k - onderbouw. Lesbrief onderbouw VMBO - KlasseTaal

Lesbrief onderbouw VMBO - KlasseTaal

Ruw Taalgebruik

Respectlessen

Vloeken & Schelden Lesbrief – LWOO/VMBO – b/k - onderbouw

Voor protestants-christelijk onderwijs

1


2

Verantwoording foto’s en plaatjes Plaatjes / foto’s via Google: pagina 1;3;4;5;7;8;9;10;11;12;13;14;15;16;17;18;19;20;21;22;23;24;25;26;27;28;29;30;31;32 Teksten via Google: pagina 2; Cartoons Volkskrant pagina 5 Nederlands Bijbelgenootschap - NBV vertaling – pagina 25

Veel van de gebruikte illustraties zijn verkregen via Google – afbeeldingen. Mochten sommige afbeeldingen onrechtmatig gebruikt zijn, dan verzoeken wij u contact op te nemen met de Onderwijsafdeling: KlasseTaal – Veenendaal.

Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van KlasseTaal, Postbus 362, 3900 AJ Veenendaal. (0318) 512002. www.KlasseTaal.nl Teksten, foto’s, cartoons en afbeeldingen uit de internet encyclopedie: Wikipedia staan vermeld. Samengesteld door de onderwijsafdeling: KlasseTaal – Sjors van der Kraan (gastdocent VO/MBO)


Inhoudsopgave

Stelling Mini-enquête

Pagina

5 6 3

Leskaart 1 Leskaart 2 Leskaart 3 Leskaart 4 Leskaart 5 Leskaart 6

7 9 10 12 15 17

Leskaart 6A Leskaart 7 Leskaart 8 Leskaart 8 A Leskaart 9 Leskaart 10

20 21 23 25 27 28


Hallo, Voor je ligt een lesbrief over taalgebruik. Tijdens deze lessen gaan we vooral nadenken over respectvol taalgebruik. Het tegenovergestelde hiervan is ‘vloeken en schelden’. Het is belangrijk dat je tijdens de lessen ontdekt dat vloeken scheldwoorden hard kunnen aankomen. Dat gebeurt vaak met opzet, dus bewust, maar ook heel vaak zonder dat je het in de gaten hebt, dus onbewust.

Woorden kunnen (goede) verhoudingen tussen mensen opbouwen of afbreken. Je zou ook kunnen zeggen: verbeteren of verslechteren. Je kunt mensen op veel manieren complimenten geven en prijzen. Maar ook kwetsen en beledigen. Dus pijn doen! Er zijn heel wat gebieden waar mensen gevoelig (gekwetst) op kunnen reageren. Denk maar eens aan: een ziekte waaraan iemand in je familie overleden is, of iemand zijn geloof wordt bespottelijk gemaakt. Deze onderwerpen, en nog veel meer willen we met elkaar bespreken! En nog wat anders! Wat je veel gebruikt, moet je goed en zorgvuldig onderhouden. Daar hoort ook je taal bij! Ik hoop dat je na deze lessen wat beter begrijpt wat de gevolgen zijn van ruw taalgebruik. Maar natuurlijk hoop ik ook dat je moeite wilt nemen om ruwe taal te stoppen of op zijn minst te verminderen. Veel lees- en leerplezier en bovenal, leerzame lessen toegewenst.

Respect & Taal

4


Klassengesprek Dia PowerPoint presentatie

5

Stelling Je mag alles zeggen wat je denkt? Schrijf hieronder wat jij van deze zin vindt! Begin je zin met: ja, want … of nee,want … ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ ________________________________________________________________

Bespreek nu met de klas jullie antwoorden.


Mini – enquête over vloeken Opdracht: Vul de enquête in. Zet een cirkel 1. A. B. C.

O om jou gekozen antwoord.

Wat is vloeken volgens jou? Schelden Grof taalgebruik De naam van God gebruiken als je boos bent of iets tegen zit

2. Hoor je op school of in je vriendenkring Gods naam of de naam van Jezus vaak noemen als krachtterm, stopwoord of uitroep van verbazing? A. Ja, best vaak B. Ja, af en toe C. Nee, zelden of nooit D. Weet ik niet 3. Vloek je zelf? (onder vloeken bedoelen we vanaf nu het noemen van Gods naam of de naam van Jezus als krachtterm, stopwoord of uitroep van verbazing.) A. Best vaak B. Soms C. (Bijna) nooit D. Niet dat ik weet 4. A. B. C. D.

Vind je het vervelend wanneer iemand in je omgeving vloekt? Heel vervelend Behoorlijk vervelend Niet zo vervelend Helemaal niet vervelend

5. A. B. C. D.

Zeg je er iets van wanneer iemand in je omgeving vloekt? Ja, ik zeg er meestal iets van Ik maak er soms een opmerking over Ik zeg er nooit iets van Het valt me niet op

6. Geef je mening over de volgende stellingen: 

Iedereen moet zelf weten wat hij of zij zegt. A. Eens B. Oneens



Wie er iets van zegt als een ander vloekt, is een heilig boontje. A. Eens B. Oneens

6


Leskaart

1

Je hebt enige tijd geleden een presentatie gehad van KlasseTaal. Deze organisatie zet zich in voor respectvol taalgebruik. KlasseTaal is tegen: ‘vloeken en schelden.’ Als je ergens tegen bent dan betekent dat automatisch dat je ook ergens vóór bent.

