JongerenGids. Socialistische Mutualiteit van brabant Toegankelijke gezondheid voor iedereen!

JongerenGids

Kies BEWUST voor je toekomst!

Socialistische Mutualiteit van brabant

Toegankelijke gezondheid voor iedereen !

Jongerengids Informatiegids van de Federatie van Socialistische Mutualiteiten van Brabant Verantwoordelijke uitgever: Michel Michiels, redactie: dienst Infocom, foto’s: © Shutterstock vormgeving: Mordicus, oplage: 4000 exemplaren, uitgave: juni 2014, druk: Artoos Redactieadres: [email protected] Deze gids is louter informatief. Alleen de statuten bepalen de rechten en plichten van het ziekenfonds en zijn leden.



Een keuze maak je niet zomaar!

Eindelijk is het zover. Je middelbare schooltijd zit erop en de vrijheid lacht je toe. Je wil er stevig invliegen. Toch heb je vragen en twijfels over hoe je het allemaal moet aanpakken. Dat is heel normaal. Deze gids zet je alvast op het goede spoor. Hij laat je kennismaken met de vele wetten, reglementen en formaliteiten die je zeker op je weg zal tegenkomen. Kies je ervoor om verder te studeren of waag je de stap in het beroepsleven? Dat is niet iets wat je in een oogwenk beslist. Je zal keuzes moeten maken die je hele verdere leven zullen beïnvloeden. Wij helpen je je weg te vinden in een nieuwe en onbekende omgeving ! Belangrijk: de cijfers, percentages en bedragen in deze brochure zijn gebaseerd op de informatie die beschikbaar was bij het ter perse gaan van deze gids.

JongerenGIDS PAGina 1

Wat betekenen de icoontjes die gebruikt worden in deze gids?

~ ` G PAGina 2 JongerenGIDS

Welke documenten? Meer informatie Belangrijke informatie !

Inhoud

Pagina 4 Ons ziekenfonds staat klaar voor jou! Sociale zekerheid in een notendop Rol van het ziekenfonds Socialistische Mutualiteit: toegankelijke gezondheid Aansluiten bij ons ziekenfonds Pagina 11 Op eigen benen staan, wat houdt dat in? Je ouders Jouw verantwoordelijkheden Je naam veranderen Wat zegt de wet over de leerplicht? Pagina 17 Studies en opleiding Laat je opleiding niet aan het toeval over Op zoek naar een opleiding Heb je recht op een studietoelage?

Pagina 20 Werken tijdens je studententijd Mag ik werken als jobstudent? Moet ik een contract hebben? Loon Werken als zelfstandige Socialezekerheidsplicht Kinderbijslag Belastingen Zwartwerk

Pagina 44 Contract op zak! Arbeidsovereenkomst Loon Ontslag Vakantie Afwezig Pagina 52 Anticonceptie Welk anticoceptiemiddel past bij jou?

Pagina 25 School's out! Inschrijven als werkzoekende Beroepsinschakelingstijd Inschakelingsuitkeringen Pagina 31 Gevraagd: een enthousiaste m/v! Waar kan je aan de slag? Op zoek naar een job Steunmaatregelen


Ons ziekenfonds staat klaar voor jou! Je ziekenfonds geeft je deze Jongerengids, maar wat doen we nog meer? Waarom moet je aangesloten zijn bij een ziekenfonds, en hoe blijf je in orde als je verder studeert of werk vindt?

Voordat we je wegwijs kunnen maken in ons ziekenfonds, moeten we je eerst wat duiding geven over de sociale zekerheid in België en de rol van de ziekenfondsen hierin. SOCIALE ZEKERHEID IN EEN NOTENDOP De sociale zekerheid is er om je te helpen: > Wanneer je je inkomen verliest (als je je job verliest, ziek wordt of met pensioen gaat). Je krijgt dan een 'vervangingsinkomen'. > Wanneer je sociale lasten hebt (je hebt kin deren, ziektekosten). Je krijgt dan een aan vullend inkomen. De sociale zekerheid is een soort verzekering, maar toch zijn er grote verschillen met een gewone verzekering: > De sociale zekerheid is gebaseerd op soli dariteit tussen gezonde en zieke mensen, tussen jonge en oude mensen, enz. > In tegenstelling tot bij een privéverzekering, betaal je bij de sociale zekerheid slechts één bijdrage voor diverse risico's (ziekte, werkloosheid, ouderdom, enz.). > Je betaalt niet alleen voor jezelf, maar ook voor de anderen (en omgekeerd). Waar komt het geld vandaan en waar gaat het naartoe? Het geld van de sociale zekerheid is voor twee derde afkomstig uit bijdragen van de werk PAGina 4 JongerenGIDS

nemers en hun werkgevers. Telkens jij je loon ontvangt, gaan daar sociale bijdragen af. De werkgever houdt jouw deel af en betaalt zelf ook een stuk. Ieder draagt bij volgens zijn inko men. Wie meer verdient, betaalt meer sociale bijdragen dan wie weinig verdient. Het andere derde wordt gefinancierd met belastinggeld van de Staat. Bijvoorbeeld accijnzen op sigaret ten, alcohol, enzovoort. Voor zelfstandigen is er een andere regeling. Alle bijdragen voor de sociale zekerheid komen in één grote pot. Het Rijksinstituut voor Sociale Zekerheid (RSZ) verdeelt dat geld over de zeven takken van de sociale zekerheid.

