JongerenGids. Socialistische Mutualiteit van brabant Toegankelijke gezondheid voor iedereen!

JongerenGids

Kies BEWUST voor je toekomst!

Socialistische Mutualiteit van brabant

Toegankelijke gezondheid voor iedereen !

Jongerengids Informatiegids van de Federatie van Socialistische Mutualiteiten van Brabant Verantwoordelijke uitgever: Michel Michiels, redactie: dienst Infocom, foto’s: © Corbis, Jacky Delorme vormgeving: Mordicus, oplage: 4000 exemplaren, uitgave: juni 2013, druk: Artoos Redactieadres: [email protected] Deze gids is louter informatief. Alleen de statuten bepalen de rechten en plichten van het ziekenfonds en zijn leden.



Een keuze maak je niet zomaar!

Eindelijk is het zover. Je middelbare schooltijd zit erop en de vrijheid lacht je toe. Je wil er stevig invliegen. Toch heb je vragen en twijfels over hoe je het allemaal moet aanpakken. Dat is heel normaal. Deze gids zet je alvast op het goede spoor. Hij laat je kennismaken met de vele wetten, reglementen en formaliteiten die je zeker op je weg zal tegenkomen. Kies je ervoor om verder te studeren of waag je de stap in het beroepsleven? Dat is niet iets wat je in een oogwenk beslist. Je zal keuzes moeten maken die je hele verdere leven zullen beïnvloeden. Wij helpen je je weg te vinden in een nieuwe en onbekende omgeving ! Belangrijk: de cijfers, percentages en bedragen in deze brochure zijn gebaseerd op de informatie die beschikbaar was bij het ter perse gaan van deze gids.

JongerenGIDS PAGina 1

Wat betekenen de icoontjes die gebruikt worden in deze gids?

~ `

Wat moet je doen? Meer informatie?

f Welke documenten afgeven? G p PAGina 2 JongerenGIDS

Opgelet ! Voorwaarden

Inhoud

Pagina 4 Op eigen benen staan, wat houdt dat in? Je ouders Jouw verantwoordelijkheden Je naam veranderen: magda? Wat zegt de wet over leerplicht? Pagina 10 Studies en opleiding Laat je opleiding niet aan het toeval over Zelf op zoek naar een opleiding Heb je recht op een studietoelage? Pagina 13 Werken tijdens je studententijd Mag ik werken als jobstudent? Moet ik een contract hebben? Loon Werken als zelfstandige Socialezekerheidsplicht Kinderbijslag Inkomensgrenzen voor de belastingen Zwartwerk

Pagina 18 School's out! Inschrijving als werkzoekende Inschrijven bij een zienkenfonds Pagina 26 De ziekenfondsen: waartoe dienen ze? De sociale zekerheid Het ziekenfonds

Pagina 52 Dossier: anticonceptie Welke middelen zijn er? Terugbetaling anticonceptie Centrum voor gezinsplanning Love4you

Pagina 30 Graag tot je dienst Pagina 32 Gevraagd: een enthousiaste m/v! Waar kan je aan de slag? Op zoek naar een job Pagina 45 Gevonden: een ijverige m/v! Werkgelegenheid creëren Een job gevonden?


Op eigen benen staan, wat houdt dat in? School's out! Vanaf nu is het aan jou om de beslissingen te nemen en dus ook om de verantwoordelijkheid ervoor te dragen. Op de volgende pagina's lees je welke rechten en plichten jij en je ouders hebben.

Je ouders Je ouders zijn aansprakelijk voor je hele doen en laten. Dat blijft zo tot je meerderjarig (18 jaar) bent. Ze oefenen gezag uit over jou, maar ze hebben ook plichten. Gezag Ze kunnen je sommige dingen verbieden. Ze kunnen je ook verplichten om dingen te doen, o.a. voor je studies, in de privésfeer en inzake het beheer van je bezittingen. Wie kan het gezag uitoefenen? > Je ouders zijn gehuwd en wonen samen. Elke ouder apart kan het gezag uitoefenen. Als ze het niet met elkaar eens zijn, kunnen ze elk naar de jeugdrechter stappen. Deze zal dan een beslissing nemen. > Je ouders zijn uit de echt gescheiden of in echtscheidingsprocedure, feitelijk gescheiden of ongehuwd. Je bent geadopteerd of je wordt door een voogd opgevoed. Dan bepaalt de wet wie het gezag uitoefent. Plichten Zij moeten de ouderlijke macht in jouw belang uitoefenen. Je ouders moeten in je levensonderhoud voorzien en je studies bekostigen. De wet noemt dit onderhoudsplicht. Je ouders zijn financieel verantwoordelijk tot je meerderjarig bent en daarna tot je een PAGina 4 JongerenGIDS

studie of opleiding beëindigd hebt waarmee je op de arbeidsmarkt een job kan vinden. Wat ze niet mogen, is je gezondheid, je moraliteit, je veiligheid in gevaar brengen (kindermishandeling, opsluiting, enz.). Bij onenigheid is de jeugdrechter bevoegd. Jouw verantwoordelijkheden Zelfstandig zijn, klinkt je misschien als muziek in de oren, maar zoals dat met alles het geval is, krijg je niets voor niets. Je bent vanaf nu ook aansprakelijk voor bepaalde dingen. Je bent verantwoordelijk voor je doen en laten. Een overzicht.

Strafrechtelijke aansprakelijkheid Je bent aansprakelijk als je een regel uit het strafrecht overtreedt (diefstal, drugs, vervalsing, verkrachting). Die aansprakelijkheid wordt in het Strafwetboek omschreven. > Vóór 16 jaar: als je wat mispeutert, moet je voor de jeugdrechter komen. > Tussen 16 en 18 jaar: de jeugdrechter kan je naar een gewone rechtbank doorverwijzen voor de overtredingen op het verkeersreglement of voor zware misdrijven. Dus, vóór 18 jaar ben je beperkt strafrechtelijk aansprakelijk. > Vanaf 18 jaar ben je volledig strafrechtelijk aansprakelijk. Je zal je dus voor de gewone rechtbanken moeten verantwoorden voor je misdrijven en je zal zelf moeten opdraaien voor de straf die tegen jou wordt uitgesproken. Burgerlijke aansprakelijkheid Je bent burgerlijk aansprakelijk voor de schade die je een ander toebrengt. Je rijdt bijvoorbeeld met de auto en botst tegen het muurtje van de buren. Deze aansprakelijkheid wordt in het Burgerlijk Wetboek omschreven. > Vóór 18 jaar is je burgerlijke aansprakelijkheid beperkt. Ouders worden geacht solidair aansprakelijk te zijn voor de schade die hun kinderen veroorzaken. Je bent burgerlijk aansprakelijk als je een fout begaan hebt, als er schade is en als er een oorzakelijk verband is tussen de fout en de schade. Je ouders zijn dus

burgerlijk aansprakelijk. Maar opgelet, men gaat ervan uit dat je zelf aansprakelijk bent als je ouders allebei kunnen bewijzen: > Dat ze je tot een goede lichamelijke en geestelijke ontwikkeling hebben gebracht. Anders gezegd: dat ze je een goede opvoeding hebben gegeven. > Dat ze over jou een redelijke waakzaamheid aan de dag gelegd hebben, rekening houdend met de hedendaagse normen (plicht van toezicht). > Vanaf 18 jaar ben je burgerlijk meerderjarig. Je wordt dus volledig 'bekwaam' geacht om alle daden van het burgerlijke leven te stellen: je kan op elk gebied beslissingen nemen en je volledig door je handtekening verbinden. Op dat ogenblik komt er dus een einde aan het ouderlijk gezag. Je mag nu bijvoorbeeld zonder de toestemming van je ouders huwen of een bankkaart ontvangen. Contractuele aansprakelijkheid Je kan een schriftelijke of stilzwijgende overeenkomst met iemand sluiten. Jij bent aansprakelijk wanneer je je verplichtingen niet nakomt (koopcontract, huurcontract, ...). > Vóór 18 jaar is je contractuele verantwoordelijkheid beperkt. > Na 18 jaar ben je volledig contractueel aansprakelijk.


Politieke meerderjarigheid > Vanaf 18 jaar moet je gaan stemmen bij de provincie-, gemeenteraads-, regionale, federale en Europese verkiezingen. In België geldt opkomstplicht, dus je moet je aanmelden bij een stembureau als er verkiezingen zijn. Je mag ook zelf opkomen voor de gemeenteraad, provincieraad en regionale parlementen. > Vanaf 21 jaar mag je je kandidaat stellen voor Kamer en Senaat. Aansprakelijkheid en handtekening In principe is je handtekening bindend vanaf 14 jaar. > Vóór 18 jaar is je handtekening niet geldig voor: > De daden die je als minderjarige niet zonder toestemming van je ouders of voogd mag stellen (vb. bij een erfenis). > Elke akte die voor jou ongunstige gevolgen heeft. Alleen een rechter kan jouw handtekening ongedaan maken. Je wettelijke vertegenwoordiger moet de aanvraag indienen. Je kan er ook zelf om vragen zodra je meerderjarig bent. Identiteitskaart Alle Belgen ouder dan 15 jaar moeten een identiteitskaart op zak hebben. Die wordt uitgereikt door de gemeente waar jij je hoofdverblijfplaats hebt. In sommige gevallen PAGina 6 JongerenGIDS

moet je echter je identiteitskaart ook jonger al op zak hebben, zoals voor je Buzzy-pas of in het buitenland. Geld Je mag je geld zelf beheren vóór je meerderjarig bent. > Vanaf 12 jaar mag je een bankrekening of een spaarrekening openen. Je hebt hiervoor wel de handtekening van een van je ouders nodig. Je mag ook geld afhalen. Wat je wel en niet mag, kan van bank tot bank verschillen. Zo staan sommige banken niet toe dat je in het rood gaat of dat je meer dan een bepaald bedrag per dag afhaalt. Maar dat is misschien zo slecht nog niet ... Lening en krediet Soms is iets zo duur dat je het niet kan betalen met het geld dat je nu op je spaar- of bankrekening staan hebt. Dan kan je geld gaan lenen of krediet aanvragen. > Ben je jonger dan 18 en vraag je voor een bepaald doel krediet aan, dan eist de bank meestal dat je ouders mee ondertekenen of zich borg stellen. > 18-plussers kunnen elke vorm van krediet zelf aanvragen. De bank zal wel onderzoeken of je inkomsten voldoende garanties bieden. Belastingaangifte invullen Wie inkomsten heeft, moet jaarlijks een belas-

tingaangifte doen. Die inkomsten houden onder andere in: loon, onderhoudsgeld, studentenjob, werkloosheidsuitkering en leefloon. Dus ook als je nog thuis woont bij je ouders, krijg je elk jaar een belastingformulier. Heb je nog geen vast werk, m.a.w. studeer je nog, dan ben je 'persoon ten laste' en kom je op het aanslagbiljet van je ouders. Zodra je een vast inkomen hebt en in ieder geval als je 25 bent, ben je geen persoon ten laste meer maar een gerechtigde. Je krijgt dan een persoonlijk belastingformulier. Hoeveel je betaalt, hangt af van een aantal factoren: hoeveel verdien je, woon je samen of ben je getrouwd, heb je kinderen? Wat je dit jaar aan belastingen betaalt, hangt af van wat je het jaar daarvoor als inkomsten had. In het aanslagjaar 2013 gaat het dus om de inkomsten van 2012. Hoe vul je zo'n belastingaangifte in? Het is inderdaad niet altijd duidelijk welke delen je wel en niet moet invullen. Vraag raad aan vrienden, een vriend van een vriend, je ouders of een boekhouder. Of misschien studeert iemand in je omgeving wel fiscaliteit? Je kan ook eens een bezoek brengen aan een JAC (jongerenadviescentrum). Je kan er terecht met zowat alle vragen en problemen die je als jongere kan hebben. Natuurlijk is de dienstverlening gratis en als je dat wil kan alles anoniem verlopen.

` JAC, onderdeel van CAW (Centrum Al-

gemeen Welzijnswerk), heeft regionale werkingen in Brussel en Vlaams-Brabant. Meer info over de openingsuren en contactgegevens vind je op de desbetreffende websites.

JAC Delta

Kantoren in Asse en Halle www.jacdelta.be

JAC Mozaïek

Kantoren in Brussel www.cawmozaiek.be

JAC Oost-Brabant

Kantoren in Aarschot, Diest, Haacht, Landen, Leuven, Tervuren en Tienen www.jacoostbrabant.be

JAC Vilvoorde

Kantoren in Vilvoorde www.jacvilvoorde.be


Je naam veranderen: magda? Zodra je 18 bent, kan je een naamswijziging aanvragen. Let wel, je naam of voornaam veranderen, is geen recht. Het is een gunst die je verleend wordt door respectievelijk de koning en de minister van Justitie. Je moet een verzoek indienen waarin je uitlegt waarom je je naam of voornaam wil veranderen. Je voornaam, bijvoorbeeld, kan je niet zomaar wijzigen. Je moet kunnen aantonen dat hij op de een of andere manier belachelijk is (Liesje voor een volwassen vrouw), hatelijk is (Adolf, wat doet denken aan Adolf Hitler), ouderwets is (Alphonsius), vreemd klinkt (je heet Hugh maar je bent nu Belg) of verwarrend is (je heet Kris en bent een meisje, maar in brieven spreekt men je altijd aan met meneer).

G De naamswijziging wordt slechts uitzonder-

lijk goedgekeurd, op voorwaarde dat de aanvraag gebeurt op basis van gegronde redenen.

` Federale Overheidsdienst Justitie Dienst naamsveranderingen Waterloolaan 115, 1000 Brussel 02 542 66 75 (voornaam) 02 542 67 03 (naam) [email protected] justitie.belgium.be

De procedure is natuurlijk niet gratis! Wat?

