Kerkplein 2 Postbus 200 3940 AE Doorn
T (0343) 56 56 00 F (0343) 41 57 60 E
[email protected]
Kijk op kunst Concept Beleidsnotitie gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n)
Datum Afdeling
Auteur
30 augustus 2011 Maatschappelijke Ontwikkeling S. Gardenier
Inhoudsopgave
1 1.1 1.2 1.3 1.4
Inleiding ...................................................................................................................................................... 2 Aanleiding................................................................................................................................................... 2 Definitie....................................................................................................................................................... 2 Doel van deze notitie ................................................................................................................................ 3 Leeswijzer ................................................................................................................................................... 3
2 2.1 2.2 2.3
Visie.............................................................................................................................................................. 4 Beleidsdocumenten ................................................................................................................................... 4 Doelstellingen ............................................................................................................................................ 4 Visie.............................................................................................................................................................. 5
3 3.1 3.2 3.3 3.4
Voorwaarden scheppen is (g)een kunst ................................................................................................ 6 Inventarisatie gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n) ......................................................... 6 Beheer en onderhoud bestaande kunstwerken.................................................................................... 7 Aankoopbeleid nieuwe kunstwerken ................................................................................................... 8 Organisatie.................................................................................................................................................. 9
4
Uit de Kunst!............................................................................................................................................. 10
5
De kunst gaat voor de baat uit............................................................................................................... 12
Bijlage I: inventarisatie gemeentelijke kunstobjecten in de openbare buitenruimte............................ 14
1
1 Inleiding
1.1
Aanleiding
In onze gemeente is veel kunst in de openbare ruimte(n) te vinden. Kunst is een onderdeel van het dagelijks leven. Hoewel we ons er niet altijd van bewust zijn, komen we dagelijks met kunst in aanraking. Kunst zorgt voor een verrijking van de openbare ruimte(n). Het is ook een visitekaartje naar onze inwoners en toeristen. Kunst in de openbare ruimte(n) bevordert de leefbaarheid van dorpen, maar is tegelijk een input voor vrijetijdsbesteding van inwoners en toeristen: - In de Structuurvisie 2030 Groen dus Vitaal zetten wij in op leefbare dorpen met een eigen identiteit en sociale samenhang. In dit kader hebben wij besloten om een notitie over gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n) op te stellen. - In het Cultuurbeleid 2010-2013 Participeren en Profileren zetten we onder andere in op culturele profilering richting inwoners en bezoekers. Eén van de programma’s, die hieraan uitvoering geeft, heet Beeldbepalend. Binnen dit programma is als project opgenomen een notitie op te stellen over gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n). 1.2
Definitie
Onder gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n) verstaan we alle fysieke uitingen van kunst in de openbare ruimte(n). Openbare ruimte wordt gedefinieerd als het geheel van straten, pleinen, parken en andere groenvoorzieningen in onze gemeente, die publiek toegankelijk zijn. Daarnaast kan openbare ruimte ook ‘binnen’ zijn, in openbare ontmoetingsplekken tussen vier muren, zoals cultuurhuizen, bibliotheken, scholen of gemeentehuizen. Onder gemeentelijke kunst wordt in deze notitie verstaan alle fysieke uitingen van kunst (meestal betreft dit beeldende kunst in de buitenruimte en beeldende kunst én schilderijen in de binnenruimte), waarvan de gemeente eigenaar is. In deze notitie wordt dus niet ingegaan op kunst, die geen eigendom is van ons. Daarnaast is er ook niet-tastbare kunst in de openbare ruimte(n). Hierbij valt te denken aan concerten, dansvoorstellingen en andere optredens. Deze niet-tastbare kunst is niet meegenomen in deze notitie, maar in het cultuurbeleid 2010-2013 Participeren en Profileren. Aangezien wij kunst in de openbare ruimte(n) breed definiëren (ook openbare ruimten in gebouwen vallen hieronder) zal in deze notitie ook ingegaan worden op het gemeentelijke kunstbezit binnen. Dit bezit is gedeeltelijk geïnventariseerd, getaxeerd, verzekerd en klimatologisch verantwoord opgeslagen. Deze gemeentelijke kunst zal in de toekomst zo veel als mogelijk openbaar toegankelijk gemaakt worden (en valt daarmee onder kunst in de openbare ruimte(n)).