Vraag 1 Waar is deze KlasseTaal voor? ____________________________________________________________ Kijk voor meer informatie op de website: www.KlasseTaal.nl

Vraag 2 Op plaatje 2 hieronder verdelen we grof taalgebruik in twee soorten. Welke? a. _________________________________________________ b. _________________________________________________ Plaatje 2

Vloeken & schelden

Plaatje 1

Vraag 3 Wat is het verschil tussen vloeken en schelden? a. bij vloeken gaat het om ________________________________________________________ b. bij schelden gaat het o.a. om ___________________________________________________

Vloeken zijn woorden die te maken hebben met iemands geloof. Bijvoorbeeld: God (gvd) en Jezus Schelden metbijvoorbeeld: ziekten, afkomst, huidskleur, handicaps, geslachtsdelen, uiterlijk enz.

7


Vraag 4 Waar zou KlasseTaal op de Nederlandse scholen willen bevorderen? (zie ook vraag 1) __________________________________________________________________________________ Kijk voor meer informatie op de website: www.KlasseTaal.nl Vraag 5 Wat vind jij erger: vloeken of schelden? Ik vind _____________ erger, want ____________________________________________________ _________________________________________________________________________________

Rebus 1

p=m

b=vl

Oplossing: ____________________________________________________ Bedenk eens 5 regels hoe je als klas respectvol met elkaar kunt omgaan! Regel 1 _________________________________________ Regel 2 _________________________________________ Regel 3 _________________________________________ Regel 4 _________________________________________ Regel 5 _________________________________________

Kun jij zien wat de kinderen op het plaatje hierboven van elkaar respecteren? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

8


Leskaart

2

Mensen vloeken en schelden met allerlei woorden. Deze woorden hebben altijd te maken met gevoelige dingen. De woorden waarmee je vloekt en scheldt, roepen vaak nare, boze, verdrietige en pijnlijke herinneringen op. Hieronder staan wat voorbeelden. Je kunt vloeken en schelden met: geloof, ziekten, handicaps, huidskleur, afkomst, uiterlijk enz. Vraag 1 a.Welk(e) soort(en) vind jij het meest kwetsend? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ b. Leg ook uit waarom je dat vindt! __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ Vraag 2 Waarmee ben jij zelf wel eens uitgescholden of gepest? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ Hoe vond je dat? __________________________________________________________________________________

Vraag 3 Een jongen zei eens: “Schelden doet geen zeer, maar schoppen en slaan des te meer.” Ben jij het hier mee eens? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ Vraag 4 Een schop of een klap krijgen, kan pijn doen. Maar een scheldwoord kan ook hard (= pijnlijk) aankomen. Waar of hoe doet een kwetsend woord pijn? ___________________________________________________________________________ Wat vind jij kwetsende woorden? ________________________________________________ Met welk woord zou jij zelf nooit vloeken of schelden? ___________________________________________________________________________

9


Leskaart

3

In de gastles hebben we het verschil bekeken tussen: bewust en onbewust schelden en (uit)schelden. Je zou in plaats van bewust en onbewust ook kunnen zeggen: nadenkend (=bewust) en onnadenkend (=onbewust) vloeken en schelden.

10

Vraag 1 Schrijf hier eens voorbeeld van bewust schelden of vloeken?( hier doe je het wel expres) __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ Vraag 2 Schrijf hier een voorbeeld van onbewust schelden of vloeken?( hier doe je het niet expres) __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________

Vraag 3. Waarom gaan mensen eigenlijk vloeken en schelden als ze boos zijn? ________________________________ ________________________________ ________________________________ ________________________________ ________________________________ ________________________________ Vraag 3a. Scheldt de vrouw op het plaatje, bewust of onbewust? _______________________________

Vraag 4 Helpt het als je in je boosheid woorden als: kanker en tering gebruikt? Lost dat je probleem op? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________


Vraag 5 Wie vloeken en schelden er eigenlijk vaker; volwassenen of jongeren? Zet een kruisje ( x) tussen de haakjes. Ik denk dat [ ] jongeren [ ] ouderen, vaker schelden. Ik denk dat het komt omdat: __________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________ _______________________________________________________________ Rebus 2 Los de rebus op 11

k=p

as=e

rt=L

Oplossing: ________________________________________________________

Bedenk een toepasselijk verhaaltje bij het onderstaande plaatje.

_________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________


Leskaart

4

Ruzie (met woorden) kan zomaar overgaan in slaan en schoppen. Woorden kunnen dus toch iets doen bij de jongen of het meisje met wie ruzie wordt gemaakt. Je kunt ook zelf het slachtoffer worden. Dat is wat we bedoelen met het dartpijl- en boemerangeffect. Opdracht: maak de volgende spreekwoorden eens af!

