kindermishandeling
Signaleren, Signaleren, begrijpen en/of ingrijpen!? ingrijpen!? Ben Rensen jeugdarts
• “Er is veel liefde en zorg nodig om mensen tot mensen te maken, en zo weinig om diezelfde mens te vernederen, te vernietigen zelfs. • Een virus, een rukwind, een auto, of een woord” woord”. Elie Wiesel, Wiesel, concentratiekampoverlevende, Nobelprijswinnaar voor de vrede 1986.
Definitie kindermishandeling • Elke vorm van voor het kind bedreigende
en gewelddadige interactie van fysieke, fysieke, psychische of seksuele aard die de opvoeder het kind in de afhankelijkheidsrelatie, afhankelijkheidsrelatie, actie of passief opdringen, opdringen, waardoor ernstige schade ontstaat DAN WEL DREIGT te ontstaan in de vorm van fysiek letsel en/of psychische stoornissen. stoornissen.
1
Onder Toezicht Stelling?OTS “Als een minderjarige zodanig opgroeit dat zijn zedelijke of geestelijke belangen of zijn gezondheid ernstig wordt bedreigd, en andere middelen ter afwending van deze bedreiging hebben gefaald, of naar is te voorzien zullen falen” falen”.
Vragen, dilemma’ dilemma’s • Wanneer is er sprake van een probleem ? • Voorkomen is beter? beter? • Hoe maak je het bespreekbaar ? Tijd voor een gezin ? Kind? Ouder? Veiligheid ?
• Dosering welke hulp bij welk gezin ? Inschatten,prognose Inschatten,prognose • Oplossingen? Oplossingen? Het co,co,co beleid
Epidemiologie: • • • • • • • • •
107.000 kinderen/jaar=3% 53.000 kontakten/j bij AMK (2008) 16.000 meld. 50 kinderen overlijden jaarlijks (<2jaar) 237.000 kinderen als getuigen van geweld Seksueel misbruik 2/3<6 jaar.(6% incest) 50%vd 50%vd daders mish ook tijdens zwangerschap. Intra uterien door polydrugs/ polydrugs/alc/roken alc/roken (10%) 1600/j met foetale alcohol effecten. (ADHD?) Een mishandelde vrouw is gem 33x mish voor aangifte. Kind 17x voor gemeld
2
Art 19 IVRK rechten v/h kind. • is Het de plicht van de Staat kinderen te beschermen tegen alle vormen van mishandeling door ouders of door anderen die verantwoordelijk zijn voor de verzorging, verzorging, en maatregelen te nemen ter VOORKOMING, VOORKOMING, opvang en behandeling. behandeling.
Art 24 IVRK: • Het recht van kinderen de hoogst mogelijke graad van gezondheid te bereiken en het recht op gezondheidsdiensten, met vooral nadruk op basisgezondheidszorg, op gezondheidsvoorlichting en op verminderen van de kindersterfte. De plicht van de Staat om schadelijke traditionele praktijken af te schaffen… schaffen…
Meldingen bij AMK 2008 (%) Melders: AMW GGZ Huisarts JGZ Onderwijs Politie Ziekenhuis Naaste omgeving
adv 3,5 2,4 1,9 5,6 9,1 2,3 5,3 44,7
cons meld 2,9 2,5 2,4 2,3 2,8 1,6 5,0 4,4 9,9 7,0 6,3 28,0 9,3 6,0 38,1 25,7
3
Redenen om niet te melden: melden: • • • • • • • • • • • • •
Ernst, omvang, omvang, gevolgen vallen mee. mee. Struisartssyndroom. Struisartssyndroom. Onzekerheid eigen reactie. reactie. Waar bemoei ik me mee? mee? Ik heb het al zo druk. druk. Angst reactie ouders Is het wel mishandeling? mishandeling? Bang voor fouten. fouten. Angst voor justitië justitiële gevolgen. gevolgen. Beroepsgeheim! Beroepsgeheim! Wat te doen? doen? Waar moet ik wat wanneer melden ? Ik ben niet deskundig, deskundig, weet me geen raad,hoe, raad,hoe, wat ? Wachtlijsten,wantrouwen in hulpverlening Angst voor schaden vertrouwensrelatie