1.3
Doel van deze notitie
Doelstelling is te komen tot een beleidsnotitie gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n). In deze notitie staan drie vragen centraal: • Hoe kijken we aan tegen gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n)? • Hoe zorgen we voor een duurzaam behoud van gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n)? • Hoe zetten we onze gemeentelijke kunst in richting inwoners en bezoekers? Hierbij is het belangrijk dat het publiek (allereerst inwoners, maar ook bezoekers) centraal staat. Het gaat dus niet in de eerste plaats om het gemeentelijke kunstbezit (binnen en buiten) op zich, maar om de vraag op welke manier het publiek hiervan het meest optimaal gebruik kan maken/ genieten. 1.4
Leeswijzer
In hoofdstuk 2 geven we een visie op gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n) (waarbij onze structuurvisie 2030 Groen dus Vitaal en de cultuurnota 2010-2013 Participeren en Profileren leidend zijn en ook gekeken wordt naar het collegeprogramma SamenWerk in Uitvoering). Hoofdstuk 3 beschrijft op basis van de visie de gewenste rol van de gemeente in de voorwaardenscheppende sfeer: inventarisatie, onderhoud & beheer en aankoopbeleid nieuwe kunst. In hoofdstuk 4 wordt gefocust op kunst als middel om (culturele) gemeentelijke doelen op het gebied van Participeren en Profileren vorm te geven. In hoofdstuk 5 tenslotte wordt aangegeven welke financiële middelen nodig zijn om de visie te concretiseren.
3
2 Visie
2.1
Beleidsdocumenten
De visie op gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n) is gebaseerd op: - De structuurvisie 2030 Groen dus Vitaal. Hierin is onze gemeente omschreven als “een groene, vitale, leefbare en gastvrije gemeente, met dorpen die een eigen identiteit hebben en cultuurhistorische waarde.” Wij willen met de structuurvisie de nadruk leggen op de kwaliteit van de leefomgeving en de ‘groene’ positie van onze gemeente in de regio. Een belangrijk onderdeel van de kwaliteit van de leefomgeving is de leefbaarheid en sociale samenhang in de dorpen, waarbij de eigenheid van elke dorp behouden blijft. Inwoners moeten zich thuis voelen in en verbonden aan hun eigen dorp. Cultuur is een belangrijke verbindende schakel tussen mensen. Gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n) draagt bij aan de herkenbaarheid van de dorpen en van onze gemeente als geheel. - Het cultuurbeleid 2010-2013 Participeren en Profileren. Cultuur is een middel om sociale samenhang tussen mensen onderling te bevorderen (participeren) én onze gemeente regionaal en nationaal op de kaart te zetten (profileren). Gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n) bevordert de leefbaarheid van dorpen, maar is tegelijk een input voor vrijetijdsbesteding van inwoners en toeristen. In het programma Beeldbepalend komen beide elementen terug: zowel de gemeentelijke kunst op niveau te brengen en te houden (onderhoud, beheer, verzekering) als kunstwerken onderling te verbinden en onder de aandacht te brengen van jeugd, zodat de kunst in onze gemeente meer gaat leven. - Collegeprogramma SamenWerk in Uitvoering. Kunst en cultuur spelen een belangrijke rol bij het bevorderen van de sociale cohesie in de dorpen. Wij willen in samenwerking met partners uit het veld het culturele profiel en de aantrekkingskracht van onze gemeente versterken. We zetten de komende jaren daarom in op de verbinding kunst-educatie-jongeren (12 t/m 18 jaar). Kunst wordt ingezet om jongeren in onze gemeente (via de scholen) in beweging te krijgen en zich te uiten. 2.2
Doelstellingen
Uit deze drie documenten kunnen de volgende doelstellingen worden gehaald: • Kunst draagt bij aan vitale dorpen waar het prettig wonen is. In onze Structuurvisie 2030 Groen dus vitaal geven we aan dat wij ook in sociaal oogpunt een vitale gemeente willen zijn. Dit betekent dat mensen zich goed moeten voelen in hun eigen woonomgeving. Gezonde en actieve inwoners dragen bij aan de vitaliteit van de gemeente. (Gemeentelijke) kunst in de openbare ruimte(n) zorgt ervoor dat mensen kunnen genieten in hun eigen woonomgeving. Bovendien brengt kunst mensen samen. Iedereen heeft een mening over kunst en iedereen kan meedoen aan
