Kerngegevens. Kerngegevens 1

7748-08-2007

Zonnepanelen De Rabobank geeft invulling aan duurzaamheid door aandacht voor energiebesparing in haar kantoren. Het nieuwe onderkomen van de Rabobank Hoeksche Waard is een van de duurzaamste kantoorgebouwen van Nederland. De zonnepanelen op het dak van het atrium dienen als zonwering en zetten zonlicht om in elektriciteit.

Rabobank Groep

Halfjaarverslag 2007

www.rabobankgroep.nl

Inhoudsopgave Kerngegevens

1

Bericht van de voorzitter

2

Rabobank Groep

4

Binnenlands retailbankbedrijf

9

Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf

12

Vermogensbeheer en beleggen

15

Leasing

18

Vastgoed

20

Halfjaarcijfers 2007

23

Profiel Rabobank Groep

33

Organigram

35

Colofon

36

Kerngegevens 30-jun-07

31-dec-06

30-jun-06

31-dec-05

30-jun-05

Omvang dienstverlening (bedragen in miljoenen euro’s) Balanstotaal

591.674

556.455

521.467

506.573

510.088

Kredieten private sector

343.873

324.110

291.658

278.095

267.123

Toevertrouwde middelen

229.756

215.899

195.917

186.427

173.729

Beheerd en bewaard vermogen

310.900

291.200

228.100

224.200

217.100

Vermogen en solvabiliteit (bedragen in miljoenen euro’s) Eigen vermogen

29.697

29.377

26.675

26.349

23.561

Kernvermogen

26.588

26.391

25.394

24.860

22.712

Toetsingsvermogen

27.209

27.114

25.736

25.272

23.478

260.721

247.458

222.631

213.901

208.138

20.858

19.797

17.810

17.112

16.651

Tier 1-ratio

10,2

10,7

11,4

11,6

10,9

BIS-ratio

10,4

11,0

11,6

11,8

11,3

2007-I

2006-II

2006-I

2005-II

2005-I

Totaal baten

5.679

5.095

4.954

4.752

4.611

Bedrijfslasten

3.865

3.633

3.254

3.245

2.997

166

223

227

268

249

Bedrijfsresultaat vóór belastingen

1.648

1.239

1.473

1.239

1.365

Nettowinst

1.365

1.144

1.201

1.024

1.059

Risicogewogen activa Solvabiliteitseis

Resultaatgegevens (bedragen in miljoenen euro’s)

Waardeveranderingen

Ratio’s Rendement eigen vermogen

10,3%

9,2%

9,7%

9,6%

9,9%

Efficiencyratio

68,1%

68,5%

65,7%

68,3%

65,0%

30-jun-07

31-dec-06

30-jun-06

31-dec-05

30-jun-05

183

188

218

248

269

1.193

1.214

1.229

1.249

1.263

- contactpunten

3.106

3.091

3.093

3.031

2.959

Geldautomaten

3.139

3.139

3.109

3.116

3.098

355

330

289

267

247

- aantallen

59.689

56.209

52.002

50.988

56.396

- mensjaren

54.044

50.573

46.510

45.580

50.294

Dichtbij Lokale Rabobanken Vestigingen: - kantoren

Buitenlandse vestigingsplaatsen Medewerkers

Klantgegevens Leden (x 1.000)

1.680

1.641

1.609

1.551

1.494

Leden-klantenratio

18,5%

18,4%

18,2%

17,7%

17,2%

AAA

AAA

AAA

AAA

AAA

Rating Standard & Poor’s Moody’s Investor Service

Aaa

Aaa

Aaa

Aaa

Aaa

Dominion Bond Rating Service

AAA

AAA

AAA

AAA

AAA

Kerngegevens | 1

Bericht van de voorzitter

De Rabobank Groep realiseerde in de eerste helft van 2007 een nettoresultaat van 1,4 miljard euro. De nettowinst steeg met 14%. Hiermee hebben we onze nettowinstdoelstelling overtroffen. Al onze groepsonderdelen droegen bij aan de nettowinststijging. De kredietverlening in het binnenland nam sterk toe door de grote vraag naar hypotheken en ons marktaandeel groeide verder. Ook is de kredietverlening in het buitenland toegenomen. Mede door de groei van het aantal spaarrekeningen in Nederland ontwikkelde de groei van het spaargeld zich voorspoedig en wisten we marktaandeel te winnen.

De ontwikkeling van de activiteiten en financiële resultaten van de Rabobank Groep waren in de eerste helft wederom voorspoedig. Ons marktaandeel hypotheken steeg met 3,5 procentpunt tot 29% en ook ons marktaandeel sparen nam toe, met 0,6 procentpunt tot 39,9%. Op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) zijn we vooruitstrevend geweest door de verdere integratie ervan in de kredietverlening, het kernproces van onze bank. Verder zijn we actief de dialoog aangegaan met maatschappelijke organisaties en belanghebbenden om een betere invulling te geven aan ons MVO-beleid. Begin 2007 introduceerden we met de Rabocard met klimaatcompensatie en de Rabo KlimaatHypotheek nieuwe duurzame producten voor onze klanten. Ondanks de hevige concurrentie op de hypotheekmarkt en de daling van de ontvangen boeterente in het binnenland steeg het renteresultaat met 1% tot 3,3 miljard euro. Het in de eerste helft van 2007 nog gunstige beleggingsklimaat gaf een impuls aan de provisiebaten. Hierdoor en dankzij de bijdrage van Sarasin kwamen de provisiebaten 22% hoger uit op 1,4 miljard euro. De bijdragen van Athlon en onderdelen van Bouwfonds waren bepalend voor de stijging van de overige baten. Door de groei van de activiteiten en door overnames stegen de bedrijfslasten met 19% tot 3,9 miljard euro. Het positieve economische klimaat en de verbetering van het risicoprofiel van de kredietportefeuille resulteerden in een afname van de risicokosten. Door de toename van het brutoresultaat en de daling van de risicokosten nam de nettowinst toe met 14%.

2 | Rabobank Groep halfjaarverslag 2007

In de eerste helft van 2007 hebben we onze wereldwijde

De mondiale economische vooruitzichten - tot voor kort

activiteiten verder uitgebreid. Het retailbanknetwerk werd

ronduit uitstekend - zijn zeer recent wat getemperd. De

uitgebreid met de overname van Mid-State Bank & Trust,

problemen op de Amerikaanse subprime hypotheekmarkt

Hagabank en Bank Hagakita en HNS Banco. Robeco breidde

hebben de financiële markten wereldwijd geraakt. Hoewel

zijn duurzame vermogensbeheeractiviteiten uit met de

de beweging naar een meer realistische waardering van

overname van de Zwitserse Sustainable Asset Management

risico’s op zichzelf als een gunstige ontwikkeling is aan te

Groep. Om optimaal te profiteren van synergievoordelen,

merken, kunnen vermogens- en vertrouwenseffecten ook

willen we ons meer focussen op de integratie van de

de reële economie raken. Het is inmiddels duidelijk dat

recente overnames met de andere groepsonderdelen.

deze risico’s de Amerikaanse economie raken en ook een beperkt effect hebben op de Europese economie . Onze

De Nederlandse conjunctuur zit op haar top en voorspel-

verwachting is dat het vertrouwen op de financiële markten

lende indicatoren wijzen erop dat de economie naar een

weer terugkeert en dat de economie in het eurogebied de

wat lagere versnelling gaat terugschakelen. Recente cijfers

turbulentie goed verteert. De raad van bestuur is dan ook

van het Centraal Bureau voor de Statistiek geven aan dat

positief gestemd ten aanzien van de verdere ontwikkeling

de groei in het tweede kwartaal al een stap terug moest

van het groepsresultaat in de tweede helft van 2007.

maken. Gegeven de sterke economische fundamenten van ons land, de aanhoudende kracht van de vertrouwensindicatoren en de krappe arbeidsmarkt lijkt het erop dat deze groeicijfers de terugval iets teveel hebben geaccentueerd. Onze verwachtingen voor de tweede helft van het jaar zijn dan ook positief, al zal het voor het jaar als geheel moeilijk zijn om de economische groei van 2006 te evenaren. Voor 2007 als geheel verwachten wij dat de economische groei op circa 2,5% uitkomt. De geschetste vooruitzichten kunnen positief bijdragen aan de Nederlandse bancaire activiteiten. Wel zal de rentemarge in het binnenland naar verwachting onder druk blijven staan door de aanhoudende concurrentie op de hypotheekmarkt. Hierdoor wordt de kostprijs meer van belang. Hoewel de efficiencyratio zich gunstig ontwikkelde bij het binnenlands retailbankbedrijf in de eerste helft van dit jaar, blijft het voor de lange termijn van belang dat de baten/lastenratio van de lokale

Bert Heemskerk, voorzitter van de raad van bestuur van

Rabobanken verder verbetert.

Rabobank Nederland

Bericht van de voorzitter | 3

Rabobank Groep De nettowinst steeg bij de Rabobank Groep in het eerste halfjaar tot 1.365 (1.201 1) miljoen euro. Dit is een toename van 14%.

Financieel perspectief

Kredieten private sector De post kredieten aan cliënten nam in de eerste helft van

Financiële doelstellingen

2007 met 3% toe tot 365,8 (354,9) miljard euro. De kredieten

Financieel stuurt de Rabobank Groep op een drietal ratio’s:

private sector - 94% van de totale kredietverlening - stegen

de nettowinstgroei, de tier 1-ratio en het rendement eigen

met 6% tot 343,9 (324,1) miljard euro, vooral door de groei

vermogen. Met een nettowinststijging van 14% (13%) over-

van de hypothecaire kredietverlening in Nederland en door

trof de Rabobank Groep in de eerste helft van 2007 haar

een sterke groei van de kredietverlening in het buitenland.

doelstelling van 12%. De tier 1-ratio kwam uit op 10,2 (10,7).

De kredieten private sector bestonden medio 2007 voor

Dit is boven de doelstelling van 10. Voornamelijk door de

51% uit kredieten aan particulieren, 33% werd verstrekt aan

acquisitie van Mid-State Bank & Trust en door het vergroten

de sector handel, industrie en dienstverlening (HID) en 16%

van het belang in Transtrend daalde de tier 1-ratio. Het

aan de food & agrisector.

haakjes ( ) betreffen de ver-

kernvermogen nam met 0,2 miljard euro toe tot 26,6 (26,4)

De groei van de hypotheekportefeuille was bepalend voor

gelijkende cijfers. Voor resul-

miljard euro. Door een verdere toename van de krediet-

de stijging van de kredietverlening aan particulieren met

taatgegevens zijn dit de

verlening stegen de risicogewogen activa met 5% tot 260,7

5% tot 174,5 (166,1) miljard euro. De particuliere hypotheek-

(247,5) miljard euro. Het rendement eigen vermogen, de

portefeuille groeide met 5% tot 169,7 (160,9) miljard euro.

gegevens zijn dit de cijfers

nettowinst gerelateerd aan het kernvermogen, bedroeg

Door verdere groei van het internationaal retailbankbedrijf

per eind 2006.

10,3% (9,7%). Dit is hoger dan de interne eis van 10%.

nam de kredietverlening aan particulieren in het buiten-

1) De getallen tussen

cijfers over de eerst helft van 2006 en voor de balans-

land toe met 13% tot 3,7 (3,3) miljard euro.

Toevertrouwde middelen In het eerste halfjaar van 2007 stegen de toevertrouwde - Financiële doelstellingen gerealiseerd

middelen met 6% tot 229,8 (215,9) miljard euro. Binnen de

- Nettowinst stijgt met 14%

toevertrouwde middelen zijn spaargelden de omvangrijkste

- Tier 1-ratio komt uit op 10,2

categorie. De spaargelden bij de Rabobank Groep namen

- Rendement eigen vermogen bedraagt 10,3%

toe met 7% tot 96,2 (89,5) miljard euro. Daarnaast stegen

- Nettoresultaat bedraagt 1,4 miljard euro

de toevertrouwde middelen vooral door een toename van

- Baten nemen toe met 15% tot 5,7 miljard euro

de zakelijke termijndeposito’s en de rekening-courantsaldi.

- Bedrijfslasten stijgen met 19% tot 3,9 miljard euro

De omvang van de termijndeposito’s steeg met 8% tot 49,9

- Efficiencyratio verslechtert tot 68%

(46,3) miljard euro.

- Risicokosten dalen met 8 basispunten tot 13 basispunten - Kredieten private sector nemen toe met 6% tot 344 miljard euro

Baten

- Toevertrouwde middelen stijgen met 6% tot 230 miljard euro

In de eerste zes maanden van 2007 namen de totale baten toe met 15% tot 5.679 (4.954) miljoen euro. Vooral de provisies en de overige baten stegen sterk. Het renteresultaat


steeg met 1% tot 3.293 (3.264) miljoen euro. Door het hogere renteniveau was er bij klanten minder behoefte om de hypotheek vervroegd af te lossen. De ontvangen boete-

Kredietverlening naar sector in miljarden euro’s

rente nam af. Bij het binnenlands retailbankbedrijf daalde

350

de marge door de aanhoudende concurrentie op de hypo-

300

theekmarkt en ook bij de leasingactiviteiten daalde de

250

marge. De toegenomen kredietverlening compenseerde

200

echter de gevolgen van de gedaalde boeterente en de

150

lagere rentemarge.

