Kempensche Tydinghen. Nr. 74 Januari februari - maart 2014

Nr. 74 Januari – februari - maart 2014

Kempensche Tydinghen

Driemaandelijks tijdschrift van de Gidsen van de Antwerpse Kempen. Verantwoordelijk uitgever: Mil Blancquaert Lange Eerselsstraat 63 Herentals

Inhoud Woordje van de voorzitter

2

Verslag GIVAK vergadering van 2 juni in Retie Verslag FTG algemene vergadering van 26 april 2014 in Leuven

3 4

Digitale foto’s versturen met “Wetransfer” Toepassing om, door u , geselecteerde websites makkelijk terug te vinden via trefwoorden Uit de 1ste wereldoorlog: belgian armed cars en de hinderlaag in Zammel Noodgeld uit Wereldoorlog 1

8 15 19 25

Woordje van de voorzitter Beste Givakleden, We zijn reeds bijna Halfweg in het jaar. Bij FTG namen we in Leuven op een gepaste wijze afscheid van onze Voorzitster, Lucie Mertens. Vanwege onze vereniging hebben we haar een Klein Engeland pakket aangeboden, vol streekproducten. We drukken ook haar dankbrief aan Givak hierbij af In ons blad ook hebben we ook enkele handleidingen opgenomen, om met gratis hulpprogramma’s aan de slag te gaan (Wetransfer en Delicious). Natuurlijk kan ook een artikel over WOI niet ontbreken. Veel leesgenot met deze Kempensche tydinghen. Jullie voorzitter Mil Blancquaert

2 Kempensche Tydinghen nr 75 april – mei – juni 2014

GIVAK vergadering, 2 juni 2014, In de Linde te Retie GIVAK vergadering, 2 juni 2014. Aanwezig: Mil Blancquaert, Frans Schippers, Paul De Bie, Herman Knaeps, Jeannine Müller, Jef Florizoone, Marc Keustermans, Rita Dries, Ward Olbrechts, Carolien Buiks, Greet Roets, Yvonne Helsen, Mil Van Den Bosch, Maria Dickens, Jeannine Meeus, Frank Vermeren, Alex Vercammen. Verontschuldigd: Gil Tack, Raf Waeyaert, Cynthia Yskout, John Janssens, Lut Tatraï, Rita Luyten, Bert Bogaert, Patrick Aerts, Paul Dierckx, Marie-Claire Latinne, Jose Verbreuken, Maria Macauter, Marie-Jose Hopmans, Willy Jacobs, Harry Geyskens, Jef Janssens, Annemie Eelen, Ludwig Cerstiaens. Wij kwamen samen bij het vakantiecentrum “De Linde”, waarvan wij onder de bekwame begeleiding van de gids Jeannine Meeus een rondleiding door Retie kregen. Jeannine nam ons mee naar de mooie plekjes van het centrum van Retie. De kerk van buiten en binnen. Het oude kerkhof met een bijzonder monument. Een verrassing waren de verborgen en smalle kerkepaadjes. Alles beslist de moeite waard. Bedankt Jeannine. Na de wandeling in het centrum van Retie, hielden wij de GIVAK vergadering in “De Linde”, in een mooie ruime vergaderzaal, ons gratis ter beschikking gesteld, waarvoor onze dank. Het vormingsproject van hedendaagse architectuur komt niet echt gemakkelijk van de grond. De hoge kostprijs, doordat het vormingsproject op onze maat gemaakt wordt, is een obstakel. Maar wij blijven in gesprek met Ar-tur. De architecten willen graag in twee voordrachten ons meer inzicht geven en beter leren kijken en interpreteren inzake hedendaagse architectuur. Wat de studiedag betreft zouden we in de voormiddag een theoretische uiteenzetting kunnen hebben, en na de lunch een bezoek aan de Nieuwe Kaaisite aan de Kanaalzone, in Turnhout. Ondanks het financieel probleempje ziet het ernaar uit dat het toch gaat lukken, de medewerking van Ar-tur hebben wij. De bedoeling van deze vormingsdagen is: Hoe kijken wij naar hedendaagse architectuur en dit integreren in een gidsbeurt.


De Kempensche Tydinghen worden digitaal geplaatst, zodat ieder lid van de GIVAK de KT en de onderwerpen daarin, kunnen inzien. Greet Roets heeft een verzameling KT uitgeleend aan de GIVAK om in scannen maar er zijn nog nummers die ontbreken: 5 – 17 – 18. Mocht iemand van de GIVAK deze nummers nog hebben dan is er een vriendelijk verzoek om deze nummers even uit te lenen aan de GIVAK, zodat wij deze nummers ook kunnen scannen. Dit jaar, 2014, is het honderd jaar geleden dat de WO I uitbrak. Om dit de herdenken zijn er verschillende projecten opgezet, o.a. in grensstreek over de “Dodendraad”. Een fietsroute leidt langs het traject waar de elektrische versperring heeft gestaan, met uitleg hoe het in WO I is toegegaan. In de abdij van Tongerlo is een eenvoudige maar waardevolle tentoonstelling over geld. De abdij beschikt over een kist met geld van jaren geleden. De abdij heeft het geld in deze kist laten onderzoeken en er bleek bijzondere muntstukken in te zitten. Bv een zilverling ten tijde van Jezus. Assignaten uit de franse bezetting. De inhoud van de kist wil de abdij nu laten zien. De moeite waard. Nogmaals het probleem van de FTG kaart. In België zijn er musea die de kaart niet accepteren. Wat raar is want in het buitenland kan men vaak met de FTG kaart wel terecht in verschillende musea. Laat het bestuur van de GIVAK weten waar en waar niet de kaart geaccepteerd wordt.