kunst: zowel in het actieve (kunst maken) als in het passieve (genieten van kunst). Hiermee draagt kunst bij aan de vitaliteit van de dorpen. • Kunst vergroot de betrokkenheid van inwoners. Ieder dorp in onze gemeente heeft zijn eigen identiteit. Gemeenschappelijke herinneringen, activiteiten en symbolen vertellen een verhaal over het heden en verleden van inwoners en bezoekers. (Gemeentelijke) kunst in de openbare ruimte(n) levert daaraan een essentiële bijdrage. Kunstwerken vereeuwigen de verhalen van de plek en geven inwoners een gevoel bij hun eigen geschiedenis. Een voorbeeld hiervan zijn de schapen op de rotonde in Leersum. Door jongeren zelf met kunst bezig te laten zijn en de kunstwerken tentoon te stellen, worden ook jongeren betrokken bij de eigen omgeving. • Kunst vergroot de eigenheid en herkenbaarheid van de dorpen. De unieke, onderscheidende kwaliteit van kunst versterkt de identiteit van een plek. Zo dragen kunstwerken bij aan de herkenbaarheid en beeldvorming van de omgeving. (Gemeentelijke) kunst fungeert ook als oriëntatiepunt in een bebouwde omgeving. Op deze manier krijgen de dorpen een eigen gezicht, dat ook door bezoekers wordt herkend. 2.3
Visie
De visie op gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n) is als volgt: Wij zijn een gemeente van leefbare dorpen met een eigen identiteit. Binnen de dorpen is de sociale samenhang groot. Kunst verbindt mensen onderling, vergroot de onderlinge betrokkenheid en draagt bij aan de eigenheid en herkenbaarheid van de diverse dorpen. Daarnaast draagt kunst bij om de gemeente richting bezoekers op de kaart te zetten. Kortom, kunst is geen doel op zich, maar een middel om: - sociale samenhang tussen mensen onderling te bevorderen - eigen identiteit van de dorpen tot uitdrukking te brengen - onze gemeente naar buiten toe te profileren Om de gemeentelijke kunst op deze manier in te kunnen zetten, is het noodzakelijk dat aan een aantal voorwaarden op gebied van onderhoud, beheer en aankoop wordt voldaan. Pas daarna is het mogelijk om kunst in te gaan zetten als middel om gemeentelijke doelen te verwezenlijken. Daarnaast heeft de gemeente een wettelijke (Auteurswet) en morele (voldoende verzekeren) verplichting om goed voor haar kunstwerken te zorgen. Hierover gaat het in het volgende hoofdstuk.
5
3 Voorwaarden scheppen is (g)een kunst
We hebben een wettelijke én morele plicht om onze kunst in de openbare ruimte(n) goed te beheren. Uit de Auteurswet (1912) vloeit voort dat wij als eigenaar van de gemeentelijke kunst (met name de auteursrechtelijk beschermde kunst) een langdurige verantwoordelijkheid hebben (tot 70 jaar na het overlijden van de maker), deze kunst op een goede manier te beheren, te onderhouden en waar nodig te restaureren. Dat staat niet letterlijk in de wet, maar kan wel zo worden uitgelegd. Verder is in artikel 25 van de Auteurswet opgenomen dat een maker zich kan verzetten tegen wijziging, verminking, vervorming of andere aantasting van zijn werk. Dit betekent dat op ons een impliciete zorgverantwoordelijkheid rust. We moeten ervoor zorg dragen dat de kunstwerken niet worden gewijzigd, verminkt, vervormd of anderszins aangetast1. Daarnaast hebben wij ook de morele plicht om onze kunst goed verzekerd te hebben. In deze tijd van (brons)roven is het niet verantwoord om geen goed beeld te hebben van onze kunst in de openbare (buiten) ruimte(n) en deze niet of niet voldoende verzekerd te hebben. Tenslotte is het ons visitekaartje naar buiten toe, dat de gemeentelijke kunstwerken in de openbare ruimte(n) goed onderhouden zijn en een verzorgde uitstraling hebben. Op grond hiervan verplichten wij ons tot een aantal maatregelen op diverse terreinen: - Inventarisatie: wat hebben we? - Beheer & Onderhoud: op niveau brengen en houden van de gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n). - Aankoopbeleid: wat doen we met toekomstige aankoop van gemeentelijke kunst? Hoe willen we hier (duurzaam) mee omgaan? - Organisatie: organisatorisch moet de gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n) geborgd worden. Dit geldt zowel intern (gemeentelijke afdelingen) als extern (kunstcommissie, tentoonstellingscommissie). Deze onderwerpen zijn voorwaardenscheppend, om te kunnen komen tot het inzetten van gemeentelijke kunst als middel om sociale cohesie in de dorpen te bevorderen (participeren) en de gemeente richting bewoners en bezoekers op de kaart te zetten (profileren). 3.1
