Juni Voorwoord

Juni 2015 2015-1 Voorwoord

Het is mij een groot genoegen de eerste gezamenlijke Nieuwsbrief Medische Psychologie AMC-VUmc bij u te introduceren. Een bijzonder moment. Twee afdelingen, één missie: patiënten onder behandeling in AMC/VUmc helpen optimale medische uitkomsten en levenskwaliteit te bereiken. Daartoe bieden we diagnostiek en zorg aan patiënten in aanvulling op de medische behandeling, verrichten we wetenschappelijk onderzoek en geven we onderwijs aan artsen in opleiding, psychologen en andere professionals. Beide afdelingen geven daar op locatie hun eigen invulling aan, met andere accenten. De organisatie van beide afdelingen is ietwat verschillend, zoals bekend, maar het “DNA” van beide afdelingen komt in grote mate overeen, zo heb ik zelf kunnen vaststellen na zo’n 10 maanden gedeeld afdelingshoofdschap. Geleidelijk aan zullen beide afdelingen integreren, zo is het doel. Het is dan ook niet meer dan logisch een gezamenlijke Nieuwsbrief uit te brengen. Zo houden wij elkaar én de buitenwacht op de hoogte van onze activiteiten aan beide kanten van de Amstel. Het ligt in de bedoeling de gezamenlijke Nieuwsbrief 3 maal per jaar te laten verschijnen. Veel dank gaat uit naar Petra Lantink, Monique van Loon en Patricia Logtenberg voor alle inzet en de fraaie lay-out. Met kleur is aangegeven van welke kant van de Amstel het bericht afkomstig is. De couleur locale. Veel leesplezier en alvast een mooie zomer toegewenst. Frank Snoek

Onderwerpen in dit nummer - Alliantienieuws - Collega’s over de Amstel; even kennismaken - Save the date - Onderzoek, presentaties - Awards/subsidies - Patiëntenzorg - Onderwijs - Personele mutaties - Promoties - Medische Psychologie in de publiciteit - Publicaties Juni 2015

Redactie Petra Lantink ([email protected]) Patricia Logtenberg ([email protected] Monique van Loon ([email protected] Tel: 020-566730 (Petra Lantink AMC)

Nieuwsbrief MP over de Amstel

pagina 1

ALLIANTIE NIEUWS

Waar staan we? We zijn op weg naar uiteindelijke integratie van beide afdelingen. Wanneer dat precies zal zijn is moeilijk te zeggen, maar er zijn in de afgelopen maanden weer mooie stappen gezet. Zo hebben de senior onderzoekers uitgebreid met elkaar kennisgemaakt en zijn gezamenlijke mogelijkheden verkend. In het najaar zal een gemeenschappelijke onderzoeksdag worden georganiseerd waarbij promovendi en junior onderzoekers in de gelegenheid worden gesteld om te ’daten’ en van elkaars projecten kennis te nemen. Ten aanzien van onderwijs is er al de nodige interactie tussen beide onderwijssecties en staat een gezamenlijk onderwijsdag op de rol voor het najaar. De beide secties patiëntenzorg volwassenen hebben nader met elkaar kennisgemaakt en de interactie tussen de ‘zorg’ psychologen van beide afdelingen zal verder intensiveren in de komende maanden. Al langere tijd is er samenwerking tussen beide afdelingen op het gebied van elektronische dossiervoering (EVA) en gaat supervisie van GZ-psychologen in opleiding met elkaar gedeeld worden. In aanloop naar de volgende fase in de alliantie zullen we (onze) speerpunten van academische zorg en zorg-gerelateerd onderzoek nader onder de loep nemen. Er staan ons immers belangrijke verschuivingen te wachten in het zorgaanbod in beide UMC’s en budgetten staan onder druk. Dit vraagt van ons, zowel medische psychologie als medisch maatschappelijk werk, bezinning op de inhoud van ons zorgaanbod en de inrichting van onze zorgprocessen. Dit biedt ook kansen voor innovatie en onderzoek. Dat we inzetten op versterking van de onderzoekslijn ‘Psychologischeen gedragsinterventies ‘ is logisch. Sinds 1 januari 2015 zijn de klinisch neuropsychologen prof. Ben Schmand en dr. Gert Geurtsen in AMC als sectie klinische neuropsychologie aangehaakt bij de afdeling medische psychologie en werken uiteraard nauw samen met de sectie neuropsychologie van VUmc onder leiding van dr Martin Klein. En vers van de pers: per 1 september a.s. zal dr. Kim Oostrom, klinisch neuropsycholoog en sectiehoofd pediatrische psychologie VUmc prof. Martha Grootenhuis opvolgen als hoofd van de Psychosociale Afdeling (PSA) in het AMC. De PSA is een subafdeling van de Kindergeneeskunde, waaronder vallen kinderpsychologen, pedagogisch medewerkers, maatschappelijk werkers en onderzoekers. Kim zal een dag per week aanwezig zijn op locatie VUmc. De sectiehoofdtaken worden overgenomen per 1 september door collega Alice van Dijk-Lokkart, klinisch psycholoog/psychotherapeut. Alice heeft in de afgelopen jaren al ervaring opgedaan als plaatsvervangend sectiehoofd. We zijn verheugd met beide benoemingen. Hiermee is weer een volgende stap gezet in de voorgenomen oprichting van het Vrouw Kind Centrum Amsterdam én zijn de banden tussen het VKC en de medische psychologie nog verder aangehaald.

Juni 2015


pagina 2

Collega’s over de Amstel; even kennismaken

Marleen Kunneman, [email protected] AMC

Achtergrond/opleiding Opgeleid als Klinisch linguïst, (bijna) gepromoveerd in Medische besliskunde Werkzaam bij het AMC sinds 1 april 2015 als Post-doc onderzoeker op het gebied van artspatiënt communicatie en (gedeelde) besluitvorming. In het ABIDE-project (samenwerking met VUmc) onderzoek ik of en hoe patiënten met geheugenklachten worden betrokken bij de keuze om te testen op de ziekte van Alzheimer, en hoe testresultaten worden gecommuniceerd. Mijn doel voor de komende jaren is om niet te veel tijd te besteden aan het formuleren van doelen. Als ik thuiskom, dan vliegen de avonden voorbij! Mijn zaterdagen zijn redelijk heilig, dan word ik eerst met een uitgebreid ontbijt verwend. Daarna gaan we naar de markt, visje eten, Leidsch Dagblad lezen bij de koffietent, en evt nog tuinieren of naar het strand. Op dit moment lees ik ‘Het slimme onbewuste’ van Ap Dijksterhuis, over denken (en beslissen!) met gevoel. Een aanrader! Mijn favoriete vakantiebestemming is een plek met prachtige natuur en weinig mensen. Belangrijke ingrediënten: wijn/champagne, kaas, goede boeken, fiets, slippers. Belangrijke exgrediënten: Telefoon/internet. Tot nu toe is Quiberon of Ile d’Yeu favoriet, maar misschien na deze zomer Värmland. Ik wil de collega’s aan de andere kant van de Amstel het volgende van het AMC laten zien : mijn uitzicht is niet heel bijzonder, maar het mooiste is om de wolken in de ruiten van de overburen te zien.

