Kernthema’s Studiedag Zorg 2013 De cliënt in regie - Een programmatische aanpak
November 2013
De opening Het dagelijks leven en onverwachte gebeurtenissen daarin, bepalen mede de loop der dingen. Zo blijkt dat twee van de sprekers van de Studiedag Zorg 2013 verhinderd zijn door privé omstandigheden. De basisthema’s in het leven: geboorte, groeien, ouderschap, ziekte en sterven vragen tijd en aandacht. En het omgaan met deze thema’s maakt deel uit van de regie over eigen leven. 1. Ja doen: Pluryn Anita Pors en Simone Leijs De regie aan de cliënt geven, zonder de cliënt alleen te laten, leidt in de dagelijkse praktijk van zorgverlening en dagbesteding tot een boeiende dynamiek. Dat laat de praktijk van Pluryn in Druten bij de dagbesteding van mensen met een fysieke beperking goed zien. Er ontstaat bij iedereen die betrokken is bij de cliënt in regie een moment en een fase van niet weten en van ongemak. Het accepteren van dit moment, deze fase is de bron voor nieuwe energie en andere dynamiek. Beroepskrachten zitten even op hun handen. Laten het ongemak toe. De cliënten nemen vervolgens het initiatief. En houden dat vast en bouwen dat uit. Hét proces wordt hun proces. Ze nemen initiatief en treden naar buiten. Overleggen met elkaar en geven aan of, en zo ja wanneer, ze ondersteuning nodig hebben. De beroepskrachten gaan meer naar de achtergrond en worden meer faciliterend. De oogst uit de nabespreking hiervan: In de groepen werd gesproken over het feit dat veel onbenut potentieel van cliënten blijft liggen. De case liet duidelijk zien (door de inbreng van Simone Leijs, een van de aanwezige cliënten die mee presenteerde) dat cliënten het leuk vinden om zelfstandig activiteiten op te pakken.
Kernthema’s Studiedag Zorg 2013 ©- Tom de Haas, Pagina 1 –x, oktober 2013
Er was discussie over de vraag of de cliënt nog cliënt moet heten als de invulling van hun dag volgt uit hun eigen keuzes en hun eigen initiatief. De deelnemers worden immers eigenaar van hun eigen proces.
Spannende vraag: Wat te doen met mensen die niet mee willen met de beweging dat zij zelf meer te zeggen krijgen? Rode draad in het antwoord: ieder zijn eigen tempo. En niet forceren. Dan neemt de begeleiding het weer over! Deelnemers aan de conferentie zijn enthousiast over de verschillende projecten die ze bij het activiteiten centra hebben opgezet: zoals klussen voor de wijk en samen koken met een kok. Met name de projecten waarbij waarde wordt geleverd voor de lokale omgeving zijn geliefd. En deelname van niet-cliënten aan de activiteiten wordt zeer gewaardeerd.
2. Ruud Klarenbeek, bestuurder van de JP van den Bent stichting Aanbieder in VG zorg binnen de AWBZ gaat in op de dagelijkse praktijk van het leiden en sturen van een zorgorganisatie. Hij laat zien hoe daarin de eenvoud, de leefwereld en het gezond boeren verstand centraal (kunnen) staan, zodra de leiding bereid en in staat is om een inspirerende, praktische visie te combineren met vertrouwen in de uitvoering. En met volstrekte duidelijkheid over de do’s en dont’s in de omgang met cliënten en in de samenwerking. “High trust, low tolerance” is het motto. Aan de hand van diverse voorbeelden toont Ruud Klarenbeek aan dat we de zorgverlening zelf onnodig ingewikkeld maken. Systeem op systeem. Het werkt aantoonbaar vervreemdend voor cliënten en voor medewerkers. Gevolg is dat de cliënt de regie verliest over zijn eigen leven. En de medewerkers over hun eigen werk. De aanpak binnen JP van den Bent stichting is daarom open, concreet en praktisch en wordt gestuurd door de uitkomst van de dialoog met de klant. De sturing in de uitvoering is simpel: klant-tevredenheid, medewerker-tevredenheid en werken binnen het netto beschikbaar budget. Resultaten: zeer hoge tevredenheid, ziekteverzuim onder de 3% en overhead rond de 6%. En vooral ook niet alles zelf willen doen. Zo wordt huisvesting bijvoorbeeld altijd gehuurd van corporaties en dagbesteding wordt ingehuurd. Een eenvoudig en succesvol verdienmodel ook.