1 Werkloosheid. Deze tak geeft een inko men aan mensen zonder werk. Hij wordt beheerd door de Rijksdienst voor Arbeids voorziening (RVA). 2 Pensioen. Deze tak zorgt voor een rustpen sioen na een leven lang werken of voor een overlevingspensioen aan weduwen/weduw naars en wezen. Hij wordt beheerd door de Rijksdienst voor Pensioenen (RVP). 3 Kinderbijslag. Deze tak geeft ouders een extraatje om hun kind(eren) op te voeden. Hij wordt beheerd door het Federaal Agent schap voor Kinderbijslag, FAMIFED (vroe ger RKW). 4 Verzekering voor ongevallen op het werk of in het woon-werkverkeer. Deze tak wordt beheerd door het Fonds voor de Ar beidsongevallen (FAO). 5 Verzekering tegen ziekten te wijten aan de werkomgeving. Zoals bijvoorbeeld een bedrijf waar met chemische producten ge werkt wordt. Deze tak wordt beheerd door het Fonds voor de Beroepsziekten (FBZ). 6 Jaarlijkse vakantie. Deze tak betaalt het vakantiegeld van de arbeiders. Hij wordt beheerd door de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie (RJV). Bedienden krijgen hun va kantiegeld rechtstreeks van de werkgever. 7 Verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen. Deze tak zorgt voor een tussenkomst in de kosten voor gezondheids

zorg en betaalt uitkeringen bij ziekte. Hij wordt beheerd door het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (Riziv). De instellingen (Riziv, RVA enzovoort) die deze zeven takken van de sociale zekerheid beheren, verdelen het geld dat ze van de RSZ ontvangen over de verschillende uitbetalingsinstellingen. Voor het Riziv zijn dat de ziekenfondsen, voor de RVA de werkloosheidskassen, enz. Je merkt het, de sociale zekerheid heeft vele vertakkingen die samen een heleboel opdrach ten vervullen. Wij concentreren ons nu op ver der op de werking van de ziekenfondsen. ROL VAN HET ZIEKENFONDS Het Riziv stort dus geld aan de ziekenfondsen. Met dat geld kunnen de ziekenfondsen hun ta ken in de zogenaamde 'verplichte verzekering' vervullen: ze geven een tussenkomst in de kos ten voor gezondheidszorg en betalen een uitke ring bij ziekte. Tussenkomst in de kosten voor gezondheidszorg Het ziekenfonds komt dus tussen in je kosten voor gezondheidszorg. Hiermee bedoelden we medische verstrekkingen zoals een bezoek aan je huisarts, raadpleging bij een specialist of behandeling door een kinesist, tandzorg, bevallingen, geneesmiddelen, verpleging in een ziekenhuis, ... JongerenGIDS PAGina 5

Zoals reeds gezegd, worden deze verstrekkin gen terugbetaald via de verplichte verzekering. Het geld van de verplichte verzekering wordt van de lonen afgehouden. Daarnaast is er een aanvullende verzekering. Die werd ingesteld om bij te springen daar waar de verplichte ver zekering tekortschiet. Het geld voor de aanvul lende verzekering komt van de bijdragen die de leden aan hun ziekenfonds betalen. We besparen je de details. Wat je wel moet weten, welk ziekenfonds je ook kiest, je krijgt steeds hetzelfde terugbetaald voor alles wat binnen de verplichte verzekering valt. In de aanvullende verzekering daarentegen zijn er verschillen volgens het gekozen ziekenfonds. Onze Socialistische Mutualiteit staat voor een toegankelijke gezondheidszorg voor iedereen. We bieden je dan ook heel wat extra voordelen, diensten en terugbetalingen tegen een geringe bijdrage! Je leest er meer over vanaf pagina 8 of op www.fsmb.be. Onze raadgevers staan ook steeds voor je klaar met raad en daad. Hoe verkrijg je een tussenkomst? Wat doe je met je doktersbriefjes? Als je een arts raadpleegt, ontvang je na beta ling een 'getuigschrift voor verstrekte hulp'. Met dat document, voorzien van een roze kle ver, kan je bij het ziekenfonds een deel van de kosten terugbetaald krijgen. Doorgaans betaalt PAGina 6 JongerenGIDS

het ziekenfonds niet alles terug. Er is steeds een stuk dat je zelf moet bekostigen. Dat is je 'persoonlijk aandeel' of 'remgeld'. Het persoonlijke aandeel bedraagt in principe 25 %. Er zijn echter verschillen, afhankelijk van: > Het type verstrekking. Bijvoorbeeld: voor een controlebezoek bij de tandarts is een terugbetaling voorzien, voor een stift (valse tand) krijg je niets. > Het statuut van de rechthebbende (jij dus). Sommige mensen genieten een verhoogde tegemoetkoming. Zij krijgen meer terugbe taald voor hun geneeskundige verzorging. > Het feit of de zorgverstrekker al dan niet geconventioneerd is en dus al dan niet te gen het verbintenistarief werkt. Wat is een geconventioneerde arts? De vertegenwoordigers van de ziekenfondsen en van de artsen gaan samen rond de tafel zitten om af te spreken welke prijs de artsen als ereloon mogen vragen voor een medische handeling (raadpleging, heelkundige ingreep, enz.). Die bedragen worden vastgelegd in een overeenkomst. De artsen kunnen deze over eenkomst aanvaarden of ze kunnen ze weige ren. Geconventioneerde artsen houden zich aan de tarieven van de overeenkomst. Een niet-geconventioneerde arts is vrij om zijn ereloon zelf te bepalen. Als je bij een niet-ge

conventioneerde arts op raadpleging gaat, kan hij je dus zoveel vragen als hij zelf wil. Het zie kenfonds betaalt een vaste prijs voor elk type van behandeling. Het kan dus een dure grap worden. Daarom vraag je best eerst aan je arts of hij de tarieven toepast. Je bespaart er jezelf een hele hoop ellende mee. Derde-betalersregeling In sommige gevallen wordt de derde-beta lersregeling toegepast. Dan betaal je alleen het remgeld. Dat is zo wanneer je bij de apo theker geneesmiddelen gaat kopen met een voorschrift van de dokter. Je betaalt er enkel jouw aandeel indien je in regel bent met de verplichte verzekering. Je hoeft dus niet bij het ziekenfonds aan te kloppen om een deel van de kosten terug te krijgen. Dat is ook zo wanneer je in een ziekenhuis wordt opgenomen. Op de

factuur die je van het ziekenhuis ontvangt, staat alleen jouw persoonlijk aandeel. Toegang tot gezondheidszorg voor iedereen We gaan hier niet in op de details, maar je moet weten dat er een hele reeks mechanismen be staan om ervoor te zorgen dat iedereen toegang heeft tot de gezondheidszorg: de maximumfac tuur, de verhoogde tegemoetkoming, enz. Onze raadgevers geven je graag meer info! Wanneer krijg je een uitkering? Wanneer een werknemer niet in staat is om te werken door een ziekte, een ongeval, de geboorte van een kindje of een ziekenhuisopname, kan het ziekenfonds onder bepaalde voorwaarden een vervangingsinkomen toekennen. Hierover lees je meer vanaf pagina 50 in het hoofdstuk 'Contract op zak'.

