Ketenanalyse CO2 emissies Ketenanalyse voor scope 3

Ketenanalyse CO2 emissies Ketenanalyse voor scope 3

2012

Auteur(s): MCJ Alkemade Versie: 0.8 Datum: 23.09.2013

Inhoudsopgave 1 Inleiding .............................................................................................................................3 2 Waardeketen ......................................................................................................................4 3 Relevante categorieën ......................................................................................................5 3.1.

Selectie ketens voor analyse ................................................................................................... 7

4 Ketenpartners ....................................................................................................................8 5 CO2 emissie (Scope 3) Detachering PS&P ......................................................................9 5.1. Gegevens verzamelen .................................................................................................................. 9 5.2. Resultaten CO2 emissie berekening ........................................................................................... 10 6 CO2 emissie (Scope 3) Beheer PS&P ............................................................................12 6.1. Gegevens verzamelen ................................................................................................................ 12 6.2. Resultaten CO2 emissie berekening........................................................................................... 13 7 Reductie initiatieven en doelstellingen ..........................................................................15 7.1. Significantie scope ...................................................................................................................... 15 7.2. Doelstellingen ............................................................................................................................. 15 7.3. Reductie Initiatieven Detachering PS&P .................................................................................... 15 7.3.1. Bewustwording creëren bij medewerkers .......................................................................... 15 7.3.2. Stimuleren van thuiswerken i.c.m. het gebruik van LYNC .................................................. 16 7.4. Reductie Initiatieven Beheer PS&P ............................................................................................ 17 7.4.1. Elektriciteitsverbruik datacenters verminderen ................................................................. 17 7.4.2. Sluiten locatie Dordrecht..................................................................................................... 20 Bijlage 2 Berekening invloed per processtap...................................................................21 Bijlage 3 Woon werk afstand medewerkers locatie Dordrecht........................................21 Bijlage 4 Stroomverbruik Ordina in externe datacenters ................................................21 Bijlage 5 Ketenanalyse berekening product Detachering PS&P .....................................21 Bijlage 6 Ketenanalyse berekening product Beheer PS&P .............................................21

Ketenanalyse CO2 Emissies Scope 3 2012

~2~

24 september 2013

1 Inleiding De verduurzaming van de bedrijfsvoering is onderdeel van het MVO-beleid van Ordina. Ordina is sinds 2002 actief bezig met het thema duurzaamheid. Vanaf 2010 staan wij genoteerd op niveau 3 van de CO2 Prestatieladder. Omdat Ordina haar duurzame beleid graag naar buiten wil brengen en samen met haar leveranciers aan de slag wil met dit thema, hebben we ons de ambitie gesteld om niveau 5 op de CO2 Prestatieladder te behalen. De ketenanalyse is opgesteld te voldoen aan de volgende eisen: 4.A.1. Het bedrijf heeft aantoonbaar inzicht in de meest materiële emissies uit scope 3, en kan uit deze scope 3 emissies tenminste 2 analyses van GHG - genererende (ketens van) activiteiten voorleggen. 4.A.2. Het bedrijf beschikt over een kwaliteitsmanagement plan voor de inventaris. 4.B.1. Het bedrijf heeft voor scope 3, op basis van 2 analyses uit 4.A.1, CO₂-reductiedoelstellingen geformuleerd of bedrijf heeft voor scope 3, op basis van 2 materiële GHG - genererende (ketens van) activiteiten CO₂reductiedoelstellingen geformuleerd. Er is een bijbehorend plan van aanpak opgesteld inclusief de te nemen maatregelen. Doelstellingen zijn uitgedrukt in absolute getallen of percentages ten opzichte van een referentiejaar en binnen een vastgelegde termijn. De analyse wordt uitgevoerd volgens de vier stappen uit het Green House Gas (GHG) Protocol. Deze vier stappen zijn: 1. Een beschrijving van de waardeketen; 2. Het bepalen van de relevante categorieën uit scope 3; 3. Identificatie van partners in de waardeketen; 4. Kwantificeren van de emissies In dit document zal verder worden ingegaan op de emissies behorende bij scope 3 voor het jaar 2012: overige indirecte emissies. Hierbij wordt de indeling gehanteerd van het Handboek CO2-prestatieladder:


~3~

24 september 2013

Figuur 1 SCOPE bepaling SKAO

2 Waardeketen Als bedenkers, bouwers en beheerders van de digitale wereld hebben wij de juiste kennis en kunde in huis om bedrijfsprocessen en ICT toekomstbestendig te vernieuwen en te verbeteren. Met ruim 2.900 medewerkers in dienst zet Ordina zich daar dagelijks voor in. Onze kracht is dat wij strategie en beleid kunnen implementeren op basis van kennis van de business van de klant, lokale weten regelgeving, taal en cultuur. Ons doel is om samen met klanten duurzame innovatie tot stand te brengen en daarbij de menselijke maat te bewaken. Het hoofdkantoor van Ordina is gevestigd in Nieuwegein. Daarnaast heeft Ordina meerdere regiokantoren in Nederland, België en Luxemburg. De onderneming is opgericht in 1973 en is onderverdeeld in een viertal divisies, te weten: 1. 2. 3. 4.