VERSLAG van de ALGEMENE VERGADERING (FTG) in Leuven gehouden op zaterdag 26 april 2014 om 10 uur 1. Welkom en verontschuldigingen ° Voorzitter Lucie Mertens heet de aanwezigen hartelijk welkom in het auditorium van het College De Valk, dat ter beschikking gesteld is voor FTG. Zij kondigt aan dat de algemene vergadering na het statutaire gedeelte een ludieke wending zal nemen met een terugkeer naar het jaar 1964 en het studentenleven van toen. ° Zij vermeldt de verontschuldigde personen en begroet de vervangende deelnemers. Zij stelt met tevredenheid vast dat 37 van de 44 aangesloten verenigingen vertegenwoordigd zijn en dat meer dan 70 personen, waaronder een ruim aantal oud-gedienden, de algemene vergadering bijwonen. 2. Goedkeuring van het verslag van de AV van 07/12/13 in Sint-Truiden 4 Kempensche Tydinghen nr 75 april – mei – juni 2014

° Na een korte toelichting door secretaris Johan Lowyck wordt het verslag van de vorige AV unaniem goedgekeurd. 3. Financiën en verzekering ° Penningmeester Dirk Elsen brengt financieel verslag uit over het werkingsjaar 2013. Hij bespreekt kort alle cijfers van de inkomsten en uitgaven en beantwoordt enkele vragen van de vergadering. De jaarrrekening wordt afgesloten met een positief saldo en de balans 2013 vertoont een behoorlijk vermogen. Financieel is de situatie van FTG gezond. ° De rekeningen en de balans van het werkingsjaar 2013 worden unaniem goedgekeurd door de vergadering en kwijting wordt verleend aan de bestuurders. ° Vervolgens stelt de penningmeester voor het jaar 2014 een begroting voor, waarin voor-zichtigheidshalve een licht negatief saldo geraamd wordt. Mits het voeren van een zorgvul-dig beheer verwacht hij echter dat er uiteindelijk in 2014 geen verlies geboekt zal worden. De begroting wordt unaniem goedgekeurd. ° Tenslotte meldt de penningmeester dat alle aangesloten verenigingen het lidmaatschap voor 2014 betaald hebben. 4. Verkiezingen van voorzitter, penningmeester en enkele afgevaardigden ° Secretaris Johan Lowyck deelt de namen van de kandidaten mee. Hij stelt vast dat voor te verkiezen functie van voorzitter en penningmeester zich telkens één kandidaat aangemeld heeft. Voor de provincie Vlaams-Brabant, waar twee mandaten beschikbaar waren, werden twee kandidaten geregistreerd. Hij betreurt echter dat er slechts één kandidatuur ingediend werd voor de twee beschikbare mandaten van de provincie Limburg en er zelfs geen enkele kandidatuur geregistreerd werd voor de provincie West-Vlaanderen en voor het Hoofdstedelijk Gewest Brussel. ° Vooraleer over te gaan tot de geheime stemming wordt iedere kandidaat kort voorgesteld aan de vergadering. ° 37 afgevaardigden of bij volmacht gemandateerden, nemen geldig deel aan de verkiezing. Van communicatieverantwoordelijke Willy Opdebeeck ontvangen zij elk een omslag die een gepast aantal stembrieven bevat, voor elke functie of mandaat van een verschillende kleur. Er wordt achtereenvolgens gestemd voor iedere functie en mandaat. ° Verkiezingsresultaten : zie telformulier in bijlage. ° Alle kandidaten zijn verkozen voor een periode van vier jaar, want zij hebben allen meer dan de helft van de uitgebrachte stemmen bekomen. ° Indien eerlang nog een kandidatuur voor de provincie Limburg, voor de provincie West-Vlaanderen of voor het Hoofdstedelijk Gewest Brussel ingediend wordt, kan er gebeurlijk tijdens een volgende AV een tussentijdse verkiezing georganiseerd worden. 5 Kempensche Tydinghen nr 75 april – mei – juni 2014

