Kinderen van 12 - 16 jaar Algemene informatie (Geloofs)ontwikkeling van jongeren Pubers gaan hun persoonlijkheid ontdekken. Dat is anders dan de ontdekking van het Ik bij een kind. Nu gaat het om: ‘Wie ben ik? Waar ben ik goed in? Waar ga ik voor? Bij wie hoor ik? Wie ben ik nu eigenlijk?’ Typisch ‘puberaal’ is ook de ik-gerichtheid van de adolescent. Ze zijn erg met zichzelf en leeftijdsgenoten bezig waarbij ze ook regelmatig laten blijken dat niemand hen begrijpt. In deze periode leren ze namelijk ook over het eigen denken. Dit zorgt ervoor dat ze helemaal in de ban zijn van zichzelf en ze denken dat anderen net zo met hen bezig zijn als zijzelf. Dat is de reden waarom pubers snel blozen of zich onzeker voelen in een grote groep mensen. De puberteit wordt ook geassocieerd met rebellie. Afzetten tegen autoriteit hoort inderdaad bij de ontwikkeling. Het verwerpen van alles wat vast staat en de zoektocht naar iets nieuws en grensverleggends is een tijdloos kenmerk van deze leeftijdsgroep. Maar jongeren hechten tegenwoordig ook veel waarde aan harmonieuze relaties met de mensen om hen heen. De rebellie is er dus wel, maar wat minder heftig dan hoe je jezelf misschien tegen je ouders hebt afgezet. Het verlangen om geaccepteerd te worden is groter dan het verlangen om te schoppen. Maar feit blijft dat afzetten een gezonde ontwikkelingsfase is om zo autonomie en een eigen identiteit te verwerven. Als het gaat om geloofsontwikkeling dan maken pubers ook een hoop door. Met het abstracte denken kunnen tieners ook abstracte geloofsbegrippen (liefde, vergeving, genade) gaan begrijpen. Tegelijk willen ze een concrete invulling van die begrippen in hun dagelijks leven zien. ‘Wat kan ik met genade als ik op school tussen m’n ongelovige vrienden zit’. Omdat pubers zich gaan afzetten tegen alles wat vaststaat, zullen ze vaak ook vraagtekens plaatsen bij wat ze altijd geleerd hebben over God en geloven. Onder ‘ouder’ verstaan we in dit document ook ‘opvoeder’
Tips voor Thuis Moments II Moments II is een magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar. Het magazine bevat ervaringsverhalen over geloven en opvoeden. Praktische ideeën voor alledaagse en speciale momenten in het leven. Dit magazine geeft je handvatten in de opvoeding van pubers. Met artikelen, zoals: Ik bepaal zelf wat ik geloof! - over de geloofsontwikkeling van pubers en de rol die ouders hierin hebben Mam, koop je ook zo'n lekker drankje voor ons? - over omgaan met alcohol Vlinders in de buik - over omgaan met liefde en seksualiteit Geloven thuis - praktische doe-ideeën voor geloven in je gezin Praten met je puber - over praten met je puber Moments is te bestellen via uitgeverij Boekencentrum: www.boekencentrum.nl Maken van een huisaltaar Het huisaltaar is, op veel verschillende manieren, al eeuwen lang een plek in huis waar mensen tot bezinning willen komen en rust zoeken. Zo’n ‘altaar’ is vaak een plek in huis die ingericht is met voorwerpen die een persoonlijke en/of religieuze betekenis hebben. Mensen gebruiken deze plek om te bidden, tot rust te komen of vinden het gewoon fijn om zo’n plek te hebben en er af en toe een blik op te werpen. De voorwerpen die men verzamelt kunnen heel expliciet met God en geloof te maken hebben, maar vaak liggen er ook allerlei voorwerpen die een herinnering aan een gebeurtenis uit het verleden of aan een dierbare oproepen. Het woord ‘altaar’ duidt op de religieuze herkomst van het huisaltaar: van oorsprong is het huisaltaar een plek waar ‘geofferd’ wordt. Deze traditie is te vinden binnen verschillende religies, zoals het hindoeïsme en het boeddhisme, maar ook christelijke gelovigen kennen de kracht van een dergelijke plek in het eigen huis. Met name rooms-katholieke gelovigen zijn bekend met het huisaltaar.