1. 2. 3. 4.

Wie de bal kaatst kan hem ______________________________________________________ Wie een kuil graaft voor een ander _______________________________________________ Wat gij niet wilt dat u geschiedt, _________________________________________________ Geen kwaad met _____________________________________________________________ 5. Wat je zegt dat ben ___________________________________________________________ 6. Wat je geeft dat ______________________________________________________________ 7. Wie zijn billen brandt moet op de ________________________________________________

Vraag 1 Geef eens een voorbeeld (of wat je zelf hebt meegemaakt) hoe een dartpijleffect (pijnlijke, beledigende en kwetsende woorden) kan veranderen in een boemerangeffect? (terug schelden, vloeken maar het kan ook slaan en schoppen worden) Weet je het nog? Actie roept reactie op!

________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ __________________________________________________________

12


Zoek de woorden op en streep ze door. De overgebleven letters vormen een slagzin. Schrijf de zin onderaan de wegstreeppuzzel. Z

I

E

K

T

E

S

E

T

E

N

R

E

S

P

E

C

T

O

S

K

I

R

H

C

S

H

A

P

M

E

B

L

U

F

V

E

A

S

A

D

Z

M

O

N

D

L

L

V

A

E

E

R

B

I

E

D

G

L

D

O

G

E

E

L

O

E

E

O

N

W

E

T

E

M

B

N

B

E

E

K

N

T

I

E

O

E

R

K

S

P

M

H

D

E

G

T

U

E

R

I

R

C

M

E

R

S

I

N

E

T

I

A

D

E

D

E

K

E

E

F

A

R

T

S

E

R

N

D

H

N

E

K

N

E

Z

IJ

R

P

E

D

R

O

O

W

N

O

E

L

B

grof praten vloeken krachtterm tieren spot bluf taalgebruik vloeken schelden ziektes smaad woede wet derde gebod prijzen gebed zegen straf beheersen eerbied naam respect schrik woord emotie mond

Oplossing: …………………………………………………………………………………………………..

Vraag 2 Bekijk het plaatje aandachtig! Bij welke persoon gaat hier het dartpijl-effect op? Leg uit waarom je dat vindt! 1 2 3

Bij meneer 1[ ] 2[ ] 3 [ ] Zet een kruisje [x] in een van de vakjes Maak de volgende zin af: ik heb gekozen voor nummer [ ] omdat:_____________________

________________________________________________________ ________________________________________________________ Opdracht Ontwerp een poster met daarop de afbeelding van een dartpijl en een boemerang. Schrijf er een pakkende slagzin bij. Hang de poster op een zichtbare plaats in de klas.

13


Vraag 3 Woorden kunnen een negatief effect hebben op de ander maar ook op jezelf! Andersom is natuurlijk ook waar dat woorden ook een positieve uitwerking kunnen hebben. Noem 2 woorden met een negatieve- en twee woorden met een positieve uitwerking? Even een voorbeeld: Positief = goed gedaan! Negatief = wat ben jij dom! Nou jij!

Negatief

1. _____________________________

2. ____________________________ 14

Positief

1. _____________________________

Plaatje 1

2. ____________________________

Plaatje 2

________________________ ________________________

Opdracht Kleur de plaatjes in en bedenk een toepasselijke zin bij plaatje 2. Het moet wel met ruwe taal te maken hebben. Bijvoorbeeld: Van schelden wordt je niet vrolijk!


Leskaart

5

Je hebt pijn als je met een hamer op je duim slaat. Logisch zou je zeggen! Je hebt hier te maken met: lichamelijke pijn. Want je duim is blauw, dik en doet zeer! Toch kunnen we er meer over zeggen! In het woordenboek staan de volgende betekenissen van het woord pijn: 15 Betekenis van het woord: pijn 1 Lichamelijke pijn als gevolg van verwonding of ziekte 2 geestelijk lijden, verdriet , bang, eenzaamheid

Het woordenboek geeft twee betekenissen: lichamelijke- en geestelijke pijn. Eenvoudiger gezegd: pijn van buiten (door een wondje/blaar) en pijn van binnen (pijn in je hart omdat je verdrietig bent omdat er iemand in je familie heel ziek of overleden is)

Vraag 1 Leg met een ander voorbeeld dan hierboven genoemd, het verschil uit tussen beide betekenissen?

Pijn van buiten: _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ Pijn van binnen: _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ Opdracht Het meisje op het plaatje hiernaast wordt regelmatig op school gepest. Pesten doet pijn. Waar kun je anderen allemaal mee pesten? 1 ______________________________ 2 ______________________________ 3 ______________________________ 4 ______________________________ 5 ______________________________ 6 ______________________________ 7 ______________________________ 8 ______________________________


Vraag 2 Welk plaatje hoort bij: a. lichamelijk geweld. b. geweld met woorden. C.

1

2

Lichamelijk geweld Woorden geweld Gebaren geweld

3

4

geweld met gebaren.

