Kijk een kikker Maak kennis met kikkers van Nederland!
Achtergrond informatie bij de lespakketten
• Kennis maken • Observeren • Leren
BIJLAGEN - Algemene informatie over Nederlandse amfibieën voor docenten - Tekst: Informatie over amfibieën voor kinderen - Kikkers in de klas! - Nederlandse amfibieën herkennen
Algemene informatie over Nederlandse Amfibieën voor docenten. Amfibieën Amfibieën zijn gewervelde koudbloedige dieren. Dat betekent dat ze een skelet hebben en dat hun lichaamstemperatuur afhankelijk is van de temperatuur van hun omgeving. Het leven van amfibieën speelt zich deels in het water en deels op het land af. Het woord amfibie betekent dan ook “aan beide kanten levend. Voor de voortplanting zijn amfibieën gebonden aan water. Hier worden in het voorjaar de eieren afgezet (= gelegd) en ontwikkelen de larven (dikkopjes, kikkervisjes) zich. De larven hebben kieuwen en kunnen dus onder water ademhalen net zoals vissen. Bij de metamorfose verliezen larven hun kieuwen en krijgen ze longen en poten. Vanaf dat moment moeten ze hun zuurstof uit de lucht halen. In de winter houden de meeste soorten een winterslaap/rustperiode op vorstvrije plekken. In Nederland komen 16 amfibieën voor. Kikkers o bastaardkikker o poelkikker o meerkikker o bruine kikker o heikikker o boomkikker Padden o gewone pad o rugstreeppad o knoflookpad o vroedmeesterpad o geelbuikvuurpad Salamanders o vuursalamander o kamsalamander o vinpootsalamander o Alpenwatersalamander o kleine watersalamander
Leerkracht informatie groepen Groepen 1 t/m 8
2
Kikkers In Nederland komen zes soorten kikkers voor. In de paartijd roepen de mannetjes de vrouwtjes met kwaakgeluiden. Wanneer er een vrouwtje in de buurt komt klimt het mannetje op haar rug en houdt zich stevig vast. Daarvoor zijn ze goed uitgerust, want bij alle kikkers en padden ontwikkelen de mannetjes speciale ruwe plekken aan de binnenkant van de voorpoten. Wanneer het vrouwtje haar eitjes afzet in het water bevrucht het mannetje ze door zijn sperma erover uit te storten. De bruine kikker en de heikikker leggen hun eitjes vroeg in het voorjaar, meestal in de maand maart. Het dril van de bruine kikker is makkelijk te vinden. De groene kikker legt zijn eitjes later. Je ziet ze liggen in het water, als grote gelatineachtige klompen: het kikkerdril. Paddendril ziet er anders uit dan kikkerdril. Paddendril is geen klomp die bestaat uit honderden ronde eitjes maar is een lang snoer met daarin kleine eitjes. Veel minder bekend is het dril van de boomkikker dat half mei in het water wordt afgezet. De boomkikker legt meestal tegelijk met de groene kikker kleine klompjes ter grootte van een walnoot tussen de waterplanten. Uit deze eitjes komen kikkervisjes of dikkopjes met uitwendige kieuwen, als je goed kijkt zie je de kieuwen als franje bij de kop. De eerste dagen eten de kikkervisjes hun eigen ei resten op, later eten ze vooral plantaardig materiaal. Na ongeveer twee maanden ( bij buitentemperatuur, in de klas gaat dit sneller) krijgt het kikkervisje achterpootjes en longen, daarna komen langzaam de voorpootjes. Hun staartje schrompelt langzaam weg. Het is nu een volgroeid kikkertje geworden. Bruine kikkers en groene kikkers komen algemeen voor in Nederland, de andere soorten zijn veel minder algemeen. Padden In ons land komen vijf soorten padden voor. De gewone pad, rugstreeppad (en knoflookpad) leggen hun eieren in lange dunne snoeren in het water. Uit deze snoeren komen na enkele weken larven. De knoflookpad legt vrij korte dikke snoeren. De geelbuikvuurpad zet haar eieren per stuk of in kleine groepjes af. De vroedmeesterpad dankt zijn naam aan de speciale broedzorg. De mannetjes nemen na de bevruchting het snoer van ongeveer 50 eieren over van het vrouwtje en wikkelen het