Kamer van Koophandel Noord- Nederland. Onderzoek bezoekersaantallen Vernieuwd Delfzijl met een dagattractie 31 mei 2013

Kamer van Koophandel NoordNederland Onderzoek bezoekersaantallen Vernieuwd Delfzijl met een dagattractie 31 mei 2013

Amersfoort

Kamer van Koophandel Noord-Nederland

Stationsplein 1 Postbus 907 3800 AX Amersfoort 033 4677777

Den Haag Herengracht 9 2511 EG Den Haag 070 - 304 74 20

www.twynstragudde.nl

Onderzoek bezoekersaantallen Vernieuwd Delfzijl met een dagattractie

Twynstra Gudde: Nick van Eijkelenburg Sytske du Crocq Van Assendelft en Parters: Reinoud van Assendelft de Coningh Amersfoort, 31 mei 2013 WO-1306-0033-mkk

Inhoudsopgave

Samenvatting 1 1.1 1.2 1.3

Inleiding Aanleiding onderzoek bezoekersaantallen Opdracht aan Twynstra Gudde Aanpak onderzoek bezoekersaantallen

4 4 5 6

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Bezoekersaantallen en bestedingen Bepaling verzorgingsgebied Nederland en Duitsland Aantal toeristische verblijfsgasten Prognose omvang mogelijke bezoekersaantallen Economische impuls van een dagattractie in Delfzijl Conclusie

8 8 10 18 20 23

3 3.1 3.2 3.3

Benchmark Dagattracties in Noord-Nederland en Delfzijl Attracties voor Benchmark met een dagattractie in Delfzijl Conclusie

24 24 25 30

4 4.1 4.2 4.3 4.4

Intentieonderzoek onder bedrijven Verblijfsaccommodaties Vervoersmaatschappijen Onderwijs Conclusie

31 31 32 34 34

5 5.1 5.2 5.3

Aandachtspunten voor een aantrekkelijke dagattractie Ontwikkelingen in de sector attractiepunten Potentie van een dagattractie voor Delfzijl Conclusie

35 35 35 37

6 6.1 6.2

Conclusie en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen

38 38 39

Samenvatting Met een 10-jarig investeringsplan wil de gemeente Delfzijl de leefbaarheid en de voorzieningen versterken om de bevolkingsafname tegen te gaan. Onderdeel van de vernieuwingsplannen is de realisatie van een initiatief voor een dagattractie gebaseerd op het natuurlijke leven in de Waddenzee. Dit onderzoek gaat in op de hoeveelheid extra bezoekers die Delfzijl kan trekken bij het realiseren van een dagattractie. Op basis van marktaandeel is een inschatting gemaakt van deze bezoekersaantallen en is aangegeven wat het mogelijke economische effect is. Vervolgens is een benchmark uitgevoerd om nader invulling te geven aan de uitkomsten van de bezoekersaantallen. Daarnaast geeft het intentieonderzoek onder bedrijven de indicatie weer van de belangstelling voor samenwerking in de vorm van het aanbieden van arrangementen of het versterken van de keten. Het aantal bezoekers voor een dagattractie in Delfzijl is geschat op circa 60.000 Om het aantal bezoekers in te schatten, is als eerste het verzorgingsgebied voor een dagattractie in Delfzijl bepaald. Het verzorgingsgebied van een dagattractie in Delfzijl omvat 1.429.009 inwoners waarvan het merendeel uit Nederland afkomstig is namelijk 1.027.000. Om het bezoekpotentieel in te schatten, is gekeken naar het gemiddeld aantal bezoeken aan attracties met educatieve componenten en het aantal musea met attractieve componenten onder deze inwoners. Dit levert een aantal bezoeken op van 10,4 miljoen. Dit leidt tot een bezoekfrequentie van 60% (10,4 miljoen/16,7 miljoen (aantal Nederlanders)) en een bezoekpotentieel van 857.405 personen. Ten tweede is gekeken naar het aantal toeristische overnachtingen binnen het Nederlandse en Duitse verzorgingsgebied. Dit betrof 5.105.00 overnachtingen waarvan het merendeel in het Duitse verzorgingsgebied namelijk, 3.180.000. Zakelijke overnachtingen in hotels en overnachtingen van de watersport, vaste kampeerplaatsen, logies/ontbijt en tweede woningen zijn hierin niet meegenomen vanwege de mogelijke dubbeltellingen. De gemeente Delfzijl heeft van het totale aantal overnachtingen circa 46.000 toeristische overnachtingen voor haar rekening genomen. Tevens is rekening gehouden met de gemiddelde verblijfsduur in Nederland, 6,2 dagen en in Duitsland 5,4 dagen wat 897.000 verblijfsgasten oplevert. Gemiddeld gaat hiervan 10,5% naar een attractie of museum wat een bezoekerspotentieel van 94.185 verblijfsgasten inhoudt. De totale marktpotentie van een dagattractie in Delfzijl gebaseerd op het bezoekerspotentieel onder inwoners en verblijfsgasten is geschat op 951.590 personen. Een marktaandeel van 1% komt overeen met 9.516 personen.

1/39

Om het bezoekersaantal voor een dagattractie op basis van de markt te kunnen inschatten, is gebruik gemaakt van het model van Wenzel dat kijkt naar de penetratiegraad van attractieparken. Daarbij is gebruik gemaakt van de binnen de bedrijfstak van attracties en attractieparken geldende norm dat 80% van alle bezoekers afkomstig is uit een cirkel van maximaal een uur reistijd. Slecht 20% van de bezoekers is bereid langer te reizen. Op basis hiervan is het aantal bezoekers voor een dagattractie in Delfzijl ingeschat op afgerond 60.000 bezoekers. Ter vergelijk, het huidige MuzeeAquarium trekt jaarlijks tussen de 15.000 en 20.000 bezoekers. Economische impuls van een dagattractie De jaarlijkse omzet die een dagattractie in Delfzijl kan genereren, bedraagt € 1.010.782,--. De omzet is gebaseerd op een aantal van 60.000 bezoekers die netto € 16,85 besteden. Er is gewerkt met een bruto entreeprijs van € 12,50. De netto entreeprijs ontstaat na aftrek van BTW en na aftrek van een gemiddelde saleskorting van 20%, zijnde € 9,43. Vervolgens is een verdeling gemaakt aan extra uitgaven aan horeca, merchandise en overig, wat een besteding per bezoeker oplevert van € 16,85. Hiermee liggen de bestedingen iets boven het gemiddelde voor de provincie Friesland en Groningen. Op basis van een aanname uit een uitgebreide Europese studie van het economische multipliereffect van 60% kan het effect van een dagattractie in Delfzijl jaarlijks ruim € 600.000,-- bedragen. Voor Delfzijl kunnen daarnaast flankerende maatregelen mogelijk bijdragen aan verbetering van het imago van Delfzijl en een aantrekkelijkere woonomgeving voor haar inwoners. Tevens draagt het bij aan de kans dat bezoekers langer in de stad zullen verblijven met een positief effect op de bestedingen in de lokale en regionale economie en tot meer werkgelegenheid en een stijgende welvaart. Benchmark en intentieonderzoek onder bedrijven Voor een nadere onderbouwing van het aantal potentiële bezoekers is een benchmark uitgevoerd onder vergelijkbare attracties en is tevens gekeken naar de attractie AquaZoo in Leeuwarden. De grote attracties in Noord-Nederland trekken elk meer dan 200.000 bezoekers. De topattractie Dierenpark Emmen trekt meer dan 700.000 bezoekers. Een groot evenement als Delfsail trekt tussen de 600.000 en 700.000 bezoekers. Dit geeft aan dat het noorden van het land grote aantallen bezoekers kan trekken. Attracties in het noorden die qua thematiek vergelijkbaar zijn met Wad & Zoo trekken minimaal 150.000 bezoekers, zoals AquaZoo en Zeehondencrèche Pieterburen. Het aantal mogelijke bezoekers van 60.000 voor een attractie in Delfzijl is afhankelijk van de aantrekkelijkheid van het thema, de uniciteit en het aantal attracties. De andere vergelijkbare attracties laten namelijk zien dat de omvang van de attractie uitgedrukt in het aantal attentiemomenten met dieren en attracties een langere verblijfstijd oplevert en professionele marketingcampagnes bijdragen aan een hogere penetratiegraad in de bevolking met als resultaat hogere aantallen bezoekers.

2/39

Wad & Zoo is in potentie een waardevol bezoekerscentrum en wetenschappelijk informatiecentrum. Voor het realiseren van een publieksattractie zal het initiatief Wad & Zoo zich verder moeten ontwikkelen om goed te kunnen aansluiten bij de huidige wensen en eisen van de verwende attractiebezoeker. De ondernemers van verblijfaccommodaties staan over het algemeen positief tegenover het aanbieden van een arrangement met een dagattractie in Delfzijl. Twee grote vervoersmaatschappijen geven aan elk jaarlijks minimaal 3.000 bezoekers te zullen gaan leveren. Stimuleer ketenintegratie voor klantenbinding Om het aantal mogelijke bezoekers langer aan Delfzijl te binden, is het van belang de vier V‟s van Vervoer, Verblijf, Vermaak en Vertering in de keten aan elkaar te verbinden. De toeristische ondernemers die daarin slagen, zijn in staat om de verblijvende klant langer aan zich te binden en daarmee de bestedingen te doen stijgen. In de provincie Groningen en Delfzijl kan ketenintegratie op basis van de uitgesproken intenties goed tot zijn recht komen tussen bijvoorbeeld Wad & Zoo, de B&B‟s, campings, AG Ems en Germania Schiffahrt. De regionale VVV en Marketing Groningen kunnen in deze ketenintegratie een belangrijke rol vervullen. Tevens kunnen zij een rol vervullen door promotiecampagnes op te starten.