5 16

nr: _______________ ( hier zijn twee plaatjes mogelijk) nr: _______________ nr: _______________

Vraag 3 Vier gebaren met één vinger/hand. En toch een groot verschil van betekenis. Leg de betekenis van de vier plaatjes uit?

1

2

3

4

Plaatje 1 = _______________________________________________ Plaatje 2 = _______________________________________________ Plaatje 3 = _______________________________________________ Plaatje 4 = _______________________________________________

Opdracht Wat drukken de mensen op dit plaatje allemaal uit met hun handen? 1 ______________________ 2 ____________________ 3 ______________________ 4 ______________________

5 ____________________

6 ______________________

7 ______________________

8 ____________________

9 ______________________


Leskaart

6

Bij leskaart 2 hebben we een aantal gebieden genoemd, waarmee je kunt schelden en vloeken. Bij deze leskaart gaan we er 5 wat meer uitwerken. Op leskaart 2 hadden we het over gevoelige (pijnlijke) gebieden. Pijn heeft alles met je gevoel te maken. Een dokter vraagt aan het bed van een patiënt of hij nog pijn voelt. Kwetsen en beledigen kan ook pijn doen.

17 Vraag 1 Welk van de 5 gebieden ( zie vraag 2 hieronder) zou het meest gevoelig zijn? En waarom? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

________________________________________________________ Vraag 2 Met welke woorden kun je anderen op deze 5 gebieden, kwetsen en beledigen. Schrijf van elk gebied een of meer schelden vloekwoorden op! (je mag woorden ook afkorten. Bv. K#T of K#NK#R of gvd)

1. 2. 3. 4. 5.

Afkomst/huidskleur:_______________________________________ Ziekten: ______________________________________________ Pesten: _______________________________________________ Handicaps: _____________________________________________ Geloof/godsdienst: ________________________________________

Opdracht Kleur het plaatje hieronder netjes in

Bedenk een toepasselijke slogan (slagzin) Vraag aan je docent wat een slagzin/slogan is! Mijn slogan: ________________________________________________________________


Hier zie je enkele posters en stickers van de Bond tegen het vloeken Welke poster/sticker spreekt je het meest aan? ___________________________________________________________________________

Welke poster snap je niet?

[ ]1

[ ]2

[ ]3

[ ]4

[ ]5

[ ]6

[ ]7

18

1

2

3

6

4

5

7

Pesten Elke dag worden er ongeveer 160.000 kinderen in Nederland gepest. Misschien heb je het zelf ook wel eens meegemaakt. Misschien word je nog weleens/vaak gepest? Vraag 3 Kun je een voorbeeld uit je eigen leven noemen. A. Wat deden ze? _________________________________________________________ B. Hoe voelde jij je? ______________________________________________________


Vraag 4 Waarmee wordt er in jouw klas het meest gescholden? Kies uit het rijtje van leskaart 6. Vraag 2. Misschien wordt er bij jullie gescholden met dingen die niet op het lijstje staan. Die mag je ook opschrijven!

In onze klas wordt het meest gescholden met: ______________________________________________________________________

_________________________________________________________________

19

2 Schele trien, kun je mij ook zien! 1_______________________________________

3___________________________________ 4 ____________________________________ Opdracht Bij plaatje 2 staat al een tekst als voorbeeld. Bedenk bij plaatje 1, 3 en 4 ook een toepasselijke tekst. Opdracht Bedenk 5 regels om pesten in je klas te voorkomen! Schrijf ze eens op!

1 2 3 4 5

____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________


Leskaart 6A keuzeopdrachten Hieronder staan een zestal opdrachten. Je kiest twee opdrachten uit voor een cijfer of beoordeling. Spreek met je docent/begeleider af of je de opdrachten alleen of met z’n tweeën maakt en hoeveel tijd je daarvoor krijgt.

Opdrachten 1. Gedicht Schrijf (samen) een gedicht waarin jullie laten merken dat schelden niet goed is. Tip. Ga uit van een situatie waarin gevloekt of gescholden werd en hoe dat op je overkwam. Lees het gedicht voor. Hieronder een voorbeeld. Hé vuurtoren, roept hij vaak. Dat woord is altijd raak. Schelden vind ik niet fijn. Dat woord doet altijd pijn

2. Sketch Bedenk een situatie waarin iemand vloekt. Hoe reageren de omstanders? Speel deze situatie na.

3. Interview Bereid een tv-interview voor. Het gaat over taalgebruik. Bedenk goede vragen (ongeveer 5). Denk ook na over de antwoorden. Hier alvast enkele voorbeeldvragen: 1. Wat vindt u van vloeken en schelden? 2.Vloekt u zelf? 3. Waarom vloekt u? 4. Wanneer vloekt u? enz.

4. Reclamespotje Je hebt vast wel eens een reclamespotje van SIRE gezien. Bedenk zelf ook zoiets. Het spotje moet anderen tot nadenken zetten over verbaal (= woorden) geweld. Speel het uit! Kijk voor een voorbeeld op: www.SIRE.nl

5. Anti-vloek/scheld poster Bedenk een goede zin tegen ruwe taal en vloeken. Maak er een tekening bij. Presenteer de poster (met uitleg) aan de klas/groep. 6. Nieuwe Stichting

dit is ons logo!