Procedurekosten

Extra voorwaarden*

Naamsverandering familienaam

49 euro

Naamsverandering voornaam

490 euro

49 euro

740 euro

49 of 490 euro

Toevoeging van een naam aan een andere Toevoeging van een partikel ("van", "de") Vervanging van een hoofdletter door een kleine letter * zie justitie.belgium.be PAGina 8 JongerenGIDS

Wat zegt de wet over de leerplicht? Of je het nu wil of niet: je bent leerplichtig tot 18 jaar. Als je deze verplichting aan je laars lapt, riskeer je een sanctie. De Jeugdrechtbank kan spijbelaars verplichten om zich in een school te laten inschrijven. Of ze in een instelling plaatsen wanneer ze oordeelt dat de ouders hun taak niet aankunnen. Deze regel geldt ook voor buitenlanders. Zij moeten binnen 60 dagen na hun aankomst in België in een school ingeschreven zijn.

naar een ander systeem: > een alternerende opleiding > een erkende opleiding die beantwoordt aan de vereisten van de leerplicht.

` www.ond.vlaanderen.be/leren

Om in orde te zijn met de leerplicht, kan je twee soorten onderwijs volgen: > voltijds: beroeps, technisch, kunst, algemeen > deeltijds Voltijdse leerplicht Tot 15 jaar moet je voltijds naar school. Zodra je 15 bent, val je niet meer onder de voltijdse leerplicht. Je moet dan wel de eerste twee leerjaren van het voltijdse secundaire onderwijs beëindigd hebben, maar je hoeft niet geslaagd te zijn. Deeltijdse leerplicht De deeltijdse leerplicht eindigt bij de afloop van het schooljaar in het jaar waarin je 18 wordt. Je kunt voltijds les blijven volgen of overstappen


Studies en opleiding

Universiteit, hogeschool, vierde graad beroepsonderwijs, leerovereen komst … Het grote aanbod maakt kiezen niet gemakkelijk. Natuurlijk, je denkt aan je toekomst, dus sta je er toch wel even bij stil.

laat je opleiding niet aan het toeval over Je besluit staat vast: je gaat verder studeren. Een gemakkelijke keuze was het vast niet. Je doet er goed aan om even alles op een rijtje te zetten in je hoofd. Enkele tips: Je huidige schoolresultaten kunnen een afspiegeling zijn van wat je aankan. Toch hoeft dat niet per se zo te zijn. Bekijk je punten kritisch en evalueer waarom je goede of minder goede resultaten voor een bepaald vak behaalt. Het kan best zijn dat je wiskunde in het middelbaar niet graag deed omdat de leerkracht zo'n saaie piet was, maar dat betekent niet dat wiskunde in het hoger onderwijs saai moet zijn. Daar zit je samen met allemaal wiskundeliefhebbers die jouw interesse voor het vak met jou delen. Baseer je beoordeling nooit op toevalligheden, maar wees objectief. Als de omstandigheden anders waren, had ik het vak dan wél graag gedaan? > Bekijk je schoolperiode en je resultaten kritisch! Kies een opleiding die je aankan Wat brengt het je bij een studie te kiezen die je toch niet zal kunnen afmaken? Voor elke opleiding moet je je inspannen, dat is zo, maar als het echt al je energie opslorpt en je nog geen resultaten boekt, dan ben je er niks mee. MisPAGina 10 JongerenGIDS

schien verlies je op het eind van het jaar (of zelfs al ergens in het begin) al je goede moed en wil je nooit meer studeren. Bezin jezelf vooraleer je aan een studie begint . > Maak de balans op van je capaciteiten! Laat je nooit door iemand anders verleiden een bepaalde opleiding te volgen Ga af op je intuïtie en bekijk of de leerstof je ligt en je voldoende gemotiveerd bent. Wat je graag doet, zal je met plezier instuderen en makkelijker onthouden. Het is enorm belangrijk dat je je goed voelt en dat je je studie niet als een verplichting ervaart. Als je kan uitblinken in je eigen vak, dan is dat veel meer waard dan 'zozo' te zijn in een hoog aangeschreven opleiding die je eigenlijk niet interesseert. > Ga voor de opleiding die jou aanspreekt! Maak je keuze met het oog op de toekomst Dit hoef je niet te zien als in tegenspraak met wat hiervoor staat. Zit je bijvoorbeeld niet graag achter de computer, ga dan geen boekhouding studeren, ook al werk je graag met cijfers ! Informeer naar de praktische kant van het beroep waarvoor je interesse hebt: houdt het weekendwerk in, moet je in ploegen werken, …? Je kan ook praten met mensen die een diploma behaalden in het vakgebied dat jou aanspreekt. Je weet ook dat in sommige bedrijfstakken meer geld te rapen valt dan in

andere. Als dat voor jou belangrijk is, dan hou je er ook best rekening mee wanneer je aan een opleiding begint. > Zorg ervoor dat je weet welke mogelijkheden je studie je biedt!

Zelf op zoek naar een opleiding Al die opleidingen, scholen en universiteiten, het geheel lijkt wel een labyrint waarin jij de uitgang moet zien te vinden. Wat kan je doen? Informatie verzamelen Wat je zeker moet doen, is je goed documenteren. Als je alles hebt, lees dan alles rustig door en neem pas dan een beslissing. Het is raadzaam dat je op tijd begint met informatie te verzamelen. Wacht niet tot aan de grote vakantie. 1 Surf naar de site van de school die je interesseert of vraag een studiegids aan. 2 Elke professionele onderwijsinstelling heeft een dienst Studieadvies. Neem contact op en maak een afspraak. Zij zullen je niet alleen alle informatie kunnen geven over je studiekeuze, maar ook over alles wat er nog extra geregeld zal moeten worden op vlak van administratie en praktische dingen (hoe zoek je een kot, is er een studentendokter, enz.). 3 Ga naar studie-infodagen. Aarzel niet om

er verschillende mensen aan te spreken en neem ook daar weer alle interessante gidsen en brochures mee. Vragen die je kan stellen: – Hoe lang duurt de opleiding? – Moet ik een bepaalde voorkennis hebben? Is er een ingangsexamen of toelatingsproef? Hoe kan ik me voorbereiden? – Welke vakken zijn er? Zijn er ook keuzevakken? – Hoe werkt het examensysteem? – Krijgen studenten studiebegeleiding? Zijn er proefexamens? – Zal ik een stage kunnen doen? – Werkt de school/universiteit mee aan een uitwisselingsprogramma met andere landen? – Wat zijn de tewerkstellingsperspectieven van de opleiding? – Tot wanneer kan ik me inschrijven? – Hoeveel kost de opleiding? Kan ik een studiebeurs krijgen? – Is de opleiding vooral theoretisch of zijn er ook praktijkvakken? – Is de onderwijsinstelling goed bereikbaar? Welke verblijfsmogelijkheden zijn er?

` www.ond.vlaanderen.be/sidin en www.onderwijskiezer.be JongerenGIDS PAGina 11

Heb je recht op een studietoelage? Studeren kost geld. Sommige jongeren komen uit gezinnen die het financieel moeilijk hebben. De Vlaamse Gemeenschap wil ook hen de kans geven om verder te studeren. Ze werkt daarvoor met een systeem van studietoelagen voor zowel het secundair als het hoger onderwijs. Alles samen wordt per jaar 130 miljoen euro aan toelagen uitbetaald. Er zijn nog steeds heel wat leerlingen die tijdens hun middelbare schooltijd geen studietoelage aanvragen. Dat komt meestal door een gebrek aan informatie. In het hoger onderwijs wordt er veel meer gepraat over studietoelagen. In de meeste onderwijsinstellingen krijg je in het begin van het schooljaar automatisch de nodige documentatie.

p Het jaarinkomen van de student of van de

persoon van wie de student ten laste is, mag niet hoger zijn dan een bepaald bedrag. Ook het kadastraal inkomen is een factor waarmee men rekening houdt. Doorgaans kijkt men naar het inkomen van twee jaar geleden (ten opzichte van het jaar van de aanvraag). Daarnaast wordt er ook gekeken naar nationaliteits- en studievoorwaarden. Welke inkomensgrenzen er dit jaar gelden, kan je opzoeken op: www.ond.vlaanderen.be/studietoelagen. Je ouders vullen het aanvraagformulier in

PAGina 12 JongerenGIDS

en ondertekenen het. Daarnaast kunnen je ouders soms ook een interessante studielening bekomen. Er bestaan duidelijke voorwaarden. Vraag dus inlichtingen. Je kan de aanvraag voor een studietoelage ook online indienen.

` Vlaams Ministerie van

Onderwijs en Vorming Afdeling Studietoelagen Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel www.studietoelagen.be

Werken tijdens je studententijd

Uitgaan, reizen, boeken, concerten, … de verleiding is groot. Maar alles heeft zijn prijs. Om aan het nodige geld te komen, zoeken veel jongeren een vakantiejob. Naast geld verdienen, ben je ook een interessante werk ervaring rijker. Let er wel op dat je wettelijk in orde bent. En laat je vooral niet uitbuiten. Mag ik werken als jobstudent? Ja Elke jongere vanaf 16 jaar, kan een job– studentencontrat (officieel: overeenkomst voor tewerkstelling van studenten) afsluiten. Je kan eveneens als jobstudent werken: > Als je 15 jaar bent en ten minste de eerste twee jaren van het secundair onderwijs met volledig leerplan hebt doorlopen (je hoeft dus niet geslaagd te zijn). > Als je vrije student, thesisstudent, doctoraats student of aggregatiestudent (lerarenopleiding) bent en als je een examen voor de centrale examencommissie voorbereidt, voor zover je hoofdstatuut dat van student is. > Als je deeltijds onderwijs volgt en geen loon of andere uitkering ontvangt, kan je als jobstudent enkel werken tijdens de schoolvakanties.

Moet ik een contract hebben? Als jobstudent moet je steeds een contract hebben, ten laatste op de dag dat je begint te werken. Dit contract moet in drie exemplaren opgemaakt worden: één voor jezelf, één voor de werkgever en één voor de sociale arbeidsinspectie (je werkgever moet dit exemplaar binnen de 7 dagen overmaken aan de arbeidsinspectie). Hou je eigen exemplaar steeds voor jezelf en teken niets vooraleer je alles hebt gelezen en nagekeken. Ga na of je loon klopt. Daarnaast moet de werkgever je ook een kopie van het arbeidsreglement bezorgen.

Neen Je komt niet in aanmerking om als jobstudent te werken: > Als je ononderbroken meer dan 12 maanden bij dezelfde werkgever werkt. > Als je avondonderwijs of onderwijs met een beperkt leerplan (max. 15 uren per week) volgt. > Als je als stagiair onbetaalde arbeid verricht die deel uitmaakt van je opleiding. JongerenGIDS PAGina 13

Wat moet er in zo'n contract staan? In het contract staan onder meer jouw identiteitsgegevens en die van je werkgever, de begin- en einddatum van de tewerkstelling, de plaats waar je zal werken, de functie omschrijving, het uurrooster per week, je loon en de datum en wijze van uitbetaling. Wat als ik geen contract heb? Zonder contract kan je opstappen wanneer je wil, zonder vooropzeg. De werkgever daarentegen moet de normale opzeggingstermijn naleven alsof de student een bediende (3 maanden) of een arbeider (28 dagen) was. Hou er echter rekening mee dat het zonder overeenkomst moeilijk is om je tewerkstelling te bewijzen.

Loon Wat er ook gezegd wordt, er bestaat geen studentenloon. Je krijgt net hetzelfde loon als een andere werknemer in dezelfde functie en met dezelfde classificatie. Als je minderjarig bent, kom je wel in een lagere loonschaal terecht. De loonschalen hangen af van de bedrijfssector waar je werkt.

` Informatie hierover vind je bij het Toezicht op de Sociale Wetten: voor Brussel: 02 235 54 01 [email protected] voor Leuven: 016 31 88 00 [email protected] voor Halle-Vilvoorde: 02 257 87 30 [email protected]

Werken als zelfstandige? Geen goed idee! Wettelijk gezien kan je, vanaf 18 jaar, ook werken als zelfstandige. Het vergt echter heel wat administratieve rompslomp zoals de inschrijving in het handelsregister, de aanvraag van een ondernemingsnummer, de aansluiting bij een socialeverzekeringskas, het bijhouden van boekhoudkundige documenten, enz. Die zaken kosten flink wat geld, waardoor werken als zelfstandig jobstudent PAGina 14 JongerenGIDS

niet erg lonend is. Het is dan ook af te raden studentenarbeid te verrichten onder een zelfstandig statuut. Socialezekerheidsplicht Iedereen die werkt, moet bijdragen betalen aan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) en is dus m.a.w. onderworpen aan de sociale zekerheid. Deze bijdragen dienen voor de uitbetaling van kinderbijslagen, pensioenen, werkloosheidsuitkeringen, gezondheidszorg, enz. De solidariteitsbijdrage van de student zal de werkgever rechtstreeks van het loon afhouden. Wanneer je werkt met een studentencontract, heb je het recht om 50 dagen per kalenderjaar te werken. In dat geval bedraagt de solidariteitsbijdrage 2,71 % Dat wil zeggen dat je werkgever 2,71 % van je brutosalaris zal inhouden voor de sociale zekerheid. Wanneer je over de 50 dagen per kalenderjaar gaat, zal je de 'gewone' bijdrage van 13,07 % moeten betalen. Die wordt afgehouden van je brutosalaris vanaf de 51e dag als je voor verschillende werkgevers hebt gewerkt. Als je voor dezelfde werkgever hebt gewerkt, zal die bijdrage afgehouden worden van het brutosalaris van de volledige periode.

het ziekenfonds als gerechtigde. De som die je daarvoor betaalt, staat in verhouding met het loon dat je gedurende het jaar hebt getrokken. Je kan deze bijdragen te weten komen bij het ziekenfonds via [email protected] of 02 506 96 11. Opgelet! Dit telt niet mee voor de 50 dagen: – Als je occasioneel gedurende maximaal 8 uur per week ergens werkt om jezelf te onderhouden (bv. babysitten). – Als je soms (max. 25 dagen) werkt in de socioculturele sector, bijvoorbeeld als monitor voor speelpleinen. – Als je seizoensarbeid verricht, zoals bijvoorbeeld fruit plukken. De Rijksdienst voor Sociale Zekerheid heeft een site gelanceerd waarmee je makkelijk het aantal dagen kan checken dat je al gewerkt hebt. Zo ga je niet ongemerkt over de 50 dagen die je als student mag werken tegen het verlaagde tarief. Ga daarvoor naar: www.studentatwork.be.