5. Kalender van de vergaderingen ° De eerstkomende AV zullen plaats hebben op de volgende zaterdagen : - 30 augustus 2014 : organisatie door de Kon.W-Vl.Gidsenkring Ieper-PoperingeWestland - 13 december 2014 : organisatie Meetjeslandse Gidsenvereniging 6. Afscheid van voorzitster Lucie Mertens ° Na een korte pauze verschijnt Professor Lucie Mertens, compleet met toga en neusbril. Zij doet de plechtige proclamatie van de verkiezingsuitslagen, roept de laureaten één voor één naar voren en overhandigt ze elk een diploma. ° Lucie wordt in de bloemen gezet door Katrien Vanginderachter van Toerisme Vlaanderen. ° Marc Reyniers, de nieuw verkozen voorzitter, dankt de vergadering voor de massale steun en het gestelde vertrouwen. Hij doet een oproep tot medewerking van allen om een nieuwe dynamiek op gang te brengen. Tenslotte wenst hij Lucie proficiat voor haar jarenlange inzet. ° Marc Arickx van Gidsenkring Tielt schetst de hoogtepunten uit de lange voorzittersperiode van Lucie Mertens en brengt enkele prettige anekdoten in herinnering. Tot besluit verklaart hij het te beschouwen als een voorrecht Lucie in de loop van 34 jaar samenwerking te hebben mogen kennen en waarderen. ° Vervolgens komen al de aanwezige delegaties van de verenigingen beurtelings naar voren om Lucie te omhelzen en ze een origineel geschenk of een reeks streekprodukten aan te bieden. Verschillende tafels zijn nodig om de talrijke, soms volumineuze giften te plaatsen. Lucie is volkomen verrast en overweldigd door de onverwachte hommage, die haar bij het afscheid gebracht wordt door de gidsenverenigingen van FTG. ° Tijdens het middagmaal wordt een studentenmenu opgediend. De deelnemers krijgen er Lucie nu te zien als ‘kotmadam’, die het vroegere studentenleven kleurrijk beschrijft. ° Na de lunch brengen verschillende groepen een geleid bezoek aan enkele universitaire colleges en gebouwen. Daarna komen ze samen op het plein van de Damiaankerk. ° Met de studentenfanfare op kop trekken de talrijke deelnemers vervolgens in stoet door de straten van Leuven naar het Stadhuis. ° De dag wordt er besloten met een feestelijke ontvangst en een receptie met lokale bieren. Na een hartelijk woord van schepen Vansina, houdt Lucie Mertens, gehuld in een fleurig balkleed, een emotionele afscheidstoespraak. Daarna wordt nog gezellig nagekeuveld in een ontspannen sfeer. De deelnemers hebben een bijzonder geslaagde FTG-dag beleefd. * * * 6 Kempensche Tydinghen nr 75 april – mei – juni 2014

Verslaggever : Willy Opdebeeck, interne communicatie

afscheidnemend voorzitter Lucie Mertens



Digitale foto's versturen met WeTransfer Vermijd problemen bij het versturen van grote fotobestanden per e-mail

WeTransfer is een gratis Internet dienst die u toelaat om grote bestanden (tot 2 GB) via het Internet te versturen. U dient hierbij geen extra software op uw computer te installeren. Ook de computer van de bestemmeling behoeft geen extra software om de bestanden te ontvangen. De bestanden worden geupload en gedownload via uw browser, de toepassing die toelaat om op het web te surfen en waarmee u momenteel deze pagina leest. Het maakt niet uit om welke bestanden het gaat: alle bestanden met om het even welke extensie of om het even welk formaat worden aanvaard. De enige beperking is de bestandsgrootte, de limiet ligt op 2 GB wat ongeveer overeen komt met 3 volle CD's aan data. Indien meer dan één bestand verzonden moet worden zal WeTransfer zelf alle bestanden in één zip-bestand comprimeren zodat alles ineens verstuurd kan worden. De service van WeTransfer blinkt uit in gebruiksgemak. Waarom geen e-mail gebruiken? Er is niemand die u verbiedt om uw e-mail programma te gebruiken om foto's te versturen. Vooral bij kleine bestandsformaten levert dit normaal gezien geen probleem op. Problemen kunnen echter optreden bij het versturen van grote bestanden per email. Foto's, genomen in een hoge resolutie, nemen al gauw enkele Megabyte in beslag. Het is niet altijd evident om die per e-mail te versturen, denk maar even aan de volgende gevallen:    

uw Internet provider beperkt de grootte van uitgaande mailberichten de omvang van de mailbox van de bestemmeling is beperkt, eens die vol is komen er geen berichten meer in voor wie een trage verbinding met het Internet heeft is het onaangenaam lang wachten om onaangekondigd grote bestanden via e-mail te moeten binnenhalen e-mail programma's lopen wel eens vast bij het verzenden of ontvangen van te grote bestanden Hoe werkt WeTransfer?


Eerst en vooral: er moet geen extra software worden geïnstalleerd, noch voor het verzenden, noch voor het ontvangen. Alles verloopt via uw browser, het programma waarmee u surft op het Internet. Het gebruik van WeTransfer wijst zichzelf uit, maar om het u gemakkelijk te maken zetten we alles eens op een rijtje: Ga naar digitale-foto.wetransfer.com.  U dient eerst de algemene voorwaarden te accepteren.  Klik op + Voeg bestanden toe en selecteer de bestanden die u wilt verzenden.  Vul het e-mailadres van de ontvangers in (maximum 20 en gescheiden door een spatie).  Vul uw eigen e-mailadres in (u krijgt een bevestiging wanneer de ontvangers uw bestanden hebben gedownload).  Optioneel kunt u nog een bericht bij uw bestanden voegen.  Klik op Transfer om uw bestanden te verzenden. De ontvangers krijgen een e-mail met daarin de link naar de bestanden die u zonet verzonden hebt. De bestanden blijven gedurende 4 weken beschikbaar op de server. Tip : u kunt ook zelf de downloadlink naar uw ontvangers sturen. Klik daarvoor op het pictogram dat zich links van de Transferknop bevindt. 

