Ketenanalyse “brandstof - diesel”
Co2-prestatieladder Aspect(en): 4.A.1 Auteur: Herman Zondag Datum: 1 juni 2015
Ketenanalyse diesel Inhoudsopgave
Inleiding & doelstelling Beschrijving van de waardeketen Bepaling van de relevantie emissie categorieën en conversiefactoren Productie diesel Transport diesel Verbranding diesel Partners in de keten Conclusie Reductiemaatregelen & scope 3 reductiemogelijkheden
Pagina: 2 van 12
Ketenanalyse diesel Inleiding Voor de certificering op niveau 5 heeft Jos Scholman een tweetal ketenanalyses opgesteld. Deze zijn bepaald aan de hand van een dominantieanalyse. Een van deze ketenanalyses beslaat het onderwerp “diesel”. Deze analyse is uitgewerkt in dit rapport.
Doelstelling Het doel van de ketenanalyse is het inzichtelijke maken van de Co2-emissie van de olieproducten. Het is namelijk van essentieel belang om het productieproces te doorzien, zodat we kunnen achterhalen waar in de keten de Co2-emissie het grootste is en waar het mogelijk is om deze emissie te reduceren. Op basis van die reductiemogelijkheden kan vervolgens een mogelijke reductiedoelstelling worden geformuleerd voor het reduceren van de Co2-emissie in scope 3. Hierbij is het verstrekken van informatie aan de partners binnen de keten van belang. Jos Scholman zal de partners binnen de keten betrekken bij het behalen van de reductiedoelstellingen. Ook willen we graag de voortgang hiervan delen met de partners in deze keten.
Pagina: 3 van 12
Ketenanalyse diesel Beschrijving van de waardeketen Voor de analyse worden eerst de verschillende stappen in de keten vastgesteld. Daarna wordt dit uiteen gehaald door per activiteit te bepalen welke Co2 uitstoot word gegenereerd. De keten is schematisch weergegeven in de afbeelding hiernaast. Winning of delving In deze stap van de keten wordt de grondstof voor diesel, ruwe aardolie, gewonnen doormiddel van bijvoorbeeld jaknikkers of een boorplatform op zee. Transport De keten van aardolie omvat de winning, raffinage, opslag en gebruik. Tussen iedere stap dient het materiaal vervoerd te worden. Het transport van bron naar raffinaderij gebeurt wereldwijd voor ongeveer 40% per pijplijn en voor ongeveer 60% per schip. Raffinage Het raffinageproces bestaat uit twee stappen: “destillatie” en “kraken”. Destillatie is het scheiden van ruwe olie in verschillende kwaliteiten. Het kraken is het chemisch omzetten van de organische aardoliemoleculen naar moleculen die betere eigenschappen hebben met betrekking tot de verbranding. Na het kraken worden de producten, afhankelijk van de bestemming, per pijplijn, schip of tankwagen naar de vervolgbestemming gebracht. Opslag Nadat de aardolie is verwerkt tot het gewenste eindproduct wordt het tijdelijk opgeslagen in speciale opslagtanks, waarna het vervolgens wordt geëxploiteerd naar verschillende afnemers. In dit geval is Salland Olie de afnemer. Transport Uiteindelijk worden de producten als laatste getransporteerd naar de gebruikers. Voor Jos Scholman verzorgt Salland Olie de distributie. Gebruik Het eindstation van de olieproducten zijn de brandstoftanks van Jos Scholman. Hier worden de verschillende olieproducten gebruikt als brandstof voor de bedrijfswagens en het machinepark. In deze analyse richten wij ons enkel op diesel, omdat dit het grootste aandeel heeft in onze uitstoot. Andere brandstoffen zijn niet van invloed op deze analyse en dusdanig klein dat het effect op de uitstoot niet noemenswaardig is.
Winning (bron)
Transport (pijplijn, schip )
Raffinage (destilleren, kraken )
Transport (pijplijn, schip, tankauto)
Opslag
Transport (Salland Olie per tankauto)
Jos Scholman
Eigen product Al de brandstof wordt verbruikt in eigen voertuigen.