Stel dat KlasseTaal niet bestaat. Jullie richten samen een stichting op die iets wil doen aan ruwe taal. Hieronder staat, waar je aan moet denken. Je docent geeft verder uitleg.  Hoe gaat jullie stichting heten? Bijvoorbeeld: Stichting “KaBaalTaal”  Wat is jullie missie/doelstelling? (hier noem je waarom je ruwe taal wilt aanpakken)  Welke middelen en werkwijzen gebruik je? (hoe en waarmee gaan jullie ruwe taal onder de aandacht 

brengen)

Wat wordt het logo? (hier bedenk je iets dat past bij jullie stichting. KlasseTaalheeft bijvoorbeeld gekozen voor een ster, twee kleuren en twee woorden: klasse en Taal)

Zet jullie ideeën op papier en presenteer het aan de klas. Doe je best! Het levert je ook nog een cijfer op.

20


Leskaart

7

Je kennis groeit met de jaren. Het woordenboek heeft bij het woord kennis de volgende betekenis staan: ken·nis wat je door studie of oefening geleerd hebt

21

Je hebt de afgelopen jaren veel dingen op school geleerd: lezen, schrijven, tekenen, zagen, timmeren, rekenen. Wat heb je nog meer geleerd? _________________________________________________________________________ Kennis alleen is niet voldoende. Er is in het leven meer nodig! Namelijk ervaring en wijsheid. We hebben zelfs spreekwoorden en gezegden over deze woorden. Bijvoorbeeld: 1. Door schade en schande wordt men wijs. 2. Wijsheid komt met de jaren. 3. Lopen leer je met vallen en opstaan. 4. Al doende leert men.

Opdracht: welk plaatje hoort bij welk gezegde?

nr____________

nr____________

nr_______________

nr______________

Nu een moeilijke opdracht: Maak de volgende zin af: Ervaring is vaak belangrijker dan kennis omdat ____________________________________ __________________________________________________________________________

_______________________________________________________________ __________________________________________________________________________


We raadplegen nog een keer het woordenboek. Wat is de betekenis van ervaring?

1 wat je meemaakt 2 door ervaring eigen gemaakt je leraar legt deze betekenissen verder uit Nu even een paar moeilijke zinnetjes! Als je het niet begrijpt? Vraag het aan je leraar! Je leert door dingen te ervaren, door dingen mee te maken. Ervaringen vormen je leven. Er kan pas wijsheid ontstaan en groeien als je van je ervaringen wilt leren. Dat noem je met een mooi woord: levenslessen. Wijsheid groeit en komt met de jaren! Begin Groeien heeft tijd nodig. Kijk maar naar het groeiproces van een boon hiernaast. Zo hebben je groei in kennis en wijsheid ook tijd nodig. Leren? Dat doe je door zelf te ervaren! Door zelf te doen! Spreuk: “Vertel het me en ik zal het vergeten. Laat het me zien en ik zal het onthouden. Laat het me ervaren en ik zal het me eigen maken.”

Als je ontdekt dat vuur een blaar veroorzaakt, dan kijk je de volgende keer extra goed uit. Een bekeuring krijgen omdat je op een bepaalde weg te hard rijdt, zorgt ervoor dat je de keer daarop extra goed op je snelheid let.

Maar het kan ook erger! Als een van je familieleden kanker heeft gehad, dan zeg je daarna niet zo snel kankerlijer meer. Deze en vele andere ervaringen vormen je leven en maken je wijs. Noem het maar ‘bewustwording’. Je wordt je bewust van de gevolgen van je gedrag!

Het is goed om de woorden die je in boosheid hebt gezegd, weer eens te overdenken als je boze bui weer over is. Daarbij kun je jezelf afvragen: heb ik met mijn scheldwoorden misschien iemand pijn gedaan?

Hieronder volgt een opdracht waarbij je de betekenissen van vloeken scheldwoorden gaat opzoeken. Hopelijk hebben jullie na het maken van de opdracht je kennis over deze woorden vergroot. En hebben jullie ontdekt wat de werkelijke betekenis van jullie ruwe woorden is! En als jullie dat begrijpen…dan ben je ook weer gegroeid in wijsheid.

Opdracht 1 Noteer als klas (wijs een leerling aan die alles opschrijft) alle vloek- (je kunt woorden ook afkorten. bijv. gvd of k#t) en scheldwoorden die jullie zeggen. Zoek daarna met elkaar de betekenissen van deze woorden op. ( maak bijv. gebruik van een zoekfunctie op de computer of gebruik een woordenboek. Je hebt ook digitale woordenboeken. Bijv. www.VanDale.nl ) Praat als klas door over deze woorden. Als jullie het woord mongool als scheldwoord gebruiken, vraag dan in de klas wie iemand met het Down syndroom kent! Doe dat ook met de andere woorden die jullie hebben genoteerd!