Inventarisatie gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n)
Om gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n) op niveau te kunnen brengen, is het allereerst nodig om deze kunst in beeld te krijgen. Na de herindeling in 2006 was er geen inventarisatie voorhanden, waarin alle kunstwerken beschreven stonden. In 2009 hebben wij een inventarisatie en taxatie laten uitvoeren naar ons kunstbezit in de openbare buitenruimte. We hebben nu in beeld welke kunst er in de openbare buitenruimte te vinden is en wat hiervan de waarde is. Uit de inventarisatie blijkt dat in onze gemeente 38 kunstobjecten te vinden zijn in de verschillende dorpen (zie bijlage I). Ons kunstbezit
1
Beleidshandreiking Beheer en Behoud Oorlogsmonumenten, drs. Niels Weitkamp ea, 2009
wordt getaxeerd op ruim 700.000,00 euro2. Daarnaast zijn er in de gemeente ook nog een aantal oorlogsmonumenten (WO II) te vinden en andere monumenten (dit varieert van een herdenkingsmonument Waterloo tot een Uilentoren en een Schaepmanmonument). In deze notitie wordt alleen uitgegaan van de kunstobjecten. In 2006 en 2007 is een poging gedaan om het gemeentelijke kunstbezit binnen in kaart te brengen. Er is een aanvang genomen om alle opgeslagen kunst uit de voormalige gemeentehuizen te inventariseren, in één depot onder te brengen en te verzekeren. Inmiddels is er een redelijk beeld ontstaan van het gemeentelijke kunstbezit. Hierin moet nog wel een slag worden gemaakt: alle kunst in de bestaande gemeentehuizen (dat wil zeggen Driebergen en Leersum) is nog niet in kaart gebracht. Het is belangrijk dat dit wel gebeurt voordat de verhuizing plaatsvindt naar het nieuwe gemeentekantoor (naar verwachting in 2012), zodat een compleet beeld ontstaat van het totale gemeentelijke kunstbezit. Voorstel: 2011: we brengen ons gemeentelijk kunstbezit in totaliteit in beeld. Dit houdt concreet in dat de kunst op de locaties Driebergen en Leersum zal worden geïnventariseerd, getaxeerd en voldoende verzekerd. 3.2
Beheer en onderhoud bestaande kunstwerken
Uit de inventarisatie van de gemeentelijke kunst in de openbare buitenruimte is gebleken dat een aantal kunstwerken beschadigd is en/of gereinigd moet worden. Na de herindeling is het beheer van de kunst in de openbare ruimte geschaard onder de toenmalige afdeling accommodaties. Dit bracht de nodige dilemma’s met zich mee, aangezien de afdeling accommodaties niet de know how en budgetten heeft om kunstwerken op een duurzame manier te onderhouden. Regulier planmatig onderhoud wordt op dit moment daarom niet uitgevoerd. Op incidentele basis (meestal op basis van verzoeken van inwoners) worden kunstwerken opgeknapt en/of schoongemaakt. De kunstwerken zullen moeten worden opgenomen in een beheersysteem. Dit kan binnen de systemen van openbare ruimte. Hiervoor moeten nog aanvullende inventarisaties en technische inspecties plaatsvinden. Vervolgens moet per kunstwerk, of voor het totaal, de ambitie van het onderhoud worden bepaald. Daarna kan ook voor kunstwerken een meerjaren onderhoudsplan gemaakt worden, waardoor inzichtelijk wordt wanneer de gemeentelijke kunst in de buitenruimte wordt opgeknapt en hoe deze wordt onderhouden Naast jaarlijks regulier onderhoud zal hierin ook aandacht moeten zijn voor het eenmalig wegwerken van achterstallig onderhoud. Op basis van jaarlijks uit te voeren inspecties zal worden bepaald of het onderhoud moet worden bijgesteld. Verder is gebleken dat de buitenkunstwerken in onze gemeente niet verzekerd zijn. Dit is een ongewenste situatie, zeker gezien de vele bronsroven van de afgelopen jaren. Wat betreft het gemeentelijke kunstbezit binnen: de kunst in het gemeentelijke depot (of wat daaruit is uitgeleend binnen de organisatie) is verzekerd middels een aparte kunstverzekering. De kunst, die aan de wanden hangt in de gemeentehuizen in Driebergen en Leersum (en nog niet getaxeerd is), valt onder de inboedelverzekering van de gemeente. Dit is geen gewenste situatie, aangezien kunst apart verzekerd moet zijn, om een bepaalde dekking te garanderen. Verder zijn er geen onderhoudsplannen voor de kunstwerken binnen. Ook is de uitleen van kunst niet geformaliseerd (wordt slechts bijgehouden in een Excel bestand).