Risicofactoren in het oudersysteem: oudersysteem: • • • • • • • •
Mish. Mish. In eigen jeugd Dagelijks geschreeuw Moeder < 20 Vader <20 Verslaving PND Depressie Geloof in fysieke straffen
OR 1,051,05-37,8 OR 3,78 OR 3,17 OR 6,33 OR 1,83 OR 3,59 r .65 OR 3.22
Risicofactoren in het gezinssysteem: • Ethnische minderheid • Ongeplande zwangerschap • Alleenstaande ouder • Relatieproblematiek • PrePre-dysmaturiteit kind • Moeilijk temperament kind
OR OR OR OR OR OR
2,63 2,92 2,09 3,26 2,08 2,02
4
Risicofactoren in het exosysteem: exosysteem:
• Sociale isolatie • Gebrek aan praktische steunr steun r • Krappe behuizing • Het gevoel ‘er niet bij te horen ‘ • Laag inkomen=X7
OR 3,09 r .69 OR 2,16 r .80 OR 3,02
Risicofactoren in het domein van pedagogisch besef: • Weinig betrokkenheid moeder • Weinig betrokkenheid vader • Zelf gerapporteerd gebrek aan • • • •
ouderschapscompetentie Onrealistische verwachtingen Ext attributies pos. gedrag k Int attributies neg. gedrag k Negatief nonverbaal gedrag naar k
OR 2,68 OR 3,14 r .60 r .59 r .61 r .66 r .78
Risicofactoren: • Een derde vd ouders die zelf mishandeld zijn mishandeld later zelf ook. Geen enkele risico factor kans=3% Meer dan 4 risicofactoren kans= 24% 24% Beschermende factoren?! Sociale steun!? steun!? Veranderbare factoren? Inschattingsfouten: beperkte info, info, ook tegenstrijdige, recente voorbeelden vertekenen, oorzaakoorzaak-gevolg relaties?
• • • •
5
Vormen van mishandeling: mishandeling: • Lichamelijk mishandeling: mishandeling: slaan, slaan, slingeren, slingeren,
gooien, gooien, schudden, schudden, knijpen, knijpen, branden, branden, vastbinden, vastbinden, onderdompelen.(16,8% v.d. meldingen) meldingen)
• Geestelijke mishandeling: mishandeling: terroriseren, terroriseren, pesten, pesten, te hoge eisen stellen, stellen, corrumperen, corrumperen, schelden, schelden, vernederen, vernederen, isoleren, isoleren, afwijzen. afwijzen. (18,2% vd meldingen) meldingen) Getuige van geweld in gezin: gezin: 38,8% vd meld.
Verwaarlozing: Verwaarlozing: 50%! • Lichamelijke verwaarlozing: verwaarlozing: tekort aan : voeding, voeding, kleding, kleding, slaap, slaap, onderdak, onderdak, medische zorg, zorg, hygië hygiëne. ne. (16,7% vd meldingen) meldingen) Affectieve, Affectieve, emotionele verwaarlozing afwijzen, afwijzen, isoleren, isoleren, negeren, negeren, onverschilligheid. onverschilligheid. Tekort aan: aan: steun, steun, liefde, liefde, veiligheid, veiligheid, continuï continuïteit, teit, regels, regels, toezicht, toezicht, sociaalsociaal-medische en psych.zorg (33,7% vd meldingen) meldingen)
Het tegenovergestelde van liefde is niet zozeer haat als wel onverschilligheid.. Elie wiesel. wiesel.
6
Seksueel misbruik (6,0%) • Binnen het gezin: gezin: incest, verleiden tot handelingen. handelingen. Buiten het gezin: gezin: pornograveren, pornograveren, dwingen/verleiden tot handelingen, handelingen, aanranden, aanranden, verkrachten, verkrachten, prostitutie, prostitutie, lover boys.
