nummer 1 april 2011 jaargang 14
Drinkvoeding: eerste keus medische voeding bij (risico) op ondervoeding Drinkvoeding in de eerste lijn Therapietrouw verlaagt kosten in de zorg Nieuwe uitgave Drinkvoedingskompas
Sorgente
De opkomst van het grote scala aan drinkvoedingen
journaal
IN DEZE UITGAVE:
SORGENTE JOURNAAL
Colofon
Een woord vooraf Terugkijkend op de eerste maanden van het jaar 2011 kunnen we concluderen dat we een goede start hebben gemaakt. De verhuizing is naar wens verlopen. Nu we wat ruimer in het jasje zitten hebben we ook een aantal processen efficiënter en effectiever kunnen inrichten. Denk hierbij aan het magazijn en de technische dienst.
Uit de klanttevredenheidsonderzoeken bleek dat onze klanten weer zeer tevreden waren over de dienstverlening van Sorgente. In dit Sorgente Journaal staan we uitgebreid stil bij de tevredenheid van de klanten die drinkvoeding gebruiken of gebruikt hebben. Maar ook de tevredenheid bij andere klantengroepen scoorde minimaal een acht. Een resultaat waar Sorgente trots op is. Natuurlijk zijn er ook verbeterpunten genoemd en die pakken we in 2011 verder op. In deze uitgave staat drinkvoeding centraal. Het verleden, het heden, maar ook een blik op de toekomst. Drinkvoeding is geen luxe, maar voor veel patiënten een bittere noodzaak. Het is een geïntegreerd onderdeel van de therapie bij ziekte en herstel. Pas bij een goede dieettrouw, waar de diëtist een belangrijke rol bij speelt, kan sneller herstel optreden en minder complicaties.
Sorgente Journaal is een uitgave van Sorgente B.V. en verschijnt twee keer per jaar. Sorgente Journaal wordt in een oplage van 1.000 stuks verspreid onder de diverse klantengroepen van Sorgente.
Redactieadres: Sorgente Postbus 281 3990 GB HOUTEN Tel.: 030 - 6346266 Faxnummer: 030 - 6344255 E-mail:
[email protected] www.sorgente.nl
Redactieraad: M. van der Looij
B. Djemni
Eindredactie: M. Smeets
Het gevolg: een betere kwaliteit van leven! Marjon van der Looij Marketing & Salesmanager Vormgeving: E. van de Bilt
Druk: Drukkerij Revon BV Leerdam
2
Uitspraken en mededelingen in dit Sorgente Journaal zijn niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. Grote zorgvuldigheid wordt betracht bij de samenstelling van de inhoud van het Sorgente Journaal. Desondanks kunnen onjuistheden niet altijd worden voorkomen. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegeven bestand, of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie.
JOURNAAL
De opkomst van het grote scala aan drinkvoedingen Sinds de jaren ’90 neemt het aanbod van drinkvoedingen een grote vlucht. Er zijn diverse smaken, pakjes en flesjes en voor allerlei ziektebeelden bestaat een specifieke voeding. De diëtist kan uit dit brede aanbod een gericht advies opstellen voor de patiënt. In de jaren ’90 van de vorige eeuw kwam er veel aandacht voor orale voeding voor ernstig zieke patiënten die niet in hun voedingsbehoefte konden voorzien. Drinkvoeding werd gedefinieerd als gebruiksklare, vloeibare voeding voor oraal gebruik.1 De voeding is geïndiceerd bij patiënten bij wie de normale voeding niet in de behoefte van voedingsstoffen voorziet. Diverse fabrikanten brachten blikjes en pakjes drinkvoeding in allerlei varianten op de markt. Het gebruiksgemak voor patiënten