om hun achterpoten. Zo dragen ze hun broed enkele weken op het land met zich mee. Vlak voor het uitkomen van de eitjes laat de pad het snoer los in het water, waarna de eitjes meteen uitkomen. Paddenlarven ondergaan net als kikkers ook een metamorfose. Salamanders In Nederland komen vier soorten watersalamanders en een soort landsalamander voor. Volwassen watersalamanders trekken in het voorjaar naar het water om zich voort te planten. De mannetjes maken zich in deze periode extra aantrekkelijk, ze krijgen een kam op hun rug en hun staart krijgt meer kleur. Na de inwendige bevruchting, dit is dus anders als bij kikkers, leggen de vrouwtjes hun eieren. Met hun achterpoten vouwen ze de eitjes stuk voor stuk in een waterplantblaadje. Twee weken later komen uit de eitjes piepkleine salamanderlarfjes met uitwendige kieuwen. Na zo’n drie maanden zijn de salamandertjes volgroeid. De enige landsalamander van Nederland is de vuursalamander, hij komt alleen maar in Zuid-Limburg voor. In de herfst paren de vuursalamanders, in de buik van het vrouwtje begint de ontwikkeling van de larven. In april kruipen de vrouwtjes ’s nachts naar de oever van heldere Leerkracht informatie groepen Groepen 1 t/m 8
3
bronbeekjes om hier de larfjes af te zetten. De larven ondergaan een metamorfose tot het volgroeide vuursalamanders zijn.
Informatie over amfibieën voor kinderen Amfibieën Zoals je misschien wel weet zijn kikkers, padden en salamanders amfibieën. Amfibieën kunnen zowel op het land als in het water leven. Als ze uit hun eitje zijn gekropen leven ze als larve in het water. Ademhalen doen ze als vissen, dus met kieuwen. Tijdens hun gedaanteverwisseling krijgen kikkers en padden pootjes en longen, waardoor ze ook op het land kunnen leven. Waarom horen kikkers, padden en salamanders bij elkaar? Amfibieën hebben een kale naakte huid, die dun is. Amfibieën hebben geen constante lichaamstemperatuur. We noemen ze “koudbloedig” Zoogdieren en vogels hebben een constante lichaamstemperatuur. Bij mensen is de lichaamstemperatuur bijvoorbeeld 37 graden Celsius. Vogels en zoogdieren (dus ook de mens) noemen we “warmbloedig”. Verschillen Kikkers en padden lijken veel op elkaar, toch zijn er duidelijke verschillen. Kikkers kunnen goed springen. Padden kunnen dit absoluut niet. Als ze hun best doen komen ze niet verder dan een klein hopje. Dan is er nog een verschil, kikkers hebben een gladde en vaak mooi gekleurde huid. De huid van padden is bobbelig en meestal bruinachtig van kleur. Salamanders zijn ook makkelijk te herkennen. Ze hebben een lange staart en springen kunnen ze niet. Winterslaap Amfibieën houden een winterslaap. Als het koud begint te worden kruipen ze weg in de modder onder water, of verstoppen zich op andere vorstvrije plekken op het land. Tijdens de winterslaap bewegen ze niet en hebben daarom ook maar heel weinig voedsel nodig. Het kleine beetje dat ze gebruiken, hebben ze in de zomer in de vorm van vet opgeslagen. Tijdens hun winterslaap hebben kikkers, padden en salamanders ook maar heel weinig zuurstof nodig. Omdat hun huid zo dun is, kan er zuurstof door naar binnen. Zo kunnen ze dus toch “ademen” terwijl ze onder de modder zitten. Rond februari komen de eerste amfibieën weer naar boven. Voedsel Volwassen kikkers, padden en salamanders eten insecten en andere kleine beestjes. Bij kikkers moeten de insecten wel bewegen anders ziet de kikker ze niet. Kikkers en padden hebben een kleverige tong. Die tong klapt naar buiten als er een prooi dichtbij is. De prooi blijft aan de tong plakken. Onmiddellijk gaat de tong terug en heeft de kikker de prooi gevangen. Ook salamanders leven een deel van het jaar op het land. Daar jagen ze op insecten. De rest van het jaar leven ze in het water waar ze waterdiertjes eten.