100

De koersstijgingen op aandelenbeurzen en de consolidatie

50

van Sarasin vanaf eind 2006 leidden tot een toename van het

0

Food & agri HID Particulieren 30-06-05 31-12-05 30-06-06 31-12-06 30-06-07

beheerd en bewaard vermogen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Dit resulteerde in een toename van de vermogensbeheerprovisies. Ook stegen de assurantieprovisies als gevolg van de groei van het aantal verzekerden.

Verdeling toevertrouwde middelen in miljarden euro’s

Vooral door de hogere vermogensbeheerprovisies, maar

300

Terugkooptransacties

ook door de hogere assurantieprovisies, stegen de provisie-

250

Overige toevertrouwde

baten met 22% tot 1.406 (1.157) miljoen euro.

200

middelen

De overige baten namen toe met 84% tot 980 (533) miljoen

150

Termijndeposito’s

euro. De in december 2006 geacquireerde onderdelen van

100

Rekening courant/

Bouwfonds droegen sterk bij aan deze groei. De overname

50

van Athlon in de tweede helft van 2006 resulteerde even-

0

vereffeningsrekeningen Spaargelden 30-06-05 31-12-05 30-06-06 31-12-06 30-06-07

eens in een toename van de overige baten. De baten uit de deelneming Eureko namen af.

Bedrijfslasten

Resultaten (in miljoenen euro’s)

In de eerste helft van 2007 namen de totale bedrijfslasten toe met 19% tot 3.865 (3.254) miljoen euro. Door de groei van de personele bezetting namen de personeelskosten

Overige baten

980

533

84%

toe met 9% tot 2.171 (1.984) miljoen euro. In de tweede

Totale baten

5.679

4.954

15%

helft van 2006 steeg de personele bezetting met ongeveer

Personeelskosten

2.171

1.984

9%

3.200 fte als gevolg van acquisities. In 2007 groeide het

Andere beheerskosten

1.498

1.103

36%

aantal medewerkers met circa 2.800 fte door diverse over-

Afschrijvingen

196

167

17%

names. Het totale aantal medewerkers van de Rabobank

Totale bedrijfslasten

3.865

3.254

19%

Groep steeg de afgelopen zes maanden met 7% tot 54.044

Brutoresultaat

1.814

1.700

7%

(50.573) fte. De groei van de activiteiten resulteerde in een

Waardeveranderingen

166

227

-27%

toename van de andere beheerskosten met 36% tot 1.498


1.648

1.473

12%

(1.103) miljoen euro. De afschrijvingskosten namen toe met

Belastingen

283

272

4%

17% tot 196 (167) miljoen euro.

Nettowinst

1.365

1.201

14%

13

21

-38%

2007-I

2006-I

Rente

3.293

3.264

1%

Honoraria en provisies

1.406

1.157

22%

Risicokosten (in basispunten)

Mutatie

Waardeveranderingen

Ratio’s

De post waardeveranderingen, bestaande uit kosten krediet-

Efficiencyratio

68,1%

65,7%

verliezen en waardeveranderingen op andere financiële

Rendement eigen vermogen

10,3%

9,7%

activa, daalde met 27% tot 166 (227) miljoen euro in het

Balansgegevens (in miljarden euro’s)

eerste halfjaar van 2007. Behalve de gunstige economische

Balanstotaal

591,7

556,5

6%

situatie in het binnen- en buitenland droegen het prudente


343,9

324,1

6%

kredietrisicobeleid en de verdergaande professionalisering

Spaargeld

van het kredietrisicomanagement bij aan deze afname.

Risicogewogen activa

De risicokosten zijn op jaarbasis 13 (21) basispunten van

Vermogensratio’s

de gemiddelde risicogewogen activa, hetgeen ruim onder

BIS-ratio

het vijfjaarsgemiddelde van 26 basispunten ligt.

Tier 1-ratio Aantal medewerkers (in fte)

30-jun-07 31-dec-06

96,2

89,5

7%

260,7

247,5

5%

10,4

11,0

10,2

10,7

54.044

50.573

7%

Rabobank Groep | 5

Risicoperspectief

Belastingen De in de eerste helft van 2007 verantwoorde belasting bedraagt 283 (272) miljoen euro. De belastingdruk daalde

Bankieren is het bewust aangaan van verantwoorde

tot 17,2% (18,5%). De verlaging van het vennootschaps-

risico’s. De Rabobank Groep voert een prudent risico-

belastingtarief in Nederland droeg bij aan deze daling.

beleid waaruit een bescheiden risicoprofiel voortvloeit. In de eerste helft van 2007 is gewerkt aan de verdere

Nettowinst

invoering van het nieuwe Basel II-akkoord dat voor de

Over de eerste zes maanden van 2007 nam het netto-

Rabobank Groep op 1 januari 2008 van kracht wordt.

resultaat van de Rabobank Groep toe met 14%. De netto-

Ook is bij De Nederlandsche Bank de officiële aanvraag

winst bedroeg 1.365 (1.201) miljoen euro. Na aftrek van

ingediend voor het gebruik van de meest geavanceerde

belang derden en betaling van de vergoeding aan de

methodes, voor de berekening van deze Basel II-vermo-

houders van Rabobank Ledencertificaten en Trust Preferred

genseisen. Naast deze externe vermogenseisen zal voor

Securities III tot en met VI, resteert een bedrag van 1.012

risicobeheer en kapitaalallocatie de interne vermogenseis,

(920) miljoen euro.

het zogeheten economisch kapitaal, leidend worden.

Externe vermogenseis Op basis van de meest recente berekeningen zal voor Verdeling economisch kapitaal medio 2007 naar risicotype

Rabobank Groep de externe Basel II-vermogenseis ongeveer 30% tot 40% onder de huidige Basel I-vermogenseis liggen. De vermogenseis voor het kredietrisico wordt onder

Kredietrisico

55%

het nieuwe regime bijna gehalveerd. Dit is voornamelijk te

Operationeel en

danken aan de omvangrijke hypotheekportefeuille. De

bedrijfsrisico

20%

gemiddelde vermogenseis voor de hypotheekportefeuille

Rente- en marktrisico

15%

daalt onder Basel II met meer dan driekwart. In de zakelijke

Overige risico’s

10%

kredietverlening en bij de leasingactiviteiten komt een aanzienlijke verlaging van de solvabiliteitseis naar boven, doordat Basel II meer dan Basel I rekening houdt met het daadwerkelijke risico en met het verkregen onderpand. Voor deze portefeuilles is de reductie meer dan 50%. Aan de andere kant kent Basel II voor banken een separate vermogenseis voor operationeel risico. De vermogenseis

Kosten kredietverliezen (in miljoenen euro’s)

2007-I

Binnenlands retailbankbedrijf

2006-I Mutatie

voor operationeel risico komt voor de Rabobank Groep uit op circa 10% van de totale vermogenseis onder Basel II.

88

86

2%

retailbankbedrijf

31

103

-70%

van ruim 10. Indien de intern berekende Basel II-vermo-

Leasing

48

39

23%

genseis wordt gebruikt, komt deze ratio uit op ruim 15.

Overige

0

-1

167

227

De tier 1-ratio onder Basel I kende medio 2007 een waarde

Wholesalebankbedrijf en internationaal

Rabobank Groep

Begin 2007 heeft, naast de reguliere Basel l-rapportage, de -26%

aanlevering aan De Nederlandsche Bank (DNB) plaatsgevonden van de eerste Basel II-rapportage, de zogenaamde

Kosten kredietverliezen

parallel run rapportage. In de tweede helft van dit jaar en

(in basispunten van de gemiddelde kredietverlening) Binnenlands retailbankbedrijf

begin 2008 zullen de rapportages voor de tweede en derde

8

8

8

37

de ‘Application Package’ bij DNB ingediend, waarin de

Leasing

60

55

Rabobank opteert voor de meest geavanceerde methodes

Rabobank Groep

10

16

voor het berekenen van de solvabiliteitseis voor kredietrisico

parallel run worden opgesteld. Daarnaast is het zogenoem-

Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf

en operationeel risico.

Risicokosten (in basispunten van de gemiddelde risicogewogen activa) Binnenlands retailbankbedrijf

13

10

37

Groep wordt berekend voor zeven risicotypes (kredietrisico, transferrisico, marktrisico, balans/renterisico, bedrijfsrisico,

Het benodigde economisch kapitaal voor de Rabobank

Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf Leasing

49

51

Rabobank Groep

13

21


Interne vermogenseis

12

operationeel risico en verzekeringsrisico). Het benodigde

profiel draagt bij aan de lage kosten kredietverliezen.

economisch kapitaal bedraagt per eind juni 2007 18,8 (16,9)

De onvolwaardige kredieten, zijnde de kredieten waarvoor

miljard euro. Voor de berekening van de interne vermogens-

een voorziening is getroffen, hadden per 30 juni 2007 een

eis wordt overigens een hogere betrouwbaarheid gebruikt

omvang van 4.032 (4.355) miljoen euro en de voorziening

dan de toezichthouder voor de berekening van de externe

voor kredietverliezen bedroeg 2.403 (2.333) miljoen euro.

vermogenseis gebruikt. De verandering ten opzichte van

Dit komt neer op een dekking van 60% (54%). De onvol-

2006 wordt in belangrijke mate veroorzaakt door enerzijds

waardige kredieten uitgedrukt in procenten van de private

de groei van de activiteiten van de Rabobank Groep en

kredietverlening kwamen uit op 1,2% (1,3%).

anderzijds door het verder doorontwikkelen van een aantal risicomodellen. Kredietrisico is met 55% van het totale

Liquiditeitsrisico

economisch kapitaal verreweg het meest zwaarwegende

De huidige omstandigheden op de financiële markten

risicotype. De niet-financiële risico’s (operationeel en

hebben gezorgd voor een sterke toename van het liquidi-

bedrijfsrisico) zijn goed voor 20%, terwijl het balans/rente-

teitsrisico over de hele breedte van de financiële sector

risico 15% vertegenwoordigt. De resterende 10% is verdeeld

en dus ook voor de Rabobank Groep. Voor een adequate

over de andere risicotypes. Het benodigde economisch

beheersing van dit risico wordt dagelijks gemeten en

kapitaal ligt ruim onder het aanwezige tier 1-kapitaal (kern-

gerapporteerd welke ingaande en uitgaande kasstromen

vermogen) van 26,6 (26,4) miljard euro. Deze omvangrijke

de eerste 30 dagen te verwachten zijn en hoeveel onder-

buffer onderstreept de soliditeit van de Rabobank Groep.

pand op welke locatie binnen de bank aanwezig is. Daarnaast rekent Rabobank periodiek diverse stressscenario’s

Kredietportefeuille en kosten kredietverliezen

door waarin gesimuleerd wordt hoeveel activa in een

De aanhoudende forse groei van de economie in zowel

bepaald scenario op de balans staan en hoe deze gefinan-

binnen- als buitenland heeft in de eerste helft van 2007

cierd worden. Ook rapporteert Rabobank Groep maandelijks

geleid tot een aanzienlijke toename van de kredietporte-

aan DNB over de groepswijde liquiditeitsrisicopositie.

feuille van de Rabobank Groep in tal van sectoren. De private

De treasury afdeling volgt de financiële markten nauwlettend,

kredietportefeuille nam in het eerste halfjaar van 2007 toe

om pro-actief te kunnen reageren op waargenomen

met 6% tot 344 (324) miljard euro. Het risicoprofiel van de

ontwikkelingen. Naast de ruime aanwezigheid van liquide

kredietportefeuille van de Rabobank Groep blijft in 2007

activa, welke direct kunnen worden omgezet in liquide

gunstig. Dit komt tot uitdrukking in de kosten kredietver-

middelen, zorgt ook de brede en gediversificeerde funding-

liezen van 10 (16) basispunten op jaarbasis van de gemid-

basis voor een comfortabele liquiditeitspositie.

delde private kredietportefeuille in het eerste halfjaar van 2007. Dit niveau is uitzonderlijk laag en ligt beduidend onder het gemiddelde van 19 basispunten over de periode

Maatschappelijk perspectief

2002 - 2006. De belangrijkste oorzaken van deze lage kosten zijn, naast de gunstige economie, het prudente kredietrisico-

Een belangrijke mijlpaal is de in begin 2007 vernieuwde

beleid en de verdergaande professionalisering van het

krediethandleiding. De toetsing op criteria voor maat-

kredietrisicomanagement.