3/39

1

1.1

Inleiding

Aanleiding onderzoek bezoekersaantallen Delfzijl staat vooral bekend als havengemeente. Samen met de Eemshaven gelegen in de gemeente Eemsmond vormt Delfzijl een belangrijk economisch centrum in Noord-Oost Groningen. Enkele jaren geleden is er in de gemeente een serieus initiatief ontwikkeld voor de bouw van een belangrijke nieuwe toeristische attractie, gebaseerd op het natuurlijke leven in de Waddenzee. De bedoeling is dat de nieuwe attractie getiteld Wad & Zoo tegen de kustlijn in Delfzijl zal komen, op slechts 500 meter van het centrum van de stad. De gemeente Delfzijl en de provincie Groningen zijn positief over dit plan, omdat het een stimulans van het toerisme in Delfzijl kan betekenen. Tegelijk is de gemeente Delfzijl bezig met ambitieuze plannen om Delfzijl zelf aantrekkelijker te maken voor toeristen. Er is een groot innovatieplan dat bestaat uit tien verschillende deelprojecten. Bijvoorbeeld een nieuw aan te leggen strand, tegenover het aan te leggen Wad & Zoo. En een totale restyling van een deel van het centrum van Delfzijl. Aanvankelijk gestart als los initiatief is Wad & Zoo nu onderdeel geworden van de vernieuwingsplannen van Delfzijl. In de politiek en daarbuiten wordt voor dit ambitieuze project groot belang gehecht aan het verwachte aantal extra toeristen dat kan worden getrokken. Er heerst onder stakeholders een (Groningse) voorzichtigheid die in dit geval ook gevoed wordt door het feit dat Oost-Groningen en daarbinnen Delfzijl geen goed toeristisch imago heeft.

1.1.1

Vernieuwd Delfzijl Op 14 februari 2013 heeft de gemeenteraad van Delfzijl positief gestemd over het Integraal Investeringsplan gemeente Delfzijl. Het 10-jarig investeringsplan heeft als doel het versterken van de leefbaarheid en voorzieningen van Delfzijl om de gevolgen van de bevolkingsafname tegen te gaan. Er zal in totaal 40 miljoen euro geïnvesteerd gaan worden in het centrum, de dorpsvoorzieningen en het strand.

4/39

1.1.2

Attractie Wad & Zoo Het initiatief voor de attractie Wad & Zoo heeft op 1 maart 2012 geresulteerd in de oprichting van de stichting Wad & Zoo. Wad & Zoo moet een toeristischwetenschappelijk informatie- en entertainment centrum worden waar de verborgen onderwaterwereld van de Eems, het Eems-Dollard estuarium tot aan de Waddenzee zichtbaar wordt gemaakt voor jong en oud.

1.1.3

Combinatie van het Vernieuwde Delfzijl met een dagattractie Met het project Marconi wil de gemeente bereiken dat het stadscentrum van Delfzijl sterker met de haven en de Waddenzeekust verbonden wordt. De ontwikkeling van een dagattractie kan bijdragen aan het verbinden van het oude centrum met de moderne architectuur van een attractiecentrum, de groenstructuur van Delfzijl met de nabijgelegen zee en de mensen met de lokale flora en fauna van de Eems-Dollard die in een attractie te beleven is. Op deze wijze zijn economische, toeristische en ecologische doelen met elkaar te verbinden.

1.2

Opdracht aan Twynstra Gudde Aan Twynstra Gudde is gevraagd hoeveel bezoekers/toeristen er zijn te verwachten in Delfzijl als er een dagattractie komt en als de plannen voor een strand en de verbetering van het winkelcentrum doorgaan, gegeven een bepaalde prijsstelling. Ons is gevraagd de onderbouwing van het aantal bezoekers/toeristen te baseren op: 1. De potentiële bezoekersmarkt Hierbij is aangegeven uit te gaan van de potentiële bezoekersmarkt vanuit Noord-Nederland en Noord-Duitsland. 2. Een benchmark Hierbij is gedacht aan een benadering waarbij gekeken wordt naar vergelijkbare attracties bijvoorbeeld wat betreft ‟dierenparken‟. Verzocht is dit te bekijken vanuit de specifieke ligging van een dagattractie in Delfzijl en het imago van de gemeente Delfzijl. 3. Een intentieonderzoek onder bedrijven Er zijn al enkele toeristische bedrijven die hebben aangegeven „deals‟ te willen en kunnen sluiten met een nieuwe dagattractie in Delfzijl om op deze wijze op een gegarandeerd aantal bezoekers te komen. AG Ems-Nederland B.V., verantwoordelijk voor de veerboot naar Borkum, is sterk geïnteresseerd in een samenwerking. Een inventarisatie van deze mogelijkheden kan een minimum aan aantal extra bezoekers betekenen.

5/39

4. Passantenonderzoek Door middel van een representatief onderzoek onder potentiële bezoekers in het verzorgingsgebied kunnen indicaties worden verkregen over de bezoekersaantallen. Vanwege het korte tijdsbestek waarin dit onderzoek moest plaatsvinden, heeft de onderzoekscommissie besloten dit onderdeel te laten vervallen. Eerder zijn twee second opinions uitgevoerd op het businessplan van de te ontwikkelen attractie Wad & Zoo waarin het concept is uitgewerkt en een nadere toelichting en onderbouwing is gegeven. Ons onderzoek betreft een cijfermatige exercitie van de bezoekersaantallen van een dagattractie gebaseerd op de aan ons ter beschikking gestelde informatie waaronder het initiatief voor de te ontwikkelen attractie Wad & Zoo. Het onderzoek richt zich nadrukkelijk niet op een oordeel over het businessplan van de attractie Wad & Zoo en de haalbaarheid daarvan. We gaan wel in op de aandachtspunten voor het realiseren van een dagattractie. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in de maanden april en mei van het jaar 2013. De korte doorlooptijd is ingegeven door het tijdig onderbouwd aanvragen van subsidie vanuit het Waddenfonds door onder andere de gemeente Delfzijl. Ons is aangegeven dat het onderzoek gebruikt kan worden als ondersteuning bij het aanspreken van andere subsidiegelden voor onder andere de ontwikkeling van een dagattractie. De onderzoekscommissie bestaat uit: - Marc Jager, Kamer van Koophandel Noord-Nederland - Jornand Veldman, gemeente Delfzijl - Karel Jan Alsem, Hanzehogeschool Groningen.

1.3

Aanpak onderzoek bezoekersaantallen Voor het opstellen van het onderzoek „bezoekersaantallen Vernieuwd Delfzijl met een dagattractie‟ is gewerkt met de in tabel 1 opgenomen stappen. Per stap is de hoofdstukindeling van het rapport als leeswijzer aangegeven. In hoofdstuk 2 is op basis van het marktaandeel een inschatting gemaakt van 1 de bezoekersaantallen voor een dagattractie in Delfzijl. De benchmark en het intentieonderzoek onder bedrijven geven een nadere invulling van de uitkomsten van de bezoekersaantallen en een indicatie van de belangstelling.

1 ) Een attractie is een populaire locatie met een gemakkelijk toegankelijk thema, dat door zijn aard en inhoud aantrekkelijk is voor grote groepen bezoekers van alle leeftijden en uit alle lagen van de bevolking. In een attractie verwachten bezoekers entertainment dat zowel hun reistijd als hun bestedingen in entreegeld, horeca en souvenirs rechtvaardigt.

6/39

De uitkomsten van de benchmark en het intentieonderzoek mogen dus niet bij de eerste uitkomst worden opgeteld. Tabel 1. Aanpak onderzoek bezoekersaantallen Stap

Activiteit

Toelichting

Stap 1

Deskresearch (H2)

Stap 2

Benchmark (H3)

Stap 3

Intentieonderzoek bedrijven (H4) Aandachtspunten dagattractie (H5), conclusies en aanbevelingen (H6) Presentatie en oplevering rapport

- Bepalen verzorgingsgebied en bijbehorende inwoneraantallen - Onderzoeken huidige toeristische bezoekcijfers en bestedingspatroon - Prognose bezoekersaantallen en bestedingen - Onderzoek huidige toeristische bezoekcijfers en bestedingspatroon vergelijkbare attracties - Selectie bedrijven in verzorgingsgebied - Interviews bedrijven/ondernemers - Analyse en inhoudelijke beschouwing

Stap 4

Stap 5

- Presentatie bevindingen aan onderzoekscommissie en oplevering van het definitieve rapport

7/39

2

Bezoekersaantallen en bestedingen

In dit hoofdstuk wordt gekeken naar het bezoekerspotentieel onder inwoners op een reisafstand van maximaal een uur. Daarnaast is gekeken naar het bezoekers- potentieel onder de verblijfgasten. Op basis van beide inschattingen is het marktpotentieel voor een dagattractie in Delfzijl bepaald. De bezoekersaantallen zijn berekend op basis van het marktaandeel. Aanvullend is gekeken naar de economische impuls van een dagattractie in Delfzijl waaronder de entreeprijs, de bestedingen en de te behalen omzet als ook de impuls voor de omgeving.

2.1 2.1.1

Bepaling verzorgingsgebied Nederland en Duitsland Bepaling aantal inwoners Om het aantal inwoners in het verzorgingsgebied te bepalen, is voor Nederland gebruik gemaakt van de nationale bereikbaarheidskaart. Hierbij is gewerkt met de afstanden in autominuten tijdens de daluren omdat de meeste bezoekers na 10.00 uur een attractie bezoeken. Voor de Duitse plaatsen is gewerkt met gegevens van Landesbetrieb für Statistik und Kommunikationstechnologie Niedersachsen. In figuur 1 is het verzorgingsgebied weergegeven dat hoort bij de verschillende reisafstanden in Nederland. Het betreft binnen een reistijd van maximaal 60 minuten vooral plaatsen in de provincie Groningen en in een deel van Friesland en Drenthe.

Figuur 1. Verzorgingsgebied Nederland Het huidige verzorgingsgebied vanuit Duitsland is relatief klein als we rekening houden met een reisafstand van maximaal 60 minuten. In figuur 2 is met het blauwe vlak bij benadering het verzorgingsgebied van Duitsland aangegeven uitgaande van een reisafstand van maximaal 60 minuten.

8/39

Voor Duitsland is per gemeente bekeken welke plaatsen binnen of buiten de straal van het verzorgingsgebied vallen. Een grote plaats als Bremen is bijvoorbeeld niet meegenomen in het verzorgingsgebied. Deze plaats ligt op 1,5 uur reisafstand.