Professional Services & Projects (PS&P) Consulting Business Solutions Belgie / Luxemburg

In 2012 haalde Ordina een omzet van ruim EUR 400 miljoen. Tweederde van deze omzet is toe te wijzen aan PS&P en 17% aan België/Luxemburg (buiten scope). De scope van de CO2 prestatieladder certificering, en daarmee ook deze analyse, is Nederland. De omzetverdeling in Nederland ziet er als volgt uit:


~4~

24 september 2013

Figuur 2 Omzetverdeling Ordina Nederland

Ordina PS&P zorgt voor 81% van de omzet van Ordina Nederland. Deze analyse zal in detail ingaan op de twee belangrijkste producten van Ordina, Detachering PS&P en Beheer PS&P. Bij detachering gaat het om individuele inzetten bij de klant die werkzaamheden voor de klant uitvoeren. Beheer houdt in dat het ICT beheer van klanten wordt overgenomen en dat onder andere ICT meldingen worden opgelost. De processen worden in respectievelijk hoofdstuk 5 en hoofdstuk 6 verder toegelicht. Hieronder worden de processen van deze producten grafisch weergegeven:

PROCES en PRODUCTEN LEVEREN DETACHERING Verwerven aanvragen

Opstellen sales funnel detachering Opstellen accountplannen

Alloceren Medewerkers

Selecteren kandidaten Aanbieden kandidaten Intake Monitoren

Contracteren inzet medewerkers

Verwerken inzet: - Opstellen CIF en inzetcontract - Signaleren Screening - Contracteren externe mdw Monitoren

PROCES en PRODUCTEN LEVEREN BEHEER

Transitie (Ontwerp en inrichten)

Verwerven beheer contracten

Opstellen salesfunnel beheer Opstellen accountplannen Opstellen offertes Contractering

Maken ontwerp Verwerven en inrichten infrastructuur Toewijzen medewerkers aan klantteam

Begeleiden inzet medewerkers

Afronden inzet medewerkers

Starten opdracht Uitvoeren opdracht Monitoren Wijzigen / Verlengen contract

Beeindigen contract Evalueren

Exploiteren beheer contract

Begeleiden inzet medewerkers Exploiteren infrastructuur

Afronden beheercontract

Afronden inzet medewerkers Vrijgeven gebruikte infrastructuur Afvoeren overtollige infrastructuur

3 Relevante categorieën

In dit hoofdstuk zijn de relevante categorieën uit scope 3 voor Ordina beschreven. Voor het behalen van niveau 5 op de CO2-prestatieladder moet een ketenanalyse gemaakt worden van twee relevante categorieën uit scope 3. De totale CO2 uitstoot van Ordina is als volgt verdeeld:


~5~

24 september 2013

858 4.330 Scope 1 11.391

Scope 2 Scope 3

Figuur 3 Totaal ton CO2 per scope

Scope 1 is veruit de grootste categorie en veroorzaakt 69% van de totale CO2 uitstoot, gevolgd door respectievelijk scope 2 met 26% en scope 3 met 5%. Zie bijlage 1 voor een gedetailleerde weergave van de CO2-Emissies. Dit document zal zich richten op de scope 3 emissies. Scope 3 emissies komen vrij bij de volgende activiteiten: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Zakelijk verkeer via openbaar vervoer (Business travel via public transport) Woon-werk verkeer (Commuter travel) Afvalverwerking (Waste disposal) Papierverbruik (Paper used) Elektriciteitsverbruik op locaties van klanten (Electricity used at client sites) Elektriciteits- en gasverbruik van thuiswerkende medewerkers (Electricity used at client sites) Energieverbruik van toeleveranciers tbv. het primaire proces (suppliers / outsourced emissions) Overig verbruik (other consumables)

Een aantal van de genoemde categorieën zijn voor Ordina niet van toepassing. Hieronder volgt een opsomming van die categorieën met een verklaring waarom deze niet relevant zijn. 5.

Elektriciteitsverbruik op locaties van klanten: Ordina heeft hier op dit moment geen inzicht in en geen directe invloed op. 6. Elektriciteits- en gasverbruik van thuiswerkende medewerkers: Ordina heeft hier op dit moment geen inzicht in. Het werken met een algemeen gemiddelde lijkt ons niet zinvol, omdat we hierdoor niet een exact inzicht krijgen in de uitstoot en daardoor is eventuele reductie niet te meten. De invloed van Ordina hierop is daarom beperkt. 8. Overige gebruiksgoederen; De meeste artikelen zoals laptops, telefoons en auto’s worden geleased. Deze worden wel gebruikt in de gebruiksfase, maar dat is reeds meegenomen in elektriciteitsverbruik en brandstofverbruik.

Hieronder wordt de totale verdeling van de CO2 emissies in scope 3 weergegeven:


~6~

24 september 2013

20 25 Papierverbruik 185

338

Treinkilometers Afval 290

Woon-werkverkeer Elektraverbruik leveranciers - groen

Figuur 4 CO2 emissies scope 3

3.1. Selectie ketens voor analyse Op basis van deze gegevens is vastgesteld welke ketenanalyses zowel relevant als kansrijk zijn. Bij de bespreking van de mogelijke ketenanalyses worden de onderwerpen afgezet tegen deze criteria. Scope 3 Categorie

Zakelijk verkeer via openbaar vervoer Woon-werk verkeer Afvalverwerking Papierverbruik Energieverbruik van leveranciers

Omvang ton CO2 25 290 185 20 338

Relevantie + ++ + + ++

Invloed + ++ +/+/++

Rangorde 4 2 3 5 1

De categorieën met de grootste bijdrage in materiële emissie en tevens hoogst geëindigd in de rangorde zijn energieverbruik van leveranciers en woon-werk verkeer. Meest geschikt als onderwerp voor ketenanalyse zijn dan ook: 1.

Energieverbruik leveranciers: Dit omvat het energieverbruik van de datacenters voor beheer en hosting. Op deze emissiefactor kan Ordina veel invloed uitvoeren door verschillende reductiemaatregelen door te voeren. Dit zal in hoofdstuk 7 uiteen gezet worden. In 2012 is er 1.126.918 kWh energie verbruikt in de datacenters waar Ordina gebruik van maakte. Dit staat gelijk aan 338 ton/CO2 en daarmee beslaat deze emissiefactor 39% van de scope 3 emissies en 2% van de totale CO2-uitstoot van Ordina.

2.