Symbolen als een kruisje, een kaars en een Mariabeeldje of een beeldje van een andere heilige zijn hierop vaak te vinden. Tegenwoordig staat het huisaltaar weer in de belangstelling: dertig procent van de Nederlanders schijnt een dergelijk altaartje in huis te hebben. Vaak ontstaat het uit de behoefte om een overledene te gedenken en uiting te geven aan gevoelens van verlies en rouw. Veel kerkelijke rituelen zijn niet meer vanzelfsprekend, waardoor mensen zelf op zoek gaan naar rituelen die hen aanspreken. Het huisaltaar biedt vele mogelijkheden door het persoonlijke karakter ervan. Er zijn geen regels waar men zich aan moet houden: een huisaltaar kun je vormgeven en gebruiken zoals je zelf wilt. Voor jongeren die open staan voor spiritualiteit, in welke vorm dan ook, kan het huisaltaar iets heel waardevols worden in hun dagelijks leven. Naast een plek van henzelf kan het ook een plek worden om uiting te geven aan hun geloof in God. Het biedt hen de mogelijkheid om bewust stil te staan bij wie ze (willen) zijn en wie God voor hen is, op een manier die geïntegreerd is met hun persoonlijke, dagelijkse leven. Leg uit dat je een huisaltaar helemaal kunt maken zoals je zelf wilt. Jullie hebben het gehad over de voorwerpen die erop kunnen staan, maar niet alleen die zijn van belang. De plek is natuurlijk belangrijk, en ook de verdere aankleding. En: wat wil je er graag doen? Als richtlijn kun je hen de volgende vragen meegeven: • Welke voorwerpen/teksten/woorden wil je neerzetten? • Op welke plek staan deze voorwerpen? • Welke sfeer wil je maken en wat heb je daarvoor nodig? • Waarvoor gaat het huisaltaar gebruikt worden? Quest Een bordspel met pittige stellingen en bijbehorende Bijbelteksten. Je kunt winnen door zelf de Bijbel te lezen en de teksten in verband te brengen met onderwerpen en vragen van nu. Met je groep ga je hierover in gesprek en bepaal je je eigen standpunt. JOP Quest is geschikt voor spelers van 12 tot 120 jaar. Bestel JOP Quest voor € 15,95 in de webwinkel, via www.jop.nl/winkel, of (030) 880 1880.
Lees- en spelletjestips Mosterd Mosterd is een bijzonder project. Elke week wordt één Bijbels personage 6 dagen lang op een bijzondere manier belicht; een ideaal boek om na de maaltijd aan tafel te lezen en je persoonlijke Bijbelstudie wat pit bij te brengen! 26 weken(dag)boek Bert Reinds op maandag: die met een gezinstip komt Theanne Boer op dinsdag: die een verfrissende, korte Bijbelstudie biedt Rikkert Zuiderveld op woensdag: die je door een goed gedicht aan het denken zet Theodoor Meedendorp op donderdag: die het personage een plek geeft in onze cultuur Reinier Sonneveld op vrijdag: die het personage zelf (fictief) aan het woord laat En veel plezier met de cartoon van Dokus op zaterdag. Print hem vooral uit en hang hem op de koelkast, zodat ook in het weekend Mosterd zijn werk kan doen. ISBN 9789058040725 Uitgever: Plateau Bestellen: www.vuurbaak.nl. Quest Een ‘Bijbelse' variant op het bestaande spel ‘Party & Co', waarbij het gaat om het beantwoorden van vragen en uitvoeren van leuke opdrachten. Hierbij wordt spelenderwijs ieders Bijbelkennis getest. Voor €15,95 te bestellen via www.jop.nl/winkel. Voetspoor Een bordspel over het leven en de talenten van Jezus. De spelers gaan op reis van Bethlehem naar Jeruzalem. Onderweg gebeurt er van alles: er moeten vragen beantwoord worden, situaties worden uitgebeeld en er doen zich kansen voor. Op de levensloopvakken worden situaties uit het leven van Jezus extra belicht en komen specifieke eigenschappen naar voren. Een spel waarbij spelenderwijs kennis wordt gemaakt met de Bergrede, gelijkenissen en fragmenten uit de levensloop van Jezus. Met onder meer een speelbord, spelfiguren vragenkaarten, kanskaarten en een zandloper. http://robdoornbos.eu/kerkopkop/voetspoor.html. Anderland Het bordspel over vijf wereldgodsdiensten dat je speelt met Medelanders. Het unieke spelbord heeft een gat in het midden. Gaandeweg vullen de spelers dit gat met puzzelstukken