Bovendien zal je je dan moeten inschrijven bij JongerenGIDS PAGina 15

Kinderbijslag Ouders ontvangen onvoorwaardelijk kinder bijslag voor hun schoolgaande kinderen tot 31 augustus van het kalenderjaar waarin die 18 worden. Studenten die daarna aan de slag gaan als jobstudent moeten voldoen aan een aantal voorwaarden om het recht op kinderbijslag te behouden: − Tijdens het schooljaar mag je maximaal 240 uur per kwartaal werken. − Tijdens de schoolvakantie is er geen enkele beperking als je na de vakantie verder gaat studeren. Voor schoolverlaters en deeltijds onderwijs gelden andere regels. Meer informatie vind je op www.studentatwork.be.

Inkomensgrenzen voor de belastingen Hoeveel je verdient, kan daarentegen wel invloed hebben op fiscaal vlak, voor jezelf en voor je ouders. > Als je als student op 1 januari van het aanslagjaar(1) thuis inwoont, dan blijf je fiscaal ten laste van je ouders als je netto belastbaar inkomen(2) niet hoger is dan 3070 euro(3). > Indien je inkomsten als student tussen 3070 euro en 7270 euro netto(3) per jaar liggen, ben je niet meer ten laste van je ouders. Maar je wordt ook niet belast. > Het grensbedrag ligt hoger als je vader of moeder alleenstaande is. Dan mag je als student 4440 euro netto verdienen(3) zonder het statuut van persoon ten laste te verliezen. Een student met een handicap ten laste van een alleenstaande mag een inkomen van 5630 euro netto hebben(3). > Als student betaal je belastingen vanaf een netto belastbaar inkomen van meer dan 7270 euro netto per jaar. Je moet dan een aparte belastingaangifte indienen, ook als je nog geen 18 jaar bent. (1) Elk aanslagjaar slaat op de inkomsten van het jaar ervoor. Dit betekent dat je het geld dat je in 2013 hebt verdiend, tijdens het aanslagjaar 2014 moet aangeven. (2) Met inkomsten en inkomens bedoelen we in deze tekst het geld dat je met werken verdient plus je eventuele uitkering tot levensonderhoud (alimentatiegeld). (3) De aangegeven grensbedragen gelden voor het aanslagjaar 2014. Ze worden jaarlijks geïndexeerd.


Zwartwerk Babysitten, klussen, ... vele studenten knappen werkjes op om wat extra zakgeld te vergaren. Zij sluiten hiervoor echter geen 'tewerkstellingsovereenkomst voor studenten' of een andere vorm van abeidsovereenkomst. We willen je erop wijzen dat je een arbeidsongeval kan hebben of schade kan oplopen. Dergelijke risico's kunnen worden gedekt door de 'familiale verzekering' van de persoon voor wie je werkt. Een goede raad: neem zelf ook zo'n verzekering voor de schade die jij kan berokkenen aan je 'werkgever'. Bijvoorbeeld: je vergeet een kraan dicht te draaien.

` Federale Overheidsdienst

Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg 02 233 42 11 [email protected] www.werk.belgie.be Raadpleeg daar de brochure ’Wegwijs in ... de studentenarbeid’

` Actiris

Brusselse dienst voor arbeidsbemiddeling 02 505 14 11 02 505 77 77 www.actiris.be [email protected]

` VDAB

Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling 0800 30 700 www.vdab.be [email protected]


School's out! Diploma op zak en klaar om je in het beroepsleven te storten? Twee dingen mag je echter niet vergeten: je inschrijven bij een zieken fonds en als werkzoekende.

Als je afgestudeerd bent, zijn twee dingen van groot belang: je inschrijven als werkzoekende en je aansluiten bij een ziekenfonds.

– vóór 8 juli als je jonger bent dan 18 jaar – vóór 8 augustus als je ouder bent dan 18 jaar

Inschrijven als werkzoekende

Als je nog een overgangsexamen moet afleggen of een scriptie moet indienen, kun je je pas inschrijven op de dag nadat je dat examen hebt afgelegd of die scriptie hebt ingediend. Wanneer je in de loop van het studiejaar je studies stopzet, kun je je meteen inschrijven. Als je nog niet goed weet of je je studies wilt voortzetten of stopzetten, kun je je hoe dan ook inschrijven. Als je beslist om nieuwe studies te beginnen, is er geen probleem. Je kunt je dan opnieuw inschrijven wanneer je die studies hebt beëindigd.

Waarom? Je inschrijven als werkzoekende heeft de volgende voordelen: – Na de beroepsinschakelingstijd krijg je een inschakelingsuitkering. De beroeps inschakelingstijd kan pas beginnen als jij je studies of leertijd beëindigd hebt. – Je kunt jezelf kenbaar maken op de arbeidsmarkt. – Je kunt solliciteren naar gesubsidieerde banen. – Je kunt onder bepaalde voorwaarden een aanvullende opleiding volgen die wordt georganiseerd door de VDAB of door Bruxelles Formation. – Je behoudt je recht op sociale zekerheid (werkloosheid, gezondheidszorg, kinderbijslag, pensioen, enz.). Wanneer? Zodra je afgestudeerd bent, kun je je meteen inschrijven als werkzoekende. Om strikt reglementaire redenen in verband met een eventuele RVA-uitkering, kun je je het best inschrijven: PAGina 18 JongerenGIDS

Hoe? Je woont in Vlaanderen? – Via de website van de VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding): www.vdab.be. – Door je persoonlijk aan te melden in een VDAB-kantoor. – Telefonisch via het gratis nummer: 0800 30 700.

Je woont in Brussel? – Via www.actiris.be. – Telefonisch via 02 800 42 42. – Door je persoonlijk aan te melden in een

Actiris-agentschap. Voor een inschrijving moet je je identiteitskaart bij je hebben, of als buitenlander je verblijfs- of arbeidsvergunning, en, als je dat al hebt, een attest van de onderwijsinstelling dat je je studies beëindigd hebt. Opgelet! Wanneer je je inschrijft, ontvang je een attest van inschrijving als werkzoekende. Bewaar dit zorgvuldig, want je hebt het nodig zowel wanneer je werk vindt als wanneer je na je beroepsinschakelingstijd uitkeringen aanvraagt. Voorwaarden Aan het einde van je studies gebeurt de inschrijving als werkzoekende op basis van bepaalde voorwaarden inzake studies, nationaliteit en leeftijd. Studies 1 Niet langer leerplichtig zijn (je bent leerplichtig tot en met 30 juni van het kalenderjaar dat je 18 wordt). 2 Bovendien moet je voldoen aan een van volgende voorwaarden: > Studies doorlopen hebben met een volledig leerplan van het 6e jaar van het algemeen secundair onderwijs of van het derde jaar van het secundair technisch, kunst- of beroepsonderwijs. Je moet die studies ge-

daan hebben in een onderwijsinstelling opgericht, gesubsidieerd of erkend door een Gemeenschap. Ofwel heb je een diploma behaald voor de centrale examencommissie van het hierboven vermelde onderwijsniveau. > Geslaagd zijn voor een toelatingsproef voor het hoger onderwijs of al hoger onderwijs gevolgd hebben. De voorwaarde is wel dat je daarvoor minstens zes jaar gestudeerd hebt in een onderwijsinstelling opgericht, gesubsidieerd of erkend door een Gemeenschap. > Een opleiding in een zelfstandig beroep succesvol beëindigd hebben. > Het bijzonder onderwijs geeft eveneens onder bepaalde voorwaarden recht op een beroepsinschakelingsuitkering. Hetzelfde geldt voor de industriële leertijd of voor het deeltijds onderwijs. Studies doorlopen hebben, betekent dat je het volledige schooljaar tot 30 juni hebt gevolgd. Je moet alle stages en praktische opdrachten hebben voltooid en meegedaan hebben aan de examens. Je hoeft niet geslaagd te zijn voor je studies.

Nationaliteit Je moet Belg zijn of de nationaliteit hebben van JongerenGIDS PAGina 19

een lidstaat van de Europese Unie of van een land waarmee België een internationaal verdrag heeft gesloten, of het statuut van vluchteling of vaderlandsloze hebben. Leeftijd Je mag nog geen 30 jaar oud zijn wanneer je de uitkering aanvraagt. Er zijn uitzonderingen voorzien als je de aanvraag wegens overmacht later indient (bijvoorbeeld door ziekte) of omdat je als werknemer aan de slag bent. Beroepsinschakelingstijd Zodra je eenmaal als werkzoekende bent ingeschreven, begint de 'beroepsinschakelingstijd'. Na die periode krijg je beroepsinschakelingsuitkeringen (voorheen wachtuitkeringen). De beroepsinschakelingstijd bedraagt 310 dagen (ma-za), dus 360 kalenderdagen. Rechten ... Tijdens de beroepsinschakelingstijd mag je werken. Je kunt ook op vakantie gaan, maar dat moet je melden aan de VDAB of Actiris. De beroepsinschakelingstijd wordt dan verlengd met het aantal vakantiedagen. Als je de VDAB of Actiris niet op de hoogte brengt, moet je er wel aan denken dat je je daar binnen de 48 uur PAGina 20 JongerenGIDS

moet kunnen aanmelden wanneer je van hen een oproep krijgt! Tijdens de beroepsinschakelingstijd blijf je kinderbijslag ontvangen zolang je jonger bent dan 25 jaar. ... en plichten Een passende betrekking, een beroeps opleiding of een startbaanovereenkomst mag je niet weigeren. Je moet: > Beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt en bereid zijn om iedere passende betrekking die je wordt aangeboden, aan te nemen. > Je aanmelden bij een werkgever als de dienst voor arbeidsbemiddeling (VDAB/ Actiris) je dat vraagt. > Je begeven naar de bevoegde dienst voor arbeidsbemiddeling en/of beroepsopleiding als je door die dienst wordt uitgenodigd. Wanneer je deze verplichtingen niet nakomt, zullen de dagen vóór de weigering of het niet melden niet meetellen voor de periode van je beroepsinschakelingstijd. Je moet dus actief naar werk zoeken en/of actief bezig zijn met je beroepsinschakelingsproject.

Op het einde van je beroepsinschakelingstijd Als je op het einde van de beroepsinschakelingstijd geen werk hebt of deeltijds werkt, moet je je binnen de 8 kalenderdagen na het einde van de beroepsinschakelingstijd opnieuw aanmelden bij de VDAB of Actiris om je inschrijving te bevestigen. Neem dan de volgende documenten mee: > Het attest dat je bij de eerste inschrijving gekregen hebt. > Het formulier C109/art 36 dat je hebt laten invullen door de school waar je middelbare studies hebt gevolgd of door het secretariaat van het opleidingscentrum.

> De documenten die je gekregen hebt aan het einde van eventuele arbeidsovereenkomsten die je hebt vervuld tijdens je beroeps inschakelingstijd. Op basis van deze documenten kan de instelling van jouw keuze je aanvraagdossier samenstellen. Dat wordt vervolgens bezorgd aan de RVA (Rijksdienst Voor Arbeidsvoorziening) die erover beslist of je een inschakelingsuitkering krijgt. Zodra je dossier is goedgekeurd, krijg je een blauwe controlekaart. Die controlekaart moet je invullen en vóór het einde van elke maand bezorgen aan je uitbetalingsinstelling (vakbond of HVW) zodat deze je uitkeringen kan uitbetalen.

Je moet je ook inschrijven bij een uitbetalingsinstelling. Er zijn er vier: > Het ABVV (Algemeen Belgisch vakverbond) > Het ACV (Algemeen christelijk vakverbond) > De ACLVB (Algemene centrale van liberale vakbonden van België) > De HVW (Hulpkas voor werkloosheidsuitkeringen). Neem de volgende documenten mee: > Het formulier C109/art 36 dat door de school is ingevuld. > Het inkomstenbewijs van de mensen bij wie je woont of een pensioenstrookje als je ouders gepensioneerd zijn. JongerenGIDS PAGina 21

Het recht op inschakelingsuitkeringen is beperkt tot 36 maanden, dag op dag vanaf de eerste uitkering. Er wordt geen rekening gehouden met de perioden voor 1 januari 2012 tijdens dewelke je al een uitkering genoten hebt. Er zijn wel overgangsmaatregelen voor jongeren met gezinslast, alleenwonenden en bevoorrechte samenwonenden.

Inschakelings- of werkloosheidsuitkering? De inschakelingsuitkering wordt toegekend aan pas afgestudeerden die niet voldoende dagen gewerkt hebben om aanspraak te kunnen maken op een werkloosheidsuitkering. Je kunt aanspraak maken op een werkloosheidsuitkering als je na een bepaalde tijd gewerkt te hebben zonder werk komt te zitten. Je uitkering wordt dan berekend op basis van je brutoloon.

Inschakelingsuitkering*

Gezinssituatie Samenwonende met gezinslast

Dagbedrag

Maandbedrag

41,07

1084,20

11,85

308,10

Alleenstaande jonger dan 18 van 18 tot 20

18,62

484,12

vanaf 21

30,84

801,84

jonger dan 18

10,05

261,30

vanaf 18

16,05

417,30

Gewone samenwonende

Bevoorrechte samenwonende

(=partner heeft enkel een vervangingsinkomen)

jonger dan 18

10,65

276,90

vanaf 18

17,10

444,60

*geïndexeerde bedragen geldig sinds 1 december 2012


` RVA (Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening):

Leuven – 016 30 88 50 Vilvoorde – 02 255 01 10 Brussel – 02 542 16 11

` VDAB

Keizerslaan 11,1000 Brussel 0800 30 700 www.vdab.be

` ACTIRIS

Anspachlaan 65, 1000 Brussel 02 503 14 11 www.actiris.be

Inschrijven bij een ziekenfonds Waarom? Zolang je studeert, ben je gedekt door het ziekenfonds van je ouders. Daarna, en in elk geval zodra je 25 wordt, moet je zelf bij een ziekenfonds aansluiten als gerechtigde. Als je dat niet doet, heb je niet langer recht op terugbetalingen of, eventueel, uitkeringen. De aansluiting bij een ziekenfonds geeft je recht op de voordelen van de verplichte en de aanvullende (ziekte)verzekering.

diensten en producten aan. Zij komen dus bovenop de verplichte verzekering. Met deze aanvullende verzekering kun je bijvoorbeeld de bijstandsdienst Mutas genieten als je naar het buitenland reist, of trek je bijvoorbeeld 40 euro per kalenderjaar terug voor je anticonceptiemiddelen. Wil je meer weten over al deze voordelen en de aanvullende verzekering van de Socialistische Mutualiteit, surf dan naar www.fsmb.be.