Woon-werkverkeer: Onder deze categorie valt niet het zakelijke verkeer (gedeclareerde kilometers, scope 2, en leaseauto’s, scope 1), maar deze zullen wel positief worden beïnvloed door de gekozen reductiemaatregelen. In 2012 is er in totaal 1.734.256 km woon-werk verkeer verreden. Dit getal wordt bestaat uit zowel de kilometers van directe medewerkers als van indirecte medewerkers. Hierbij is uitgegaan van 214 werkbare dagen in een jaar. In totaal was de CO2-uitstoot voor woonwerk verkeer in 2012 290 ton/CO2 en daarmee beslaat deze emissiefactor 34% van de scope 3 emissies en 2% van de totale CO2-uitstoot van Ordina.

De CO2-uitstoot van het energieverbruik bij leveranciers en het woon-werk verkeer bij elkaar zorgt voor 73% van de uitstoot in scope 3. Echter, deze twee emissiefactoren bepalen slechts 4% van de totale uitstoot. Goed om te vermelden is dat de reductiemaatregelen welke betrekking hebben op woon-werk verkeer een positief effect zullen hebben op een emissieverlaging van het zakelijk verkeer, een categorie die in totaal een impact heeft van 80% op de totale uitstoot van Ordina. Zie bijlage 1 voor een grafische weergave.


~7~

24 september 2013

4 Ketenpartners In hoofdstuk 2 is beschreven van welke waardeketens een ketenanalyse gemaakt gaat worden, Detachering PS&P en Beheer PS&P. Voor beide ketens zullen hieronder de ketenpartners worden weergegeven:

Figuur 5 Ketenpartners

Leveranciers Externe Medewerkers Op klantvragen waarbij externe expertise nodig is of welke door gebrek aan capaciteit niet door medewerkers van Ordina kunnen worden ingevuld zullen worden uitgevoerd door externe medewerkers. Leverancier Datacenter Ordina huurt capaciteit in het datacenter zowel voor haar eigen servers als voor de hosting van de servers voor klanten. Sodexo Sodexo is de vaste cateraar van Ordina. KPN / HP / Xerox Telefoons, laptops en printers worden geleased via deze ketenpartners. Deze middelen zijn zowel nodig voor de primaire als voor de secundaire bedrijfsvoering van Ordina. Alphabet Alphabet is de leasemaatschappij waarbij alle leaseauto’s van Ordina worden geleased. NS Medewerkers welke gebruik maken van de OV regeling ontvangen een NS-jaarkaart. Medewerkers Medewerkers welke geen gebruik maken van of recht hebben op een leaseauto en welke niet reizen met het OV reizen met eigen vervoer. Eneco Eneco is de leverancier van energie voor alle locaties van Ordina Nederland.


~8~

24 september 2013

5 CO2 emissie (Scope 3) Detachering PS&P Detachering PS&P is veruit het grootste product dat Ordina levert. De grootste bulk van de CO2 uitstoot bevindt zich in dit proces in de daadwerkelijke inzet van de medewerkers. In de processtappen eromheen worden voornamelijk sales- en administratieve activiteiten uitgevoerd. Hieronder wordt grafisch weergegeven welke onderliggende activiteiten er in de processtappen worden uitgevoerd:

PROCES en PRODUCTEN LEVEREN DETACHERING Verwerven aanvragen

Opstellen sales funnel detachering Opstellen accountplannen


Selecteren kandidaten Aanbieden kandidaten Intake Monitoren


Verwerken inzet: - Opstellen CIF en inzetcontract - Signaleren Screening - Contracteren externe mdw Monitoren



Starten opdracht Uitvoeren opdracht Monitoren Wijzigen / Verlengen contract

Beeindigen contract Evalueren

Figuur 6 Proces Detachering PS&P

Binnen het detacheringsproces gaat het om het verwerven, aansturen, uitvoeren en afronden van individuele inzetten, inclusief het bewaken van de kwaliteit van leveren. Op basis van de vraag worden keuzes gemaakt over de wijze van invulling. Nadat kandidaten zijn aangeboden aan de klant, volgt het intakeproces. Bij een positieve intake zal de daadwerkelijke detacheringsopdracht starten, waarbij de consultant de vraag van de klant uitvoert. Een detacheringsopdracht kan heel kort zijn (bijvoorbeeld één dag), maar kan ook jarenlang duren. Nadat de werkvraag vanuit de klant ophoudt, wordt het contract beëindigd. In de volgende paragrafen zal de emissie van Detachering PS&P inzichtelijk worden gemaakt. Zie bijlage 2 voor een uitgebreide onderbouwing van de berekeningen in dit hoofdstuk. 5.1. Gegevens verzamelen Om de juiste gegevens te verzamelen hebben we verschillende brainstormsessies gehouden met de portfoliohouder detachering, Huub Janssen, en met de group controller, Paul van Giersbergen. We hebben samen het detacheringsproces in kaart gebracht en bepaald hoeveel impact elke processtap op het gehele proces heeft. Deze berekening is gemaakt aan de hand van afzetgegevens en FTE-gegevens. Per processtap is bepaald hoeveel FTE er bij betrokken zijn. Op basis van de afzetgegevens en de FTE-gegevens is vervolgens in kaart gebracht hoeveel uur in totaal aan een processtap wordt besteed. Er is gekozen voor de eenheid uur, omdat ‘het product’ detachering binnen Ordina wordt aangeboden en afgerekend in deze eenheid. Ordina PS&P telt voor 85% mee in de afzet in uren van Ordina Nederland. Detachering telt voor 56% mee in de totale afzet van Ordina PS&P berekend in uren.