stond voorop. De voedingen waren energie- en/of eiwitverrijkt en er werden vitamines, mineralen en vezels aan toegevoegd. Eisen aan drinkvoeding Verschillende marktonderzoeken in de jaren ‘903 onder gebruikers en voorschrijvers toonden de voorwaarden aan waaraan drinkvoeding zou moeten voldoen, namelijk: 1. Voedingskundig moet een drinkvoeding zo zijn samengesteld dat deze breed en flexibel inzetbaar is. 2. De smaak (perceptie) is zeer belangrijk voor de acceptatie en dus voor het slagen van de therapie. De smaak moet herkenbaar zijn; een drinkvoeding met sinaasappelsmaak smaakt en ruikt naar sinaasappel. 3. De verzadigingswaarde is van belang om de therapie te laten slagen. Als de gebruiker door de drinkvoeding ander eten laat staan, schiet de voedingstherapie haar doel voorbij. 4. De drinkvoeding moet praktisch in gebruik zijn voor zowel de toediener (verplegend personeel) als de gebruiker. 5. De prijs-kwaliteitsverhouding moet in evenwicht zijn. Dieettrouw De auteurs van de 'Voedingsgids voor mensen met kanker'2 schreven in 1994: ‘Drinkvoeding wordt in de volksmond ‘astronautenvoeding’ genoemd, maar dat is eigenlijk een onjuiste benaming. Een pakje of blikje levert ongeveer 300 kcal, wat overeenkomt met een kleine maaltijd van 1 snee brood met boter en beleg, een glas melk en wat fruit of vruchtensap. Als je niets
anders eet, zijn voor de hele dag 6-7 pakjes of blikjes nodig om voldoende binnen te krijgen. Soms is zo’n voeding een handige oplossing en is het aantrekkelijk om al drinkend een kleine maaltijd te gebruiken. Het bezwaar is echter dat deze drinkvoeding snel kan tegenstaan en dat ze –ondanks de verschillende smaken- heel saai is.’ Producenten van drinkvoedingen hebben de kritiek ter harte genomen en zijn de voedingen verder gaan verbeteren qua smaak en qua gebruiksgemak om de dieettrouw bij patiënten te verbeteren. Er kwamen naast drinkvoedingen op basis van melk, voedingen op yoghurt-, sap- en soepbasis in zoete én hartige varianten. De blikjes verdwenen en ook de pakjes worden steeds meer vervangen door plastic flesjes met schroefdop. De energiedichtheid werd verhoogd naar 2 kcal/ml (Ensure Twocal (Abbott), Fresubin 2 kcal (Fresenius), Resource 2.0 (Nestlé)). Daarna introduceerde Nutricia Nutridrink Compact, een voeding met 2,4 kcal/ml in een flesje met een volume van 125 milliliter. Deze voeding is speciaal voor patiënten die moeite hebben met het drinken van grotere hoeveelheden. En de ontwikkelingen gaan door. Inmiddels hebben de ziekte- of indicatiespecifieke drinkvoedingen hun intrede gedaan. Dit zijn voedingen die speciaal zijn ontwikkeld voor patiënten met COPD, decubitus, nierziekten of kanker. De voedingen kunnen een gunstig effect op het ziekteverloop hebben, omdat er specifieke stoffen aan toegevoegd zijn zoals glutamine, antioxidanten (vitamine A,C en E), omegavetzuren, of omdat voedingsstoffen in hogere doseringen aanwezig zijn.5 Vergoedingen Rond 1995 werden drinkvoedingen door zorgverzekeraars uitsluitend vergoed bij bepaalde indicatiegebieden, namelijk slik-, resorptie-, passageen stofwisselingsziekten, voedselallergieën, COPD, cystic fibrose of een ernstig congenitaal hartfalen met dreigende groeiachterstand. Sinds 1 januari 2009 is de regelgeving gewijzigd.