Figuur 2. Verzorgingsgebied Duitsland tot maximaal 60 minuten

In het verzorgingsgebied van Delfzijl vallen voornamelijk plaatsen uit NoordNederland, enkele Waddeneilanden en plaatsen in Niedersachsen NoordDuitsland. Binnen het verzorgingsgebied van een dagattractie in Delfzijl bevinden zich ongeveer 1.429.000 inwoners. In tabel 2 is een korte weergave van het aantal inwoners weergegeven, horende bij de verschillende straalafstanden. In bijlage 3 is het overzicht te vinden van het aantal inwoners per plaats in Duitsland. Tabel 2. Aantal inwoners in het verzorgingsgebied van Delfzijl tot 60 minuten reisafstand Aantal inwoners 2013 Nederland Duitsland Totaal

1.027.000 402.009 1.429.009

9/39

2.1.2

Bezoekpotentieel inwoneraantallen Om het bezoekpotentieel voor de thuismarkt in te kunnen schatten, is inzicht nodig in het gemiddeld aantal bezoeken aan attracties met educatieve componenten en aan musea met attractieve componenten. In 2011 zijn aan musea circa 17,5 miljoen bezoeken gebracht (door Nederlanders). Er zijn ongeveer 1.250 museale instellingen in Nederland van groot tot 2 zeer klein. Van dit aantal musea biedt 45% ook recreatieve componenten aan ). Dat betekent dat er circa 7,9 miljoen bezoeken zijn gebracht aan recreatieve musea. Het aantal bezoeken aan attractieparken in 2011 is circa 16,9 miljoen (door Nederlanders). Ongeveer 15% van alle attracties biedt naar inschatting ook 3 educatieve elementen ). Op basis van dit percentage komt het aantal bezoeken aan attracties met educatieve elementen uit op circa 2,5 miljoen. De bezoeken aan „attractieve musea‟ en „educatieve attracties‟ worden op basis van het bovenstaande geschat op circa 10,4 miljoen bezoeken. 4

Dit betekent een bezoekfrequentie door Nederlanders (16,7 miljoen ) van circa 0,6 (10,4/16,7) wat leidt tot een totaal bezoekpotentieel van circa 857.405 personen op basis van inwoneraantallen. Dit komt overeen met 60% van de 1.429.009 inwoners in het wervingsgebied met maximaal een uur reistijd. Hierin zijn ook de bezoekers uit het Duitse wervingsgebied met maximaal een uur afstand begrepen (zie tabel 3).

Tabel 3. Bezoekpotentieel op basis van inwoneraantallen Totaal aantal inwoners < 1uur 1.429.009

2.2

Bezoekfrequentie

Bezoekpotentieel

0,6

857.405

Aantal toeristische verblijfsgasten Om het marktpotentieel te bepalen, is naast het bezoekpotentieel van aantal inwoners het verzorgingsgebied ook het bezoekpotentieel van verblijfsgasten van belang. Het aandeel van verblijfsgasten is bepaald op basis van het aantal toeristische overnachtingen in het verzorgingsgebied en de duur van hun verblijf.

2 ) Op basis van eerder onderzoek van ZKA en Van Assendelft & Partners. 3 ) Op basis van eerder onderzoek van ZKA en Van Assendelft & Partners. 4 ) CBS.

10/39

2.2.1

Overnachtingen in Noord-Nederland Het totaal aantal overnachtingen is volgens Toerdata Noord in Noord-Nederland in 2010 ruim 21.500.000. Friesland neemt in 2010 ruim de helft (52,1%) van het aantal overnachtingen voor zijn rekening. In Drenthe vindt 37,4% van het aantal overnachtingen plaats en in Groningen 10,5%. De overnachtingen van de watersport, de vaste kampeerplaatsen, logies/ontbijt en de tweede woningen worden van de totale overnachtingen afgetrokken omdat deze een vertekend beeld geven voor het bezoekerspotentieel voor een dagattractie in Delfzijl vanwege dubbeltellingen bij inwoneraantallen. Tevens zijn de zakelijke overnachtingen in hotels niet meegeteld in het bezoekers5 potentieel. Onze inschatting is dat 50% van de hotelgasten zakelijk is ). Zonder de vier beschreven categorieën en zakelijke toeristen zijn er volgens Toerdata Noord voor het jaar 2010 13.000.000 overnachtingen geregistreerd in Noord-Nederland in 2010. In tabel 4 en 5 is een overzicht weergegeven van het aantal overnachtingen per regio verdeeld naar verblijfssoort en regio. Tabel 4. Aantal overnachtingen in Noord-Nederland in 2010 (x1.000) Groningen Hotel/pension Kampeerterreinen (toeristisch) Groepaccommodaties Recreatiewoningen (verhuur) Aantal overnachtingen

265 (50%) 450

Friesland

Drenthe

550 (50%) 315 (50%) 1.386 1.465

Totaal 1.130 3.301

53 437

935 3.464

328 3.329

1.316 7.230

1.205

6.335

5.437

12.977

5 ) Bron: Inschatting van de gemeente Delfzijl, Toerdata Noord.

11/39

Tabel 5. Aantal overnachtingen per regio in 2010 (x1.000) Hotels/ pension

West-Groningen Groningen-Haren Eemsmond Oost-Groningen Waddeneilanden Friese Merengebied Friese IJsselmeerkust Zuidoost-Friesland Overig Friesland Noordmidden Drenthe Zuidwest-Drenthe Zuidoost-Drenthe Totaal

Kampeer- Groep terreinen Accom(toerismodaties tisch)

Recreatiewoningen (verhuur)

Totaal

12 (50%) 140 (50%) 45 (50%) 68 (50%) 240 (50%) 77 (50%) 79 (50%) 85 (50%) 68 (50%) 164 (50%) 67 (50%) 85 (50%)

218 21 46 165 422 196 432 217 119 644 403 418

19 8 7 19 531 235 72 84 13 144 94 90

126 14 108 190 2.370 395 351 70 278 857 338 2.134

375 183 206 442 3.563 902 935 456 479 1.809 901 2.726

1.130

3.301

1.316

7.231

12.978

In tabel 6 staat een vertaling van het aantal overnachtingen in Noord-Nederland weergegeven naar het verzorgingsgebied van een dagattractie in Delfzijl.

Tabel 6. Aantal overnachtingen binnen verzorgingsgebied Wad & Zoo (x1.000)

West-Groningen Groningen-Haren Eemsmond Oost-Groningen Waddeneilanden Friese Merengebied Friese IJsselmeerkust Zuidoost-Friesland Overig Friesland Noordmidden Drenthe Zuidwest-Drenthe Zuidoost-Drenthe Totaal

% Aandeel in verzorgingsgebied

Aantal overnachtingen (x1.000)

100% 100% 100% 100% 10% 0% 0% 0% 0% 20% 0% 0%

375 183 206 442 356 362 1.924

12/39

Voor het verzorgingsgebied met een maximale reisafstand van een uur zijn circa 1.925.000 overnachtingen genoteerd. De drie noordelijke provincies geven aan dat in 2011 de cijfers nagenoeg gelijk zijn gebleven of in enkele gevallen zelfs licht zijn gestegen. De cijfers over 2012 zijn nog niet vrijgegeven. Op basis van de ontvangen toeristenbelasting in 2011 geeft de gemeente Delfzijl aan dat er 91.780 overnachtingen zijn geweest in de gemeente (exclusief het projecthotel voor de Eemshaven in Wagenborgen). Van deze overnachtingen is door de gemeente Delfzijl ingeschat dat 50% hiervan zakelijk is. Dat betekent dat er voor 2011 circa 46.000 toeristische overnachtingen in Delfzijl hebben plaatsgevonden op een totaal van 1.925.000 overnachtingen in NoordNederland (=2,4%).

2.2.2

Overnachtingen in Noord-Duitsland Het toerisme in Noord-Duitsland zit volgens het toerisme onderzoek van TourismusMarketing Niedersachsen in de lift en bereikte in 2011 een record van 39.400.000 overnachtingen in de gehele regio Neder-Saksen. Dit komt overeen met een stijging van 2,5% ten opzichte van 2010.

Figuur 3. Aantal overnachtingen in Neder-Saksen in 2011 Voor het verzorgingsgebied van een dagattractie in Delfzijl zijn alleen de gebieden Ostfriesische Inseln, Ostfriesland en GEO van belang. Er is een inschatting gemaakt van het aantal toeristische overnachtingen die hebben plaatsgevonden in het verzorgingsgebied.

13/39

In het verzorgingsgebied met een maximale reisafstand van een uur schatten wij in dat er circa 3.180.000 toeristische overnachtingen hebben plaatsgevonden. Dit is in tabel 7 terug te zien. Volgens TourismMarketing heeft 20% van het aantal overnachtingen plaatsgevonden in een hotel. De rest van de overnachtingen in een vakantiehuis, bungalow en andere voorzieningen. Als we een aandeel van zakelijke bezoekers van 50% aanhouden in deze hotels en daarmee het vakantietoerisme filteren, krijgen we een reëel beeld van een bezoekerspotentieel voor een dagattractie in Delfzijl. Deze inschatting is weergegeven in tabel 7. Tabel 7. Inschatting van het aantal toeristische overnachtingen in Duitsland gelegen in het verzorgingsgebied (minus zakelijke toeristen in hotels) Verzorgingsgebied

Ostfriesische Inseln Ostfriesland GEO Totaal

% Dat gebied meegerekend wordt in verzorgingsgebied 50% 30% 10%

Aantal overnachtingen t.b.v. dagattractie Delfzijl 2.378.655 396.052 408.180 3.182.887

Interessant is om te kijken waar de toeristen van deze gebieden vandaan komen. In figuur 4 is duidelijk te zien dat Nederland het belangrijkste aandeel van de toeristische overnachtingen op zich neemt. Met een aandeel van circa 25% van de totale overnachtingen in Neder-Saksen is Nederland hofleverancier van toeristen. Dit is een belangrijk gegeven voor een dagattractie in Delfzijl omdat wij inschatten dat Nederlanders sneller bereid zijn om naar een dergelijke attractie zullen reizen dan toeristen die uit een ander land afkomstig zijn.

14/39

Figuur 4. Nationaliteit van toeristische overnachtingen in Neder-Saksen (2012)

In figuur 5 is te zien waar de Nederlandse toeristen vooral verblijven wanneer zij op bezoek zijn in Neder-Saksen.