Hoe veilig is WeTransfer? De bestanden worden verzonden via een versleutelde verbinding en zijn nadien enkel voor de verzender en de ontvangers beschikbaar via een unieke link. 10 Kempensche Tydinghen nr 75 april – mei – juni 2014

E-mailadressen van verzenders en ontvangers worden nooit voor andere doeleinden gebruikt dan voor kennisgeving van de bestandsoverdracht. Het succes van WeTransfer (sinds 2009 al meer dan 100 miljoen verzonden bestanden) heeft aanleiding gegeven tot het ontstaan van gelijkaardige (vaak betalende) initiatieven, maar het gebruiksgemak, de eenvoud en de afwezigheid van opdringerige advertenties zijn een reden te meer om eerst WeTransfer eens uit te proberen om grote bestanden met anderen te delen.

Natuurwandeling door de Herentalse Natuur (winterwandeling Toerisme Herentals)


GROTE BESTANDEN VERZENDEN MET WETRANSFER (HOE DOEN WE HET ).

HET GRATIS PROGRAMMA

Om grote bestanden (foto’s, presentaties,…) te verzenden kan je gebruik maken van het gratis programma “WETRANSFER”. Gewoon via Google, typ je het woord “wetransfer”in, en je komt zo op de openingspagina van Wetransfer uit. (zie de eerste foto)

Vervolgens klik je op skip en dan verschijnt het volgende scherm

Vervolgens druk je op Accepteer


Klik op voeg bestanden toe. Nu kan je de gewenste bestanden ophalen en versturen

Klik op E-mailonvangers. Hier kan je uw bestemmelingen intypen

Klik op Je e-mail, en voeg jouw eigen e-mailadres in.

Klik tenslotte op transfer en uw bestanden worden verzonden

Klik op vervolgens op bericht en typ de boodschap aan de bestemmelingen in. Nu kan je de gewenste bestanden ophalen en versturen

Er verschijnt nu een scherm dat de vooruitgang van de verzenden laat zien (zie onderstaande foto). Deze operatie van verzenden kan een tijdje duren. De achtergrond kan verschillen, want die wijzigt geregeld.


Veel plezier met dit handige hulpprogramma!


INSTALLEREN VAN “DELICIOUS “ EEN TOEPASSING OM GESELECTEERDE WEBSITES TREFWOORDEN .

TERUG TE VINDEN VIA

Via Google zoek en vind je de website “delicious” . Je ziet dan volgend beeld.

Je klikt op de knop “join delicious”. Dan bekom je dit:

Kies de zone “sign up with your email address”.

Je krijgt dan volgend scherm: 15 Kempensche Tydinghen nr 75 april – mei – juni 2014

Dat vul je in:

En je drukt “enter”. Dan krijg je het volgende beeld:

Ga naar de knop “+Add to Delious” en je ziet dit:


Je sleept die knop “+Add to Deliouis” naar je bladwijzerbalk. Dan ziet je dit:

Eens dit gebeurt is, kan je starten.

Je selecteert bijvoorbeeld de website “WeTransfer”. Dan klik je op de knop “Add to delicious” van je bladwijzerbalk en dan krijg je dit: 17 Kempensche Tydinghen nr 75 april – mei – juni 2014

Boven de vermelding “Tags” vul je je trefwoorden in en klikt onderaan op “save”. De website staat nu in uw delicoustool en je vind ze terug door één of meerdere trefwoorden te selecteren… Zo’n selectie kan er als volgt uitzien:

Aan het werk…


Uit de 1 s t e Wereldoorlog. Belgian Armed Cars en de hinderlaag in Zammel. Aangebracht door Willy Jacobs

Voorwoord: Op 11 oktober 2014 zal de Heemkundige Kring “De Kaeck” van Wommelgem een boek voorstellen over Wommelgem en Borsbeek tijdens de eerste Wereldoorlog. Uw dienaar zal daarin een uitgebreide bijdrage leveren over de militaire aanwezigheid aldaar tijdens deze periode: soldaten IN ….. Twee andere auteurs schrijven over respectievelijk Wommelgemse en Borsbeekse soldaten, gesneuvelden, of overlevenden met een verhaal : soldaten VAN ……, en over “Maatschappij”. Tijdens mijn opzoekingen ben ik op het spoor gekomen van een merkwaardige en weinig gekende episode uit de eerste maanden van de oorlog, die zich afspeelt in de Antwerpse Kempen en die als een apart geheel, kan verteld worden.

Augustus -September 1914 Met hun amarant-rode broeken, groene tunieken en harige kolbakken (berenmutsen) hoog gezeten op hun paarden, moeten de Gidsen heel wat indruk gemaakt hebben wanneer zij ergens hun opwachting maakten. We kunnen ons dus wel gemakkelijk voorstellen hoe de inwoners van Wommelgem en Borsbeek opkeken naar de eskadrons van het 1ste Regiment Gidsen die in hun gemeente verschenen. Samen met de karabiniers cyclisten hadden zij deze zich ook onderscheiden tijdens de slag van Halen. Vanaf 24 augustus, vooravond van de eerste uitval uit Antwerpen, zijn er aanwijzingen van het verblijf der verschillende eskadrons van het 1ste Gidsen in Wommelgem. Staan we even stil bij het 3de Eskadron, want hier vinden we een aanknopingspunt bij het speciale verhaal dat het voorwerp uitmaakt van dit artikel. Voor ze in Wommelgem toekwamen vinden we hen terug in Zepperen bij Sint Truiden. Volgens de plaatselijke geschiedenis aldaar, door de heemkundige Remacluskring, zou dit eskadron zich op een ietwat ongelukkige wijze hebben laten verrassen door een eskadron van het LeibGrenadiersregiment nr 8 König Friedrich Wilhelm III, dat deel uitmaakte van het IIIde Brandenburgse legerkorps uit Frankfurt an der Oder. Uit het rapport van hun commandant, baron Fernand de Wykerslooth de Rooyesteyn, blijkt het moordende resultaat: slechts 2 officieren en 29 man te voet – de paarden waren ontsnapt – bleven over. Voor moedig gedrag werden de luitenants de Menten de Horne (gevangen genomen), Wittoeck , Reyniers en .... wachtmeester prins de Ligne geciteerd. 19 Kempensche Tydinghen nr 75 april – mei – juni 2014