Juni 2015

Jay Fieldhouse, [email protected] VUmc

Achtergrond/Opleiding Bachelor Psychologie en Master Neuropsychologie aan de Universiteit Utrecht. Werkzaam bij het VUmc sinds maart 2015. als onderzoeksmedewerker/neuropsycholoog. Ik werk mee aan een internationaal onderzoek naar de lange termijn overleving (>5 jaar) van glioblastomen, getiteld; ‘Molecular genetic, hostderived and clinical determinants of long-term survival in glioblastoma’ van het Brain Tumor Funders’ Collaborative en de European Organisation for Research and Treatment of Cancer. Binnen dit project verzorg ik de dataverzameling van het neurocognitief functioneren en de kwaliteit van leven. Mijn doel voor de komende jaren is een mooie combinatie vinden tussen wetenschappelijk onderzoek en klinische praktijk. Ik wil mij graag verder ontwikkelen in de vorm van een opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog en mogelijk een promotietraject. Als ik thuiskom, dan zet ik muziek op en houd ik van uitgebreid koken. Op dit moment lees ik ‘Paaz’ van Myrthe van der Meer. Een favoriete vakantiebestemming heb ik niet zo zeer. Ik ontdek graag landen waar ik niet eerder ben geweest. Verder heb ik mooie herinneringen aan een rondreis door Sri Lanka, India, Nepal, Thailand en Indonesië. Ik wil de collega’s aan de andere kant van de Amstel het volgende van het VUmc laten zien: het Alzheimercentrum; een onderdeel van de afdeling Neurologie waarin een team van specialisten uit diverse disciplines werkt aan patiëntenzorg en wetenschappelijk onderzoek op het gebied van dementie. Gedurende mijn stage bij de sectie Neuropsychologie mocht ik wekelijks bijdragen aan de diagnostiek binnen dit bijzondere centrum.


pagina 3

Save the date

Vrijdag 25 september 2015 om 16.00 uur in Aula van de Oude Lutherse Kerk aan het Spui de oratie van prof.dr. Ellen Smets ter gelegenheid van haar benoeming tot hoogleraar Medische Communicatie bij de afdeling Medische Psychologie van het Academisch Medisch Centrum Donderdag 19 november 2015 symposium en aansluitend receptie ter gelegenheid van het afscheid van Mart Calff, hoofd patiëntenzorg AMC. Vrijdag 20 november 2015 Symposium ter gelegenheid van 60 jaar medische psychologie Radboudumc Nijmegen. Dinsdag 24 november 2015 om 12.00 uur hoopt Marc Jacobs (AMC) zijn proefschrift ‘Supporting patients in obtaining and oncologists in providing evidence-based health-related quality of life information prior to and after esophageal cancer surgery’ in de Agnietenkapel te mogen verdedigen.

Juni 2015


pagina 4

ONDERZOEK PRESENTATIES (VUmc) Frank Snoek 24-25 april Workshop: Technology as a motivator: Getting the best from what we have got. International Forum for the Advancement of Diabetes Research and Care (IFADRC), Meeting, Athene, Griekenland. Sectie gender en seksuologie 16 januari Baudewijntje Kreukels. Sex hormones, gender identity and the brain - Studies in adolescents and adults with gender dysphoria. Dutch Endocrine Meeting 2015, Noordwijkerhout. 19 februari

Baudewijntje Kreukels. Sex hormones, gender identity and the brain - Studies in youth with gender dysphoria. Amsterdam Kinder Symposium, DelaMar Theater, Amsterdam..

13 maart

Nieder, TO, Richards, C, Thomas Steensma. Workshop: Genderqueerness and Transgender Health Care, EPATH Conference, Ghent, Belgium.

14 maart

Thomas Steensma. The Year in Review: Children and Adolescents, EPATH Conference, Ghent, Belgium.

18 april

Tim van de Grift. de Vries ALC, Cohen-Kettenis, PT, Kreukels BPC. Dsd-life; European research on medical treatment and quality of life of people with an intersex/DSD condition. An update. Algemene Leden Vergadering, DSD, Driebergen.

Sectie klinische neuropsychologie 17 april Martin Klein. What we know about cognitive functioning following treatment of low-grade gliomas. Stages in Neuro-oncology, 8th National Theoretical and Practical Course, Turin, Italy. 22-24 mei

Martin Klein. How do we define consciousness after what we have learned from awakecraniotomies? 3rd Global Conference on Perioperative Medicine. Care of the Cancer Patient, Amsterdam.

29 mei

Martin Klein. Preoperative and postoperative cognitive functioning in patients with meningiomas. Spring Meeting of the Dutch Society of Neurosurgery, Garderen,

Juni 2015


pagina 5

ONDERZOEK PRESENTATIES (AMC) 21 mei

Lyonne Zonneveld. Pijn door je brein Café Scientifique, Editie Pijn door je brein, Amsterdam.

20 maart

Ellen Smets. Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? NVPO Congres Utrecht

6 januari

Leonie Visser, A video vignettes methodology: analogue patients’ psychophysiological responses to cancer information, 4th conference of the Association for Researchers in Psychology and Health (ARPH), Ghent, Belgium

14 februari

Leonie Visser. Using psychophysiology in a video vignettes design with analogue patients: methodological issues Verona Network on Sequence Analysis – the XIII Invitational Workshop, Verona, Italy

5 februari

Willem Eijzenga. All in the Familly, Efficacy of telephone counseling to support cancer genetic counselees in informing their relative, A randomized controlled trial 4th conference of the Association for Researchers in Psychology and Health (ARPH), Ghent, Belgium

5 februari

Sabrina Brugel. The effect of gaze and body orientation on our perception of clinical empathy, Association for Researchers in Psychology and Health (ARPH), Ghent, Belgium

5 februari

Sabrina Brugel. Improving Shared Decision Making in Palliative Oncology: A Patient Communication Aid (CHOICE), Association for Researchers in Psychology and Health (ARPH, poster, Ghent, Belgium

Sectie klinische neuropsychologie 18 maart Gert Geurtsen. Criteria for mild cognitive impairment in Parkinson’s Disease: current status and predictive value for Parkinson’s Disease Dementia Joint meeting Nederlandse Vereniging voor Neuropsychologie en Britisch Neuropsychological Society, London, England 30 april

Gert Geurtsen. Cognitieve stoornissen na een CVA . Boerhave cursus ‘Na een CVA, hoe werkt dat? Omgaan met onzichtbare gevolgen van niet aangeboren hersenletsel’ LUMC, Leiden

18 april

Ben Schmand. Evolution of cognitive dysfunction in Parkinson’s disease. 9. Deutscher Parkinson Kongress, Berlin Germany

24 april

Ben Schmand. Improving the early diagnosis of Alzheimer’s disease and other dementias, V. konference Neuropsychiatrického fora, Prague,Czech Republic