Figuur 7 Afzet Ordina Nederland


~9~

24 september 2013

Aan de hand van bovenstaande uitkomsten is berekend voor welk percentage elke processtap bijdraagt in de totale uitstoot van Ordina Nederland. Hier zijn de volgende uitkomsten uit gekomen:

2%

1,5%

Verwerven aanvragen


1%

95%

0,5%




Met behulp van deze percentages is de LCA berekening gemaakt en is uitstoot per processtap in kaart gebracht. Dit houdt in dat de verschillende CO2 emissies, bijvoorbeeld elektriciteitsverbruik, zijn verdeeld over drie producten, te weten; Detachering PS&P (56,1%), Beheer PS&P (12,2%) en Ordina Nederland overig (31,7%). Het totale verbruik per emissiefactor is vervolgens als volgt toebedeeld aan het proces detachering PS&P:

Verwerven aanvragen



2% X 56,1%

1,1% 1,5% X 56,1%

0,8% 1% X 56,1%

0,6% 95% X 56,1%


53,3% 0,5% X 56,1%


TOTAAL

0,3% 56,1%

Dit houdt in dat van de totale CO2-emissieuitstoot 56,1% toe te wijzen is aan het product detachering en 53,3% van deze totale uitstoot is toe te wijzen aan de processtap Begeleiden inzet medewerkers. Deze processtap heeft dus een enorme impact/invloed. 5.2. Resultaten CO2 emissie berekening De CO2-footprint van Ordina Nederland is als volgt toe te wijzen aan het product Detachering PS&P: Verwerven aanvragen

Totaal

178,650



129,927

97,445


8656,382


48,723

Een uitgebreide berekening is terug te lezen is bijlage 5.


~ 10 ~

24 september 2013

Het product Detachering PS&P was in 2012 verantwoordelijk voor 9.111 ton/CO2, totaal was Ordina Nederland verantwoordelijk voor een CO2-uitstoot van 16.579 ton/CO2. Zoals in de vorige paragraaf al aangegeven is het grootste deel van de CO2-uitstoot toe te wijzen aan de processtap begeleiden inzet medewerkers. Dit is te verklaren doordat in deze processtap het daadwerkerlijke product wordt uitgevoerd, de overige stappen zijn ter voorbereiding en afsluiting van deze processtap. Tijdens begeleiden inzet medewerkers is een consultant gedatacheerd/ingezet bij de klant om de klantvraag te verwezenlijken. Deze inzet kan van korte duur zijn, maar kan ook enkele jaren zijn. Het grootste deel van de uitstoot is toe te wijzen aan het vervoer naar en van de klant. Elektraverbruik bij leveranciers is geen onderdeel van dit product, deze emissiefactor wordt volledig toegewezen aan het product beheer PS&P. Hieronder is de verdeling van de scope 3 emissies voor het product Detachering PS&P weergegeven:

0 11 14 Papierverbruik Treinkilometers 162

Afval

104

Woon-werkverkeer Elektraverbruik leveranciers

Figuur 8 Scope 3 emissies ton/CO2 Detachering PS&P

Zoals in bovenstaand diagram te zien is, is woon-werkverkeer bij het product Detachering PS&P veruit de meest relevante emissiecategorie. Met behulp van de reductiemaatregelen zal hier dus de grootste winst te behalen zijn.


~ 11 ~

24 september 2013

6 CO2 emissie (Scope 3) Beheer PS&P Beheer PS&P is een groot en belangrijk product dat Ordina levert. Onder het product beheer vallen niet alleen de “standaard” beheeractiviteiten, maar ook de hosting van de servers van klanten. Om hosting goed, betrouwbaar en milieuvriendelijk uit te voeren maakt Ordina sinds 2012 gebruik van een nieuw datacenter in Groningen. De bulk van de CO2 emissies bevindt zich in dit proces in het exploiteren van een beheercontract. Hieronder wordt grafisch weergegeven welke onderliggende activiteiten er in de processtappen worden PROCES en PRODUCTEN LEVEREN BEHEER uitgevoerd:


Opstellen salesfunnel beheer Opstellen accountplannen Opstellen offertes Contractering



Maken ontwerp Verwerven en inrichten infrastructuur Toewijzen medewerkers aan klantteam

Begeleiden inzet medewerkers Exploiteren infrastructuur


Afronden inzet medewerkers Vrijgeven gebruikte infrastructuur Afvoeren overtollige infrastructuur

Figuur 9 Proces Beheer PS&P

Het product beheer verzekert de klant dat zijn ICT zorg uit handen wordt genomen. In het beheerproces staat het aansturen en uitvoeren van verworven beheeropdrachten centraal. Hierbij wordt getracht om de inzet van medewerkers over de verschillende beheeropdrachten heen te optimaliseren. Het beheerproces is inclusief de overdracht van het proces van en naar de klant. In de processtap “exploiteren beheer contract” worden beheerwerkzaamheden uitgevoerd als het afhandelen van meldingen van klanten, het uitvoeren van releasemanagement en het uitvoeren van pro-actief en operationeel beheer. In de volgende paragrafen zal de emissie van Beheer PS&P inzichtelijk worden gemaakt. Zie bijlage 2 voor een uitgebreide onderbouwing van de berekeningen in dit hoofdstuk. 6.1. Gegevens verzamelen Om de juiste gegevens te verzamelen hebben we verschillende brainstormsessies gehouden met de portfoliohouder beheer, Jos de Haas, en met de group controller, Paul van Giersbergen. Omdat hosting een grote rol speelt in dit proces is de portfoliohouder hosting, Theo van Grieken, er ook bij betrokken. Het beheerproces is op dezelfde manier in kaart gebracht als het detacheringsproces, aan de hand van afzetgegevens en FTE-gegevens. Ordina PS&P telt voor 85% mee in de afzet in uren van Ordina Nederland. Beheer telt voor 12% mee in de totale afzet van Ordina PS&P berekend in uren. Aan de hand van bovenstaande uitkomsten is berekend voor welk percentage elke processtap bijdraagt in de totale uitstoot van Ordina Nederland. Hier zijn de volgende uitkomsten uit gekomen:

9%

10%

76%

5%





Met behulp van deze percentages is de LCA berekening gemaakt en is uitstoot per processtap in kaart gebracht. Dit houdt in dat de verschillende CO2 emissies, bijvoorbeeld elektriciteitsverbruik, zijn verdeeld over drie producten, te weten; Detachering PS&P (56,1%), Beheer PS&P (12,2%) en Ordina Nederland overig (31,7%). Het totale verbruik per emissiefactor is vervolgens als volgt toebedeeld aan het proces beheer PS&P:


~ 12 ~

24 september 2013

9% X 12,2%

1,1%


10% X 12,2% Transitie (Ontwerp en inrichten)

1,2% 76% X 12,2%

9,3%


5% X 12,2%

0,6%


12,2%

TOTAAL

Dit houdt in dat van de totale CO2-emissieuitstoot 12,2% toe te wijzen is aan het product beheer PS&P en 9,3% van deze totale uitstoot is toe te wijzen aan de processtap Exploiteren beheer contract. Deze processtap heeft dus een redelijke impact/invloed. 6.2. Resultaten CO2 emissie berekening De CO2-footprint van Ordina Nederland is als volgt toe te wijzen aan het product Beheer PS&P:


Totaal

209,076




228,698

1767,338

114,349

Een uitgebreide berekening is terug te lezen is bijlage 5. Het product Detachering PS&P was in 2012 verantwoordelijk voor 9.111 ton/CO2, totaal was Ordina Nederland verantwoordelijk voor een CO2-uitstoot van 16.579 ton/CO2. Zoals in de vorige paragraaf al aangegeven is het grootste deel van de CO2-uitstoot toe te wijzen aan de processtap exploiteren beheer contract. Dit is te verklaren doordat in deze processtap het daadwerkerlijke beheer plaatsvindt. Dit is een langdurig proces wat in de meeste gevallen elkele jaren voortduurt. Het uitvoeren van het beheer houdt in dat consultants, in de meeste gevallen on-side bij Ordina, zorgen dat de ICT systemen vlekkeloos blijven draaien. Zij lossen onder andere meldingen op, voeren wijzigingsverzoeken op de systemen door en voeren upgrades uit. Ook het hosting proces valt hieronder. In het geval van hosting heeft de klant haar ICT systemen gedeeltelijk of volledig ondergebracht op de servers van Ordina. De hardware is in dat geval dus ook onder beheer van Ordina. Het grootste deel van de uitstoot is toe te wijzen aan het vervoer naar en van de werklocatie. Van de scope 3 emissies vormt elektraverbruik bij leveranciers de grootste emissiefactor bij dit product. Deze emissiefactor wordt volledig toegewezen aan het product beheer PS&P. Hieronder is de verdeling van de scope 3 emissies voor het product Beheer PS&P weergegeven:


~ 13 ~

24 september 2013

3 2 23 35 Papierverbruik Treinkilometers Afval Woon-werkverkeer Elektraverbruik leveranciers 338

Figuur 10 Scope 3 emissies ton/CO2 Beheer PS&P

Zoals in bovenstaand diagram te zien is, is elektraverbruik bij leveranciers bij het product Beheer PS&P veruit de meest relevante emissiecategorie. Met behulp van de reductiemaatregelen zal hier dus de grootste winst te behalen zijn.


~ 14 ~

24 september 2013

7 Reductie initiatieven en doelstellingen De ketenanalyse wordt afgesloten met een beschrijving van de significantie van de CO2 emissie in scope 3 en de doelstellingen en keteninitiatieven die hieraan worden gekoppeld. 7.1. Significantie scope Uit de footprint berekeningen is gebleken dat de emissie van scope 3 voor 5% bijdraagt aan de totale emissie van Ordina. Dit is relatief weinig in verhouding tot scope 1 en 2. Dit verschil wordt veroorzaakt doordat het zakelijk verkeer in scope 1 en 2 wordt meegerekend en dit is voor Ordina veruit de grootste emissiecategorie, 80% van de totale CO2-uitstoot. In dit document zal toch getracht worden om de reductiemaatregelen voor scope 3 te definiëren. Deze zullen uiteraard ook de emissie categorieën in scope 1 en 2 beïnvloeden. 7.2. Doelstellingen Aanleiding voor het opstellen van de doelstellingen is het uitvoeren van een ketenanalyse scope 3 volgens eisen zoals gesteld in het GHG-Protocol. De ketenanalyse die Ordina heeft uitgevoerd voor het product Detachering PS&P en het product Beheer PS&P en de opgestelde reductiemaatregelen, fungeren als input voor het opstellen van de doelstellingen. Uiteraard blijven de reeds geformuleerde doelstellingen m.b.t. de scope 1 en 2 emissies van Ordina bestaan.

Scope 3 doelstellingen Ordina* Woon-werk verkeer: CO2 uitstoot met 2% terugdringen Energieverbruik bij Leveranciers: CO2 uitstoot met 5% terugdringen *Deze doelstellingen gelden voor het jaar 2013/2014 t.o.v. het referentiejaar 2012 en zijn gerelateerd aan het aantal FTE.

In de volgende paragrafen zal uiteengezet worden op welke manier Ordina bovenstaande doelstellingen wil realiseren. 7.3. Reductie Initiatieven Detachering PS&P In samenwerking met de portfoliohouder zijn er een aantal reductiemaatregelen opgesteld voor de emissies in scope 3 van Ordina Nederland. Deze reductiemaatregelen zullen hieronder verder worden uitgewerkt en betreffen de volgende: 1.

2.

Bewustwording creëren bij medewerkers t.b.v. bedrijfsvoering Ordina; zuinig rijden, papier verbruik verminderen, minder printen, zuinig omgaan met energie, maken van energiezuinige software. Bewustwording Duurzaamheid eerste dag nieuwe medewerker en Ordina Academy. Stimuleren van thuiswerken “Dichtbij de klant ” door het gebruik van LYNC. Thuiswerken stimuleren en hierover in dialoog gaan met de klant en de medewerker.