We stellen het even schematisch voor om je een duidelijker beeld te geven hoe het ereloon of honorarium van een arts opgebouwd is, en vooral wat je er zelf van moet betalen. ERELOON = wat je betaalt voor je doktersbezoek Verbintenistarief 5 betaal je bij elke arts Een deel krijg je terugbetaald van je ziekenfonds.

Het andere deel is ten jouwen laste, dit is het remgeld of persoonlijk aandeel.

Ereloonsupplement 5 betaal je enkel bij niet-geconventioneerde arts

Altijd ten jouwen laste!


SOCIALISTISCHE MUTUALITEIT: TOEGANKELIJKE GEZONDHEID De Socialistische Mutualiteit van Brabant ijvert voor kwalitatieve en toegankelijke zorg voor iedereen. Dit vertaalt zich in concrete voordelen en diensten voor onze leden. We hebben immers een aanbod op maat van elke leeftijd! Onze voordelen en diensten – 45 euro terugbetaald bij lidmaatschap sport club of aankoop fitnessabonnement – 40 euro terugbetaald voor je anticonceptie – Medische zorg 100 % terugbetaald tot 18 jaar – 50 euro terugbetaald bij aankoop bril of lenzen – 50 euro terugbetaald om te stoppen met roken – 60 euro terugbetaald voor psychotherapie sessies – … en nog zoveel meer!

` Check www.fsmb.be voor een volledig overzicht!

JOETZ Brabant Zon, zee, bergen ... fun! Maak van jouw vakantie een spetterende Joetz-vakantie! Sport, spel, cultuur, ... in België of in het buitenland.

G Tot 225 euro terugbetaling voor de leden van de Socialistische Mutualiteit van Brabant.

PAGina 8 JongerenGIDS

Wil je graag als animator aan de slag bij JOETZ? JOETZ organiseert een basiscursus tot animator voor jongeren tussen 16 en 25 jaar. Na deze cursus is er ook nog de mogelijkheid om verdere vormingen te volgen.

` www.joetz.be / [email protected] /

02 546 15 68 - 02 546 15 69 - 02 546 15 65

Love4you Het team van onze preventiecampagne Love4you is aanwezig op heel wat festivals en festiviteiten in Brussel en Vlaams-Brabant. Duizenden safekits met condooms worden uitgedeeld om jongeren en jong-van-geesten op een ludieke manier bewust te maken van het belang van veilige seks. Op love4you.be kan je ook leuke fotoreportages bekijken van onze bezoekers als glamoureuze sterren. De foto's worden genomen door onze hostessen tijdens onze passages op de festivals, kom dus zeker eens langs om zelf ook een ster te worden! De boodschap is simpel: Leef je leven, geniet ervan, gooi het niet weg en bescherm jezelf!

` www.love4you.be

AANSLUITEN BIJ ONS ZIEKENFONDS Zolang je studeert, ben je gedekt door het ziekenfonds van je ouders. Je bent dan persoon ten laste, je betaalt zelf geen bijdragen, maar hebt wel recht op terugbetalingen van je gezondheidzorg dankzij de bijdragen die je ouders betalen. Als je begint te werken of als je 25 wordt, moet je je aansluiten als gerechtigde. Dan betaal je zelf, via je loon of werkloosheidsuitkering, sociale bijdragen en heb je zo recht op terugbetalingen van je gezondheidzorg.

G Aansluiten bij een ziekenfonds is verplicht in België!

Lid worden van de Socialistische Mutualiteit is simpel! – Surf naar www.fsmb.be en vul het online inschrijvingsformulier in. – Bel ons op 02 506 96 11. – Loop langs in een van onze talrijke kantoren. Wanneer? We geven je een beknopt overzichtje van wanneer je welke stappen moet ondernemen om in orde te blijven met je recht op terugbetalingen en uitkeringen. Verder in deze gids verneem je de niet-mutualistische stappen op deze belangrijke momenten in je jonge leven.

Student Jonger dan 25 jaar – Je blijft persoon ten laste. G Als de inkomsten van je studentenjob een bepaald bedrag overschrijden, moet je je ook inschrijven als gerechtigde Vanaf 25 jaar – Je mag niet langer persoon ten laste van je ouders blijven. – Je moet je inschrijven als gerechtigde rijksregister of student. – Onder bepaalde voorwaarden kan je persoon ten laste blijven. G Als je na je 25e verjaardag nog studeert, neem je best contact op met ons in de maand voor je verjaardag. Zo kunnen we bekijken welk statuut het voordeligst is in jouw situatie. Werkzoekende Tijdens je beroepsinschakelingstijd (zie p. 26) – Je blijft persoon ten laste. Na je beroepsinschakelingstijd Met uitkering – Wij nemen contact op met jou om je inschrijving als gerechtigde te bevestigen. Zonder uitkering – Neem zo snel mogelijk contact op met ons om je situatie in orde te brengen.


Starter Werknemer – Je moet je inschrijven als gerechtigde. ~ Bezorg ons het attest waarin je werkgever verklaart dat je onderworpen bent aan de sociale zekerheid. Zelfstandige – Je moet je inschrijven bij een sociale verzekeringskas voor zelfstandigen. – Je moet je inschrijven als gerechtigde. ~ Bezorg ons het attest van de sociale verzekeringskas waarin staat dat je als zelfstandige gestart bent.


Je lidkaart en roze identificatieklevers Bij je inschrijving, krijg je van onze mutualiteit een lidkaart en roze identificatieklevers. Die roze klevers moet je op je getuigschriften voor verstrekte hulp kleven. Je lidkaart moet je voorleggen wanneer je langsgaat in een van onze kantoren of als je gebruik wilt maken van onze interactieve terminals Self Mut +. Je e-ID vervangt de SIS-kaart! Apothekers en zorgverleners raadplegen je ziekenfondsgegevens voortaan online via je rijksregisternummer. Daarom moet je sinds 1 januari 2014 niet langer je SIS-kaart, maar wel je elektronische identiteitskaart voorleggen bij de apotheek of in het ziekenhuis. Wie geen e-ID heeft, ontvangt een gloednieuwe kaart: ISI+. Toch mag je je SIS-kaart nog niet weggooien, want tot eind 2015 kan ze nog gebruikt worden.