Juni 2015


pagina 6

AWARDS/SUBSIDIES (VUmc) Erkenning voor onderzoek naar slapeloosheid en stemming De European Research Council (ERC) heeft de prestigieuze Advanced Grant van twee miljoen euro toegewezen aan prof. Eus van Someren van het Nederlands Herseninstituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen (KNAW). Eus is tevens deeltijd verbonden aan de afdeling medische psychologie en MMW van het VUmc. De EU erkent hiermee het belang van het hersenonderzoek naar chronische slapeloosheid dat Eus samen met zijn onderzoeksteam en 15.000 vrijwilligers van slaapregister.nl de afgelopen jaren op de kaart heeft gezet. Slapeloosheid vergroot het risico op depressie: maar liefst 13% van degenen die er chronisch last van heeft, ontwikkelt binnen een jaar een depressie. Samen met de vrijwilligers van slaapregister.nl gaat de onderzoeksgroep nu uitzoeken waarom een deel van de slapelozen een verhoogd risico heeft op het ontwikkelen van een depressie en wat de beste interventie is om dit te voorkomen. Sectie medische neuropsychologie De sectie medische neuropsychologie participeert met de afdeling neurologie sinds begin dit jaar in een internationale studie getiteld: “The Brain Tumor Funders Collaborative: Molecular genetic, host-derived and clinical determinants of long-term survival in glioblastoma”. Binnen deze studie die gaat lopen in de VS, Europa en Australië wordt onderzocht welke factoren voorspellend zijn voor de 5-jaars overlevers van een glioblastoom. Dit is de meest kwaadaardige primaire hersentumor, met een mediane overleving slechts 12 maanden. Jay Fieldhouse, neuropsycholoog, zal de komende twee jaar van 26 centra in 9 landen de gegevens over het cognitief functioneren en kwaliteit van leven van deze patiënten verzamelen. Sectie gender en seksuologie: 7 februari Tim van de Grift. Award for the best presentation on psychosexual, gender & sexology, ESSM: Tim van de Grift, Cohen-Kettenis, PT, De Cuypere, G, Richter-Appelt, H, Haraldsen, IR & Baudewijntje Kreukels (2015). A network approach to body satisfaction in gender dysphoria. European Society for Sexual Medicine (ESSM) congress, Copenhagen, Denmark, February 2015. 8 juni

Juni 2015

Tim van de Grift. Awarded travel grant & DSD training school; holistic care and research in DSD: an interdisciplinary and collaborative approach with long term perspective. COST European Commission education network.


pagina 7

AWARDS/SUBSIDIES (AMC) Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw

Onze emeritus-hoogleraar Hanneke de Haes kreeg op 24 april een lintje. En niet zomaar een lintje, maar de allerhoogste onderscheiding die er is: ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Hanneke was 20 jaar lang hoofd van de afdeling Medische Psychologie. Zij maakte zich altijd sterk voor een goede communicatie tussen arts en patiënt. De kwaliteit van leven van patiënten stond bij haar voorop. Hanneke zorgde ervoor dat medische psychologie een grotere rol kreeg binnen de geneeskunde. Mede dankzij haar vele werk als hoogleraar en hoofd van de Afdeling Medische Psychologie is de plaats van de medische psychologie niet meer weg te denken uit de geneeskunde. Hanneke leverde, als nationaal en internationaal gerespecteerd onderzoeker, een belangrijke bijdrage aan het verhogen van de kwaliteit van leven en het verbeteren van de communicatie bij lichamelijk zieken in het algemeen en patiënten met kanker in het bijzonder. Bovendien is onder haar leiding in de geneeskundeopleiding een prominente plaats ingeruimd voor het onderwijs in de psychologie van de geneeskunde en de arts – patiënt relatie.

Subsidies Development of Parkinson’s Neuropsychological Battery (PNB) Michael J. Fox Foundation - 63780 Dollar (dr. G.J. Geurtsen co-applicant) Flipped classroom: modeling videos ter voorbereiding op een practicum Gedeelde Besluitvoering Grassroots (ICT-Onderwijs UvA )- 1000 euro (dr. I. Henselmans, first applicant) Information giving and symptom distress: Translating experimental research on information giving skills into online training for oncologists. Alpe d’HuZes-KWF - 282.531 euro (Prof. dr. E.M.A.Smets, first applicant)

Juni 2015


pagina 8

PATIËNTENZORG door Frank Snoek Na jaren van praten over een ‘eigen’, centrale polikliniek MP en MMW, lijkt het er dan echt van te gaan komen. Er is uitzicht op een centrale locatie MP & MMW op de poli. Waarschijnlijk geïntegreerd met receptie M op de polikliniek (inwendige geneeskunde). Er worden een stuurgroep en projectgroep ingericht om samen met een architect de wensen van de afdeling in kaart te brengen en om te zetten in een plan van aanpak. Het ligt in de verwachting dat de nieuwe poli, waarbij het de bedoeling is om alle zorgpsychologen en MMW-ers VUmc bij elkaar te brengen, in de loop van 2016 gerealiseerd gaat worden. Aan de AMC kant is alle poliklinische ondersteuning ondergebracht bij divisie P, die nu ook de medische psychologie gaat faciliteren met een ‘eigen’ polikliniek. Mede vanwege de invoering van epic (oktober 2015) is de verhuizing naar deze nieuwe poli spreekkamers voorzien in januari 2016.

ONDERWIJS Nieuwe bachelor én nieuwe master (VUmc) door José van der Kreeke In september 2015 zal de nieuwe bachelor met een nieuwe invulling voor jaar 1 en 2 van start gaan. In 2016 zal ook jaar 3 veranderen, in semester 3.1. wordt dan een minor ingevoerd. Hieronder volgen de veranderingen voor de medische psychologie: Jaar

Onderwijs

Verantwoordelijke docent MP

Bachelor 1

De cursus Leren dokteren verschijnt in vernieuwde vorm en gaat heten: Arts en patiënt 1 - Soma en Psyche

Emma Collette

Bachelor 2

De vier practica waaraan pediatrische psychologie een bijdrage levert in de cursus Groei en Ontwikkeling zullen op kleine onderdelen aangepast worden

Alice van Dijk

Bachelor 2

De cursus Sekse, seksualiteit en relaties verschijnt in vernieuwde vorm en gaat heten: Sekse en seksualiteit: een (biomedisch) levensloopperspectief

Luk Gijs

B1 t/m B3

De practica van de Leerlijn communicatie komen deels op een andere plek en worden inhoudelijk aangepast aan de cursussen waar de practica bij horen.

B1 Jessica Jeltes B2 Maaike Matulewicz B3 Lianne Both

B1

Vanuit de Leerlijn reflectie wordt een nieuw terugkompracticum tijdens de zorgstage geprogrammeerd (reflectie op ervaringen)

Veronica Selleger

Per september zal ook de nieuwe master van start gaan. De drie weken durende intensieve trainingsperiode (M1.0) zal met kleine veranderingen blijven bestaan. Het onderwijs ter voorbereiding op de stages zal voortaan in de leerhuizen van perifere opleidingsziekenhuizen gegeven worden. Slechts op enkele dagen per jaar zullen de coassistenten centraal onderwijs in het VUmc volgen. Hierdoor zal een deel van de practica die wij geven komen te vervallen. De intervisiebijeenkomsten zullen voortaan vanaf het eerste masterjaar gegeven worden, in totaal 7 bijeenkomsten verspreid over de master.