Volgens deze bron kwam het 3de Eskadron, fel uitgedund en gehavend, op 20 augustus aan in Wommelgem. Op 22 augustus werd het dan terug samengesteld met drie luitenants en 90 “sabels”. De cavalerie was bij uitstek een aantrekkingspool voor de Belgische adel. Niet enkel op officiersposten, maar ook als gewone soldaten, ruiters, trof men telgen van de hoogste adel aan. Regelmatig zag men gewone soldaten aan dezelfde tafel aanschuiven als generaals of kolonels en met hen op voet van gelijkheid omgaan, met uitzondering van het gebruikelijke respect van de militaire groet. Prins Baudouin Henri de Ligne (fig 1) was hiervan een typisch voorbeeld. Hij was een regelmatige gast in het Sint Antoniushotel op de Schoenmarkt te Antwerpen dat in deze periode vooral gebruikt werd als onderkomen voor de diplomatie en voor de pers. Het lag in de schaduw van het bischoppelijk paleis. Prins de Ligne behoorde dus tot het 3de Eskadron van het 1ste regiment Gidsen. Wij mogen aannemen dat hij met zijn eskadron ergens in Wommelgem gekantonneerd was. Nochtans lezen we in de verslagen van pastoor Praets van Borsbeek dat hij de zondagsmis volgde in de parochiekerk van Borsbeek. De pastoor is vol lof over het korps der Gidsen, waarvan de adellijke vertegenwoordigers, met Prins de Ligne op kop, gevolgd door hun manschappen “als voorbeelden van ware godsvrucht tot de H. Tafel naderen.....” Er kon nog niet achterhaald worden waar het kantonnement van de Gidsen was. Er is wel een ongedateerde nota, waarin vier inwoners van Wommelgem: Thys, Vervliet, Corluy en August Peeters samen, gedurende 2 dagen 66 soldaten van de 1ste Gidsen hebben gehuisvest, maar dat is toch weinig voor een volledig eskadron, laat staan een regiment, of had dit te maken met de eerder geciteerde hersamenstelling? . De aanwezigheid in de Borsbeekse zondagsmis van Prins de Ligne kan erop wijzen dat het kwartier van het 3de Eskadron dicht bij de gemeentegrenzen van Borsbeek gelegen was, of was dit louter toevallig? Op 4 september wordt onderluitenant G. Thiery van het 1ste regiment Gidsen, in Wommelgem belast met het commando van gepantserd voertuig nr 7. Hiermee ontstaat een speciale band tussen een van de merkwaardigste episodes uit de Belgische militaire geschiedenis van de 20ste eeuw, en de gemeente Wommelgem, en

Figuur 1 Baudouin Henri de Ligne. (Collectie André De Clerq Hamme.)

Figuur 2 Belgische omgebouwde Minerva in aktie. (uit Nederlands tijdschrift “Het Leven”)


dat begon met Charles Emile Henkart. Onderluitenant Charles Emile Henkart (°Waver 1882), 1ste regiment Grenadiers, had het leger verlaten en leefde teruggetrokken op zijn landgoed in Cheremont. Bij het uitbreken van de oorlog had hij terug dienst genomen als vrijwilliger. Hij bracht zijn twee persoonlijke Minervawagens mee die hij in augustus 1914 in de ateliers van Cockerill in Hoboken had laten versterken met 4 mm dikke stalen platen, en die hij bewapend met een Hotchkiss machinegeweer, ter beschikking stelde van het Belgische leger. De Belgische cavalerie kwam zo in het bezit van de twee eerste efficiënt opererende pantserwagens op het Europese strijdtoneel. Eerder pogingen van Duitsland en Frankijk bleken niet succesvol, en eerdere tekentafelprojecten waren totaal irrealistisch. De wagens waren geschikt voor een bezetting van drie à vier man, waren 4,9 meter lang en 1,8 meter breed, en wogen ongeveer 4 ton. Met hun 35 PK bereikten zij een maximum snelheid van ongeveer 40 km/h. (fig 2) Eigenlijk bedoeld als verkenningsvoertuigen, kwamen zij regelmatig, maar meestal succesvol, in het heetst van de strijd terecht. Op basis hiervan liet het Belgische leger er een aantal bijmaken. De bemanning bestond uitsluitend uit vrijwilligers. Er was nog geen echt korps, het waren eerder vrijbuiters, maar Henkart werd wel erkend als de eerste bevelhebber Volgens het artikel “The ironclad hero”, wereldwijd verschenen in de Angelsaksische pers, zou hij op 20 augustus in Westerlo anderhalf uur lang de strijd hebben aangegaan met twee compagnies cyclisten en een eskadron cavalerie, 450 man in het totaal. Eenentwintig Duitsers sneuvelden en er vielen talrijke gewonden. Aan de benoeming van Thiery is dus al een kleine voorgeschiedenis voorafgegaan. Uit de nummergeving kunnen we geredelijkerwijze afleiden dat er op dat ogenblik al zes gepantserde wagens operationeel zijn. Nr 7 werd op drie weken klaargestoomd door de Cockerill werven. Als bemanning krijgt hij graaf Guy de Berlaymont, Constant Heureux, Dujardin en Gouffaux. Allen zijn vrijwilligers. Op 4 september ‘s avonds woont Thiery, samen met Berlaymont een vergadering bij in bar “Criterium”, aan de Keyserlei nr 25 in Antwerpen, samen met Henkart, graaf Henri de Villermont van de 1ste Lansiers, Misson, baron Philippe de Zualar, en prins Baudouin de Ligne. Zij bespreken de raids van de volgende dag. Eigenlijk staat in de Engelse vertaling van Thiery’s verslag respectievelijk “on the evening of the 5th….” en “ on the evening of the 6th”, maar alle andere bronnen markeren 5 september als de datum van het verder Figuur 3 Monument te Zammel (met dank aan Heemkring beschreven incident, dus lijkt het logisch dit te Ansfried) vertalen als “in de vooravond van…” ‘s 21 Kempensche Tydinghen nr 75 april – mei – juni 2014