Taxatierapport Buitenbeelden/sculpturen, monumenten en publiekstoegankelijke (kunst) monumenten gemeente Utrechtse Heuvelrug, I. Rozendaal-Wilmze, 1 oktober 2009
2
7
Om de gemeentelijke kunst toegankelijk te maken voor meer publiek, is het belangrijk dat bij de aankleding van openbare ruimten nadrukkelijk wordt gekeken of de gemeentelijke kunst hier een plek kan krijgen (cultuurhuizen, gemeentewinkel etc). In het nieuwe gemeentehuis wordt een ruimte ingericht als depot voor de gemeentelijke kunst. Voorstel: 2011-2012: Het beheer van de kunst buiten op orde brengen en houden. Hiervoor moeten aanvullende inventarisaties en inspecties plaatsvinden. Vervolgens wordt een meerjaren onderhoudsplan gemaakt, waarbij rekening wordt gehouden met de (achterstallige onderhouds)staat van de kunstwerken (de meest vervallen kunstwerken het eerste opknappen) en het periodiek professioneel schoonmaken van kunstwerken. Het beheer van de kunst binnen op orde brengen en houden. De kunstwerken worden schoongehouden, opgehangen en gerepareerd (of er worden bij specialistische zaken professionals ingehuurd). Kunstwerken in het depot worden beheerd en er komt een uitleenmodule, waardoor het mogelijk is om intern kunst uit te lenen via de servicedesk. Op de kortst mogelijke termijn een kunstverzekering afsluiten voor alle kunst in openbare ruimte, zowel binnen als buiten. 3.3
Aankoopbeleid nieuwe kunstwerken
(Gemeentelijke) kunst in de openbare ruimte(n) is belangrijk voor de sociale samenhang in en identiteit van de dorpen. Kunst is niet statisch, maar een dynamisch geheel, waarbij ook vernieuwing hoort. Dit brengt met zich mee dat we periodiek nieuwe kunstwerken aankopen, of dat er kunstwerken worden verwijderd of verplaatst. Het gaat ons daarbij niet om het opbouwen van een actieve kunstcollectie, maar om het incidenteel aankopen van nieuwe kunstwerken. Onze structuurvisie 2030 is hierin leidend. Nieuwe kunstwerken moeten hierin passen. Dit houdt in dat het aan te kopen kunstwerk de beeldkwaliteit van een dorp moet versterken, moet passen binnen de identiteit van een dorp en ook dat inwoners zich erin moeten herkennen. Inwoners moeten dus mee kunnen beslissen over de aankoop van een nieuw kunstwerk. We willen een kunstcommissie in het leven roepen, met onafhankelijke, ter zake deskundige mensen, die de gemeente adviseert over de aankoop van nieuwe kunstwerken. In deze commissie zal ook inbreng van inwoners/omwonenden zijn. Zie verder paragraaf 3.4 Organisatie voor de nadere invulling. Om nieuwe kunstwerken te kunnen realiseren, zijn middelen nodig. We willen daarom de 1% regeling bij kapitaalwerken toepassen. Deze regeling bestond al in de voormalige gemeenten Doorn en Leersum en wordt nu geharmoniseerd, zodat de regeling op de gehele gemeente van toepassing is. Dit houdt in dat 1% van de totale bouwsom bij nieuw- of verbouw dient te worden besteed aan een kunstwerk. Voorstel: Op termijn de 1% regeling bij kapitaalwerken, zoals deze bestond in de voormalige gemeenten Doorn en Leersum, harmoniseren en gebruiken voor aankoop van nieuwe kunst. De harmonisering wordt pas uitgevoerd, als de financiën van de gemeente dit toelaten.
3.4
Organisatie
Om de gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n) optimaal te kunnen beheren en onderhouden, moet de kunst goed geborgd zijn in de ambtelijke organisatie. Door het DirectieTeam (DT) zal hierover een besluit worden genomen, waarin meegenomen wordt het beheer en onderhoud van de kunstwerken (binnen en buiten), een verzekering van alle gemeentelijke kunst en de aankoop van nieuwe kunst. Daarnaast willen we externe partijen betrekken bij de organisatie van gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n). We stimuleren daarom de totstandkoming van de volgende commissies: •
Een kunstcommissie. Deze commissie is een afspiegeling van de samenleving en heeft de volgende taken: - Ons adviseren bij de aankoop van nieuw kunstwerken. Per kunstproject wordt bepaald wat de inbreng van bewoners is. Dit kan variëren van het voorleggen van een aantal opties aan inwoners, tot het tijdelijk toetreden tot de commissie van een aantal bewoners. - Ons eenmalig een advies uitbrengen inzake de toekomst van de bestaande gemeentelijke kunstwerken in de buitenruimte. Welke kunstwerken passen bijvoorbeeld helemaal niet meer in de huidige tijd, welke kunstwerken kunnen beter herplaatst worden, welke kunstwerken kunnen beter helemaal verwijderd worden? - Ons eenmalig een advies uitbrengen over eventuele adoptie van bepaalde kunstwerken in de buitenruimte door omwonenden of andere betrokkenen. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat een groep inwoners een kunstwerk in de buurt wil adopteren om het schoon te houden.