Op eigen benen staan, wat houdt dat in? Vanaf nu is het aan jou om de beslissingen te nemen en dus ook om de verantwoordelijkheid ervoor te dragen. Op de volgende pagina's lees je welke rechten en plichten jij en je ouders hebben.

Je ouders Je ouders zijn aansprakelijk voor je hele doen en laten. Dat blijft zo tot je meerderjarig (18 jaar) bent. Ze oefenen gezag uit over jou, maar ze hebben ook plichten. Gezag Ze kunnen je sommige dingen verbieden. Ze kunnen je ook verplichten om dingen te doen, o.a. voor je studies, in de privésfeer en inzake het beheer van je bezittingen. Wie kan het gezag uitoefenen? > Je ouders zijn gehuwd en wonen samen. Elke ouder apart kan het gezag uitoefenen. Als ze het niet met elkaar eens zijn, kunnen ze elk naar de jeugdrechter stappen. Deze zal dan een beslissing nemen. > Je ouders zijn uit de echt gescheiden of in echtscheidingsprocedure, feitelijk geschei den of ongehuwd. Je bent geadopteerd of je wordt door een voogd opgevoed. Dan be paalt de wet wie het gezag uitoefent.

studie of opleiding beëindigd hebt waarmee je op de arbeidsmarkt een job kan vinden. Wat ze niet mogen, is je gezondheid, je moraliteit, of je veiligheid in gevaar brengen (kindermishandeling, opsluiting, enz.). Bij onenigheid is de jeugdrechter bevoegd. Jouw verantwoordelijkheden Zelfstandig zijn, klinkt je misschien als muziek in de oren, maar zoals dat met alles het geval is, krijg je niets voor niets. Je bent vanaf nu ook aansprakelijk voor bepaalde dingen. Je bent verantwoordelijk voor je doen en laten. Een overzicht.

Plichten Zij moeten de ouderlijke macht in jouw belang uitoefenen. Je ouders moeten in je levensonderhoud voorzien en je studies bekostigen. De wet noemt dit onderhoudsplicht. Je ouders zijn financieel verantwoordelijk tot je meerderjarig bent en daarna tot je een JongerenGIDS PAGina 11

Strafrechtelijke aansprakelijkheid Je bent aansprakelijk als je een regel uit het strafrecht overtreedt (diefstal, drugs, vervalsing, verkrachting). Die aansprakelijkheid wordt in het Strafwetboek omschreven. > Vóór 16 jaar: als je wat mispeutert, moet je voor de jeugdrechter komen. > Tussen 16 en 18 jaar: de jeugdrechter kan je naar een gewone rechtbank doorverwijzen voor de overtredingen op het verkeersreglement of voor zware misdrijven. Dus, vóór 18 jaar ben je beperkt strafrechtelijk aansprakelijk. > Vanaf 18 jaar ben je volledig strafrechtelijk aansprakelijk. Je zal je dus voor de gewone rechtbanken moeten verantwoorden voor je misdrijven en je zal zelf moeten opdraaien voor de straf die tegen jou wordt uitgesproken. Burgerlijke aansprakelijkheid Je bent burgerlijk aansprakelijk voor de schade die je een ander toebrengt. Je rijdt bijvoorbeeld met de auto en botst tegen het muurtje van de buren. Deze aansprakelijkheid wordt in het Burgerlijk Wetboek omschreven. > Vóór 18 jaar is je burgerlijke aansprakelijk heid beperkt. Ouders worden geacht solidair aansprakelijk te zijn voor de schade die hun kinderen veroorzaken. Je bent burgerlijk aan sprakelijk als je een fout begaan hebt, als er schade is en als er een oorzakelijk verband is tussen de fout en de schade. Je ouders zijn dus PAGina 12 JongerenGIDS

burgerlijk aansprakelijk. Maar opgelet, men gaat ervan uit dat je zelf aansprakelijk bent als je ouders allebei kunnen bewijzen: > Dat ze je tot een goede lichamelijke en geestelijke ontwikkeling hebben gebracht. Anders gezegd: dat ze je een goede opvoe ding hebben gegeven. > Dat ze over jou een redelijke waakzaam heid aan de dag gelegd hebben, reke ning houdend met de hedendaagse nor men (plicht van toezicht). > Vanaf 18 jaar ben je burgerlijk meerderja rig. Je wordt dus volledig 'bekwaam' geacht om alle daden van het burgerlijke leven te stellen: je kan op elk gebied beslissingen nemen en je volledig door je handtekening verbinden. Op dat ogenblik komt er dus een einde aan het ouder lijk gezag. Je mag nu bijvoorbeeld zonder de toestemming van je ouders huwen of een bank kaart ontvangen. Contractuele aansprakelijkheid Je kan een schriftelijke of stilzwijgende overeenkomst met iemand sluiten. Jij bent aansprakelijk wanneer je je verplichtingen niet nakomt (koopcontract, huurcontract, ...). > Vóór 18 jaar is je contractuele verantwoor delijkheid beperkt. > Na 18 jaar ben je volledig contractueel aan sprakelijk.

Politieke meerderjarigheid > Vanaf 18 jaar moet je gaan stemmen bij de provincie-, gemeenteraads-, regionale, fede rale en Europese verkiezingen. In België geldt opkomstplicht, dus je moet je aanmelden bij een stembureau als er verkiezingen zijn. Je mag ook zelf opkomen voor de gemeenteraad, provincieraad en regionale parlementen. > Vanaf 21 jaar mag je je kandidaat stellen voor Kamer en Senaat.

moet je echter je identiteitskaart ook jonger al op zak hebben, zoals voor je Buzzy-pas of in het buitenland. Sinds 1 januari 2014 vervangt de elektronische identiteitskaart de SIS-kaart. Apothekers en ziekenhuizen kunnen via je rijksregisternummer zo online je ziekenfondsgegevens raadplegen. Daarom moet je je e-ID vanaf 12 jaar ook op zak hebben bij medische raadplegingen en apotheekbezoeken.

Aansprakelijkheid en handtekening In principe is je handtekening bindend vanaf 14 jaar. > Vóór 18 jaar is je handtekening niet geldig voor: > De daden die je als minderjarige niet zon der toestemming van je ouders of voogd mag stellen (vb. bij een erfenis). > Elke akte die voor jou ongunstige gevol gen heeft. Alleen een rechter kan jouw handtekening on gedaan maken. Je wettelijke vertegenwoordi ger moet de aanvraag indienen. Je kan er ook zelf om vragen zodra je meerderjarig bent.