3
JOURNAAL
SORGENTE JOURNAAL
Het belangrijkste verschil is dat ‘ondervoeding’ en ‘dreigende ondervoeding’ als aparte indicaties worden erkend, mits dat is vastgesteld via een gevalideerd screeningsinstrument (SNAQ of MUST). Ook oncologische patiënten kunnen sindsdien in aanmerking komen voor vergoeding van drinkvoeding. De voorwaarde blijft wel dat niet uitgekomen kan worden met gewone voeding of dieetproducten. Zorgverzekeraars mogen voorschrijvers stimuleren het goedkoopste product (merk) voor te schrijven, maar uiteindelijk beslist de voorschrijver welk product de individuele patiënt dient te gebruiken. Alle zorgverzekeraars erkennen zowel de diëtist als de arts als voorschrijver.4 Nieuwste ontwikkelingen De laatste tijd staan immuno-nutritie en preoperatief voeden in de belangstelling. Om chirurgische patiënten in goede conditie te kunnen opereren en na de operatie snel te laten herstellen is het mogelijk tot vlak voor de operatie te voeden. Daarbij kan speciale drinkvoeding uitkomst bieden. Recent kwamen Abbott en Nutricia met drinkvoedingen specifiek voor mensen met diabetes (Diasip van Nutricia en Glucerna SR van Abbott). Daarnaast ontwikkelt Nutricia op dit moment Souvenaid, een drinkvoeding voor patiënten met een vroeg stadium van de ziekte van Alzheimer. De drinkvoeding zou de cognitieve hersenfunctie bij deze patiënten kunnen verbeteren. Het onderzoek hiernaar loopt nog. Wanneer het product op de markt komt, is nog niet bekend. Wetenschappelijk onderzoek zal verder gaan en er zullen nieuwe producten beschikbaar komen. De belangrijke leveranciers van drinkvoeding in Nederland zijn momenteel: Abbott, Fresenius, Nestlé en Nutricia. Het is de taak van de diëtist om uit het grote aanbod van drinkvoedingen de juiste keuze te maken voor de individuele patiënt. Majorie Former Diëtist/journalist, Nutritext
4
Bronnen: 1. Doornink N, Leidraad voor voedingsdeskundigen bij kanker, 4e herziene versie 2006, De Toorts, Haarlem 2. Beijer S, Voedingsgids voor mensen met kanker, 1994, De Toorts, Haarlem 3. Drinkvoeding van Abbott, verrassend vernieuwd, Voeding & Visie 10 -1997, uitgever Academic Journals, Doesburg 4. Duinen J.J. van, van Nuland R, Vergoedingsregelingen voor dieetkosten Informatorium voor Voeding en Diëtetiek, december 2009, uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum, Houten 5. Compendium dieetproducten en voedingssupplementen, 37e editie 2010, Bohn Stafleu van Loghum, Houten.
Drinkvoedingen worden steeds beter afgestemd op de individuele patiënt
Jubileumsymposium VNFKD Dit jaar bestaat de Vereniging van Nederlandse Fabrikanten van Kinder- en Dieetvoedingen (VNFKD) 50 jaar. Op 14 april 2011 zal ter gelegenheid hiervan een jubileumsymposium plaatsvinden met als titel “Speciale voeding van levensbelang.” Het is bestemd voor beleidsmanagers- medewerkers, (para)medici, voedingsvoorlichters, voedingswetenschappers, technologen, zorgverzekeraars, apothekers, managers van facilitaire bedrijven, koepel-, branche- en patiëntenorganisaties, professionals werkzaam in de bijzondere voedingsbranche en geïnteresseerden. Deelname is gratis en er is gelegenheid tot het maken van een reis door de mens in Corpus Oegstgeest. Meer informatie: www.vnfkd.nl.
JOURNAAL
Drinkvoeding: eerste keus medische voeding bij (risico) op ondervoeding Tegenwoordig wordt de behandeling van ziektegerelateerde ondervoeding beschouwd als een essentieel onderdeel van de behandeling acute en/of chronische ziekten. Een kort historisch overzicht Vijftig jaar geleden was parenterale voeding (voeding via een steriel infuus rechtstreeks in de bloedbaan) de enige manier om ondervoeding te bestrijden wanneer patiënten niet adequaat met gewone voeding gevoed konden worden. Halverwege de jaren zestig werden de eerste stappen ondernomen om deze patiënten via de enterale weg te voeden. Hierbij gaat de voeding via de meest natuurlijke weg (het maagdarmkanaal) en niet rechtstreeks in de bloedbaan. De industrie kwam met volledige enterale voedingsproducten –wettelijk vastgelegd als Foods for special medical purposes – die patiënten als sondevoeding gebruikten of gewoon konden drinken.
De huidige plaats van drinkvoeding in medische voeding Bij patiënten die de nieuwe generaties medische drinkvoedingen gebruiken, neemt de opgenomen hoeveelheid energie toe ten opzichte van een voeding zonder drinkvoeding. Bovendien neemt het aantal complicaties en de mortaliteit bij ziekteprocessen af (figuur 1). Het ziekenhuisverblijf wordt korter en de kosten die daarmee samenhangen lager (tabel 1).
Tot het begin van de jaren negentig werd zowel parenterale als ook enterale voeding uitsluitend toegediend aan ernstig zieke patiënten die niet in hun normale voedingsbehoefte konden voorzien. Door de verbetering van enterale voeding werd vooral drinkvoeding steeds meer ingezet. Diverse aanbevelingen en richtlijnen stimuleren deze ontwikkeling. Voorbeelden hiervan zijn een resolutie van de Europese Commissie uit 2003 en een richtlijn van de European Society for Clinical Nutrition and Metabolism uit 2006. In de resolutie uit 2003 staat dat politici de bekendheid met ondervoeding in de gezondheidszorg moeten verbeteren. De richtlijn uit 2006 beveelt aan om orale enterale voeding in te zetten tegen ondervoeding bij een aantal patiëntengroepen zoals geriatrische, pre- en postoperatieve patiënten en patiënten die lijden aan kanker.