schappelijk verantwoord ondernemen (MVO)-criteria

Bij het binnenlands retailbankbedrijf kwamen de kosten

is geïntegreerd in het kredietverleningsproces. De

kredietverliezen op jaarbasis uit op 8 (8) basispunten van

kredietverlenende groepsonderdelen geven hieraan

de gemiddelde kredietverlening. De portefeuille van het

invulling op de manier die het best past bij hun dienst-

binnenlands retailbankbedrijf bestaat voor ruim 70% uit

verlening. De Rabobank Groep heeft op het gebied van

financieringen aan particulieren, hoofdzakelijk op basis van

de wapenindustrie nieuw beleid geformuleerd en heeft

woninghypotheken waarvan de kredietverliezen historisch

haar beleid over de mensenrechten geactualiseerd.

gezien zeer beperkt zijn. Daarnaast was de ontwikkeling

Dat beleid maakt deel uit van de MVO-toetsing. MVO

van de binnenlandse economie in het eerste halfjaar van

wordt zo nog verder geïntegreerd in de kernactiviteiten

2007 gunstig voor nagenoeg alle bedrijfssectoren, waar-

van de Rabobank Groep.

door de kosten kredietverliezen verder afnamen. Door de gunstige mondiale economische ontwikkelingen namen

MVO-toets in kredietverlening

de kosten kredietverliezen in basispunten van de krediet-

De Rabobank wil in haar kredietverleningsproces rekening

verlening eveneens af bij het wholesalebankbedrijf en

houden met MVO-issues. Sinds februari 2007 is een MVO-

internationaal retailbankbedrijf. De sterke groei van de

beoordeling een verplicht onderdeel in de kredietaanvragen.

internationale retailbankactiviteiten met een laag risico-

De krediethandleiding is aangepast op tien hoofdissues en

Rabobank Groep | 7

op specifieke MVO-issues in een aantal belangrijke sectoren.

bekeken en dat de mogelijkheid bestaat het beleid indien

Met deze aanpassing wil de Rabobank Groep voorkomen

nodig op relevante punten aan te passen.

dat zij kredieten verstrekt aan partijen die op het gebied van MVO tekortschieten. Om Rabobank medewerkers te

Innoverende producten

faciliteren bij de MVO-beoordeling wordt in de eerste plaats

Dit voorjaar voegde de Rabobank voor de Nederlandse

gewerkt aan sectorbeleidsdocumenten, vooralsnog voor de

markt twee nieuwe duurzame producten toe aan haar

sectoren: visserij, bosbouw, soja en palmolie. Ook worden

dienstverlening: de Rabocard met klimaatcompensatie en

ruim veertig MVO-issuelijsten opgesteld die een beschrijving

de Rabo KlimaatHypotheek.

geven van de belangrijkste maatschappelijke kwesties in

De creditcard met klimaatcompensatie is het resultaat van

specifieke sectoren. De issuelijsten bevatten ook beoorde-

samenwerking met het Wereld Natuur Fonds. De CO2-uit-

lingscriteria die gehanteerd worden bij de kredietverlening.

stoot die samenhangt met alle creditcardbetalingen, wordt door de Rabobank gecompenseerd door rechtstreekse

Belanghebbenden geven input voor beleid

investering in Gold Standard-projecten. Inmiddels zijn alle

De eerste helft van 2007 kenmerkt zich door een intensieve

1,1 miljoen Rabocards vervangen door Rabocards met

dialoog met de maatschappelijke organisaties en andere

klimaatcompensatie.

belanghebbenden van de Rabobank. Zo heeft de Rabobank

De Rabo KlimaatHypotheek is ontwikkeld om extra lasten

enerzijds partijen uitgenodigd om hun reactie te geven op

ten gevolge van duurzame investeringen in de woning te

nieuw geformuleerd beleid en anderzijds hebben maat-

compenseren via een korting op de rente van de hypotheek.

schappelijke organisaties de Rabobank aangesproken op

Hiermee stimuleert en beloont de Rabobank duurzaam

haar verantwoordelijkheid in verschillende sectoren.

gedrag van haar klanten.

De Rabobank heeft op eigen initiatief op verschillende stadium voorgelegd aan actieve maatschappelijke organi-

Rabobank Development Program geeft toegang tot financiële dienstverlening

saties en daarmee besproken. De wapenindustrie is een van

Met het Rabobank Development Program draagt de

deze beleidsterreinen. De Rabobank wil niet betrokken zijn

Rabobank in ontwikkelingslanden bij aan het creëren van

bij de financiering van controversiële wapens, zoals cluster-

een betere toegang tot financiële dienstverlening, vooral in

bommen, landmijnen, kernwapens en biologische- of

rurale gebieden.

chemische wapens. Ook heeft de Rabobank onlangs haar

In 2007 is vanuit de Rabobank de National Microfinance Bank

beleid op het terrein van de mensenrechten geactualiseerd

begeleid en geadviseerd bij het afsluiten van financierings-

en verder toegespitst op de bancaire praktijk. In dit nader

contracten met een twintigtal koffiecoöperaties in het

uitgewerkte beleid wordt nu ingegaan op een aantal speci-

westen van Tanzania. De contracten vergroten de markt-

fieke thema’s, waaronder discriminatie van werknemers,

toegang en verbeteren de opbrengstprijzen voor duizen-

gedwongen arbeid, kinderarbeid, slechte arbeidsomstandig-

den boeren die lid zijn van deze coöperaties. De Rabobank

heden en schending van inheemse bevolkingsgroepen.

heeft kennis overgedragen aan de National Microfinance

Na klachten in een rapport van Milieudefensie over een

Bank op het terrein van informatietechnologie, personeels-

klant van Rabobank International die onder meer actief is in

beleid en productontwikkeling.

de palmoliesector, heeft de Rabobank een onderzoek daar-

De Rabobank Foundation heeft in 2007 de Sanasa

naar ingesteld. Een tweede rapport van Milieudefensie over

Development Bank in Sri Lanka begeleid bij het verbeteren

de financiering door Nederlandse banken van fossiele en

van haar interne controle. Na een inventarisatie van de

duurzame energie en een rapport van Oxfam Novib over

toenmalige organisatie, zijn per bedrijfsonderdeel procedures

de rol van Nederlandse banken in de financiering van de

en taakomschrijvingen aangepast en zijn een nieuwe orga-

wapenindustrie hebben tot vragen van klanten geleid.

nisatie en een nieuwe werkwijze van de interne accoun-

De Rabobank heeft hen een reactie gestuurd met een uitleg

tantsdienst ontworpen. De Rabobank heeft technische

van haar MVO-beleid in deze kwesties. Ook vond er met

assistentie verleend aan de ASC (Albanian Savings and

Oxfam Novib een gesprek plaats over de door de Rabobank

Credit) Union in Albanië op het gebied van de inrichting

Groep in juni 2007 vastgestelde gedragslijn met betrekking

van de coöperatieve structuur en organisatie. Bestuurders

tot de wapenindustrie.

en kassiers zijn getraind en productontwikkeling en interne

In dit type gesprekken met maatschappelijke organisaties

controlesystemen zijn verbeterd. In Peru is dit voorjaar de

vindt uitwisseling van kennis, standpunten en meningen

haalbaarheid van de uitbreidingsplannen van een koffie-

plaats. De Rabobank ziet het als een voordeel dat haar

fabriek beoordeeld met behulp van technische assistentie

beleid vanuit een niet-bancair perspectief kritisch wordt

van de Rabobank Foundation.

beleidsterreinen nieuw geformuleerd beleid in een vroeg


Binnenlands retailbankbedrijf Het binnenlands retailbankbedrijf - de lokale Rabobanken, Obvion en Bizner - realiseerde over de eerste helft van 2007 een nettowinststijging van 14% tot 669 (585) miljoen euro.

De hevige concurrentie op de hypotheek- Kredieten private sector markt hield aan en door het hogere rente- De Rabobank Groep verstevigde in de eerste helft van 2007 haar leidende positie op de hypotheekmarkt. Haar marktniveau daalde de ontvangen boeterente. aandeel steeg van 25,5% over geheel 2006 naar 29,0% over Dit resulteerde in een beperkte groei van de eerste helft van 2007. Het aandeel van de lokale de baten. Doordat de lasten stabiel bleven Rabobanken ging omhoog met 2,8 procentpunt tot 23,1%. Ook Obvion, de hypotheekverstrekker voor het intermediaire en de baten toenamen, verbeterde de kanaal, wist haar aandeel in de hypotheekmarkt te vergroten efficiencyratio met 2,3 procentpunt tot met 0,7 procentpunt tot 5,9%. De in 2006 geïntroduceerde 65,7% (68,0%). In de hypotheekmarkt Obvion Basis hypotheek droeg sterk bij aan dit succes. wist de Rabobank haar positie met succes In de eerste jaarhelft namen de kredieten private sector te versterken. Met een marktaandeel van met 5% toe tot 232,2 (220,9) miljard euro. De portefeuille bestaat uit kredietverlening aan particulieren (71%), aan 29,0% (25,5%) zijn de lokale Rabobanken handel, industrie en dienstverlening (HID) (19%) en aan de en Obvion gezamenlijk veruit marktleider food & agrisector (10%). De verstrekkingen aan particulieren in hypotheken. In 2007 vertrouwden meer klanten hun spaargeld toe aan de lokale Rabobanken. Dit droeg bij aan de groei van de spaargelden bij de Rabobank Groep met 7% tot 96,2 (89,5) miljard euro. - Nettowinst stijgt met 14% tot 669 miljoen euro - Baten nemen toe met 3% tot 2,9 miljard euro - Bedrijfslasten dalen met 1% tot 1,9 miljard euro - Efficiencyratio verbetert tot 66% - Risicokosten dalen met 1 basispunt tot 12 basispunten - Kredieten private sector stijgen met 5% tot 232 miljard euro - Toename marktaandeel hypotheken tot 29% - Spaargelden stijgen met 7% tot 96 miljard euro - Marktaandeel sparen groeit tot 40% - Aantal Alles in één Polissen stijgt met 4% tot 1,3 miljoen

Binnenlands retailbankbedrijf | 9

stegen met 4% tot 165,8 (158,9) miljard euro. Deze kredieten

Bewustwording bij de medewerkers van wat MVO inhoudt,

bestaan nagenoeg geheel - voor 161,3 (153,7) miljard euro -

krijgt onder andere vorm via e-learning. Bij de zakelijke

uit hypotheken.

kredietverlening aan grotere klanten in het midden- en

Mede doordat de verstrekkingen aan de bedrijven in de

kleinbedrijf is de MVO-screening sinds februari een verplicht

overige dienstverlening een sterke groei lieten zien, steeg de

onderdeel. Bij kredietaanvragen vanaf 1 miljoen euro

kredietverlening aan de handel, industrie en dienstverlening

dwingt het financieringssysteem de MVO-screening af.

met 9% tot 43,4 (39,9) miljard euro. De kredietverlening aan de food & agrisector nam toe met

Spaargelden

4% tot 23,0 (22,1) miljard euro. Het overgrote deel van deze

De spaargelden groeiden ongekend. Bij Rabobank Groep

verstrekkingen heeft betrekking op de primaire agrarische

stegen de spaargelden in de eerste helft van 2007 met 7%

sector. Deze kredieten stegen met 4% tot 19,0 (18,2) miljard

tot 96,2 (89,5) miljard euro. Meer klanten vertrouwden hun

euro. De toename van kredietverlening aan de melkvee-

spaargelden toe aan de Rabobank. Mede hierdoor vergrootte

houderij droeg in belangrijke mate bij aan deze groei.

de Rabobank Groep haar marktaandeel in de eerste helft van 2007. Eind juni bedroeg het marktaandeel 39,9% ten

Integratie maatschappelijk verantwoord ondernemen in beleid

opzichte van 39,3% eind 2006. De groei van de spaargelden

In de eerste helft van 2007 heeft 90% van de lokale

Rabobanken. Het marktaandeel van de lokale Rabobanken

Rabobanken aangegeven dat maatschappelijk verantwoord

steeg dan ook met 0,5 procentpunt tot 37,9%. Ook bij

ondernemen (MVO) inmiddels onderdeel is van hun beleid.

Roparco nam het marktaandeel toe. Roparco had medio

Ook stellen ze in navolging daarvan MVO-doelen vast voor

2007 een marktaandeel van 2,0% ten opzichte van 1,9%

hun beleid. De directies en de managementteams van de

ultimo 2006. Het merendeel van het spaargeld - 86,2 (80,5)

lokale Rabobanken stellen eigen prioriteiten en verant-

miljard euro - is ondergebracht bij de lokale Rabobanken.

woordelijkheden vast in hun MVO-portefeuille.

