Keyring Network in de gemeente Opsterland

‘Keyring Network’ in de gemeente Opsterland

Veranderplan MC4 Master Social Work Tryntsje Rekker, November 2012

‘Keyring Network’ in de gemeente Opsterland

Bestuurlijke opdrachtgever: Wietze Kooistra, portefeuillehouder

Ambtelijke opdrachtgever: Saskia Mattern, teamleider

Veranderplan MC4, Master Social Work Tryntsje Rekker

Gemeente Opsterland November 2012

Veranderplan MC4, Tryntsje Rekker November 2012 -2-

Voorwoord

Dit verslag is geschreven in opdracht van de gemeente Opsterland en wordt daarnaast gebruikt als integrale opdracht voor Master Class 4 van de Master Social Work. Master Class 4 gaat over ‘Implementeren en veranderen’.

Door de gemeente is de wens uitgesproken om mee te doen aan de Wmo Werkplaats Noord. Vanuit deze werkplaats worden innovatieve Wmo praktijken uitgevoerd en beschreven, waarna ze ook op andere plekken gebruikt kunnen worden. Gemeenten, hogescholen en andere betrokken organisaties werken hierbij samen. Verder worden aan de hand van de initiatieven competenties beschreven voor de scholing van studenten, vrijwilligers en professionals.

In het kader van de Wmo Werkplaats Noord zou de gemeente Opsterland graag willen experimenteren met het zogenaamde Keyring Network. In dit verslag is beschreven wat er tot nu toe gedaan is en hoe het proces er in de toekomst uit kan zien.

Fijn dat ik van de gemeente Opsterland de kans krijg om intensief betrokken te zijn bij de Wmo Werkplaats en de uitvoering daarvan. Ik wil mijn collega Trijntje Köhler graag bedanken voor haar ondersteuning en het delen van haar expertise.

Tryntsje Rekker November 2012


Samenvatting

De gemeente Opsterland wil vanuit de Wmo Werkplaats Noord graag een Keyring Network starten in Gorredijk. In dit verslag wordt eerst een algemene omschrijving gegeven van de gemeente. Daarna wordt ingegaan op het Keyring Network. Dit is een netwerk dat bestaat uit 8 tot 10 mensen die dicht bij elkaar in de buurt wonen en elkaar hulp bieden. Vanuit de Wmo Werkplaats Noord kan met een Keyring Network geëxperimenteerd worden. Binnen een Wmo Werkplaats werken hogescholen, gemeenten en andere betrokken organisaties samen aan innovatieve Wmo praktijken. De resultaten daarvan zijn een methodiekomschrijving, onderzoek naar de werkzame factoren en een beschrijving van de benodigde competenties in het kader van scholing aan studenten, vrijwilligers en professionals. De beschreven Wmo praktijken kunnen vervolgens ook op andere plekken toegepast worden.

Om een Keyring Network tot stand te brengen in Opsterland is er overleg geweest tussen de gemeente, Welzijnsinstelling Timpaan en Partoer (werkgroep). Vervolgens is een bijeenkomst georganiseerd met organisaties die werkzaam zijn voor de doelgroepen van het Keyring Network, namelijk mensen met een verstandelijk beperking en mensen met psychische problematiek. Het is de bedoeling om via deze organisaties de doelgroepen te bereiken. De bijeenkomst is positief verlopen en de bestaande werkgroep is uitgebreid met deelnemers uit organisaties. In dit verslag zijn een aantal kritische succesfactoren beschreven die voorgelegd moeten worden aan de werkgroep, zodat ze aangevuld kunnen worden vanuit de deelnemers. Er is in grote lijnen een tijdspad opgesteld, dat in overleg met de werkgroep aangepast en/of vastgesteld kan worden. Het is de bedoeling om gezamenlijk een plan van aanpak op te stellen. Het is van belang om oog te houden voor de input van alle werkgroepleden. Na het starten van een Keyring Network volgen evaluaties om te onderzoeken hoe het Keyring Network in de praktijk werkt en of deze werkwijze bevalt. Zo nodig kunnen aanpassingen gedaan worden. Uiteindelijk zullen vanuit de ervaringen competenties beschreven worden die gebruikt kunnen worden bij de scholing van studenten, vrijwilligers en professionals.


Inhoudsopgave

1.

Inleiding

Blz. 6

2.

Beschrijving van de huidige situatie

Blz. 7

3.

Analyse van kritische succesfactoren

Blz. 11

4.

Beschrijving van de gewenste situatie

Blz. 12

5.

Strategie en interventies

Blz. 13

6.

Uitvoeringstraject

Blz. 15

7.

Tot slot

Blz. 16

8.

Literatuurlijst

Blz. 17

9.

Bijlagen

Blz. 18

1) Notulen overleg 11 oktober 2012 2) Notulen overleg 18 oktober 2012 3) Brief met uitnodiging voor bijeenkomst op 6 november 2012 4) Bijlage bij uitnodiging: Artikel Pieter Hilhorst uit de Volkskrant van 12 juni 2012 5) Presentatie bijeenkomst 6 november 2012 6) PowerPoint presentatie bijeenkomst 6 november 2012 7) Notulen bijeenkomst 6 november 2012 met presentielijst


1. Inleiding

De methode van het Keyring Network komt oorspronkelijk uit Engeland. In dit verslag wordt beschreven hoe vanuit de Wmo Werkplaats Noord in de gemeente Opsterland geëxperimenteerd kan worden met het Keyring Network. In hoofdstuk 2 wordt daartoe eerst de huidige situatie beschreven. Vervolgens komen in hoofdstuk 3 de kritische succesfactoren in bod. De voorwaarden om van het Keyring Network in Opsterland een succes te maken worden beschreven. In hoofdstuk 4 is te lezen hoe de gewenste situatie er uit ziet. In hoofdstuk 5 (Strategie en interventies) en 6 (Uitvoeringstraject) staat beschreven hoe de gewenste situatie bereikt kan worden.