Figuur 5. Verblijfsplaatsen van Nederlanders in Neder-Saksen

15/39

2.2.3

Verblijfsduur De gemiddelde verblijfsduur van toeristen in Noord-Nederland was in 2011 6,3 dagen (zie tabel 8). Er wordt hierin onderscheid gemaakt tussen korte en lange vakanties. Om het bezoekerspotentieel te bepalen voor een dagattractie in Delfzijl achten wij beide vakantiesoorten, dus kort en lang, als relevant en gaan daarom uit van een gemiddelde vakantieduur. Tabel 8. Gemiddelde verblijfsduur in 2011 in Nederland in dagen (CBS)

Groningen Friesland Drenthe Gemiddeld

Korte vakanties

Lange vakanties

Gemiddeld

3,4 3,2 3,4 3,3

9,1 9,6 9,1 9,3

6,25 6,40 6,25 6,30

Volgens het bureau ToerismusMarketing is de gemiddelde verblijfsduur van toeristen in Neder-Saksen 5,4 dagen. Deze dagen zijn uitgesplitst naar het soort verblijfsaccommodatie in tabel 9. Tabel 9. Verblijfsduur naar type verblijf van toerisme in Neder-Saksen 2011 Accommodatie Hotel Vliegveld hotel Vakantiehuis / appartement Verhuur via privé of vrienden Camping Anders Gemiddelde verblijfsduur in dagen

2.2.4

Gemiddelde verblijfsduur in dagen 3,3 5,2 8,1 4,5 6,2 6,1 5,4

Bezoekpotentieel verblijfsgasten Om het aantal verblijfsgasten te berekenen dat hoort bij het verzorgingsgebied van een dagattractie in Delfzijl delen we het aantal overnachtingen door de gemiddelde verblijfsduur. Dit resulteert in 897.000 verblijfsgasten voor het verzorgingsgebied met een reistijd tot een uur (zie tabel 10). Van het aantal 6 verblijfsgasten in Noord-Nederland is 16% afkomstig uit het buitenland ). Een marktaandeel van 1% komt dan overeen met 8.970 verblijfsgasten.

6 ) CBS.

16/39

Tabel 10. Aantal verblijfsgasten horende bij verzorgingsgebied dagattractie Aantal verblijfsgasten Aantal overnachtingen NL Aantal overnachtingen DE Aantal overnachtingen totaal

1.925.000 3.180.000 5.105.000

Verblijfsduur NL Verblijfsduur DE

6,3 5,4

Aantal verblijfsgasten

897.000

Voor verblijfsgasten is het bezoekpotentieel geraamd door uit te gaan van het 7 percentage verblijfsgasten dat een attractie (6%) of een museum (15%) bezoekt tijdens het verblijf. Rekenend met het gemiddelde van bovenstaand percentage (10,5%) leidt dit, uitgaande van 897.000 verblijfsgasten, tot een bezoekpotentieel van circa 94.185 verblijfsgasten dat in de regio een attractie/pretpark of musea bezoekt tijdens het verblijf (zie tabel 11). 
 8

Tabel 11. Bezoekerspotentieel van verblijfsgasten ) Aantal verblijfsgasten < een uur reisafstand Gemiddeld gaat 10,5% naar een attractie of een museum

2.2.5

897.000 94.185

Marktpotentieel dagattractie in Delfzijl De totale marktpotentie binnen een reistijd van een uur gebaseerd op zowel het bezoekerspotentieel onder inwoners en verblijfsgasten voor een attractie in Delfzijl is geschat op circa 951.590 personen (zie tabel 12). Een marktaandeel van 1% komt overeen met 9.516 personen.

Tabel 12. Marktpotentieel Wad & Zoo Aantal personen Totaal aantal inwoners < 1 uur Bezoekfrequentie Bezoekerspotentieel inwoners Aantal verblijfsgasten Bezoekfrequentie Bezoekerspotentieel verblijfgasten Totale marktpotentie Marktaandeel van 1%

1.429.009 0,6 875.405 897.000 10,5% 94.185 951.590 9.516

7 ) Bron: Continu Vrijetijds Onderzoek. 8 ) Aangezien inwoners van Groningen, Friesland en Drenthe ook onderdeel zijn van het aantal verblijfsgasten in het betreffende vakantiegebied zal hier een beperkte dubbeltelling in zitten.

17/39

2.3

Prognose omvang mogelijke bezoekersaantallen De bezoekersaantallen en het marktaandeel wordt berekend op basis van het aantal inwoners en de verblijfsgasten.

2.3.1

Norm penetratiegraad Het voor Europa toonaangevende feasibility study bureau Wenzel Consulting uit Hamburg gaat voor de attractiebedrijfstak uit van kengetallen voor de penetratiegraad in de bevolking. De kengetallen zijn in tabel 13 opgenomen. 9

Tabel 13. Penetratiegraad attractieparken (Wenzel Consulting) )

Laag Neutraal Hoog

Inwoners 0-60 minuten

Verblijfsgasten nationaal internationaal 0-60 minuten 0-60 minuten

3,00 % 5,00 % 18,00 %

1,00 % 1,50 % 17,50 %

0,00 % 1,00 % 20,00 %

Kijkend naar de penetratiegraad voor een attractie in Delfzijl wordt het lage scenario en neutrale gehanteerd. Voor de verdere berekening wordt uitgegaan van het lage scenario vanwege de economische positie van de regio, waarin de krimpverwachting (0,09%) sterker zal zijn dan het gemiddelde Nederlandse BBP (-0,5%), een krimp in de bevolking tot 2020 met 5,8% en met een aandeel in de leeftijdscategorie van 0-20 een relatief oude bevolking. Een nadere uitleg van het model van Wenzel is te vinden in bijlage 4.

2.3.2

Norm reisafstand Binnen de bedrijfstak van attracties en attractieparken geldt dat 80% van alle bezoekers afkomstig is uit een cirkel van een uur reistijd. Slechts 20% van alle bezoekers is bereid langer te reizen. Ook wordt binnen de bedrijfstak een norm gehanteerd dat bezoekers als maximale reistijd de helft van de te verwachten 10 bestedingstijd op de locatie acceptabel achten ). In onze berekening van het aantal attractieparkbezoekers is deze verdeling gehanteerd voor de bezoekers afkomstig uit een cirkel van een uur reistijd en de 20% die bereid is verder te reizen. Een nadere onderbouwing van de norm reisafstand is te vinden in bijlage 4.

De (uitzonderlijke aantallen „hoog‟ worden hier veroorzaakt door parken als Disneyland Parijs en Europapark (Rust, Dld)). 10 ) Bron: Leisure Development Partners UK, IAAPA en Van Assendelft & Partners. 9)

18/39

2.3.3

Bezoekersaantallen De bezoekersaantallen die op basis van het model van Wenzel (tabel 13) met het hanteren van de 80%-20% norm (zie 2.3.2 en bijlage 4) mogelijk zouden moeten zijn, zijn opgenomen in tabel 14.

Het aantal inwoners uit een cirkel van een uur reistijd (<60 minuten) dat een attractie gaat bezoeken is 42.870 (1.429.009*3%). Dit is gebaseerd op de binnen de bedrijfstak van attracties en attractieparken geldende norm dat 80% van alle bezoekers afkomstig is uit een cirkel van een uur reistijd. Het aantal bezoekers dat bereid is meer dan een uur te reizen is gebaseerd op 20/80 deel van het aantal inwoners binnen een uur reisafstand. Het aantal nationale toeristen is gebaseerd op het totaal aantal verblijfsgasten (897.000) minus het percentage buitenlandse toeristen (16%) keer het percentage van 1% of 1,5% uit het model van Wenzel dat hoort bij de desbetreffende penetratiegraad. Het aantal internationale toeristen is gebaseerd op 16% buitenlandse toeristen als percentage van het totale aantal verblijfgasten keer het percentage van 1% of 1,5% uit het model van Wenzel dat hoort bij de desbetreffende penetratiegraad. Tabel 14. Bezoekersaantal attractie op basis van markt Penetratiegraad % 3 5

Inwoners <60 minuten =80% 42.870 71.450

>60 minuten = 20% 10.718 17.863

Toeristen nationaal 1% 1,5%

Toeristen internationaal 1%

7.535 11.302

1.435

Totaal

Marktaandeel

61.123 102.050

Het marktaandeel is berekend door het totaal aantal bezoekers (61.123 of 102.050) te delen door het aantal bezoekers dat hoort bij 1% marktaandeel (9.516). Uitgaande van het lage scenario van 3% penetratiegraad komen wij uit op circa 61.120 bezoekers voor een attractie in Delfzijl. Wij ronden dit in de conclusie af naar 60.000 bezoekers.

2.3.4

Marktaandeel Het MuzeeAquarium in Delfzijl kende volgens de gemeente Delfzijl in 2012 een bezoekersaantal van 18.375. Daarvan bestond 85% uit Nederlanders en 15% uit buitenlanders van 30 verschillende nationaliteiten. Het aantal Nederlandse bezoeken was daarmee 15.620 en het aantal buitenlandse bezoeken 2.755.

19/39

6,4 10,7

Kijkend naar het totale marktpotentieel van 951.590 inwoners en verblijfgasten, kan geconcludeerd worden dat het huidige museum een marktaandeel wist te behalen van 1,9 % (18.375(aantal bezoekers)/9.516 (1% marktaandeel)). Indien het lage scenario voor een nieuwe attractie in Delfzijl waargemaakt wordt, komen de bezoekersaantallen overeen met een marktaandeel van 6,4% ofwel ruim driemaal het marktaandeel van het MuzeeAquarium.

2.3.5

Interpretatie van de bezoekersaantallen Het aantal mogelijke bezoekers voor een attractie in Delfzijl is afhankelijk van de aantrekkelijkheid van het thema, de uniciteit en het aantal attracties. Om gevoel te krijgen bij de uitkomsten van de inschatting van de bezoekersaantallen is gesproken met de directie van de holding van de Zodiac Group in Nederland. Zij hebben aangegeven dat zij het maximum aantal bezoekers voor een dagattractie in Delfzijl inschatten op 50.000 tot hooguit 70.000. Het geprognotiseerde aantal bezoekers van afgerond 60.000 valt daarmee binnen de bandbreedte. Daarbij gaven zij aan dat uit hun ervaring voor AquaZoo blijkt dat Duitsers weinig tot niet voor een dagtocht over de grens gaan en Duitse bezoekers nagenoeg alleen zijn terug te vinden onder de verblijfsgasten. Wellicht dat de praktijk uitwijst dat dit voor Delfzijl anders ligt en Duitse bezoekers wel naar Delfzijl gaan, omdat dit gevoelsmatig dichterbij ligt.