> De verplichte ziekteverzekering biedt je bij elk ziekenfonds identiek dezelfde voordelen. Dankzij de verplichte ziekteverzekering ontvang je: 1 terugbetaling van je kosten voor gezondheidszorg (geneesmiddelen, dokters honoraria, ziekenhuisverblijf, enz.) 2 uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid (ter vervanging van je inkomstenverlies wanneer je niet meer kunt gaan werken of je je niet meer bij de werklozencontrole kunt aanbieden)

Wanneer? Je bent werkzoekende Tijdens de beroepsinschakelingstijd mag je, wat het ziekenfonds betreft, ten laste van je ouders blijven. Op het einde van de beroepsinschakelingstijd zal het ziekenfonds contact met je opnemen om het document op te vragen dat nodig is om je aansluiting te bevestigen. Heb je geen recht op werkloosheidsuitkeringen, contacteer dan onmiddellijk het ziekenfonds (op 02 506 96 11) om je toestand zo goed mogelijk in orde te laten brengen.

> De voordelen van de aanvullende verzekering verschillen van ziekenfonds tot ziekenfonds.

Je hebt werk gevonden Laat je zo vlug mogelijk bij het ziekenfonds inschrijven. Breng je SIS-kaart mee en het document waarop je werkgever aangeduid heeft dat je onderworpen bent aan de sociale zekerheid.

De aanvullende verzekering van de Socialistische Mutualiteit van Brabant biedt je extra voordelen,


Dat document kan je afhalen aan onze loketten of aanvragen op het nummer 02 506 96 11. Je vestigt je als zelfstandige Je moet je zo snel mogelijk inschrijven bij een socialeverzekeringskas voor zelfstandigen (meer info vind je in het hoofdstuk 'Tewerkstellingsmogelijkheden'). Je moet je ook aansluiten bij een ziekenfonds. Daarvoor heb je een SIS-kaart nodig en het attest van de socialeverzekeringskas dat je als zelfstandige gestart bent. 25 jaar en nog steeds student? Als student blijf je tot en met 25 jaar als persoon ten laste aangesloten bij het ziekenfonds. Daarna moet je jezelf als gerechtigde inschrijven. Er bestaan twee mogelijkheden: > een inschrijving als gerechtigde 'Rijksregister' > een inschrijving als gerechtigde student. Onder bepaalde voorwaarden kan je ook als 'persoon ten laste' ingeschreven blijven.

Om je in te schrijven bij de Socialistische Mutualiteit van Brabant: > Contacteer je ons telefonisch op 02 506 96 11. > Surf je naar www.fsmb.be. > Kom je naar een van de plaatselijke kantoren van de Socialistische Mutualiteit van Brabant. Waarvoor dienen de kaarten van het ziekenfonds? SlS-kaart De SIS-kaart (Sociaal Informatie Systeem) is een sociale identiteitskaart. Ze bevat je socialezekerheidsgegevens. Je krijgt die kaart van je ziekenfonds. Wat staat er op de SIS-kaart? – Informatie over je rechten op genees kundige verzorging. Alleen professionele gezondheidswerkers (jouw ziekenfonds, apotheker, ziekenhuis) kunnen die gegevens bekijken. Ze gebruiken daarvoor een elektronisch leestoestel. – Persoonsgegevens zoals je naam, voornaam, geboortedatum, enz. Waar moet je de kaart gebruiken? – Bij de apotheker om medicijnen te kopen. – In het ziekenhuis als je opgenomen wordt of verzorging nodig hebt.


– Bij alle instellingen van de sociale zekerheid, bijvoorbeeld het ziekenfonds. Lidkaart De lidkaart wordt alleen door ons ziekenfonds gebruikt. Welke informatie vind je op deze kaart? – Persoonsgegevens zoals je naam, voornaam, geboortedatum enzovoort. – Je verzekerbaarheidscode. Deze geeft aan op welke manier je verzekerd bent in de ziekteverzekering (werknemer, zelf standige, enz.). Deze code geeft ook aan hoeveel je van het ziekenfonds terugbetaald krijgt. – De datum tot wanneer je in regel bent met de aanvullende verzekering.


De ziekenfondsen: waartoe dienen ze? Dat er ziekenfondsen zijn, weet je wel. Maar, waar ze nu precies voor dienen, dat kan je misschien niet zo meteen verklaren. We helpen je op weg.

De sociale zekerheid De sociale zekerheid* is er om je te helpen: > Wanneer je je inkomen verliest (als je je job verliest, ziek wordt of met pensioen gaat). Je krijgt dan een 'vervangingsinkomen'. > Wanneer je sociale lasten hebt (je hebt kinderen, ziektekosten). Je krijgt dan een aanvullend inkomen. *

Werknemers en zelfstandigen hebben elk een eigen sociale zekerheid. Het verschil ligt hem in de financiering. We hebben het hier alleen over de sociale zekerheid voor werknemers. Om meer te weten over het zelfstandigenstatuut, kijk je op pagina 34.

De sociale zekerheid is een soort verzekering. Toch zijn er grote verschillen met een verzekering: > De sociale zekerheid is gebaseerd op solidariteit tussen gezonde en zieke mensen, tussen jonge en oude mensen, enz. > In tegenstelling tot een privéverzekering, betaal je bij de sociale zekerheid slechts één bijdrage voor diverse risico's (ziekte, werkloosheid, ouderdom, enz.). > Je betaalt niet alleen voor jezelf, maar ook voor de anderen (en omgekeerd).


Waar komt het geld vandaan en waar gaat het naartoe? Het geld van de sociale zekerheid is voor twee derde afkomstig uit bijdragen van de werk nemers en hun werkgevers. Telkens jij je loon ontvangt, gaan daar sociale bijdragen af. De werkgever houdt jouw deel af en betaalt zelf ook een stuk. Ieder draagt bij volgens zijn inkomen. Wie meer verdient, betaalt meer sociale bijdragen dan wie weinig verdient. Het andere derde wordt gefinancierd met belastinggeld van de Staat. Bijvoorbeeld accijnzen op sigaretten, alcohol, enzovoort. Alle bijdragen voor de sociale zekerheid komen in één grote pot. Het Rijksinstituut voor Sociale Zekerheid (RSZ) verdeelt dat geld over de zeven takken van de sociale zekerheid. 1 Werkloosheid. Deze tak geeft een inkomen aan mensen zonder werk. Hij wordt beheerd door de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA). 2 Pensioen. Deze tak zorgt voor een rustpensioen na een leven lang werken of voor een overlevingspensioen aan weduwen/weduwnaars en wezen. Hij wordt beheerd door de Rijksdienst voor Pensioenen (RVP). 3 Kinderbijslag. Deze tak geeft ouders een extraatje om hun kind(eren) op te voeden. Hij wordt beheerd door de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers (RKW).

4 Verzekering voor ongevallen op het werk of in het woon-werkverkeer. Deze tak wordt beheerd door het Fonds voor de Arbeidsongevallen (FAO). 5 Verzekering tegen ziekten te wijten aan de werkomgeving. Zoals bijvoorbeeld een bedrijf waar met chemische producten gewerkt wordt. Deze tak wordt beheerd door het Fonds voor de Beroepsziekten (FBZ). 6 Jaarlijkse vakantie. Deze tak betaalt het vakantiegeld van de arbeiders. Hij wordt beheerd door de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie (RJV). Bedienden krijgen hun vakantiegeld rechtstreeks van de werkgever. 7 Verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen. Deze tak zorgt voor een tussenkomst in de kosten voor gezondheidszorg en betaalt uitkeringen bij ziekte. Hij wordt beheerd door het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (Riziv). De instellingen (Riziv, RVA enzovoort) die deze zeven takken van de sociale zekerheid beheren, verdelen het geld dat ze van de RSZ ontvangen over de verschillende uitbetalingsinstellingen. Voor het Riziv zijn dat de ziekenfondsen, voor de RVA de werkloosheidskassen, enz. Je merkt het, de sociale zekerheid heeft vele vertakkingen die samen een heleboel opdrachten vervullen. Wij concentreren ons hier uitsluitend op de werking van de ziekenfondsen.

Het ziekenfonds Het Riziv stort dus geld aan de ziekenfondsen. Met dat geld kunnen de ziekenfondsen hun taken in de zogenaamde 'verplichte verzekering' vervullen: ze geven een tussenkomst in de kosten voor gezondheidszorg en betalen een uitkering bij ziekte. Tussenkomst in de kosten voor gezondheidszorg Het ziekenfonds geeft dus een tussenkomst in de kosten voor gezondheidszorg. Met gezondheidszorg bedoelen we onder andere de courante medische verstrekkingen (bezoek en raadpleging van de huisarts en de specialist, verzorging door de kinesist), tandverzorging, bevallingen, geneesmiddelen, verpleging in een ziekenhuis, enzovoort. Zoals reeds gezegd, worden deze verstrekkingen terugbetaald via de verplichte verzekering. Het geld van de verplichte verzekering wordt van de lonen afgehouden. Daarnaast is er een aanvullende verzekering. Die werd ingesteld om bij te springen daar waar de verplichte verzekering tekortschiet. Het geld voor de aanvullende verzekering komt van de bijdragen die de leden aan hun ziekenfonds betalen. We besparen je de details. Wat je wel moet weten, welk ziekenfonds je ook kiest, je krijgt steeds hetzelfde terugbetaald voor alles wat JongerenGIDS PAGina 27

binnen de verplichte verzekering valt. In de aanvullende verzekering daarentegen zijn er nogal wat verschillen volgens het gekozen ziekenfonds. Zo betalen wij 25 euro terug voor een fitnessabonnement of aansluiting bij een sportclub, terwijl andere ziekenfondsen minder of helemaal niets terugbetalen. Je vindt alle voordelen van de aanvullende verzekering van de Socialistische Mutualiteit terug op www.fsmb.be. Wat doe je met je doktersbriefjes? Als je een arts raadpleegt, betaal je en ontvang je van de dokter een 'getuigschrift voor verstrekte hulp'. Met dat document, voorzien van een roze klever, kan je bij het ziekenfonds een deel van de kosten terugbetaald krijgen. Doorgaans betaalt het ziekenfonds niet alles terug. Er is steeds een stuk dat je zelf moet bekostigen. Dat is het 'persoonlijk aandeel' of 'remgeld'. Het persoonlijke aandeel bedraagt in principe 25 %. Er zijn echter verschillen, afhankelijk van: > Het type verstrekking. Bijvoorbeeld: voor een controlebezoek bij de tandarts is een terugbetaling voorzien, voor een stift (valse tand) krijg je niets. > Het statuut van de rechthebbende (jij dus). Sommige mensen genieten een voorkeurregeling. Zij krijgen meer terugbetaald voor hun geneeskundige verzorging. Het PAGina 28 JongerenGIDS

gaat om weduwen en weduwnaars, personen met een handicap, gepensioneerden en wezen met een inkomen onder een zeker grensbedrag, mensen die van het OCMW afhangen, leefloners, enz. > Het feit dat de zorgverstrekker al dan niet geconventioneerd is en dus al dan niet tegen verbintenistarief werkt. Wat is een geconventioneerde arts? De vertegenwoordigers van de ziekenfondsen en van de artsen gaan samen rond de tafel zitten om af te spreken welke prijs de artsen als ereloon mogen vragen voor een medische handeling (raadpleging, heelkundige ingreep, enz.). Die bedragen worden vastgelegd in een overeenkomst. De artsen kunnen deze overeenkomst aanvaarden of ze kunnen ze weigeren. Geconventioneerde artsen houden zich aan de tarieven van de overeenkomst. Ereloon volgens de overeenkomst – terugbetaling van het ziekenfonds = wat je echt betaalt (= remgeld of persoonlijk aandeel) Een niet-geconventioneerde arts is vrij om zijn ereloon zelf te bepalen. Als je bij een niet-geconventioneerde arts op raadpleging gaat, kan hij je dus zoveel vragen als hij zelf wil. Het ziekenfonds betaalt een vaste prijs voor elk type

van behandeling. Het kan dus een dure grap worden. Daarom vraag je best eerst aan je arts of hij de tarieven toepast. Je bespaart er jezelf een hele hoop ellende mee. Derdebetalersregeling In sommige gevallen wordt de derdebetalersregeling toegepast. Dan betaal je alleen het remgeld. Dat is zo wanneer je bij de apotheker geneesmiddelen gaat kopen met een voorschrift van de dokter. Je betaalt er enkel jouw aandeel indien je in regel bent met de verplichte verzekering. Je hoeft dus niet bij het ziekenfonds aan te kloppen om een deel van de kosten terug te krijgen. Dat is ook zo wanneer je in een ziekenhuis wordt opgenomen. Op de factuur die je van het ziekenhuis ontvangt, staat alleen jouw persoonlijk aandeel. Toegang tot gezondheidszorg voor iedereen We gaan hier niet in op de details, maar je moet weten dat er een hele reeks mechanismen bestaan om ervoor te zorgen dat iedereen toegang heeft tot de gezondheidszorg: de maximumfactuur, het Omnio-statuut, de verhoogde tegemoetkoming, enz. Wanneer krijg je een uitkering? Stel, je wordt ziek. Dan betaalt de werkgever de eerste 30 dagen nog je loon indien je een be-

diende bent of 14 dagen indien je een arbeider bent. Daarna, of indien je bevalt, heb je geen recht meer op een loon. Om dat loonverlies op te vangen, voorziet de sociale zekerheid in een uitkering van je ziekenfonds (arbeidsongeschiktheidsuitkering). Het eerste jaar krijg je 60 % van je loon. Daarna heb je nog recht op 40 %, 55 % of 65 % van je loon, volgens de samenstelling en het inkomen van je gezin. Tijdens de eerste 30 dagen van je moederschapsrust heb je recht op een uitkering van 82 % of van 79,5 % van je loon. Daarna heb je tot het einde van je moederschapsrust recht op 75 % van je loon. Om een ziekte-uitkering te krijgen, moet je op controle bij de adviserend geneesheer van het ziekenfonds. De arbeidsongeschiktheid wordt in twee periodes opgesplitst: de primaire periode en de invaliditeit. De invaliditeit begint na één jaar primaire ongeschiktheid.