2. Beschrijving van de huidige situatie

De gemeente Opsterland bestaat uit 16 dorpen, met 3 grote kernen. Deze kernen zijn Beetsterzwaag, Gorredijk en Ureterp. In de kleinere dorpen binnen de gemeente Opsterland zijn dorpssteunpunten actief, waarvoor de gemeente in samenwerking met verenigingen voor Plaatselijk Belang het initiatief heeft genomen. Doel van een dorpssteunpunt is om inwoners zo lang mogelijk thuis te laten wonen maar ook om te ondersteunen bij vragen en problemen op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Door middel van de dorpssteunpunten krijgt de bestaande sociale cohesie binnen een dorp een kunstmatig duwtje in de rug. Het dorpssteunpunt biedt tegenwicht in een tijd waarin van mensen wordt gevraagd dat zij eerst zelf of met hun netwerk moeten proberen hun problemen op te lossen en waarin bezuinigingen deze beweging intensiveren. De dorpssteunpunten worden draaiende gehouden door een werkgroep van vrijwilligers en op de achtergrond is vanuit de lokale welzijnsorganisatie Timpaan iemand beschikbaar die zich richt op de procesmatige ondersteuning van het dorpssteunpunt. Daarnaast kan het dorpssteunpunt voor inhoudelijke informatie terugvallen op een vaste Wmo consulent. Dorpsbewoners kunnen hun vragen stellen aan het dorpssteunpunt, waarna de werkgroep een antwoord zoekt op de vraag. Soms gaat het eenvoudigweg om het geven van informatie. Wanneer praktische hulp wordt gevraagd, wordt deze in principe eenmalig geboden door een vrijwilliger uit het dorp. De werkgroep-leden van het dorpssteunpunt zijn goed bekend in het dorp en weten wie ze waar voor kunnen vragen. In de grotere kernen is er nog geen dorpssteunpunt. Uit overleg met het plaatselijk belang van Gorredijk is gebleken dat dit dorp daar wel open voor staat. De sociale cohesie is in Gorredijk lager dan het gemiddelde in Opsterland (Ottens en Brands, 2010). In de kleinere dorpen met een hoge sociale cohesie bleek een dorpssteunpunt goed te ontwikkelen en te organiseren. Gorredijk vraagt daarom mogelijk een andere aanpak. Een collega die ook betrokken is bij de dorpssteunpunten, raakte geïnspireerd door een artikel van Pieter Hilhorst in de Volkskrant van 12 juni 2012. Hierin wordt gesproken over het Keyring Network uit Engeland. Daarbij is het uitgangspunt dat iemand die de ene keer hulp nodig heeft, een andere keer hulp kan bieden. Samenredzaamheid is een term die uit dit artikel komt. In het artikel wordt samenredzaamheid omschreven als het vermogen van mensen om met hun sociale netwerk tegenslagen op te vangen. Het is een aanvulling op zelfredzaamheid.

Begin dit jaar trof ik Lies Korevaar, lector aan de Hanzehogeschool Groningen, bij een bijeenkomst. We raakten in gesprek over de Wmo Werkplaats. een landelijk project waar Lies in het noorden van het land projectleider van is. In de Wmo Werkplaatsen worden innovatieve Wmo praktijken uitgevoerd en onderzocht, waarna ze ook op andere plekken gebruikt kunnen worden. Hogescholen, gemeenten en organisaties werken samen in deze werkplaatsen. De doelgroepen van de activiteiten zijn mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychische kwetsbaarheid. De opbrengsten van de Wmo Werkplaatsen zijn: een methodiekomschrijving, onderzoek naar werkzame factoren en input voor de scholing van studenten, vrijwilligers en professionals. Lies gaf aan dat er al deelnemers zijn uit Groningen en Drenthe en dat er voor een nieuwe ronde van de Wmo Werkplaats een gemeente uit Friesland gezocht werd, die hier aan mee wilde doen. Ik vertelde dat dit misschien iets voor Veranderplan MC4, Tryntsje Rekker November 2012 -7-

Opsterland zou kunnen zijn. Enkele maanden later werd de wethouder benaderd voor een gesprek over de Wmo Werkplaats. Samen met Lies en de wethouder heb ik dit gesprek gevoerd. De uitkomst van het gesprek was, dat Opsterland mee doet aan de Wmo Werkplaats. Hiermee is de naam gewijzigd in Wmo Werkplaats Noord. (Groningen, Friesland, Drenthe).

De ontwikkelingen die hierboven beschreven zijn komen samen in het idee om een Keyring Network te starten in Gorredijk, vanuit de Wmo Werkplaats Noord. Het opzetten van het Keyring Network wordt gedaan vanuit actieonderzoek. Het doel van actieonderzoek is om kennis te vergaren en door middel daarvan het handelen van betrokkenen te veranderen (Migchelbrink, 2007).

De voorfase. Vanuit de gemeente komt het idee om een netwerk op te zetten naar het voorbeeld van het Keyring Network uit Engeland. Een Keyring Network bestaat uit 8 tot 10 mensen met een verstandelijke beperking die bij elkaar in de buurt wonen en elkaar helpen en ondersteunen. Naast het vragen en bieden van hulp, speelt het ontwikkelen van een sociaal netwerk middels het Keyring Network een belangrijke rol. Het netwerk kan terugvallen op een vrijwilliger wanneer de groep er met elkaar niet uit komt. De vrijwilliger kan op zijn buurt hulp inroepen van een professional. In Engeland wordt al vele jaren op deze manier gewerkt (www.keyring.org). De werkwijze wordt ook in Australië en sinds kort in België gehanteerd (http://www.civilsociety.org.au/Key Ring.htm). Hoewel daar nog geen ervaring mee is, wordt vanuit Engeland aangegeven dat het Keyring Network ook voor andere doelgroepen geschikt is. Er is in termen van actieonderzoek sprake van een omgekeerde oriëntatie (Migchelbrink, 2007), omdat er een bestaand idee is dat aan de doelgroep wordt voorgelegd in plaats van dat een idee uit de doelgroep zelf komt. Het toepassen van het Keyring Network past bij de visie van de gemeente Opsterland. Daarin staat beschreven dat de gemeente een beroep doet op de zelfredzaamheid van burgers zelf en hun omgeving (sociaal netwerk). Verder blijkt uit de visie dat de rol van de gemeente niet is om te zorgen voor iemand, maar om samen met iemand te zorgen dat problemen worden opgelost. Ten slotte is van belang dat de gemeente de mogelijkheden van een persoon als uitgangspunt neemt en niet de beperkingen (Gemeente Opsterland, 2012). Het Keyring Network komt aan deze punten tegemoet doordat mensen hun sociale netwerk uit kunnen breiden middels het Keyring Netwerk waardoor ze gezamenlijk een hogere zelfredzaamheid kunnen verwezenlijken, een soort van samenredzaamheid. De gemeente neemt daarbij niet rechtstreeks de zorg voor iemand op zich, maar kan door financiële ondersteuning van het Keyring Network een bijdrage leveren. Binnen het Keyring Network doet ieder iets voor een ander dat hij wel kan en worden de deelnemers aangesproken op hun mogelijkheden en talenten.