2.4 2.4.1

Economische impuls van een dagattractie in Delfzijl Entreeprijs, bestedingen en omzet Tabel 15 geeft een benchmark weer, waarbij in percentages de bestedingen per bezoeker van de attractieparken worden verdeeld. De percentages zoals ze in de tabel staan, worden gehanteerd door de IAAPA Europe (brancheorganisatie), Wenzel Consultants (Hamburg), Wanhill (wetensch. Publicatie US), Van Assendelft & Partners en ERA (thans AECOM). De gemiddelde percentages voor een dagattractie in Delfzijl zijn als volgt: Tabel 15. % verdeling inkomsten attractieparken IAAPA Entree Horeca Merchandise Overig (inclusief parkeren) Totaal

Wenzel

Wanhill

vA&P

ERA

Gemiddeld

54,4% 17,8% 9%

50% 30% 15%

55,6% 22,2% 16,7%

59% 27% 11%

59% 27% 9%

56% 25% 12%

18,8% 100%

5% 100%

5,6% 100%

3% 100%

5% 100%

7% 100%

20/39

Op dit moment bedraagt de BTW in entreetickets voor attracties 6% in plaats 11 van 19% ). Daarbij moet rekening gehouden worden met een gemiddelde noodzakelijke saleskorting van 20%. Deze saleskorting is noodzakelijk om provisie te kunnen verlenen aan touroperators, VVV‟s, jointpromotion partners e.d. Op basis van een bruto rack rate van bijvoorbeeld € 12,50 dat het initiatief Wad & Zoo hanteert, komt de netto entreeprijs na aftrek van 6% BTW en de gemiddelde saleskorting van 20% uit op € 9,43. Tabel 16. Berekening netto entreeprijs € 12,50 € 11,79 € 2,36 € 9,43

Bruto entreeprijs Netto na aftrek af BTW 6% Gemiddelde sales korting 20 % Netto opbrengst entreeticket

De netto besteding per bezoeker voor een attractie in Delfzijl is berekend op € 16,85 en ligt daarmee net iets boven het gemiddelde van € 15,07 voor de provincies Friesland en Groningen (zie bijlage 6). De netto besteding komt volgens de volgende verdeling tot stand. Tabel 17. Besteding per bezoeker

Entree Horeca Merchandise Overig Totaal

%

Bedrag

56 25 12 7 100

€ 9,43 € 4,21 € 2,02 € 1,18 € 16,85

Op basis van deze netto besteding per bezoeker schatten wij de omzet (exclusief BTW) voor een dagattractie in Delfzijl op € 1.010.782,-- per jaar rekenend met 60.000 bezoekers op basis van marktaandeel:

11 ) Ten aanzien van de BTW dient rekening gehouden te worden met een mogelijke verhoging van het lage BTW tarief en op termijn zelfs Europese harmonisering. Op dit moment varieert het BTW percentage voor de bedrijfstak in Europa tussen 5% (Frankrijk, laag tarief) en 25% (Denemarken, hoog tarief). In sommige landen valt de sector in het lage tarief (Nederland, 6%), in bijvoorbeeld Duitsland in het hoge tarief van 19%. Het is op dit moment niet aan te geven op welk tijdstip een besluit zal worden genomen over eventuele harmonisatie. Dàt dit echter op den duur te verwachten is in Europees verband lijkt evident. Tot welk tarief dan besloten wordt, is evenmin bekend op dit moment.

21/39

Tabel 18. Omzet (exclusief BTW) Entree Horeca Merchandise Overig Totaal

2.4.2

€ 566.038,-€ 252.695,-€ 121.294,-€ 70.755,-€ 1.010.782,--

Impuls van een attractie voor de omgeving Een onderzoek uit 2009 door de International Association of Amusement Parks and Attractions (IAAPA) Europe, in samenwerking met ERA/Aecom naar de Economische impact van thema- en attractieparken in Europa, geeft aan dat 23 parken in Nederland, samen 12,3 miljoen bezoekers in 2008 ontvingen. De 12 totale economische impact van de parken zelf bedroeg € 277 miljoen ). De parken leverden een werkgelegenheid op van 3.350 fte. De onderzoekers schatten dat het multiplier indirecte economisch effect van deze parken nog eens € 168 miljoen bedroeg. Dit is gebaseerd op de economische multipliers voor de recreatiesector. Indien dit een vaststaande verhouding betreft (wat niet expliciet is vermeld) zou dat betekenen dat het multiplier economisch effect ongeveer 60% bedraagt. De totale economische impact van de Nederlandse thema- en attractieparken bedroeg daarmee € 445 miljoen in 2008. Op basis van deze aanname en een geschatte omzet van € 1,01 miljoen voor een dagattractie in Delfzijl is het economisch effect voor de omgeving in te schatten op circa € 606.469,-- per jaar (1,01 miljoen x 60%). Dit is inclusief de operationele kosten voor de attractie, investeringen, salarissen, maar ook de toeleverende industrieën en het secundaire effect van uitgaven van werknemers in de omgeving. Het effect voor de omgeving is mede afhankelijk van flankerende maatregelen van onder andere de gemeentelijke overheid. De gemeente Delfzijl voorziet hierin door een groot innovatieplan waaronder een nieuw aan te leggen strand en een totale restyling van een deel van het centrum en het verbinden van het stadscentrum met de haven en de waddenzeekust. Bezoekers van de dagattractie zijn hierdoor waarschijnlijk sneller geneigd om na hun bezoek een deel van hun tijd in de omgeving door te brengen. De kans dat de verblijfsduur van de bezoekers langer wordt, is dan groter door de flankerende maatregelen. Lokale ondernemers en verschillende voorzieningen kunnen profiteren van de bestedingen van deze bezoekers.

12 ) Bron: IAAPA Europe & ERA/AECOM, An Assessment of Economic Impact of onsite visitor spending, september 2009.

22/39

2.5

Conclusie Op basis van de penetratiegraad van 3% is het aantal geschatte bezoekers voor een dagattractie in Delfzijl 60.000 met een marktaandeel van 6,4%. De jaarlijkse omzet die een dagattractie in Delfzijl kan genereren bedraagt € 1.010.782,--. Dit is berekend op basis van de netto besteding per bezoeker van € 16,85 op basis van een bruto entreeprijs van € 12,50. Hiermee liggen de bestedingen iets boven het gemiddelde voor de provincie Friesland en Groningen. Op basis van een aanname van het economische multipliereffect van 60% kan het effect van een dagattractie in Delfzijl € 606.469,-- bedragen. Voor Delfzijl kunnen daarnaast flankerende maatregelen mogelijk bijdragen aan verbetering van het imago van Delfzijl en een aantrekkelijker woonomgeving voor haar inwoners. Tevens draagt het bij aan de kans dat bezoekers langer in de stad zullen verblijven met een positief effect op de bestedingen in de lokale en regionale economie en tot meer werkgelegenheid en een stijgende welvaart.

23/39

3

Benchmark

In de benchmark wordt gekeken naar bezoekersaantallen van attracties in Noord-Nederland en daarbinnen specifiek naar de bezoekersaantallen in Delfzijl. Er is gekeken naar attracties die op basis van één of meer soortgelijke kenmerken te vergelijken zijn. Voor deze attracties is ook gekeken naar de entreeprijs. De benchmark is nader verdiept door de attractie AquaZoo in Leeuwarden te vergelijken met een dagattractie in Delfzijl. De benchmark geeft daarmee een nadere onderbouwing van het aantal bezoekers op basis van de penetratiegraad.

3.1 3.1.1

Dagattracties in Noord-Nederland en Delfzijl Dagattracties in Noord-Nederland Tourdata Noord geeft aan dat de dagattracties in Noord-Nederland in 2010, in vergelijking met 2009 minder bezoekers hebben gehad (- 8,8%). Deze daling is van toepassing in alle drie provincies. In de provincie Friesland is het aantal bezoekers van dagattracties gedaald met -3,0%, terwijl het aantal bezoekers in Groningen (- 11,6%) en Drenthe (- 11,0%) flink is gedaald. De best bezochte dagattractie is, net als voorgaande jaren, Dierenpark Emmen met 730.000 bezoekers. Ook hier is het aantal bezoekers flink gedaald ten opzichte van het jaar ervoor (-36%) en in 2012 is dit aantal verder gedaald naar 700.000 bezoekers. Vergeleken met het voorafgaande jaar is het aantal bezoekers bij meer dan de helft van de dagattracties gedaald. Alle categorieën dagattracties van de drie Noordelijke provincies hebben te maken gehad met minder bezoekers. Alleen in de categorie attractieparken zijn (ongeveer) even veel bezoekers geweest.

24/39

13

Tabel 19. De tien best bezochte attracties in Noord-Nederland 2008-2010 ) Naam attractie Dierenpark Emmen Zwembad Aquarena Sportcentrum Kardinge Sportbad De Blauwe Golf Sportcentrum Thialf De Welle Stichting Recreatie Nienoord Bad Hesselingen Subtropisch zwemparadijs Tropiqua Drouwenerzand Attractiepark

3.1.2

2008 1.220.000 557.000 432.000 412.213 390.000 400.000 304.000 248.547 219.006 247.206

2009 1.133.000 557.000 391.000 380.000 295.000 250.698 221.202 244.988

2010 720.000 557.500 370.000 350.000 220.890 249.933 226.905 240.574

Dagattracties in Delfzijl In Delfzijl zijn volgens de gemeente de volgende aantallen bezoekers bekend bij de verschillende soorten van attracties c.q. evenementen. Tabel 20. Dagattracties in Delfzijl Attractie Pinksterfeesten SeaportsXperiencecenter (SXC)

MuzeeAquarium

Internationale Dollard Route Delfsail

3.2

Periode

Aantal bezoekers

Gemiddeld per dag 100.000 à 125.000 over 3 dagen 2010 1.014 2011 5.185 2012 10.061 2013 (ambitie) 11.000 2014 (ambitie) 12.000 2015 (ambitie) 13.000 2010 16.352 2011 17.981 2012 18.375 Per seizoen (apr-okt) 12.000 1 maal per 5-7 jaar 600.000-900.000

Attracties voor Benchmark met een dagattractie in Delfzijl Om de haalbaarheid van een dagattractie in Delfzijl te toetsen, is een benchmark met vergelijkbare attracties een goed middel. De benchmark richt zich op vergelijkbare attracties, die voldoen aan één of meerdere kenmerken zoals: - de attractie ligt in de nabije omgeving - de attractie ligt op een locatie met vergelijkbare kenmerken

13

) Tourdata Noord.