Door de gestegen rente kiest een toenemend aantal klanten

was grotendeels afkomstig van klanten van de lokale

voor termijndeposito’s. Daardoor steeg het aandeel deposito’s met een vaste looptijd met 6 procentpunt tot 19% van het totale spaargeld. Kredietverlening naar sector in miljarden euro’s

Verzekeringsactiviteiten

250

mediair op het gebied van verzekeren en zij verkopen de

200

verzekeringsproducten van Interpolis. Interpolis maakt

De lokale Rabobanken zijn in Nederland de grootste inter-

150

onderdeel uit van Eureko. De Rabobank en Interpolis werken

100 50 0

Food & agri

nauw samen op het gebied van productontwikkeling. Zo

HID

werd onlangs de Interpolis BuitenDeDeur® verzekering

Particulieren

geïntroduceerd als onderdeel van de Interpolis Alles in één

30-06-05 31-12-05 30-06-06 31-12-06 30-06-07

Polis®. Met deze nieuwe polis kan de klant zich verzekeren tegen diefstal of beschadiging van zijn privé bezittingen

Verdeling spaargelden Rabobank Groep in miljarden euro’s

buitenshuis, zoals een mobiele telefoon of een digitale

100

In de eerste helft van 2007 steeg het aantal Alles in één

camera.

90

Polissen met 4% tot 1,26 (1,20) miljoen. Binnen deze polis

80

sloten klanten gemiddeld meer rubrieken af. In de eerste

70

helft van 2007 nam het aantal klanten met drie of meer

60

Overig

rubrieken toe van 50,4% naar 51,4%.

50

Roparco

Klanten kozen bij het afsluiten van hun hypotheek door de

40

Deposito’s met vaste

hogere rente vaker voor de spaarverzekering in plaats van

30

looptijd

de OpMaatverzekering. Hierdoor steeg het aantal afgesloten

20

Rendementsrekening

10

Telesparen Internetsparen

0 30-06-05 31-12-05 30-06-06 31-12-06 30-06-07


spaarverzekeringen met 46% en daalde het aantal verkochte OpMaatverzekeringen met 71%. Anders dan in 2006 - het

Rabo KlimaatHypotheek

jaar van de invoering van het nieuwe zorgstelsel - stapten in 2007 minder Nederlanders over naar een nieuwe zorgverzekeraar. Leden van de lokale Rabobanken kregen ook

De Rabo KlimaatHypotheek is ontwikkeld om duurzame investe-

in 2007 korting op de zorgverzekering van Interpolis, de

ringen in woningen te stimuleren via een korting op de rente van

Interpolis Zorg Actief Polis. Mede hierdoor steeg het aantal

de hypotheek. Rabobank Rijk van Nijmegen realiseert samen met

verzekerden verder tot 119.000 (103.000).

BAM een nieuwbouwproject van 111 duurzaam gebouwde huizen.

Het aantal Interpolis Bedrijven Compact Polissen nam toe

Al deze woningen komen in aanmerking voor financiering met

tot 179.000 (172.000).

de Rabo KlimaatHypotheek. “Daardoor kunnen wij een aanbod neerleggen waar de concurrentie niet of nauwelijks aan kan

Baten

tippen”, zegt Hans Janssen, adjunct-directeur Particulieren van

In de eerste helft van 2007 namen de totale baten toe met

Rabobank Rijk van Nijmegen. “Bovendien profileren we ons met

3% tot 2.866 (2.794) miljoen euro, vooral als gevolg van de

de Rabo KlimaatHypotheek als betrokken en groene bank.

hogere provisiebaten. Door de aanhoudende hevige

We verwachten dat projecten in de Vinex-locatie Waalsprong ook

concurrentie op de hypotheekmarkt en de daling van de

binnen de energienormen van de Rabo KlimaatHypotheek zullen

ontvangen boeterente steeg het renteresultaat slechts

vallen, dus daar geldt hetzelfde. We hebben met de klimaathypo-

fractioneel met 1% tot 2.166 (2.135) miljoen euro. De groei

theek een prachtig verkoopinstrument in handen.”

van de kredietverlening compenseerde de gedaalde marge en de lagere inkomsten uit boeterente. De assurantieprovisies stegen met 4% tot 199 (192) miljoen euro. Naast de assurantieprovisies waren ook de provisies op betalingsverkeer en overige financiële dienstverlening bepalend voor de stijging van de provisies met 7% tot 687 (645) miljoen euro. De overige baten bleven met 13 (14) miljoen euro vrijwel stabiel.

Bedrijfslasten


De totale bedrijfslasten daalden in de eerste helft van 2007

Rente

met 1% tot 1.883 (1.899) miljoen euro. De personele bezet-


ting bij het binnenlands retailbankbedrijf ging het afgelopen

Overige baten

halfjaar met 50 fte omlaag naar 29.325 (29.375) fte. In lijn

Totale baten

met deze afname daalden de personeelslasten fractioneel tot

Personeelskosten

999 (1.002) miljoen euro. De andere beheerskosten namen


af met 1% tot 807 (820) miljoen euro. De afschrijvingslasten

Afschrijvingen

waren met 77 (77) miljoen euro gelijk aan die van vorig jaar.

Totale bedrijfslasten Brutoresultaat

2007-I

2006-I

Mutatie

2.166

2.135

1%

687

645

7%

13

14

-7%

2.866

2.794

3%

999

1.002

0%

807

820

-2%

77

77

0%

1.883

1.899

-1%

983

895

10%

Waardeveranderingen

Waardeveranderingen

Door de aanhoudende gunstige economische omstandig-


heden steeg de post waardeveranderingen in het eerste

Belastingen

226

224

1%

halfjaar van 2007 slechts met 2% tot 88 (86) miljoen euro,

Nettowinst

669

585

14%

ondanks de sterkere toename van de kredietverlening.

Risicokosten (in basispunten)

12

13

-8%

De risicokosten op jaarbasis daalden dan ook naar 12 (13)

Efficiencyratio

65,7%

68,0%

basispunten van de gemiddelde risicogewogen activa en

Balansgegevens (in miljarden euro’s)

liggen hiermee onder het vijfjaarsgemiddelde van 15 basis-

Balanstotaal

267,1

242,4

10%

punten.


232,2

220,9

5%

Spaargeld Risicogewogen activa Aantal medewerkers (in fte)

88

86

2%

895

809

11%

30-jun-07 31-dec-06

86,2

80,5

7%

151,7

143,2

6%

29.325

29.375

0%

Marktaandelen Hypotheken

29,0%

25,5%

Sparen

39,9%

39,3%

Binnenlands retailbankbedrijf | 11

Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf Bij Rabobank International - het wholesalebankbedrijf en het internationaal retailbankbedrijf - steeg het nettoresultaat met 67% tot 641 (383) miljoen euro in de eerste zes maanden van 2007.

Deze toename was vooral het gevolg Uitbreiding internationaal retailbankbedrijf van de goede resultaten van Participaties Met de overname van Hagabank en Bank Hagakita in Indonesië werd de Rabobank Groep begin 2007 ook in Azië en van lagere kredietverliezen. De interactief op het gebied van retailbankieren. In mei 2007 werd nationale retailbankactiviteiten werden de overname van Mid-State Bank & Trust afgerond. Met uitgebreid met de acquisitie van Middeze acquisitie verdubbelde het aantal bankkantoren in State Bank & Trust in Amerika, Hagabank Californië zich tot ruim 90. In Chili biedt de overname van HNS Banco voor de Rabobank volop mogelijkheden om en Bank Hagakita in Indonesië en HNS het retailbanknetwerk verder uit te breiden. Inmiddels is Banco in Chili. Daarnaast vergrootte HNS Banco omgedoopt in Rabobank Chile. Rabobank International haar Direct De Direct Banking-activiteiten zijn in de eerste helft van 2007 uitgebreid door de opening van de vierde buitenBanking-netwerk door in Australië haar landse internetbank in Australië. Via www.raboplus.com.au vierde buitenlandse internetbank te kunnen klanten sparen en beleggen in fondsen. Medio openen. 2007 maken bijna 1.500 klanten in Australië gebruik van de nieuwe internetbank. Naast RaboPlus in Australië heeft Rabobank ook buitenlandse internetbanken in België, Ierland en Nieuw-Zeeland. De buitenlandse Direct Banking-activiteiten hebben medio 2007 gezamenlijk 157.000 (102.000) klanten. De spaargelden stegen bij deze activiteiten met - Nettoresultaat stijgt met 67% tot 641 miljoen euro

30% tot 4,0 (3,1) miljard euro.

- Baten nemen toe met 28% tot 1.649 miljoen euro - Toename bedrijfslasten met 27% tot 906 miljoen euro


- Efficiencyratio met 55% stabiel

Tot en met juni 2007 namen de kredieten private sector toe

- Afname risicokosten met 27 basispunten tot 10 basispunten

met 7% tot 80,1 (74,7) miljard euro. Deze groei is voor circa

- Kredieten private sector nemen toe met 7% tot 80 miljard euro

de helft afkomstig uit het internationaal retailbankbedrijf.

- Groei spaargeld Direct Banking met 30% tot 4,0 miljard euro

De kredietverstrekkingen aan de food & agrisector stegen met 4% tot 27,7 (26,5) miljard euro. Daarmee is deze sector goed voor 35% van de kredieten private sector. Kredieten


aan de handel, industrie en dienstverlening (HID) groeiden

Banking Products met 7%. Bij Global Financial Markets

met 9% tot 48,8 (44,9) miljard euro. Door de uitbreiding

namen de inkomsten toe met 8%. De hogere baten bij

van het retailbanknetwerk nam de kredietverlening aan

Structured Finance compenseerden ruimschoots de afge-

particulieren toe met 13% tot 3,7 (3,3) miljard euro.

nomen inkomsten bij Leveraged Finance. De inkomsten

Het grootste deel van de verstrekkingen betrof Amerika,

uit Participaties - waar aan bedrijven de mogelijkheid tot

met 36%. Van de kredietverlening werd 13% in Nederland

(door)ontwikkeling wordt geboden door het tijdelijk ver-

verstrekt, in Europa exclusief Nederland 31%, in Australië en

schaffen van eigen vermogen - waren 99 miljoen euro

Nieuw-Zeeland 15% en in Azië 5%.

hoger dan vorig jaar. Deze inkomsten zijn dankzij de deel-

Het internationaal retailbankbedrijf verstrekte 27% van de

nemingsvrijstelling grotendeels vrijgesteld van belasting.

kredieten. De kredietverlening steeg hier in de eerste helft

Deze toename en een incidentele bate uit de verkoop van

van 2007 met 18% tot 21,5 (18,2) miljard euro. In Australië

een niet-strategisch aandelenbelang bepaalden in belang-

en Nieuw-Zeeland groeide deze portefeuille met 15% tot

rijke mate de stijging van de overige baten met 99% tot

8,9 (7,8) miljard euro. Bij de Amerikaanse retailactiviteiten

600 (301) miljoen euro.

nam de kredietverlening met 41% toe tot 5,9 (4,2) miljard

Van de totale baten is 17% afkomstig van het internationaal

euro. De ingebrachte kredietportefeuille van Mid-State

retailbankbedrijf. De inkomsten stegen bij de retailbank-

Bank & Trust had een omvang van 1,2 miljard euro. Door de

activiteiten met 17% tot 283 (243) miljoen euro. Bij ACCBank

consolidatie van Hagabank en Bank Hagakita en HNS Banco

daalden de inkomsten licht. De kredietverlening liet hier

steeg de kredietverlening met 0,4 miljard euro. Bij ACCBank

een geringe groei zien. Bij de andere retailbanken stegen

bleef omvang van de kredietverlening met 6,3 (6,2) miljard

de inkomsten door autonome groei en door overnames.

euro nagenoeg stabiel.

Doordat Mid-State Bank & Trust pas vanaf mei bijdraagt, zijn de inkomsten van de in 2007 overgenomen retailbanken

Toets op maatschappelijk verantwoord ondernemen

tot op heden beperkt.

In de eerste helft van 2007 zijn de internationale kantoren van het wholesalebankbedrijf gestart met een systematische beoordeling van het gedrag van klanten op het terrein van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) als inte-

Kredietverlening naar sector in miljarden euro’s

graal onderdeel van het kredietverleningsproces. Hierbij ligt

90

de nadruk op het tegengaan van onwenselijke praktijken als

80

kinderarbeid, slechte arbeidsomstandigheden, milieuver-

70

ontreiniging en ontbossing. In het verlengde hiervan heeft

60

inmiddels een groot deel van medewerkers die betrokken

50

zijn in het kredietverleningsproces een MVO-training gehad.

40

Als blijkt dat de bedrijfsvoering van een klant onvoldoende

30

aansluit bij de normen van Rabobank dan worden de aard

20

Food & agri

van de problematiek en de houding van de klant (erken-

10

HID

ning van het probleem en bereidheid tot verbetering) nadrukkelijk meegewogen in de acceptatiebeslissing. Door

Particulieren

0 30-06-05 31-12-05 30-06-06 31-12-06 30-06-07

het actief zoeken van de dialoog beoogt Rabobank een bijdrage te leveren aan een meer duurzame bedrijfsvoering bij klanten die onderpresteren op het terrein van MVO.