Figuur 1: complicaties en mortaliteit bij ziekenhuispatiënten met drinkvoeding versus controle (p<0.001)2
5
JOURNAAL
SORGENTE JOURNAAL
Tabel 1: kostenbesparing per patiënt met drinkvoeding2
Patient group
Cost saving per patient
Older patientsat risk of developing pressure ulcers (Stage IV)
€532 (£460)
Pooled results from analysis in surgical, elderly and stroke patiënts Abdominal surgery patients
Therapietrouw – de sleutel van succes voor drinkvoeding Eén van de belangrijkste aspecten bij het bestrijden van ondervoeding met behulp van orale enterale voeding is ‘therapietrouw’ (patient compliance). De patiënt moet de voeding meestal thuis gebruiken en de voordelen worden alleen dán volledig benut als de patiënt de voeding gebruikt in de hoeveelheid en het aantal dat de arts of diëtist voorschrijft. Een aantal aspecten die van invloed zijn op de therapietrouw zijn: • het aantal smaken; • de kwaliteit van de smaak; • de consistentie (dikte) van de voeding; • het volume. Op deze gebieden is de laatste jaren veel vooruitgang geboekt. Toekomst Zoals hierboven al aangegeven is therapietrouw één van de belangrijkste aspecten van orale enterale voeding. Hier is al veel in verbeterd door optimalisatie van de smaak, de toegenomen variatie in het assortiment en verbetering van de samenstelling.
6
€982 (£849) (bed day costs) €345 (£298) (complication costs) €252 (£218)
De huidige ontwikkelingen richten zich voor een belangrijk deel op de bijdrage van orale enterale voeding in het behandelen en/of verbeteren van een aantal specifieke symptomen en condities bij acute en/of chronische aandoeningen. Het gaat hierbij niet alleen om het gebruik van specifieke voedingsstoffen maar ook om de manier waarop de voedingsstoffen in de voeding optimaal tot hun recht komen. Fabrikanten streven er daarbij naar om voeding zoveel en zolang mogelijk toe te dienen via de meest natuurlijke weg: het maagdarmkanaal. Bronnen: 1) http://www.espen.org/espenguidelines.html 2) Tackling malnutrition: Oral nutritional supplements as an integrated part of patient and disease management in hospital and in the community. A summary of the evidence base. Medical Nutrition International Industry, July 2010 Hans Looman Apotheker en Product & Sales Manager Klinische Voeding, Fresenius Kabi
ONDERZOEK
Drinkvoeding in de eerste lijn Eten en drinken lijkt zo gewoon, maar is voor veel mensen niet vanzelfsprekend. Er is de laatste decennia veel veranderd aan het westerse voedingspatroon en overgewicht neemt hand over hand toe. Dit krijgt dan ook steeds meer aandacht in de media, de wetenschap en bij de hulpverlening. Echter, de groep mensen die moeite heeft om voldoende of de juiste voeding binnen te krijgen mag niet vergeten worden.
Ondervoeding en ondergewicht Ondervoeding wordt nog vaak verward met ondergewicht, ook door medici. Om te bepalen of iemand ondergewicht heeft maken we meestal gebruik van de body mass index (BMI), de middelomtrek en het vetpercentage. Bij verdenking op Carla Reijndorp ondervoeding is het belangrijk om te bekijken of iemand recent veel is afgevallen. Bij vijf procent gewichtsverlies de laatste maand of tien procent in het laatste half jaar is verder onderzoek gewenst. Bij een goede screening op ondervoeding kan de SNAQ of MUST gebruikt worden. Diëtisten nemen een uitgebreide voedingsanamnese af en beoordelen deze op volwaardigheid. Zo stellen we bij oncologiepatiënten en bij mensen met COPD anderen eisen aan een volwaardige voeding dan bij gezonde volwassenen. Allereerst stellen we een diëtistische diagnose vast en aan de hand van deze diagnose bepalen we de voedingsbehoefte van de patiënt. Gewone voeding of drinkvoeding Het voedingspatroon valt vaak met gewone voedingsmiddelen te verbeteren. Denk hierbij aan margarine of roomboter, volle zuivelproducten, vette vis of noten. Uiteraard is het belangrijk ook rekening te houden met wensen en mogelijkheden van de patiënt. De verdeling van voeding over de dag verdient ook aandacht. Meerdere kleine porties zijn meestal beter op te nemen. Wanneer aanpassingen met gewone voeding onvoldoende zijn om een volwaardige voeding te realiseren, kan aanvullende drinkvoeding een oplossing zijn. Als we hiertoe besluiten moeten we een aantal keuzes maken, namelijk:
• • •
welke drinkvoeding; welke dosering; op welk moment van de dag.