op waardoor Anderland vorm krijgt. Het spel bevat een educatief element en een winelement. Er zijn o.a. vragen en informatie over leefregels, rituelen, kleding en voedsel. Doel van dit spel is dat de spelers meer kennis over de verschillende religies krijgen, waardoor meer begrip voor elkaar ontstaat. In elke religie is het zoeken naar vrede een opdracht. Hier levert het spel Anderland een bijdrage aan. http://robdoornbos.eu/kerkopkop/anderland.html. Het geheim van het vuur De gouden koffer 'Het geheim van het vuur' is een geloofskoffertje voor tieners. Om op hun eigenwijze bezig te blijven met. In dit derde koffertje zitten behalve een minibijbel ook allerlei spellen. De jeugdbijbel vertelt verhalen over het vuur in mensen: van de ambitieuze bouwers in Babel tot en met de leerlingen die het Pinkstervuur voelen. In het bordspel Karakter! ga je door het labyrint van het leven. Met het verrassende kaartspel Kweetet! raak je thuis in het verhaal van Jezus. Er hoort een sleutelboekje bij: een compleet evangeliarium in een hip jasje. Ook zijn er voorwerpen om creatief mee aan de slag te gaan of een meditatiehoek te maken. De Credowaaier laat je meer snappen van het geloof. ISBN: 9061730201 Uitgeverij: Advenuiat Bestellen: www.geloventhuis.nl. Bestaat God? Waar komt de aarde vandaan? Hoe weet ik zeker dat God echt bestaat? Waar is God eigenlijk? Waarom is er zo veel oorlog en geweld? Wat komt er na de dood? Op deze en vele andere vragen wordt door verschillende deskundigen op een toegankelijke en heldere manier antwoord gegeven. Elk hoofdstuk eindigt met nuttige en prikkelende gespreksvragen
om verder te denken en te praten. Tieners en ouders kunnen dit boek samen lezen, er over praten en zelf theologische onderzoekers worden. Jongeren zijn vaak zelf de beste 'theologen'. Voor volwassenen lijken veel dingen vanzelfsprekend. Maar het begin van wijsheid is dat je nieuwsgierig bent, vragen stelt en niet met het eerste het beste antwoord genoegen neemt… ISBN: 9079956015 Uitgever: Forte Uitgevers B.V. www.forteuitgevers.nl
Activiteit voor ouders en tieners - 10 Leefregels voor het gezin Introductie Deze bijeenkomst is voor ouders met tieners van 12 - 16 jaar. Een mogelijk tijdstip voor uitvoering van dit programma is na de kerkdienst. Ook mogelijk is om het programma op een middag of avond aan te bieden. Het programma is bedoeld om als ouder met andere gezinnen en eigen kind(eren) in gesprek te raken. De bijeenkomst duurt ongeveer een uur. Benodigdheden
Flip-overvellen Pennen Post-its Stiften (Kinder)Bijbel Waxinelichtjes Aansteker
PROGRAMMA Welkom – 10 min. Deze bijeenkomst is voor ouders en kinderen, omdat het deze week ‘De Week van de Opvoeding’ is. Opvoeden heeft veel raakvlakken met geloofsopvoeding. En natuurlijk met regels, grenzen stellen, je kinderen dingen willen leren. Als thema heeft ‘De Week van de Opvoeding’ gekozen voor ‘Ik tel tot tien’. De meest bekende regels in de Bijbel, dat zijn er ook 10, namelijk de Tien Geboden. Ook wel de Tien Woorden van God genoemd. Hoe deze 10 Geboden een leidraad kunnen vormen voor de leefregels in het gezin, daarover gaat deze bijeenkomst. Vertel: leefregels heeft iedereen nodig om goed met elkaar om te gaan. Om groepen of personen te beschermen, om dingen te leren. Om ervoor te zorgen dat het geen chaos wordt om ons heen. Op school gelden bepaalde regels, maar thuis in het gezin natuurlijk net zo. Deel aan ieder 3 post-its uit en een pen. Vraag aan de ouders en de tieners om op elke post-it een leefregel te schrijven die in hun gezin geldt. Het maakt niet uit of ze het wel of niet eens zijn met die regel. Daarna plakken de ouders hun post-its op een flip-over. De tieners hun post-its op een andere. Vergelijk de beide flip-overs met elkaar. Hebben de ouders en tieners veel verschillende dingen opgeschreven? Wie bepaalt bij jullie thuis de regels? Hebben jullie als tieners nog inspraak? Bij de volgende opdracht mogen jullie als tieners nu eens zelf je eigen top 10 maken!