Leerkracht informatie groepen Groepen 1 t/m 8
4
Voortplanting Amfibieën leggen eieren in het water. Bij kikkers en padden gaat het mannetje op zoek naar een vrouwtje. Ze proberen een vrouwtje te lokken door te kwaken. De boomkikker en de rugstreeppad kunnen heel hard kwaken, je kunt ze op een kilometer afstand al horen. Als hij een vrouwtje heeft gevonden, klimt hij op haar rug en houdt zich stevig vast. Het mannetje wacht tot het vrouwtje haar eitjes legt. Dan bevrucht hij de eitjes met zijn zaadcellen. Dit heet uitwendige bevruchting. Kikker- en paddeneitjes worden ook wel dril genoemd. Kikkerdril bestaat uit honderden of zelfs duizenden kleine geleiachtige rondjes met daarin kleine zwarte eitjes. Paddendril ziet eruit als een lange geleiachtige sliert met daarin allemaal kleine zwarte eitjes. Bij salamanders gaat de voortplanting iets anders. De mannetjes krijgen mooie kleuren en een kam om vrouwtjes te lokken. Bij de paring legt het mannetje een kegeltje met zaadcellen op de bodem van de sloot of poel. Het vrouwtje zwemt achter hem aan en neemt de kegeltjes op met haar geslachtsorgaan. Zo worden de eitjes bevrucht. Dit heet inwendige bevruchting. Het vrouwtje vouwt haar eitjes één voor één in blaadjes van waterplanten. Daar is ze dan ook wel enkele weken mee bezig. Amfibieën doen niet aan broedzorg zoals vogels en zoogdieren. Ze bewaken hun eitjes dus niet, daarom moeten ze er ook heel veel leggen. Van de duizenden dikkopjes in een sloot of poel worden er maar enkele volwassen. Gedaanteverwisseling Als de eitjes uitkomen, zien de jongen er nog niet zo uit als hun ouders, het lijken wel kleine visjes. Achter hun kop zitten uitwendige kieuwen. Daardoor haalt het diertje adem. Langzaam gaan er ook kieuwen groeien in het lichaam. Dit zijn inwendige kieuwen. Huidademhaling is ook belangrijk als het nog een larve is. Terwijl het diertje door zijn kieuwen ademt groeien er longen in zijn lichaam. Op een dag gaat de kieuwopening dicht en moet het diertje overschakelen op longademhaling. Na een tijdje krijgt het diertje ook pootjes. Bij padden en kikker komen eerst de achterpootjes en dan de voorpootjes; bij salamanders is het precies andersom. Als de voorpootjes beginnen te groeien wordt het staartje van kikkers en padden kleiner. Hij valt dus niet af. In de staart zitten veel bouwstoffen die het diertje nog goed kan gebruiken. Salamanders houden hun staart. Ze beginnen nu al echt op hun ouders te lijken. Amfibieën van Nederland In Nederland komen 16 soorten amfibieën voor. Achter de soortnaam staat hoe erg de soort is bedreigd in Nederland. Kikkers o middelste groene kikker - niet bedreigd o poelkikker – niet bedreigd o meerkikker - niet bedreigd o bruine kikker - niet bedreigd o heikikker – niet bedreigd o boomkikker - bedreigd Padden o gewone pad - niet bedreigd o rugstreeppad - gevoelig Leerkracht informatie groepen Groepen 1 t/m 8
5
o knoflookpad - bedreigd o vroedmeesterpad - kwetsbaar o geelbuikvuurpad - ernstig bedreigd Salamanders o o o o o
vuursalamander - bedreigd kamsalamander - kwetsbaar vinpootsalamander - kwetsbaar Alpenwatersalamander - niet bedreigd kleine watersalamander - niet bedreigd
De vuursalamander, vroedmeesterpad, geelbuikvuurpad, knoflookpad en boomkikker zijn erg zeldzaam in Nederland, ze komen nog maar op een paar plekken voor. Hoe zeldzaam zijn amfibieën? Vroeger waren er veel meer kikkers, padden en salamanders dan nu. Dat heeft een aantal oorzaken. Amfibieën hebben schoon water nodig om te leven. Veel sloten en poelen in Nederland zijn vervuild geweest, door het gebruik van veel mest en bestrijdingsmiddelen. Daardoor gaan veel amfibieën dood. Er worden ook veel poelen en sloten dicht gegooid omdat er ruimte nodig is voor het bouwen van huizen. Poelen waar het vee kon drinken zijn meer