Anderendaags vertrekt Thiery vanuit Wommelgem met wagen nr 7 richting Herentals. Ondertussen patrouilleert Henkart met twee of drie wagens zelf, in de buurt van Geel. Wat er dan gebeurt is op zijn minst verwarrend. Houden we het bij het verslag van Thiery, dan kunnen we ons beperken tot het feit dat de patrouille van Henkart aangevallen werd bij Zammel, dat in die schermutseling drie Duitsers sneuvelden en een aantal gewonden vielen, en dat s’avonds in de Criterium de stoelen van Henkart, de Villermont, Misson, de Zualar en de Ligne leeg bleven. Het monument in Zammel (fig 3) vermeldt de datum 5 september en de namen van zes gesneuvelden,waaronder de vijf eerder geciteerden en Albert Croisier, een chauffeur-vrijwilliger. Prins de Ligne zou echter eerst op 8 september aan zijn opgelopen verwondingen overlijden in Herentals en Croisier op 2 Oktober. Volgens oorlogscorrespondent Powell waren ze op een raid achter de vijandelijke linies om bruggen op te blazen. In “Reizigers door de Grote Oorlog” van August Thiry vinden we een meer gedetailleerd verslag over het incident. Hieruit krijgen we een completer beeld. De patrouille zou uitgevoerd zijn met drie voertuigen en twaalf man. De eerste wagen met Henkart, de Villermont en kwartiermeester Misson, zou bestuurd zijn geweest door de Zualart, prins de Ligne zat in de tweede. In de buurt van Zammel werden ze gerustgesteld door een boer dat het gehucht niet bezet was, maar eens het kruispunt over werden ze beschoten vanuit een bosje. Henkart en de Zualart werden onmiddellijk geraakt in het hoofd en sneuvelden. Als de Villermont wou overstappen in de tweede wagen, werd hij eerst in het been geraakt, maar vlak daarna werd een kogel in het hoofd hem fataal. Ook de Ligne raakte zwaar gekwetst. Met de derde wagen werden doden en gewonden gerepatrieerd naar Herentals. Misson was vermist, en bleek later gevankelijk weggevoerd te zijn naar Duitsland. Vier dagen later bezweek ook de Ligne aan zijn verwondingen. In het gezelschap zou ook nog een Amerikaanse vrijwilliger gediend hebben, Strauss, die later door koning Albert I hiervoor gedecoreerd werd. De grote lijnen van deze versie worden bevestigd in een schitterende brochure, uitgegeven door de Heemkring Ansfried uit Westerlo. Auteur Jef Thys brengt hierin een heel gedetailleerd verslag van het gebeuren, met volledige identificatie van de twaalf deelnemers aan de raid. Zo leren we dat het gezelschap, na doortocht om 10H30 in Kessel, het middagmaal gebruikte in Herentals. Wachtmeester de Ligne was gelegenheidschauffeur van de tweede wagen, soldaat vrijwilliger baron Ryclof de ’t Serclaes zat aan het machinegeweer. Rijkswachter Litch en vrijwilliger Croisier vormden de rest van het team. Milicien korporaal Strauss was chauffeur van de derde wagen. In de tweede wagen werd iedereen gewond. Volgens de officiële versie werden de Duitsers verjaagd door de derde wagen, met Strauss in een glansrol, waarna hij hulp ging zoeken. Maar over deze versie lijkt nogal wat twijfel te bestaan. De lijken van de gesneuvelden werden, op vraag van de militaire overheid, overgebracht naar het klooster van de 22 Kempensche Tydinghen nr 75 april – mei – juni 2014