Kredietverlening medio 2007 naar regio

Baten

Amerika

De totale baten stegen in de eerste helft van 2007 met

Europa

36%

28% tot 1.649 (1.287) miljoen euro. In de afgelopen twaalf

exclusief Nederland

maanden nam de kredietverlening aanzienlijk toe. Deze

Australië en

groei resulteerde in een toename van het renteresultaat

Nieuw-Zeeland

15%

met 8% tot 884 (818) miljoen euro. Corporate Banking

Nederland

13%

Products voorziet in de dienstverlening aan grote onder-

Azië

31%

5%

nemingen. De aanhoudende hevige concurrentie remde hier de groei van de baten. De baten stegen bij Corporate

Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf | 13

Bedrijfslasten Tot en met juni 2007 namen de totale bedrijfslasten toe met 27% tot 906 (711) miljoen euro. Vooral door de acquisities steeg de personele bezetting in het afgelopen halfjaar met 46% tot 9.783 (6.684) fte. Hiervan is circa 1.690 fte afkomstig van Hagabank en Bank Hagakita, circa 840 fte van Mid-State Bank & Trust en circa 270 fte van HNS Banco. Door de toename van het aantal werknemers namen de personeelskosten met 11% toe tot 450 (406) miljoen euro. Een deel van de belangen van Participaties wordt geconsolideerd. Dit resulteert in niet-bancaire lasten. De toename van deze kosten en de groei van de activiteiten droegen bij aan de stijging van de andere beheerskosten met 54% tot 431 (280) miljoen euro. De afschrijvingslasten lagen met 25 (25) miljoen euro op hetzelfde niveau als vorig jaar.

Waardeveranderingen In de eerste helft van 2007 daalde de post waardeveranderingen met 70% tot 31 (103) miljoen euro. Deze afname is mede te danken aan de aanhoudende groei van de wereldeconomie. De risicokosten op jaarbasis bedragen 10 (37) basispunten van de gemiddelde risicogewogen activa. De kosten liggen hiermee ruimschoots onder het vijfjaarsgemiddelde van 49 basispunten en zullen naar verwachting op termijn terugkeren naar een meer normaal niveau.

Resultaten (in miljoenen euro’s) Rente

2007-I

2006-I

Mutatie

884

818

8%


165

168

-2%

Overige baten

600

301

99%

Totale baten

1.649

1.287

28%

Personeelskosten

450

406

11%


431

280

54%

25

25

0%


906

711

27%

Brutoresultaat

743

576

29%

Afschrijvingen

Waardeveranderingen

31

103

-70%

712

473

51%

Belastingen

71

90

-21%

Nettowinst

641

383

67%

10

37

-73%

54,9%

55,2%


Risicokosten (in basispunten) Efficiencyratio Balansgegevens (in miljarden euro’s) Balanstotaal Kredieten private sector Risicogewogen activa Aantal medewerkers (in fte)


30-jun-07 31-dec-06 435,6

404,0

8%

80,1

74,7

7%

69,5

64,3

8%

9.783

6.684

46%

Vermogensbeheer en beleggen De vermogensbeheeractiviteiten - Robeco Groep, Sarasin, Schretlen & Co en Alex - realiseerden een nettowinststijging van 91 miljoen euro. De nettowinst steeg tot 175 (84) miljoen euro.

De groei van het beheerd en bewaard Beheerd en bewaard vermogen Tot en met juni 2007 steeg het beheerd en bewaard ververmogen en het vergroten van de mogen van de Rabobank Groep met 7% tot 312 (291) belangen in Sarasin en Transtrend droemiljard euro. Daarvan heeft 78 (72) miljard euro betrekking gen bij aan de stijging van het resultaat. op de eigen beleggingsportefeuille en 234 (219) miljard Deze additionele belangen droegen voor euro op beheerd en bewaard vermogen van klanten. Het beheerd vermogen is aangepast voor de toename van het 44 miljoen euro bij aan het nettoresulvermogen van Sarasin in de tweede helft van 2006. Door taat. Begin 2007 vergrootte Robeco zijn het oplopen van de rente werden deposito’s met een vaste belang in Transtrend, een in termijn- en looptijd voor klanten een interessantere beleggingscategorie optiemarkten gespecialiseerde vermodan obligaties. Bij Robeco resulteerde dit in een uitstroom van vermogen bij een aantal obligatiefondsen. Ondanks de gensbeheerder, van 49% tot 100%. instroom van vermogen bij Harbor Capital Advisors - een Daarnaast breidde Robeco zijn duurzame Amerikaanse dochter van Robeco - was de cashflow bij beleggingsexpertise verder uit met de Robeco negatief. Dit werd echter meer dan volledig overname van het Zwitserse Sustainable gecompenseerd door de instroom van vermogen bij Sarasin, Schretlen en Alex. De totale cashflow van de Asset Management Groep. Uitbreiding activiteiten Robeco Begin 2007 nam Robeco een 64%-belang in de duurzame Zwitserse vermogensbeheerder Sustainable Asset Management (SAM) Groep. Hierdoor zijn ze gezamenlijk een krachtige speler geworden op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen. Daarnaast breidde Robeco zijn belang uit in Transtrend met 51% tot 100%. Recentelijk startte Robeco met de verkoop van beleggingsproducten in Egypte. Hierbij is Robeco een samenwerkingsverband aangegaan met de Egyptische vermogensbeheerder Obelisk.

- Nettoresultaat stijgt met 91 miljoen euro tot 175 miljoen euro - Toename baten met 86% tot 715 miljoen euro - Bedrijfslasten stijgen met 84% tot 474 miljoen euro - Stijging beheerd en bewaard vermogen van klanten met 7% tot 234 miljard euro - Aantal in Nederland uitgevoerde orders neemt af met 3% tot 3,9 miljoen

Vermogensbeheer en beleggen | 15

Rabobank Groep bedroeg 3 miljard euro. Het positieve beurs-

Bij de aandelenproducten is sprake van een outperformance

sentiment in de eerste helft van 2007 leidde tot positieve

van 1,0% over het eerste halfjaar van 2007. Op driejaarsbasis

beleggingsresultaten. Hierdoor steeg het vermogen met

bedraagt de toegevoegde waarde 2,4% per jaar en heeft

12 miljard euro. De depreciatie van de Zwitserse frank met

93% van het beheerd vermogen een outperformance

3% en van de Amerikaanse dollar met 2% deden het effect

behaald. Over de eerste helft van 2007 ligt dat percentage

van de positieve beleggingsresultaten deels teniet. Door de

op 66%. Belangrijke vlaggenschepen zoals Robeco (1,5%),

consolidatie van de SAM Groep vanaf begin 2007 nam het

Rolinco (2,0%) en Harbor International (3,1%) scoorden

vermogen toe met ruim 2 miljard euro. Het beheerd en

beduidend boven hun benchmark. De valueproducten, die

bewaard vermogen van klanten is voor 44% belegd in aan-

in Boston (Verenigde Staten) worden gemanaged, lieten

delen, voor 29% in vastrentende waarden en voor 8% in

outperformances van 3% en meer zien. Het halfjaarrende-

gestructureerde producten, hedgefunds en private equity.

ment ten opzichte van de benchmark werd gedrukt door beleggingen in Europese aandelen (-2,1%) en door Harbor

Verwerkte beleggingsorders Nederland

Capital Appreciation (-2,7%).

Het beurssentiment in de eerste helft van 2007 was positief

Bij de alternatieve beleggingen was over een breed front

net als in de eerste helft van 2006. Het aantal in Nederland

sprake van een van de betere halfjaarlijkse perioden.

uitgevoerde effecten- en huisfondsenorders daalde met 3%

Transtrend haalde over de eerste zes maanden van 2007

tot 3,95 (4,05) miljoen. Het aantal verwerkte orders steeg bij

een rendement van 10,4%, waardoor ook de performance

lokale Rabobanken met 1% en bij de Rabobank Groep nam

van de op Transtrend gestructureerde producten aanzienlijk

het aantal orders in huisfondsen met 5% af. Alex wist in het

verbeterde, ondanks de rentestijgingen die het obligatie-

eerste halfjaar van 2007 het hoge aantal orders van de

deel van deze structuren raakten. De rendementen liggen

eerste helft van 2006 te evenaren.

sinds de start van veel van deze producten nog wel vaak onder de rendementsdoelstellingen die voor de hele loop-

Beleggingsperformance Robeco

2

tijd zijn geprognosticeerd. Bij diverse andere alternatieve

Bij Robeco is het in stand houden van de uitstekende drie-

beleggingsproducten, variërend van de hedge funds van

jaars trackrecords het thema bij de performance van de

Robeco-Sage (7,7%) tot private equity is sprake van mooie

traditionele beleggingsproducten. Deze missie was over

halfjaarrendementen. De Hattrick note is de negatieve uit-

het eerste halfjaar van 2007 succesvol.

schieter met -0,9% rendement.

Bij de vastrentende producten werd voor 85% van het beheerd vermogen een outperformance behaald, een

Duurzaam vermogen

hoger rendement dan de benchmark. De gemiddelde out-

Via Robeco biedt de Rabobank Groep reeds enkele jaren

performance over alle vastrentende producten bedroeg

voor klanten de mogelijkheid om duurzaam te beleggen.

0,4% over de eerste helft van 2007. Op driejaarsbasis is

Sinds eind 2006 is het aanbod van duurzaamheidsfondsen

sprake van 0,3% outperformance per jaar, waarbij voor 90%

fors uitgebreid met het verkrijgen van het belang in SAM

van het beheerd vermogen een outperformance werd

Groep en het vergroten van het belang in Sarasin. Met SAM

fees, met uitzondering van

behaald. Het grote Harbor Bond Fund had een rendement

Groep beschikt Robeco over een toonaangevend expertise-

alternatives.

dat 0,5% lager was dan de benchmark.

centrum voor duurzaam beleggen. Op basis van systematisch

2) Rendementen zijn voor aftrek van management

Ontwikkeling beheerd en bewaard vermogen van klanten in miljarden euro’s 235 230 225 220 215 210 31-12-06

Cashflow Beleggingsresultaten


Valutaresultaten

SAM Groep

Overig

30-06-07

onderzoek selecteert SAM Groep succesvolle bedrijven die

Bedrijfslasten

voldoen aan diverse duurzaamheidscriteria. De Rabobank

Tot en met juni 2007 kwamen de totale bedrijfslasten 84%

is via de Zwitserse private bank en vermogensbeheerder

hoger uit op 474 (257) miljoen euro, voor het merendeel

Sarasin nadrukkelijk actief met duurzame beleggingsfondsen.

het gevolg van de toename van de personeelskosten. Eind

Per eind juni 2007 bedraagt het duurzaam vermogen bij

2006 telde Sarasin ongeveer 1.120 fte. Door het uitbreiden

Robeco en Sarasin 6,8 (2,4) miljard euro.

van activiteiten nam de personeelsbezetting in de eerste helft van dit jaar toe met 8% tot 3.372 (3.126) fte. De toename

Baten

van de personeelslasten met 81% tot 283 (156) miljoen euro

De totale baten namen in de eerste helft van 2007 toe met

is grotendeels toe te schrijven aan de consolidatie van

86% tot 715 (385) miljoen euro door de groei van het

Sarasin. De andere beheerskosten namen toe met 88% tot

beheerd en bewaard vermogen, het uitbreiden van het

179 (95) miljoen euro. Mede door de hogere afschrijvingen

belang in Transtrend en door de consolidatie van Sarasin

op software namen de afschrijvingslasten toe met 6 miljoen

vanaf eind 2006. Het renteresultaat steeg met 6 miljoen

euro tot 12 (6) miljoen euro.

euro tot 48 (42) miljoen euro. De provisiebaten namen toe met 68% tot 527 (313) miljoen euro. Bij Robeco zorgde de groei van het beheerd vermogen voor hogere beheervergoedingen. De stijging van de provisies was voor een groot deel het gevolg van het feit dat de resultaten van Sarasin in het geheel zijn opgenomen. Onder meer door de eenmalige verkoop van een portefeuille bij Robeco namen de overige baten toe met 110 miljoen euro tot 140 (30) miljoen euro.

Beheerd en bewaard vermogen van klanten medio 2007 naar beleggingstype

Resultaten (in miljoenen euro’s) Rente

Aandelen

44%

Vastrentend

29% 10%

2007-I

2006-I

Mutatie

48

42

14%

Gemengd Alternatives

8%


527

313

68%

Overige baten

140

30

367%

Geldmarkt

5% 2% 2%

Totale baten

715

385

86%

Vastgoed

Personeelskosten

283

156

81%

Overig


179

95

88%

Afschrijvingen

12

6

100%


474

257

84%

Brutoresultaat

241

128

88%

-

-

Waardeveranderingen Bedrijfsresultaat vóór belastingen

241

128

88%

Belastingen

66

44

50%

Nettowinst

175

84

108%

Verdeling duurzaam vermogen medio 2007 naar beheerder

Robeco (SAM groep)

52%

Aantal orders in Nederland

Sarasin

40%

(in miljoenen)

Robeco

3,95

4,05

-3%

(niet SAM groep)

30-jun-07 31-dec-06

8%

Beheerd en bewaard vermogen (in miljarden euro’s)

312

291

7%

Voor klanten

234

219

7%

Beleggingsportefeuille Aantal medewerkers (in fte)

78

72

9%

3.372

3.126

8%

Vermogensbeheer en beleggen | 17

Leasing Bij De Lage Landen, de leasedochter van de Rabobank Groep, nam het nettoresultaat toe met 27% tot 109 (86) miljoen euro.

