waterspeeltuin in de Beverwaard en het vernieuwde Semiramispark in Oosterflank. Positief is men ook over programmering van activiteiten zoals de schoolsportverenigingen en de inzet van particuliere welzijnsorganisaties zoals ‘Hoedje van papier’, Buurtlab en TOS. De deelgemeenten zijn te spreken over de structurele samenwerking die in de meeste wijken door de uitvoering van het programma tot stand is gekomen. Partners in de wijk hebben nu in de meeste wijken een eenduidig beeld over wat de wijk nodig heeft op het gebied van kindvriendelijkheid en voelen zich hiervoor verantwoordelijk. De nieuwe samenwerkingsverbanden tussen woningcorporaties, scholen, welzijnsinstellingen, de deelgemeenten en de stad worden gezien als waarborg voor blijvende aandacht voor kindvriendelijkheid.De deelgemeenten bekritiseerden de aanvankelijke onduidelijkheid en de lange aanloopfase van het programma. Een belangrijke conclusie is dat de combinatie van fysieke en sociale projecten werkt. Een goed voorbeeld is het onderzoek naar de speelcultuur van Cool. Sociale initiatieven in de wijk hebben gediend als input voor de stedelijke visie ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’.

Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam

De stedenbouwkundige visie ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’ levert een basispakket met randvoorwaarden voor een kindvriendelijke woonstad. Om gezinnen vast te houden en aan te trekken, is meer nodig dan een speeltuin of hangplek. Er moet een compleet woon- en leefmilieu worden aangeboden. ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’ biedt een combinatie van sociale en fysieke

84

4

h


elementen die in elke kindvriendelijke wijk aanwezig moeten zijn. Ongeacht de typologie van de verschillende wijken. Het basispakket voor een kindvriendelijke woonstad bestaat uit 4 bouwstenen: 1. Kindvriendelijk wonen (meer eengezinswoningen en meer kindvriendelijke appartementen); 2. Goede openbare ruimte (toepassing buitenspeelruimte norm, voldoende bespeelbaar groen en voldoende drempelruimten); 3. Voldoende voorzieningen (minimaal een brede school met dagen of wijkarrangement); 4. Veilige en kindvriendelijke routes door de wijk naar school en voorzieningen toe. De visie brengt voor bestaande wijken en voor nieuwbouwplannen duidelijk in kaart waar de sterke en de zwakke punten liggen. Dat levert een concreet beeld op waar kansen liggen voor de stad, de deelgemeenten, de projectontwikkelaars en de woningcorporaties. ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’ geeft een toetsingskader, waaruit blijkt welke elementen snel veel effect opleveren. Voor onder andere de Tarwewijk is een uitvoeringsplan gemaakt op basis van de visie. Onderdeel hiervan zijn kaarten van kansen en opgaven om de Tarwewijk kindvriendelijk te maken. Deze zijn als voorbeeld van hoe het kan in deze ‘Monitor kindvriendelijk wijken’ bij de wijkbeschrijving opgenomen. Best practises

De ervaringen die deelgemeenten in de elf pilotwijken hebben opgedaan worden in 2010 uitgewerkt in best practice draaiboeken voor andere (deel)gemeenten die werken aan een aantrekkelijk woonmilieu voor gezinnen. Onderwerpen zijn: • Hoe ontwikkel je een pedagogische visie die de sociale binding in de wijk vergroot?; • Hoe zorg je voor kostenneutrale projecten die na een opstart zonder (veel) geld draaien zoals ‘Mijn boek’ en de schaakclubs?; • Hoe transformeer je een schoolplein tot buurtplein, dat buiten schooltijden gebruikt wordt en een aantrekkelijke programmering heeft?; • Hoe maak je met ouders en kinderen van een wijkplein een speelplaats met sportveldjes?; • Hoe zorg je voor kwalitatieve verbetering van het bespeelbare groen door creatief beheer van tijdelijk braakliggende terreinen?; • Hoe combineer je de opgave ten aanzien van waterberging met speelvoorzieningen, zoals een waterspeeltuin of een waterplein?