en meer vervangen door waterpompen. Hierdoor verloor de poel zijn functie voor de boer en werd de poel gedempt. Veel amfibieën zijn hierdoor zeldzaam geworden, sommige zelfs ernstig bedreigd. Er is een rode lijst gemaakt waar alle bedreigde amfibieën van Nederland op staan. Deze dieren moeten goed beschermd en geholpen worden. Gelukkig gaat het de laatste tijd iets beter met de Nederlandse amfibieën. Er zijn mensen die padden helpen met oversteken, zodat ze niet worden doodgereden. Er worden kikkerpoelen gegraven waar kikkers, padden en salamanders kunnen leven er worden minder zware bestrijdingsmiddelen gebruikt. Maar het gaat nog lang niet goed genoeg met ze. Ze hebben onze hulp nog hard nodig. Wist je dat? o Wist je dat in Japan een salamander leeft die bijna twee meter lang kan worden en 65 kilo kan wegen. o Wist je dat je de roep van een boomkikker op een kilometer afstand nog kan horen. o Wist je dat een gewone pad wel 16 jaar kan worden. o Wist je dat een rugstreeppad wel enkele kilometers kan lopen.
Leerkracht informatie groepen Groepen 1 t/m 8
6
Kikkers in de klas! Informatie. Het opkweken van kikkers en de wet Alle Nederlandse amfibieën zijn volgens de wet beschermd. Dit houdt in dat ze niet gevangen of verplaatst mogen worden. Het is echter wel toegestaan om kikkereitjes van de groene kikker en bruine kikker voor educatieve doeleinden op te kweken tot kikkervisjes en kikkertjes. Na de gedaanteverwisseling moeten de kikkertjes weer worden vrijgelaten op de plek waar ze vandaan komen. Het houden van volgroeide kikkers is verboden. Artikel 16. Van de verboden op het onder zich hebben en vervoeren, bedoeld in artikel 13 eerste lid, van de flora –en faunawet, wordt ten behoeve van onderzoek en onderwijs vrijstelling verleend voor eieren van groene kikkers ( Rana esculenta) en de bruine kikker (Rana temporaria), alsmede voor groene en bruine kikkers in al hun ontwikkelingsstadia, met uitzondering van exemplaren waarvan de metamorfose al is voltooid. Waarom kikkertjes opkweken in de klas? Wat is er leuker dan in de klas met de kinderen te volgen hoe uit kikkerdril kikkervisjes komen en hoe die kikkervisjes weer veranderen in echte kikkers? Van maart tot en met juni kunt u met de klas kikkerdril gaan zoeken bij de sloot, poel of beek in de buurt en dit in de klas verzorgen tot het echte kikkertjes zijn. Het is de bedoeling dat de kinderen de ontwikkeling van de kikker van dichtbij kunnen volgen. Hoe u de kikkertjes het best kunt kweken leest u in deze handleiding. Kikkerdril zoeken In maart heeft u de meeste kans om makkelijk kikkerdril te vinden. Bruine kikkers zetten dan grote eiklompen af. Ieder vrouwtje van de bruine kikker zet haar eigen eiklomp af. Door deze eiklompen te tellen, kunt u er achter komen hoeveel bruine kikkers er ongeveer zitten. Groene kikkers leggen tot juni eitjes. Deze zijn minder makkelijk te ontdekken dan die van de bruine kikker. Zoek aan de zonnige kant van de oever. Kikkers zoeken die plaatsen uit, omdat het water daar snel opwarmt en dat bevordert de ontwikkeling. Let er wel op dat u kikkerdril meeneemt en geen paddendril, dat is namelijk verboden. Kikker- en paddendril is makkelijk van elkaar te onderscheiden. Kikkerdril bestaat uit honderden kleine geleiachtige rondjes met daarin zwarte eitjes. Paddendril is een lange doorzichtige geleiachtige sliert met daarin allemaal kleine zwarte eitjes. Vergeet niet om een jampot of weckfles mee te nemen om de dril in te doen. Hoe kweek je kikkertjes op? Materialen: o Aquariumbak met water en een steen, stukje piepschuim of kurk waarop de kikkertjes kunnen rusten. o Klompje kikkerdril ten grote van een kippenei. o Voedsel voor de kikkervisjes. o Klein schepnetje om de kikkervisjes te vangen. o Stukje tuinslang van ongeveer 75 cm. lang.