De oriëntatiefase. Volgens Migchelbrink (2007) is het leggen en opbouwen van contact met de deelnemers en andere betrokkenen een belangrijke opdracht in de oriëntatiefase. Vanuit de gemeente is er een overleg gepland om in gesprek te gaan over het concept samenredzaamheid met Timpaan Welzijn en Partoer, Fries bureau voor sociaal economische vraagstukken. Gezamenlijk is besproken hoe we het Keyring Veranderplan MC4, Tryntsje Rekker November 2012 -8-

Network kunnen introduceren in Gorredijk en wat ieders rol daarbij is (notulen van deze overleggen zijn te vinden in de bijlagen). Tijdens het overleg is er gediscussieerd over de aanpak. Vanuit de theorie van Van Staveren (2007) kan dit gezien worden als een moment van frictie. Bij frictie ontmoeten verschillen elkaar. Van Staveren ziet verschil als een meerwaarde. Vanuit frictie kan men van elkaar leren. Vanuit de discussie is een aanpak ontstaan waar iedereen achter staat. Vaak bleek dat iedereen hetzelfde bedoelde maar er andere woorden voor gebruikte. Door middel van de discussie is dit helder geworden en daarom was het aangaan van dit gesprek waardevol.

De diagnostische fase. In de diagnostische fase worden onder andere de kennis en ervaringen van betrokkenen gebruikt (Migchelbrink, 2007). De doelgroepen voor het Keyring Network, dat zijn in de eerste plaats mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychische kwetsbaarheid, zijn lastig te bereiken. Daarom is er gekozen voor een strategie waarbij eerst contact wordt opgenomen met organisaties die met de doelgroepen werken. Via de organisaties kan dan contact gelegd worden met de doelgroepen zelf. Daarvoor is het nodig om draagvlak te creëren bij de betreffende organisaties. Als de organisaties niets zien in het Keyring Network, zullen zij ook de cliënten die bij hen aangesloten zijn er niet op wijzen. Er is een bijeenkomst georganiseerd op 6 november 2012 om met de organisaties in gesprek te gaan (de uitnodiging is te vinden in de bijlagen). Voor de bijeenkomst is het begrip ‘samenredzaamheid’ als uitgangspunt genomen. De naam Keyring Network is een werktitel en samen met de betrokkenen kan een andere naam gekozen worden. Van de 17 organisaties die ik heb uitgenodigd, waren er 3 niet aanwezig. Er waren in totaal 26 deelnemers bij het overleg, waaronder de 4 huidige werkgroepleden. Uit sommige organisaties zijn meerdere mensen gekomen. Ik was blij met deze grote opkomst. Achteraf had ik graag willen vragen wat deelnemers er toe heeft gebracht om naar de bijeenkomst te komen. Ik heb de bijeenkomst geleid. In het eerste deel van de bijeenkomst heb ik verteld over het Keyring Network, de samenhang met de Wmo en de Wmo Werkplaats Noord. Na de pauze was er ruimte om met elkaar in gesprek te gaan. Daarbij was het doel om vooral de deelnemers aan het woord te laten en er zo achter te komen: 1. wat de deelnemers van het concept samenredzaamheid en het Keyring Network vinden; 2. of ze denken dat het uit te voeren is in de praktijk/er behoefte aan is; 3. of ze vinden dat Gorredijk een geschikt dorp is voor het Keyring Network; 4. of ze vinden dat er andere organisaties zijn die benaderd moeten worden en zo ja, welke; 5. of er (afhankelijk van de uitkomsten van het gesprek tot nu toe) deelnemers zijn die mee willen denken over het verder ontwikkelen en implementeren van het Keyring Network. De notulen van deze bijeenkomst zijn te vinden in de bijlagen. De bijeenkomst verliep positief. De organisaties waren enthousiast over het idee en vonden dat het Keyring Network een meerwaarde heeft. In eerste instantie volgden na de presentatie veel praktische vragen over de implementatie. Ik heb duidelijk gemaakt dat dit zaken zijn die juist gezamenlijk besloten gaan worden. Daarna werd er vooral gesproken over het idee van een Keyring Network in het algemeen en dat was ook de bedoeling. Er is letterlijk gevraagd of Gorredijk een goede plaats zou zijn om met het Keyring Network te beginnen. De organisaties stemden in. Vanuit actieonderzoek zou eerst gevraagd kunnen worden Veranderplan MC4, Tryntsje Rekker November 2012 -9-

waar een woonplaats aan moet voldoen om geschikt te zijn voor een Keyring Network om zo tot een keuze te komen.

De ontwikkelfase en actiefase. Aan het einde van de hierboven beschreven bijeenkomst is de werkgroep uitgebreid met zes deelnemers uit organisaties. Samen met hen zal verder vorm gegeven worden aan het Keyring Network. Aan hen wil ik wel graag vragen wat hen er toe aanzet om mee te doen aan de werkgroep. Er wordt een plan van aanpak bedacht, dat in de actiefase in de praktijk gebracht wordt. Na enige tijd volgen er evaluaties. Een tijdspad staat beschreven in hoofdstuk 4.