Geld Je mag je geld zelf beheren vóór je meerderjarig bent. > Vanaf 12 jaar mag je een bankrekening of een spaarrekening openen. Je hebt hiervoor wel de handtekening van een van je ouders nodig. Je mag ook geld afhalen. Wat je wel en niet mag, kan van bank tot bank verschillen. Zo staan sommige ban ken niet toe dat je in het rood gaat of dat je meer dan een bepaald bedrag per dag afhaalt. Maar dat is misschien zo slecht nog niet ...

Identiteitskaart Alle Belgen ouder dan 15 jaar moeten een identiteitskaart op zak hebben. Die wordt uitgereikt door de gemeente waar jij je hoofdverblijfplaats hebt. In sommige gevallen

Lening en krediet Soms is iets zo duur dat je het niet kan betalen met het geld dat je nu op je spaar- of bankrekening staan hebt. Dan kan je geld gaan lenen of krediet aanvragen. > Ben je jonger dan 18 en vraag je voor een bepaald doel krediet aan, dan eist de bank meestal dat je ouders mee ondertekenen of JongerenGIDS PAGina 13

zich borg stellen. > 18-plussers kunnen elke vorm van krediet zelf aanvragen. De bank zal wel onderzoeken of je inkomsten voldoende garanties bieden. Belastingaangifte invullen Wie inkomsten heeft, moet jaarlijks een belas tingaangifte doen. Die inkomsten houden onder andere in: loon, onderhoudsgeld, studentenjob, werkloosheidsuitkering en leefloon. Dus ook als je nog thuis woont bij je ouders, krijg je elk jaar een belastingformulier. Heb je nog geen vast werk, m.a.w. studeer je nog, dan ben je 'per soon ten laste' en kom je op het aanslagbiljet van je ouders. Zodra je een vast inkomen hebt en in ieder geval als je 25 bent, ben je geen per soon ten laste meer maar een gerechtigde. Je krijgt dan een persoonlijk belastingformulier. Hoeveel je betaalt, hangt af van een aantal fac toren: hoeveel verdien je, woon je samen of ben je getrouwd, heb je kinderen? Wat je dit jaar aan belastingen betaalt, hangt af van wat je het jaar daarvoor als inkomsten had. In het aanslagjaar 2014 gaat het dus om de inkomsten van 2013.

Je kan ook eens een bezoek brengen aan een JAC (jongerenadviescentrum). Je kan er terecht met zowat alle vragen en problemen die je als jongere kan hebben. Natuurlijk is de dienstverlening gratis en als je dat wil kan alles anoniem verlopen.

` JAC, onderdeel van CAW (Centrum Algemeen Welzijnswerk), heeft regionale werkingen in Brussel en Vlaams-Brabant.

Meer info over de openingsuren en contactgegevens vind je op de desbetreffende web sites.


JAC Halle-Vilvoorde

Kantoren in Asse, Halle, Tervuren en Vilvoorde www.jachallevilvoorde.be

Hoe vul je zo'n belastingaangifte in? Het is inderdaad niet altijd duidelijk welke delen je wel en niet moet invullen. Vraag raad aan vrienden, een vriend van een vriend, je ouders of een boekhouder. Of misschien studeert iemand in je omgeving wel fiscaliteit?

JAC Brussel

www.jacbrussel.be

JAC Oost-Brabant

Kantoren in Aarschot, Diest, Landen, Leu ven en Tienen www.jacoostbrabant.be

Je naam veranderen Zodra je 18 bent, kan je een naamswijziging aanvragen. Let wel, je naam of voornaam veranderen, is geen recht. Het is een gunst die je verleend wordt door de koning en de minister van Justitie. Je moet een verzoek indienen waarin je uitlegt waarom je je naam of voornaam wil veranderen. Je voornaam, bijvoorbeeld, kan je niet zomaar wijzigen. Je moet kunnen aantonen dat hij op de een of andere manier belachelijk is (Liesje voor een volwassen vrouw), hatelijk is (Adolf, wat doet denken aan Adolf Hitler), ouderwets is (Alphonsius), vreemd klinkt (je heet Hugh maar je bent nu Belg) of verwarrend is (je heet Kris en bent een meisje, maar in brieven spreekt men je altijd aan met meneer).

G De naamswijziging wordt slechts uitzonder-

lijk goedgekeurd, op voorwaarde dat de aanvraag gebeurt op basis van gegronde redenen.

` Federale Overheidsdienst Justitie Dienst naamsveranderingen Waterloolaan 115, 1000 Brussel 02 542 66 75 (voornaam) 02 542 67 03 (naam) [email protected]

De procedure is natuurlijk niet gratis!

Procedurekosten

Voldaan aan extra voorwaarden*

Naamsverandering familienaam

49 euro

–

Naamsverandering voornaam

490 euro

49 euro

740 euro

49 of 490 euro

Wat?

Toevoeging van een naam aan een andere Toevoeging van een partikel ("van", "de") Vervanging van een hoofdletter door een kleine letter * zie justitie.belgium.be JongerenGIDS PAGina 15

Wat zegt de wet over de leerplicht? Of je het nu wil of niet: je bent leerplichtig tot 18 jaar. Als je deze verplichting aan je laars lapt, riskeer je een sanctie. De jeugdrechtbank kan spijbelaars verplichten om zich in een school te laten inschrijven. Of ze in een instelling plaatsen wanneer ze oordeelt dat de ouders hun taak niet aankunnen. Deze regel geldt ook voor buitenlanders. Zij moeten binnen 60 dagen na hun aankomst in België in een school ingeschreven zijn. Om in orde te zijn met de leerplicht, kan je twee soorten onderwijs volgen: > voltijds: beroeps, technisch, kunst, algemeen > deeltijds Voltijdse leerplicht Tot 15 jaar moet je voltijds naar school. Zodra je 15 bent, val je niet meer onder de voltijdse leerplicht. Je moet dan wel de eerste twee leerjaren van het voltijdse secundaire onderwijs beëindigd hebben, maar je hoeft niet geslaagd te zijn. Deeltijdse leerplicht De deeltijdse leerplicht eindigt bij de afloop van het schooljaar in het jaar waarin je 18 wordt. Je kunt voltijds les blijven volgen of overstappen


naar een ander systeem: > een alternerende opleiding > een erkende opleiding die beantwoordt aan de vereisten van de leerplicht.