Leefregels ouders versus leefregels tieners – 20 min. Maak 2 groepen: eentje met alle ouders en eentje met alle tieners. Beide groepen gaan apart van elkaar 10 leefregels voor het gezin opschrijven. 10 dingen die zij het allerbelangrijkst vinden waar de gezinsleden zich allemaal aan moeten houden. Schrijf de top 10 op een flip-over. Als beide groepen klaar zijn, vergelijk dan de antwoorden van de 2 groepen. - Zijn er veel verschillen of ook overeenkomsten? - Over welke regels kunnen beide groepen het eens zijn?
De 10 Geboden – 15 min. De bekendste 10 leefregels staan in de Bijbel, de 10 Geboden. - Wie weet er een te noemen? Lees met elkaar de 10 Geboden. Dit kan uit de Nieuwe Bijbelvertaling (Exodus 20: 1-21). Maar het is ook mogelijk om de versie uit ‘Het Hoogste Woord’ van Imme Dros e.a. te gebruiken. - Welke van de 10 Geboden komen overeen met de 10 leefregels die jullie zelf hebben gemaakt? - Welke van de 10 Geboden zou in jullie lijst moeten komen?
Jezus’ Gebod – 10 min. Jezus vat in het Nieuwe Testament alle wetten en geboden samen in een nieuw gebod: Mat. 22: 34-40 34 Nadat de farizeeën hadden vernomen dat hij de sadduceeën tot zwijgen had gebracht, kwamen ze bij elkaar. 35 Om hem op de proef te stellen vroeg een van hen, een wetgeleerde: 36 ‘Meester, wat is het grootste gebod in de wet?’ 37 Hij antwoordde: ‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. 38 Dat is het grootste en eerste gebod. 39 Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf. 40 Deze twee geboden zijn de grondslag van alles wat er in de Wet en de Profeten staat.’
Praat per gezin eens over deze uitspraak van Jezus. Heeft dit gebod betekenis is jouw leven / in jullie gezin? Hoe dan wel of niet?
Afsluiting – 5 min. Schrijf als gezin op hoe je dit gebod in jouw leven een plek wil geven. Ieder steekt een kaarsje aan en mag daarbij zijn of haar briefje voorlezen. Als iemand het niet wil, is alleen een kaarsje aansteken ook prima. Sluit gezamenlijk af met het bidden van het Onze Vader .