zusters Franciskanessen in Herentals. Volgens deze versie zouden diezelfde dag nog Thiery en de Berlaymont de twee beschadigde pantserwagens gerecupereerd hebben, en de zwaargewonden, die voorlopig verzorgd waren in een nabije boerderij, ook naar dit klooster gebracht hebben. Hier zou prins de Ligne,nog geen achttien jaar oud , dan na vier dagen aan zijn verwondingen bezwijken. De gesneuvelde Duitsers Heise, Henkel en Dietz werden begraven in “ongewijde grond” in Westerlo. In 1933 zouden ze overgebracht zijn naar het Duitse oorlogskerkhof in Lommel. Gazet van Antwerpen brengt in zijn editie van 6 september 1914 een tamelijk gelijklopend verslag. Wel preciseren zij dat de boeren te goeder trouw waren toen zij de verkeerde inlichtingen gaven. De Duitsers, die met zeventig waren, hadden ongezien hun hinderlaag kunnen voorbereiden. De, later omstreden, glansrol van Strauss (in het artikel systematisch Shauss genoemd) lijkt indrukwekkend. Met het machinegeweer op de derde pantserwagen zou hij , buiten de drie Duitsers die vielen onder de kogels van ’t Serclaes nog eens verschillende doden en gewonden gemaakt hebben, en uiteindelijk de groep op de vlucht gejaagd hebben. Daarop zou hij de minst beschadigde pantserwagen achter zijn eigen voertuig gekoppeld hebben en doden en gewonden weggevoerd. Niet verwonderlijk dat later twijfel gerezen is over een dergelijk bravourestukje. In het artikel koestert men ook nog de helaas ijdele hoop dat alle gewonden, dus ook Bauduin de Ligne, het zouden overleven Uit dit incident blijkt de kwetsbaarheid van de bemanning in deze eerste gepantserde voertuigen, waarin het hoofd onbeschermd blijft. In de nieuwere versies zal hier rekening mee gehouden worden. Vanaf nu zal Thiery het kommando overnemen en de gepantserde voertuigen zullen nog een aantal spectaculaire resultaten boeken. De eerste maal is dit op 8 september, in Werchter waar zij een 250 tal Cyclisten die in een hinderlaag waren gevallen zullen ontzetten. Pittig detail: op een bepaald ogenblik was de loop van hun machinegeweer zo warm gelopen, dat hij vervangen moest worden, onder volle beschieting door de vijand. Er zouden in die operatie tweehonderd Duitsers gedood zijn in één uur tijd. (Let wel dat, in het begin van de oorlog, om het moreel van de troepen op te krikken, de Belgische pers nogal kwistig omsprong met de aantallen Duitse gesneuvelden). Op 10 september zijn ze terug op pad met de Genie die de weg Leuven-Brussel moet vernietigen. Ze kunnen bijna doordringen tot Leuven, maken ondertussen nog een Duits militair voertuig buit, maar worden gestopt door hardnekkige weerstand van Duitse Marinefuseliers, waarbij korporaal Royers sneuvelt . Een leuke anecdote maakte hen wereldberoemd. Op 27 september werden ze in Aalst, na een eerder potsierlijk incident, opgemerkt door een Amerikaanse cineast. Ze hadden zich verscholen opgesteld achter een muur van haringtonnen. Een granaat sloeg in met het te vermoeden gevolg. Nadat ze zich ontdaan hadden van het stinkende goedje, raakten ze opnieuw slaags, maar de cineast vond dit niet spectaculair genoeg. Ze hebben dan, 23 Kempensche Tydinghen nr 75 april – mei – juni 2014

alleen voor de camera, het treffen nagespeeld met de nodige schijndoden en gewonden. De resulterende film “The defence of Alost”ging na aankondiging in de Daily Mirror van 1 Oktober 1914 in Londen in première en werd weldra in alle zalen van Londen opgevoerd. Maar op 6 Oktober gaat het mis in Schoonaarde. Wanneer zij een Duitse batterij willen veroveren worden zowel Thiery als zijn schutter Heureux gewond, deze laatste verliest zijn linker hand, waarschijnlijk door een dum-dum kogel. Ongetwijfeld mogen we stellen dat tijdens de afgelopen periode de bakermat werd gelegd voor het Belgische tankwapen. De Belgische gepantserde wagens verloren veel van hun relevantie toen het front was gestabiliseerd aan de Yzer. Ondertussen waren ze wel gegroepeerd, vanaf december 1914 onder Majoor Collon, die ze tot een heus Korps ACM (Autos-Canon-Mitrailleuses) zou uitbouwen, dat op 17 april 1915 officieel zijn vlag kreeg in Parijs . Op vraag aan Albert I van tsaar Nicolas, die had vernomen dat het korps eigenlijk achter de linies stond te verkommeren, vertrok een groot contingent van 333 man met 12 gepantserde wagens, voor de rest motorfietsen en fietsen op 22 september 1915 per boot vanuit Brest, Ze streden samen met de Russen tegen Oostenrijks-Hongaarse troepen. Na de Russische Oktoberrevolutie slaagden zij erin om uit de handen van de Bolsjevieken te blijven door naar Wladiwostok te vluchten en vandaar over te varen naar San Francisco waar ze op 12 mei 1918 aankomen. Dan volgt een triomftocht door de USA, die een internationale weerklank krijgt. Op 15 juni 1918 keren ze terug naar Europa. IV. BIBLIOGRAFIE -

BUFFIN,Camille. Baron, HALLARD Alys, Brave Belgians.From the French of Baron C.Buffin , New York 1918 COMMANDANT X..., De roemrijke bladzijden van het Belgische Leger. Parijs 1915. GOESSENS Thijs, Belgische regimentsgeschiedenissen over de Infanterie tijdens de Eerste Wereldoorlog, Gent 2008. POWELL Alexander E, Fighting in Flanders, London 1914. THIRY August,VAN CLEEMPUT Dirk, Reizigers door de Grote Oorlog,Leuven 2008. THYS Jef, Drama op de grens met Zammel, Brochure Heemkring Ansfried vzw Westerlo, Westerlo 2011 Encyclopedische informatie :  www.wikipedia.be