Belemmerende factoren

Een belemmerende factor bij het programma ‘Kindvriendelijke wijken’ was dat de kaders bij aanvang van het project niet waren vastgesteld, maar al werkende werden aangebracht. Daardoor bleef het lang onduidelijk wat onder kindvriendelijkheid werd verstaan, welke projecten uitgevoerd konden worden en met welke budgetten. Bovendien bleek tijdens de uitvoering dat bestaande regelgeving en bedrijfsbelang de totstandkoming van oplossingen soms belemmerde. Zo kon een kindvriendelijke route niet worden gerealiseerd, omdat het bedrijfsbelang van de RET (snelle doorstroming van de bussen) erdoor werd belemmerd. De beperkte flexibiliteit van de grote welzijnsorganisaties was eveneens een belemmering. Het aanbod aan sociaal-culturele activiteiten sloot slecht aan op de vraag in de wijk. Met het programma ‘Verbeterslag jongerenwerk’ wordt gewerkt aan de verbetering hiervan, maar ook dit is een zaak van lange adem. Het ‘gat in de markt’ werd opgevuld door kleine particuliere organisaties zoals bijvoorbeeld ‘Hoedje van papier’, het zogeheten TOS en Villa Zebra.

Vervolg in 2010

‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’ maakt het mogelijk om per gebied, met soms eenvoudige ingrepen, snel goede resultaten te behalen. Maatwerk is daarbij het uitgangspunt. Projecten die snel uitgevoerd kunnen worden zijn bijvoorbeeld het creëren van tijdelijke speelruimte zoals speelstraten. Maar ook tijdelijk gebruik van braakliggende ruimtes met goed sociaal beheer en sporten spelprogramma’s. De speelstraten en het tijdelijk gebruik van braakliggende terreinen kunnen met weinig middelen worden gerealiseerd. Vanaf 2010 is kindvriendelijkheid een onderdeel van gebiedsgericht werken. De deelgemeenten zijn opdrachtgever van de gebiedsvisies en daarmee verantwoordelijk om kindvriendelijkheid in hun gebied te ontwikkelen en uit te voeren.

85


De sociale componenten worden door de deelgemeenten opgenomen in de IWAP’s (Integrale Wijk Actieplannen). In de IWAP’s voor 2011 zullen de eerste elementen van ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’ en de verbetering van het jeugd- en jongerenwerk, geconcretiseerd in uitvoeringsplannen, zichtbaar worden. Het opstellen van de uitvoeringsplannen wordt ondersteund door JOS en SenR en door de stedelijke programma’s voor woningbouw, buitenruimte en het actieplan ‘Verkeer & Vervoer’. Vanaf 2010 geldt bij herstructurering van gebieden en herinrichting van de buitenruimte dat een minimale mate van kindvriendelijkheid gecreëerd moet worden, zoals vastgelegd in ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’. ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’ wordt gebuikt als instrument om de opgave te formuleren en prioriteiten aan te stellen. Het programma ‘Rotterdam kindvriendelijk’ organiseert in het eerste kwartaal van 2010 informatiebijeenkomsten om de afzonderlijke beleidsterreinen van dS+V, OBR en GW te informeren over de inhoud van ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’. Doel is om kennis over te dragen, de consequenties door te spreken en een uitvoeringsplan te maken. Kindvriendelijkheid wordt zo een vanzelfsprekende aanpak binnen de fysieke sector. De woningbouwcorporaties in Rotterdam en de projectontwikkelaars en investeerders worden bij de informatiebijeenkomsten betrokken. In het eerste kwartaal van 2010 worden ook informatiebijeenkomsten gehouden met de betrokken afdelingen van de GGD, SenR, dKC en JOS om kennis over te dragen en afspraken te maken over het gebruik van de best practises. Een belangrijk element van de kindvriendelijke stad is een stadsbrede uitrol van de brede school met wijken dagarrangementen. JOS biedt de mogelijkheid om ook in andere wijken geschikte schoolpleinen tot buurtpleinen om te vormen met passende sociale programmering. Daarin wordt samengewerkt met SenR, die verantwoordelijk is voor de aanpak en uitvoering van groene schoolpleinen. Dit sluit aan bij programma’s zoals Lekker fit (GGD/SenR) en ‘Gezond in de stad’ (GGD). In sommige wijken is het vertrek van gezinnen uit de wijk gedaald. Dit zou ook kunnen samenhangen met de economische crisis. De verwachting is dat minder gezinnen uit de pilotwijken zullen vertrekken als de gevolgen van de economische crisis voorbij zijn, omdat het woonmilieu aantrekkelijker is geworden. Monitor kindvriendelijke wijken vanaf 2010 onderdeel van de Sociale Index

De ‘Monitor kindvriendelijke wijken’ is geschikt om de ontwikkelingen op het gebied van kindvriendelijkheid in alle 63 woonwijken van de stad te meten. De methodiek sluit aan bij de Sociale Index die hiervoor wordt aangevuld. De aanvullingen betreffen informatie over de gezondheid en de maatschappelijke participatie van de jeugd, hun leefomgeving (bespeelbaar groen, aanbod voorzieningen, verkeersveiligheid) en eisen van gezinnen ten aanzien van hun woning. Voorgesteld wordt om dit in de vorm van een ‘Jeugd Sociale Index’ te doen. Deze ‘Jeugd Sociale Index’ zou binnen de gemeente gebruikt moeten worden om de effecten van kindvriendelijke projecten in wijken te meten.