25/39

- de attractie is qua opzet vergelijkbaar - de attractie bevindt zich in de startfase - de attractie is onderdeel van een groep. Voor de benchmark zijn de volgende attracties geselecteerd: - Dierenpark Emmen - Ponypark Slagharen - Zeehondencrèche Pieterburen - Dolfinarium Harderwijk - Ecomare Texel - Sealife Scheveningen - Voetbalexperience Zeeland - AquaZoo Friesland. Deze attracties kenmerken zich als „echte‟ attractieparken of dierenparken of gecombineerde attracties. Het bezoekersaantal van een attractie wordt bepaald door het aantal unieke personen dat het park in een bepaalde periode heeft bezocht. Het bezoekersaantal van dezelfde attractie wordt bepaald door zowel de unieke bezoekers met daarbij opgeteld het totaal aantal keren dat diezelfde bezoeker het park heeft bezocht. Sommige parken tellen bijvoorbeeld hun abonnementhouders naar het aantal keren dat een abonnementhouder het park heeft bezocht. Anderen tellen het aantal keren dat de prijs van een abonnement gedeeld kan worden door de prijs van het gewone kaartje (rackrate). Als een bezoeker bijvoorbeeld een abonnement heeft gekocht voor € 50,-- en hij bezoekt het park 20 keer, terwijl het gewone kaartje € 10,-- kost, dan zal het ene park deze abonnementhouder tellen als vijf bezoeken, terwijl het andere park hem telt als 20 bezoeken. Dit levert een groot verschil in aantallen bezoekers op. Sommige parken geven hun bezoekersaantal prijs in de media, anderen hun totaal aantal bezoeken. Hierop wordt door geen enkele instantie echte controle uitgeoefend, waardoor vergelijking vaak moeilijk is. Het is het belang van de attractie om een zo hoog mogelijk aantal bezoekers/bezoeken te vermelden, om daarmee een zo aantrekkelijk mogelijke partner te kunnen zijn voor mogelijke joint promotion acties met consumentenartikelen. Van de door ons geselecteerde attracties hebben de meeste een redelijk jaar achter de rug met stabiel blijvende of licht stijgende bezoekersaantallen. Attractiepark Slagharen heeft van de geselecteerde attractieparken de meeste bezoekers met 1,45 miljoen bezoekers in 2012, hetzelfde aantal als in 2011.

26/39

14

e

Ter vergelijking: In de complete top 50 ) staat Slagharen op de 5 plek, met op de eerste plaats de Efteling (circa 4,1 miljoen bezoekers). Tabel 21 geeft het overzicht van de bezoekers per attractie weer. Tabel 21. Aantal bezoekers per attractie* Attractie

Aantal bezoekers 2012

Dierenpark Emmen Attractiepark Slagharen Zeehondencrèche Pieterburen Dolfinarium Harderwijk Ecomare Texel Sealife Scheveningen Voetbal experience Zeeland AquaZoo Friesland

700.000 1.450.000 150.000 650.000 300.000 onbekend 50.000** 185.000

* De cijfers zijn afkomstig van het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen en de diverse persberichten van de attracties zelf. ** De voetbal experience wordt eind 2012 in de verkoop gezet om tevens verplaatst te worden. Reden hiervoor is het tegenvallende bezoekersaantal. Zij rekenden op 200.000 bezoekers per jaar sinds 2009, maar in 2012 haalden zij slechts een kwart daarvan.

3.2.1

Benchmark AquaZoo Leeuwarden Om een beter beeld te krijgen van de bezoekersaantallen van AquaZoo in Leeuwarden is contact opgenomen met de directie van de Holding, de Zodiac 15 Groep ) te Zutphen. Zij zijn onder andere exploitant van Dierenpark Wissel, Zoo-park Overloon en AquaZoo Friesland. AquaZoo trekt jaarlijks volgens de eigen website ongeveer 185.000 bezoeken per jaar. De bezoekers bestaan voor het grootste deel uit inwoners en in de regio verblijvende Nederlandse en Duitse vakantiegangers.

Figuur 6. Verzorgingsgebied Nederland AquaZoo 14 ) NBTC, Ranglijst op basis van het aantal bezoeken per dagattractie in 2011 15 Mevrouw Kim Dieperink-Wolters, directeur.

27/39

Marktpotentieel AquaZoo De totale marktpotentie binnen een reistijd van een uur gebaseerd op zowel het bezoekerspotentieel onder inwoners en verblijfsgasten voor een attractie in Leeuwarden is geschat op circa 1.638.000 personen. Een marktaandeel van 1% komt overeen met 10.367 personen. Tabel 22. Marktpotentieel AquaZoo

Totaal aantal inwoners < 1 uur Bezoekfrequentie Bezoekerspotentieel inwoners Aantal verblijfsgasten Bezoekfrequentie 16 Bezoekerspotentieel verblijfgasten ) Totale marktpotentie Marktaandeel van 1% Leeuwarden Marktaandeel van 1% Delfzijl

Aantal personen 1.638.000 0,6 982.800 513.000 10,5% 53.865 1.036.665 10.367 9.516

Prognose omvang mogelijke bezoekersaantallen AquaZoo Kijkend naar de penetratiegraad voor een attractie in Leeuwarden (AquaZoo) wordt het neutrale scenario, ofwel 5% penetratiegraad, van het model van Wenzel gehanteerd. Voor dit scenario is gekozen vanwege de hogere investeringen (het aantal attentiemomenten met dieren en attracties ligt boven de 80 wat een langere verblijfstijd oplevert, professionele marketingcampagnes) en het aantrekkelijker verwervingsgebied (directe toegang tot een aantal snelwegen wat van positieve invloed is op het bereik binnen een uur reistijd) AquaZoo. Het aantal inwoners in het gebied van AquaZoo in Leeuwarden ligt bijna 210.000 boven dat van een attractie in Delfzijl. Het hogere aantal wordt voornamelijk veroorzaakt door het grotere bereik. De bezoekersaantallen op basis van het model van Wenzel zijn voor AquaZoo opgenomen in tabel 25. Het aantal inwoners uit een cirkel van een uur reistijd (<60 minuten) dat een attractie in Leeuwarden kan gaan bezoeken op basis van een penetratiegraad van 3% is 49.140 (1.638.000*3%). Dit is gebaseerd op de binnen de bedrijfstak van attracties en attractieparken geldende norm dat 80% van alle bezoekers afkomstig is uit een cirkel van een uur reistijd. Het aantal bezoekers dat bereid is meer dan een uur te reizen is gebaseerd op 20% / 80% deel van het aantal inwoners binnen een uur reisafstand.

16) Zie bijlage 4.

28/39

Het aantal nationale toeristen is gebaseerd op het totale aantal verblijfsgasten (513.000) minus het percentage buitenlandse toeristen (16%) keer het percentage van 1% of 1,5% uit het model van Wenzel dat hoort bij de desbetreffende penetratiegraad. Het aantal internationale toeristen is gebaseerd op 16% buitenlandse toeristen als percentage van het totale aantal verblijfgasten keer het percentage van 1% of 1,5% uit het model van Wenzel dat hoort bij de desbetreffende penetratiegraad. Tabel 23. Bezoekersaantal AquaZoo op basis van markt Penetratiegraad % 3 5

Inwoners <60 minuten >60 minuten =80% = 20% 49.140 12.285 81.900 20.475

Toeristen nationaal 1% 1,5%

Toeristen internationaal 1%

Totaal

4.309 6.464

821

Marktaandeel %

65.734 109.660

Het marktaandeel is berekend door het totaal aantal bezoekers (65.734 of 109.660) te delen door het aantal bezoekers dat hoort bij 1% marktaandeel (10.367). Uitgaande van het neutrale scenario van 5% penetratiegraad komen wij uit op 109.660 bezoekers voor een attractie in Leeuwarden. In deze cijfers is geen rekening gehouden met het aantal abonnementhouders wat een positieve invloed heeft op het aantal bezoeken wat men zelf inschat op 180.000 per jaar. In 2008 heeft ZKA een onderzoek gedaan naar de invloed van het aantal abonnementhouders op het aantal bezoekers. Voor AquaZoo kwam men tot de volgende aantallen. Tabel 24. Gecorrigeerd totaalbezoek AquaZoo in 2008 Officiële bezoekcijfers 165.000

DagGehanteerd bezoekers bezoek abonnementhouders 142.500 22.500

Reëel bezoek abonnementhouders 15.000

Correctie bezoek abonnementhouders -5%

Gecorrigeerd totaalbezoek

157.500

Uitgaande van een correctiefactor van 5% zou het aantal bezoeken uitkomen op 115.000. Onze inschatting van bezoekersaantallen op basis van markt voor AquaZoo komt lager uit in vergelijking met de gerealiseerde aantallen bezoeken. Op basis hiervan kunnen we concluderen dat AquaZoo in staat is om meer bezoekers uit de markt te halen (een hogere penetratiegraad te bereiken) dan de 5% op basis waarvan wij een inschatting hebben gemaakt.

29/39

6,3 10,6

Het model laat overigens wel zien dat een minder omvangrijke dagattractie van 3% penetratiegraad in Delfzijl in Leeuwarden iets meer (circa 4.600 meer) bezoekers zou kunnen trekken op basis van hogere inwoneraantallen en verblijfsgasten.

3.2.2

Entreeprijzen per attractie Per attractie is gekeken wat de entreeprijs is voor baby‟s, kinderen, volwassenen en senioren. De netto entreeprijs van € 9,43 voor een dagattractie in Delfzijl die in dit rapport wordt genoemd, is met onderstaande tabel te vergelijken. Tabel 25. Entreeprijzen per attractie

3.3

Attractie

Entreeprijzen 2013

Dierenpark Emmen Attractiepark Slagharen Zeehondencrèche Pieterburen Dolfinarium Harderwijk Ecomare Texel Sealife Scheveningen Voetbal experience Zeeland AquaZoo Friesland

0 t/m 2 jr 3 t/m 9 jr 10 t/m 64 jr 65+ gratis € 19,-€ 21,50 € 19,50 € 22,50 € 22,50 € 22,50 € 22,50 gratis € 5,-€ 8,-€ 8,-gratis € 25,-€ 27,50 € 25,-gratis € 8,-€ 12,-€ 12,-gratis € 11,-€ 16,-€ 16,-gratis € 10,-€ 10,-€ 10,-gratis € 14,50 € 17,-€ 15,--

Conclusie Noord-Nederland kent een groot aantal attracties waarvan de top 10 elk meer dan 200.000 bezoekers trekt. Topattractie is Dierenpark Emmen met meer dan 700.000 bezoekers. Het aantal bezoekers is in 2010 in vergelijking met 2009 met flink gedaald. Als gevolg van de economische crisis zet deze trend waarschijnlijk verder door. Een groot evenement als Delfsail trekt tussen de 600.000 en 700.000 bezoekers. Daarmee laat Delfzijl zien dat het in staat is om grote aantallen bezoekers te trekken. Attracties die qua kenmerken te vergelijken zijn met Wad & Zoo trekken minimaal 50.000 bezoekers (voetbal Experience in Zeeland) en Zeehondencrèche Pieterburen en AquaZoo in Friesland trekken respectievelijk 150.000 en 180.000 bezoekers. Deze aantallen geven aan dat de omvang van de attractie uitgedrukt in het aantal attentiemomenten met dieren en attracties een langere verblijfstijd oplevert en professionele marketingcampagnes bijdragen aan een hogere penetratiegraad in de bevolking met als resultaat hogere aantallen bezoekers. Het aantal mogelijke bezoekers voor een attractie in Delfzijl is afhankelijk van de aantrekkelijkheid van het thema, de uniciteit en het aantal attracties, wil een attractie in Delfzijl 60.000 bezoekers willen trekken.