Veranderplan MC4, Tryntsje Rekker November 2012 - 10 -

3. Analyse van kritische succesfactoren

De visie van de gemeente speelt een rol. In Opsterland is de overtuiging dat het loont om te investeren in sociale netwerken. De gemeente kan anderen enthousiasmeren en inspireren.

Om van het Keyring Network een succes te maken is er draagvlak nodig, bij de betrokken organisaties en de deelnemers. Wanneer organisaties positief zijn over het Keyring Network zullen zij potentiële deelnemers sneller wijzen op het netwerk. Omdat de doelgroepen voor het netwerk vaak niet makkelijk te bereiken zijn, kunnen organisaties een belangrijke schakel zijn. Voldoende deelnemers uit een buurt die mee willen doen is een voorwaarden. Deelnemers doen op vrijwillige basis mee aan het netwerk. Voordat ze mee gaan doen moeten ze het netwerk kennen en er enthousiast over zijn.

Het is belangrijk om rekening te houden met de diversiteit binnen de deelnemende organisaties. Wat kan en wil een ieder bijdragen? Machtsverhoudingen zijn ook een punt van aandacht. Speelt dit een rol in het tot stand komen van het Keyring Network?

De gemeente kan de welzijnsorganisatie opdracht geven tot het bieden van ondersteuning aan het Keyring Network en daar geld voor beschikbaar stellen, om zo de continuïteit te realiseren.

Het netwerk moet op iemand terug kunnen vallen wanneer de groep een vraag of probleem niet zelf op kan lossen. Deze persoon moet goed bereikbaar zijn en de nodige competenties en kennis hebben om het netwerk verder te helpen. In eerder overleg is gesproken over een vrijwilliger plus. Dat is iemand met een bijstandsuitkering die met behoud van uitkering een dergelijke functie kan vervullen. De vrijwilliger plus kan terugvallen op een professional van de welzijnsorganisatie die zelf ondersteuning biedt of door kan verwijzen naar een specifieke organisatie. Op die manier is er een grotere kans dat vragen en problemen uit het Keyring Network ook daadwerkelijk opgelost kunnen worden. Daarnaast zorgt deze structuur voor duurzaamheid en borging.

Figuur 1. Het Keyring Network met ondersteuning

Het is van belang om kritische succesfactoren te bespreken binnen de werkgroep om een totaalbeeld te krijgen. Daarin kunnen bijvoorbeeld de belangen van de deelnemende organisaties een rol spelen. Een werkgroepbijeenkomst met organisaties die hebben aangegeven actief betrokken te willen zijn bij het verder opzetten van het Keyring Network is er nog niet geweest en volgt nog.


4. Beschrijving van de gewenste situatie In de gewenste situatie is er een groep van 8 – 10 mensen uit Gorredijk die deelnemen aan een Keyring Network. Deze mensen wonen bij elkaar in de buurt en de groep is een mix van mensen met een verstandelijke beperking, mensen met psychische klachten en hun buurtgenoten. Deze mensen zijn zelfredzaam door elkaar binnen het netwerk te ondersteunen. Iemand haalt boodschappen en de ander hangt een schilderij op. Of de één gaat mee naar een afspraak bij de huisarts en de ander gaat mee naar het UWV. Er is sprake van wederkerigheid en de nadruk ligt op de mogelijkheden die ieder heeft, in plaats van op beperkingen. Naast het bieden van praktische ondersteuning speelt ontmoeting een belangrijke rol. Mensen leren hun eigen buurtgenoten beter kennen en kunnen elkaar ook ontmoeten zonder daarbij hulp te bieden. Er is sprake van maatschappelijke participatie en integratie.

Contacten die er al zijn kunnen gebruikt worden en daarop kan worden voortborduurd. Wat van waarde is blijft en daar kunnen nieuwe elementen aan toegevoegd worden. Relaties met anderen bieden een verrijking. Kunneman (2005) is er geen voorstander van om verschillen tussen mensen weg te nemen, maar ze juist te gebruiken om te komen tot een debat en om samen te leren. Samen ben je meer dan de som der delen en kun je meer voor elkaar krijgen. Het gaat er om niet alleen lantaarnpalen te plaatsen (als gemeente soms letterlijk), maar ook kampvuurtjes te creëren waar mensen zich om heen verzamelen (Kunneman, 2005). Het Keyring Network biedt een plek om elkaar te leren kennen, elkaar te ondersteunen en zo als groep verder te komen dan de individuen apart.

Hieronder staat een schematisch overzicht van de te ondernemen stappen om te komen tot de gewenste situatie.

Wie Werkgroep: Gemeente, Timpaan, Partoer Organisaties die betrokken zijn bij de doelgroepen Werkgroep incl. leden uit organisaties

Cliënten van organisaties

Werkgroep, cliënten, onderzoeker Hanzehogeschool Werkgroep, cliënten, onderzoeker Hanzehogeschool Onderzoeker Hanzehogeschool

Doel Hoe kijken deze partijen tegen het Keyring Network aan? > Aanpak. Hoe kijken deze partijen tegen het Keyring Network aan? > Draagvlak en vervolg. Hoe kunnen we het Keyring Network in de praktijk gaan brengen? Wat en/of wie hebben we daar bij nodig? > Plan van aanpak Wie wil deelnemen? > Oefenen met Keyring Network in de praktijk. > 1e Evaluatie en bijstellen.

Wanneer 11+18 oktober 2012

> 2e Evaluatie en bijstellen.

Maart 2014

> Omschrijven competenties.

2015


6 november 2012

Januari/februari 2013

April 2013

September 2013

5. Strategie en interventies

Het opzetten van een Keyring Network is een verandering van de tweede orde: een vernieuwingsvraag (De Caluwé en Vermaak, 2006). Er is al ervaring met de dorpssteunpunten binnen Opsterland en op een andere plek is het Keyring Network al jaren in gebruik, nu wordt onderzocht hoe het Keyring Network in Opsterland vorm kan krijgen.