` www.ond.vlaanderen.be/leren

Studies en opleiding

Universiteit, hogeschool, vierde graad beroepsonderwijs, leerovereen komst, … Het grote aanbod maakt kiezen niet gemakkelijk. Natuurlijk, je denkt aan je toekomst, dus sta je er toch wel even bij stil.

laat je opleiding niet aan het toeval over Je besluit staat vast: je gaat verder studeren. Een gemakkelijke keuze was het vast niet. Je doet er goed aan om even alles op een rijtje te zetten in je hoofd. Je huidige schoolresultaten kunnen een afspiegeling zijn van wat je aankan Toch hoeft dat niet per se zo te zijn. Bekijk je punten kritisch en evalueer waarom je goede of minder goede resultaten voor een bepaald vak behaalt. Het kan best zijn dat je wiskunde in het middelbaar niet graag deed omdat de leer kracht zo'n saaie piet was, maar dat betekent niet dat wiskunde in het hoger onderwijs saai moet zijn. Daar zit je samen met allemaal wis kundeliefhebbers die jouw interesse voor het vak met jou delen. Baseer je beoordeling nooit op toevalligheden, maar wees objectief. Als de omstandigheden anders waren, had ik het vak dan wél graag gedaan? > Bekijk je schoolperiode en je resultaten kritisch! Kies een opleiding die je aankan Wat brengt het je bij een studie te kiezen die je toch niet zal kunnen afmaken? Voor elke oplei ding moet je je inspannen, dat is zo, maar als het echt al je energie opslorpt en je nog geen resultaten boekt, dan ben je er niks mee. Mis

schien verlies je op het eind van het jaar (of zelfs al ergens in het begin) al je goede moed en wil je nooit meer studeren. Bezin jezelf voor aleer je aan een studie begint . > Maak de balans op van je capaciteiten! Laat je nooit door iemand anders verleiden een bepaalde opleiding te volgen Ga af op je intuïtie en bekijk of de leerstof je ligt en je voldoende gemotiveerd bent. Wat je graag doet, zal je met plezier instuderen en makkelij ker onthouden. Het is enorm belangrijk dat je je goed voelt en dat je je studie niet als een ver plichting ervaart. Als je kan uitblinken in je ei gen vak, dan is dat veel meer waard dan 'zozo' te zijn in een hoog aangeschreven opleiding die je eigenlijk niet interesseert. > Ga voor de opleiding die jou aanspreekt! Maak je keuze met het oog op de toekomst Dit hoef je niet te zien als in tegenspraak met wat hiervoor staat. Zit je bijvoorbeeld niet graag achter de computer, ga dan geen boek houding studeren, ook al werk je graag met cijfers ! Informeer naar de praktische kant van het beroep waarvoor je interesse hebt: houdt het weekendwerk in, moet je in ploegen wer ken, …? Je kan ook praten met mensen die een diploma behaalden in het vakgebied dat jou aanspreekt. Je weet ook dat in sommige bedrijfstakken meer geld te rapen valt dan in JongerenGIDS PAGina 17

andere. Als dat voor jou belangrijk is, dan hou je er ook best rekening mee wanneer je aan een opleiding begint. > Zorg ervoor dat je weet welke mogelijkheden je studie je biedt!

op zoek naar een opleiding Al die opleidingen, scholen en universiteiten, het geheel lijkt wel een labyrint waarin jij de uitgang moet zien te vinden. Wat kan je doen? Informatie verzamelen Wat je zeker moet doen, is je goed documenteren. Als je alles hebt, lees dan alles rustig door en neem pas dan een beslissing. Het is raadzaam dat je op tijd begint met informatie te verzamelen. Wacht niet tot aan de grote vakantie. 1 Surf naar de site van de school die je inte resseert of vraag een studiegids aan. 2 Elke professionele onderwijsinstelling heeft een dienst Studieadvies. Neem con tact op en maak een afspraak. Zij zullen je niet alleen alle informatie kunnen geven over je studiekeuze, maar ook over alles wat er nog extra geregeld zal moeten wor den op vlak van administratie en praktische dingen (hoe zoek je een kot, is er een stu dentendokter, enz.). 3 Ga naar studie-infodagen. Aarzel niet om PAGina 18 JongerenGIDS

er verschillende mensen aan te spreken en neem ook daar weer alle interessante gid sen en brochures mee. Vragen die je kan stellen: – Hoe lang duurt de opleiding? – Moet ik een bepaalde voorkennis hebben? Is er een ingangsexamen of toelatings proef? Hoe kan ik me voorbereiden? – Welke vakken zijn er? Zijn er ook keuze vakken? – Hoe werkt het examensysteem? – Krijgen studenten studiebegeleiding? Zijn er proefexamens? – Zal ik een stage kunnen doen? – Werkt de school/universiteit mee aan een uitwisselingsprogramma met andere landen? – Wat zijn de tewerkstellingsperspectieven van de opleiding? – Tot wanneer kan ik me inschrijven? – Hoeveel kost de opleiding? Kan ik een stu diebeurs krijgen? – Is de opleiding vooral theoretisch of zijn er ook praktijkvakken? – Is de onderwijsinstelling goed bereikbaar? Welke verblijfsmogelijkheden zijn er?

` www.sidin.be www.onderwijskiezer.be

Heb je recht op een studietoelage? Studeren kost geld. Sommige jongeren komen uit gezinnen die het financieel moeilijk hebben. De Vlaamse Gemeenschap wil ook hen de kans geven om verder te studeren. Ze werkt daarvoor met een systeem van studietoelagen voor zowel het secundair als het hoger onderwijs. Alles samen wordt per jaar 130 miljoen euro aan toelagen uitbetaald. Er zijn nog steeds heel wat leerlingen die tijdens hun middelbare schooltijd geen studietoelage aanvragen. Dat komt meestal door een gebrek aan informatie. In het hoger onderwijs wordt er veel meer gepraat over studietoelagen. In de meeste onderwijsinstellingen krijg je in het begin van het schooljaar automatisch de nodige documentatie.