30/39

4

Intentieonderzoek onder bedrijven

Binnen de Vrijetijdssector en met name die van attracties heeft het begrip „ketenintegratie‟ sinds enkele jaren z‟n intrede gedaan. Het gaat erom de vier V‟s van Vervoer, Verblijf, Vermaak en Vertering in de keten aan elkaar te verbinden. De toeristische ondernemers die daarin slagen zijn in staat om de verblijvende klant langer aan zich te binden en daarmee de bestedingen te doen stijgen. Een attractie zoekt samenwerking met busbedrijven en touroperators, met hotels, campings en bungalowparken en met restaurants. Ketenpartners worden niet als concurrent beschouwd, maar als middel om de klant/bezoeker langer in de betreffende regio vast te houden. Het crosssectorale denken en handelen levert veel bedrijven nieuwe en beter bestedende klanten/bezoekers op. Vanwege de korte doorlooptijd van het onderzoek hebben wij een selectie gemaakt van verblijfsaccommodaties en vervoerbedrijven in het verzorgingsgebied die mogelijk geïnteresseerd zouden zijn in een samenwerking.

4.1

Verblijfsaccommodaties Verblijfsaccommodaties zijn onder te verdelen in hotels, campings, B&B‟s, en recreatieparken. Wij hebben alle hotels en pensions in Delfzijl benaderd en een groot deel van de campings gelegen aan de Noord-Groningse kust waaronder één recreatiepark. De B&B‟s zijn niet benaderd vanwege de beperkte capaciteit en daardoor kleine aantal overnachtingen wat een beperkte bijdrage geeft aan het minimale aantal bezoekers (zie bijlage 7). Hotels Delfzijl beschikt over vier hotels. Drie hotels hebben aangegeven als bijzonder gebaat te zijn bij ontwikkelingen op het toeristische vlak. Het vierde hotel trekt met name zakelijke bezoekers en is niet ingericht op gezinnen. De hotelbezetting van maandag tot en met donderdag, hoofdzakelijk business, is door de ondernemers goed genoemd. Men trekt vooral personen die werkzaam zijn in de Eemshaven. De leisure markt, vrijdag-zondag, is in de regio Delfzijl in vergelijking met andere Nederlandse regio‟s veel zwakker met name buiten het seizoen. Dit heeft te maken met het grote aanbod van hotelarrangementen in het gehele land. De regio is veelal niet het eerste plekje in Nederland waar men aan denkt bij het plannen van een weekendtrip. Van de door de drie hotels aangeboden arrangementen geeft men aan dat er eigenlijk maar één arrangement is dat voldoende aantrekkingskracht heeft om grotere aantallen bezoekers naar Delfzijl te trekken en dat is het DelfzijlBorkum-Delfzijl arrangement.

31/39

Deze arrangementen worden met name verkocht door de twee hotels die ook een groot aantal toeristische overnachtingen hebben. Van de vier hotelondernemers geven drie aan interesse te hebben om een nieuwe dagattractie in Delfzijl op te nemen in een arrangement. Voorwaarde die door één van de ondernemers is aangegeven is dat een nieuwe dagattractie in Delfzijl wel voldoende aantrekkingskracht krijgt en vrij snel een plaats verovert in de markt van belangrijke uitgaanstrips. Een tweede belangrijk aspect voor Delfzijl is het dagtoerisme dat gestimuleerd kan worden. Bezoekers van een dagattractie in Delfzijl zullen waarschijnlijk ook de zee of de haven willen zien als ze toch in Delfzijl zijn. Pensions De eigenaren/werknemers van de vier pensions in Delfzijl geven aan dat het grootste deel van de overnachtingen plaatsvindt door werknemers werkzaam in de omgeving. Desondanks geeft men aan wel interesse te hebben in een arrangement met een nieuwe dagattractie in Delfzijl. Grote aantallen bezoekers zijn hiervan echter niet te verwachten. Campings/recreatiepark Van de campings aan de Noord Groningse waddenkust heeft camping Lauwersoog aangegeven dat men momenteel ook de folders van MuzeeAquarium aanbiedt, maar dat voor zover bekend er eigenlijk nooit iemand vanuit Lauwersoog naar Delfzijl gaat. De campings en het recreatiepark in de omgeving hebben aangegeven interesse te hebben in een arrangement met een nieuwe dagattractie in Delfzijl. Een deel van de campings is net gestart en heeft nog geen overnachtingscijfers beschikbaar of registreert dit niet als zondanig waardoor inschattingen van het aantal overnachtingen lastig te geven zijn. Camping Dell‟Arte heeft aangegeven de komende jaren een groeipotentie te zien van 250 naar 500 overnachtingen en zeker mogelijkheden te zien voor een arrangement. Hierbij geldt wel dat er een aantrekkelijke attractie gerealiseerd moet worden.

4.2

Vervoersmaatschappijen Vanuit Economische Zaken van de Eemsdelta ziet men kansen voor een dagattractie in Delfzijl als er een eventuele nieuwe veerverbinding of watertaxi tussen Delfzijl en Emden/Knock gerealiseerd wordt en een samenwerking met een Duitse personenvervoerder ontstaat. A.G. Ems-Nederland B.V. die de Borkumlijn exploiteert, heeft aangegeven zeker potentieel te zien in een stroom bezoekers die van het eiland Borkum de nieuwe dagattractie in Delfzijl kunnen gaan bezoeken. Het eiland Borkum telt jaarlijks circa 800.000 bezoekers en 2.500.0000 overnachtingen. Een klein deel van de verblijfstoeristen komt uit Nederland (<5%). De resterende 95% van de bezoekers hebben de Duitse nationaliteit. Van deze groep is een bezoek aan de vaste wal aantrekkelijk.

32/39

Men organiseert in de periode april tot en met oktober twee keer per week een nagenoeg volle bus met borkumgasten naar Groningen. Op jaarbasis zijn dit 30 weken x 2 ritten à 50 personen = 3.000 passagiers. Voor een dagattractie Delfzijl ziet men de potentie van minstens een zelfde aantal bezoekers. Mede omdat het voor gezinnen met kinderen educatief is in vergelijking met een winkelbezoek aan de stad Groningen. De herkomst van deze passagiers komen voornamelijk uit de drie Noordelijke provincies. Een arrangement in de vorm van een combinatiekaart voor zowel de overtocht Borkum-Eemshaven v.v. en het toegangsbewijs Wad & Zoo behoren tot de mogelijkheden. Germania Schiffahrt organiseert nu vijf maal per maand vervoer vanuit Leer naar Delfzijl met een totaal aantal passagiers van 3.000. Met de komst van een attractie ziet men mogelijkheden om het aantal gasten te verhogen door het aanbieden van combinatietickets. Deze attractie zal zich wel moeten onderscheiden ten opzichte van het huidige MuzeeAquarium dat nu niet tot de verbeelding van de gasten speelt. Indien dit het geval is ziet men mogelijkheden voor gezinnen met kinderen. Reiters Busverkehr in Emden organiseerde in 2012 vijf keer een bustocht naar Dokkum en Leeuwarden waarvan één keer met twee bussen. Men geeft aan zeker interesse te hebben in een arrangement voor een attractie in Delfzijl. De organisator van waddentochten vanuit Lauwersoog heeft aangegeven dat Delfzijl voor hem te ver weg is. Het is al snel 5 à zes uur varen. Tabel 26. Interesse vervoermaatschappijen

Naam bedrijf

Germania-Schiffahrt A.G. Ems- Nederland B.V. Reiters Busverkehr EmdenDokkum-Leeuwarden

Aantal passagiers Zakelijk/ Toeristisch

3.000 800.000 300

Interesse om Wad & Zoo in reisplan op te nemen

Aantal potentiële gasten voor Wad & Zoo

ja ja ja

3.000 3.000 300

33/39

4.3

Onderwijs Onderwijs en educatie-instellingen kunnen programma‟s naar een dagattractie in Delfzijl verzorgen. Het IVAK is een bovenlokale instelling voor cultuureducatie en amateurkunst waarin alle expertise op het gebied van kunst en cultuur is gebundeld. Het IVAK organiseert nu voor schoolklassen bezoeken aan het MuzeeAquarium. Daarbij maakt ze gebruik van diverse subsidiegelden.

4.4

Conclusie De ondernemers van verblijfsaccommodaties staan over het algemeen positief tegenover het aanbieden van een arrangement met een nieuwe dagattractie in Delfzijl. Men is zich bewust van voordelen die er voor de bedrijfsvoering te behalen zijn. Bij een arrangement denkt men daarbij aan een aantal overnachtingen inclusief entreekaartje voor aantrekkelijke vastgestelde prijs. Twee grote vervoersmaatschappijen die of opereren vanuit Delfzijl of Delfzijl aandoen geven aan een minimaal aantal bezoekers te verwachten. In de provincie Groningen en Delfzijl zou ketenintegratie op basis van de uitgesproken intenties goed tot zijn recht komen tussen de nieuwe dagattractie, de B&B‟s, campings, AG Ems, en Germania Schiffahrt. De regionale VVV en Marketing Groningen kunnen in deze ketenintegratie een belangrijke rol vervullen evenals het leveren van een bijdrage aan promotiecampagnes.

34/39

5

Aandachtspunten voor een aantrekkelijke dagattractie

Het bezoekerspotentieel voor een dagattractie in Delfzijl ligt rond de 60.000 bezoekers. De bijbehorende bestedingen per bezoeker zijn geschat op bijna €17,-- wat een omzet oplevert van € 1,01 mln. Belangrijke voorwaarde om deze bezoekersaantallen en omzet te halen is een voldoende aantrekkelijk concept. Op basis van de ontwikkelingen in de sector attractiepunten geven wij aan wat aandachtspunten zijn voor de ontwikkeling van een aantrekkelijke dagattractie.