Athlon droeg in 2007 voor 18 miljoen euro bij aan de nettowinst. In de eerste zes maanden van 2007 groeide de leaseportefeuille met 7% tot 20,2 (18,9) miljard euro. De consumptiefkredietportefeuille steeg in diezelfde periode met 40% tot 0,9 (0,7) miljard euro door overdracht van consumptieve kredieten van de lokale Rabobanken. In Amerika droeg de toename van de food & agriportefeuille sterk bij aan de groei van de leaseportefeuille.

Consumer Finance volledig operationeel Consumer Finance, een onderdeel van De Lage Landen, is het competentiecentrum van de Rabobank Groep op het gebied van consumptiefkrediet. Consumer Finance is vanaf begin 2007 volledig operationeel en verzorgt alle diensten inzake de marketing, verkoop en het operationele beheer van consumptiefkrediet. Consumer Finance is via de lokale Rabobanken actief onder het label van de Rabobank en in andere verkoopkanalen met andere labels. Medio 2007 is het merendeel van de consumptieve kredieten van de lokale Rabobanken overgedragen aan Consumer Finance. Deze overdracht droeg sterk bij aan de groei van de consumptiefkredietportefeuille met 0,2 miljard euro tot 0,9 (0,7) miljard euro.

Leaseportefeuille In de eerste helft van 2007 steeg de leaseportefeuille met 7% tot 20,2 (18,9) miljard euro. De Europese portefeuille van De Lage Landen nam toe met 10% tot 12,0 (11,0) miljard euro. De groei deed zich voornamelijk voor in de sectoren consumer finance en financial institutions. De autoleaseportefeuille nam toe met 4% tot 2,6 (2,5) miljard euro. In - Toename nettowinst met 27% tot 109 miljoen euro

diezelfde periode steeg het aantal autoleasecontracten met

- Baten stijgen met 33% tot 482 miljoen euro

1% tot 190.000 (188.000). De toename van de Amerikaanse

- Bedrijfslasten nemen toe met 38% tot 291 miljoen euro

portefeuille werd geremd door de depreciatie van de

- Efficiencyratio verslechtert tot 60%

Amerikaanse dollar met 2%. Deze portefeuille groeide met

- Daling risicokosten met 2 basispunten tot 49 basispunten

2% tot 7,7 (7,6) miljard euro. De food & agrisector leverde

- Leaseportefeuille groeit in het eerste halfjaar met 7% tot

een sterke bijdrage aan de groei in deze regio. In de regio

20 miljard euro

Azië/Pacific groeide de portefeuille met 0,1 miljard euro tot

- Consumptiefkredietportefeuille stijgt met 40% tot 0,9

0,4 (0,3) miljard euro.

miljard euro - Aantal autoleasecontracten stijgt met 1% tot 190.000


Maatschappelijk verantwoord ondernemen in kredietverlening

van Athlon meegenomen. Dit was bepalend voor de groei

Begin 2007 heeft De Lage Landen in haar kredietverlenings-

miljoen euro.

van de overige baten met 122 miljoen euro tot 203 (81)

proces een toetsing ingevoerd op criteria voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Alle aanvragen voor

Bedrijfslasten

grotere niet-particuliere klanten moeten aan deze criteria

Tot en met juni 2007 stegen de totale bedrijfslasten met 38%

worden getoetst. De templates in de kredietapplicaties zijn

tot 291 (211) miljoen euro. Dit werd voor een groot deel

herzien en bevatten nu een MVO-beoordeling. Specifieke

bepaald door de toegenomen personeelskosten. De stijging

aandacht is besteed aan de ontwikkeling van het MVO-beleid

van de personeelskosten met 31% tot 179 (137) miljoen

bij het verstrekken van kredieten in Brazilië. In dit beleid zijn

euro is nagenoeg geheel het gevolg van de overname van

restricties opgenomen voor kredietverlening aan het

Athlon. In het afgelopen halfjaar nam het personeelsbestand

Amazone-bioom en de Matto Grosso provincie. Dit krediet-

toe met 4% tot 4.299 (4.128) fte door de autonome groei

beleid wordt toegepast bij alle nieuwe aanvragen in Brazilië.

van de activiteiten. De andere beheerskosten stegen met 45% tot 97 (67) miljoen euro. Vooral doordat er meer werd

Baten

afgeschreven op sofware, namen de afschrijvingslasten toe

De stijging van de totale baten in de eerste helft van 2007,

met 8 miljoen euro tot 15 (7) miljoen euro.

met 33% tot 482 (363) miljoen euro, werd vooral bepaald door de groei van de overige baten. Door de druk op de

Waardeveranderingen

marge bleef het renteresultaat met 258 (257) miljoen euro

In de eerste helft van 2007 steeg de post waardeverande-

nagenoeg stabiel. De provisies daalden met 16% tot 21 (25)

ringen met 23% tot 48 (39) miljoen euro. Dit hield verband

miljoen euro doordat er meer aan bemiddelingsprovisies

met de groei van de leaseportefeuille. De risicokosten op

werd betaald. In belangrijke mate worden de inkomsten

jaarbasis daalden met 4% tot 49 (51) basispunten van de

van de autolease-activiteiten verantwoord onder de overige

gemiddelde risicogewogen activa en liggen hiermee onder

baten. Vanaf de tweede helft van 2006 worden de resultaten

het vijfjaarsgemiddelde van 64 basispunten.


Leaseportefeuille in miljarden euro’s

2007-I

2006-I

Mutatie

258

257

0%

20

21

25

-16%

15

Overige baten

203

81

151%

10

Totale baten

482

363

33%

5

Personeelskosten

179

137

31%

0

Rente Honoraria en provisies


97

67

45%

Afschrijvingen

15

7

114%


291

211

38%

Brutoresultaat

191

152

26%

Waardeveranderingen

Azië/Pacific Amerika Europa 30-06-05 31-12-05 30-06-06 31-12-06 30-06-07

Leaseportefeuille medio 2007 naar sector

48

39

23%

Office equipment

143

113

27%

Food & agri

19%

Belastingen

34

27

26%

Financial services

14%

Nettowinst

109

86

27%

Car leasing

13%

49

51

-4%

Materials handling &

60,4%

58,1%


Risicokosten (in basispunten) Efficiencyratio

construction equipment 11%

30-jun-07 31-dec-06 Leaseportefeuille (in miljarden euro’s)

20,2

18,9

7%

Europa

12,0

11,0

10%

Amerika

7,7

7,6

2%

Azië/Pacific

0,4

0,3

24%

20,5

18,9

8%

4.299

4.128

4%

Risicogewogen activa (in miljarden euro’s) Aantal medewerkers (in fte)

20%

Healthcare

7%

Technology finance

5%

Consumer finance

5%

Trucks & trailers

3%

Overig

3%

Leasing | 19

Vastgoed Bij Rabo Bouwfonds, de vastgoeddivisie van de Rabobank, steeg de nettowinst in de eerste helft van 2007 met 33 miljoen euro tot 76 (43) miljoen euro.

Deze forse winstgroei is deels het gevolg Integratie vastgoedactiviteiten van de autonome groei, maar is daarnaast Binnen Rabo Bouwfonds is in de eerste helft van 2007 veel aandacht besteed aan het samenbrengen van verschillende toe te schrijven aan de acquisitie van onderdelen. Rabo Bouwfonds bestaat uit drie divisies: onderdelen van Bouwfonds. Deze onder- Development, Finance en Investment Management. delen droegen voor 14 miljoen euro bij Binnen de divisie Development wordt Bouwfonds Property Development samengevoegd met Rabo Vastgoed. Bij de aan het nettoresultaat. In Nederland is divisie Finance - FGH Bank - wordt gewerkt aan de integraRabo Bouwfonds onbetwist marktleider tie van Rijnlandse Bank en De Nederlandse Hypotheekbank. in de markt voor projectmatige koopVanaf juli 2007 zijn de vermogensbeheeractiviteiten van woningen en Rabo Bouwfonds heeft een FGH Bank - FGH Asset Management - ondergebracht bij Bouwfonds Asset Management in de divisie Investment vooraanstaande positie op het gebied Management. Rabo Bouwfonds heeft gekozen voor een van binnenstedelijke herontwikkeling. centrale holding, waarbij verantwoordelijkheden zoveel In de eerste helft van 2007 is aandacht mogelijk decentraal worden neergelegd. Dit leidde tot een besteed aan de integratie van de vastreductie van het aantal medewerkers op het hoofdkantoor van Rabo Bouwfonds. goedactiviteiten. Development De ontwikkelingsportefeuille woningbouw van de divisie Development heeft medio 2007 een potentie van 133.000 (134.000) woningen, waarvan 115.000 (119.000) in Nederland en 18.000 (15.000) in het buitenland. De ontwikkelingsportefeuille commercieel vastgoed heeft een omvang van - Nettowinst neemt toe met 33 miljoen euro tot 76 miljoen euro

circa 3,5 (3,2) miljoen m2. Deze portefeuille bestaat ongeveer

- Toename baten met 224 miljoen euro tot 302 miljoen euro

voor 35% uit retail, voor 40% uit multifunctionele projecten

- Bedrijfslasten stijgen met 190 miljoen euro tot 209 miljoen euro

en voor 25% uit kantoren. Rabo Bouwfonds verkocht in de

- 5.677 woningen verkocht - Kredietportefeuille stijgt met 10% tot 11,3 miljard euro - Toename beheerd vermogen in vastgoed met 7% tot 4,5 miljard euro


eerste helft van 2007 5.677 woningen. Het grootste gedeelte

hiervan - ongeveer 75% - werd verkocht in Nederland. In de eerste helft van vorig jaar verkocht Rabo Vastgoed 803 woningen en Bouwfonds 5.520 woningen.

- het onderzoeken van de mogelijkheden om duurzaamheidsfinancieringen in de markt te zetten; - het opbouwen, structureren en managen van vastgoedportefeuilles zoals voor het recentelijk naar de beurs

Finance

gebrachte Duurzaam Vastgoedfonds van Triodos Bank.

De vastgoedmarkt heeft een goed eerste halfjaar achter de rug. De marktomstandigheden genereerden voldoende

Bouwfonds Fondsenbeheer zet zijn kennis, capaciteit en

dynamiek in de verschillende deelmarkten van de commer-

faciliteiten ook zonder winstoogmerk in bij het managen

cieelvastgoedmarkt. Ook de vraag naar vastgoed door

van publiek/private fondsen op het gebied van natuur-

beleggers blijft onverminderd groot. In de eerste helft van

ontwikkeling, monumenten, stedelijke vernieuwing en

2007 werd in totaal bijna de helft meer in vastgoed geïn-

industrieel erfgoed.

vesteerd dan in de eerste helft van 2006. FGH Bank signaleert een toename in de behoefte aan complexe vastgoedfinan-

Baten

cieringen. Bij de divisie Finance nam de kredietportefeuille

In de eerste helft van 2007 stegen de totale baten met 224

in de eerste helft van 2007 met 10% toe tot 11,3 (10,3)

miljoen euro tot 302 (78) miljoen euro. De daling van het

miljard euro. De nieuwe productie bedroeg 2,2 miljard euro

renteresultaat met 25 miljoen euro tot 23 (48) miljoen euro

en was mede het resultaat van grote interesse in vastgoed,

is het gevolg van de uitbreiding van de Development-acti-

de daarop reagerende markt en de aanpassing van de

viteiten eind 2006. De onderdelen van Bouwfonds droegen

organisatie om met voldoende slagkracht te kunnen antici-

in 2007 bij aan de stijging van overige baten met 249

peren op deze marktontwikkeling. In totaal werd er voor 0,9

miljoen euro tot 279 (30) miljoen euro.

miljard euro afgelost. Driekwart van de portefeuille betreft beleggingsfinancieringen. Opmerkelijk is de forse stijging van het aantal projectfinancieringen. In juni 2007 werd 3,0 miljard euro van de kredietportefeuille van FGH Bank gesecuritiseerd.