22


Leskaart

8

23

Vraag 1 Bekijk bovenstaande foto’s. Veiligheid is onmisbaar! Drie dingen zorgen voor meer veiligheid. Zoek ze op en schrijf ze hieronder!

1. ______________________________________ 2. ______________________________________ 3. ______________________________________ Vraag 2 Wat zijn de functies van een witte streep een vangrail en een helm? Noem enkele redenen.

1. _________________________________________________________ 2. _________________________________________________________ 3. _________________________________________________________ De tien geboden in de Bijbel kun je vergelijken met een vangrail. Vangrails zorgen ervoor dat je niet naast de weg of op de verkeerde weghelft komt. Als je je houdt aan de geboden van God, dan loop je op een veilige weg. Noem ze maar: beschermmaatregels. Zie vraag 1.

10 geboden in de Hebreeuwse taal Opdracht Trek een lijntje naar het juiste gebod. In de Bijbel staan de geboden in het Oude testament. Exodus. 20:1-7

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10

Gij zult de naam van God niet ijdel gebruiken Eert uw vader en uw moeder De zevende dag is de rustdag waar geen werk verricht wordt Gij zult niet stelen Gij zult andermans spullen niet begeren Gij zult niet echtbreken Gij zult geen andere goden voor mijn aangezicht hebben Gij zult niet doodslaan Gij zult geen valse getuigenis spreken over uw naaste Gij zult geen gesneden beeld maken


Vraag 3 Welk gebod gaat over het vloeken? Schrijf het gebod hieronder. De tien geboden kun je vinden in je Bijbel: (zie Exodus 20 of Deuteronomium 5).

_______________________________________________________________ _______________________________________________________________ Vraag 4 In het gebed Onze Vader staat de zin: ‘Uw Naam worde geheiligd’. Wat bedoelt Jezus Christus hiermee? ( zie Mattheüs 6 vers 10) Zoek eventueel het woordje heil op in een woordenboek.

________________________________________________________ ________________________________________________________

1.

2.

Opdracht: Sticker 1 zegt: Spreek vrijmoedig over God….. Wat bedoelen we met het woordje vrijmoedig? ________________________________________________________________ Opdracht: Wat wil sticker 2 duidelijk maken? ____________________________________

_________________________________________________________________ _______________________________________________________________

Vraag 5 A Vind jij dat vloeken verboden moet worden? B. Zou dat ook lukken? A._________________________________________________________________________ B._________________________________________________________________________

24


Leskaart

8a

vervolg

Bij leskaart 4 hebben we het gehad over het dartpijl- en boemerangeffect. Vraag 5 Bij vraag 3 heb je het derde gebod opgeschreven. Je kunt dit gebod in tweeën verdelen. Het tweede deel begint bij het woordje ‘want’. Als je nu goed naar dit gebod kijkt, dan zie je daarin een waarschuwing. Schrijf hieronder de waarschuwing op.

________________________________________________________________ Korte uitleg: Vloeken doe je met woorden, althans dat denken de meeste mensen! Toch moet je niet alleen denken aan het gebruik van woorden als: Jezus en gvd. Als iemand niet (meer) vloekt, is hij daarmee niet heiliger(beter) dan iemand die wel vloekt! Het zegt namelijk nog niets over iemand zijn respect voor God. Daarom gaat dit gebod over veel meer dan alleen misbruik van Gods naam in het taalgebruik, hoe erg dat ook is. Het heeft naast je woorden ook te maken met je daden. Dus: woord en daad. God gehoorzamen met je woorden en met je daden.

Hieronder staan een 3-tal organisaties, die woord en daad in de praktijk brengen. Ken je ze?

Bezoek hun website voor meer informatie! Zoek eventueel via www.google.nl

Opdracht 6. Lees (klassikaal)hieronder het gedeelte uit Mattheüs 6: 5-13. Dit gedeelte laat twee manieren van verkeerd gebruik (= misbruik) zien. Schrijf ze op. Kijk naar vers 5 en 7.

1.

Vers 5________________________________________________________

2.

Vers 7________________________________________________________

Het bidden 5 En wanneer u bidt, zult u niet zijn als de huichelaars; want die zijn er zeer op gesteld om in de synagogen en op de hoeken van de straten te staan bidden om door de mensen gezien te worden. Voorwaar, Ik zeg u dat zij hun loon al hebben. 6 Maar u, wanneer u bidt, ga in uw binnenkamer, sluit uw deur en bid tot uw Vader, Die in het verborgene is; en uw Vader, Die in het verborgene ziet, zal het u in het openbaar vergelden. 7 Als u bidt, gebruik dan geen omhaal van woorden zoals de heidenen, want zij denken dat zij door de veelheid van hun woorden verhoord zullen worden. 8 Word dan aan hen niet gelijk, want uw Vader weet wat u nodig hebt, voordat u tot Hem bidt.

Het gebed de Heer 9 Bidt u dan zo: Onze Vader, Die in de hemelen zijt. Uw Naam worde geheiligd. 10 Uw Koninkrijk kome. Uw wil geschiede, zoals in de hemel zo ook op de aarde. 11 Geef ons heden ons dagelijks brood. 12 En vergeef ons onze schulden, zoals ook wij onze schuldenaren vergeven. 13 En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid, tot in eeuwigheid. Amen.