Met de kunstcommissie zal jaarlijks een overeenkomst worden gesloten welke taken de kunstcommissie uitvoert/welke prestaties worden geleverd en welk budget hiervoor beschikbaar is. Aan de kunstcommissie kunnen ook andere opdrachten worden verstrekt, bijvoorbeeld bij het realiseren van de projecten uit hoofdstuk 4. • -
-
Een tentoonstellingscommissie. De commissie heeft de volgende taken: Coördineren en organiseren van de tentoonstellingen in cultuurhuizen Doorn Pleiade en Leersum De Binder, waarbij zowel amateur kunstenaars (2/3e van het jaar) als professionele kunstenaars (1/3e van het jaar) kunnen exposeren. Opstellen van minimale kwaliteitseisen, waaraan een exposant moet voldoen (waarbij in het oog gehouden wordt dat het vaak om amateurkunst gaat). Wisselexposities organiseren van het gemeentelijke kunstbezit op openbare plekken in cultuurhuizen en andere openbaar toegankelijke gebouwen. Het digitaal ontsluiten (in overleg met Centrum voor Beeldende Kunst (CBK)) van de gemeentelijke kunst in de openbare ruimte(n) en het digitale bestand actueel houden.
Voorstel: 2011-2012: Binnen de gemeentelijke organisatie borgen van de gemeentelijke kunst (zowel binnen- als buitenkunst). Stimuleren van totstandkoming van een kunstcommissie en een tentoonstellingscommissie.
9
4 Uit de Kunst!
Zodra voldaan is aan de voorwaarden, zoals omschreven in het vorige hoofdstuk, kan uit de kunst meer worden gehaald dan tot nu toe gebeurde. De kunst kan dan worden ingezet om: - De sociale samenhang tussen mensen onderling te bevorderen (participeren) - onze gemeente op de kaart te zetten richting inwoners en bezoekers (profileren) Hiermee haakt kunst aan op de beleidsdoelstellingen van ons cultuurbeleid 2010-2013 Participeren en Profileren en op de Structuurvisie 2030 Groen dus Vitaal. Door middel van een aantal projecten worden inwoners (jeugd, jongeren en volwassenen) gestimuleerd om mee te gaan doen, terwijl bezoekers worden geïnspireerd en gefascineerd door de kunst. Deels zijn deze projecten ondergebracht in het programma Beeldbepalend in het Cultuurbeleid 2010-2013, deels zijn het nieuwe projecten. • Project Ben ik in Beeld? Jeugd (4-12 jaar): De (gemeentelijke) kunst in de openbare buitenruimte wordt onder de aandacht gebracht van de basisschooljeugd. Door middel van een lesprogramma behandelen de leerlingen een kunstwerk in de buurt en brengen hier ook een bezoek aan. Op deze manier maken ze op een laagdrempelige manier kennis met kunst in eigen dorp/omgeving. Dit bevordert de betrokkenheid van de jeugd op de eigen omgeving. Ook zal een kind meer kunnen gaan genieten van een kunstwerk, als het meer weet over de achtergrond van het kunstwerk. We ondersteunen dit project de komende vier jaar met een subsidie (Participeren). • Kunstprojecten Jongeren (12-18 jaar): Jongeren worden betrokken bij het creëren van nieuwe kunstwerken. Voorbeeld hiervan is een keramiekproject in Amerongen (in het kader van de opening van het kasteel in 2011), waarbij middelbare scholen via maatschappelijke stages leerlingen lieten meewerken (onder leiding van een professioneel kunstenaar) aan keramiekkunstwerken, die tentoongesteld zijn op rotondes in Amerongen. Jongeren leren zich zo op een creatieve manier te uiten en zullen zich ook meer verbonden weten met de omgeving, als hierin een kunstwerk staat, waaraan ze zelf hebben meegewerkt. We vinden deze vorm van kunstuiting belangrijk en stimuleren dit door middel van incidentele subsidies kunst en cultuur (Participeren en Profileren). • Tentoonstellingen/exposities: We vinden het belangrijk dat inwoners de gelegenheid krijgen om hun (amateur)kunst tentoon te stellen. Hierdoor krijgen inwoners de gelegenheid om mee te doen aan de samenleving en kunnen andere inwoners hiervan genieten door het bekijken van de kunst. We stellen onze cultuurhuizen hiervoor beschikbaar (Participeren en Profileren). • Project Ontsluiten Beeldende kunst in de openbare buitenruimte: Fysiek: We willen de gemeentelijke kunstwerken in de openbare buitenruimte meer met elkaar verbinden en aantrekkelijk maken voor bezoekers. Nu zijn het allemaal afzonderlijke objecten
zonder veel samenhang. Wij willen hierin meer samenhang creëren en daarom ontwikkelen we een boekje (met kaart), waarin alle gemeentelijke kunstwerken genoemd staan, voorzien van foto en een korte omschrijving van het kunstwerk. Deze kunstwerken worden op een kaart ingetekend, waardoor belangstellenden de kunstwerken kunnen bezoeken (Profileren). We hebben hiervoor een eenmalige financiële bijdrage beschikbaar. Digitaal: Het is belangrijk dat inwoners en bezoekers weten welke kunst in de openbare ruimte voorhanden is. Men kan zich dan verdiepen in de kunst in de eigen omgeving. We willen daarom de inventarisatie van de kunst in de openbare buitenruimte digitaal ontsluiten en op de website plaatsen (Participeren en Profileren). We stellen hiervoor een bedrag beschikbaar. Deze lijst met projecten is niet afgesloten. Als er meer kunstprojecten komen, die bijdragen aan gemeentelijke doelen op het gebied van participeren en profileren, kunnen deze worden toegevoegd.