Investment Management Bij de divisie Investment Management steeg het beheerd vermogen in de eerste helft van 2007 met 7% tot 4,5 (4,2) miljard euro. Voor internationale institutionele beleggers

Aantal verkochte woningen in eerste helft 2007 per land

werd het Bouwfonds US Residential Fund uitgebreid. In de toekomst zal het Woning Dispositie Fonds worden open-

Nederland

gesteld voor professionele beleggers. Bij particuliere klanten

Frankrijk

4.258 948

was er veel belangstelling voor Bouwfonds Germany

Duitsland

358

Residential Fund IV. De inschrijving werd vervroegd gesloten.

Overig

113

Maatschappelijk verantwoord ondernemen in kernactiviteiten Rabo Bouwfonds wil particulieren, bedrijven en overige instellingen op maatschappelijk verantwoorde wijze van dienst zijn bij (complexe) huisvestingsvraagstukken, zoals: het (her)ontwikkelen van binnensteden, woonzorgcom-

Kredietportefeuille in miljarden euro’s

plexen, (sociale) woningbouw en kantoor- en bedrijfs-

14

ruimten. Maatschappelijk verantwoord ondernemen

12

wordt in drie kernactiviteiten geïntegreerd, namelijk in:

10

- het vertalen van ontwerprandvoorwaarden in specifieke

8

kwaliteits- en duurzaamheidsprestaties voor het ontwik-

6

kelen van vastgoed;

4 2 0 30-06-05

31-12-05

30-06-06

31-12-06

30-06-07

Vastgoed | 21

Bedrijfslasten De totale bedrijfslasten namen in de eerste zes maanden van 2007 toe met 190 miljoen euro tot 209 (19) miljoen euro. De overname van onderdelen van Bouwfonds eind 2006 leidde tot een toename van de personele bezetting met circa 1.250 fte. Het aantal medewerkers steeg in de eerste zes maanden met 2% tot 1.680 (1.654) fte. Door de hogere bezetting ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar stegen de personeelskosten met 89 miljoen euro tot 101 (12) miljoen euro. De andere beheerskosten namen toe met 86 miljoen euro tot 92 (6) miljoen euro vooral door de overname. Eveneens stegen de afschrijvingskosten met 15 miljoen euro tot 16 (1) miljoen euro voornamelijk als gevolg van de acquisitie.

Resultaten (in miljoenen euro’s) Rente Honoraria en provisies

2007-I

2006-I

23

48

-

-

Overige baten

279

30

Totale baten

302

78

Personeelskosten

101

12


92

6

Afschrijvingen

16

1


Mutatie

209

19

Brutoresultaat

93

59

Waardeveranderingen

-1

-


94

59

59%

Belastingen

18

16

13%

76

43

77%

5.677

803

Nettowinst Aantal verkochte woningen Overige gegevens (in miljarden euro’s) Kredietportefeuille Beheerd en bewaard vermogen Aantal medewerkers (in fte)


58%

30-jun-07 31-dec-06 11,3

10,3

10%

4,5

4,2

7%

1.680

1.654

2%

Halfjaarcijfers 2007 Geconsolideerde balans Verkorte geconsolideerde winst-en-verliesrekening Verkort geconsolideerd vermogensoverzicht Verkort geconsolideerd kasstroomoverzicht Bedrijfssegmenten Toelichting op de halfjaarcijfers Beoordelingsverklaring

Halfjaarcijfers 2007 | 23

Geconsolideerde balans In miljoenen euro’s

30-jun-07

31-dec-06

30-jun-06

Activa Geldmiddelen en kasequivalenten

1.801

1.630

1.974

Vorderingen op andere banken

51.041

49.086

50.242

Voor handelsdoeleinden aangehouden financiële activa

43.798

36.789

44.217

waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening

24.272

21.468

22.466

Derivaten

23.976

18.992

21.300

365.817

354.924

314.888

52.545

48.961

48.477

Tot einde looptijd aangehouden financiële activa

1.187

1.489

1.577

Investeringen in geassocieerde deelnemingen

3.727

3.250

3.025

Immateriële vaste activa

2.951

1.844

429

Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

5.351

5.022

3.092

Vastgoedbeleggingen

1.193

1.338

774

Overige financiële activa tegen reële waarde met verwerking van

Kredieten aan cliënten Voor verkoop beschikbare financiële activa

Acute belastingvorderingen

436

176

217

1.570

1.477

1.466

Overige activa

12.009

10.009

7.323

Totaal activa

591.674

556.455

521.467

Uitgestelde belastingvorderingen


In miljoenen euro’s

30-jun-07

31-dec-06

30-jun-06

Schulden aan andere banken

108.835

113.644

104.007

Toevertrouwde middelen

229.756

215.899

195.917

Uitgegeven schuldpapieren

Verplichtingen

146.199

128.066

128.007

Derivaten en overige handelsverplichtingen

31.574

26.694

29.580

Overige schulden

12.813

10.649

8.359

26.805

26.270

23.415

1.200

1.175

990

Acute belastingverplichtingen

525

172

555

Uitgestelde belastingverplichtingen

861

836

432

Personeelsbeloningen

998

1.223

1.020

Overige financiële verplichtingen tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Voorzieningen

Achtergestelde schulden Totaal verplichtingen

2.411

2.450

2.510

561.977

527.078

494.792

18.181

17.426

15.873

Eigen vermogen Eigen vermogen Rabobank Nederland en lokale Rabobanken Rabobank Ledencertificaten uitgegeven door groepsmaatschappijen

5.807

5.808

5.811

23.988

23.234

21.684

1.946

1.959

1.981

Trust Preferred Securities III t/m VI uitgegeven door groepsmaatschappijen Overige belangen van derden Totaal eigen vermogen Totaal verplichtingen en eigen vermogen

3.763

4.184

3.010

29.697

29.377

26.675

591.674

556.455

521.467

Geconsolideerde balans | 25

Verkorte geconsolideerde winst-en-verliesrekening 1e halfjaar

1e halfjaar


2007

2006

Rente

3.293

3.264


1.406

1.157

980

533

Saldo baten

Overige baten

5.679

4.954

Personeelskosten

2.171

1.984


1.498

1.103

Afschrijvingen

196

167

Bedrijfslasten

3.865

3.254

166

227

1.648

1.473

Waardeveranderingen Bedrijfsresultaat vóór belastingen Belastingen

283

272

Nettowinst

1.365

1.201

Waarvan toekomend aan Rabobank Nederland en lokale Rabobanken

1.012

920

143

136

54

56

156

89

1.365

1.201

Waarvan toekomend aan houders Rabobank Ledencertificaten Waarvan toekomend aan Trust Preferred Securities III t/m VI Waarvan toekomend aan overige belangen van derden Nettowinst over de periode


Verkort geconsolideerd vermogensoverzicht In miljoenen euro’s

1e halfjaar

1e halfjaar

2007

2006

17.055

15.172

1.012

920

Ingehouden winsten Stand per 1 januari Nettowinst toekomend aan Rabobank Nederland en lokale Rabobanken Overige Stand per 30 juni

-131

-126

17.936

15.966

78

93

-169

-19

-91

74

Netto ongerealiseerde resultaten Omrekeningsreserves vreemde valuta Stand per 1 januari Valutaomrekeningsverschillen voortvloeiend gedurende de periode Stand per 30 juni Herwaarderingsreserve - Voor verkoop beschikbare financiële activa Stand per 1 januari Netto ongerealiseerde resultaten uit wijzigingen in reële waarde

213

184

-245

-335

Netto gerealiseerde resultaten bij afstoting of waardevermindering

189

-16

Stand per 30 juni

157

-167

Stand per 1 januari

94

-

Resultaten uit wijzigingen in reële waarde

91

-

185

-

Herwaarderingsreserve – Deelnemingen

Stand per 30 juni Herwaarderingsreserve - Kasstroomafdekkingen Stand per 1 januari Gerealiseerde resultaten Stand per 30 juni Netto ongerealiseerde resultaten op 30 juni Eigen vermogen Rabobank Nederland en lokale Rabobanken

-14

1

8

-1

-6

-

245

-93

18.181

15.873

5.808

5.811

143

136

Rabobank Ledencertificaten uitgegeven door groepsmaatschappijen Stand per 1 januari Nettowinst toekomend aan houders Rabobank Ledencertificaten Mutatie aan- en verkoop Betalingen op Rabobank Ledencertificaten Stand per 30 juni

-1

-

-143

-136

5.807

5.811

1.959

2.092

-13

-111

Trust Preferred Securities III t/m VI uitgegeven door groepsmaatschappijen Stand per 1 januari Valutaomrekeningsverschillen Nettowinst toekomend aan Trust Preferred Securities Betalingen op Trust Preferred Securities Stand per 30 juni

54

56

-54

-56

1.946

1.981

4.184

2.996

156

89

Overige belangen van derden Stand per 1 januari Nettowinst toekomend aan overige belangen van derden Overige Stand per 30 juni Eigen vermogen per 30 juni

-577

-75

3.763

3.010

29.697

26.675

Verkort geconsolideerd vermogensoverzicht | 27

Verkort geconsolideerd kasstroomoverzicht 1e halfjaar

1e halfjaar


2007

2006

Bedrijfsresultaat vóór belasting

1.648

1.473

108

-363

Niet-geldelijke posten opgenomen in de winst en overige aanpassingen Netto (stijging)/daling in bedrijfsmiddelen

-27.153

-23.454

Netto stijging/(daling) in verplichtingen uit hoofde van operationele activiteiten

34.724

23.438

Overige mutaties

-8.978

-1.674

Nettokasstroom uit operationele activiteiten

349

-580

Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten

19

-177

-197

-192

171

-949

Geldmiddelen en kasequivalenten per 1 januari

1.630

2.923

Geldmiddelen en kasequivalenten per 30 juni

1.801

1.974

Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten Netto stijging/ (daling) in geldmiddelen en kasequivalenten


Bedrijfssegmenten Wholesalebankbedrijf en Binnenlands

internationaal

Vermogens-

retailbank-

retailbank-

beheer en

bedrijf

bedrijf

beleggen

Leasing

Vastgoed

Overige 3

Totaal

2.866

1.649

715

482

302

-335

5.679

1.971

937

474

339

208

102

4.031

vóór belastingen

895

712

241

143

94

-437

1.648

Belastingen

226

71

66

34

18

-132

283

Nettowinst

669

641

175

109

76

-305

1.365

2.794

1.287

385

363

78

47

4.954

1.985

814

257

250

19

156

3.481

vóór belastingen

809

473

128

113

59

-109

1.473

Belastingen

224

90

44

27

16

-129

272

Nettowinst

585

383

84

86

43

20

1.201

In miljoenen euro’s Over het halve jaar eindigend op 30 juni 2007 Segmentbaten Segmentlasten (inclusief waardeveranderingen) Bedrijfsresultaat

Over het halve jaar eindigend op 30 juni 2006 Segmentbaten Segmentlasten (inclusief waardeveranderingen) Bedrijfsresultaat

3) Onder overige zijn begrepen diverse resultaten die niet aan de afzonderlijke segmenten worden toegerekend zoals resultaten verzekeringsbedrijf, resultaten als gevolg van centrale hedge accounting en consolidatie-effecten.

Bedrijfssegmenten | 29

Toelichting op de halfjaarcijfers De geconsolideerde halfjaarcijfers van de Rabobank Groep

De Rabobank Groep maakt bij het publiceren van de half-

zijn opgesteld volgens International Financial Reporting

jaarcijfers gebruik van de mogelijkheid tot verkorten van de

Standards zoals goedgekeurd door de Europese Unie en

geconsolideerde winst-en-verliesrekening, het geconsoli-

worden gepresenteerd conform IAS 34 Interim Financial

deerde vermogensoverzicht en het geconsolideerde

Reporting. Alle bedragen luiden in euro’s tenzij anders

kasstroomoverzicht.

staat vermeld. In de geconsolideerde halfjaarcijfers van de Rabobank Groep van 30 juni 2007 zijn dezelfde grondslagen toegepast als in de geconsolideerde jaarrekening van de Rabobank Groep op 31 december 2006 en de vergelijkende cijfers per 30 juni 2006. De vergelijkende cijfers van 30 juni 2006 zijn aangepast als gevolg van voortschrijdende inzichten. Voor nadere toelichting wordt verwezen naar de jaarrekening 2006. Het opstellen van de geconsolideerde halfjaarcijfers van de Rabobank Groep vereist dat het management schattingen doet en aannames hanteert die van invloed zijn op de gerapporteerde bedragen van activa en verplichtingen en op de rapportering van voorwaardelijke activa en verplichtingen op de datum van de geconsolideerde halfjaarrekening en op de gerapporteerde bedragen van baten en lasten gedurende de verslagperiode. Hoewel deze schattingen worden gedaan op basis van de meest zorgvuldige beoordeling door het management van actuele gebeurtenissen en acties, kunnen de daadwerkelijke resultaten afwijken van deze schattingen.