7.3.1. Bewustwording creëren bij medewerkers Wil je als bedrijf een significante invloed hebben op het verminderen van de CO2-uitstoot dan is het creëren van bewustwording bij de medewerkers een belangrijke eerste stap. Bewustwording zal gecreëerd worden op de volgende punten:   

Printgedrag / papierverbruik Zuinig rijden Zuinig omgaan met energie

Verduurzaming gaat verder dan een duurzaam inkoopbeleid. Om medewerkers meer bewust te maken van deze zaken en om inzichtelijk te maken hoe eenvoudig sommige maatregelen door te voeren zijn, zal er uitvoeriger gecommuniceerd dienen te worden. Een uitstekende start voor deze communicatiestoom is de Ketenanalyse CO2 Emissies Scope 3 2012

~ 15 ~

24 september 2013

eerste dag voor nieuwe medewerkers, welke elke eerste werkdag van de maand plaatsvindt binnen Ordina. Andere communicatiemogelijkheden die benut zullen gaan worden zijn de wekelijkse “Connect” nieuwsbrief die Ordina breed wordt verspreid, Flyers, algemene bijeenkomsten van de divisies, etc. Deze maatregel zal de komende periode verder uitgewerkt worden in een plan van aanpak. Besparingen die door middel van het creëren van bewustwording onder medewerkers zullen worden gerealiseerd zullen betrekking hebben op de volgende scope 3 factoren: 1. 2. 3. 4.

Woon-Werkverkeer Papier Afval Openbaar vervoer

Uiteraard zal de impact van deze maatregel op de scope 1 en 2 factoren vele malen groter zijn, omdat scope 3 maar een klein deel van de totale CO2-uitstoot van Ordina Nederland omvat. 7.3.2. Stimuleren van thuiswerken i.c.m. het gebruik van LYNC Tot voor kort werd verondersteld dat effectieve samenwerking alleen mogelijk was door face-to-face contact, maar hier brengt LYNC verandering in. Door de steeds sneller veranderende marktomstandigheden, wordt de noodzaak om flexibeler, effectiever en efficiënter te werken steeds groter. Effectief samenwerken met collega’s en klanten blijkt een sleutel tot succes om de concurrentie een slag voor te zijn. Verbinden is hierin het toverwoord. Microsoft Lync verbindt mensen met elkaar, vandaar de naam. Het zorgt ervoor dat collega’s niet alleen any-time, any place met elkaar kunnen communiceren, maar ook kunnen samenwerken. Ordina heeft dit initiatief omarmt om een bijdrage te leveren aan CO2 reductie. Minder reizen, in welke vorm dan ook, is een van de hoofddoelstellingen voor de deelnemers aan dit project, waardoor zowel de CO2 uitstoot wordt verminderd als dat er minder tijd aan overleg wordt besteed. Tevens brengt Ordina LYNC actief onder de aandacht bij klanten, zodat we ook bij onze klanten kunnen zorgen voor een verlaging van de CO2-uitstoot. LYNC is niet alleen geschikt binnen de eigen organisatie, maar bedrijven kunnen onderling ook koppelen via LYNC. Zo kunnen medewerkers welke ingezet zijn bij de klant ook communiceren met collega’s bij de klant. Microsoft Lync™ Server 2010 is een oplossing voor unified communications. Het brengt de verschillende manieren waarop mensen communiceren samen. Met Lync is het mogelijk om alle communicatie vanuit één scherm te organiseren en te beheren. Lync combineert spraak, e-mail, chat, sms, televergaderingen, videoconferencing en online meetings in één oplossing, geïntegreerd met adreslijsten, agenda’s en taken. LYNC kan zowel op de laptop of de smartphone worden gebruikt. Medewerkers zijn bereikbaar via een uniek (telefoon)nummer en door middel van een gedetailleerde aanwezigheidsstatus is het duidelijk op welke wijze collega’s het beste benadert kunnen worden. Door thuiswerken in combinatie met het gebruik van LYNC meer te stimuleren zal zowel het zakelijke verkeer als het woon-werk verkeer afnemen. Verder maakt LYNC het mogelijk om samen, tegelijkertijd in een document te werken, waardoor er minder geprint zal worden. Minder printen zal tevens zorgen voor een afname van de hoeveelheid afval dat Ordina produceert. Andere voordelen van (thuis)werken met LYNC: 





Medewerkers welzijn • Work/life balance • Vermindering reistijd • Locatie onafhankelijk Terug brengen reisbewegingen • Efficiënter gebruik kantoorruimte • Effectief samenwerken op afstand: Het nieuwe werken Geïntegreerde communicatie oplossing • Lager energieverbruik • Minder gebruik van servers/ datacenter


~ 16 ~

24 september 2013

Besparingen die door middel van het gebruik van LYNC zullen worden gerealiseerd zullen betrekking hebben op de volgende scope 3 factoren: 1. 2. 3. 4.

Woon-Werkverkeer Papier Afval Openbaar vervoer

7.4. Reductie Initiatieven Beheer PS&P In samenwerking met de portfoliohouder zijn er een aantal reductiemaatregelen opgesteld voor de emissies in scope 3 van Ordina Nederland. Deze reductiemaatregelen zullen hieronder verder worden uitgewerkt en betreffen de volgende: 1. 2.