G Deze regeling geldt alleen voor ziekten en ongevallen in de privésfeer. Arbeidsongevallen worden vergoed door de sector voor arbeidsongevallen. Beroepsziekten komen voor rekening van het Fonds voor Beroepsziekten (FBZ).

Meer informatie over de inschrijving bij een ziekenfonds vind je op pagina 23.


Graag tot je dienst Hieronder vind je een overzicht van de voordelen die wij aanbieden en van de diensten die je kan contacteren voor bijkomende informatie.

De Socialistische Mutualiteit behartigt de belangen van de jongeren en helpt daar waar nodig. Vraag inlichtingen bij de Socialistische Mutualiteit. Je ontdekt er heel wat diensten en voordelen waarop je recht hebt en die je misschien nog niet kende. Contacteer gerust onze diensten.

` Federatie van Socialistische Mutualiteiten van Brabant Zuidstraat 111, 1000 Brussel 02 506 96 11 www.fsmb.be [email protected]

Ons voordelenpakket Tussen de voordelen waar je als lid van de Socialistische Mutualiteit recht op hebt, vind je o.a.: > Remgeld volledig terugbetaald*. > Jaarlijkse tussenkomst voor een fitness abonnement of aansluiting bij een sportclub. > Tussenkomsten voor aankoop van bril(glazen) of lenzen. > Tussenkomst voor een behandeling tegen zwaarlijvigheid. > Jaarlijkse tussenkomst van 40 euro voor anticonceptie. > De mogelijkheid om een hospitalisatie verzekering tegen een interessante prijs af PAGina 30 JongerenGIDS

te sluiten (Hospimut of Hospimut Plus). > Bijstand in het buitenland dankzij Mutas.

DMW: Sociale dienst Inlichtingen nodig over de kinderbijslag, het OCMW, de werkloosheid, enzovoort. De sociaal assistenten zijn gebonden door het beroepsgeheim. Op hen kan je rekenen. Er is vast een zitdag bij jou in de buurt.

` 02 546 15 12

www.fsmb.be onder rubriek 'Onze diensten'

Joetz Brabant (Jeugddienst) Onze werking bruist van de energie. Vakantieverblijven in binnen en buitenland, gezondheidsprojecten voor lager en middelbaar onderwijs, vormingen tot animator en talrijke uitstappen zijn daar het bewijs van. JOETZ Brabant heeft voor 2013 weer een hele hoop in petto: > Allerhande leuke vakanties in het binnenland: zowel thema-, als taal- en speelverblijven. > Heerlijke vakanties in het buitenland o.a. in Poreç (Kroatië) en Blanes (Spanje). > Supertoffe daguitstappen naar o.a. Disney-

* De Socialistische Mutualiteit betaalt het remgeld bij medische zorg terug. Je kunt dit voordeel genieten na het afsluiten van een Globaal Medisch Dossier (GMD). Vanaf 18 jaar geldt er een franchise van 25 euro.

land, Pairi Daiza en Asterixpark. > Boeiende weekendverblijven in o.a. Parijs, Venetië en Londen.

` 02 546 15 73 – 02 546 15 68 02 546 15 69 – 02 546 15 65 [email protected]

Gehandicapten en Solidariteit Gehandicapten en Solidariteit is een vrijetijdsorganisatie voor personen met een handicap. Ze is steeds op zoek naar toffe mensen die zin hebben om af en toe de handen uit de mouwen te steken als vrijwilliger. Begeleiden van activiteiten, daguitstappen, vakanties met een groep, ... er zijn tal van mogelijkheden. Er zijn geen specifieke vereisten, behalve de wil en het enthousiasme om met een zeer diverse groep van personen met een handicap te werken.

` Geef ons een seintje via [email protected] of 02 546 14 52 en we verkennen samen de mogelijkheden.


Gevraagd: een enthousiaste m/v! Werk vinden loopt echter niet altijd van een leien dakje. De concurrentie is hard en de plaatsen zijn beperkt. Op de volgende bladzijden lees je waar je aan de slag kan en hoe je het best op zoek kunt gaan naar een job.

Waar kan je aan de slag? Je hebt twee mogelijkheden: > In loondienst bij een werkgever, in de publieke sector of in de privésector. In dat geval ben je een werknemer > Je begint een eigen zaak of oefent een vrij beroep uit. Dan heb je het statuut van zelfstandige. In de privésector De privésector is een verzameling van kleine, middelgrote en grote ondernemingen, ambachten en handelaars. Elk bedrijf moet zich schikken naar de arbeidsreglementering. In de wetten en besluiten zijn een aantal regels vastgelegd over de arbeidsovereenkomst (het contract) en de arbeidsorganisatie zoals de arbeidsduur en preventie en bescherming op het werk. Daarnaast bestaan er ook collectieve arbeidsovereenkomsten. Deze worden gesloten in zogenaamde paritaire comités: zowel vertegenwoordigers van de werkgevers als vertegenwoordigers van de werknemers hebben er hun zeg. In die collectieve overeenkomsten worden afspraken gemaakt over het minimumloon, sociale en financiële voordelen, enz.

` Voor informatie, raad en klachten rond de

arbeidsreglementering kunnen werknemers en werkgevers terecht bij de Externe


directies Toezicht op de Sociale Wetten: Brussel Ernest Blerotstraat 1, 1070 Brussel 02 235 54 01 [email protected] Halle-Vilvoorde D’Aubreméstraat 16, 1800 Vilvoorde 02 257 87 30 [email protected] Leuven Philipssite 3a bus 8, 3001 Leuven 016 31 88 00 [email protected]

Bij de overheid Het is moeilijk om een volledig beeld te schetsen van dé overheid en de mogelijkheden om in de publieke sector een job te vinden. Een paar tips die je op weg kunnen helpen … Met de overheidssector bedoelt men: – Besturen van de federale overheid, de gemeenschappen en de gewesten, met andere woorden, de ministeries en overheidsdiensten. – Instellingen van openbaar nut zoals de RVA, de RSZ, de NMBS, de openbare omroep. – Gemeente- en provinciebesturen, OCMW

– Speciale korpsen zoals het onderwijs, het rekenhof, het leger, de magistratuur, enz. Gemeenten en provincies Zij organiseren meestal zelf hun selecties. Surf naar de site en zoek naar de vacaturepagina. Meestal is er eerst een schriftelijke proef en daarna een mondelinge. Vergeet niet dat je steeds spontaan kan solliciteren! Gemeenschappen, gewesten, federale overheid Je kunt in dienst treden als statutair (vast benoemd), als mandataris of als contractueel. Eenvoudig gezegd: contractuelen werken met een arbeidsovereenkomst, net zoals in de privésector. Een statutair ambtenaar heeft geen arbeidsovereenkomst, maar is onderworpen aan de regels van een statuut. Dat is een verzameling reglementaire teksten die alle juridische aspecten van de positie van de ambtenaar vastleggen: aanwerving, rechten en plichten, enz. Mandatarissen zijn mensen in management- of kaderfuncties. Zij worden benoemd voor 6 jaar en hun benoeming is verlengbaar. Hun positie wordt geregeld door bijzondere reglementaire teksten (benoeming, salariëring, evaluatie, enz.). Selectieprocedure De selectieprocedure voor statutaire func-

ties bestaat doorgaans uit een combinatie van tests en interviews die door Selor worden afgenomen. Er kan een bijkomende test worden gepland wanneer een dienst iemand zoekt met een welbepaald profiel. Zodra je in dienst treedt, begin je aan een proefperiode waarin je een heleboel opleidingen volgt. De aanwerving voor management- en kaderfuncties wordt ook door Selor georganiseerd. Je technische kennis in verband met de functie en je leidinggevende vaardigheden worden getest. De door Selor geselecteerde kandidaten worden vervolgens uitgenodigd voor een gesprek in het departement dat de aanwerving doet. De procedure voor contractuele functies is meestal korter en verloopt sneller. In het algemeen is er maar één test of één gesprek, maar daarover beslist de toekomstige werkgever in overleg met Selor en na een kwaliteitscontrole door Selor. De dienst die de aanwerving doet, raadpleegt eerst de databank met cv's die door Selor is samengesteld. Als hij daar geen kandidaten vindt die beantwoorden aan het gezochte profiel, kan hij zelf advertenties plaatsen. Waar vind ik advertenties? – www.selor.be – www.jobpunt.be JongerenGIDS PAGina 33

– Belgisch Staatsblad: www.just.fgov.be – www.vdab.be – website van de verschillende overheden/ gemeenten/provincies/ministeries – dagbladen (weekendeditie) – via de gratis Selor-infolijn 0800 505 54 die alle werkdagen bereikbaar is van 8 tot 17 uur

Vanaf welke leeftijd? Om een zelfstandig beroep uit te oefenen moet je meerderjarig zijn, dit wil zeggen ouder dan 18. Voor een ambachtelijk beroep (verstrekking van een dienst zonder levering van goederen) is de vereiste minimumleeftijd 16 jaar en heb je de toestemming van je ouders of je voogd nodig.

Je kandidatuur indienen Om je kandidaat te stellen voor een selectie die door Selor wordt georganiseerd, is het praktischer om je eigen profiel aan te maken op de website van www.selor.be. ` Surf naar www.belgium.be > jobs

Keuze van de ondernemingsvorm Je hebt twee mogelijkheden. Je kan je activiteit uitoefenen hetzij: > als natuurlijke persoon: in dat geval is er geen scheiding tussen je persoonlijke vermogen en dat van de zaak. Je staat dus met heel je vermogen in voor de risico's van de onderneming, je persoonlijke vermogen inbegrepen. > door een vennootschap op te richten (onderneming als rechtspersoon): een vennootschap met rechtspersoonlijkheid is een rechtspersoon met eigen rechten en verplichtingen en een eigen vermogen dat volledig gescheiden is van dat van de vennoten. Om een vennootschap op te richten moet je over een aanzienlijk startkapitaal beschikken. Het bedrag van het maatschappelijk kapitaal bij de oprichting vertegenwoordigt immers de garantie dat de onderneming haar financiële verplichtingen zal kunnen nakomen.

Werken als zelfstandige Met een zelfstandige bedoelt men: – handelaars – ambachtslui (alleen dienstverlening zonder levering van goederen) – iemand die een vrij beroep uitoefent, zoals een advocaat, een arts, een notaris, een architect – landbouwers – werkende vennoten en bestuurders/zaakvoerders die zelf geen werknemers zijn


Formaliteiten Formaliteiten om een onderneming op te starten als natuurlijke persoon – Ga naar een ondernemingsloket met de documenten die aantonen dat je de nodige opleiding en/of ervaring hebt. Je doet er ook meteen een aanvraag voor inschrijving in het handels- of ambachtsregister bij. – Als de oprichting van de onderneming aanvaard wordt, kent de Kruispuntbank van Ondernemingen je een ondernemingsnummer* toe (de KBO is een register dat alle identificatiegegevens van de ondernemingen bevat). – Vanaf nu is je onderneming geregistreerd en gekend bij de federale overheid. Formaliteiten om een onderneming op te starten als rechtspersoon – Ga naar je notaris om een oprichtingsakte te laten opstellen. Deze geeft de akte door aan de griffie van de Rechtbank van Koophandel, die op haar beurt de gegevens registreert in de KBO. Je onderneming krijgt een ondernemingsnummer*. – Nu zijn alle betrokken overheidsdiensten en ondernemingsloketten op de hoogte van de nieuwe onderneming. De volgende stap is de inschrijving in het handels- of ambachtsregister bij een ondernemingsloket. Je geeft er het soort activiteit aan en de eventuele vesti-

gingseenheden en men trekt er je wettelijke verplichtingen na. * De KBO kent aan elke onderneming een ondernemingsnummer toe. Dit is een uniek identificatienummer dat op alle handelsdocumenten moet worden vermeld.

Andere te vervullen formaliteiten voor elke ondernemingsvorm Een professionele zichtrekening openen Dat is de eerste stap die je moet zetten om als zelfstandige aan de slag te kunnen. Die bankrekening moet verschillen van je privérekening. BTW - belasting op de toegevoegde waarde Sommige activiteiten zijn onderworpen aan de btw, andere niet. Om te weten te komen of je activiteit onder de btw-regeling valt, doe je er goed aan je te informeren bij het plaatselijke btw-controlekantoor. Als je activiteit onder de btw-regeling valt, dan moet je een btw-nummer aanvragen bij het plaatselijke btw-controlekantoor van het gewest waar de onderneming is gevestigd. Voor de adressen van deze diensten kan je terecht op www.minfin.fgov.be. Je kan ook een beroep doen op de diensten van het ondernemingsloket om je ondernemingsnummer als btw-nummer te laten activeren. Dat is niet gratis en het bedrag verschilt per loket.


Aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds Als zelfstandige ben je verplicht om aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen. Als je je bijdragen betaalt, heb je recht op: 1 ziekte- en invaliditeitsverzekering 2 kinderbijslag en een geboorte-uitkering 3 een rust- en overlevingspensioen Aansluiting bij een ziekenfonds Zelfstandige werknemers moeten aansluiten bij een ziekenfonds om recht te hebben op de uitkeringen van de ziekte- en invaliditeitsverzekering. Bel ons op 02 506 96 11 of surf naar www.fsmb.be. Je wil een eigen zaak starten? Je kan worden bijgestaan! Als startende zelfstandige ondernemer kan je terecht bij een ondernemingsloket. Deze loketten vereenvoudigen de administratieve verplichtingen voor starters. Meer weten over de ondernemingsloketten? Surf naar economie.fgov.be. Het 'Plan Jonge Zelfstandigen' wil jongeren (-30 jaar) aanmoedigen om zich als zelfstandige te vestigen of een eigen zaak te starten door hen te helpen bij de voorbereiPAGina 36 JongerenGIDS

dende stappen en hen een lening tegen een voordelig tarief aan te bieden.

` Participatiefonds

de Lignestraat 1, 1000 Brussel www.fonds.org [email protected] 02 210 87 87

Het Brussels Agentschap voor de Onderneming verstrekt gratis advies en begeleiding aan starters, ondernemingen en potentiële investeerders voor projecten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. `

Brussels Agentschap voor

de Onderneming Tour & Taxis Havenlaan 86c bus 211, 1000 Brussel www.abe-bao.be [email protected] 02 422 00 20

` Vragen over je verplichtingen, de boekhouding, enz.: Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie Vooruitgangstraat 50, 1210 Brussel 0800 120 33 economie.fgov.be [email protected]

` Je kan ook je licht opsteken bij deze in-

` Federale Overheidsdienst Sociale Zeker-

` Rijksdienst voor Sociale Zekerheid

` Federale Overheidsdienst Werkgelegen-

stellingen: Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen Jan Jacobsplein 6, 1000 Brussel 02 546 42 11 [email protected] www.rsvz.be

Victor Hortaplein 11, 1060 Brussel 02 509 31 11 www.rsz.fgov.be

heid Administratief Centrum Kruidtuin Finance Tower Kruidtuinlaan 50, bus 100, 1000 Brussel 02 528 60 11 socialsecurity.fgov.be [email protected]

heid, Arbeid en Sociaal Overleg Ernest Blerotstraat 1, 1070 Brussel 02 233 43 93 www.meta.fgov.be [email protected]

` Kabinet van de Minister-President van de Vlaamse Regering Martelaarsplein 19, 1000 Brussel 02 552 60 00 www.vlaanderen.be

` Kabinet van de Minister-Voorzitter van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering Hertogsstraat 7-9, 1000 Brussel 02 506 32 11 www.brussel.irisnet.be


Een job in het buitenland Sommige jongeren zoeken het graag wat verder, buiten onze grenzen. Wil jij ook in het buitenland aan de slag, in de privésector, als ontwikkelingshelper, vrijwilliger, of in internationale instellingen, dan kun je het best een van volgende organisaties contacteren: Ontwikkelingshulp ` gostrange.be

` Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Karmelietenstraat 15, 1000 Brussel 02 501 81 11 diplomatie.belgium.be

Bestel onder 'publicatielijst' de brochure 'Aan ontwikkelingssamenwerking doen'. Je vindt er een pak informatie over mogelijke jobs in het buitenland.

Onderwijs

` Jint vzw

Grétrystraat 26 1000 Brussel 02 209 07 20 www.jint.be [email protected]


Tewerkstellingsmogelijkheden

` Belgische Kamers van Koophandel Louizalaan 500 1050 Brussel 02 209 05 50 www.belgischekamers.be [email protected]

` Vlamingen in de Wereld (VIW) Gaucheretstraat 90 1030 Brussel 02 201 73 84 www.viw.be [email protected]

` VDAB

Je kan ook terecht op de website van de VDAB: www.vdab.be/internationaal

Europa De oprichting van de eenheidsmarkt heeft grote verschuivingen veroorzaakt. Daarom raden wij je aan je licht op te steken bij Europe Direct. Je vindt er een pak informatie over je rechten en mogelijkheden in de Europese Unie.

` Europe Direct

00 800 6 7 8 9 10 11 (gratis nummer vanuit alle Europese landen) europa.eu/europedirect

Op zoek naar een job Je wil je opleiding omzetten in een job. Je bent klaar voor de arbeidsmarkt en je weet wat je wil. Dat laatste is belangrijk: hoe beter je weet welk werk je wil, hoe vlotter je alle jobkanalen zal kunnen doorworstelen. Denk ook goed na hoe je jezelf gaat voorstellen bij een sollicitatie en bereid je daar grondig op voor. Waar vind je werkaanbiedingen? De VDAB/ACTIRIS De VDAB/ACTIRIS biedt een aantal diensten aan die de zoektocht naar een job moeten vergemakkelijken: Werkwinkels Diensten > Als je een job zoekt, vind je hier alle diensten die je nodig hebt: VDAB, plaatselijk werkgelegenheidsagentschap - PWA, gemeente, OCMW en privé-initiatieven. Hulpmiddelen > Je kan er via de computer je kennis testen, de WIS-vacaturebank raadplegen en online solliciteren. Begeleiding > Je kan bij de consulenten terecht voor geïntegreerde dienstverlening en trajectbegeleiding op maat.

T-interim Deze uitzenddienst kan een werkgever bedienden en arbeiders ter beschikking stellen om in te springen. Bijvoorbeeld wanneer alles in het bedrijf in het honderd dreigt te lopen door de afwezigheid van een werknemer of op piekmomenten. VDAB online Dossiermanager > Je hoeft niet langer in de wachtrij van je lokale VDAB-kantoor aan te schuiven. De VDAB biedt je op zijn site gratis de dienst 'Mijn loopbaan' aan. Je zorgt zelf voor je dossier en je krijgt enkel de informatie te zien die voor jou belangrijk is. > Mijn cv's: je cv's maken, bewerken en doorsturen. > Mijn cv-analyse: vergelijk je cv met dat van andere sollicitanten die hetzelfde profiel hebben. > Mijn jobmatching: je cv wordt automatisch gematcht met passende vacatures. Jobs > Hier vind je bedrijven, alfabetisch gerangschikt, en openstaande vacatures. Mail op Maat > Gratis VDAB-dienst die je dagelijks informatie stuurt over het job-, cv- en opleidingenaanbod op jouw maat.


KISS > Via de dossiermanager kan je je cv in deze gratis sollicitantendatabank zetten. Werkgevers kunnen je cv in KISS inkijken en daarna contact met je opnemen. Beroepenfiches > Surf naar www.vdab.be/cobra en raadpleeg er meer dan 500 beroepenfiches. Je vindt er een beroepsomschrijving, de arbeidsomstandigheden, de vereiste opleiding en andere informatie. De media De geschreven pers verspreidt werkaanbiedingen, zowel nationaal als lokaal. In de weekendeditie van veel kranten vind je een hele katern met werkaanbiedingen. Het internet is wel de grootste, maar soms ook de minst overzichtelijke informatiebron.

` www.vacature.com

www.jobat.be www.stepstone.be www.jobscareer.be www.arbajob.com www.monster.be Ook de Socialistische Mutualiteit heeft regelmatig vacante betrekkingen. Interesse? Kijk op onze website www.fsmb.be. PAGina 40 JongerenGIDS

Het bedrijf zelf Het bedrijf zelf kan je natuurlijk rechtstreeks informatie geven. Neem contact op met de dienst waar je graag zou willen werken. Vraag naar de naam van het diensthoofd en maak je plannen bekend. Durf zeker raad te vragen en vraag hoe je het best te werk kan gaan. Ook al is er niet onmiddellijk een openstaande betrekking, je kan nog altijd later opgebeld worden. Je hebt zo ook meteen feedback over de structuur van het bedrijf en de verwachtingen ten aanzien van de werknemers.

G Sommige bedrijven plaatsen een jobaan-

bieding alleen maar om hun naam bekend te maken op de markt. Laat je niet strikken door deze nepadvertenties!

Hoe solliciteer je? Je kan reageren op een advertentie of spontaan solliciteren. Voor beide moet je een curriculum vitae opstellen en een begeleidende brief waarin je je interesse toont. Begeleidende brief Heel erg belangrijk. Het is vaak je eerste contact met het bedrijf en je moet dus een goede indruk nalaten! Er is veel discussie of je eerder zakelijk dan wel persoonlijk moet schrijven. In feite hangt alles af van de persoon die jouw brief zal lezen. Zie je een mogelijkheid die persoon even aan de lijn te hebben vóór je je brief schrijft, dan heb je al een exclusieve blik achter de schermen. Zeker doen als je een streepje voor wil hebben. Dit vermeld je zeker in je brief: > je eigen gegevens > naam, functie en adres van de rekruteringsverantwoordelijke > de betrekking waarvoor je solliciteert en de referentie van de advertentie, vermeld het als je spontaan solliciteert > de manier waarop je de aanbieding hebt vernomen > in de eerste alinea toon je dat je het bedrijf kent en dat je geïnteresseerd bent > in de tweede alinea benadruk je je ervaring en relevante kwaliteiten > in de laatste alinea vraag je een onderhoud

Tips – Wik je woorden. Degene die je brief leest, zal proberen te ontdekken wie achter de brief schuilgaat. Laat dubbelzinnigheden weg en wees positief. – Je brief is niet langer dan één pagina. – Er staan geen spellingsfouten of grammaticale fouten in je brief. Laat je brief dus nalezen door meerdere personen: is alles wel duidelijk? – Een onberispelijke briefopmaak is zeker geen luxe. Het resultaat moet netjes ogen. – De brief schrijf je alleen maar met de hand als dat in de advertentie zo gevraagd wordt. Curriculum vitae (cv) Dit vermeld je zeker in je curriculum vitae: – voornaam, naam – volledig adres, telefoonnummer – geboorteplaats en -datum – burgerlijke staat – nationaliteit – studie: de verschillende scholen, behaalde diploma's met de vermelding, de titel van de eventuele masterproef – stages, opleidingen, specialisaties, talenen informaticakennis, enzovoort – beroepservaring met precieze beschrijving van je job(s) – rijbewijs JongerenGIDS PAGina 41

– wagen – hobby's, motivering

Tips Het curriculum vitae moet: – Aangepast zijn aan de gezochte baan. – Objectief, volledig, getypt en origineel zijn. – Kort zijn: één pagina volstaat. Idealiter moet de werkgever in één oogopslag kunnen zien of jij al dan niet beantwoordt aan het gezochte profiel. – Alleen een foto bevatten als dat gevraagd wordt. Als teken van je interesse, kan je na een tweetot drietal weken even contact opnemen met het bedrijf. Je vraagt of je brief en cv goed aangekomen zijn en wanneer je antwoord kan verwachten. Hoe pak je een sollicitatiegesprek aan? Let op het volgende wanneer een potentiële werkgever je voor een gesprek uitnodigt. Vóór het gesprek – Zorg dat je een en ander te weten komt over de job en over het bedrijf. – Oefen alvast voor het gesprek (simuleer verschillende situaties met een persoon uit je omgeving). PAGina 42 JongerenGIDS

– Zet je sterke punten op een rijtje. – Neem documenten mee die je aanstaande werkgever kunnen interesseren. – Verzorg je uiterlijk. Tijdens het gesprek – Wees rustig en beleefd. – Spreek duidelijk. – Luister aandachtig en stel vragen. – Praat niet meer dan twee minuten aan een stuk, en ook niet meer dan de helft van de totale duur van het gesprek. Mogelijke vragen – Geef drie kwaliteiten en drie gebreken. Hier moet je eerlijk zijn maar zorg dat je er positief uitkomt. Je moet je gebreken dus als een kwaliteit kunnen voorstellen. Bijvoorbeeld: je kan zeggen dat je een jaloers type bent, maar dat het je stimuleert om steeds beter te zijn dan de anderen. – Hoe ziet jouw carriëreplanning eruit? Waar zie je jezelf over 5 of 10 jaar? – Wat trekt je aan in een bedrijf als het onze? – Werk je graag alleen of liever in teamverband? – Hoeveel wil je verdienen? Levenslang leren Of je een job hebt of niet, het is belangrijk je kennis bij te schaven, levenslang. Om je daarbij

te helpen, organiseren VDAB en Actiris regelmatig aangepaste vormingen op maat van de werkzoekenden en de evolutie van de techniek, de functies en de beroepen. Daarnaast bestaat er een heel arsenaal van opleidingen binnen de universiteiten, de hogescholen, het onderwijs voor sociale promotie, vormingsinstituten van de middenstand en de kamers van koophandel, initiatieven gesteund door de VDAB, de gemeenten, de OCMW's, enzovoort. Een opleiding bij VDAB of Actiris & Actiris: www.actiris.be & VDAB: www.vdab.be Wie komt in aanmerking? Werkzoekenden, werknemers en bedrijven. Als werkloze kan je vrijgesteld worden van stempelcontrole en je kan bovenop je uitkering ook nog eens aanspraak maken op een premie voor beroepsopleiding. Mogelijkheden: > Men kan de opleiding continu volgen, wat overeenstemt met de basisopleiding. > Men kan slechts een deel ervan volgen volgens een specifieke vraag van een kandidaat, een bedrijf met het oog op herscholing, bijscholing of vervolmaking. > Naast de typeprogramma's zijn er ook oplei-

dingen op maat volgens de specifieke behoeften van een streek, een bedrijf, een kandidaat. Voor de eerste twee punten wordt je kennis getoetst om de duur en de inhoud van de opleiding te bepalen. Kandidaten die niet de vereiste kennis bezitten om aan de opleiding deel te nemen, kunnen een inhaalblok volgen. Onderwijs voor sociale promotie Iedereen kan cursussen sociale promotie volgen. Werkzoekenden kunnen op die manier hun kennis aanvullen, een andere richting kiezen of een specialisatie volgen. Deze cursussen zijn bedoeld om mensen de kans te geven de evolutie van de techniek bij te benen, nieuwe kennis te verwerven of hun loopbaan een andere wending te geven. Bij de organisatie van het onderwijs voor sociale promotie (afgekort OSP) worden twee modellen gehanteerd: > De lineaire opleidingen: deze opleidingen omvatten een of meerdere leerjaren. De lessen zijn gespreid over 32 tot 40 weken in de periode begin september tot einde juni. > De modulaire opleidingen: bij een modulaire opleiding wordt de leerstof onderverdeeld in een aantal modules. Door deze opdeling kan de cursist zelf het studiepakket samenstellen en de duur van de studie bepalen. Het cenJongerenGIDS PAGina 43

trum voor volwassenenonderwijs is vrij om een modulaire opleiding over een gedeelte van het jaar of over een heel jaar te spreiden. Dit betekent ook dat de opleidingen op verschillende ogenblikken van het jaar kunnnen starten. Het onderwijs voor sociale promotie wordt ook georganiseerd op twee niveaus: > secundair onderwijs > hoger onderwijs van het korte type Het aanbod is groot: gezondheid, chemie, hotelwezen, talen, bouwbedrijf, toerisme, informatica, enz. Je mag de lessen volgen als je niet meer voltijds leerplichtig bent. Het inschrijvingsrecht varieert volgens het opleidingsniveau en het aantal gevolgde lesperiodes. Bepaalde categorieën van personen kunnen echter vrijgesteld worden van inschrijvingsgeld (onder bepaalde voorwaarden de werkzoekenden, mensen met een leefloon, leerkrachten die zich bijscholen). Wie slaagt, krijgt een attest. Je kan de attesten kapitaliseren om een titel te bekomen.