Ontmoeting met ouders en bijpassende werkvormen voor tieners Thema: Geloven thuis Centrale vraag: Op welke manieren kan ik geloven thuis vormgeven met mijn tiener(s)? Tijdsduur: 1,5 - 2 uur Praktische voorbereiding Lees het materiaal voor deze bijeenkomst goed door, inclusief de bijlagen; bepaal welke werkvormen je met jouw groep wilt gaan doen; bestel tijdig het oudermagazine Moments voor jezelf en de ouders via www.boekencentrum.nl; zoek de benodigdheden op; kopieer de bijlagen en leg voor de bijeenkomst alle benodigdheden klaar. Benodigdheden
Flip-overvellen Stiften Flipovervel met huis erop getekend Post-its Voldoende kopieën bijlage 2 Moments-bijeenkomst Evt. (inzage)materialen
PROGRAMMA Inloop – 15 minuten Start de bijeenkomst met een (informele) inloop met koffie en thee. De ouders krijgen op deze manier de kans om elkaar te ontmoeten. Welkom en opening – 10 minuten Heet de ouders van harte welkom. Leg uit dat we vandaag ingaan op het thema ‘geloven thuis’ en vertel dat we ervaringen uitwisselen op het gebied van rituelen thuis en de plek die geloven thuis heeft. Als opening kun je starten met een gedicht van Karel Eykman dat gebaseerd is op Mattheüs 7:24-26 Matteüs 7:24 -26 24 Wie deze woorden van mij hoort en ernaar handelt, kan vergeleken worden met een verstandig man, die zijn huis bouwde op een rots. 25 Toen het begon te regenen en de bergstromen zwollen, en er stormen opstaken en het huis van alle kanten belaagd werd, stortte het niet in, want het was gefundeerd op een rots. 26 En wie deze woorden van mij hoort en er niet naar handelt, kan vergeleken worden met een onnadenkend man, die zijn huis bouwde op zand. Wat voor een huis ben jij Én dan doen we in die hoek daar want je wilt toch een beetje tonen iets driezitterigs van de meubelboulevard met een roestige emmer uit Elle Wonen. En de zitkuil waarin ik dan veilig leef sluit zonnig aan op de open doorzonkeuken. De narigheid buiten, binnen alles safe buiten sluiten we uit, binnen is om op te leuken. Ben jij zo’n huis, dan krijg ik het benauwd. Het lijkt wel een drilpudding, op drijfzand gebouwd. Je kan ook een huis zijn dat als een huis staat waar je altijd binnen kan lopen.
Zo’n huis waarvan alles omgaat met alle deuren voor iedereen open. ’t Is wel een rommelzootje bij elkaar maar je bent steeds welkom om te schuilen. Er staat altijd wat te eten klaar om bij uit te blazen of uit te huilen. Ben jij zo’n huis, dan zit je goed. Je fundament is wat je doet. Mattheüs 7:24 -26 Uit: Was ik een schaap, dan wist ik het wel - Karel Eykman Ervaringen uitwisselen over geloven thuis – 30 minuten Laat de ouders aan de hand van [bijlage1] ervaringen uitwisselen in groepjes m.b.t. geloven thuis. Tips voor geloven thuis – 15 minuten Per groepje: teken op een flipovervel een huis en schrijf hierin tips voor de andere ouders rondom geloven thuis. Dit mogen ervaringen zijn die jullie zelf al hebben binnen je eigen gezin, maar ook nieuwe ideeën. Denk hierbij na over hoe je in de verschillende ruimtes in het huis met geloof en levensvragen bezig bent of bezig kunt zijn [bijlage 2]. Terugkoppeling tips - 15 minuten Ieder groepje geeft een korte terugkoppeling van de tips die het heeft opgeschreven. Evaluatie en afspraken maken over eventueel vervolg – 10 minuten Korte terugkoppeling