De keuze van de soort drinkvoeding hangt af van de indicatie en de voorkeuren van de patiënt. Starten met drinkvoeding Vaak starten we met drinkvoeding op melkbasis. Hierbij kan de patiënt verschillende smaken proberen. Na een proefperiode van twee weken kan kan de patiënt een keuze maken. Voor mensen die moeite hebben met de hoeveelheid, zoals bijvoorbeeld hoog bejaarden of oncologiepatiënten zijn compacte drinkvoedingen op de markt. Dit zijn voedingen met een klein volume en hoger energie- en voedingsstoffengehalte. Een punt van aandacht is ook de stoelgang. Als een patiënt daar problemen mee heeft kiezen we voor een vezelverrijkte variant. Voorwaarde is dan wel dat de patiënt voldoende drinkt. Een nadeel van deze voeding is dat het eerder een vol gevoel geeft. Bij voeding op melkbasis klagen patiënten regelmatig over slijmvorming, met name COPD-patiënten. In veel gevallen helpt een slokje water of sinaasappelsap na het drinken van deze voeding. Als dit onvoldoende effect heeft is drinkvoeding op yoghurtbasis een alternatief. Deze, iets zure, voeding geeft over het algemeen minder slijmvorming. Een ander alternatief is drinkvoeding op basis van sap. Het grote voordeel van deze variant is dat het een minder vol gevoel geeft. Het heeft een frisse smaak en drinkt gemakkelijker. Deze voeding geeft ook geen klachten van slijmvorming. Bovendien verdragen patiënten met een lactose intolerantie deze voeding ook. Een nadeel is echter dat de varianten met sap minder eiwitrijk zijn.
7
SORGENTE JOURNAAL
Een diabetespatiënt met ondervoeding of ondergewicht moet ook rekening houden met het effect van de koolhydraten in de drinkvoeding op de bloedglucosespiegel. Daarom kiezen we ervoor om drinkvoeding te verdelen over zes momenten op de dag of een variant speciaal voor diabetespatiënten. Dit product is wel op melkbasis wat niet iedereen verdraagt. De dosering Naast de keuze voor het type drinkvoeding bepalen we ook de dosering. Daarbij beoordelen we eerst of de patiënt ondervoed is en/of ondergewicht heeft. De drinkvoeding moet bij voorkeur de eetlust niet bederven. Een heel flesje vlak voor de warme maaltijd is niet handig. Als de hoeveelheid gewone voeding echter minimaal is, kan drinkvoeding ook belangrijk zijn voor de volwaardigheid van de voeding.
8
ONDERZOEK
Als mensen langdurig drinkvoeding gebruiken kan hier weerzin tegen ontstaan. De drinkvoeding kan dan ook verwerkt worden tot bijvoorbeeld een milkshake of pap. Meer tips zijn te krijgen bij de leverancier van drinkvoeding. Uit bovenstaande blijkt wel dat de keuze voor drinkvoeding maatwerk is. Begeleiding van de diëtist is hierbij onontbeerlijk. Ook het begeleidingstraject na de start met drinkvoeding is belangrijk. Patiënten krijgen lang niet altijd binnen wat er is afgesproken. Controle en begeleiding zijn hierbij belangrijk. Een juiste inzet van drinkvoeding kan het verschil maken in kwaliteit van leven. Carla Reijndorp Diëtist, diëtistenpraktijk Almelo
ONDERZOEK
Klanttevredenheidsonderzoek levert veel informatie op Elk jaar meet Sorgente de tevredenheid van de diverse klantengroepen. Ook eind 2010 heeft dit onderzoek weer plaatsgevonden. Het levert altijd weer veel informatie op, zodat we onze dienstverlening kunnen aanpassen en verbeteren waar nodig. Ook worden we bevestigd in zaken die al goed gaan. De resultaten van het klanttevredenheidsonderzoek delen we graag met u.