Psychische kindermishandeling • De opvoeder ontneemt actief en stelselmatig een kind zijn gevoel van
• Veiligheid , zelfvertrouwen en zelfwaardereing, zelfwaardereing, of helpt niet deze gevoelens te ontwikkelen. ontwikkelen.
• Er is een voortdurende, voortdurende, vijandige, vijandige, afwijzende houding naar het kind, een houding die het kind in angst en onzekerheid doet leven. leven. (18,2% vd meldingen )
Motieven voor kinderdoding • 1. Altruï Altruïstische motieven (genade,pnd) • 2. Psychose/depressie/borderline /dissociatie Psychose/depressie/borderline/dissociatie • • • • • • • •
(80% vd dodingen) 3. Ongewenst kind (neonaticide (neonaticide)) 4. Onbedoeld na mish/verwaarlozing mish/verwaarlozing 5. Wraak (op partner) 6. Jaloezie/afwijzing 7. Gevolg van lijfstraf 8. Mönchhausen by proxy 9 Na seksueel/ritueel misbruik 10. Onbekend
7
Lichamelijke klachten bij kinderen met chronische angst: • Buikpijn, Buikpijn, braken , diarree • Weer onzindelijk,polyurie • Lusteloos, Lusteloos, flauwvallen, flauwvallen, duizelligheid, duizelligheid, hyperventileren
• slaapmoeilijkheden
Signalen van psychische problemen: problemen: • Contactproblemen met andere kinderen • Ongelukkig, Ongelukkig, verdrietig, verdrietig, depressief • Nervositeit, Nervositeit, gespannen • Gesloten • Obsessies • Veel negatieve aandacht vragen • Wantrouwend, Wantrouwend, angstig, angstig, bang
Signalen van kinderen als getuige van geweld: geweld: • • • • •
Bang, gevoelens van onveiligheid Teruggetrokken gedrag Buikpijn, Buikpijn, enuresis, encopresis Weglopen, Weglopen, spijbelen (verzuim!) verzuim!) Agressief, Agressief, grenzenloos, grenzenloos, wraakgevoelens, wraakgevoelens, verbitterd • Wantrouwend t.o.v. t.o.v. volwassenen • Gebrek aan zelfvertrouwen, zelfvertrouwen, gepest, gepest, machteloos
8
Kinderen als getuigen:2 • Negatief zelfbeeld • Geen respect voor volwassenen • Ontw. Ontw. achterstandachterstand->leerprest. leerprest.->motivatie>motivatie-> • • • • • •
drop out PTSS, internaliserend cq externaliserend HyperalertHyperalert-> slaapgebrek, nachtmerries Laat op straat Isolement (gezinsgeheim)(gezinsgeheim)-> mutisme Parentificatie Mishandeling (40%), verwaarlozing.
Signalen bij lich/emotion. Mish./verwaarlozing Mish./verwaarlozing babies: • • • • • • • • •
Niet groeien/ groeien/ gedijen/failure gedijen/failure to thrive Veel infecties, infecties, slechte hygië hygiëne Veel ziekenhuisopnames Vaak versch. versch. Blauwe plekken,zwellingen,striemen, plekken,zwellingen,striemen, Brandw.rare plaatsen,verklaringen Ernstige luieruitslag Ontwikkelingsachterstand, Ontwikkelingsachterstand, doffe blik, blik, haar Hechtingsstoornis, Hechtingsstoornis, schrikachtig bij aanraken Gebrek aan responsiviteit, responsiviteit, frozen watchfullness
Signalen lich/emotion. Mish/verw Mish/verw.. Kleuters: Kleuters: • • • • • • • • • •
Geringe lengte Microcephalie (klein schedeltje) schedeltje) Slechte Hygië Hygiëne, ne, huidafw., huidafw., anemie Infecties Vertraagde spraaktaalontwikeling Concentratiestoornis SociaalSociaal-emotionele onrijpheid Hyperactief, Hyperactief, agressief, agressief, impulsief Allemansvriend Zoekt veel lich. Kontakt vreemden
9
Signalen seksueel misbruik <4j.: • • • • • • • •
Hechtingsstoornis Slaapproblemen Weer onzindelijk, onzindelijk, regressie Specifieke angsten, angsten, bang voor mannen Apathie, Apathie, terugtrekken in fantasie. fantasie. Chronische buikklachten, buikklachten, urineweginfecties Uitslag rond anus, vagina, mond Rode plekken, zwelling, hematoom rond anus, vagina. • Blauwe plekken op bovenbenen. • Openstaande anus, ruptuur.