25


Stel je voor dat de directie van jullie school zou besluiten om jullie namen voortaan te veranderen in nummers. Je heet geen Jan meer maar nummer 5. De hele klas bestaat voortaan uit nummers. Je mag elkaar niet meer bij de naam aanspreken. Maar voortaan roep je: ‘Hé, nummer 5! Kom eens!

0 1

2

3 4 5 6 7 8 9 10

Vraag 7 Schrijf op wat je vindt van het plan van de schooldirectie? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ Waarom heb je liever je naam dan een nummer? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ Ben je ook naar een familielid vernoemd? Zo ja, naar wie? ___________________________________________________________________________ Schrijf hieronder je doopnamen, als je die hebt gekregen? Bijvoorbeeld: Adrianus Da Vinci Dromedaris 1._________________ 2._________________ 3. __________________

Informatie: Joden in concentratiekampen kregen een nummer op hun arm getatoeëerd. Hiermee werden zij beroofd van hun naam, hun identiteit. Voortaan waren zij slechts een nummer. Hiermee werd hun bestaan uitgewist.

Informatie In de Bijbel hebben namen bijna altijd een betekenis. Bijvoorbeeld: Johannes betekent ‘God is genadig’. David betekent ‘geliefde’. De naam Jezus is, niet zomaar een naam. We hebben het hier over de Zoon van God. Zijn Naam betekent onder andere: Zaligmaker, Redder en Verlosser. Je naam hoort bij je persoon. Die zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Misbruik iemands naam niet. Ook de Naam van God en Jezus Christus daarom niet leeg, zomaar en zinloos gebruiken. Dan vloeken we!

Vraag 8. Hieronder zie je drie afbeeldingen. Op welke van de drie is de zin ‘onlosmakelijk verbonden’ van toepassing?

1. 2. 3. Plaatje: [ ] Leg uit waarom je dat vindt! __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________

26


Leskaart

9

(verwerking)

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het centrum van Rotterdam plat gebombardeerd. Heel het oude centrum was vernield. Er was één groot gat geslagen. Als herinnering hieraan staat in Rotterdam het beeld van Ossip Zadkine. Zie hieronder.

27

Verwoeste stad Rotterdam

Zadkine

Korte uitleg Toen Adam en Eva(Genesis 3.) de vruchten van de verboden boom aten, werden zij uit het Paradijs gestuurd. Zonde en dood waren het gevolg . Door deze zonde werd als het ware een gat geslagen tussen God en de mens. Dagelijks ervaren wij de gevolgen hiervan in ons eigen leven en in de wereld om ons heen. De Heer Jezus is voor de zonde naar de wereld gekomen. Hij wilde de straf op zich nemen. Om mensen daarvan te verlossen. De Heer Jezus kon daarom als enige zeggen: Ik ben de Weg de Waarheid en het Leven.

De Weg

De Waarheid

Het Leven

De zonde heeft net als in Rotterdam, veel verwoest. Stuk gemaakt. Rotterdam is weer opgebouwd. God wil ook mensen een totaal nieuw leven geven. Een nieuw mens. Dat is de boodschap van het Evangelie!

Vraag 1 Welke twee dingen valt je op als je kijkt naar het beeld van Zadkine?

A. _____________________________ B. ____________________________ Ook in ons taalgebruik klinkt soms de gevolgen van de zonde door. Mensen vloeken met de namen van God en Jezus. De heilige God wordt hiermee ontheiligd. Men kwetst God en mensen die in Hem geloven! En mensen kwetsen ook elkaar met allerlei scheldwoorden! Dat is jammer!

Vraag 2 Wat bedoelen we met het zinnetje: ‘De heilige God wordt ontheiligd.’ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ Vraag 3 Wie heeft de vergeving van zonden mogelijk gemaakt? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________


Voorbeeld 1.

SCHELDEN

Een leerling komt door een verhuizing naar jullie school. Je nieuwe klasgenoot komt uit een arm gezin. Zijn vader is al jaren afgekeurd omdat hij invalide is. Zijn moeder moet regelmatig buitenshuis werken om wat bij te verdienen. Je nieuwe klasgenoot draagt altijd ouderwetse en versleten kleren. Een aantal jongens en meiden uit de klas beginnen hem al snel hiermee te pesten. Ze schelden hem voor alles en nog wat uit. Landloper, zwerver, pyjamabroek, vuilniszak enz..

28 Opdracht voor 2 leerlingen Vraag 4: Hoe zou de nieuwe leerling zich voelen? Welke gevoelens zouden bij dit verhaal passen? Schrijf op jullie stencil waarom je voor deze gevoelens hebt gekozen! _______________________________________________ Voorbeeld 2.