van ervaringen vandaag en vooruitblik naar volgende keer: Wat voor thema(s) zou je graag bespreken? Op welke manier willen jullie dit invullen? Wie zou er eventueel een bijdrage willen leveren in de voorbereiding/uitvoering? We gaan zo eten met elkaar. Tijdens het eten zullen de huizen aan de muur hangen om ze nog eens te bekijken. Ook de tieners hebben een huis gemaakt over geloven thuis. Afsluiting – 5 minuten Sluit de bijeenkomst af met het uitspreken van een gebed. Bid ook specifiek voor de gezinnen. Tips: Ouders en hun kinderen hebben een drukbezet leven, dus zorg ervoor dat je een geschikt moment kiest voor een ouderbijeenkomst. Om te stimuleren dat beide ouders komen, is het handig om gelijktijdig een programma voor de tieners (en jongere kinderen van de ouders) aan te bieden. Kies bijvoorbeeld voor een zondag en plan de bijeenkomst direct na de dienst. Daarna kan worden afgesloten met een gezamenlijke maaltijd (met de tieners). Gebruik quotes van de tieners als prikkelende start van de ouderontmoeting of maak een filmpje waarin tieners antwoord geven op vragen als: Wat betekent geloven voor jou? Hoe zijn jullie thuis bezig met geloven? Wie is je grootste inspiratiebron als het gaat om geloven? Uitbreidingsmogelijkheden: Kennismaken Als ouders elkaar nog niet kennen, is het goed om eerst met elkaar kennis te maken. Dit kan in de subgroepen of plenair. Hierbij een aantal werkvormen voor de kennismaking: Stel je aan de anderen voor door de ogen van je kind. Zeg daarbij: ‘Ik ben [naam kind] en dit is mijn vader/moeder [naam ouder] en ik ben trots op hem/haar, omdat …” Voor deze optie heb je beeldkaarten nodig (bijvoorbeeld van het spel ‘Kaarten op tafel’ of zoek zelf mooie afbeeldingen of ansichtkaarten op internet en/of in tijdschriften). Vraag de ouders om een beeldkaart te zoeken bij wat zij belangrijk vinden in de opvoeding van hun kind(eren). Laat iedere
ouder zich vervolgens voorstellen door de naam te noemen en toe te lichten waarom voor de betreffende afbeelding is gekozen. Kies je liever voor een actieve kennismaking, dan is de volgende werkvorm wellicht geschikt. Laat de ouders steeds in een bepaalde volgorde gaan staan, bijvoorbeeld op voornaam en/of achternaam (alfabet), leeftijd (van de kinderen), afstand van huis tot de locatie, lengte, schoenmaat, etc. Variëren met deze werkvorm kan door de deelnemers niet te laten praten met elkaar, zodat ze gestimuleerd worden om te raden of anders te communiceren. Moments De bovengenoemde werkvormen zijn afkomstig uit de bijeenkomst ‘Opvoeden en geloven’ behorend bij Moments II. Voor uitbreidingsmogelijkheden kan gebruik worden gemaakt van het materiaal van deze bijeenkomst of één van de andere themabijeenkomsten. Deze zijn te vinden op de website van JOP www.jop.nl/moments. De Week van de Opvoeding is een mooie gelegenheid om het bewaarmagazine Moments uit te delen aan ouders.
BIJLAGE 1 Geloven thuis De onderstaande voorbeelden komen uit de volgende artikelen uit het oudermagazine Moments: Rituelen delen en Geloven thuis. Ga met elkaar in gesprek aan de hand van onderstaande vragen. Lees eerst (hardop) de tekst/situatie aan elkaar voor. Iedereen krijgt daarna kort de gelegenheid om een eerste reactie te geven. Bespreek met elkaar de vraag die gekoppeld is aan elk fragment.