Omdat het thema van dit Sorgente Journaal ‘drinkvoeding’ is, lichten we vooral het onderzoek over deze klantengroep eruit. De resultaten van de overige klantgroepen vindt u op onze website.
Er is ook naar een rapportcijfer gevraagd: de medewerkers van Team Drinkvoeding krijgen een 8,2 van onze klanten.
Nieuwe service Het afgelopen jaar hebben we een nieuwe service geïntroduceerd: klanten waarvan het emailadres bij ons bekend is, ontvangen na elke bestelling een email met daarin het zendingsnummer van TNT Post Pakketservice. Hiermee kan men eenvoudig de bestelling volgen, via de website van TNT (track & trace). We hebben in de vragenlijst uiteraard opgenomen of klanten tevreden zijn met deze service. Tevredenheid klanten met drinkvoeding We verstuurden 1500 enquêtes naar actuele klanten die in 2010 voor het eerst een bestelling deden. In verband met de groei van de totale klantengroep was de steekproef groter dan in 2009; toen verstuurden we 1000 vragenlijsten. Algemeen De respons was 42%, een mooi percentage. Tachtig procent van de patiënten vulden de vragenlijsten zelf in, in de overige gevallen vulde een familielid, zoals de partner de lijst in. De gemiddelde leeftijd was, net als in 2009, 64 jaar. Tevredenheid over de medewerkers van Team Drinkvoeding De klanten zijn het meest tevreden over de beleefdheid van de medewerkers, de aandacht die men krijgt en het nakomen van afspraken. Op een 7-puntsschaal (1= zeer oneens en 7= zeer mee eens) scoren deze punten allemaal meer dan een 6. Maar ook de andere items scoren zeer goed (figuur 1). Op de vraag wat men het meest belangrijk vindt, scoort de afhandeling van vragen het hoogst, gevolgd door het afhandelen van klachten.
Figuur 1: tevredenheid over medewerkers drinkvoeding
Bestellingen De meeste mensen (72%) bestellen telefonisch hun drinkvoeding. Er is een lichte toename te zien bij bestellingen per mail en via de webwinkel. 92% geeft aan dat de bestelling altijd compleet wordt geleverd. Op een schaal van zeven scoort de levering op de afgesproken dag een zeer goede 6,9. Noot: Het feit dat de bestelling niet altijd compleet is, kan diverse oorzaken hebben. Zo kan de order niet goed zijn ingevoerd, of kan de bestelling niet compleet zijn ingepakt. Voor beide oorzaken hanteren we een kwaliteitsnorm van 98%. Deze norm hebben we in 2010 ruimschoots gehaald. Het feit dat de resultaten van het klantentevredenheidsonderzoek niet overeen komen met de kwaliteitsnorm kan te maken hebben met het feit dat klanten niet altijd direct melden dat de bestelling niet compleet is. We moeten dus blijven benadrukken dat we klachten graag horen, zodat we er wat aan kunnen doen.
9
SORGENTE JOURNAAL
Driekwart van de ondervraagden geeft aan niet bekend te zijn met track & trace. Dit komt, omdat slechts van 24% van de klanten het e-mailadres bekend is bij Sorgente. Het blijkt dat deze klanten de service wel goed waarderen. 85% is positief hierover. Het verdient aanbeveling om de emailadressen goed na te vragen en deze service te promoten. Website De mate waarin klanten de website gebruiken, lijkt langzaam te stijgen (nu ruim 20%). Vooral de webwinkel is populair onder de gebruikers. Klanten bezoeken de site wel iets minder vaak, in vergelijking tot 2009, namelijk 53% bezoekt de site een paar keer per maand (figuur 2).
Figuur 2: frequentie websitegebruik
10
ONDERZOEK
De website wordt als zeer gebruiksvriendelijk ervaren, zie onderstaand (figuur 3). Conclusie dienstverlening De totale dienstverlening van Sorgente krijgt in dit klanttevredenheidsonderzoek een 8,6. Een mooie score. De ondervraagde klanten met drinkvoeding blijken over het algemeen tevreden tot zeer tevreden over de dienstverlening. We kunnen zien dat er meer klanten ‘digitaal’ gaan en we zullen daar op inspelen in onze serviceverlening. Marian Noorthoek Manager Kwaliteit en Personeel, Sorgente.