Juni 2015


pagina 9

Nieuwe practica (VUmc) door José van der Kreeke Afgelopen periode zijn de volgende nieuwe practica ontworpen. Deze practica worden positief geëvalueerd en blijven bestaan in de nieuwe master. Weerbaarheid en grenzen. De les gaat over seksuele intimidatie en ander intimiderend gedrag van zowel patiënten als (toekomstige) collega’s (o.a. stafleden en aios). De les is ontwikkeld naar aanleiding van het onderzoek van het Nederlands studenten platform naar seksuele intimidatie (2013). Ongeveer 20 % van de studenten krijgt hiermee te maken. (Ontwikkelaars: Naomi Ehrlich, Doortje Roosdorp, Veronica Selleger) Samenwerken. In de master moeten de studenten samenwerken in vaste groepen. Uit gegevens van de masteropleiding en studieadviseurs blijkt dat binnen deze groepen regelmatig conflicten ontstaan. Verschillen in persoonlijkheden, werkdruk en concurrentie lijken hierin beïnvloedende factoren te zijn. Uit de literatuur blijkt dat de samenwerking binnen een medisch team invloed heeft op de medische uitkomst voor een patiënt.(ontwikkelaars: Doortje Roosdorp, Maaike Matulewicz, Naomi Ehrlich) Disclosure: studenten voeren een gesprek met patiënt (acteur) over een incident in de zorgverlening. Gebaseerd op de GOMA richtlijn (Gedragscode Openheid medische incidenten: betere afwikkeling Medische Aansprakelijkheid): wat komt aan de orde en hoe komt het aan de orde? De les is interprofessioneel van opzet: studenten geneeskunde en VIO’s (verloskundigen in opleiding) volgen samen de les. (ontwikkelaars: Naomi Ehrlich, Albert Wenisch) Voor informatie over onderwijs/het nieuwe curriculum: José van de Kreeke [email protected].

Cursus Arts Patiënt 1 Soma & Psyche (VUmc) door Emma Collette In de bachelor geneeskunde bleef het theoretisch onderwijs altijd onderbelicht. Met de gereviseerde cursus Arts Patiënt 1 (voorheen Leren Dokteren) wordt beter zichtbaar dat medische psychologie niet alleen bijdraagt aan vaardighedenonderwijs, zoals in de MCV-lijn, maar ook aan het begrijpen van gedrag in het geneeskundig proces. Bovendien is inmiddels duidelijk dat wij ook een ‘hard’ klinisch vak zijn. Wil men psychopathologie bij de patiënt herkennen en betrekken bij het proces van klinisch redeneren, dan zal men ook theoretische kennis moeten hebben van de gezonde psychologische ontwikkeling van de mens van geboorte tot de dood en van psychologische verklaringsmodellen van normaal en afwijkend gedrag. Ook vindt dit jaar een herziening van het mastervak Medische psychologie voor masterstudenten Klinische psychologie plaats. Met betrekking van prof.dr. Ellen Smets van het AMC (medische psychologie) en prof.dr. Irma Verdonck van de FPP VU is een aanzet gedaan tot een verdergaande diepgang van het vak en versterking van de banden op het gebied van onderwijs.

Juni 2015


pagina10

Vernieuwde Canon Psychologie (AMC) door Marcel Fabriek en Mirjam Sprangers In 2011 heeft de afdeling Medische Psychologie de opdracht gekregen een ‘rode draad’ (medische) psychologie te ontwikkelen, inclusief afsluitend tentamen voor 1e jaars geneeskunde studenten. De omvang van deze ‘canon’ werd vastgesteld op 28 uur = 1 EC. De beschikbare tijd is ingevuld met hoorcolleges en verplichte studiestof (hoofdstukken uit Handboek Medische Psychologie onder redactie van Kaptein en anderen, 2010). Sinds voorjaar 2012 hebben wij de Canon gegeven. Omdat zo’n college cyclus moet groeien, wij, maar ook de studenten niet helemaal tevreden waren met de inhoud, hebben we in samenspraak met Frank Snoek en Pythia Nieuwkerk de aanpak en inhoud enigszins gewijzigd. Daarbij formuleerden we expliciet een aantal inhoudelijke en didactische uitgangspunten. Onderwerp 1. Kan geneeskunde zonder psychologie?

Docenten Frank Snoek en . Mirjam Sprangers

Inhoud - Belang van psychologische kennis, geïllustreerd aan de hand van denkfouten bij medische beslissingen - Belang van verschillen tussen patiënten bij aanbieden van zorg, geïllustreerd aan de hand van verschillen in - Veerkracht - Hechtingstijl - Leefstijl - Vooruitblik op de Canon college cyclus

2. Ellen Smets Symptoomperceptie

- Het verschil tussen symptomen en klachten - Relatie tussen ziekte en klachten - Het belang van somatische informatie, aandacht en interpretatie

3. Stress & gezondheid

Ellen Smets en Etienne Verheijck

- Belang van stress en de relatie met coping - Individuele verschillen in coping-strategie - De relatie tussen stress cognities, gedrag, emoties en fysiologische veranderingen - De relatie stress en gezondheid

4. Cognities en gedrag bij ziekte: de rol van overtuigingen

Frank Snoek

- Korte inleiding over de rol van overtuigingen/’beliefs’ van patiënten op hun gezondheidsgedrag - Vanuit Denken-Voelen-Doen (DVD) model wordt getoond op welke wijzen adaptatie aan een ziekte mank kan gaan en welke aangrijpingspunten er zijn om te interveniëren als de patiënt er zelf niet uitkomt. - Illustraties van therapieën, inclusief e-therapie, bij patiënten met diabetes en andere chronische aandoeningen.

5. Pediatrische psychologie: Van kind naar transitie

Alice van Dijk en Martha Grootenhuis

- Het belang van hechtingstheorie bij neonaten, geïllustreerd aan de hand van videomateriaal - Handvatten om artsen zo goed mogelijk te begeleiden bij de ondersteuning van zieke kinderen in verschillende leeftijdsfasen - Illustraties van internet programma’s om kinderen en adolescenten te ondersteunen bij hun ziekte

6. Kwaliteit van Leven

Mirjam Sprangers

- Omschrijving van kwaliteit van leven - Manieren om kwaliteit van leven te meten - Redenen waarom je kwaliteit van leven moet meten in medisch onderzoek, geïllustreerd aan de hand van voorbeelden

7. Biologische psychologie: nature vs. nurture

Meike Bartels

- Basisprincipes van tweelingen onderzoek - Relatie genen, omgevingsinvloeden, levensstijl en volksgezondheid - Relatie geluk, genen en omgeving

Juni 2015


pagina11

8. Neuropsychologie: brein, cognitie en functie 9. Psychische problemen en ziekte: oorzaak en gevolg

Ben Schmand,

Lyonne Zonneveld en Dorine van Woerden

- Inleiding in neuropsychologische principes - De invloed van ziekte en geneeskundig handelen op het brein - Inzicht en illustraties in het meten van cognitief presteren: wat kan een patiënt (nog) wel, wat niet (meer) - Onbegrepen medische klachten: oorzaak, gevolg en prevalentie - Groepstherapie geïllustreerd aan de hand van film - Post-traumatische stress in het ziekenhuis: oorzaak, gevolg, prevalentie - Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) therapie, geïllustreerd aan de hand van casus

De belangrijkste aanpassing echter was dat we meer dan voorheen experts uitnodigden om over hun vakgebied te laten vertellen en we hiermee een breder scala aan onderwerpen konden aanbieden (zie onderstaand overzicht). Mede dankzij de inbreng van Frank Snoek, Ellen Smets, Etienne Verheijck, Alice van Dijk, Martha Grootenhuis, Meike Bartels, Ben Schmand, Lyonne Zonneveld en Dorine van Woerden konden wij een interessante serie colleges aanbieden. Althans dat vinden wij. Nu nog de evaluatie van de studenten afwachten. Cursus ’Communication with patients’ voor de Graduate School (AMC) door Kirsten Douma en Marij Hillen

( Bronvermelding: http://icord.org/our-facility/laboratories/)