Leerkracht informatie groepen Groepen 1 t/m 8
7
Een klein deel van een klompje kikkerdril is voldoende om een goed resultaat te krijgen. Wanneer de kikkervisjes los zijn van de dril, mogen er ca. 10 visjes per liter water aanwezig zijn. De kikkerdril kunt u in een aquariumbak met water met een temperatuur van 15 tot 25 graden in de klas zetten. Let er wel op dat deze bak niet in de felle zon staat maar wel voldoende licht krijgt. Na enkele dagen (5-7) komen de kikkervisjes uit de eitjes. Ze blijven dan nog een tijdje aan de eiklomp hangen, om deze op te eten. Na ongeveer drie dagen kunt u langzaam beginnen met voeren. U kunt kikkervisjes voeren met visvoer, gekneusde of gedroogde sla, andijvie, paardenbloembladeren en weegbree. Planten uit een sloot, waarop algen groeien, zijn ook erg geliefd bij kikkervisjes. U kunt beter te weinig dan teveel voeren. Teveel voedsel vervuild het water alleen maar. Maak het aquarium regelmatig schoon. Bij watervervuiling door bijvoorbeeld teveel voedsel, kunnen in een dag alle kikkervisjes doodgaan. Met behulp van een stuk tuinslang kunt u rommel van de bodem afzuigen. U doet dit door aan de slang te zuigen tot er water doorkomt. Als u de slang nu lager houdt dan het aquarium, zuigt hij het water uit het aquarium. Zo kunt u met de slang de bodem schoon zuigen (“hevelen”). Langzaam krijgen de kikkervisjes longen, ze hebben dan een plekje nodig om op uit te rusten, anders kunnen ze verdrinken. Een stukje piepschuim of kurk is voldoende. Als ze niet op het piepschuim of kurk kruipen moet u ze overzetten in een andere bak met een klein laagje water waarin ze niet kunnen verdrinken. U zult zien dat de kikkervisjes heel langzaam veranderen in kleine kikkertjes. Ze krijgen pootjes en hun staartje verdwijnt. Deze metamorfose oftewel gedaanteverwisseling duurt ongeveer 5 tot 8 weken. Wanneer de kikkervisjes echte kikkertjes zijn geworden, moeten ze weer vrij gelaten worden op de plek waar de eitjes zijn meegenomen. Breng de kikkertjes nooit naar een andere plek. Andere bewoners voor het aquarium. Om het aquarium op te vrolijken kunnen er natuurlijk een aantal dieren of planten bij in worden gezet. U kunt bijvoorbeeld poelslakken of posthoornslakken in het aquarium zetten. Waterkevers en libellenlarven kunt u ook in het aquarium zetten, maar let dan wel op dat grotere exemplaren kikkervisjes eten en dat is natuurlijk niet de bedoeling. Korte samenvatting. - Van maart tot juni kunt u kikkerdril gaan zoeken in een poel of sloot. Een klein deel van het klompje kunt u in een aquariumbak in de klas zetten. - Wanneer de kikkervisjes een dag of drie uit het ei zijn moet u beginnen met voeren. Als voer kunt u gekneusde of gedroogde sla, andijvie, paardenbloem, weegbree en visvoer gebruiken. - Maak de bak regelmatig schoon. - Wanneer de kikkertjes pootjes krijgen, krijgen ze ook langzaam longen. Zorg er dan voor dat ze op een steen of kurk kunnen rusten, anders verdrinken ze. - Na een week of zeven zijn de kikkertjes volgroeid en moet u ze terug zetten op de plek waar u het dril vandaan heeft gehaald. Veel plezier en succes met het kweken van de kikkertjes!