11
5 De kunst gaat voor de baat uit
Om onze Kijk op Kunst te realiseren, zijn middelen nodig. Deels zijn deze aanwezig in de begroting en in het Cultuurbeleid 2010-2013. Daar waar het gaat om het op orde brengen van bestaande kunstwerken, is geen geld voorhanden. Hieronder is per project aangegeven welke kosten dit met zich meebrengt en een eventuele dekking. Eenmalige kosten: Projecten Inventarisatie kunst binnen Opstellen meerjaren onderhoudsplannen kunst buiten Aankoop nieuwe kunst Ontsluiten Beeldende Kunst (boekje met kunstwerken) Ontsluiten gemeentelijke Kunst openbare ruimte(n) (digitaal op website gemeente) Module voorraad/uitleenbeheer kunst binnen Structurele kosten: Projecten
Kosten
Dekking
€ 800,00 pm
Pm pm
1% regeling kapitaalwerken Cultuurbeleid 2010-2013 Participeren en Profileren
€ 500,00
€ 500,00
Kosten
Verzekeren kunst buiten Verzekeren kunst binnen Regulier onderhoud kunst buiten Groot onderhoud kunst buiten Kunstcommissie Tentoonstellingscommissie; Inclusief werkbudget onderhoud website Ben ik in Beeld?
€ 11.000,00 € 5.000,00 € 15.000,00
Kunstprojecten jongeren (2
€ 4.000,00
Dekking
€ 37.000,00 € 1.000,00 € 1.500,00
€ 2.500,00
Cultuurbeleid 2010-2013 Participeren en Profileren Incidentele subsidie
per jaar)
Binnen onze begroting is jaarlijks een post van € 13.647,00 voor onderhoud kunst. Hieruit kunnen voor het jaar 2011 de incidentele kosten worden gedekt, inclusief de pm kosten voor opstellen van meerjaren onderhouds plannen. Structureel is jaarlijks een bedrag nodig van € 70.500,00 (de projecten Ben ik in Beeld? en de kunstprojecten voor jongeren worden uit subsidies betaald). Hiervan kan € 13.647,00 worden gedekt uit het bestaande budget. Er blijft een structureel tekort van € 56.853,00. Dit betreft met name het regulier en groot onderhoud van kunstobjecten in de buitenruimte. Hiervoor is in het verleden nooit geld gereserveerd. Om de kunst in de buitenruimte op orde te houden, is het noodzakelijk dat hiervoor nu wel een bedrag wordt vrijgemaakt. Ook is in het verleden nooit rekening gehouden met het (voldoende) verzekeren van onze kunstobjecten (met name die in de openbare buitenruimte). Ook hiervoor is het noodzakelijk dat er een bedrag wordt vrijgemaakt, zodat de kunstobjecten voor de toekomst goed verzekerd zijn.