Figuur 3: gebruiksvriendelijkheid website
ONDERZOEK
Therapietrouw verlaagt kosten in de zorg Rol diëtist van groot belang Therapietrouw is een complex punt in de behandeling, waarbij zowel de patiënt als de behandelaar een rol spelen. Uit onderzoek naar therapietrouw bij drinkvoeding blijkt dat patiënten drinkvoeding vaak korter gebruiken dan is voorgeschreven. Ook gebruiken ze vaak minder drinkvoeding dan de diëtist adviseert. Lage therapietrouw kan uiteindelijk leiden tot hogere kosten in de zorg. Kosten zorg In Nederland zijn diverse onderzoeken gedaan naar de kosteneffectiviteit van medische voeding.1,2,3 Ook in het buitenland heeft dit onderwerp de aandacht. Een aantal internationale onderzoeken staan beschreven in het artikel van Van der Heijden et al4. De resultaten laten zien dat door de inzet van medische voeding de kosten per patiënt omlaag gaan. De kostenbesparing die daarmee behaald wordt, varieert van €195 tot €580 per patiënt afhankelijk van de patiëntengroep (COPD, decubitus, buikoperatie). Alleen al de behandeling van ondervoede ouderen (>65 jaar) levert de Nederlandse gezondheidszorg een kostenbesparing op van dertien miljoen euro op jaarbasis5. Deze kostenbesparing kan natuurlijk alleen bereikt worden als patiënten de voeding ook daadwerkelijk gebruiken. Therapietrouw is hierbij het sleutelwoord.
volgt het voorschrift van de diëtist niet geheel op. De rol van de diëtist is belangrijk: hij/zij moet streven naar een behandeling, begeleiding en ondersteuning die aansluit bij de wensen en behoeften van de individuele patiënt. Zo kan de diëtist samen met de patiënt kijken naar een therapie die het beste past bij de persoonlijke omstandigheden. De patiënt zelf heeft echter de meeste invloed. De motivatie om het voorschrift goed te volgen is afhankelijk van zijn/haar verwachtingen en doelen van de behandeling. Als een patiënt emotioneel, angstig of te ziek is, kan dit een goede behandeling en therapietrouw in de weg staan. Daarom is het voor de diëtist noodzakelijk inzicht te hebben in de behoefte, opvattingen en verwachtingen van de patiënt. Als dat duidelijk is kan de diëtist hier optimaal op inspelen.
Onderzoek Om inzicht te krijgen in therapietrouw en de rol van de diëtist daarbij heeft, heeft Sorgente in de periode van maart tot november 2010 353 klanten een aantal vragen voorgelegd over het gebruik van drinkvoeding en de begeleiding door de diëtist. De ondervraagde patiënten waren allemaal kort daarvoor gestart met het gebruik van drinkvoeding. Van de 353 patiënten gaf 83% (n=291) aan nog onder begeleiding te zijn van een diëtist; 62 patiënten gaven aan geen begeleiding te ontvangen van de diëtist die de aanvraag deed (figuur 1). Slechts elf van deze patiënten (17%) is doorverwezen naar een andere diëtist en 51 personen (83%) gebruikte de drinkvoeding zonder begeleiding. In totaal staan zes van de zeven patiënten nog onder begeleiding. Waar die begeleiding uit bestaat is niet verder onderzocht. Therapietrouw Therapietrouw is een aandachtspunt bij de behandeling waarbij zowel de patiënt als de diëtist een belangrijke rol spelen. Meer dan een derde van de patiënten
Figuur 1: begeleiding van patiënten door een diëtist (n=353)
Voorlichting op maat Om de therapietrouw te optimaliseren, is het belangrijk informatie gefaseerd aan te bieden. Een patiënt kan teveel informatie in één keer niet goed verwerken. Hij/zij onthoudt dan niet wat belangrijk is. Daarnaast is het belangrijk om informatie op verschillende manieren aan te bieden, bijvoorbeeld mondeling en schriftelijk.