Pagina: 4 van 12
Ketenanalyse diesel Bepaling van de relevantie emissie categorieën en conversiefactoren Zoals beschreven in het vorige hoofdstuk is de keten onder te verdelen in verschillende stappen. Onderstaande stappen zijn van belang voor de analyse omdat deze Co2-emissies genereren: Productie van diesel Transport van diesel Verbranding van de diesel In dit onderzoek zullen de ketens afzonderlijk worden behandeld en toegelicht. Dit geeft een zo helder mogelijk beeld over de exacte verbruiken per stap en de potentiele besparingsmogelijkheid.
Pagina: 5 van 12
Ketenanalyse diesel Productie diesel Aardolie wordt gewonnen doormiddel van boorplatformen op zee of met pompen op het land. Het omhoog halen van de aardolie kost veel energie en bij het opwekken van deze energie komt Co2 vrij. Dat zelfde geldt eveneens voor de raffinage en transport van de aardolie. Het proces van de productie wordt ook wel het “Well to Tank” proces genoemd. Ik heb veel onderzoek gedaan om er achter te komen wat de uitstoot per geproduceerde liter diesel precies is. Dit bleek echter een zeer lastige opgave. Informeren bij de oliemaatschappijen was een middel om dit te achterhalen, maar dat leverde helaas niets op. Daarom is een aanname gedaan op basis van de gegevens uit het rapport “STREAM Studie naar Transport Emissies van Alle Modaliteiten”. Onderstaande overzicht toont de gegevens uit het rapport. Emissiefactoren: Brandstof Eenheid Co2 NOx PM10 SO2 Benzine g/MJbrandstof 12,5 0,028 0,003 0,065 Diesel g/MJbrandstof 14,2 0,023 0,002 0,055 Omrekenfactor: Brandstof Eenheid Energie inhoud Benzine MJ per liter 32,5 Diesel MJ per liter 35,9 Uit tabel ‘emissiefactoren’ blijkt dat er in totaal 14,2 gram Co2 per MJ diesel vrijkomt bij de productie. Tabel ‘omrekenfactor’ geeft dat 35,9 MJ diesel gelijkstaat aan 1 liter diesel. Door deze waarden met elkaar te vermenigvuldigen is bekend wat de Co2 emissie per liter is. 14,2 × 35,9 = 509,78. Door deze waarde te vermenigvuldiging met de totaal verbruikte liters diesel (1.846.421 liter) is bekend hoeveel Co2 er bij de dieselproductie in 2014 vrijgekomen is. Dit is afgerond 957,51 ton Co2
Pagina: 6 van 12
Ketenanalyse diesel
Transport diesel Het transport van diesel wordt verzorgd door Salland Olie doormiddel van tankwagens. Zij leveren voornamelijk op onze hoofdlocatie. Op bouwlocaties wordt ook brandstof afgeleverd, maar dit is niet veel. Tijdens het transport produceren de tankwagens Co2-emissies. Deze hoeveelheid is afhankelijk van de hoeveelheid lading en de grootte van de afstand. In onderstaande tabel staat weergegeven hoeveel Co2 er vrijkomt bij het transport naar de verschillende locaties. Voor het kwantificeren van de transportactiviteiten in de keten is gebruik gemaakt van de conversiefactoren uit de Co2 omreken factoren van www.co2emissiefactoren.nl . De transportkilometers zijn berekend aan de hand van het feit dat er 3 locaties van herkomst zijn. Een overleg met de leverancier bracht aan het licht dat de verdeling van de transporten 1/3 is. Dit geeft dat voor de transport is gekozen voor een gemiddelde kilometer afstand. Het verbruik van een tankwagen is 33 liter per 100 km. Gemiddeld werd er per rit 20000 liter brandstof getransporteerd naar Jos Scholman. Dit betekend dat er in 2014 zo’n 15232,97 kilometers zijn afgelegd om Jos Scholman van brandstof te voorzien. Het verbruik om dit te brengen is 5026,88 liter diesel. De Co2 uitstoot voor het gebruik van diesel is 2,606 kg Co2 /liter. Dit geeft een uitstoot van 13,1 ton Co2 voor het transporteren van de brandstof naar de brandstofopslag bij Jos Scholman.