Wanneer we kijken naar de veranderingsstrategieën volgens Bennis, Benne & Chin, Mintzberg, Van Dinten en Scharmer die zijn samengevoegd in figuur 2, dan past de verandering waar dit verslag over gaat in veld 3. Er is sprake van een dialoog met de organisaties en straks ook met de betrokken cliënten. Van daaruit wordt het Keyring Network vorm gegeven.

In ‘Leren veranderen’ beschrijven De Caluwé en Vermaak (2006) vijf veranderkleuren. Elke kleur staat voor een manier van denken en handelen. Het uitnodigen van de organisaties om vervolgens op die manier deelnemers te vinden voor het netwerk is een gele strategie. Daarbij kijk je naar wie er betrokken zijn bij een verandering en hoe je ze kunt gebruiken. Tijdens de bijeenkomst heb ik geprobeerd om mijn enthousiasme op de deelnemers over te brengen. Dat is een rode werkwijze. De gemeente is als organisatie vooral blauw, omdat er veel gebruik gemaakt wordt van regels en protocollen. Het is belangrijk om oog te hebben voor diversiteit. Andere organisaties werken vanuit een andere basiskleur. Om het gesprek tussen de verschillende organisaties tijdens de bijeenkomst te stimuleren waren de tafels in een vierkant geplaatst. Zo kon iedereen elkaar zien en op elkaar reageren. Ik heb geprobeerd om tijdens dit deel van de bijeenkomst achterover te leunen en me te richten op het proces, in plaats van op de inhoud. Soms heb ik het gesprek gestimuleerd door aan iemand een gerichte vraag te stellen. Op die manier wilde ik zo veel mogelijk verschillende mensen en organisaties bij het gesprek betrekken. Ik merkte dat anderen hier vervolgens weer op reageerden en zo ging het gesprek verder. Aan het einde van de bijeenkomst heb ik het gesprek samengevat en Veranderplan MC4, Tryntsje Rekker November 2012 - 13 -

gevraagd of er mensen waren die mee willen werken aan het verder vorm geven en implementeren van het Keyring Network. Hieruit is een gevarieerde werkgroep ontstaan die afkomstig is uit verschillende organisaties zoals de GGZ Friesland, MEE, Talant, woningcorporatie Elkien en wijkverpleegkundigen van ZuidOostZorg.


6. Uitvoeringstraject

Het uitvoeringstraject ziet er in grote lijnen als volgt uit:

Gemeente | Interventie Keyring Network in samenwerking met andere organisaties | Uitvoeren | Evaluatie | Bijstellen | Competenties beschrijven door Hanzehogeschool

Een onderzoeksvraag voor de procesevaluatie zou kunnen zijn: “Werkt het Keyring Network volgens de verwachtingen?” Onderzoeksvraag voor de productevaluatie zou kunnen zijn: “Wat zijn de werkzame bestanddelen van het Keyring Network?”

Voor de uitvoering levert de gemeente een bijdrage in uren. Daarnaast krijgt Timpaan Welzijn van de gemeente volgens het werkplan voor 2013, 290 uren om de dorpssteunpunten inclusief het Keyring Network te ondersteunen. Vanuit de Wmo Werkplaats Noord wordt 2 jaar lang, voor 160 uur per jaar een vergoeding geboden van 54,50 per uur. De uurpijs van Timpaan is 79 euro en daardoor zal het aantal uren dat in de praktijk vanuit de Wmo Werkplaats Noord betaald kan worden lager zijn. In aanvulling op de gelden vanuit de gemeente en de Wmo Werkplaats Noord wil Timpaan aan fondsenwerving doen, bijvoorbeeld via het Oranjefonds of de Europese Grundtvig subsidies. Zo nodig kan de gemeente een vangnet bieden vanuit het budget voor woonservice-gebieden. Van de deelnemende organisaties wordt een bijdrage in uren gevraagd.


7. Tot slot

Vanuit actieonderzoek bekeken is de rol van de gemeente tot nu toe vrij groot geweest. Vanuit Opsterland is bedacht dat men graag een Keyring Network wil starten in Gorredijk en dat de gemeente dit wil doen vanuit de Wmo Werkplaats Noord. Ik vond het lastig om vanuit deze context rekening te houden met dit gegeven en anderzijds voldoende ruimte te bieden aan een bottom-up benadering die goed past bij actieonderzoek. De bijeenkomst die op 6 november gehouden is, bood de gelegenheid om te toetsen of de uitgenodigde organisaties ook de meerwaarde zagen van een Keyring Network in Gorredijk. Dit was gelukkig het geval. In de volgende fase wordt meer samengewerkt met de betrokken organisaties en is er meer ruimte om samen vorm te geven aan het traject. Het is van belang om voor ogen te houden dat het een gezamenlijk proces is, met input van alle betrokkenen.


8. Literatuurlijst Allersma, J. e.a. (2012) 3 Decentralisaties: Visie + Kader invoering. Gemeente Opsterland. Caluwé, L. de, Vermaak, H. Leren veranderen (2006) 3e druk 2010. Deventer: Kluwer. De kracht van je stem (z.d.). Geraadpleegd op 22 november 2012, http://www.dekrachtvanjestem.be /kvjss/leerkrachten/dossierkast/gemeente1.html Keyring Website Engeland (z.d.). Geraadpleegd op 8 oktober 2012, http://www.keyring.org Keyring Website Australië (2009). Geraadpleegd op 8 oktober 2012, http://www.civilsociety.org.au /KeyRing.htm Kunneman, H. (2009) Voorbij het dikke-ik. Amsterdam: Uitgeverij SWP. Migchelbrink, F. (2007) Actieonderzoek voor professionals in zorg en welzijn. Amsterdam: Uitgeverij SWP Meijering, F. Hoorcollege op 9 januari 2012, Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Veranderingsstrategieën volgens Bennis, Benne & Chin, Mintzberg, Van Dinten en Scharmer. Ottens, J en Brands, A. (2010) Dorpsspiegels. Geraadpleegd op 23 november 2012, http://www. dorpsspiegels.nl/pdf/gorredijk/index.html