VLOEKEN

Je ouders gaan verhuizen en dat betekent voor jou een andere school. Je ouders kiezen voor een christelijke school. Jullie zijn thuis zelf niet christelijk. Op je nieuwe school beginnen ze de dag met een stukje bijbellezen en gebed. Je hoort dus elke dag een verhaaltje over God en over Jezus. Deze namen waren voor jou wel bekend, alleen niet op de manier zoals de school het bedoeld. Jij gebruikt uit gewoonte deze namen als stopwoord, als je boos bent, als je jezelf bezeerd enz. Eigenlijk sta je er niet eens bij stil als je vloekt. Je hoort het jezelf niet eens meer zeggen. Totdat je op deze school kwam. Als je nu vloekt zeggen je leraren er steeds wat van. Ook een klasgenoot zegt er vaak wat van. Deze leerling zegt dat ze van God en Jezus houdt en vloeken daarom heel erg vindt. Opdracht voor 2 leerlingen Vraag 5: Hoe zou het meisje zich voelen als je weer eens de naam van God en Jezus als vloek gebruikt? Welke gevoelens zouden bij dit verhaal passen? Schrijf op jullie stencil waarom je voor deze gevoelens hebt gekozen! Vraag 6: In vraag 3 vroegen we wie de vergeving van zonden heeft mogelijk gemaakt. Stel dat jij degene was die in deze verhalen vloekte en schold. Zou jij je excuses aanbieden en vergeving vragen? Ja, want __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ Nee, want __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________


Uitleg van de gekozen emoties

Schrijf achter de woorden die jullie bij het verhaal hebben gekozen een korte reactie • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Boos………………………………………………………………………. Frustratie………………………………………………………………… Agressie....................................................................... Onmacht…………………………………………………………………. Stoer……………………………………………………………………….. Irritatie……………………………………………………………………. Pijn……………………………………………………………………….... Benadeeld……………………………………………………………….. Pijn……………………………………………………………………….... Verdriet…………………………………………………………………… Bang……………………………………………………………………….. Onzeker…………………………………………………………………... Eenzaam………………………………………………………………….. Angst…………………………………………………………………….... Onbegrepen…………………………………………………………….. Teleurgesteld……………………………………………………………

Opdracht 2 Bedenk en ontwerp een poster die te maken heeft met je geloof. (zoals hieronder) Bedenk daarbij een passende slogan. Maak de opdracht in groepjes van twee of drie leerlingen.

Een van de posters die de Bond tegen het vloeken heeft ontwikkeld.

29


Leskaart

10

Hieronder staan enkele logo’s afgebeeld.

Stichting tegen zinloos geweld - STZG

KlasseTaal

Stichting tegen zinloos geweld houdt zich bezig met lichamelijk (= fysiek) geweld. KlasseTaal richt zich meer op geweld met woorden (=verbaal) en ook wel met non-verbaal (=gebaren) geweld. Zie leskaart 5. Vraag 1 KlasseTaal heeft twee woorden aan elkaar geplakt: Klasse en Taal. Wat wil dit logo duidelijk maken? 1.__________________________________________________________________________ 2.__________________________________________________________________________ Opdracht: Bedenk in tweetallen een nieuw logo voor KlasseTaal! Laat jullie logo aan de klas zien en leg de betekenis ervan uit! Hieronder staan 2 voorbeelden. Leg de betekenis van de voorbeeldlogo’s hieronder eens uit! ___________________________________________________________________________

_________________________________________________________________ _________________________________________________________________

Club ZONIET !

Vraag 2

Club GeenKabaalTaaL

30


Wat is de betekenis van het woord respect? Zoek eventueel de betekenis op in het woordenboek. ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ Opdracht Bedenk een slagzin met het woord respect erin. Zie enkele voorbeelden hieronder. ___________________________________________________________________________

31

Vraag 3 De vroegere Premier Balkenende heeft jaren geleden gezegd: ‘Fatsoen moet je doen!’ Wat is het verschil

tussen respect en fatsoen. Gebruik eventueel een woordenboek.

Respect is: _______________________________________________________ Fatsoen is: _______________________________________________________

Opdracht: Schrijf in een paar zinnen op wat je van deze lessen hebt geleerd!

_________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ Vraag 4 Als ik vloek en/of scheld, dan doe ik dat: O automatisch (uit gewoonte) O om af te reageren O stoer te doen O mee te doen O anders, ………………………………………………. Vraag 5 Vóór deze lessen wist ik het verschil niet tussen vloeken en schelden! [ ] ja Opdracht: Ga je na deze respectlessen zelf wat aan je taalgebruik veranderen?

[ ] nee


[ ] ja

[ ] nee

[ ] weet ik nog niet

Leg hieronder eens uit waarom je gekozen hebt voor een van de drie antwoorden? [ ] ja. Omdat, ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ [ ] nee. Omdat, ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ [ ] weet ik nog niet. Omdat, ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ Opdracht: Verzorg een spreekbeurt voor je klasgenoten over het werk van KlasseTaal. 1

Bedankt!

Namens KlasseTaal

1

Via onze website: www.KlasseTaal.nl kun je een spreekbeurtpakket VO aanvragen.

32

k - onderbouw. Lesbrief onderbouw VMBO - KlasseTaal

Recommend Documents