Signalen bij seks misbruik 4-12j. • Vaak urineweginfecties • VAGINALE INFECTIES • ANALE AFWIJKINGEN • SEKSUEEL GEDRAG, J agressief seks gekleurd gedrag tov andere kinderen
• Niet willen uitkleden, uitkleden, bang lich. kontakt • Angst bij rugligging, rugligging, vastklampen M • Driftbuien of excessief terugtrekken
Signalen bij seks misbruik 4-12j. • Vertraagde
spraaktaalontwikkeling,mutisme
• Boos op eigen lichaam of schaamt zich ervoor
• Automutilatie • Afwijkend looppatroon (onderlijf op slot) • Verkrampen bij aanraken bovenbenen, bovenbenen, lich kontakt, kontakt, geen aapjeshouding
• Geen spontaan bewegingsspel • Problemen met zitten
10
Signalen bij seks misbruik 44-12j. • • • • • • •
Rijden,wippen,schuren, masturbatie Slaapstoornissen, bang donker, nachtmerries Secundaire enuresis, enuresis, encopresis Veel vage buikklachten Vieze onderbroeken Terugtrekken in eigen fantasiewereld Maakt tekeningen met piemels, bloed, rood en heftige krassen door kruis bij mensfiguren.
Inschatten prognose/ernst: • • • • • •
Persistentie neg. oudergedrag. oudergedrag. Empathisch vermogen ? Schuldgevoel? Schuldgevoel? Excuus? Excuus? Onmacht? Onmacht? Attitude t.a.v. t.a.v. geweld in opvoeding. opvoeding. Verleden en persoonlijkheid ouder. ouder. Ziet de ouder het kind als autonoom ind.of als een bezit? bezit? • Isolement en context van het gezin, gezin, netwerk? netwerk? • Verhouding draaglast/draagkracht? draaglast/draagkracht?
Checklist veiligheid in gezin • 1. Normale voorzieningen, voorzieningen, vaste verwarmde woonruimte, kookgelegenheid.
• 2.Vast inkomen:uitkering inkomen:uitkering of loon. • 3. Veilige slaapplek, slaapplek, speelgoed voor zijn leeftijd. • 4. Dagelijkse verzorging: verzorging: gezond eten,schone kleding, hygië hygiëne.
• 5. Minimaal één één vaste verzorger. verzorger. • 6. Regelmatig dagdag- nachtritme voor ouder(s) en kind.
• 7. Bij werkende OO:vaste OO:vaste opvang door het kind geaccepteerd.
11
Checklist veiligheid gezin (2) • 8. Medische controle voor M en Kind (CB). • 9. Voldoende emotionele en affectieve aandacht. aandacht. (OO spelen met k en troosten).
• 10. OO passen woonr. woonr. speelg. speelg. en Tv progr aan bij de lft en het ontw. ontw. niveau kind.
• 11. OO zijn bereid hulp in de opvoeding te accepteren. accepteren.
• 12. Netwerk:naast de OO minimaal 1persoon die als vangnet kan optreden.
• 13. Bij gedragsprobl.of probl. probl. OO, garanties voor uitv. uitv. Opvoedingstaken en goede ontw. ontw. k.
• 14.Psychiatrie 14.Psychiatrie bij ouders? (depressie/psychose?)