Promovendi binnen het AMC krijgen in hun onderzoek vaak met patiënten te maken. Niet al deze onderzoekers zijn echter tijdens hun opleiding getraind in de omgang met patiënten. Zij vinden het daarom lastig om te gaan met complexe communicatieve situaties binnen het onderzoek. Vanuit de AMC Graduate School kwam daarom het verzoek om een cursus te ontwikkelen die onderzoekers helpt beter te communiceren met patiënten. Op 16 april 2015 verzorgden dr. Kirsten Douma en dr. Marij Hillen namens de afdeling Medische Psychologie van het AMC voor het eerst de cursus ’Communication with patients’. Een ochtend lang werd uitleg gegeven over communicatietheorie en vaardigheden, vond intervisie plaats aan de hand van door de cursisten aangeleverde casuïstiek en werd uitgebreid geoefend met behulp van een simulatiepatiënt. Daarbij werd specifiek ingegaan op de dillema’s waar onderzoekers tegen aan lopen, zoals bijvoorbeeld het spanningsveld tussen het belang van het onderzoek en het belang van de patiënt, het evenwichtig en duidelijk presenteren van onderzoeksinformatie aan patiënten en het omgaan met emoties van patiënten in een onderzoeksetting. De cursisten leverden interessante casuïstiek aan. We oefenden met vragen als: Hoe kap ik een patiënt af als mijn interview dreigt te ontsporen? Hoe stel ik de verwachtingen bij van patiënten die meedenken over de uitvoering van onderzoek? Hoe informeer ik een kwetsbare patiënt over het onderzoek zonder hem of haar onder druk te zetten? De cursus werd heel positief ontvangen, met name het oefenen met een simulatiepatiënt werd zeer op prijs gesteld. ‘Communication with patients’ zal in de toekomst een- à tweemaal per jaar worden aangeboden. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Kirsten Douma: [email protected]

Juni 2015


pagina12

PERSONELE MUTATIES (nieuw en uit dienst) VUMC In dienst per 1 januari Suzanne Slagt, psychologisch medewerker, sectie gender en seksuologie 1 februari Thomas Wieringa, onderzoeker in opleiding, onderzoek diabetes 9 februari José van Alem, medisch maatschappelijk werker, sectie medisch maatschappelijk werk 15 maart Sanne de Geus-Driessen, medisch psycholoog, sectie klinische psychologie 16 maart Patricia Logtenberg, secretaresse van Frank Snoek 17 maart Jay Fieldhouse, neuropsycholoog, sectie medische neuropsychologie Uit dienst per: 1 maart Mieke Ouwendijk, junior researcher, sectie pediatrische psychologie 15 maart Marlies Oremus, medisch psycholoog, sectie klinische psychologie. Marlies is met haar man naar Zuid-Afrika verhuisd. 1 april Renate Hoogland, secretaresse van Frank Snoek. 1 mei Jogien Stoker, medisch psycholoog, sectie klinische psychologie Jogien heeft een nieuwe baan gevonden bij het AVL. Geboren op: 3 januari 5 februari 17 februari 27 februari

Emma, dochter van Thomas Steensma en Cathrine van Eeghen Billy Toon Gemma, zoon van Tinka en Martijn Starre-Bröring Bedia, dochter van Emine Kayan en Mehmet Acun Bent, zoon van Manon Meijer en Jeroen Hoogendoorn

AMC In dienst per 1 maart Marleen Kunneman, Post-doc onderzoeker op het gebied van arts-patiënt communicatie en (gedeelde) besluitvorming Uit dienst per 1 maart Marc Jacobs, OIO Marc heeft een nieuwe baan gevonden bij Pharmerit International te Rotterdam als consultant Outcomes Research. 15 maart Willem Eijzenga, tijdelijke post-doc

PROMOTIES VUmc: 11 mei 2015 Promovendus: Florien Boele

AMC: 22 mei 2015 Promovendus: Joost Raaphorst

Proefschrift: ‘Towards improving health-related quality Proefschrift: ‘Cognition and behavior in motor neuron of life in glioma patients and their informal caregivers’. disease’. Promotoren: prof.dr. J.J. Heimans en prof.dr. I.M. Verdonck-de Leeuw Copromotoren: dr. M. Klein en dr. J.C. Reijneveld

Juni 2015

Promotoren: prof.dr. M.de Visser en prof.dr. B.A. Schmand B. A Copromotor: dr. M.J. van Tol


pagina13

MEDISCHE PSYCHOLOGIE IN DE PUBLICITEIT (artikelen zijn op te vragen bij de redactie) AMC In het Parool van 21 maart 2015 in het artikel ‘De moed om niet meer te vechten’ in het interview met Geeske Hendriksen wordt verwezen naar proefschrift van Nelleke Koedoot uit 2003 ‘Against a sea of troubles. Choosing between palliative chemotherapy and watchful wating’. In het CCMO-jaarverslag 2014 een interview met Hanneke de Haes met als onderwerp ‘De kwaliteit van leven verdient meer aandacht in wetenschappelijke publicaties’. In Psychosociale Oncologie, jaargang 23, nr. 1, ‘Oncologie in perspectief: Focus op kwaliteit’. Verslag van het AVL-symposium door Leonie Visser. In Psychosociale Oncologie, jaargang 23, nr. 1, ‘Van onderzoek naar actie- een warme nazomer in Lissabon’.Verslag van IPOS-congres door Kirsten Douma. In De Dokter, Ledenblad van de Landelijke Huisartsen Vereniging, februari 2015, ‘Euthanasie’. Interview met o.a. Mart Calff. VUMC Frank Snoek werd op 15 mei 2015 geïnterviewd door Radiostation ABC Sydney (Australië) naar aanleiding van zijn publicatie in The Lancet Diabetes and Endocrinology over depressie bij diabetes. Annelou de Vries, Baudewijntje Kreukels en Daniel Klink zijn geïnterviewd voor een artikel over adolescenten met genderdysforie, dat op 28 januari is verschenen in Le Monde Science & Medicine. Des ados entre deux genres (door Lise Barneoud). Annelou de Vries, Thomas Steensma en Daniel Klink zijn geïnterviewd voor een artikel in de Italiaanse krant Corriere della Sera (door Elena Tebano), verschenen op 24 februari 2015, eveneens over de behandeling van adolescenten met genderdysforie.