9. Bijlagen 1) Notulen overleg 11 oktober 2012

Blz. 19

2) Notulen overleg 18 oktober 2012

Blz. 20

3) Brief met uitnodiging voor bijeenkomst op 6 november 2012

Blz. 21

4) Bijlage uitnodiging: Artikel Pieter Hilhorst uit de Volkskrant van 12 juni 2012

Blz. 22

5) Presentatie bijeenkomst 6 november 2012

Blz. 23

6) PowerPoint presentatie bijeenkomst 6 november 2012

Blz. 25

7) Notulen bijeenkomst 6 november 2012 met presentielijst

Blz. 29


Overleg ‘Keyring Network’ op 11 oktober 2012. Aanwezig:

Willie Oldengram (Timpaan Welzijn), Els Hiemstra (Partoer), Trijntje Köhler en Tryntsje Rekker (gemeente Opsterland)

Willie heeft ons informatie toegestuurd over een bezoek aan het Keyring Network in Londen. In Gent is net een Keyring Network gestart. Wat vinden we belangrijk voor Opsterland? Gaat het om het toepassen van het gedachtegoed of de methodiek? Elementen die wij belangrijk vinden uit het gedachtegoed van Keyring Networks:  Netwerk van mensen die elkaar helpen  Wederkerigheid  Vrijwillige deelname  Draagvlak/behoefte zijn voorwaarden  Bij elkaar in de buurt wonen  Vrijwilliger plus om op terug te vallen  Professional waar de vrijwilliger plus op terug kan vallen (procesmatig, organisatorisch en zo nodig voor specialistische hulp bij complexe problematiek)  Organisaties die mensen verwijzen naar het netwerk  Positieve benadering. Iedereen kan iets voor een ander doen. Gericht op mogelijkheden in plaats van op beperkingen.  Je krijgt hulp wanneer je het nodig hebt en biedt hulp wanneer dat kan Het dorp waar we als eerste willen starten met een netwerk is Gorredijk. Hier zijn afdelingen van ambulant wonen van Talant. Eerder is “Let’s” van start van start gegaan in Gorredijk, maar dit bestaat niet meer. Hoe dat komt is onduidelijk. Sluit het Keyring Network aan op de vraag? Er zijn op andere plekken al netwerken voor jonge en/of alleenstaande moeders die elkaar helpen. Misschien kunnen we daar van leren? Kiezen we voor een doelgroep of een buurt? Doelgroepen die ook voor de Wmo Werkplaats genoemd worden zijn LVG en mensen met psychosociale problematiek. Mogelijk kunnen we ook een buurt erbij betreken. Het mooist zou zijn een buurt waarin ook een netwerk is van mensen met LVG of psychische klachten. Er kan dan onderling uitwisseling plaatsvinden. Willie vraagt zich af of we een aanvraag bij het Oranjefonds kunnen doen, naast de gelden die de Wmo Werkplaats beschikbaar stelt. Els zoekt dit uit. Organisaties om uit te nodigen voor een eerste bijeenkomst: LVG Talant Van Hienzorg Caparis Onderling Sterk (LFB) MEE

PSY GGZ Friesland AanZet Algemeen Maatschappelijk Werk

Buurt Woningcorporatie ZuidOostZorg De Friese Wouden Timpaan Welzijn

Vrijwilligers Rode Kruis Humanitas Zonnebloem

De Wmo consulenten voor Gorredijk worden ook uitgenodigd. Verder wordt T-diel uitgenodigd omdat zij interesse hebben in een soortgelijk netwerk. Datum en tijdstip voor de brainstormbijeenkomst: 6 november 15:30 – 17:00. Trijntje probeert een ruimte in de Skâns te reserveren. Een uitnodiging voor deze bijeenkomst wordt vanuit de gemeente verstuurd. Tijdens een volgend overleg worden de verschillende rollen van de aanwezigen besproken. Ook is nog niet precies duidelijk wat we van de Wmo Werkplaats kunnen verwachten en wat ze van ons graag willen. Tryntsje neemt contact op met Lies Korevaar van de Wmo Werkplaats. Nieuwe afspraak: donderdag 18 oktober 13:30 – 15:00 bij Timpaan. Veranderplan MC4, Tryntsje Rekker November 2012 - 19 -

Overleg ‘Keyring Network’ op 18 oktober 2012. Aanwezig:

Willie Oldengram (Timpaan Welzijn), Els Hiemstra (Partoer), Trijntje Köhler en Tryntsje Rekker (gemeente Opsterland)

Deelname aan de Wmo Werkplaats duurt in totaal 3 jaar. Vanuit de Wmo Werkplaats wordt voor de eerste 2 jaar een vergoeding geboden voor 160 uur (54,50 per uur). In het derde jaar gaat het meer om het ontwikkelen van onderwijs modules. De uren voor een project worden niet vergoed vanuit het Oranjefonds, organisatorische kosten zoals kosten voor activiteiten en folders kunnen wel betaald worden van gelden uit het Oranjefonds. Mogelijk kunnen we een aanvraag doen bij Grundtvig voor een Europese subsidie. Els kijkt hier verder naar. Trijntje is ook bereid geld beschikbaar te stellen vanuit de pot voor woonservice-gebieden. De Wmo Werkplaats gaat monitoren, het proces onderzoeken en beschrijven. Wat er precies van ons gevraagd wordt en wat de Wmo Werkplaats biedt is nog niet helemaal duidelijk. Er wordt een afspraak gemaakt met Lies Korevaar van de Hanzehogeschool, projectleider van de Wmo Werkplaats Noord om hier op door te vragen. Stamm Cmo uit Drenthe is bijvoorbeeld eerder betrokken geweest bij de Wmo Werkplaats. Hoe gaat dat nu? Hoe verhoudt zich dat tot de deelname van Els vanuit Partoer? Verder zijn de rollen tussen de gemeente en Timpaan over het algemeen zo verdeeld dat de gemeente bedenkt wat men graag wil en Timpaan gaat over het hoe (uitvoering). Wij zouden graag met samenredzaamheid willen beginnen in Gorredijk. Trijntje heeft eerder contact gehad met plaatselijk belang over het opstarten van een netwerk in Gorredijk. Het plaatselijk belang was daar toen positief over. Trijntje zal met hen bellen en hun uitnodigen voor de bijeenkomst op 6 november. De column van Pieter Hilhorst over samenredzaamheid sturen we ter inspiratie met de uitnodiging voor 6 november mee. Tryntsje verstuurd de uitnodiging. Doel van de bijeenkomst op 6 november is het creëren van draagvlak en het uitbreiden van onze werkgroep met anderen die mee willen denken over het Keyring Network. We spreken af dat de tafels tijdens de bijeenkomst in een vierkant komen te staan, zodat we makkelijker met elkaar in gesprek kunnen gaan.