Leerkracht informatie groepen Groepen 1 t/m 8
8
Nederlandse amfibieën herkennen Amfibieën herkennen In Nederland komen zestien soorten amfibieën voor. Helaas zijn veel van deze soorten erg zeldzaam. Hieronder staan de vier meest voorkomende amfibieën van Nederland beschreven. De Bruine kikker (Rana temporaria) De bruine kikker is een vrij grote kikker. Hij kan ongeveer tien centimeter lang worden. De rug van de kikker is bruin van kleur, zijn keel en buik zijn witachtig. Ze hebben een duidelijke donkerbruine vlek aan beide kanten van hun kop. Bruine kikkers ontwaken in februari of maart uit hun winterslaap. Ze trekken dan meteen naar hun voortplantingsgebieden. Bruine kikkers kunnen niet echt kwaken, het geluid dat ze maken lijkt meer op knorren. Bruine kikkers zijn algemeen in Nederland. De groene kikker (Rana esculenta synklepton) Er zijn eigenlijk drie soorten groene kikkers. De poelkikker, de bastaardkikker en de meerkikker. Voor het gemak noemen we ze allemaal groene kikker. Alleen echte kenners kunnen deze drie soorten van elkaar onderscheiden. De groene kikker heeft een groene rug met zwarte of bruine vlekken. Zijn keel en buik zijn wit of grijzig gevlekt. Hij komt rond half maart uit zijn winterslaap. Mannetjes kunnen erg goed kwaken. Vooral in het voorjaar kun je de kwaakkoren van de “boerennachtegaal” horen. In Nederland zijn groene kikkers vrij algemeen. De gewone pad (Bufo bufo) De gewone pad kan ongeveer acht centimeter worden. Ze zijn bruingrijs van kleur en hebben een wrattige huid. De ogen van de pad zijn goudkleurig. Gewone padden komen rond eind februari uit hun winterslaap. Ze trekken dan massaal naar hun voortplantingsgebieden. Gewone padden kunnen ook niet echt kwaken, ze maken een beetje een fluitend geluid. Gewone padden zijn in Nederland nog vrij algemeen. De kleine watersalamander (Lissotriton vulgaris) De kleine watersalamander wordt ongeveer elf centimeter lang. De salamander is lichtbruin van kleur en heeft veel donkere vlekken. Zijn buik is geeloranje van kleur. Rond februari trekken de salamanders naar het water. De kleine watersalamander komt nog vrij algemeen voor in Nederland. Zeldzame amfibieën. De boomkikker (Hyla arborea) De boomkikker is een klein kikkertje dat niet groter wordt dan vijf centimeter. De rug van de boomkikker is helder groen van kleur, de buik is wit. Over de zijkant van zijn lichaam loopt een donkere streep. De boomkikker is de enige kikker van Nederland die in bomen kan klimmen. Om dit goed te kunnen, hebben ze een soort zuignapjes aan hun tenen. Boomkikkers komen tussen half maart en half april uit hun winterslaap. Ze trekken dan meteen naar hun voortplantingsgebieden. De mannetjes kunnen heel hard kwaken. Je kunt ze op een kilometer afstand al horen. In Nederland komen helaas niet zoveel boomkikkers meer voor, ze worden bedreigd. De heikikker (Rana arvalis) Leerkracht informatie groepen Groepen 1 t/m 8
9
De heikikker lijkt veel op de bruine kikker, hij is alleen iets kleiner. Zijn rug is bruin van kleur over het midden loopt een wat lichtere streep. Zijn keel en buik zijn witachtig. Net zoals bruine kikkers hebben heikikkers aan beide kanten van hun kop een donkerbruine vlek. Ze komen rond februari uit hun winterslaap. Ook heikikkers kunnen niet echt kwaken, het geluid lijkt meer op een fles waaruit onder water luchtbellen ontsnappen (“ploek-ploekploek”) Door verzuring van heidevennetjes is de heikikker vrij zeldzaam geworden. De rugstreeppad (Bufo calamita) De rugstreeppad is iets kleiner dan de gewone pad, ze kunnen ongeveer zeven centimeter worden. Zijn rug is grijsbruin