5.1

Ontwikkelingen in de sector attractiepunten Het trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2012, het jaarlijks trendrapport voor de toeristische sector, uitgegeven door NHTV (Nationale Hogeschool voor toerisme en verkeer), NBTC (Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen) en het NRIT (Nederlands Research Instituut voor Toerisme) vermeld over de attractiepuntensector een aantal opmerkelijke ontwikkelingen, die ook voor een dagattractie in Delfzijl relevant zijn: - “De crisis lijkt niet de grootste zorg van de gemiddelde attractie exploitant. De ruime keuze aan vrijetijdsactiviteiten is de grootste uitdaging voor de sector.” - “Veel parken hebben flink geïnvesteerd om meer bezoekers te trekken of het bezoekersaantal stabiel te houden. De keuze aan attractieparken en dierentuinen is immers groot en de bezoeker van een park raakt verwend door wat hij zoal tegenkomt. Hij is niet meer tevreden met een alledaagse attractie. Die moet steeds hoger, sneller of spectaculairder zijn om meer beleving en verrassing te bieden. Het is de uitdaging voor de parken om in te spelen op die hoge verwachtingen. Om de grote investeringen te laten renderen, breiden veel parken de openingstijden uit en stimuleren ze door het aanbieden van verblijfsaccommodaties voor meerdaags verblijf. Positief is dat de Nederlander door de crisis het vertier weleens dichter bij huis zou kunnen zoeken.” - “Met meer aanbod en minder vraag is het niet verwonderlijk dat de concurrentie toeneemt” - “ De dagrecreatieve branche ontpopt zich dan ook tot een verdringingsmarkt waar verschillende dagattracties vechten om de gunst van de consument; een strijd die zij vaak voeren op prijs. Inmiddels is de vraag niet meer of de bezoeker korting krijgt, maar hoeveel het wordt.”

5.2

Potentie van een dagattractie voor Delfzijl Delfzijl heeft in het afgelopen decennium laten zien dat zij in staat is om grote groepen publiek naar de stad en de regio te trekken.

35/39

Het vijfjaarlijks meerdaagse evenement „Delfsail‟ trok tussen de 600.000 en 900.000 bezoekers. In het kader van het stimuleren van toeristisch bezoek aan de stad moet het mogelijk zijn om een publieksattractie te ontwikkelen, die een jaarlijkse, constante publieksstroom realiseert en daarmee Delfzijl een economische impuls bezorgt. De attractie kan op die manier een belangrijke vestigingsfactor voor de stad worden in combinatie met flankerende maatregelen van de overheid, zoals het innovatieplan bestaande uit een restyling van een deel van het centrum en de aanleg van het strand.

5.2.1

Wetenschappelijk informatie centrum Het businessplan van het initiatief Wad & Zoo uit november 2011 geeft het volgende aan: Wad & Zoo wil en kan een levende schakel zijn tussen economie en natuur. Informatiecentrum en uithangbord ten behoeve van het Werelderfgoed Waddenzee, maar ook voor de visie op de Eems-Dollard van de samenwerkende Nederlands-Duitse natuurorganisaties. Vanuit deze rol kan het initiatief Wad & Zoo motiverend en ondersteunend zijn richting overheden en bedrijven voor herstel van een levende Eems. Hieruit leiden wij af dat de ontwikkeling van Wad & Zoo vanuit wetenschappelijk oogpunt voor wetenschappers en schoolklassen een bezoek waard is.

5.2.2

Entertainment centrum Een attractie is een populaire locatie met een gemakkelijk toegankelijk thema, dat door zijn aard en inhoud aantrekkelijk is voor grote groepen bezoekers van alle leeftijden en uit alle lagen van de bevolking. In een attractie verwachten bezoekers entertainment dat zowel hun reistijd als hun bestedingen in entreegeld, horeca en souvenirs rechtvaardigt. In het businessplan van het initiatief Wad & Zoo staat beschreven staat dat Wad & Zoo als concept vergelijkbaar is met Monterey Bay, waar in 25 jaar tijd een gerenommeerde non-profit attractie van topniveau is opgezet. Monterey Bay bestaat uit meer dan 100 tanks met 35.000 dieren. De oorspronkelijke investering in 1984 bedroeg $ 55 miljoen. Jaarlijks komen er 1,8 miljoen bezoekers en Monterey Bay kent 420 medewerk(st)ers en 1270 vrijwilligers. Voor de attractie Wad & Zoo liggen deze cijfers veel lager waardoor een vergelijking moeilijk te maken is. Dat geldt ook voor de vergelijking met AquaZoo in Leeuwarden wat een hoger investeringsniveau kent en een groter verwervingsgebied heeft en meer dan 80 attentiemomenten met dieren en attracties. Sterk punt van het initiatief Wad & Zoo is dat Wad & Zoo zich wil onderscheiden van ander Europese attracties doordat een zeer representatief beeld wordt gegeven van het veelal onbekende waterleven uit het eigen woongebied, gericht op de riviermonding. Het thema en de verbeelding daarvan vinden plaats in drie aquaria met een tentoonstelling.

36/39

Hiermee behoort Wad & Zoo tot de kleinere attracties. De praktijk zal moeten uitwijzen of hiermee een voldoende aantrekkelijk concept neergezet kan worden.

5.3

Conclusie De ontwikkeling van een dagattractie kan een impuls geven aan Delfzijl door meer inhoud en meer toeristische content te brengen waardoor de stad aantrekkelijker wordt voor zowel inwoners als bezoekers. Het initiatief Wad & Zoo is inhoudelijk te beschouwen als een waardevol bezoekerscentrum voor de regio en ook als een interessant wetenschappelijk informatie centrum voor de EemsDollard. Voor het realiseren van een publieksattractie zal het initiatief Wad & Zoo zich verder moeten ontwikkelen om goed te kunnen aansluiten bij de huidige wensen en eisen van de verwende attractie bezoeker.

37/39

6

6.1

Conclusie en aanbevelingen

Conclusies Het aantal bezoekers voor een dagattractie in Delfzijl is geschat op circa 60.000 De marktpotentie van 951.590 personen is gebaseerd op het bezoekerspotentieel onder inwoners (1.429.009) en verblijfsgasten (897.000) waarbij is uitgegaan van een voor attracties en attractieparken geldende norm dat 80% van alle bezoekers afkomstig is uit een cirkel van maximaal een uur reistijd. Slecht 20% van de bezoekers is bereid langer te reizen. Er is rekening gehouden met de bezoekfrequentie aan attractieve musea en educatieve attracties (0,6%) en de verblijfsduur van toeristen in Nederland (6,3) en Duitsland (5,4). Toeristen bezoeken gemiddeld 10,5 keer een museum of attractie tijdens het verblijf. Op basis van de penetratiegraad van 3% is het aantal geschatte bezoekers voor een dagattractie in Delfzijl 60.000. Het MuzeeAquarium heeft een marktaandeel van 1,9%. Een dagattractie in Delfzijl kan een maximum marktaandeel van 6,5 % behalen. Ongeveer drie keer zoveel als het huidige museum. Een dagattractie in Delfzijl kan een jaarlijkse omzet genereren van € 1.010.782,-De netto besteding per bezoeker is berekend op € 16,85 op basis van een bruto entreeprijs van €12,50. Hiermee liggen de bestedingen iets boven het gemiddelde voor de provincie Friesland en Groningen. In totaal is de omzet daarmee te schatten op € 1.010.782,--. Effect Vernieuwd Delfzijl met een dagattractie Het economische multipliereffect van een dagattractie in Delfzijl is mede afhankelijk van flankerende maatregelen van de overheid. Deze maatregelen kunnen bijdragen aan een langere verblijfsduur van de bezoeker en een aantrekkelijke woonomgeving voor de inwoner met een mogelijk positief effect op de bestedingen in de lokale en regionale economie en tot meer werkgelegenheid en een stijgende welvaart. Het precieze multipliereffect van een dagattractie zal in de praktijk moeten blijken. Benchmark De grote attracties in Noord-Nederland trekken meer dan 200.000 bezoekers. Topattractie Dierenpark Emmen trekt meer dan 700.000 bezoekers. Een grote attractie als Delfsail trekt tussen de 600.000 en 700.000 bezoekers. Dit geeft aan dat het Noorden van het land grote aantallen bezoekers kan trekken. Attracties als de Zeehondencrèche Pieterburen en AquaZoo in Friesland trekken respectievelijk 150.000 en 180.000 bezoekers.

38/39

Deze aantallen geven aan dat de omvang van de attractie uitgedrukt in het aantal attentiemomenten met dieren en attracties een langere verblijfstijd oplevert en professionele marketingcampagnes bijdragen aan een hogere penetratiegraad in de bevolking met als resultaat hogere aantallen bezoekers. Het aantal mogelijke bezoekers voor een attractie in Delfzijl is afhankelijk van de aantrekkelijkheid van het thema, de uniciteit en het aantal attracties, wil een attractie in Delfzijl 60.000 bezoekers trekken.

6.2

Aanbevelingen Stimuleer ketenintegratie Het gaat erom de vier V‟s van Vervoer, Verblijf, Vermaak en Vertering in de keten aan elkaar te verbinden. De toeristische ondernemers die daarin slagen zijn in staat om de verblijvende klant langer aan zich te binden en daarmee de bestedingen te doen stijgen. In de provincie Groningen en Delfzijl zou ketenintegratie op basis van de uitgesproken intenties goed tot z‟n recht komen tussen bijvoorbeeld Wad & Zoo, de B&B‟s, campings, AG Ems, en Germania Schiffahrt. De regionale VVV‟s georganiseerd in de Top van Groningen en Marketing Groningen kunnen in deze ketenintegratie een belangrijke rol vervullen. Bij de opening van een dagattractie in Delfzijl zullen zij ook een belangrijke rol kunnen vervullen door bij te dragen aan promotiecampagnes. Aandachtspunten voor een dagattractie in Delfzijl Delfzijl is in staat gebleken grotere aantallen publiek naar de stad te trekken. Een dagattractie in Delfzijl kan als attractie een belangrijke vestigingsfactor voor de stad worden in combinatie met het vernieuwde winkelcentrum en de aanleg van het strand. Wad & Zoo is in potentie een waardevol bezoekerscentrum en wetenschappelijk informatiecentrum. Voor het realiseren van een publieksattractie zal het initiatief Wad & Zoo zich verder moeten ontwikkelen om goed te kunnen aansluiten bij de huidige wensen en eisen van de verwende attractie bezoeker.

39/39