Joost Wesseling, Annemarie van Alphen, Hester Volten, Edith van Putten RIVM, 21 Januari 2016

Joost Wesseling, Annemarie van Alphen, Hester Volten, Edith van Putten RIVM, 21 Januari 2016

1

Inhoud ●  Metingen nu. ●  Context metingen door/voor burgers en steden. ●  Sensoren: – 

Echt goedkoop / NO2 / Stof / deeltjes / Kits / apparaten

●  Kwaliteit ●  Wat kun je met goedkope sensoren? ●  Vragen. ●  Optie: Voorbeelden gebruik goedkope sensoren.

2

Meten voor een gezonde stad | 21 januari 2016

Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit Het Landelijk Meetnet omvat: •  Regionale locaties •  Stedelijke achtergronden •  Straatlocaties Voor de nationale rapportage wordt ook gebruik gemaakt van stations van: •  DCMR •  GGD Amsterdam •  Provincie NH •  Provincie Limburg 3


Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit

4


Context metingen door burgers / steden / … ●  Het is leuk en “hot” om zelf te meten; doen om het doen. ●  Burgers hebben meer vertrouwen in metingen dan in berekeningen en vooral als ze die metingen zelf kunnen doen. ●  Doel deels bewustwording maar ook deels overheden stimuleren om de luchtkwaliteit goed te rapporteren. ●  Milieudefensie heeft burgers in heel 2013 geholpen om NO2 te meten. Er lopen over 2015 weer metingen. ●  Steden willen demonstreren dat de luchtkwaliteit goed is. ●  Longfonds wil individuen handelingsperspectief bieden. è Wat wil je waarom meten en wat ga je er mee doen?

5


Context metingen door burgers / steden / … ●  Iedereen kan ergens met een (goedkoop/duur) meetapparaat gaan staan, rondlopen of het ophangen. ●  Je moet tevoren bepalen welke stof je wilt meten (en waarom) en een sensor of apparaat kiezen. ●  De mogelijkheden tot goedkoop meten variëren een beetje per stof, net als de range van zinvolle metingen. ●  Goedkopere oplossingen zijn niet “absoluut”, hebben vooralsnog ijking aan duurdere (referentie-)apparatuur nodig. ●  De gevoeligheid van goedkopere sensoren is bij de gemiddelde omgevingsconcentraties (ambient) beperkt tot slecht à maakt dat voor jouw toepassing uit?

6


Context metingen door burgers / steden / …

7


Context metingen door burgers / steden / … De te meten “zinvolle concentraties” verschillen per stof. De relevante middelingsperiode voor de metingen varieert ook (uur / dag / jaar).

8


Meten echt goedkoop … Grove serie etc.

9


NO2 ●  Er zijn NO2 sensoren te koop in de prijsrange van 10 tot 300 EURO. ●  Populair zijn de SGX Sensortech (o.a. AQ Egg), Alphasense (o.a. JRC, UN) en City tech (o.a. Airbox). ●  Er is in alle gevallen in meer of mindere mate sprake van –  kruisgevoeligheid voor ozon –  gevoeligheid voor temperatuur –  gevoeligheid voor vochtigheid –  (zeer) beperkte gevoeligheid bij lage concentraties –  soms volledig onbegrijpbaar gedrag … ●  Literatuur laat zien dat de inzet altijd moeizaam gaat. ●  Verschillende sensoren worden in diverse apparaten gebruikt.

10


Stof / deeltjes ●  Er zijn geen goedkope sensoren voor fijnstof. ●  Alle bekende sensoren meten langskomende deeltjes in verschillende grootteklassen en rekenen het resultaat om naar microgram per kubieke meter. ●  Alle bekende sensoren meten deeltjes groter dan circa 0.3-1.0 micrometer à je mist de echt kleine deeltjes! ●  Er zijn verschillende “ijkingen” beschikbaar op het Internet. ●  Recent regelmatig discussies over metingen bij houtrook-overlast (Dylos, Atal). ●  Binnenkort komen er verschillende “wearables” beschikbaar, zoals de sensor van AVG en de TZOA. De waarde is nog niet bekend.