Overnames De belangrijkste in 2007 gedane overnames betreffen

De verschillen tussen de boekwaardes van de activa en

Transtrend (Nederland), Mid-State Bank & Trust (Verenigde

passiva komen, voor de acquisities bij de verworven entitei-

Staten), HNS Banco (Chili), Hagabank en Bank Hagakita

ten, in belangrijke mate overeen met de fair values die zijn

(Indonesië) en Sustainable Asset Management Groep

verantwoord bij de eerste waardering in de jaarrekening van

(Zwitserland) en zijn weergegeven in onderstaande tabel.

de Rabobank Groep. De belangrijkste verschillen betreffen afzonderlijk nieuw gewaardeerde immateriële vaste activa

De goodwill is toe te schrijven aan synergievoordelen die

en een positieve herwaardering van de materiële vaste

niet afzonderlijk kunnen worden geïdentificeerd. De acqui-

activa. De activa van de in deze periode nieuw verworven

sities zijn een belangrijke strategische stap voor de

belangen bedroegen circa 3 miljard.

Rabobank Groep en dragen direct bij aan het resultaat van

De bijdrage aan het resultaat over 2007 van de nieuw

de Rabobank Groep. Voor de beoordeling of er bijzondere

verworven entiteiten, vanaf de acquisitiedatum, bedraagt

waardeverminderingen zijn opgetreden wordt goodwill

28 miljoen, zonder rekening te houden met de financierings-

toegerekend aan kasstroomgenererende eenheden. Deze

lasten. Indien de verworven entiteiten het gehele halfjaar

kasstroomgenererende eenheden stellen het laagste

zouden worden meegeconsolideerd en rekening wordt

niveau voor waarop goodwill wordt beheerst. In het eerste

gehouden met de financieringslasten dan bedraagt de bij-

halfjaar van 2007 zijn er geen waardeverminderingen opge-

drage aan het resultaat van de Rabobank Groep 15 miljoen.

treden voor de goodwill, aangezien de realiseerbare waarde hoger is dan de boekwaarde.

De bijdrage aan het nettoresultaat van de in de vorige periode verworven of uitgebreide belangen in Bouwfonds (Nederland), Athlon (Nederland) en Sarasin (Zwitserland) bedroeg in totaal 56 miljoen.

Percentage verworven eigenvermogeninstruIn miljoenen euro’s

Overnamedatum

menten met stemrecht

Koopprijs

Reële waarde

Goodwill

Halfjaar eindigend op 30 juni 2007 Transtrend

01-03-2007

51%

369

91

278

Mid-State Bank & Trust

30-04-2007

100%

628

194

434

Overig Subtotaal

126

62

64

1.123

347

776

Toelichting op de halfjaarcijfers | 31

Beoordelingsverklaring Aan de raad van bestuur en de raad van commissarissen

zienlijk geringer dan die van een controle die is uitgevoerd

van Rabobank Nederland

in overeenstemming met Controlestandaarden en stelt ons niet in staat zekerheid te verkrijgen dat wij kennis hebben

Opdracht

genomen van alle aangelegenheden van materieel belang

Wij hebben de in dit verslag op pagina 23 tot en met 31

die bij een controle onderkend zouden worden. Om die

opgenomen verkorte geconsolideerde tussentijdse

reden geven wij geen accountantsverklaring af.

financiële informatie van de Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank B.A. (Rabobank Nederland) te

Conclusie

Amsterdam, bestaande uit de geconsolideerde balans per

Op grond van onze beoordeling is ons niets gebleken op

30 juni 2007, verkorte geconsolideerde winst-en-verlies-

basis waarvan wij zouden moeten concluderen dat de

rekening, verkort geconsolideerd vermogensoverzicht,

verkorte geconsolideerde tussentijdse financiële informatie

verkort geconsolideerd kasstroomoverzicht en bedrijfsseg-

tot 30 juni 2007 niet, in alle van materieel belang zijnde

menten over de periode 1 januari 2007 tot en met 30 juni

opzichten, is opgesteld in overeenstemming met IAS 34

2007, en de toelichting op de halfjaarcijfers beoordeeld.

‘Tussentijdse Financiële Verslaggeving’, zoals aanvaard binnen de Europese Unie.

Werkzaamheden Wij hebben onze beoordeling van de verkorte geconsolideerde tussentijdse financiële informatie verricht in over-

Utrecht, 23 augustus 2007

eenstemming met Nederlands recht, waaronder Standaard 2410 ‘Het beoordelen van tussentijdse financiële informatie door de openbaar accountant van de entiteit’. Een beoor-

Ernst & Young Accountants

deling van tussentijdse financiële informatie bestaat uit

namens deze

het inwinnen van inlichtingen, met name bij personen die verantwoordelijk zijn voor financiën en verslaggeving, en het uitvoeren van cijferanalyses en andere beoordelingswerkzaamheden. De reikwijdte van een beoordeling is aan-


w.g. mr. drs. G.H.C. de Méris RA

Profiel Rabobank Groep De Rabobank Groep is een financiële dienstverlener op coöperatieve grondslag met een zeer breed aanbod van financiële diensten en producten. Zij vindt haar oorsprong in de lokale kredietcoöperaties die ruim honderd jaar geleden in Nederland werden opgericht door ondernemende mensen die nagenoeg geen toegang hadden tot externe financiering. De lokale Rabobanken die hieruit zijn voortgekomen, hebben een lange traditie, vooral in de agrarische sector en in het midden- en kleinbedrijf.

en ondersteunt. Rabobank Nederland oefent namens De Nederlandsche Bank ook toezicht uit op de solvabiliteit, liquiditeit en administratieve organisatie van de lokale Rabobanken. Daarnaast opereert Rabobank Nederland als (internationale) wholesalebank en als bankers’ bank van de groep. Rabobank Nederland fungeert tevens als houdstermaatschappij van een aantal gespecialiseerde dochterondernemingen. De Rabobank Groep combineert het beste van twee werelden: de lokale betrokkenheid en persoonlijke bediening van de lokale Rabobanken én de deskundigheid en schaalvoordelen van Rabobank Nederland en haar dochterondernemingen.

Missie en ambitie De Rabobank stelt het gezamenlijke belang van mensen

De Rabobank Groep

en gemeenschappen voorop. Vanuit betrokkenheid bij dat

De Rabobank Groep bestaat uit 183 zelfstandige lokale

belang wil de Rabobank een stuwende en vernieuwende

coöperatieve Rabobanken met bijna 1200 kantoren in

kracht zijn die bijdraagt aan een duurzame ontwikkeling

Nederland en hun centrale organisatie Rabobank Nederland

van welvaart en welzijn. Het realiseren van de huidige en

met haar (internationale) dochterondernemingen.

toekomstige ambities van mensen en gemeenschappen is

De Rabobank bedient ruim negen miljoen particuliere en

daarbij het doel. Het versterken van onderlinge samenwer-

zakelijke klanten in Nederland en een groeiend aantal in

king en het aandragen van de best mogelijke financiële

het buitenland, heeft bijna 60.000 medewerkers en is

oplossingen zijn daarbij de middelen.

vertegenwoordigd in 41 landen. Vanuit deze missie is het de ambitie van de Rabobank De Rabobank Groep heeft de hoogste kwalificatie voor

Groep om in Nederland de grootste, beste en meest klant-

kredietwaardigheid (Triple A) van de bekende internationale

gedreven en vernieuwende instelling te zijn op financieel

ratinginstituten Standard & Poor’s, Moody’s en Dominion

terrein. Met hun coöperatieve structuur en inmiddels 1,7

Bond Rating Service. Gemeten naar kernvermogen behoort

miljoen leden staan de lokale Rabobanken midden in de

de organisatie tot de twintig grootste financiële instellingen

maatschappij. De Rabobank mag zich in Nederland met

ter wereld.

recht betrokken, dichtbij en toonaangevend noemen. Betrokken bij haar klanten en hun wereld speelt de

Lokale Rabobanken en Rabobank Nederland

Rabobank dichtbij hen een actieve toonaangevende rol.

De lokale Rabobanken en hun klanten vormen het

Kernwoorden daarbij zijn innoverend, inspirerend, kundig

coöperatieve kernbedrijf van de Rabobank Groep. Klanten

en visionair. De Rabobank is bovendien een persoonlijke

kunnen lid worden van hun coöperatieve lokale Rabobank.

bank, een bank met een gezicht. Via de menselijke kant

De lokale Rabobanken op hun beurt zijn lid en aandeel-

komt de Rabobank tot zaken: via het menselijke ‘oranje’

houder van de overkoepelende coöperatie Rabobank

komt de bank tot het zakelijke ‘blauw’, de twee kernkleuren

Nederland, die ze bij hun lokale dienstverlening adviseert

van de Rabobank-huisstijl.

Profiel Rabobank Groep | 33

Internationaal wil de Rabobank Groep de beste food & agri-

In het handelen van de Rabobank staat het belang van

bank zijn met een sterke aanwezigheid in de belangrijkste

de klant voorop. Het creëren van klantwaarde wordt

food & agrilanden in de wereld. Daarbij wordt de jarenlange

gerealiseerd door:

ervaring ingezet, die op dit gebied in Nederland is opgedaan.

- het bieden van de best mogelijke financiële diensten

De groep wil daarnaast mondiaal excelleren op het gebied

- het bieden van continuïteit in dienstverlening, overeen-

die klanten als passend ervaren; van duurzaam ondernemen en bankieren, passend bij haar identiteit en maatschappelijke positie. Maatschappelijk

komstig het langetermijnbelang van de klant; - betrokkenheid van de bank bij de klant en zijn omgeving,

verantwoord ondernemen zal verder worden geïntegreerd

waardoor realisatie van ambities mede mogelijk wordt

in de kernactiviteiten.

gemaakt.

Onze waarden De Rabobank Groep biedt in Nederland alle financiële diensten die voor deelname aan het economische verkeer in een moderne samenleving noodzakelijk zijn. De groep wil haar diensten op eigentijdse wijze vormgeven voor mensen en ondernemingen. De Rabobank vindt dat een duurzame ontwikkeling van welvaart en welzijn een zorgvuldige omgang met natuur en leefmilieu vergt. Hieraan wil de Rabobank met haar activiteiten bijdragen. De Rabobank respecteert de cultuur en de gebruiken van het land van vestiging, daarbij eveneens rekening houdend met de eigen doelstellingen en waarden.


Organigram 9 miljoen klanten

1,68 miljoen leden

183 lokale Rabobanken

Rabobank Nederland Wholesalebankbedrijf en internationaal retailbankbedrijf • Rabobank International • Corporate Clients Nederland

Vermogensbeheer Beleggen

• • • •

Robeco Groep Schretlen & Co Alex Sarasin

Marktondersteuning binnenlands retailbankbedrijf • Particulieren • MKB • Private Banking

Leasing

• De Lage Landen

Groepsfuncties

• Audit, Toezicht, ICT, Finance, Communicatie, Personeel, Coöperatie en Bestuur, Kredieten, Shared Services & Facilities • Overige staven en diensten

Vastgoed

• Rabo Bouwfonds

Verzekeren

• Eureko (38%)

Hypotheken

• Obvion

Organigram | 35

Colofon Uitgave

Jaarverslagen

Rabobank Nederland,

De Rabobank Groep publiceert de volgende jaarverslagen:

Directoraat Communicatie

• Jaarverslag 2006

Art-direction en vormgeving

• Geconsolideerde jaarrekening 2006

(Nederlands en Engels) Borghouts Design, Haarlem

(Nederlands en Engels) • Maatschappelijk jaarverslag 2006

Fotografie Tjeerd Fonk, Amsterdam

(Nederlands en Engels) • Halfjaarverslag 2007 (Nederlands en Engels)

Internet Info.nl, Amsterdam

Exemplaren van deze verslagen zijn op te vragen bij

SiteManagement

Rabobank Nederland, Directoraat Communicatie. Croeselaan 18, 3521 CB Utrecht

Coördinatie grafische productie

Postbus 17100, 3500 HG Utrecht

Kobalt BV, Amstelveen

Telefoon 030 - 216 18 54

Lithografie

Fax

030 - 216 19 16

E-mail

[email protected]

NEROC’VGM, Amsterdam Alle jaarverslagen zijn te raadplegen op internet:

Druk Thieme, Amsterdam

Materiaalgebruik Bij de vervaardiging van het drukwerk werd gebruik gemaakt van minder milieubelastende materialen. Bij de druk werd Novavit Bio mineraalolievrije inkt gebruikt op 250 en 130 grams Arctic Volume (FSC-gecertificeerd).


www.rabobankgroep.nl/jaarverslagen

7748-08-2007

Zonnepanelen De Rabobank geeft invulling aan duurzaamheid door aandacht voor energiebesparing in haar kantoren. Het nieuwe onderkomen van de Rabobank Hoeksche Waard is een van de duurzaamste kantoorgebouwen van Nederland. De zonnepanelen op het dak van het atrium dienen als zonwering en zetten zonlicht om in elektriciteit.

Rabobank Groep

Halfjaarverslag 2007

www.rabobankgroep.nl

Kerngegevens. Kerngegevens 1

Recommend Documents