-

Artikelen op Internet :  digitaal archief Gazet van Antwerpen  digitaal krantenarchief DADD/Stadsarchief Aalst


Noodgeld Marc Keustermans

Bij het begin van WOI groeide het wantrouwen tegenover de bankbiljetten en men haastte zich in augustus 1914 naar de Nationale Bank om de biljetten in te ruilen tegen muntstukken. Daarnaast ontstond er in deze periode een probleem in het kleine betalingsverkeer. De vijffrankstukken en de zilveren pasmunt verdwenen uit de omloop. Men begon ze immers op te potten vanwege hun metaalwaarde. Daarom bracht de Nationale Bank inderhaast vervaardigde biljetten van 1 en 2 frank uit. Toch zou dit niet volstaan om de geldschaarste op te vangen... Meer en meer gemeenten kwamen tijdens de oorlog in serieuze financiële problemen. Naast de dagelijkse uitgaven werden ze geconfronteerd met de bijkomende oorlogslasten. Militievergoedingen, militaire opeisingen en oorlogsschattingen vielen ten laste van de gemeenten, die geen beroep meer konden doen op hun financiële reserves. Die reserves waren immers gedeeltelijk geblokkeerd door oorlogsmaatregelen. De eerste gemeenten vonden een creatieve oplossing voor hun financiële moeilijkheden in de vorm van noodbiljetten. Dit betekende concreet dat gemeenten zelf geld in omloop brachten zodat de gemeente, maar ook haar burgers, terug financiële middelen hadden. Andere gemeenten volgden snel dit voorbeeld zodat uiteindelijk meer dan 480 gemeenten in België eigen noodbiljetten in omloop brachten. Er waren wel een aantal andere problemen waar de gemeenten in eerste instantie niet aan gedacht hadden. Binnen welke grenzen waren de noodbiljetten geldig? De 25 Kempensche Tydinghen nr 75 april – mei – juni 2014

lokale handelaars moesten zich immers kunnen bevoorraden buiten de gemeente of stad. Om deze problemen op te lossen werden er akkoorden gesloten tussen steden en gemeenten zodat het noodgeld in een ruimer geografisch gebied betaalkracht kreeg. Voor wat Lier betreft, zou het duren tot 1918 voordat het Lierse stadsbestuur overging tot de uitgifte van noodgeld. Er werd voor 100.000 frank papieren pasmunt (briefjes van 50, 25, 10 en 5 centiemen) in omloop gebracht om het gebrek aan wisselgeld op te vangen dat zich reeds geruime tijd liet voelen in de handel in Lier.

Het Museum van de Nationale Bank van België bezit een belangrijke collectie noodbiljetten uit de Eerste Wereldoorlog: 4514 exemplaren van 2488 verschillende types (04/02/2013). Deze verzameling van bijna-honderdjarigen is, na het goederengeld, de tweede deelverzameling van het Museum die online te raadplegen is. Bernissart - 1 F - recto Noodgeld van de gemeente Bernissart (provincie Henegouwen) Tijdens de oorlog had België, vooral voor het kleine betalingsverkeer, met een groeiend geldtekort te kampen. Daarom namen een 600-tal gemeentebesturen en honderden weldadigheidsinstellingen en ondernemingen hun toevlucht tot de uitgifte van noodgeld, meestal in de vorm van papiergeld, maar soms ook van metalen munten. Aanvankelijk diende dat voor het betalen van militievergoedingen, militaire opeisingen, wedden, leveranciers en andere gemeentelijke lasten. Later werd daarmee het gebrek aan pasmunt verholpen en de allernoodzakelijkste levensmiddelen en goederen (bijvoorbeeld kleren en steenkool) aangekocht. Ook de talrijke steun- en hulpcomités (onder meer het Nationaal Hulp- en Voedingscomité) gingen tot zulke nooduitgiften over. Fabrieken en firma’s gaven salaris- en aankoopbons uit. De ‘gemeentebons’ hadden enkel binnen de gemeente of in een of


ander magazijn betaalkracht. Hier en daar werden ze nochtans, bij onderling akkoord onder de gemeentebesturen, ook elders aanvaard. Om de biljetten van een bepaalde gemeente terug te vinden, klikt u op de kaart van België eerst de provincie aan waartoe de gemeente vandaag behoort. Eenmaal de provincie gekozen, klikt u in de dropbox de gemeente aan die u zoekt. De naam van de gemeente is deze die van kracht is sinds de fusie van 1977. Per gemeente staan, bij wijze van overzicht, alle biljettentypes verkleind afgebeeld die het Museum van deze gemeente en van haar deelgemeenten bezit. Een muisklik op de afbeelding van uw keuze brengt u ten slotte naar een meer gedetailleerd beeld van de voor- en keerzijde van het biljet, vergezeld van een korte beschrijving. Voor wie zich verder in het fenomeen van het oorlogsgeld wil verdiepen, is de algemene bibliografie beslist een aanrader. Tot slot is deze catalogus ook gemakkelijk te raadplegen via smartphone of tablet. Website: WWW.nbbmuseum.be > home > catalogus.


Kempensche Tydinghen. Nr. 74 Januari februari - maart 2014

Recommend Documents