Pagina: 7 van 12
Ketenanalyse diesel Verbranding diesel In de laatste stap van het ketenproces wordt de diesel gebruikt als brandstof voor het gehele machinepark. In tabel 3 staan het aantal liters welke Salland Olie heeft geleverd op de verschillende locaties. Deze informatie is afkomstig uit ons eigen bestand en daarom nauwkeurig. Ook deze keer is er gebruik gemaakt van de conversiefactoren van www.co2emissiefactoren.nl Dit gebruik is de grootste factor in deze keten, namelijk 84%. Het totaal wat hieruit voortvloeit is 4812 ton Co2. Voor berekeningen verwijs ik naar de afbeelding ‘brandstofverbruik diesel transport DGV olie’, hieronder toegevoegd.
Brandstofverbruik diesel transport DGV olie Totaal verbruik 2014: Gemiddelt per rit: Aantal ritten in 2014 Gemiddelde km in 2014 Gemiddeld verbruik vw Gemiddeld brandstofverbruik Co2 productie diesel gebruik Co2 productie diesel prod. Totale productie Co2 transp Productie co2 voor 2014 in kg Productie co2 voor 2014 in ton Eigen verbruik Totaal verbruik 2014: Totale uitstoot in 2014 eigen:
www.co2emissiefactoren.nl 1846421 20000 92,32 15232,97 33 5026,88 2,606 0 2,606 13100,05 13,10
liter liter ritten km l / 100km liter kg co2/liter kg co2/liter kg co2/liter kg co2 totaal mbt transport ton co2 totaal mbt transport
2,606 kg co2/liter 1846421 liter 4811773,126 kg co2
Afstand Morsebaan 1 Nieuwegein - Driepoortenweg 54 Arnhem Afstand Morsebaan 1 Nieuwegein - Propaanweg 18 Pernis Afstand Morsebaan 1 Nieuwegein - Genuakade 4 Kampen Gemiddelde reisafstand depot - loslocatie Totale reisafstand depot - loslocatie
Emissiefactoren Diesel g/MJ brandstof Omrekenfactor Diesel MJ per liter Uitstoot per liter in gram Uitstoot per liter in ton
4811,773 ton Co2
69,5 km 72 km 106 km 82,5 km 165 km
14,2 Co2 35,9 * 509,78 g Co2 / liter diesel 0,00051 t Co2 / liter diesel
Uitstoot productie diesel
941,27 t Co2 voor de productie
Co2 uitstoot tot locatie
954,37 ton Co2
Totale uitstoot diesel inclusief productie, transport en eigen verbruik Productie 941,3 ton Co2 Transport 13,1 ton Co2 Eigen verbruik 4811,8 ton Co2 Totale uitstoot:
5766,1 ton Co2
16,324% 0,227% Productie Transport 83,449%
Eigen verbruik
Pagina: 8 van 12
Ketenanalyse diesel
Partners in de keten In deze keten zijn een aantal bedrijven die het mogelijk maken voor Jos Scholman om diesel te verbranden. Hierbij denken we aan de winning van aardolie, de productie van diesel en het transporteren hiervan. De winning wordt verzorgd door diverse oliemaatschappijen net als de raffinatie van de olie tot een eindproduct. Er is niet 1 verantwoordelijk bedrijf voor aan te wijzen. Diverse grote oliemaatschappijen als Shell, BP, Esso, Q8 zijn namen die overal opduiken in de oliemarkt. In Nederland kennen we een aantal raffinaderijen. Zeeland Refinery (LukOil/Total), Shell Pernis, BP Europoort, Esso Botlek en Q8 Europoort zijn spelers die in Nederland olie raffineren. Door deze veelzijdigheid aan betrokken bedrijven is na onderzoek gebleken dat het achterhalen hiervan praktisch niet mogelijk is te achterhalen wie verantwoordelijk is voor welke oliestroom. Hierin zal dan ook verder geen energie worden gestoken. Binnen Jos Scholman is er een diversiteit aan machine merken, enkele grotere spelers zijn New Holland, Liebherr, Caterpillar. Ook de wagens voor transport zijn van diverse merken. Iveco, Mercedes, Volkswagen zijn enkele spelers binnen dit bedrijf.