Juni 2015


pagina14

PUBLICATIES (VUmc) van januari t/m mei PSYCHOSOCIALE DIABETOLOGIE Artikelen Snoek FJ, Bremmer MA, Hermanns N. Constructs of depression and distress in diabetes: time for an appraisal. The Lancet Diabetes and Endocrinology. Published online May 18, doi: http://dx.doi.org/10.1016/S2213-8587(15)00135-7 Rutte A, Welschen LM, van Splunter MM, Schalkwijk AA, de Vries L, Snoek FJ, Enzlin P, Nijpels G, Elders PJ. Type 2 Diabetes Patients' Needs and Preferences for Care Concerning Sexual Problems: A Cross-Sectional Survey and Qualitative Interviews. J Sex Marital Ther. 2015 Apr 7:1-14. E-pub. doi:10.1080/0092623X.2015.1033578 Nobis S, Lehr D, Ebert DD, Baumeister H, Snoek F, Riper H, Berking M. Efficacy of a web-based intervention with mobile phone support in treating depressive symptoms in adults with type 1 and type 2 diabetes: a randomized controlled trial. Diabetes Care. 2015 May;38(5):776-83. doi: 10.2337/dc14-1728. Epub 2015 Feb 20. Eilander M, de Wit M, Rotteveel J, Maas-van Schaaijk N, Roeleveld-Versteegh A, Snoek F. Implementation of quality of life monitoring in Dutch routine care of adolescents with type 1 diabetes: appreciated but difficult. Pediatr Diabetes. 2015 Jan 7. doi: 10.1111/pedi.12237. [Epub ahead of print] Heideman WH, de Wit M, Middelkoop BJ, Nierkens V, Stronks K, Verhoeff AP, Snoek FJ. Diabetes risk reduction in overweight first degree relatives of type 2 diabetes patients: effects of a lowintensive lifestyle education program (DiAlert). A randomized controlled trial. Patient Educ Couns. 2015 Apr;98(4):476-83. doi: 10.1016/j.pec.2014.12.008. Epub 2015 Jan 3. PEDIATRISCHE (NEURO) PSYCHOLOGIE Artikelen Geytenbeek JJ, Heim MJ, Knol DL, Vermeulen RJ, Oostrom KJ. Spoken language comprehension of phrases, simple and compound-active sentences in non-speaking children with severe cerebral palsy. Int J Lang Commun Disord. 2015 Feb 19. doi: 10.1111/1460-6984.12151. [Epub ahead of print] Geytenbeek JJ, Vermeulen RJ, Becher JG, Oostrom KJ. Comprehension of spoken language in nonspeaking children with severe cerebral palsy: an explorative study on associations with motor type and disabilities. Dev Med Child Neurol. 2015 Mar;57(3):294-300. Van Dijk-Lokkart EM, Braam KI, Kaspers GJL, Van Dulmen-den Broeder E, Takken T, Grootenhuis MA, Streng IC, Bierings M, Merks JH, Van den Heuvel-Eibrink M, Veening MA, Huisman J. Applicability and evaluation of a psychosocial intervention program for childhood cancer patients. Supportive care in cancer 2015 Jan 11. DOI 10.1007/s00520-014-2576-6 [Epub ahead of print] Van Dijk-Lokkart EM, Braam KI, Huisman J, Kasper GJ, Takken T, Veening MA, Bierings M, Merks JH, Grootenhuis MA, van den-Heuvel-Eibrink M, Streng IC, van Dulmen-den Broeder E. Factors influencing childhood cancer patients to participate in a combined physical and psychosocial intervention program: Quality of Life in Motion. Psycho-oncology, 24: 465-471. Marieke Verkleij, Erik-Jonas van de Griendt, Vivian Colland, Nancy van Loey, Anita Beelen, Rinie Geenen (2015). Parenting stress related to behavioral problems and disease severity in children with problematic severe asthma. J Clin Psychol Med Settings. DOI 10.1007/s10880-015-9423-x. MEDISCHE NEUROPSYCHOLOGIE Boele, FW, Douw, L, Reijneveld, JC, Robben, R, Taphoorn, MJ, Aaronson, NK, Heimans, JJ, & Klein, M. (2015). Health-related quality of life in stable, long-term low-grade glioma survivors. Journal of Clinical Oncology. Epub 2015/02/11. Juni 2015


pagina15

In press Boele, FW, Rooney, A, Grant, R, & Martin Klein. (2015). Psychiatric symptoms of brain tumors: from diagnosis to management. Neuropsychiatric Disease and Treatment. Gerrits, NJHM, van Loenhoud, AC, van den Berg, S, Berendse, HW, Martin Klein, Stoffers, D, van der Werf, YD, & van den Heuvel, OA. (2015). Cortical thickness, surface area and subcortical volume differentially contribute to cognitive heterogeneity in Parkinson’s disease. Human Brain Mapping. van Balkom, TD, Vriend, C, Berendse, HW, van den Heuvel, OA, van der Werf, YD, & Martin Klein. (2015). Heterogeneity in neurocognitive profiles in Parkinson’s Disease and its relation to neuropsychiatric symptoms. Movement Disorders. van Nieuwenhuizen, D, Douw, L, Martin Klein, Heimans, JJ, Reijneveld, JC, Stam, CJ, & Hillebrand, A. (2015). Connectivity in MEG resting-state networks and cognitive deficits in WHO grade I meningioma patients. Neuroimage. Clinical. Zuurveld, MA, Peerdeman, SM, Bouma, GJ, Feller, RE, & Martin Klein. (2015). Health-related quality of life and mood in postsurgical spinal meningioma patients. Spine. GENDER DYSFORIE DSD Hoofdstukken Cohen-Kettenis PT, Elaut E, Kreukels BPC. Psychological Characteristics and Sexuality of Natal Males with Gender Dysphoria. in: C. Trombetta et al. (eds.), Management of Gender Dysphoria: A Multidisciplinary Approach, DOI 10.1007/978-88-470-5696-1_9, © Springer-Verlag Italia 2015 Artikelen Aitken, M., Steensma, T.D., Blanchard, R., VandeLaan, D.P., Wood, H., Bain, J., Fuentes, A., Spegg, C., Wasseran, L., Ames, M., Fitzsimmons, L., Leef, J., Lishak, V., Reim, E., Takagi, A., Vinik, J., Wreford, J., Cohen-Kettenis, P.T., de Vries, A.L.C., Kreukels, B.P.C., & Zucker, K.J. (2015). Evidence for an altered sex ratio in clinic-referred adolescents with gender dysphoria. Journal of Sexual Medicine, 12, 756-763. Becker, I., Nieder, T. O., Cerwenka, S., Briken, P., Kreukels, B. P., Cohen-Kettenis, P. T. et al. (2015). Body Image in Young Gender Dysphoric Adults: A European Multi-Center Study. Arch.Sex Behav.[epub] Caanen, M. R., Soleman, R. S., Kuijper, E. A., Kreukels, B. P., De, R. C., Tilleman, K. et al. (2015). Antimullerian hormone levels decrease in female-to-male transsexual women using testosterone as cross-sex therapy. Fertil.Steril.[epub] Gooren, L. J., Kreukels, B., Lapauw, B., & Giltay, E. J. (2015). (Patho)physiology of cross-sex hormone administration to transsexual people: the potential impact of male-female genetic differences. Andrologia, 47, 5-19. Hoekzema, E., Schagen, S. E., Kreukels, B. P., Veltman, D. J., Cohen-Kettenis, P. T., Delemarre-van de Waal, H. et al. (2015). Regional volumes and spatial volumetric distribution of gray matter in the gender dysphoric brain. Psychoneuroendocrinology, 55, 59-71. Staphorsius, A. S., Kreukels, B. P., Cohen-Kettenis, P. T., Veltman, D. J., Burke, S. M., Schagen, S. E. et al. (2015). Puberty suppression and executive functioning: An fMRI-study in adolescents with gender dysphoria. Psychoneuroendocrinology, 56, 190-199. Steensma, T.D., & Cohen-Kettenis, P.T. (2015). More than two developmental pathways in children with gender dysphoria. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 54, 147-148.