Loslaten en beschermen “Het liefst wil je ze altijd beschermen, loslaten kan daarom moeilijk zijn. Je kunt daarover wijsheid opdoen via andere ouders, internet of boeken maar er is nog iets wat je kunt doen: bidden voor je kind. Daarmee zoek je hulp en bescherming bij God.” Vraag: Bid jij wel eens met/voor je kind? Komen en gaan “Vaak is het met pubers in huis, regelmatig een plek vol drukte en chaos. De één komt binnen en de ander moet net weer weg. Het ontbijt en het avondeten zijn dan vaak de rustmomenten van de dag. Even bij elkaar zitten en bijkletsen.” Vraag: Welke rituelen heb jij thuis? Wat vinden je kinderen van deze rituelen? Slapen “Toen de kinderen klein waren had je vast elke avond een standaardschema: pyjama aan, tanden poetsen, verhaaltje lezen, bidden en een nachtkus. Als kinderen ouder worden verdwijnt dat.” Vraag: Hoe gaan de kinderen bij jou naar bed en wat is jouw/jullie aandeel hierin? Quality time “Ouders en kinderen brengen best veel tijd met elkaar door. Ze wonen tenslotte meestal bij elkaar in huis. Maar wanneer kun jij nu echt alle aandacht aan je kind besteden, zonder dat andere kinderen, de telefoon, je werk of het huishouden ook om aandacht vragen?” Vraag: Hoe ziet bij jullie quality time eruit? Verjaardag “Door alle gezinsleden hier zoveel mogelijk bij te betrekken kunnen het momenten zijn van ‘samen’ en van geborgenheid waar jullie later graag aan terugdenken”. Vraag: Welke tradities hebben jullie rondom de verjaardagen en wat vinden de kinderen hieraan leuk en minder leuk? Liefde benoemen “Voor jou is het misschien heel vanzelfsprekend: natuurlijk houd je van je kind. Ook al loopt het soms wat minder makkelijk dan vroeger, is er wel eens ruzie en krijg je regelmatig verwijten naar je hoofd geslingerd. Maar er kunnen ook momenten zijn waarop je die liefde even niet zo voelt. Hoe dan ook, voor jou én voor je kind is het goed om jouw liefde voor haar te benoemen, expliciet te maken. Zeker als er ruzie is of als er dingen zijn die niet zo goed lopen, is dat belangrijk. Maar ook op andere momenten, wanneer er niets bijzonders aan de hand is.” Vraag: Zeg jij weleens tegen je kind dat je van hem/haar houdt? Gezinsmoment “In veel gezinnen is het elke dag weer een komen en gaan van de verschillende gezinsleden. School, werk, zorg voor oudere opa’s en oma’s, sport, kerk, vrienden en andere vrijetijdsbesteding, er is meestal genoeg te doen.” Vraag: Kennen jullie gezinsmomenten en hoe markeren jullie deze?
BIJLAGE 2
Jouw huis
Werkvormen voor tieners, passend bij ouderprogramma ‘Geloven thuis’ PROGRAMMA De onderstaande werkvormen kunnen gebruikt worden voor ongeveer 1 uurtje programma/gesprek met tieners (zie hieronder). Dit kan tijdens het programma van de ouders, waarna een terugkoppeling wordt gegeven tijdens een gezamenlijk moment (bijv. een afsluitende maaltijd). Ook kan ervoor worden gekozen om dit programma voor de bijeenkomst met de ouders te doen, bijvoorbeeld tijdens een catechesebijeenkomst of tienerviering. De uitkomsten kunnen dan als input worden gebruikt tijdens de bijeenkomst met de ouders. De ouders gaan in hun programma aan de slag rondom het thema ‘Geloven thuis’ en bespreken onder andere welke rituelen ze thuis hebben en op welke manier(en) geloven een rol speelt in de alledaagse dingen. In het korte tienerprogramma staat hetzelfde thema centraal. Benodigdheden
Kopieën van kaartjes (bijlage 1) Memoblaadjes Pennen Post-its Flip-overvel Stiften
Werkvormen Bij de werkvormen is geen specifieke tijdsduur aangegeven. Hiermee kan gevarieerd worden. Kijk vooral hoe een bepaalde werkvorm wordt opgepikt door de tieners. Valt het stil, stap dan over op een volgende werkvorm. Feest! Doel: Uitwisselen op welke manier feesten thuis gevierd (kunnen) worden. Nodig: kaartjes (zie bijlage). Op de kaartjes staan verschillende feestdagen, zowel christelijke als ‘gewone’ feestdagen. Praat eens met elkaar over de volgende vragen: Welke feestdagen vieren jullie thuis? Hoe vieren jullie dit? Welk feest vieren jullie niet thuis, maar zou je wel willen vieren? Hoe zou je dit willen vieren? Wat is jouw favoriete feest? Wat vind je hier leuk aan? Welk feest zou je wel eens op een andere manier willen vieren? Hoe wil je dit vieren? Bij welke feesten speelt het geloof een rol? Wat doen jullie hier thuis mee? Gewoon… Doel: Ontdekken welke gewoontes/rituelen jij zelf en anderen thuis hebben. Nodig: memoblaadjes en pennen. Iedereen heeft thuis, als gezin, wel bepaalde gewoontes en rituelen die regelmatig terugkomen. We hebben het net bijvoorbeeld gehad over de manier waarop jullie feesten vieren, maar je kunt ook denken aan rituelen als samen eten op een vaste dag, quality time als gezin of leuke uitstapjes. Iedereen krijgt een memoblaadje. Hierop schrijf je aan de ene kant: een ritueel/gewoonte bij jullie thuis, waarvan je denkt dat dit bij niemand anders gedaan wordt. Als je niets kunt bedenken, schrijf je datgene op wat je het leukst, gekst of meest bijzonder vindt. Aan de andere kant schrijf je: een ritueel/gewoonte bij jullie thuis, dat iets te maken heeft met geloven. Alle papiertjes worden verzameld en vervolgens één voor één voorgelezen. Bij ieder blaadje mag iedereen raden over wie zijn thuis dit gaat. Eventueel kun je kort wat uitwisselen met elkaar, bijvoorbeeld: Waarom hebben jullie dit ritueel? Wat vind je ervan? Hoe is het ontstaan?