& www.ond.vlaanderen.be/onderwijsaanbod


Afstandsonderwijs Open Universiteit Via de Open Universiteit kan je afzonderlijke cursussen, korte opleidingen of een volwaardige universitaire opleiding volgen. Studenten hebben de vrijheid om zelf plaats, tijd en tempo te bepalen. Je hoeft geen lessen bij te wonen en er is geen diploma vereist om toegelaten te worden. De student moet enkel minimaal 18 jaar oud zijn. Meer info vind je op de verschillende sites van de universiteiten. Ondernemersopleidingen De opleidingen die leiden tot een zelfstandig beroep vind je op www.syntravlaanderen.be. Interesse in een van deze opleidingsvormen? Voor meer informatie en het adres van een centrum in je buurt, kan je bellen naar de Vlaamse infolijn op 1700 of surfen naar www. wordwatjewil.be Vrijwilligerswerk Uitkeringsgerechtigde volledig werklozen kunnen als vrijwilliger aan de slag voor een vzw, een school of een dienst van openbaar nut. Je moet dan wel bepaalde voorwaarden vervullen. Meer informatie krijg je bij de VDAB.

Gevonden: ijverige m/v Hier vind je een lijst met de belangrijkste steunmaatregelen waarmee de overheid bedrijven en overheidsinstellingen wil stimuleren om meer mensen aan het werk te krijgen. We geven je ook mee welke zaken er zeker in je arbeidsovereenkomst moeten staan.

Werkgelegenheid creëren De startbaanovereenkomst Je bent ingeschreven als 'werkzoekende' en je bent jonger dan 26? Dan kun je de startbaanovereenkomst genieten. Die moet jongeren makkelijker aan een baan of een beroepsopleiding helpen. De methode van de overheid is simpel: ze maakt het fiscaal aantrekkelijk om jongeren aan te werven. Zo moet de werkgever minder patronale bijdragen aan de fiscus betalen.

schrijving als beschikbare werkzoekende. In bepaalde gevallen zal die afhangen van je statuut als volledig vergoede werkloze. Dat komt doordat je nog schoolplichtig bent en/of je dagonderwijs volgt en je eventueel gedeeltelijk werkonbekwaam bent.

` Er bestaan heel wat initiatieven om jonge werkzoekenden sneller aan de slag te helpen. Surf voor meer informatie naar: www.aandeslag.be www.rva.be www.werk.belgie.be www.vdab.be

Om in aanmerking te komen voor een startbaanovereenkomst, moet je een C63werkkaart aanvragen bij de RVA. Je kan ze ook downloaden op www.rva.be. De werkkaart is een echte troef. Als je ze aan een mogelijke werkgever toont, weet hij meteen dat hij een aanzienlijk financieel voordeel kan genieten. Het Activa-plan Met het Activa-plan wordt een deel van het loon door de RVA betaald, de zogenaamde werkuitkering. Het bedrag en de duur van de werkuitkering hangen af van je leeftijd en de duur van je inJongerenGIDS PAGina 45

Zelfstandigen Het participatiefonds tracht het zelfstandige ondernemen te bevorderen. Daarom ontwikkelde het fonds een plan voor zelfstandigen waarmee men jongeren een aantal maanden wil begeleiden, opleiden en ondersteunen vóór ze een zelfstandige activiteit aanvatten. In die maanden worden jongeren ook financieel gesteund.

Regionale statuten Heb je vragen over tewerkstellingsprogramma's in Vlaanderen of een concreet dossier?

` Het Participatiefonds

Je kan je ook richten tot het VDAB-kantoor bij jou in de buurt of het callcenter van de VDAB:

de Lignestraat 1, 1000 Brussel www.fonds.org [email protected] 02 210 87 87

` Voor het opstarten van een bedrijf in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: Brussels Agentschap voor de Onderneming Tour & Taxis Havenlaan 86c bus 211, 1000 Brussel www.abe-bao.be [email protected] 02 422 00 20

` www.socialeeconomie.be/ startcentra 0800 141 87 [email protected]

` 0800 30 700 (ma-vr 8-20 uur) Brussels Gewest Taalcheque Als je een arbeidscontract hebt getekend voor een job waarvoor een bepaalde talenkennis is vereist, kan je een taalcheque krijgen bij Actiris. Met deze cheque kan je de gevraagde talenkennis bijschaven. Bedoeling is dat je werkgevers zo makkelijker kan overtuigen jou de job te geven, ook al beheers je de gevraagde talen niet of onvoldoende.

` 02 505 11 97

[email protected]


Waals Gewest Heb je vragen over tewerkstellingsprogramma's in Wallonië of over een concreet dossier?

` emploi.wallonie.be

081 33 31 11 [email protected]

Een job gevonden? Vervangingscontract Hierin worden de reden van de vervanging, de identiteit van de vervangen werknemer en van de aangeworven werknemer en de voorwaarden van de tewerkstelling vermeld.

G Het is bij wet verboden om een vervangingsPersonen met een handicap Er bestaan diverse tewerkstellingsprogramma's voor personen met een handicap.

` Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap Sterrenkundelaan 30, 1210 Brussel 02 225 84 11 www.vaph.be [email protected]

contract voor langer dan twee jaar te sluiten, behalve voor de vervanging van een werknemer in loopbaanonderbreking.

Uitzendarbeid Dit is een bijzondere vorm van tijdelijke arbeid. Er zijn drie partijen: werknemer, werkgever en uitzendbureau. Er worden twee overeenkomsten gesloten: één tussen de werknemer en het erkende uitzendbureau en een ander tussen het uitzendbureau en het bedrijf dat de uitzendkracht tewerkstelt. Overeenkomst voor deeltijdse arbeid Het contract moet de arbeidsregeling en het uurrooster vermelden. Uiteraard moet je hier minder arbeidsuren presteren dan in een voltijdse baan. Werkloosheidsuitkering? Is het loon dat je met de deeltijdse job verdient, minstens gelijk aan het gewaarborgde miniJongerenGIDS PAGina 47

mummaandloon, dan word je gelijkgesteld met een voltijds werknemer. Dat minimumloon bedraagt 1501,82 euro bruto per maand als je ouder bent dan 21 jaar, en 1231,49 euro wanneer je nog geen 21 bent. Met een lager loon geeft je deeltijdse arbeid recht op halve uitkeringen, in verhouding tot je arbeidsregeling.

` www.rva.be Soorten arbeidsovereenkomsten Men spreekt van een arbeidsovereenkomst wanneer iemand zich verbindt om betaalde arbeid te verrichten onder het gezag, de leiding en het toezicht van een baas. De voornaamste arbeidsovereenkomsten 1 Arbeidsovereenkomst voor werklieden (hoofdzakelijk handenarbeid). 2 Arbeidsovereenkomst voor bedienden (hoofdzakelijk intellectuele arbeid). Je hebt er alle belang bij een schriftelijke overeenkomst te vragen. Een geschreven contract is alleszins verplicht als het gaat om een overeenkomst voor bepaalde duur, een vervangingscontract, een overeenkomst voor een duidelijk omschreven werk, een overeenkomst voor deeltijdse arbeid en wanneer een proefperiode bedongen wordt. De wet op de arbeidsovereenkomsten is van toePAGina 48 JongerenGIDS

passing voor de werknemers uit de privésector en voor de werknemers uit de overheidssector die niet onder het statuut vallen. Verplichte vermeldingen: > naam en adres van het bedrijf > jouw naam en adres > datum van de eerste werkdag > arbeidsplaats > aard van het werk > uurregeling > hoeveel loon je zult ontvangen > duur van de proefperiode De overeenkomst moet ten laatste op de eerste werkdag ondertekend worden. Jij moet hiervan een exemplaar krijgen plus een exemplaar van het arbeidsreglement. Proefclausule Dit is een clausule die toelaat het contract tijdens de proefperiode te verbreken zonder de normale vooropzeg te geven. Tijdens de proefperiode kunnen de partijen uittesten of het wel klikt tussen hen. Het is verboden verschillende opeenvolgende proefperiodes te voorzien. Verplichtingen: > Het moet gaan om een schriftelijke clausule. > Ze moet ten laatste de dag waarop je in dienst treedt, opgesteld worden. > Ze moet individueel (eigen aan elke werknemer) zijn.

De overeenkomst voor arbeiders De proefperiode mag 7 tot 14 dagen duren. Elke partij (baas en werknemer) kan het contract na de zevende dag (niet eerder) en tot de veertiende dag opzeggen zonder vooropzeg en zonder een vergoeding te moeten betalen. De overeenkomst voor bedienden Voor bedienden moet de proefperiode minstens één en maximaal zes maanden duren. Ze mag tot twaalf maanden duren indien je meer dan 38665 euro bruto per jaar verdient. Elke partij mag het contract opzeggen (niet tijdens de eerste maand, behalve ernstige redenen) mits een vooropzeg van 7 dagen te geven. Duur van de overeenkomst De overeenkomst voor een bepaalde duur is een overeenkomst waarin de begin- en de einddatum duidelijk zijn vermeld. De overeenkomst voor een bepaald werk is een overeenkomst waarin duidelijk aangegeven wordt dat de aanwerving in verband staat met de uitvoering van een welbepaald werk. De overeenkomst voor onbepaalde duur is een overeenkomst waarin geen bijzondere vermeldingen staan over het einde van de prestaties. Einde van de arbeidsovereenkomst Overeenkomst voor bepaalde duur Deze overeenkomst mag niet verbroken worden.

De partij die de overeenkomst zonder ernstige reden vóór het einde van de termijn verbreekt, moet aan de andere partij een vergoeding betalen. Die is gelijk aan het loon dat nog verschuldigd is tot op het einde van de overeenkomst. Er zijn echter beperkingen. Ben jij in dat geval? Vraag raad aan je vakbond, of indien je geen vakbond hebt, aan een advocaat.

G Indien de partijen het contract op de

vervaldag van de overeenkomst voor bepaalde duur blijven uitvoeren, dan gelden voor deze overeenkomst dezelfde voorwaarden als voor een overeenkomst van onbepaalde duur.

Overeenkomst voor onbepaalde duur Met de opzegtermijn bedoelt men de periode tussen het ogenblik waarop een van de partijen een einde maakt aan de overeenkomst en de laatste werkdag. De duur van de opzegtermijn varieert naargelang men arbeider of bediende is, volgens de anciënniteit van de werknemer en volgens het loon. Als de werkgever zijn bediende afdankt, moet dat: – per aangetekende brief – bij exploot van een gerechtsdeurwaarder Het begin en de duur van de opzegtermijn moeten vermeld zijn. Anders is de vooropzeg nietig. JongerenGIDS PAGina 49

Loon In de meeste sectoren worden de lonen in collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO's) vastgelegd. De Inspectie van de sociale wetten kan informatie verstrekken over de vaste loonschalen. Is er geen specifieke loonschaal, dan heeft de werknemer recht op het gewaarborgde minimuminkomen (momenteel 1501,82 euro). Ben je jonger dan 21, dan heb je enkel recht op een beperkt wettelijk minimumloon. Dat loon hangt af van je leeftijd en is een bepaald percentage van het gewaarborgde minimuminkomen. Voor de werknemers van minstens 21 jaar en een half met minstens een half jaar anciënniteit bedraagt het loon 1541,67 euro. Voor werknemers van minstens 22 jaar met minstens 12 maanden anciënniteit in het bedrijf, bedraagt het loon 1559,38 euro. Leeftijd

%

Maandloon in euro*

21

100

1501,82

20

94

1411,08

19

88

1321,60

18

82

1231,49

17

76

1141,38

16

70

1051,27

* Bedragen op 01/12/12 PAGina 50 JongerenGIDS

Tip! Het aantal uren dat je per week moet presteren hangt af van je paritair comité en de sector waarin je werkt. Het maximum is 38 uur. Om je uurloon te berekenen, vermenigvuldig je het maandloon met 3 (=een kwartaal). Dit getal deel je door het aantal uren dat je volgens je contract dient te presteren.

Jeugdvakantie Ben je jonger dan 25 jaar en heb je minstens één maand als loontrekkende gewerkt gedurende het jaar waarin je je studies beëindigd hebt, dan kan je het daaropvolgende jaar jeugdvakantie nemen. Een tewerkstelling met de vakantieregeling 'openbare dienst' of met een uitgestelde bezoldiging (onderwijs) en een industriële leertijd tellen niet mee. De jeugdvakantie is een aanvulling op je onvolledige recht op vakantie. Het aantal jeugdvakantiedagen hangt af van hoe lang je het vorige jaar gewerkt hebt. De totale vakantieperiode waarop je recht hebt, is vier weken. Voor elke jeugdvakantiedag ontvang je, ten laste van de werkloosheidsverzekering, een uitkering die 65 % bedraagt van een begrensd loon. Je kan je jeugdvakantiedagen pas opnemen nadat de gewone betaalde vakantiedagen uitgeput zijn. Om de uitkeringen te kunnen krijgen, moeten jij en je werkgever het formulier C103 jeugdvakantie invullen. Blanco formulieren vind je bij een betalingsinstelling, bij het werkloosheidsbureau van de RVA, dienst economaat of gewoon bij je werkgever.