van kleur met donkere en lichte vlekken. De rugstreeppad heeft een duidelijke, lichtgekleurde streep over zijn rug. Zijn huid is wrattig. In maart komen de rugstreeppadden uit hun winterslaap. De mannetjes kunnen erg hard kwaken, je kunt ze van een grote afstand horen. Rugstreeppadden zijn nog vrij algemeen in Nederland. De knoflookpad (Pelobates fuscus) Deze pad kan zeven centimeter worden. Hij is lichtbruin van kleur en heeft donkerbruine vlekken op de rug. Als knoflookpadden zich bedreigd voelen kunnen ze een stof produceren die naar knoflook ruikt. In maart of april komen deze padden uit hun winterslaap. Knoflookpadden kwaken heel zacht, doordat ze dat ook nog onder water doen, kan je het bijna niet horen. In Nederland wordt de knoflookpad bedreigd. Er zijn nog maar minder dan 40 plekken in ons land over waar deze pad leeft. De geelbuikvuurpad (Bombina variegata) De geelbuikvuurpad is maar een heel klein padje, hij wordt maar vijf centimeter groot. Hij heeft een wrattige rug die bruingrijs gekleurd is. Zijn buik is geel met zwarte vlekken. In april komt de pad uit zijn winterslaap. Geelbuikvuurpadden zijn erg zeldzaam, ze komen nog maar op een paar plekken in Zuid-Limburg voor. De vroedmeesterpad (Alytes obstetricans) De vroedmeesterpad is een klein padje. Hij wordt niet groter dan vijf centimeter. De huid van de vroedmeestpad is erg wrattig en grijs van kleur met zwarte en/of roodachtige vlekjes. Zijn buik is witachtig met grijze vlekken. De padden kommen in maart uit hun winterslaap. De mannetjes maken een geluidje dat lijkt op fluiten. Deze padden komen alleen in ZuidLimburg voor. De Alpenwatersalamander (Mesotriton alpestris) Een volwassen Alpenwatersalamander kan ongeveer twaalf centimeter lang worden. De buik van de salamander is oranje. Het mannetje is blauwachtig tot zwart van kleur. Hij is iets kleiner dan het vrouwtje. Het vrouwtje is meer bruin van kleur. Rond februari kun je de salamander al in het water tegen komen. De Alpenwatersalamander komt op een aantal plekken in Nederland nog vrij veel voor. De kamsalamander (Triturus cristatus) De kamsalamander wordt ongeveer zeventien centimeter groot en is daarmee de grootste watersalamander van Nederland. De buik van de salamander is oranjegeel met zwarte vlekken. De rest van het lichaam is donkerbruin tot zwart. Het mannetje is iets kleiner dan het vrouwtje. In maart trekken de kamsalamanders naar het water om zich voort te planten. De kamsalamander dankt zijn naam aan de mooie grote kam die het mannetje op zijn rug en staart heeft. De kamsalamander is vrij zeldzaam in Nederland. De vinpootsalamander (Triturus helveticus) Leerkracht informatie groepen Groepen 1 t/m 8
10
De vinpootsalamander is de kleinste watersalamander van Nederland. Hij wordt ongeveer negen centimeter lang. Zijn rug is geelbruin gekleurd en heeft donkere vlekken. Zijn buik is roze gekleurd. Het mannetje is vaak kleiner dan het vrouwtje. De vinpootsalamander dankt zijn naam aan de zwemvliezen tussen zijn poten. Aan de staartpunt van het mannetje zit een typisch “draadje” van enkele millimeters lang. In februari maart is deze salamander in het water te vinden. De vinpootsalamander is vrij zeldzaam in Nederland en komt alleen in Noord-Brabant en Limburg voor. De vuursalamander (Salamandra salamandra) De vuursalamander is de enige landsalamander van Nederland. Hij kan ongeveer twintig centimeter lang worden. Ze zijn glanzend zwart en hebben over hun hele lichaam gele vlekken. De vuursalamanders komen alleen in Zuid-Limburg voor en ze zijn daar zeldzaam.
Leerkracht informatie groepen Groepen 1 t/m 8
11