Geloven thuis
Doel: Nadenken over de rol die geloven thuis speelt, bij jezelf en bij anderen. Nodig: post-its, pennen, flipovervel, stiften. Op een flipovervel wordt een huis getekend met verschillende kamers. We hebben net nagedacht over gewoonten/rituelen thuis, die iets te maken hebben met geloven. Bij deze opdracht mag je met broers/zussen samenwerken. Schrijf op verschillende post-its op welke manieren jullie thuis met geloven bezig zijn en plak deze op de kamer waar dit plaatsvindt en/of mee te maken heeft. Voorbeelden: Aan tafel: bidden en/of danken voor/na het eten Op de bank: napraten over een christelijk televisieprogramma Keuken: koken met Fair-Trade producten In de tuin: gesprekken over de natuur De poster van opdracht drie kan gebruikt worden als input voor de bijeenkomst met de ouders. Het volgende gedicht wordt als opening gelezen bij de ouders. Het is ook goed te gebruiken in het tienerprogramma, bijvoorbeeld als opening of afsluiting. Naar Matteüs 7:24 -26: Wie deze woorden van mij hoort en ernaar handelt, kan vergeleken worden met een verstandig man, die zijn huis bouwde op een rots. Toen het begon te regenen en de bergstromen zwollen, en er stormen opstaken en het huis van alle kanten belaagd werd, stortte het niet in, want het was gefundeerd op een rots. En wie deze woorden van mij hoort en er niet naar handelt, kan vergeleken worden met een onnadenkend man, die zijn huis bouwde op zand. Wat voor een huis ben jij Én dan doen we in die hoek daar want je wilt toch een beetje tonen iets driezitterigs van de meubelboulevard met een roestige emmer uit Elle Wonen. En de zitkuil waarin ik dan veilig leef sluit zonnig aan op de open doorzonkeuken. De narigheid buiten, binnen alles safe buiten sluiten we uit, binnen is om op te leuken. Ben jij zo’n huis, dan krijg ik het benauwd. Het lijkt wel een drilpudding, op drijfzand gebouwd. Je kan ook een huis zijn dat als een huis staat waar je altijd binnen kan lopen. Zo’n huis waarvan alles omgaat met alle deuren voor iedereen open. ’t Is wel een rommelzootje bij elkaar maar je bent steeds welkom om te schuilen. Er staat altijd wat te eten klaar om bij uit te blazen of uit te huilen. Ben jij zo’n huis, dan zit je goed. Je fundament is wat je doet. Uit: Was ik een schaap, dan wist ik het wel - Karel Eykman
BIJLAGE 1 Kaartjes feestdagen
Oud- en Nieuwjaarsdag
Verjaardag
Pasen
Goede Vrijdag
Kerst
Koningsdag
4 en 5 mei (herdenken en Bevrijdingsdag)
Hemelvaartsdag
Valentijnsdag
Pinksteren
Sinterklaas
Dierendag
Prinsjesdag
Vader- en Moederdag