86


bijlagen

87


1

Toelichting begrippen van de Kindvriendelijke Wijken Monitor

De Nulmeting en de T1 meting gebruiken dezelfde informatie. Nieuwe indicatoren zijn direct toegepast in zowel de nulmeting als in de T1 meting. Als er over een onderwerp geen nieuwe cijfers waren, is aangenomen dat de situatie onveranderd is gebleven. Enkele thema’s in de monitor zijn naar aanleiding van de reacties en het uitkomen van de stedenbouwkundige visie ‘Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam’ verbeterd. Dit zijn: • De beschikbaarheid op wijkniveau van lokale buitensportvoorzieningen in plaats van de bovenlokale voetbalvelden; • De aanwezigheid van kindvriendelijke woningen conform de definitie van de al ontwikkelde Bouwstenen’; • Beter gebruik van de Jeugdmonitor Rotterdam (JMR).

Veiligheid

• Ongevallen met slachtoffers Per 1000 inwoners, op basis van de ongevallenregistratie 2003 t/m 2007. Bij de ongevallen zijn jaren samengevoegd, omdat het aantal ongevallen per buurt (gelukkig) gering is. De veiligheid wordt als voldoende beschouwd bij maximaal 6,5 ongevallen per 5 jaar per 1000 inwoners. De vervolgmeting gebruikt de ongevallenregistratie 2004 t/m 2008. • Mening jongeren over de veiligheid van de buurt De mening van de jongeren (12-16 jaar) is op basis van de KiWi enquête 2008 (veilig buiten spelen) en de JMR (zich veilig voelen).

Jeugdvoorzieningen

• Buitensportvoorzieningen Aanwezigheid van pannakooien, basketbalveldjes, Cruijffcourts en dergelijke op basis van gegevens van Gemeentewerken en de deelgemeenten, conform een door SenR goedgekeurd puntensysteem, waarbij de grootte van de voorziening en de diversiteit van het gebruik zijn gewogen. • Tevredenheid sportvoorzieningen (volwassenen en jongeren) Tevredenheid van volwassenen met sportvelden en sportzalen (Sociale Index). Tevredenheid van jongeren (12-16 jaar) over sportvoorzieningen (KiWi enquête 2008). • Beschikbaarheid en tevredenheid speelplaatsen en speeltuinen Beschikbaarheid speelplaatsen en speeltuinen. Beschikbaarheid van speelplaatsen op basis van het aantal per vierkante kilometer, waarbij ook het aantal speeltoestellen per speelplaats is gewogen. Het aantal speelplaatsen is voldoende als er 11 speelplaatsen beschikbaar zijn per vierkante kilometer en er binnen een straal van 3 vierkante kilometer een speeltuin bezocht kan worden. • Tevredenheid sociaal culturele jeugdvoorzieningen (volwassenen en jongeren) Tevredenheid van volwassen bewoners over de buurthuizen en jongerencentra (Sociale Index). Tevredenheid van jongeren (12-16 jaar) over de activiteiten in de buurt en om uit te gaan (KiWi enquête 2008).

Omgevingsfactoren

• Overlast De mening van de volwassenen over overlast (Sociale Index).

88


• •

Schoon en heel De mening van de volwassenen over of de wijk schoon en heel is (Sociale Index). Groen (volwassenen en jongeren) Percentage bespeelbaar groen in relatie tot de buurtoppervlakte (registratie GW). Onder bespeelbaar groen verstaan we: bomenweiden en -lanen, bosplantsoenen met een kruidenlaag of een natuurlijke ondergrond, alle soorten grasvegetatie, paden door de begroeiing, vegetatie niet maaien, greppels in het gras, ruige en overstaande natuurlijke oevers, halfverharding en vlonders. Tevredenheid van de volwassenen met recreatieve groenvoorzieningen (Sociale Index) en van jongeren (12-16 jaar, KiWi enquête 2008).