Juni 2015


pagina16

SLAAP Artikelen Luik AI, Direk N, Zuurbier LA, Hofman A, Van Someren EJ and Tiemeier H (2015) Sleep and 24-h activity rhythms in relation to cortisol change after a very low-dose of dexamethasone. Psychoneuroendocrinology 53:207-216. Luik AI, Zuurbier LA, Direk N, Hofman A, Van Someren EJW and Tiemeier H (2015) 24-Hour activity rhythm and sleep disturbances in depression and anxiety: A population-based study of middle-aged and older persons. Depress Anxiety in press. Luik AI, Zuurbier LA, Hofman A, Van Someren EJW, Ikram MA and Tiemeier H (2015) Associations of the 24hour activity rhythm and sleep with cognition: A population-based study of middle-aged and elderly persons. Sleep Med in press. Onuki Y, Van Someren EJ, De Zeeuw CI and Van der Werf YD (2015) Hippocampal-cerebellar interaction during spatio-temporal prediction. Cerebr Cortex 25:313-321. Piantoni G, Van Der Werf YD, Jensen O and Van Someren EJW (2015) Memory traces of long-range coordinated oscillations in the sleeping human brain. Hum Brain Mapp 36:67-84. van der Heide A, Donjacour CEHM, Pijl H, Reijntjes RHAM, Overeem S, Lammers GJ, Van Someren EJW and Fronczek R (2015) The effects of sodium oxybate on core body and skin temperature regulation in narcolepsy. J Sleep Res in press. Zuurbier LA, Luik AI, Hofman A, Franco OH, Van Someren EJW and Tiemeier H (2015) Fragmentation and stability of circadian activity rhythms predict mortality: The Rotterdam Study. Am J Epidemiol 181:54-63.

PUBLICATIES (AMC) van januari t/m mei Artikelen peer-reviewed KWALITEIT VAN LEVEN Blazeby J. M., Macefield R., Blencowe N. S., Jacobs M., McNair A. G. K., Sprangers M., Brookes S. T.: Core information set for oesophageal cancer surgery. In: BRITISH JOURNAL OF SURGERY [aheadofprint], 2015, p.-. Feuerstein Michael A., Jacobs Marc, Piciocchi Alfonso, Bochner Bernard, Pusic Andrea, Fayers Peter, Blazeby Jane, Efficace Fabio: Quality of life and symptom assessment in randomized clinical trials of bladder cancer: A systematic review. In: UROLOGIC ONCOLOGY SEMINARS AND ORIGINAL INVESTIGATIONS [aheadofprint], 2015, p.-. Haj Mohammad N., Walter A. W., van Oijen M. G. H., Hulshof M. C. C. M., Bergman J. J. G. H. M., Anderegg M. C. J., van Berge Henegouwen M. I., Henselmans I., Sprangers M. A. G., van Laarhoven H. W. M.: Burden of spousal caregivers of stage II and III esophageal cancer survivors 3 years after treatment with curative intent. In: SUPPORTIVE CARE IN CANCER [aheadofprint], 2015, p.-. Hartman Esther E., Oort Frans J., Aronson Daniel C., van der Steeg Alida F. W., Heij Hugo A., van Heurn Ernest, Madern Gerard C., van der Zee David C., de Blaauw Ivo, van Dijk A., Sprangers Mirjam A. G.: Children with Anorectal Malformations, Hirschsprung's Disease and Their Siblings: Proxy Reports and Self Reports. In: JOURNAL OF PEDIATRIC GASTROENTEROLOGY AND NUTRITION [aheadofprint], 2015, p.-. Janse Moniek, Ranchor Adelita V., Smink Ans, Sprangers Mirjam A. G., Fleer Joke: Changes in cancer patients' personal goals in the first 6 months after diagnosis: the role of illness variables. In: SUPPORTIVE CARE IN CANCER [aheadofprint], 2015, p.-. Juni 2015


pagina17

Janse Moniek, Sulkers Esther, Tissing Wim J. E., Sanderman Robbert, Sprangers Mirjam A. G., Ranchor Adelita V., Fleer Joke: Goal adjustment strategies operationalised and empirically examined in adolescents with cancer. In: JOURNAL OF HEALTH PSYCHOLOGY , 2015, p.-. Koitsalu Marie, Sprangers Mirjam A. G., Eklund Martin, Czene Kamila, Hall Per, Grönberg Henrik, Brandberg Yvonne: Public interest in and acceptability of the prospect of risk stratified screening for breast and prostate cancer. In: ACTA ONCOLOGICA [aheadofprint], 2015, p.1-7. Langebeek Nienke, Nieuwkerk Pythia: Electronic medication monitoring informed counseling to improve adherence to combination anti retroviral therapy and virologic treatment outcomes: a meta analysis. In: FRONTIERS IN PUBLIC HEALTH 3, 2015, p.139 . Mekuria Legese A., Sprangers Mirjam A. G., Prins Jan M., Yalew Alemayehu W., Nieuwkerk Pythia T.: Health related quality of life of HIV infected adults receiving combination antiretroviral therapy in Addis Ababa. In: AIDS CARE PSYCHOLOGICAL AND SOCIO MEDICAL ASPECTS OF AIDS/HIV 27(8), 2015, p.934-945. Prinsen C. A. C., Spuls P. I., Lindeboom R., Sprangers M. A. G., de Rie M. A., de Korte J.: The efficacy of a health related quality of life intervention during 48 weeks of biologic treatment of patients with moderate to severe psoriasis: results of a multi centre randomised controlled trial. In: BRITISH JOURNAL OF DERMATOLOGY [aheadofprint], 2015, p.- . Schoormans Dounya , Li Jingmei, Darabi Hatef, Brandberg Yvonne, Sprangers Mirjam A. G., Eriksson Mikael, Zwinderman Koos H., Hall Per: The Genetic Basis of Quality of Life in Healthy Swedish Women: A Candidate Gene Approach.In: PLOS ONE 10(2), 2015, p.e0118292- . Schoormans Dounya , Sprangers Mirjam A. G., van Melle Joost P., Pieper Petronella G., van Dijk Arie P. J., Sieswerda Gert Jan T. J., Hulsbergen Zwarts Mariët S., Plokker Thijs H. W. M., Brunninkhuis Leo G. H., Vliegen Hubert W., Mulder Barbara J. M.: Clinical and psychological characteristics predict future healthcare use in adults with congenital heart disease. In: EUROPEAN JOURNAL OF CARDIOVASCULAR NURSING , 2015, p. -. Schwartz Carolyn E., Sajobi Tolulope T., Verdam Mathilde G. E., Sebille Veronique, Lix Lisa M., Guilleux Alice, Sprangers Mirjam A. G.: Method variation in the impact of missing data on response shift detection. In: QUALITY OF LIFE RESEARCH 24(3), 2015, p.521- 528. Sprangers Mirjam A. G.: How recent health related life events affected my perspective on quality of life research. In: QUALITY OF LIFE RESEARCH 24(5), 2015, p.1157-1162. Thong Melissa S. Y., Sprangers Mirjam A. G., Sloan Jeff A., Patrick Donald L., Yang Ping, van Noorden Cornelis J. F.: Erratum to: Genetic variations underlying self reported physical functioning: a review. In: QUALITY OF LIFE RESEARCH , 2015, p.- . Thong Melissa S. Y., Sprangers Mirjam A. G., Sloan Jeff A., Patrick Donald L., Yang Ping, van Noorden Cornelis J. F.: Genetic variations underlying self reported physical functioning: a review.In: QUALITY OF LIFE RESEARCH 24(5), 2015, p.1163-1177. van Cranenburgh Oda D., Smets Ellen M. A., de Rie Menno A., Sprangers Mirjam A. G., de Korte John: A Web based, Educational, Quality of life Intervention for Patients with a Chronic Skin Disease: Feasibility and Acceptance in Routine Dermatological Practice. In: ACTA DERMATO VENEREOLOGICA 95(1), 2015, p.5156. van der Linden Mireille M. D. , van Rappard Dominique C., Daams Joost G., Sprangers Mirjam A. G., Spuls Phyllis I., de Korte John: Health related Quality of Life in Patients with Cutaneous Rosacea: A Systematic Review. In: ACTA DERMATO VENEREOLOGICA 95(4), 2015, p.395-400. Verdam Mathilde G. E., Oort Frans J., van der Linden Yvette M., Sprangers Mirjam A. G.: Taking into account the impact of attrition on the assessment of response shift and true change: a multigroup structural equation modeling approach. In: QUALITY OF LIFE RESEARCH 24(3), 2015, p.541-551. Juni 2015