Het gesprek (samen?) • • • • •
Neem de tijd, tijd, wees serieus en bezorgd Vat zorgen concreet samen Noem wat reeds gedaan is zonder effect We hebben niet dezelfde probleemdefinitie Ik ben verantwoordelijk om specialist (AMK) in te schakelen (kan trouwens iedereen!) • Ik moet vermoedens melden aan het AMK, verantwoordelijkheid, protocol, meldcode • Uitleggen wat AMK is/doet ; primair hulp! hulp! • AMK zal U benaderen voor gesprek
Gesprek met weerstanden: • Is het doel vh gesprek duidelijk? • Voelt de ouder zich serieus genomen? • O is boos: autonomie aangetast! • Verandering lijkt niet in het belang ouder. • Ouders schatten probleem anders in. • Ouders zijn bang niet te kunnen veranderen.
12
Houding bij gesprek over kimi: kimi: • • • • • • • • •
Duidelijke introductie Respect, Respect, niet veroordelen, verschil pers/gedrag. Uitgaan van positieve intenties van O (sm ?) (sm?) Respect voor beleving O, LUISTEREN, LUISTEREN, ruimte Weerstand benoemen/erkennen, doorvragen w.(1e sec.van het gesprek al duidelijk) Cést le ton qui fait la musique. musique. Van verzet naar samenwerking (ontw.k !) vermijd (ontw.k!) machtsstrijd. Zie sos. sos. Gebruik je professionaliteit over ontw.kk i.h.a. Betrek ouders en kinderen bij de oplossing (kk (kk voelen acceptatie aan)
Gesprekken met kinderen: • Geen waarom vragen. • Open vragen. • Alledaagse dingen erbij. • JIJ bent de moeite waard. • Leeftijdadekwaat (6 jr concreet) • Maximaal 15 minuten. • Niet overreden tot vertrouwen • Respecteer zelfbeschikking en ‘nee’ nee’.
Valkuilen bij hulp mishandeling • • • • • • • •
Ontkennen (taboe) Afwijzen (weerstand) Niet geloven (fantasie?) Afwachten (zal wel oplossen) Afhouden (weet me geen raad,onmacht) Emoties dempen (snel opl.niet luisteren) Invullen eigen gevoel (ambival (ambival s.o. ontk.) ontk.) S.o.gaat aanpassen,uit angst voor afwijzing (rolomkering)
13
Valkuilen bij hulp 2 • Gevoelens projecteren • Invullen (moeilijk, intiem, los? Vragen!) • Manbeeld veranderen (U bent niet verantwoordelijk)
• Adviseren, oplossen (wat wil so zelf?) • Overreden tot vertrouwen (schijnvertr (schijnvertr bespreekbaar maken)
• Beschermen (opnieuw afh.,niet afh.,niet serieus, leren!) DUS: GRENZEN AANGEVEN! AANGEVEN! Eerlijk zijn,wat je wil, kan.
Het co,co,co beleid • • • • • • • •
Commitment Communicatie Continuï Continuïteit Coö Coördinatie Compassie Controle Convenanten coaching
Websites: • • • • • • •
www.amkwww.amk-amsterdam.nl/apk/ www.kindermishandeling.info www.jeugdengezin.nl www.nji.nl/kindermishandeling www.signsofsafety.net www.minvws.nl/rapporten www.trimbosinstituut.nl
http://www.mednet.nl/content/html/38.asp?nb_id=9285
14
literatuur • Tijdschrift kindermishandeling thema risicorisicoouders 2e jrg, jrg, n3, sept 2009
• Andrew Turnell en Steve edwards (2009) Veilig opgroeien,Houten BSL.
• J.N.de Vries (2005) ondrzoek
ouderschapscompetentie verst handicap,AMChandicap,AMCUvA • Hardy F en Y darlington (2008), ‘What parents value from formal support services in the contaxt of identified child abuse’ abuse’,in child &family social work, work, 13,25213,252-261.
15