Wonen

• •

Sociale binding

• Ervaren binding (volwassenen en jongeren) Het percentage bewoners van 16 jaar en ouder dat vindt dat mensen in hun buurt goed met elkaar omgaan (familiariteit), zich thuis voelen in hun buurt en zich betrokken voelen bij hun buurt (Sociale Index). Het percentage jongeren dat tevreden is met de buurt waarin ze wonen uit de KiWi enquête 2008 en uit de JMR-enquêtes. • Totaal aantal verhuizingen gezinnen De totale som van verhuizingen van en naar de buurt van gezinnen als aandeel van het totale aantal gezinnen met kinderen onder de 18 jaar dat in de buurt woont. Dit zegt iets over de stabiliteit van de buurt.

Imago

• •

JMR

Jeugdmonitor Rotterdam: voor de nulmeting is de enquête van 2006/2007 gebruikt, voor de T1-meting die van 2008/2009.

KiWi enquête

Enquête die in oktober 2008 is gehouden in de pilotwijken onder jongeren van 12-16 jaar. Deze enquête is niet herhaald. De vragen zijn opgenomen in de JMR 2009/2010 en zijn beschikbaar voor de meting 2010.

Sociale Index

De data van de Sociale Index voor de 0-meting komen uit de 2008 editie; die van de T1-meting uit die van 2009.

Kindvriendelijke woningen Het percentage ééngezinswoningen plus appartementen van 85 m2 of meer met lift. Vestiging en vertrek van gezinnen Het saldo van de vestiging en vertrek van de gezinnen naar/uit de wijk (registratie). Hierbij wordt aangenomen dat ontevredenheid over de woning de belangrijkste reden is voor verhuizing. • Overbewoning Als een kind geen eigen kamer heeft, is er sprake van overbewoning. De indicator is het percentage woningen waar sprake is van overbewoning als aandeel van het totale aantal bewoonde woningen, conform de definitie van de Sociale Index.

Mening jongeren over hun wijk Het percentage jongeren dat vindt dat ze in een leuke en veilige buurt wonen (JMR). Imago volgens volwassenen buiten de wijk Ontleend aan de ‘Brand Power Index’ van wijken die is opgesteld in het kader van de Grote Woontest. Deze index geeft aan hoe sterk de positieve beleving van de wijk is in relatie met elkaar. In de Grote Woontest is aan mensen van buiten de wijk gevraagd of 1) men de wijk kent en 2)wat voor beeld men van de wijk heeft. Dit geeft een interessant doorkijkje, maar laat ook zien dat het beleid dit niet op korte termijn kan beïnvloeden. Over drie wijken (Hoogvliet Noord, Liskwartier en Oosterflank) ontbrak informatie. Bij Hoogvliet Noord en het Liskwartier is het indexcijfer van de deelgemeente gebruikt. Bij Oosterflank is het indexcijfer genomen van Ommoord. Geen nieuwe meting beschikbaar.

Meer informatie over de wijze van berekenen is op te vragen bij het Bureau Programma’s en Projecten van de dienst Jeugd, Onderwijs en Samenleving en, na publicatie van het rapport, te vinden op de website van de gemeente Rotterdam.