Kernthema’s Studiedag Zorg 2013 ©- Tom de Haas, Pagina 2 – 5, oktober 2013
De oogst uit de nabespreking hiervan: De bijdrage van Ruud Klarenbeek riep tegenovergestelde signalen op uit het publiek. Enerzijds enthousiasme over de resultaten en de wijze waarop eigen regie bij cliënten wordt gerealiseerd. Anderzijds ook kritische signalen over de manier waarop de organisatie wordt bestuurd. Bij sterk visie gedreven organisaties en bestuurder komen dan analyses als:
“als de bestuurder weg is, dan is het concept weg” “dit kunnen wij in onze organisatie niet doen” “hier heeft hij wel 16 jaar aan gewerkt”
Duidelijk wordt wel dat de keuze voor de cliënt in regie een diepte investering is. Consequent doorbouwen en omgaan in veranderende omstandigheden.
3. RIBW Brabant; Richard de Fijter: Zelfregie van cliëntendossier & persoonlijk plan en digitalisering RIBW Brabant heeft het initiatief genomen om de cliënten zoveel mogelijk de regie te geven over hun eigen dossier. De overtuiging is dat zoiets alleen lukt in samenspraak met de cliënt en door het digitaal toegankelijk maken van dit dossier. Op deze manier kunnen cliënten zelf bepalen wie toegang heeft tot hun informatie en vanuit welke rol gefaseerde toegang wordt gegeven. Uit voorbeelden blijkt dat cliënten hun behandelaar als ‘vriend’ uitnodigen om actief betrokken te zijn bij hun dossier en persoonlijk plan. De invoering van de nieuwe programmatuur is een sterk technische vraag. Met een verrassende proceskant. Er zijn veel computers nodig om cliënten ook daadwerkelijk de mogelijkheid te bieden online toegang te hebben en te houden tot hun dossier en hun plan. De cliëntenraad van RIBW Brabant heeft het initiatief genomen en is bij bedrijven in instellingen in de omgeving gaan praten over de mogelijkheid om economisch afgeschreven computers over te dragen aan cliënten van RIBW. Dat project loopt goed. Inmiddels geven cliënten cursussen in het gebruiken van het nieuwe programma. Deelnemers aan de cursussen zijn medecliënten en medewerkers van RIBW Brabant. Richard de Fijter geeft aan dat het voorbeeld onderstreept dat digitale dienstverlening, online zelfbeheer van eigen dossier en persoonlijk plan, echt de toekomst heeft. Een steeds groter deel van de dienstverlening gaat straks via internet en social media is zijn overtuiging. 3 Kernthema’s Studiedag Zorg 2013 ©- Tom de Haas, Pagina 3 –5, oktober 2013
Opbrengst van de nabespreking: De presentatie was interactief met online score mogelijkheden op een tweede scherm. De resultaten van de online vragen op het tweede scherm waren als volgt. Het gros van de mensen vindt de voornaamste doelstelling van ICT het leveren van betere dienstverlening / zorg en andere aanvullingen. En ziet ook de toegevoegde waarde van ICT. Er is veel discussie over de vraag hoe de infrastructuren het beste geregeld kunnen worden. Veel mensen pleiten voor één aanpak binnen het land. Anders krijgen cliënten met multi problematiek straks per zorgaanbieder met een ander plan en een ander digitaal platform te maken. De aanpak in Noorwegen of Zweden wordt als positief voorbeeld genoemd. Als struikelblok werd de trage besluitvorming genoemd in het land. Veel overlegstructuren en eilandjes die eenzijdige samenwerking in de weg staan.