` www.rva.be onder Jeugdvakantie

Europese vakantie Met de Europese vakantie kan je al wat vakantiedagen opnemen in het jaar waarin je op de arbeidsmarkt komt. Een werknemer die geen recht heeft op de normale vakantieregeling wegens niet gewerkt in het voorgaande jaar, heeft via de Europese vakantie dus wel recht op een soort vakantie. Wel moet je ten minste 3 maanden gewerkt hebben voordat je deze Europese vakantiedagen kan opnemen. Deze drie maanden (aanloopperiode genoemd) worden meegeteld voor het berekenen van het aantal dagen waarop men recht heeft. Dit betekent dat je na drie maanden werken recht hebt op een week; na zes maanden werken heb je recht op twee weken, enzovoort. Maar je moet niet wachten op een volledig nieuwe periode van 3 maanden om bijkomende vakantiedagen te krijgen. De Europese vakantie wordt betaald hetzij door de werkgever (in geval van een bediende), ofwel door de vakantiekas (in het geval van een arbeider), maar dit is enkel een voorschot dat van het dubbel vakantiegeld van het volgende jaar afgehouden zal worden. Voor alle duidelijkheid: wat je dit jaar ontvangt, krijg je volgend jaar niet meer.


Dossier anticonceptie Hoe beter je weet welke anticonceptiemiddelen er zijn, hoe beter je een keuze kunt maken om je seksualiteit ten volle te beleven en te vermijden dat genot een nachtmerrie wordt. Dit dossier geeft je wat meer informatie over de bestaande voorbehoedsmiddelen.

welke middelen zijn er? De gewone combinatiepil De pil beschermt je tegen ongewenste zwangerschap. Twee hormonen (oestrogeen en progestageen) werken in op je baarmoederwand: een bevrucht eitje kan zich niet innestelen. De pil verhindert dat er een eitje vrijkomt en maakt het voor zaadcellen moeilijk de baarmoedermond binnen te dringen. Naast de eventuele wettelijke tussenkomst krijg je – ongeacht je leeftijd – van de Socialistische Mutualiteit om de drie maanden tot 10 euro terugbetaald.

De prikpil De prikpil heeft dezelfde werking als de gewone pil, alleen zit er maar één werkend hormoon in (progestageen). Wanneer je stopt met de prikpil, bestaat de kans dat je niet onmiddellijk zwanger kan worden. Je bent pas gemiddeld na zes maanden weer vruchtbaar. Eén keer om de twaalf weken krijg je een injectie. Het gebruiksgemak is dus erg groot. Je hoeft niet elke dag aan je bescherming te denken. Het nadeel is dat er tussentijdse bloedingen kunnen ontstaan. Eén keer om de vier weken is ook mogelijk. Dan kies je voor een gecombineerde injectie PAGina 52 JongerenGIDS

die minder aanleiding geeft tot zo'n tussentijdse bloedingen (spotting). Naast de eventuele wettelijke tussenkomst krijg je – ongeacht je leeftijd – van de Socialistische Mutualiteit om de drie maanden tot 10 euro terug. De minipil Ook in de minipil zit alleen progestageen. Het is een betrouwbare vorm van anticonceptie, tenminste als je de inneemtijd respecteert. De minipil houdt bij sommige vrouwen de eisprong tegen. De nieuwste minipillen houden de ovulatie volledig tegen. Daarnaast wordt het slijm rond de baarmoedermond dikker zodat de zaadcellen nagenoeg niet meer door kunnen. Een extraatje is dat de kans op trombose (klontervorming in het bloed) te verwaarlozen is. De minipil is een goed alternatief voor de gewone combinatiepil voor vrouwen die oestrogenen slecht verdragen of nog de borst geven. Je moet de pil elke dag innemen en er is geen stopweek. Heel precies innemen is de boodschap, want als je meer dan drie uur te laat bent met je volgende pil kan de werking verstoord zijn. Naast de eventuele wettelijke tussenkomst krijg je – ongeacht je leeftijd – van de Socialistische Mutualiteit om de drie maanden tot 10 euro terug.

Het contraceptieve implantaat Het is een staafje met een lengte van 4 cm en een doorsnede van 2 mm, vergelijkbaar met de grootte van een lucifer. Dagelijks wordt een constante hoeveelheid van de werkzame stof in het bloed opgenomen. De eerste weken na het inbrengen van het staafje is de afgifte van de werkzame stof hoger. Na de beginperiode heb je nog maar heel weinig je maandstonden, ze kunnen zelfs helemaal wegblijven. De methode is uiterst betrouwbaar. Het staafje wordt door de dokter onderhuids ingebracht (meestal in je arm). Na drie jaar plaats je een nieuw staafje, want dan is er onvoldoende hormoon om de eisprong te voorkomen. Naast de eventuele wettelijke tussenkomst krijg je – ongeacht je leeftijd – van de Socialistische Mutualiteit om de drie jaar tot 120 euro terug.

Het spiraaltje Er bestaan meerdere soorten spiraaltjes. De benaming is een beetje misleidend, want het heeft helemaal niet de vorm van een spiraal, zoals vroeger. We bespreken hier de twee bekendste soorten: het koperspiraaltje en het hormoonafgevend systeem.

Koperspiraaltje Het koper zorgt voor de anticonceptieve werking. Daardoor kan de zaadcel niet langer een rijpe eicel bevruchten. Er komen geen hormonen aan te pas, wat een goede invloed kan hebben op je humeur! Als je het spiraaltje laat plaatsen binnen vijf dagen nadat je seks gehad hebt, dan kan je bovendien verhinderen dat een mogelijk bevruchte eicel (embryo) zich innestelt. Je blijft je gewone cyclus behouden. Je regels zullen wel ietsje langer duren en je zal ook meer bloed verliezen. Het beste moment om een spiraaltje in te brengen is tijdens de tweede of derde dag van de menstruatie. Alle momenteel gebruikte koperspiraaltjes kunnen minstens 5 jaar blijven zitten. Toch kan de werking soms nog een aantal jaren langer aanhouden. Als je het spiraaltje laat verwijderen, kan je in principe vanaf de volgende eisprong zwanger worden. Het kan zijn dat je bij het inbrengen een niet-steroïdale pijnstiller moet nemen. Bij jonge vrouwen is de baarmoederhals nog lang en heeft ze een stugge baarmoedermond, daarom kan wat verdoving geen kwaad. Een koperspiraaltje kan ook geplaatst worden bij vrouwen die nog geen kinderen gekregen hebben.


Hormoonafgevend systeem De anticonceptieve werking is dezelfde als bij de pil. Alleen is de hoeveelheid progestageen die afgegeven wordt, kleiner. Ook dit systeem wordt in de baarmoederholte geplaatst. De cylinder zit op een frame dat via de baarmoederhals ingebracht wordt. Je kan het niet gebruiken als anticonceptivum nadat je seks gehad hebt, zoals dat met het koperspiraaltje wel mogelijk is. Dit systeem kan je maximaal vijf jaar inhouden en na verwijdering ben je meteen weer vruchtbaar. Dit spiraaltje is lastiger te plaatsen bij vrouwen die nog geen kinderen gehad hebben. Naast de eventuele wettelijke tussenkomst krijg je – ongeacht je leeftijd – van de Socialistische Mutualiteit om de drie jaar tot 120 euro terug.

De vaginale ring Via het membraan van de ring wordt dagelijks een constante hoeveelheid van de twee werkzame hormonen afgegeven. Zo krijg je geen schommelingen meer zoals bij de gewone pil en dat bevordert je humeur! De betrouwbaarheid is even hoog als bij de pil. Als je hem diep genoeg inbrengt, dan voel je de ring niet zitten, ook niet bij het vrijen. PAGina 54 JongerenGIDS

Het grote voordeel is dat je de ring met wat oefening zelf kan inbrengen, je hoeft niet naar de dokter. Kan je met een tampon overweg, dan moet dit ook gaan. De ring heeft een diameter van 5,4 cm. Dat lijkt groot, maar je moet de ring toeknijpen tot een smalle lus. Het systeem is eenvoudig: drie weken in, één week uit. In die week krijg je je regels. Breng elke maand je ring op ongeveer hetzelfde moment in. Naast de eventuele wettelijke tussenkomst krijg je – ongeacht je leeftijd – van de Socialistische Mutualiteit om de drie maanden tot 10 euro terug.

De pleisterpil Elke pleister geeft een week lang gelijkmatig hormonen af, die via de huid rechtstreeks in de bloedbaan terechtkomen. De werking is dezelfde als bij de gewone pil. Bij vrouwen met een lichaamsgewicht van meer dan 90 kg is de pleister minder betrouwbaar. De pleisterpil plak je op je bil, buik, de buitenkant van je bovenarm, je schouderblad of (onder)rug en niet op je borsten. Daar waar je hem plakt, moet de pleister zeven dagen blijven zitten. Je kan starten op de dag van je menstruatie, dan werkt de pleister direct. Je kan ook starten op elke andere dag, maar dan moet je

wel eerst nog zeven dagen bijkomend een condoom gebruiken. Na drie weken plakken las je een stopweek in en krijg je je regels. Naast de eventuele wettelijke tussenkomst krijg je – ongeacht je leeftijd – van de Socialistische Mutualiteit om de drie maanden tot 10 euro terug.

Andere methodes – Het condoom: is op zich erg betrouwbaar en is de beste bescherming tegen aids en sommige soa's (seksueel overdraagbare aandoeningen). Alleen moet je opletten dat er geen sperma of voorvocht aan de buitenkant van het condoom komt omdat het bijvoorbeeld al op je vingers zat. De penis mag na het vrijen niet in de vagina blijven. Het condoom vasthouden en voorzichtig terugtrekken is de boodschap. – Het vrouwencondoom: is een doorzichtig zakje van 17 cm dat je in de vagina plaatst. Voordeel is dat je het condoom op voorhand kan inbrengen en dat de man zich niet zo snel hoeft terug te trekken. Elk vrouwencondoom kan je slechts één keer gebruiken. Na het vrijen geef je een draai aan de buitenring zodat het sperma in het condoom blijft zitten. Daarna trek je het voorzichtig uit de vagina. De beste bescherming heb je als je een con-

doom combineert met een van de besproken voorbehoedsmiddelen.

G Vooraleer je een keuze maakt, neem je

best contact op met je huisarts of gynaecoloog. Hij kan je raad geven en overloopt samen met jou welke vorm van anticonceptie het best bij je past. Je kan de dokter volledig in vertrouwen nemen, want hij is gebonden door het beroepsgeheim.

Terugbetaling anticonceptie Ben je nog geen 21 jaar, dan krijg je bij de apotheker een korting van ongeveer 3 euro per maand als je met een voorschrift een voorbehoedsmiddel gaat halen. Het doet er niet toe of je voor de pil, de ring of iets anders kiest.

Centrum voor Gezinsplanning Zit je met vragen over relaties, seksualiteit of voorbehoedsmiddelen? Aarzel dan niet om het Centrum voor Gezinsplanning ROSA te contacteren. Zij helpen je in alle vertrouwen verder.

` Centrum voor Gezinsplanning:

Brussel / Zuidstraat 120 / 02 546 14 33

Molenbeek / Gentsesteenweg 122 / 02 414 94 53 [email protected]


LOVE4YOU Onze preventiecampagne Love4you gaat niet onopgemerkt voorbij. Het team van Love4you is immers aanwezig op heel wat festivals en festiviteiten in Brussel en Vlaams-Brabant. Duizenden safekits met condooms worden uitgedeeld om jongeren en jong-van-geesten op een ludieke manier bewust te maken van het belang van veilige seks. Check dus snel onze tourkalender op www.love4you.be en breng ons een bezoekje. Speel gratis mee met de Love Quiz op onze stand in de vorm van een reuzencondoom. Zo verneem je leuke en interessante weetjes over liefde en seksualiteit. Je maakt ook kans op een iPod door deel te nemen aan onze wedstrijd. Op www.love4you.be kan je ook leuke fotoreportages met gekke bekken, lachende gezichten en mooie neptatoeages bekijken. De foto's werden genomen door onze hostessen tijdens onze passages op de zomerfestivals. De boodschap is simpel: Leef je leven, geniet ervan, gooi het niet weg en bescherm jezelf!


Meer informatie ? Zie pagina 52

Liefde kent geen prijs De Socialistische Mutualiteit betaalt uw anticonceptie terug. 40 EURo per jaar voor vrouwen van alle leeftijden!

Socialistische mutualiteit van Brabant PAGina 56 JongerenGIDS


Notities




Meer weten?

> Bel naar 02 506 96 11, van maandag tot vrijdag, tussen 8.15 en 16.30 u. (15 u. op vrijdag)

a Surf naar www.fsmb.be * Mail naar [email protected] , Schrijf naar

Socialistische Mutualiteit, Zuidstraat 111, 1000 Brussel

v Phone Mut (de klok rond), bel naar 02 502 52 50 om roze klevers, de Europese ziekteverzekeringskaart en andere documenten te ontvangen.

s Contacteer onze mutualistische raadgevers in een van

Verantwoordelijke uitgever: M. Michiels - Zuidstraat 111 - 1000 Brussel – 02 506 96 11

onze kantoren of Mobi-Muts (onze mobiele kantoren)

Bent u nog geen lid van de Socialistische Mutualiteit? Wilt u een efficiënte dienstverlening krijgen, verschillende voordelen en tussenkomsten genieten en onmiddellijke terugbetalingen aan het loket ontvangen? En dat voor een voordelige prijs? Kies dan voor de Socialistische Mutualiteit! Naar ons ziekenfonds overstappen is heel gemakkelijk. U hoeft niets te doen. Wij doen al het nodige, van a tot z. Neem gerust contact met ons op!



JongerenGids. Socialistische Mutualiteit van brabant Toegankelijke gezondheid voor iedereen!

Recommend Documents