89


2

Gebruikte literatuur Aalst, M. v. , Roorda, W., Scholierenrapportage Communities that care 2007 Rotterdam (DSP, Amsterdam, 2008) Boonstra, N. & Stolk, A. , De kracht van sport in de wijk (Sociaal Platform Rotterdam, 2007) Buren, L. v. et al. , Jeugdmonitor Rotterdam 2008 (GGD Rotterdam Rijnmond, 2008) Gemeente Rotterdam, Bouwstenen voor een kindvriendelijk Rotterdam, stedenbouwkundige visie (Gemeente Rotterdam, dienst JOS, 2009) Jong, E. de, Opgroeien in een stad heeft ook voordelen (Tijdschrift voor onderwijs en opvoeding. Jaargang 66, nummer 6, december 2007). Karsten, L. , Reijndorp, A. en Zwaard, J. van der. Smaak voor de stad, een studie naar de stedelijke woonvoorkeur van gezinnen (Ministerie VROM, Den Haag, 2006) Karsten, L. , Reijndorp, A. en Zwaard, J. van der. Stadsmensen, levenswijze en woonambities van stedelijke middengroepen (Het Spinhuis, Apeldoorn, 2006) KEI, Kenniscentrum Stedelijke vernieuwing, Rotterdam, Hoogvliet, lessen uit de strategische wijkaanpak (www.KEI.nl) Leidelmeier, K. , Iersel, J. v., Herder, N. den. Sociale Index Rotterdam, instrumentontwikkeling en proefmeting, inclusief bijlagenrapport (RIGO Research, Amsterdam, 2007) Oudijk, C en Slob E. , Rotterdam Sociaal Gemeten 2008 - 1e meting door de sociale index (Gemeente Rotterdam, Programmastaf Sociaal) Ouweneel, P en Jong, E de, Jongeren over buurtactiviteiten, onderzoek naar wensen, participatie en aanbod van jongerenactiviteiten in 11 Rotterdamse wijken (Gemeente Rotterdam, dienst JOS, 2009). Pool, M. e.a. , Ouders aan het woord. Hoe gezinsvriendelijk is Rotterdam? (Nederlandse Gezinsraad, Den Haag 2006. In opdracht van de gemeente Rotterdam.) Reijndorp, A. & Zwaard, J. van der, Kan en wil ik mijn kind hier laten opgroeien. Manieren om de pedagogische kwaliteit van een wijk te monitoren (SVH & Regio Haaglanden, 2007, ook te raadplegen via de website van Joke van der Zwaard) Reijndorp, A. & Zwaard, J. van der, Wonen in en werken aan de wijk Feijenoord (Rotterdam, DNU 2005) Spierings, F. & Meeuwisse, M. , Pact Op Zuid, Reisgids 2008 (Uitgeverij IJzer, 2008) Steketee, M., Mak, J. en Tierolf, B. (red.), Kinderen in tel, databoek 2007 (VerweyJonker instituut, Utrecht, 2007) Werkgroep Jonge Honden, Gezinnen Gezocht, Wijken in de Aanbieding (Gemeente Rotterdam, Jeugd, Onderwijs en Samenleving, 2007)