` Vlaams Ministerie van

Onderwijs en Vorming Afdeling Studietoelagen Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel www.studietoelagen.be


Werken tijdens je studententijd

Uitgaan, reizen, boeken, concerten, … de verleiding is groot. Maar alles heeft zijn prijs. Om aan het nodige geld te komen, zoeken veel jongeren een vakantiejob. Naast geld verdienen, ben je ook een interessante werk ervaring rijker. Let er wel op dat je wettelijk in orde bent. En laat je vooral niet uitbuiten! Mag ik werken als jobstudent? Elke jongere kan vanaf 16 jaar, een job– studentencontract (officieel: overeenkomst voor tewerkstelling van studenten) afsluiten. Je kan eveneens als jobstudent werken: > Als je 15 jaar bent en ten minste de eerste twee jaar van het secundair onderwijs met volledig leerplan hebt doorlopen (je hoeft dus niet geslaagd te zijn). > Als je vrije student, thesisstudent, doctoraats student of aggregatiestudent (lerarenopleiding) bent en als je een examen voor de centrale examencommissie voorbereidt, voor zover je hoofdstatuut dat van student is. > Als je deeltijds onderwijs volgt en geen loon of andere uitkering ontvangt, kan je tijdens de schoolvakanties als jobstudent werken. Je komt niet in aanmerking om als jobstudent te werken: > Als je ononderbroken meer dan 12 maanden bij dezelfde werkgever werkt. > Als je avondonderwijs of onderwijs met een beperkt leerplan (max. 15 uur per week) volgt. > Als je als stagiair onbetaalde arbeid verricht die deel uitmaakt van je opleiding.


Moet ik een contract hebben? Als jobstudent moet je steeds een contract hebben, ten laatste op de dag dat je begint te werken. Dit contract moet in drie exemplaren opgemaakt worden: één voor jezelf, één voor de werkgever en één voor de sociale arbeidsinspectie (je werkgever moet dit exemplaar binnen de 7 dagen overmaken aan de arbeidsinspectie). Hou je eigen exemplaar steeds voor jezelf en teken niets vooraleer je alles hebt gelezen en nagekeken. Ga na of je loon klopt. Daarnaast moet de werkgever je ook een kopie van het arbeidsreglement bezorgen.

Wat moet er in zo'n contract staan? In het contract staan onder meer jouw identiteitsgegevens en die van je werkgever, de begin- en einddatum van de tewerkstelling, de plaats waar je zal werken, de functie omschrijving, het uurrooster per week, je loon en de datum en wijze van uitbetaling. Wat als ik geen contract heb? Zonder contract kan je opstappen wanneer je wil, zonder vooropzeg. De werkgever daarentegen moet de normale opzeggingstermijn naleven. Hou er echter rekening mee dat het zonder overeenkomst moeilijk is om je tewerkstelling te bewijzen. Proefperiode Vanaf 1 januari 2014 is de proefperiode afgeschaft, met uitzondering van de overeenkomst voor tewerkstelling van studenten en tijdelijke arbeid/uitzendarbeid. Bij een jobstudentencontract blijft de proefperiode dus behouden! Deze is vast en verplicht vastgesteld op de eerste 3 arbeidsdagen van het contract. In deze periode kunnen zowel de werkgever als de jobstudent het contract beëindigen zonder opzegging en vergoeding.

Loon Wat er ook gezegd wordt, er bestaat geen studentenloon. Je krijgt net hetzelfde loon als een andere werknemer in dezelfde functie en met dezelfde classificatie. Als je minderjarig bent, kom je wel in een lagere loonschaal terecht. De loonschalen hangen af van de bedrijfssector waar je werkt.

` Toezicht op de Sociale Wetten: Brussel 02 235 54 01 [email protected] Arrondissement Leuven 016 31 88 00 [email protected] Arrondissement Halle-Vilvoorde 02 257 87 30 [email protected]

Werken als zelfstandige? Geen goed idee! Wettelijk gezien kan je, vanaf 18 jaar, ook werken als zelfstandige. Het vergt echter heel wat administratieve rompslomp zoals de inschrijving in het handelsregister, de aanvraag van een ondernemingsnummer, de aansluiting bij een socialeverzekeringskas, het JongerenGIDS PAGina 21

bijhouden van boekhoudkundige documenten, enz. Die zaken kosten flink wat geld, waardoor werken als zelfstandig jobstudent niet erg lonend is. Het is dan ook af te raden studentenarbeid te verrichten onder een zelfstandig statuut. Socialezekerheidsplicht Iedereen die werkt, moet bijdragen betalen aan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) en is dus m.a.w. onderworpen aan de sociale zekerheid. Deze bijdragen dienen voor de uitbetaling van kinderbijslagen, pensioenen, werkloosheidsuitkeringen, gezondheidszorg, enz. De solidariteitsbijdrage van de student zal de werkgever rechtstreeks van het loon afhouden. Wanneer je werkt met een studentencontract, heb je het recht om 50 dagen per kalenderjaar te werken. In dat geval bedraagt de solidariteitsbijdrage 2,71 % Dat wil zeggen dat je werkgever 2,71 % van je brutosalaris zal inhouden voor de sociale zekerheid. Wanneer je over de 50 dagen per kalenderjaar gaat, zal je de 'gewone' bijdrage van 13,07 % moeten betalen. Die wordt afgehouden van je brutosalaris vanaf de 51e dag als je voor verschillende werkgevers hebt gewerkt. Als je voor dezelfde werkgever hebt gewerkt, zal die bijdrage afgehouden worden van het PAGina 22 JongerenGIDS

brutosalaris van de volledige periode. Bovendien zal je je dan moeten inschrijven bij je ziekenfonds als gerechtigde. De som die je daarvoor betaalt, staat in verhouding met het loon dat je gedurende het jaar hebt getrokken. Je kan deze bijdragen te weten komen bij het ziekenfonds via [email protected] of 02 506 96 11. Opgelet! Dit telt niet mee voor de 50 dagen: – Als je occasioneel gedurende maximaal 8 uur per week ergens werkt om jezelf te onderhouden (bv. babysitten). – Als je soms (max. 25 dagen) werkt in de socioculturele sector, bijvoorbeeld als monitor voor speelpleinen. – Als je seizoensarbeid verricht, zoals bijvoorbeeld fruit plukken. 50 dagen Om het overzicht niet kwijt te raken, heeft de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid studentatwork.be gelanceerd. Op deze site kan je via de toepassing Student@work-50days gemakkelijk nagaan hoeveel dagen je nog mag werken tegen verminderde sociale bij dragen. Je kan er ook een 50 dagen-attest voor je werkgever downloaden.