Powerpointpresentatie 6 november

1. Gemeente geïnspireerd door idee samenredzaamheid -

Column van Pieter Hillhorst (Volkskrant 12 juni 2012) Thema: samen redzaam (met elkaar gezonder oud) Samenredzaamheid = met je sociale netwerk tegenslagen kunnen opvangen Voorbeeld: Keyring Network. Kleine groep van 8 – 12 kwetsbare mensen en één vrijwilliger die in elkaars buurt wonen. Uitgangspunt is: zorg en hulp krijgen en bieden aan elkaar. Resultaat: goedkoper, minder eenzaamheid, iets betekenen voor een ander.

2. Beleid gemeente t.a.v. Wmo - Uitgaan van eigen kracht en eigen regie, gebruik eerst eigen sociaal netwerk, daarna pas beroep op vrijwilliger en beroepskracht. - Ontwikkelen van sociale steunstructuren zoals dorpssteunpunten in kleine dorpen. - In grotere dorpen is Keyring Network misschien een alternatief voor dorpssteunpunten. - Wmo-werkplaats is mogelijkheid om met Keyring Network te experimenteren. (Even een uitstapje naar De Wmo-werkplaatsen) 3. Wmo-werkplaats Noord (Gr., Dr. En Fr.) opgezet om innovatieve praktijken te ontwikkelen. sluit aan bij in de toekomst gewenste professionaliteit van de maatschappelijke ondersteuning. is samenwerking van Hanzehogeschool, gemeenten (in Gr. Dr. en Fr.) en instellingen leidt tot beschrijving van methoden (2013), onderzoeksverslag (2014) en onderwijsmodules (2015). Vijf Wmo-praktijken in het Noorden; ieder praktijkteam krijgt docent en studenten toegevoegd. Wmo-praktijk = interventie = in Opsterland: Keyring Network (werktitel) Thema’s: verbreken sociaal isolement van mensen met psychosociale en verstandelijke beperking/ ontwikkelen van competenties van beroepskrachten, vrijwilligers en van competenties van gemeente om uitvoerende instellingen aan te sturen. (Terug naar het idee van de Keyring Network) 4. Uitwerking van idee Keyring Network - Er zijn voorbeelden uit het buitenland: Engeland, Australië en België. - Ons uitgangspunt: niet de voorbeelden kopiëren maar met de betrokken organisaties bespreken of er draagvlak voor is en zo ja, hoe wij samenredzaamheid met hen kunnen organiseren. - Starten in Gorredijk? 5. Belangrijke elementen uit het gedachtegoed van Keyring Network: - netwerk van mensen die elkaar helpen/ wederkerigheid. - vrijwillige deelname - draagvlak/ behoefte - bij elkaar in de buurt wonen - vrijwilliger “plus” om op terug te vallen - organisatie waar vrijwilliger op kan terugvallen - organisaties die mensen verwijzen - positieve benadering: gericht op mogelijkheden i.p.v. beperkingen. 6. Reacties, vragen en discussie van onze kant zijn vragen o.a.: - wat vindt men van het idee? - wat spreekt je aan? - gemengde groep (buurtgericht) of netwerk van mensen met dezelfde beperkingen? - de doelgroepen: welke aantallen


Vervolg kan zijn: - als er draagvlak is: eerste concept beschrijven (volgens format van Movisie) i.s.m. de participerende instellingen - plan van aanpak maken voor de uitvoering - uitvoering - evaluatie en bijstelling






1. Opening Tryntsje Rekker van de gemeente Opsterland opent de bijeenkomst met een woord van welkom. Zij geeft aan dat een werkgroep bezig is met geweest met het concept “samenredzaamheid” en hoe je dit kan organiseren. In de werkgroep zitten Els Hiemstra van Partoer CMO Friesland, Willie Oldengarm van Timpaan Welzijn en Tryntsje Rekker en Trijntje Köhler van de gemeente Opsterland. De werkgroep wil de ideeën van samenredzaamheid delen met de aanwezigen en horen of daar draagvlak voor is. De gemeente Opsterland krijgt de mogelijkheid om met deze aanpak te experimenteren in een zogenaamde Wmo Werkplaats. 2. Presentatie “samenredzaamheid” Tryntsje Rekker laat vervolgens door middel van een powerpointpresentatie zien, wat het concept “samenredzaamheid” inhoudt. De powerpointpresentatie wordt uitgedeeld. De gedachte achter samenredzaamheid is dat je met je sociale netwerk tegenslagen kan opvangen. Het sociale netwerk bestaat uit een groep van 8 – 10 mensen, die bij elkaar in de buurt wonen en die aan elkaar worden gekoppeld. Het netwerk ontstaat niet vanzelf. Iemand uit een professionele organisatie moet het initiatief nemen. Het uitgangspunt is dat de mensen zorg en hulp krijgen van elkaar en bieden aan elkaar. Als dat niet lukt is er een vrijwilliger verbonden aan het netwerk die de ondersteuning kan bieden. Het resultaat kan zijn dat er goedkoper wordt gewerkt, er minder mensen eenzaam zijn en dat mensen iets kunnen betekenen voor elkaar. In Engeland worden deze netwerken “Keyring Networks” genoemd. De gemeente Opsterland krijgt de mogelijkheid om met deze aanpak te experimenteren in een zogenaamde Wmo-werkplaats. 3. Reacties, vragen en discussie Na een korte pauze vraagt Tryntsje Rekker om reacties. O.a. de volgende reacties en vragen komen naar voren: - Is samenredzaamheid bedoeld om een netwerk op te bouwen? - Ja het gaat er om dat mensen elkaar leren kennen en afspreken om samen dingen met elkaar te gaan doen. -

Het doet mij denken aan het LET’s systeem. Het is meer dan alleen ruilen! Het gaat ook om de sociale contacten.