90


Beknopt overzicht resultaten Collegetargets + Overzicht Veranderingen

3

Gemiddeld

Hoogvl.-Noord

Beverwaard

Hordijkerveld Rijerooord

Feijenoord

Carnisse

Tarwewijk

Oosterflank

Erasmusbuurt

Liskwartier

Cool

Indicator/target

Spangen

Nulmeting

Veiligheid

3,6

6,9

7,4

6,0

7,0

5,7

7,1

8,0

6,3

7,8

4,6

6,4

Jeugdvoorzieningen

5,8

6,0

5,7

5,5

5,5

5,3

4,7

5,4

5,2

4,9

4,9

5,3

5,5

6,2

4,9

6,3

4,5

5,2

5,4

6,6

6,6

7,0

5,8

4,0

4,6

3,6

6,8

3,7

3,0

3,1

6,9

7,0

8,2

5,1

Sociale binding

5,9

7,0

6,7

6,0

6,1

4,4

3,6

6,6

5,7

5,6

6,7

5,8

Imago

6,6

6,3

7,0

6,2

5,4

3,9

5,3

6,9

6,2

4,6

6,4

5,9

KiWi-Score

5,5

5,9

6,3

5,4

6,2

4,6

4,8

5,9

6,1

6,1

6,3

5,7


5,8 5,1

Feijenoord

Omgevingsfactoren Wonen

Gemiddeld

Hoogvl.-Noord

Beverwaard

Carnisse

Tarwewijk

Oosterflank

Erasmusbuurt

Liskwartier

Cool

Indicator/target

Spangen

T1-meting

Veiligheid

4,2

7,2

7,6

6,2

7,8

6,0

7,7

7,5

6,4

7,7

5,2

6,7

Jeugdvoorzieningen

6,0

6,1

5,7

5,8

5,8

5,7

4,8

6,2

4,9

5,1

5,1

5,3

6,2

5,2

6,4

4,7

5,2

5,0

7,1

6,3

6,8

5,8

4,1

4,3

6,5

4,5

4,0

3,3

7,3

7,4

7,7

5,3

Sociale binding

6,8

6,6

7,4

6,6

6,6

4,4

4,2

6,3

6,2

6,1

6,9

6,2

Imago

7,9

6,4

7,6

6,8

6,9

3,6

6,2

6,4

6,8

5,0

7,0

6,3

KiWi-Score

5,9

5,9

6,4

5,8

6,7

4,8

5,3

5,8

6,4

6,2

6,4

5,9

Beverwaard

5,0 4,2

Oosterflank

5,9 4,4

Erasmusbuurt

Omgevingsfactoren Wonen

Cool

Spangen

Liskwartier

Tarwewijk

Carnisse

Feijenoord


Hoogvl.-Noord

Gemiddeld

Veranderingen

Veiligheid

+

+

+

+

+

+

+

-

0

0

+

+

Jeugdvoorzieningen

+

0

0

+

+

+

0

+

-

0

+

0

Omgevingsfactoren

0

-

0

+

+

+

0

-

+

-

-

0

Wonen

-

+

-

+

-

+

+

+

+

+

-

+

Sociale binding

+

-

+

+

+

0

+

-

+

+

+

+

Indicator/target1

Imago

+

0

+

+

+

-

+

-

+

+

+

+

Kiwi-score

+

0

+

+

+

+

+

0

+

0

0

+

Betekenis kleuren 1

Normering verandering

1-4

Zeer zwak

4-5

Probleem

5-6

Kwetsbaar / matig

+

0,2 of meer

0

-0,2 tot +0,2

6-7

Voldoende

-

-0,2 of meer

7 of hoger

Goed tot zeer goed

91


Uitgebreid overzicht resultaten T1 meting Cool

Spangen

Liskwartier

Erasmusbuurt

Oosterflank

Tarwewijk

Carnisse

Feijenoord


Beverwaard

Hoogvl.-Noord

Gemiddeld

4

4,2

7,2

7,6

6,2

7,8

6,0

7,7

7,5

6,4

7,7

5,2

6,7

Aantal ongevallen m. slachtoffers/1000 inw.

1,9

7,5

7,7

6,3

8,1

6,4

9,3

9,0

6,5

9,4

3,7

6,9

Subj. veiligheid jongeren (JMR+Kiwi)

6,5

6,9

7,5

6,1

7,4

5,7

6,1

5,9

6,3

6,0

6,7

6,5

6,0

6,1

5,7

5,8

5,8

5,7

4,8

6,2

4,9

5,1

5,1

5,3

Indicator/target

Veiligheid

Jeugdvoorzieningen Sport

5,9

5,6

5,2

5,8

6,5

5,0

4,2

5,4

5,1

4,9

5,3

5,0

10,0

10,0

6,9

8,9

6,8

8,9

4,3

8,6

5,0

7,1

5,4

7,4

Tevredenh. volw. met sportzalen (s.i.)

4,1

4,0

5,1

6,4

7,4

3,4

3,8

4,7

5,8

4,0

6,8

3,4

Tevredenh. volw. met sportvelden (s.i.)

3,6

4,5

4,0

3,9

7,9

3,6

4,7

3,8

5,0

3,9

5,3

4,6

Tevredenh. jongeren met sportvoorzieningen (KiWi)1

6,1

3,7

5,1

4,3

4,1

4,2

4,1

4,5

4,4

4,6

3,7

4,4

Voldoende trapveldjes e.a. openb.buitensportvoorz.

Spelen

6,2

7,5

6,9

6,4

5,6

7,2

5,2

8,5

5,1

5,9

5,5

6,0

Voldoende speelplaatsen (aantal speelplaatsen/km2)

9,3

10,0

8,8

9,5

8,1

8,7

7,5

8,8

4,9

7,5

5,7

7,2

Tevredenh. volw. met speelplaatsen (s.i.)

5,2

4,6

4,0

5,9

4,7

4,8

4,1

8,1

4,3

4,2

4,8

4,9

Voldoende speeltuinen (incl. particuliere)

4

8

8

4

4

8

4

6

6

6

5,8

5,8

5,1

5,0

5,0

5,3

5,0

5,0

4,6

4,4

4,6

5,0

Sociaal cultureel

82 4,8

Tevredenh. volwassenen (s.i.)

5,1

4,0

3,7

4,0

4,3

3,6

3,6

3,9

3,3

3,6

3,7

3,9

Tevredenh. jeugd (KiWi)1

6,5

6,2

6,2

6,0

6,4

6,4

6,3

5,7

5,9

5,2

5,5

6,0

Omgevingsfactoren (tot.)

5,9

5,0

6,2

5,2

6,4

4,7

5,2

5,0

7,1

6,3

6,8

5,8

Geen overlast (s.i.)

5,8

5,1

6,7

5,2

7,1

4,3

5,0

4,8

7,4

5,9

6,6

5,7

Schoon en heel (s.i.)