13
Bijlage I: inventarisatie gemeentelijke kunstobjecten in de openbare buitenruimte
Dorp
Object
Naam/omschrijving kunstwerk
Auteur
Jaar vervaardiging
Amerongen (aan muur vml gemeentehuis)
Modern bronzen wandsculptuur
Figuren met bazuinengel
onbekend
Amerongen (Haarweg 23 school Wegwijzer) Amerongen (voor Tabaksteeltmuseum)
Metalen zonnewijzer Bronzen beeld op granieten sokkel
Wegwijzer Sigaar
Onbekend, wellicht Paul Kingma W. Jonkers Kunstsmederij Paul Kingma
onbekend
Leersum (Dreef) Leersum (Dreef 88 Meander) Leersum (rotonde Rijksstraatweg Torenzicht) Leersum (Kerkplein) Leersum (Enghlaan) Leersum (Bovenpad) Leersum (winkelcentrum)
Bronzen sculptuur Bronzen sculptuur
Welzijn Daphne
Hans Bayens Gabriel Sterk
1977 1972
Zwerfkeien en metaal
De Schapentrek
Cees van Swieten
onbekend
Bronzen sculptuur Bronzen sculptuur Bronzen sculptuur Bronzen sculptuur
De Wachtkamer Schapendrift Uil met twee gezichten Kreles
Hans Bayens Jan Spiering Paul Kingma Jose Geelhoed
1987 1975 1988 2006
Maarn (Trompstaete)
Roestvrij stalen sculptuur Bronzen sculptuur
Wij zijn de Tijd
Kees Verweij
2005
De Spoorwegwerker
1987
Maarn (Ted Visserweg) Maarn (school De Ladder)
Bronzen sculptuur Gedeeltelijk gekleurd Azobé houten sculptuur
Genesis Drie houten balken/palen in de vorm van twee op elkaar staande (gekleurde) figuren
Frankje MagerBoddens Hosang Wout Maters Henk de Vis
1974-1979 1974
Maarsbergen (SGM)
Bewerkt marmeren gevelobject/kunst
Kunstobject
Onbekend
Jaren 70
Maarn (Burg Langeplein)
1983
Maarsbergen (SGM)
Doorn (Langbroekerweg/De Beaufortlaan) Doorn (politiebureau) Doorn (Nicolaasschool)
Doorn (opslag Kraan) Doorn (opslag Boswijk)
Doorn (school Kameleon) Doorn (Cultuurhuisplein) Doorn (Plein 1923)
Driebergen (hoek Traay/Korte Dreef) Driebergen (schoolplein Jenaplan school Driebergen (Heidetuin) Driebergen (School Akkerhof) Driebergen (Sparrenheide) Driebergen (Hoofdstraat, hoek Buzziburglaan) Driebergen (Faunalaan, nabij Otra Banda) Driebergen (De Lei)
Driebergen
object Grijs/groen gepatineerd bronzen sculptuur
Jongeman, zittend op een knie, met valk
Onbekend
1957
Kegelvormig bouwwerk naar model van oude grenspaal Wit geverfd bronzen sculptuur Geïntegreerd kiezelstenen wandsculptuur Grijs gepatineerd bronzen sculptuur Gecombineerde techniek staal, glas, neon Veelkleurig, fiber/glasvezel sculptuur Gestileerde boom van corten-staal RVS spriet en zithoek
Grenspaal
Joyce Bloem
1990
Haan
Joop Henkman
1960
Diverse rechthoekige voorstellingen
Onbekend
Jaren 70
Pinguïns
Fred Tuijnman
1989
De Lantaarnpaal
Albert in ‘t Veld
1991
Kameleon
Onbekend
2002
Spring
Piet Warffemius
2010
Thorms Danser
A.P. Compaan
1991
Bronzen sculptuur
Herinneringen
Jits Bakker
1983
Bronzen sculptuur
Kind met Schooltas
Rien Groene
1978
Zandstenen sculptuur Betonnen sculptuur Bronzen sculptuur/waterpl astiek Bronzen sculptuur
Lied van de Heide
Paul Miedema
1981
Kringspel
Bert Bovenberg
1980
Fontein, bestaand uit zeven kegelvorming schalen op palen Abstracte figuren/dieren
Hedda Willem Buijs
1970
Theo van der Nahmer
1966
Bronzen sculptuur
Ei
Onbekend
Onbekend
Bronzen sculptuur (gedeeltelijk groen gepatineerd) Stalen sculptuur
Onder Moeders Vleugels
Marja Breij
1989
Tension
Frans de Boer
1991
15
(gemeentehuis) Driebergen (Meerkoet, nabij Hoenderdaal) Driebergen (Jagersdreef, school Uilenburcht) Driebergen (naast brandweerkazerne)
Zandstenen/granie ten sculptuur Groen gepatineerde bronzen sculptuur Bronzen sculptuur
Tussen Chaos en Orde
Driebergen (Park Seminaire) Driebergen (wijk Groenhoek)
Bakstenen/roestvri jstalen Metaal en baksteen
Torentje met daaromheen zitbank Rode en blauwe metalen vlaggenmast met vlaggen op piramidevormige sokkel
Uil
De Gemeentekar
Cornelius Rogge Rien Groene
1991 1978
Inge, barones van Oldenzeel tot Oldenzeel Onbekend
2000
1987
Onbekend
Onbekend