Pagina: 9 van 12
Ketenanalyse diesel Conclusie Er is geprobeerd om alle stromen in de olieketen in kaart te brengen. Van de winning tot de uiteindelijke verbranding. Gebruiken we in de Co2 footprint berekening een algemene waarde, nu zijn we dieper en specifieker op de zaken ingegaan. In de grafiek hieronder is te zien welk onderdeel waarvoor verantwoordelijk is. Daaruit blijkt dat de grootste uitstoot zit in het eigen gebruik, gevolgd door productie. En als hekkensluiter met 0,227% het transport van de diesel naar de eindgebruiker.
Pagina: 10 van 12
Ketenanalyse diesel Reductiemaatregelen Nu we de keten hebben geanalyseerd zijn we in staat om reductiemogelijkheden te bepalen. Bij het bepalen van de mogelijkheden en de kansen zijn de volgende vragen essentieel: - In welke mate heeft Jos Scholman invloed op het proces waar de maatregel betrekking op heeft? - Hoeveel Co2-uitstoot kan worden bespaard met dit proces?
Scope 3 reductiemogelijkheden Waar relatief makkelijk reductie te behalen is, is bij het transport. Dit transport valt echter in scope 3 en de maatregelen die daarvoor genomen moeten worden liggen bij Salland Olie. En dan kunnen we onder andere denken aan de volgende dingen: -
-
Veel besparingspotentieel zit erin als men de chauffeurs bewust laat rijden. Hierbij denken we aan het tijdig anticiperen op veranderende omstandigheden. Uitrollen bij een kruispunt, vlot optrekken en een constante snelheid rijden. Het slim plannen, zodat zo min mogelijk kilometers worden gereden. Zorgen voor een goed en modern wagenpark met een aandrijfbron die de uitstoot reduceert.
Onderzoek bij Salland leert dat men al aan 2 van deze punten werkt. Zo krijgen de chauffeurs regelmatig een cursus ‘zuinig rijden’. De voertuigen zijn voorzien van Euro 6 en Euro 5 motoren, bij aanschaf zijn dit aspecten die voor Salland Olie zwaarwegend zijn. Enkel het punt slim plannen wordt niet mee gewerkt. Onderzoek van Salland wijst uit dat dit praktisch haast niet haalbaar is, omdat door de diverse variabele factoren er geen vast patroon is te creëren. Die variabelen zijn onder andere: de hoeveelheid product die een afnemer wenst, het moment wanneer de afnemer het product wenst te ontvangen. Deze maatregelen zijn toegespitst op de transporteur van de brandstof, maar zij zijn niet alleen verantwoordelijk voor de uitstoot. Ook Jos Scholman heeft hierin een bijdrage. Jos Scholman kan er bijvoorbeeld voor kiezen om grotere vrachten brandstof per keer te bestellen. Dit verminderd het aantal transporten voor Salland Olie. En mogelijk kan Jos Scholman een stimulatie geven aan Salland Olie door te adviseren efficiënter te plannen. Om het aantal leveringen en daarmee de productie van brandstof te verminderen kan Jos Scholman een aantal maatregelen treffen, gerelateerd aan scope 1 en 2. Onder andere de volgende maatregelen: - Onnodige transportbewegingen vermijden - Zorgen voor een jong en goed onderhouden wagenpark - Het laten carpoolen van personeel - Bewuster rijden promoten - Onnodig laten draaien van stilstaande motor voorkomen - Het toepassen van biobrandstoffen Het beperken van je eigen verbruik heeft een domino effect voor de hele keten. Doordat Jos Scholman minder brandstof verbruikt, hoeft er minder brandstof te worden aangevoerd. Wat weer betekend dat er minder productie voor Jos Scholman nodig is.
Pagina: 11 van 12
Ketenanalyse diesel
Proud to be on the
Pagina: 12 van 12