7,4

5,1

7,4

6,5

6,2

5,0

4,8

5,1

7,0

6,0

6,3

6,1

Groen

4,4

4,8

4,5

3,9

6,0

4,9

5,8

5,0

6,9

7,0

7,5

5,5

Kwantitatief voldoende speelgroen (% buurtopp.)

3,4

4,6

3,8

3,3

6,3

4,2

3,2

4,4

7,9

8,8

10,0

5,4

Tevredenh. met groen volw. (s.i.)

4,4

3,5

3,3

3,5

4,6

3,5

5,8

3,8

4,3

4,4

4,7

4,2

Tevredenh. met groen jongeren (KiWi)1

5,4

6,3

6,3

4,9

7,1

6,9

8,2

6,7

8,5

7,7

7,7

6,9

Wonen

4,4

4,2

4,1

4,3

6,5

4,5

4,0

3,3

7,3

7,4

7,7

5,3

% Gezinsvriendelijke woningen

4,3

2,3

2,4

1,5

6,7

2,4

1,6

1,4

8,6

10,0

10,0

4,8

Migratiesaldo (vestiging - vertrek) gez.mk.< 18 jr

1,0

6,4

4,2

6,4

5,5

6,1

5,0

4,7

6,1

6,3

5,7

5,2

% Overbewoning (s.i.)

8,0

3,9

5,8

4,9

7,4

5,0

5,4

3,8

7,3

5,9

7,4

5,9

6,8

6,6

7,4

6,6

6,6

4,4

4,2

6,3

6,2

6,1

6,9

6,2

Sociale binding volw.(s.i.)

6,6

5,9

7,2

5,5

6,5

4,3

4,2

4,9

5,9

4,8

5,9

5,6

Sociale binding jeugd (JMR+Kiwi)

7,8

7,6

7,2

6,7

7,1

6,5

6,6

6,8

6,3

6,7

6,8

6,9

Verhuizingen gez.mk.<18 jr (vestiging+vertrek totaal)

6,1

6,3

7,8

7,6

6,3

2,3

1,9

7,2

6,3

6,7

8,1

6,0

7,8

6,2

7,5

6,7

6,7

3,6

6,0

6,3

6,6

4,8

6,9

6,3

Imago onder buurtjongeren (JMR)

8,2

7,3

8,1

6,5

7,9

6,1

7,1

6,8

6,8

7,1

7,7

7,2

Imago buitenstaanders (GWT 2008)1

7,4

5,1

6,9

6,9

5,6

1,0

4,9

5,8

6,4

2,6

6,1

5,3

5,9

5,9

6,4

5,8

6,7

4,8

5,3

5,8

6,4

6,2

6,4

5,9

Sociale binding

Imago

KiWi-Score 1

Alleen in de Nulmeting gemeten, scores in de T1-meting zijn daarom dezelfde als in de Nulmeting.

2

In de nulmeting kreeg Feijenoord de score 4 omdat onvolledige gegevens werden gebruikt, deze zijn nu aangevuld met gegevens van Buurt- en speeltuinwerk (BSW) waaruit blijkt dat Feijenoord 2 speeltuinen heeft en daarmee een 8 scoort.

Betekenis kleuren 1-4

Zeer zwak

4-5

Probleem

5-6

Kwetsbaar / matig

6-7

Voldoende

7 of hoger

Goed tot zeer goed

92


Cool

Spangen

Liskwartier

Erasmusbuurt

Oosterflank

Tarwewijk

Carnisse

Feijenoord


Beverwaard

Hoogvl.-Noord

Gemiddeld

Uitgebreid overzicht veranderingen

5

+

+

+

+

+

+

+

-

0

0

+

+

0

+

0

0

+

+

+

0

0

0

+

+

Indicator/target

Veiligheid Aantal ongevallen m. slachtoffers/1000 inw.

+

-

+

+

+

0

+

-

0

-

+

+

Jeugdvoorzieningen

Subj. veiligheid jongeren (JMR+Kiwi)

+

0

0

+

+

+

0

+

-

0

+

0

Sport

0

+

+

+

+

+

0

+

0

+

+

0

Voldoende trapveldjes e.a. openb.buitensportvoorz.

0

+

+

+

+

+

-

+

+

+

+

+

Tevredenh. volw. met sportzalen (s.i.)

0

-

+

+

+

0

-

-

-

+

+

+

Tevredenh. volw. met sportvelden (s.i.)