11


Kits en apparaten ●  Werken met losse sensoren is vooral voor techneuten. ●  Verschillende kits combineren sensoren voor o.a. NO2, CO(2), stof/ deeltjes, temperatuur, vochtigheid, geluid, licht, … –  –  –  –  –  –  –  –  12

Smart Citizen Kit AirSensEUR Josene Airbox UNEP AQ monitor AirPi Air Quality Test Box eNose

(Fablab Barcelona) (JRC) (Intemo) (ECN) (UN) (basis Raspberry Pi) (basis Arduino) (Comon-invent) Meten voor een gezonde stad | 21 januari 2016

Kits en apparaten

13


Overzicht Soort E Enkele, losse sensor. M Volledig meetapparaat S Compleet systeem met. Type gebruik M Maanden tot (semi) permanent. W Maximaal enkele weken. D Uren tot maximaal dagen. Plaats systeem 1 Apart data-acq. systeem nodig. 2 Kan later worden uitgelezen. 3 Kan alleen momentane waarden tonen

14


Kwaliteit en bruikbaarheid sensoren ●  Het RIVM faciliteert momenteel in verschillende projecten vergelijking van sensoren met referentieapparatuur in LML / test ijkgassen. ●  We testen (met anderen) verschillende sensoren. Wellicht ooit keurmerk / beoordeling. ●  Het RIVM helpt projecten al met o.a. meetstrategie à kan anderen ook helpen. ●  Afgezien van huidige brochure ook overzicht literatuur en meer gedetailleerd technisch overzicht van sensoren / context op site RIVM. www.rivm.nl/lucht à “Uitgaven” à “Luchtkwaliteit meten met sensoren” ●  In de loop van 2016 steeds meer uitgebreide informatie over sensoren en de testresultaten daarvan op RIVM website. ●  Gebruik data: zodra er voldoende toepasbare data beschikbaar komt zal die binnen de bestaande gedetailleerde kaarten van het RIVM worden getest. 15


Data tonen en delen ●  Data moet op het Internet beschikbaar komen. ●  Voor de hobbyisten is het gratis Internet of Things geschikt (Sparkfun, Dweet, Freeboard, Analog, …). ●  Geonovum is bezig om een platform te ontwikkelen waar de luchtkwaliteit data van het RIVM conform open-data standaards wordt ontsloten. ●  Het platform bevat al andere (lucht) data dan alleen LML. 16

http://sensors.geonovum.nl/ Meten voor een gezonde stad | 21 januari 2016

Kun je iets met goedkope lucht-metingen? ●  In veel landen wordt gezocht naar betaalbare en bruikbare sensoren. -- Kwaliteit ++

●  Tot de ultieme goedkope sensor er is (2-? jaar?) kun je verschillende kwaliteiten sensoren “stapelen”.

Ref.

Meer Ref.-alike Minder Ref.-alike

Citizen Science

Aantal sensoren

17


Kun je iets met goedkope lucht-metingen?

Ref.

Meer Ref.-alike Minder Ref.-alike

Citizen Science

RIVM

18

Real-time verkeersdata Data wearables …


Kun je iets met goedkope lucht-metingen? ●  Kun je nu iets met de resultaten? Voorlopig is dat een uitdaging! ●  Echt goed bruikbare stabiele goedkope(re) sensoren voor NO2, fijnstof en roet zullen niet heel snel beschikbaar komen. ●  Er zijn “krenten in de pap”. ●  Ook met de huidige technologie kunnen steden zinvolle stappen maken. ●  Er lijkt in de maatschappij enthousiasme en draagvlak voor wetenschap door en voor burgers, samen met steden. ●  Een brede vraag naar betere goedkopere sensoren is nodig om ze ook te laten ontwikkelen.

19


20


Voorbeeld PM2.5: Vuurwerk ●  Sharp en Shinyei mbv Arduino aan WiFi gekoppeld. ●  Vergeleken met een Dylos 1700 deeltjesteller à 15 EURO versus 800 EURO. ●  Relatief effect van rauwe output bepaald; metingen na middernacht tov metingen kort er voor.

21


Vuurwerk Verrassend sterke overeenkomst van verloop in de tijd. In absolute zin circa factor 2 tussen Dylos en goedkopere sensoren. Toch zeer bevredigend J

22


NO2 voorbeeld ●  In het kader van “Amsterdam Smart Citizen Lab” hebben verschillende mensen van het RIVM bij de Waag meegelopen. ●  Deels expert, deel als burger. ●  Samen met de Waag vijf stuks Alphasense NO2 sensoren aangeschaft en getest (NO2-B42F, circa 250 EURO). ●  Op verschillende locaties parallel gedraaid, deels nabij referentiestations. ●  Gebruikt tijdens fiets/wandeltochten door Amsterdam. ●  Op korte-termijn volgen de sensoren elkaar goed. ●  Op langere termijn (1-2 weken) gaan de resultaten uit elkaar lopen. ●  Benodigde omrekenparameters spanning à concentratie nogal verschillend van fabriekswaarden.

23


24


25


26


Joost Wesseling, Annemarie van Alphen, Hester Volten, Edith van Putten RIVM, 21 Januari 2016

Recommend Documents