4. De cliënt in regie; een programmatische aanpak – de publicatie Vier zorgaanbieders met een uitgesproken beleid op het terrein van zelfregie door cliënten hebben het afgelopen jaar samen een publicatie ontwikkeld over de aanpak van zelfregie. Het spreekt voor zich dat vanuit de instellingen ook cliënten / ervaringsdeskundigen meewerkten aan de publicatie. Tijdens de studiedag wordt de bijdrage rond de publicatie geopend door twee ervaringsdeskundigen die werkzaam zijn bij Pameijer: een aanbieder van VG en RIBW zorg in Rotterdam. Cliënten van Pameijer werken hun eigen herstelverhaal uit en delen dat met elkaar en met collega medewerkers van zorgaanbieders. Herstelverhalen zijn persoonlijk, indringend en groeien mee met de eigenaar van het verhaal. Herstelverhalen onderstrepen de betekenis van regie over het eigen leven voor alle mensen met een ondersteuningsvraag. Cliënten willen sterker worden, niet afhankelijker. Als dat laatste het effect is dan klopt er iets niet. Iedere toehoorder ervaart dat ook direct. Hierop aansluitend is de kern van de publicatie doorgesproken met alle deelnemers aan de conferentie. Dit kunt u verder lezen in de publicatie zelf (hieronder staat het de webpagina).
Kernthema’s Studiedag Zorg 2013 ©- Tom de Haas, Pagina 4 – 5, oktober 2013
Opbrengst van de nabespreking: De herstelverhalen van de ervaringsdeskundigen van Pameijer zijn indrukwekkend. Velen zijn onder de indruk van het kracht van de twee dames. Met name over de wijze waarop eigen regie en kracht ze heeft geholpen bij het geven van zinvolle invulling aan hun eigen leven. Opbrengst van de Studiedag Zorg 2013 ‘Eigen regie’ krijgt steeds meer handen en voeten. Het thema is vanuit meerdere invalshoeken belicht. Vanuit de praktijk middels voorbeelden vanaf de werkvloer door ‘cliënt’ en begeleiding. En vanuit de besturingsfilosofie die past bij de zorgwijze bezien; De cliënt in regie, hoe werkt dat nu? Hoe stellen we de vraag van de cliënt centraal? De cliënten presentaties tijdens de dag zelf maken voelbaar en tastbaar hoeveel kracht, zelfvertrouwen en grip er op het eigen leven ontstaat door de realisatie van eigen regie. Ook wordt concreet hoe ingrijpend de rol en de bijdrage van de professional wijzigt bij een consequente invulling van de cliënt in regie. Er ontstaat veel ruimte voor cliënten. De noodzaak van eenvoud, vertrouwen en werken vanuit een visie overtuigt. Veranderende omstandigheden in financiering en wetgeving zijn een feit. De voorbeelden laten zien dat ze geen reden zijn om de visie op de cliënt in regie los te laten. Nee, consequent doorgevoerd presteert deze aanpak op alle terreinen. Ook de komende jaren. Alle reacties en vragen zijn welkom! U kunt mij bereiken op 06-22214474 of info@
[email protected].
Wilt u meer lezen, download dan het gratis nieuwe boekje ‘De cliënt in regie- een programmatische aanpak’ via mijn website http://tomdehaas-consultancy.nl/download/ (onderaan de webpagina). Bent u binnen uw organisatie al bezig met dit thema en wilt u uw aanpak toetsen? Of twijfelt u nog over een vervolgstap na deelname aan een workshop, cursus of studiedag over dit thema. Of heeft u extra handvatten nodig bij vragen die klanten aan u stellen? Kijk dan ook eens op diezelfde webpagina naar mijn aanbod rondom de cliënt in regie zoals een * documentenscan mét rapportage of * een algemeen adviesgesprek voor nieuwe klanten. Tom de Haas Tom de Haas Consultancy BV www.tomdehaas-consultancy.nl 5 Kernthema’s Studiedag Zorg 2013 ©- Tom de Haas, Pagina 5 –5, oktober 2013