- Welke competenties moet je hebben als vrijwilliger “plus”? - In ieder geval moet er een goede balans zijn tussen beschikbaar zijn en assertief zijn. De vrijwilliger moet de buurt goed kennen en op een zo gewoon mogelijke wijze ondersteunen. Je moet ook kunnen omgaan met de emoties en frustraties van de leden van het netwerk. Sociale vaardigheden zijn belangrijk. De vrijwilliger moet een vliegwiel en katalysator zijn voor het netwerk. Hij/zij moet ook de mantelzorger(s) en de familie erbij betrekken. -

Wordt een netwerk opgebouwd per doelgroep of is het een open/ gemêleerde groep? Veranderplan MC4, Tryntsje Rekker November 2012 - 29 -

-

Is nog niet bepaald. Soms zijn mensen niet altijd in één doelgroep te plaatsen en lopen de beperkingen in elkaar over. Bij de LVG groep kom je ook mensen tegen die psychiatrische problemen hebben. Men moet wel bij elkaar in de buurt wonen. Het gaat om andere mensen helpen, dan voel je je nuttig. Het voordeel van een gemêleerde groep is , is dat je niet in een hokje wordt gestopt.

- Is er een indicatie te geven of er behoefte is aan zulke netwerken? - Nee de behoefte kennen we niet, maar het is een goed concept en het proberen waard. Het sterke van samenredzaamheid is dat je niet op jezelf wordt teruggeworpen. De organisaties zijn de intermediair om mensen aan te dragen. Vanuit MEE wordt aangegeven dat er bij de cliënten wel behoefte aan is. “Samen is leuker” is het motto! De continuïteit is soms lastig. -

Het netwerk moet laagdrempelig zijn en de kracht ervan moet in de cirkel zitten. Het moet wel gefaciliteerd worden. Die kracht is er als mensen gelijkwaardig aan elkaar zijn. Het moet in ieder geval klikken tussen de leden van het netwerk en de vrijwilliger. Hoe kom je aan goede vrijwilligers? Ga zoeken in bestaande netwerken. Vind elkaar ook als organisaties. De kerken leveren ook veel vrijwilligers. In Tytsjerksteradiel worden de sportverenigingen er ook bij betrokken en Vrouwen van Nu. Borgen is erg belangrijk.

- Denk je dat een netwerk ook geschikt is voor mensen met een psychische kwetsbaarheid? - Ja het zijn vaak zorgmijders. Deze netwerken kunnen het sociale isolement doorbreken. Er zijn ook “kronkelcafé’s” waar mensen elkaar ontmoeten. 4. Samenvatting en eventuele vervolgafspraken. Op grond van de opmerkingen en reacties concludeert Tryntsje Rekker dat de aanwezigen positief denken over dit nieuwe concept en bereid zijn om er verder over na te denken en mee te praten. Gedacht wordt aan het toepassen van het concept in Gorredijk. Klein aan de gang gaan in een buurt is de eerste optie. Opgemerkt wordt dat in de flats de meest kwetsbare mensen wonen. Misschien goed om daar te beginnen? Op de vraag wie er mee willen doen om het concept “samenredzaamheid” uit te werken melden zich: Harm Flootman (Talant), Gerbrich Seinstra ( MEE), Jan Kuipers (ervaringsdeskundige GGZ), Carla van de Woude (ZuidOostZorg), Marije Hut (De Friese Wouden) en Nelleke Hulshof (Elkien) 5. Sluiting Tryntsje Rekker dankt ieder voor zijn/ haar aandacht en inbreng en sluit de bijeenkomst


Presentielijst bijeenkomst 6 november 2012.

Naam Harm Flootman Talant Gerbrich Seinstra MEE Tollie Douwes AMW Atta Denninger AMW Rindert Postma AanZet Lenie Bosma AanZet Geert Sierdsma GGZ Friesland Jan Kuipers GGZ Friesland Ytsen Strikwerda Elkien Nelleke Hulshof Elkien Tineke Lautenbach Zuid Oost Zorg Karla van der Woude Zuid Oost Zorg Marije Hut De Friese Wouden Otto Veenstra Timpaan Welzijn Sandra Hofstra Wmo gem. Opsterland Mei Khoe Roede Kruis Elly Eijgelaar De Zonnebloem Tonny Looijenga De Friese Wouden Ilse Huisman De Friese Wouden Sytske van der Meer De Friese Wouden Quintus Sirag Gemeente Tytsjerksteradiel Wieny Toren Gemeente Tytsjerksteradiel

E-mailadres [email protected]

Telefoonnummer 06-51588057

[email protected]

06-31945512

[email protected]

06-10863062

[email protected]

0512-586878

[email protected]

058-284 90 20

[email protected]

058-284 90 20

[email protected]

06-53834462

[email protected]

06-26174463

[email protected]

06-11378846

[email protected]

06-29602561

[email protected]

06-13745919

[email protected]

06-22616522

[email protected]

088-5125300

[email protected]

06-15016842

[email protected]

0512-386 386

[email protected] [email protected]

0512-300735 06-52230669 0512-383641

[email protected]

088-5125300

[email protected]

088-5125300

[email protected]

088-5125300

[email protected]

140511

[email protected]

140511


Willie Oldengarm Timpaan Welzijn Els Hiemstra Partoer Trijntje Köhler Gemeente Opsterland Tryntsje Rekker Gemeente Opsterland


Keyring Network in de gemeente Opsterland

Recommend Documents