-

-

0

-

+

+

+

-

0

-

0

Tevredenh. jongeren met sportvoorzieningen (KiWi)1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

+

0

0

+

-

+

0

+

-

0

+

+

Voldoende speelplaatsen (aantal speelplaatsen/km2)

+

+

0

0

+

+

0

+

-

0

+

+

Tevredenh. volw. met speelplaatsen (s.i.)

+

-

-

+

-

-

0

+

-

-

+

0

Voldoende speeltuinen (incl. particuliere)

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0 0

Spelen

Sociaal cultureel

+

0

0

0

0

0

+

-

-

0

0

Tevredenh. volwassenen (s.i.)

+

0

-

0

0

0

+

-

-

+

0

0

Tevredenh. jeugd (KiWi)1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Omgevingsfactoren (tot.)

0

-

0

+

+

+

0

-

+

-

-

0

Geen overlast (s.i.)

0

-

-

+

+

0

0

-

+

-

-

-

Schoon en heel (s.i.)

+

-

+

+

0

+

-

-

+

-

-

0

0

0

0

0

+

+

+

0

-

0

+

0

+

+

0

0

0

+

0

0

0

0

+

+

Groen Kwantitatief voldoende speelgroen (% buurtopp.) Tevredenh. met groen volw. (s.i.)

0

0

0

+

+

+

+

-

-

0

0

+

Tevredenh. met groen jongeren (KiWi)1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0 +

Wonen

-

+

-

+

-

+

+

+

+

+

-

% Gezinsvriendelijke woningen

0

+

0

0

0

+

0

0

0

0

0

0

Migratiesaldo (vestiging - vertrek) gez.mk.< 18 jr

-

+

-

+

-

+

+

+

+

+

-

+

0

0

0

0

0

0

0

0

0

+

0

0

+

-

+

+

+

0

+

-

+

+

+

+

% Overbewoning (s.i.) Sociale binding Sociale binding volw.(s.i.)

0

-

+

+

+

0

+

-

0

0

-

0

Sociale binding jeugd (JMR+Kiwi)

+

0

+

+

+

-

+

-

+

+

0

+

Verhuizingen gez.mk.<18 jr (vestiging+vertrek totaal)

+

0

+

+

0

+

+

0

+

+

+

+

+

0

+

+

+

-

+

-

+

+

+

+

Imago onder buurtjongeren (JMR)

+

-

+

+

+

-

+

-

+

+

+

+

Imago buitenstaanders (GWT 2008)1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

+

0

+

+

+

+

+

0

+

0

0

+

Imago

KiWi-Score 1 2

2

Deze indicatoren zijn, d.m.v. enquêtevragen, alleen in de nulmeting gemeten waardoor geen verandering kan worden vastgesteld Door afronding komt de verbetering bij het Liskwartier op de vereiste 2,0

1

Normering verandering

+

0,2 of meer

0

-0,2 tot +0,2

-

-0,2 of meer

93


Overzichtskaart KiWi-wijken

Pilot Kindvriendelijke Wijken

6

Verkeersveiligheid

Jeugdvoorzieningen

94

h

1


Colofon Onderzoek en tekst Corrine Oudijk en Piet Ouweneel Mmv Ans Stolk en de betrokken deelgemeenten Opdrachtgever: Rita Wapperom Programmamanager Kindvriendelijke Wijken Ondersteuning diensten Petra van der Looij (GGD) Gerard van der Linden (SenR) Corrie Wolfs (JOS) Tekstredactie Marcel Jongmans Vormgeving NXIX Fred Sophie Fotografie en impressies Hanna Anthonysz Carel van Hees Mirjam Oulad-Said Tom Pilzecker Joop Reijngoud Cor Vos Ben Wind Fred Ernst Bureau Roel Dijkstra Buurtlab Villa Zebra Hoedje van Papier Koninklijke Nederlandse Schaakbond DHV advies- en ingenieursbureau Van Dantzig Communicatiepartners Rotterdam Marketing Deelgemeente Hoogvliet Deelgemeente Prins Alexander

Dit is een uitgave van Programmabureau Kindvriendelijke Wijken Jeugd, Onderwijs en Samenleving Gemeente Rotterdam Postbus 70014 3000 KS Rotterdam Telefoon (010) 267 47 89 Fax (010) 267 45 55 E-mail [email protected] www.rotterdam.nl/kindvriendelijk Januari 2010

95

Kindvriendelijke Wijken Monitor. Eerste voortgangsmeting januari 2010

Recommend Documents