pagina18

Verkerk Agnes J., Vermeer Alexa M., Smets Ellen M., Dekker Lukas R., Wilde Arthur A., van Langen Irene M., Christiaans Imke, Nieuwkerk Pythia T.: Quality of Life in Young Adult Patients with a Cardiogenetic Condition Receiving an ICD for Primary Prevention of Sudden Cardiac Death. In: PACE PACING AND CLINICAL ELECTROPHYSIOLOGY [aheadofprint], 2015, p.-. COMMUNICATIE Bol Nadine, van Weert Julia C. M., de Haes Hanneke C. J. M., Loos Eugene F., Smets Ellen M. A.: The effect of modality and narration style on recall of online health information: results from a web based experiment. In: JOURNAL OF MEDICAL INTERNET RESEARCH 17(4), 2015, p.e104-. Bol N., Smets E. M. A., Eddes E. H., de Haes J. C. J. M., Loos E. F., van Weert J. C. M.: Illustrations enhance older colorectal cancer patients' website satisfaction and recall of online cancer information. In: EUROPEAN JOURNAL OF CANCER CARE 24(2), 2015, p.213-223. Braamskamp Marjet J. A. M., Kusters D. Meeike, Avis Hans J., Smets Ellen M. A., Wijburg Frits A., Kastelein John J. P., Wiegman Albert, Hutten Barbara A.: Long Term Statin Treatment in Children with Familial Hypercholesterolemia: More Insight into Tolerability and Adherence. In: PEDIATRIC DRUGS 17(2), 2015, p.159-166. Brown Patrick, de Graaf Sabine, Hillen Marij : The inherent tensions and ambiguities of hope: Towards a post formal analysis of experiences of advanced cancer patients. In: HEALTH 19(2), 2015, p.207-225. Brown Patrick, de Graaf Sabine, Hillen Marij , Smets Ellen, van Laarhoven Hanneke: The interweaving of pharmaceutical and medical expectations as dynamics of micro pharmaceuticalisation: Advanced stage cancer patients' hope in medicines alongside trust in professionals. In: SOCIAL SCIENCE & MEDICINE 131, 2015, p.313-321. de Geus Eveline, Aalfs Cora M., Menko Fred H., Sijmons Rolf H., Verdam Mathilde G. E., de Haes Hanneke C. J. M., Smets Ellen M. A.: Development of the Informing Relatives Inventory (IRI): Assessing Index Patients' Knowledge, Motivation and Self Efficacy Regarding the Disclosure of Hereditary Cancer Risk Information to Relatives. In: INTERNATIONAL JOURNAL OF BEHAVIORAL MEDICINE [aheadofprint], 2015, p.-. Douma Kirsten F. L., Meiser Bettina, Kirk Judy, Mitchell Gillian, Saunders Christobel, Rahman Belinda, Sousa Mariana S., Barlow Stewart Kristine, Gleeson Margaret, Tucker Kathy: Health professionals' evaluation of delivering treatment focused genetic testing to women newly diagnosed with breast cancer. In: FAMILIAL CANCER 14(2), 2015, p.265-272. Engelhardt Ellen G., de Haes Hanneke C. J. M., van de Velde Cornelis J. H., Smets Ellen M. A., Pieterse Arwen H., Stiggelbout Anne M.: Oncologists' weighing of the benefits and side effects of adjuvant systemic therapy: Has it changed over time?. In: ACTA ONCOLOGICA 54, 2015, p.956 959. Engelhardt Ellen G., Pieterse Arwen H., van Duijn Bakker Nanny, Kroep Judith R., de Haes Hanneke C. J. M., Smets Ellen M. A., Stiggelbout Anne M.: Breast cancer specialists' views on and use of risk prediction models in clinical practice: A mixed methods approach. In: ACTA ONCOLOGICA 54(3), 2015, p.361-367. Henselmans Inge, Heijmans Monique, Rademakers Jany, van Dulmen Sandra: Participation of chronic patients in medical consultations: patients' perceived efficacy, barriers and interest in support. In: HEALTH EXPECTATIONS [aheadofprint], 2015, p.-. Hulsman Robert L., van der Vloodt Jane: Self evaluation and peer feedback of medical students' communication skills using a web based video annotation system. Exploring content and specificity. In: PATIENT EDUCATION AND COUNSELING 98(3), 2015, p.356-363. Kleefstra Sophia M., Zandbelt Linda C., de Haes Hanneke J. C. J. M., Kool Rudolf B.: Trends in patient satisfaction in Dutch university medical centers: room for improvement for all. In: BMC HEALTH SERVICES RESEARCH 15(1), 2015, p.112 -.

Juni 2015


pagina19

Walczak Adam, Henselmans Inge, Tattersall Martin H. N., Clayton Josephine M., Davidson Patricia M., Young Jane, Bellemore Frances A., Epstein Ronald M., Butow Phyllis N.: A qualitative analysis of responses to a question prompt list and prognosis and end of life care discussion prompts delivered in a communication support program. In: PSYCHO ONCOLOGY 24(3), 2015, p.287-293. KLINISCHE NEUROPSYCHOLOGIE Cohen Sophie, ter Stege Jacqueline A., Geurtsen Gert J., Scherpbier Henriette J., Kuijpers Taco W., Reiss Peter, Schmand Ben, Pajkrt Dasja: Poorer Cognitive Performance in Perinatally HIV Infected Children Versus Healthy Socioeconomically Matched Controls. In: CLINICAL INFECTIOUS DISEASES 60(7), 2015, p.11111119. de Vries Marieke, Prins Pier J. M., Schmand Ben A., Geurts Hilde M.: Working memory and cognitive flexibility training for children with an autism spectrum disorder: a randomized controlled trial. In: JOURNAL OF CHILD PSYCHOLOGY AND PSYCHIATRY 56(5), 2015, p.566-576. Odekerken Vincent J. J., Boel Judith A., Geurtsen Gert J., Schmand Ben A., Dekker I. P., de Haan Rob J., Schuurman P. Richard, de Bie Rob M. A.: Neuropsychological outcome after deep brain stimulation for Parkinson disease. In: NEUROLOGY 84(13), 2015, p.1355-1361. Raaphorst J., van Tol M. J., de Visser M., van der Kooi A. J., Majoie C. B., van den Berg L. H., Schmand B., Veltman D. J.: Prose memory impairment in amyotrophic lateral sclerosis patients is related to hippocampus volume. In: EUROPEAN JOURNAL OF NEUROLOGY 22(3), 2015, p.547-554. Su T., Schouten J. , Geurtsen G. J. , Wit F. W., Schmand B. A., Portegies P.: Multivariate normative comparison, a novel method for more reliably detecting cognitive impairment in HIV infection. In: AIDS 29(29), 2015, p.547-557.

Juni 2015


pagina20

Juni Voorwoord

Recommend Documents