Elektriciteitsverbruik datacenters verminderen door het creëren van cold corridors en het gebruik van energiezuinige apparatuur. Sluiten locatie Dordrecht. Woon-werk verkeer beperken door standplaats N'gein niet in ruilen voor Dordrecht. Geen terugkeer na asbestrenovatie

7.4.1. Elektriciteitsverbruik datacenters verminderen Ordina biedt klanten de mogelijkheid de hosting van applicaties uit te besteden aan Ordina. Dit houdt in dat de IT systemen van deze klanten worden ondergebracht op de servers van Ordina. Het energieverbruik van hosting valt deels onder scope 2 (IT Hardware) en deels onder scope 3 (koeling en energiebeheer van het datacenter). Ordina maakt voor deze activiteiten gebruik van externe datacenters en huurt hierin dus capaciteit. Een belangrijk element dat de CO2-uitstoot van het product beheer (hosting) sterk beïnvloed betreft de energie-efficiency van de datacenters van waaruit Ordina deze dienstverlening verzorgt. De energie-efficiency wordt uitgedrukt in Power Usage Efficiency (PUE). De PUE is de verhouding tussen het totale energieverbruik van een datacenter versus het netto-energieverbruik van de gebruikte IT apparatuur. In het ideale geval is de PUE-waarde 1. Het indirecte energieverbruik valt primair onder de verantwoordelijkheid van de eigenaar van de datacenters. Ordina heeft daar uiteraard wel invloed op door de keuzes die Ordina maakt ten aanzien van leveranciers en door ook afspraken te maken met deze leveranciers. Ordina maakt momenteel gebruik van 2 externe datacenters in Groningen en Hengelo. Ordina heeft bij de selectie aandacht besteed aan de PUE-factor van de datacenters, maar ook leveranciers geselecteerd die zich nadrukkelijk committeren aan energie-efficiency en duurzaamheid. Zo is TCN (Datacenter Telehouse Groningen) deelnemer in de MJA (Meerjaren afspraak Energie-efficiency) met de overheid en gebruikt het Datacenter Previder Hengelo 100% groene stroom. Ordina heeft in de periode 2010-2012 een vernieuwing en consolidatie uitgevoerd van de datacenters waar de fysieke hosting plaats vindt. Daarbij is uiteraard ook aandacht besteed aan het energieverbruik en de CO2-


~ 17 ~

24 september 2013

Consolidatie datacentra

3

emissie. De resultaten daarvan (in termen van PUE) zijn hieronder weergegeven: Verloop PUE datacentra Ordina 2,5 2 1,5 1 0,5

PUE

0

Datacenters heden in gebruik

Externe datacenters in gebruik 2009-2012

Gemiddeld hebben de twee datacenters welke Ordina momenteel in gebruik heeft een PUE van 1,33. Dit is erg goed. Een PUE van bijvoorbeeld 1,5 betekent dat er 50% extra stroom nodig is om een server te laten draaien. Deze stroom is nodig voor koeling, voorzieningen t.b.v. redundantie, brand blussystemen etc. Een PUE van rond de 1,5 is momenteel de norm voor moderne datacentra. Het grootste deel van de CO2-emissie bij hosting wordt gevormd door het stroomverbruik van de datacenters. Het aan Ordina toe te rekenen stroomverbruik is weergegeven in bijlage 4. De CO2-uitstoot gerelateerd aan het stroomgebruik van de datacenters is 338 ton/CO2. De keten rondom de Beheer-hosting-activiteiten van Ordina ziet er als volgt uit:

Producenten hardware, software en datacenter-faciliteiten

Leverancier datacenter

Ordina

Klanten Ordina

Afvalverweking

De rol van Ordina in deze keten is het selecteren van de te gebruiken datacenter-locaties en de in te zetten hardware en software voor gedeelde diensten. Daarnaast adviseert Ordina haar klanten omtrent architectuur van de hosting-oplossing waaronder de in te zetten apparatuur voor klant-specifieke diensten. De CO2-emissie van Beheer-Hosting is uit te splitsen in de volgende categorieën:   

Emissie veroorzaakt door producenten (IT Hardware); Emissie veroorzaakt door verbruikte energie (Elektriciteit); Emissie veroorzaakt door afvalverwerking aan het einde van de levenscyclus (Afval)

Hierbij geldt dat energie verbruik (bij leveranciers) veruit de grootste CO2 impact heeft en daarom zal Ordina de reductiemaatregelen hierop gaan uitvoeren. Beide datacenters nemen op dit moment al maatregelen om hun CO2-emissie te verminderen. Het betreft onder andere: 

Gebruik maken van groene stroom;


~ 18 ~

24 september 2013

 Registratie en afrekening van stroomverbruik op rack-niveau;  ISO14001-certificering;  Free-to-air-cooling (koeling door middel van koele buitenlucht);  Witte dakbedekking ter verlaging van de koelbehoefte in de zomer. Producenten van hardware en software leveren een indirecte bijdrage aan de emissie van datacenters. Daar waar het generieke faciliteiten van het datacenter betreft, berust de verantwoordelijkheid daarvoor bij de leverancier. Ordina besteed in haar reguliere overleg met de leverancier regelmatig aandacht aan ontwikkelingen en plannen op het terrein van de totale energie-efficiency van het datacenter. Naast de invloed in de reguliere overleggen met de leveranciers draagt Ordina tevens bij door de manier van vormgeving van de specifieke Ordina-dienstverlening vanuit de externe datacenters. De reductiemaatregelen welke Ordina zal gaan doorvoeren zijn als volgt:   

De inrichting van de Ordina-suite in de externe datacenters en De keuze van in te zetten apparatuur in de Ordina-suite Het advies aan de klanten

Inrichting van de Ordina-suite in de externe datacenters Op basis van het inzicht in de impact van energieverbruik van de externe datacenters dat afgelopen jaren ontstaan is, heeft Ordina besloten om daar waar mogelijk in de door haar gebruikte suite zgn. cold corridors te realiseren. Hierbij wordt aan de voorzijde van de kasten met IT-apparatuur een afgesloten ruimte gerealiseerd, waardoor een effectievere circulatie van koellucht ontstaat. Deze maatregel geeft een rendementsverbetering van 20-25% ten opzichte van traditionele koeling.