11
JOURNAAL
SORGENTE JOURNAAL
Bij het aanbieden van mondelinge informatie moet de boodschap regelmatig herhaald worden. Ruim vier van de vijf patiënten is nog onder behandeling van een diëtist die de drinkvoeding heeft voorgeschreven. Vragen of problemen kunnen ze altijd stellen aan hun eigen behandelaar. In de praktijk blijkt dat dit weinig gebeurt. Door vervolgafspraken in te plannen houdt de diëtist zelf ook een vinger aan de pols, waardoor therapietrouw een hogere kans van slagen heeft. Vaak geven diëtisten ook schriftelijk materiaal mee aan de patiënt, zodat ze thuis in alle rust de informatie nog eens kunnen doorlezen. Daarnaast ontvangen (nieuwe) klanten ook informatie over de drinkvoeding van Sorgente. Deze informatie gaat over het bestellen, het gebruik van drinkvoeding en het aanbod. Deze informatie ontvangen klanten zowel mondeling (telefonisch) als schriftelijk.
disease in a community-based setting: a prespecified subgroup analysis of the INTERCOM trial. J. Am. Med. Dir. Assoc.: 11:179-187. 3. Freijer, K. and Nuijten, M.J.C. (2010). Analysis of the health economic impact of medical nutrition in the Netherlands. Eur. J. Clin. Nutr. 64: 12291234. 4. Van der Heijden, E. et al.(2009). Behandeling van ondervoeding noodzakelijk en (kosten) effectief onderdeel van het medisch handelen. TSG 87:341-345. 5. Nuijten, M.J. and Freijer, K. (2010). The budget impact of oral nutritional supplements in the community setting in the Netherlands. Value in Health 13, 3: A101 Femke Belder Diëtist en productspecialist, Sorgente Noot
drinkvoeding
in de thuissitua
Om meer aan te sluiten bij het idee om informatie gefaseerd aan te bieden ontwikkelt Sorgente op dit moment nieuwe voorlichtingsmaterialen voor drinkvoeding. In de nabije toekomst bespreken we de concepten met diëtisten uit het werkveld. Hierbij kijken we kritisch naar de wensen van de diëtist én de patiënt. Samen met de diëtist werken we daarmee aan een optimale therapietrouw. Want therapietrouw is niet alleen een zaak van de patiënt, maar ook van de behandelaars en verzorgers van de patiënt. tie
So310 april 2010
15-03-11 12:09
.indd 2
eding_SO310
chure_Drinkvo
Sorgente_Bro
Begin 2010 heeft Sorgente het Drinkvoedingskompas en het bijbehorend overzicht uitgebracht. Op de website staat altijd een actuele versie van beide uitgaven. Omdat ook de papieren versie in een behoefte voorziet geven we dit jaar een herziene herdruk uit.
Overzicht edingen Drinkvo
k ecifie
te)sp
(ziek
standa
treerd
Onlangs hebben we diëtisten uit academische en perifere ziekenhuizen en van thuiszorgorganisaties geïnterviewd om de wensen ten aanzien van het Drinkvoedingskompas te inventariseren. Op basis hiervan zullen we een aantal aanpassingen doorvoeren.
ncen
12
Bronnen: 1. Kruizenga, H.M. et al. (2005). Effectiveness and cost-effectiveness of early screenig and treatment of malnourished patients. Am. J. Clin. Nutr. 82:1082-1089. 2. Van Wetering C.R. et al. (2009). Efficacy and costs of nutritional rehabilitation in muscle-wasted patients with chronic obstructive pulmonary
Nieuwe uitgave Drinkvoedingskompas
geco
Het mes snijdt aan twee kanten Zoals gezegd hebben diëtisten een belangrijke rol bij de therapietrouw van een patiënt. Een goede begeleiding verhoogt de therapietrouw. Dat levert voordeel op voor de patiënt. Want een patiënt die beter gevoed is heeft minder kans op ziekenhuisopnames of complicaties (www.stuurgroepondervoeding.nl). Minder ziekenhuisopnames en complicaties zorgen op hun beurt weer tot kostenreductie in de zorg. Kortom, het mes snijdt zo aan twee kanten!
Met dank aan Karen Freijer, Nutricia Advanced Medical Nutrition, voor het aanleveren van wetenschappelijke literatuur over de kosteneffectiviteit van drinkvoeding.
gebaseer
d op het
ings
Drinkvoed
SO370 OVERZICH
T DRINKV Digitaal
NEW STYLE.indd
en
ard
erg
ie
ve
rrij
kt
kompas
1 15-03-11 12:11
De verwachting is dat de vernieuwde uitgave van het Drinkvoedingskompas en het bijbehorende overzicht voor de zomer klaar is. Tot die tijd vindt u op de website van Sorgente een actuele digitale versie van beide uitgaven. Basma Djemni Commercieel manager