~ 19 ~

24 september 2013

De opdracht tot installatie van de cold corridors is inmiddels gegeven en een deel van de realisatie is gestart. Keuze van in te zetten apparatuur in de Ordina-suite Ten aanzien van de in te zetten apparatuur heeft Ordina gestandaardiseerd op bepaalde apparatuur-lijnen. Daarbij wordt aandacht besteed aan energieverbruik en waar mogelijk gekozen voor apparatuur-lijnen die Energy Star-gecertificeerd zijn. Ordina is gestandaardiseerd op een aantal HP server lijnen, voornamelijk de DL360 en DL380 server series. Sinds twee jaar wordt door HP voor deze server lijnen ingezet op stroombesparing. Een dergelijke server bespaart ten opzichte van een vergelijkbare HP server van 3 jaar geleden 50% aan stroom (o.a. door uitschakelen niet-benutte cores). Deze servers zijn Energy Star gecertificeerd. Dit is een programma van de Amerikaanse overheid om energie verbruik in de IT te verminderen. Advisering van klanten De CO2-emissie van klanten betreft voornamelijk het energieverbruik dat zij veroorzaken bij de datacentra. De eisen die klanten stellen aan onze dienstverlening hebben daarop een significante invloed. Eisen ten aanzien van bijvoorbeeld beschikbaarheid en responstijden hebben consequenties ten aanzien van het energieverbruik. Het al dan niet toestaan van gevirtualiseerde hosting-oplossingen heeft eveneens invloed op het energieverbruik. Daarom stimuleert Ordina haar klanten in het advies omtrent de in te zetten hostingoplossingen nadrukkelijk om te kiezen voor duurzame oplossingen, bijvoorbeeld de inzet van gevirtualiseerde en geconsolideerde oplossingen. Dit doen wij uiteraard binnen de kaders van hetgeen technisch mogelijk is en rekening houdend met de mogelijkheid dat de klant op basis van eigen overweging een afwijkende keuze kan maken. Op dit moment zijn ongeveer 50% van de systemen in de Ordina datacentra gevirtualiseerd. Dit resulteert in 50% van de omgevingen op 5% van de hardware. Een groot voordeel van virtualisatie is het effectief gebruik van hardware en resources. Veel toepassingen gebruiken een groot deel van de tijd weinig resources. Als ze ingericht zijn als fysieke systemen gaat derhalve veel capaciteit verloren. Om de keuze voor een gevirtualiseerde oplossing te stimuleren biedt Ordina korting op offertes die meer dan 50% virtueel bevatten. Virtualisatie heeft een positief effect op het verbruik van stroom en koeling in een datacentrum. Naast de bovenstaande reductiemaatregelen heeft Ordina de volgende doelstellingen op het terrein van Beheer-Hosting:   

Stimuleren van verdere verbeteringen in de PUE van de externe datacenters; Verhogen van het inzicht in het Ordina-specifieke energieverbruik in de externe datacenters; Geen infra op locaties buiten zuinige DC's (meer) toestaan. Nog aanwezige infra (bijv. MER) verhuizen.

Besparingen die door bovenstaande reductiemaatregelen zullen worden gerealiseerd zullen betrekking hebben op de volgende scope 3 factor: 1.

Energieverbruik bij leveranciers

7.4.2. Sluiten locatie Dordrecht In februari 2013 is er asbest geconstateerd op de locatie van Ordina in Dordrecht. In afwachting van nader onderzoek over de veiligheidsrisico’s is besloten om de locatie tijdelijk te verlaten en de medewerkers in Nieuwegein te huisvesten. Na nader onderzoek door een extern bureau dat gespecialiseerd is in onderzoek omtrent asbest en op basis van het advies van het onderzoeksbureau is de eigenaar gestart met de sanering. De saneringswerkzaamheden zouden enkele weken in beslag nemen, maar in juni 2013 heeft de eigenaar aangegeven te stoppen met de saneringswerkzaamheden en heeft hij Ordina een voorstel gedaan om de lopende huurovereenkomst te ontbinden tegen een afkoopsom.


~ 20 ~

24 september 2013

Vanuit het perspectief van duurzame bedrijfsvoering hebben we de verantwoordelijkheid om zo efficiënt mogelijk met huisvesting om te gaan. Door het huisvesten van de collega’s in Nieuwegein wordt de beschikbare ruime in Nieuwegein efficiënter benut. De huisvesting van de medewerkers in Nieuwegein in plaats van in Dordrecht leidt niet tot (noemenswaardige) additionele kosten. De Venuslaan 14 te Dordrecht is een locatie van 908 m2. Er zijn ongeveer 30 medewerkers werkzaam waarvan ca. 90% voor Ordina PS&P Hosting Solutions (beheer). Deze medewerkers reizen dagelijks van huis naar kantoor. De reisafstand Dordrecht — Nieuwegein is 58 km (enkele reis). Bijkomend voordeel voor de unit Hosting Solutions is dat de reisafstand van en naar collega’s in Groningen substantieel verminderd. De voordelen van het samenvoegen van de locatie Dordrecht en Nieuwegein zijn dermate groot, dat besloten is om de locatie in Dordrecht te sluiten. Dit heeft een positieve invloed op de CO2-factor woon-werkverkeer. De uitstoot die gepaard gaat met het sluiten van de locatie Dordrecht en hierdoor de reductie in reiskilometers staat gelijk aan 18,7 ton/CO2. Besparingen die door het sluiten van de locatie Dordrecht zullen worden gerealiseerd zullen betrekking hebben op de volgende scope 3 factor: 1.

Woon-werk verkeer

CO2-Emissies Ordina Nederland

Bijlage 2 Berekening invloed per processtap Bijlage 3 Woon werk afstand medewerkers locatie Dordrecht Bijlage 4 Stroomverbruik Ordina in externe datacenters Bijlage 5 Ketenanalyse berekening product Detachering PS&P Bijlage 6 Ketenanalyse berekening product Beheer PS&P


~ 21 ~

24 september 2013

Ketenanalyse CO2 emissies Ketenanalyse voor scope 3

Recommend Documents