Kinderbijslag Ouders ontvangen onvoorwaardelijk kinder bijslag voor hun schoolgaande kinderen tot 31 augustus van het kalenderjaar waarin die 18 worden. Studenten die daarna aan de slag gaan als jobstudent, moeten voldoen aan een aantal voorwaarden om het recht op kinderbijslag te behouden: − Tijdens het schooljaar mag je maximaal 240 uur per kwartaal werken. − Tijdens de schoolvakantie is er geen enkele beperking als je na de vakantie verder gaat studeren. Voor schoolverlaters en deeltijds onderwijs gelden andere regels. Meer informatie vind je op www.rkw.be.

belastingen Hoeveel je verdient, heeft een invloed op fiscaal vlak. Als je nettobestaansmiddelen per jaar hoger zijn dan een bepaald bedrag, ben je niet meer fiscaal ten laste van je ouders. Je ouders moeten dan meer belastingen betalen. De nettobestaansmiddelen bestaan uit twee dingen: > je loon > je onderhoudsgeld (indien van toepassing) De eerste schijf van 2560 euro uit je studentenjob telt niet mee in de berekening van je nettobestaansmiddelen. Je bent niet langer persoon ten laste als je nettobestaansmiddelen hoger zijn dan 3110 euro. Als je kind bent van een alleenstaande ouder wordt dit bedrag opgetrokken naar 4490 euro. Voor een gehandicapte student van een alleenstaande ouder ligt de grens op 5700 euro. Je ouders moeten dus meer belastingen betalen als jij deze bedragen overschrijdt. Zelf moet je pas belastingen betalen als je netto belastbaar inkomen hoger is dan 7270 euro, dit komt overeen met een brutoloon van 9353,09 euro per jaar. We raden je echter aan om, ook als je deze bedragen niet overschrijdt, je belastingbrief in te vullen. De vermelde bedragen zijn geldig voor het inkomstenjaar 2014.


Zwartwerk Babysitten, klussen, ... vele studenten knappen werkjes op om wat extra zakgeld te vergaren. Zij sluiten hiervoor echter geen 'tewerkstellingsovereenkomst voor studenten' of een andere vorm van abeidsovereenkomst af. We willen je erop wijzen dat je een arbeidsongeval kan hebben of schade kan oplopen. Dergelijke risico's kunnen worden gedekt door de 'familiale verzekering' van de persoon voor wie je werkt. Een goede raad: neem zelf ook zo'n verzekering voor de schade die jij kan berokkenen aan je 'werkgever'. Bijvoorbeeld: als je een kraan vergeet dicht te draaien.

` Federale Overheidsdienst Financiën 02 572 57 57 financien.belgium.be > folder studentenarbeid www.studentatwork.be


School's out! Diploma op zak en klaar om je in het beroepsleven te storten? Vergeet je dan zeker niet in te schrijven als werkzoekende! Als je ingeschreven bent als werkzoekende, begint je beroepsinschakelingstijd te lopen. Pas na deze periode heb je recht op een uitkering.

Inschrijven als werkzoekende Waarom? Je inschrijven als werkzoekende heeft de vol gende voordelen: – Na de beroepsinschakelingstijd krijg je een inschakelingsuitkering. De beroeps inschakelingstijd kan pas beginnen als jij je studies of leertijd beëindigd hebt. – Je kunt jezelf kenbaar maken op de ar beidsmarkt. – Je kunt solliciteren naar gesubsidieerde banen. – Je kunt onder bepaalde voorwaarden een aanvullende opleiding volgen die wordt ge organiseerd door de VDAB of door Bruxel les Formation. – Je behoudt je recht op sociale zekerheid (werkloosheid, gezondheidszorg, kinderbij slag, pensioen, enz.). Wanneer? Zodra je afgestudeerd bent, kun je je meteen inschrijven als werkzoekende. Om strikt reglementaire redenen in verband met een eventuele RVA-uitkering, kun je je het best inschrijven: – vóór 8 juli als je jonger bent dan 18 jaar. – vóór 8 augustus als je ouder bent dan 18 jaar.

Als je nog een herexamen moet afleggen of een scriptie moet indienen, kun je je pas inschrijven op de dag nadat je dat examen hebt afgelegd of die scriptie hebt ingediend. Wanneer je in de loop van het studiejaar je studies stopzet, kun je je meteen inschrijven. Als je nog niet goed weet of je je studies wilt voortzetten of stopzetten, kun je je hoe dan ook inschrijven. Als je beslist om nieuwe studies te beginnen, is er geen probleem. Je kunt je dan opnieuw inschrijven wanneer je die studies hebt beëindigd. Waar? Je woont in Vlaanderen? – Via de website van de VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsoplei ding): www.vdab.be. – Telefonisch via het gratis nummer: 0800 30 700. – Door je persoonlijk aan te melden in een VDAB-kantoor of werkwinkel.


Je woont in Brussel? – Via www.actiris.be. – Telefonisch via 02 800 42 42. – Door je persoonlijk aan te melden in een Actiris-agentschap. Je woont in Wallonië? – Via www.leforem.be. – Door langs te gaan in een kantoor van Le Forem of Maison de l'Emploi in je buurt. Opgelet! Wanneer je je inschrijft, ontvang je een attest van inschrijving als werkzoekende. Bewaar dit zorgvuldig, want je hebt het no dig wanneer je werk vindt en wanneer je na je beroepsinschakelingstijd uitkeringen aan vraagt.

Beroepsinschakelingstijd Wanneer? De beroepsinschakelingstijd (BIT) duurt één jaar, ongeacht je leeftijd. Wanneer je BIT start, hangt af van wanneer je stopt met studeren en wanneer je je ingeschreven hebt als werkzoe kende. Je bent afgestudeerd in eerste zit? Je BIT start op 1 augustus als je voor 8 augustus ingeschreven bent als werkzoekende. Schrijf je je pas na die datum in als werkzoekende, dan start je BIT op de dag dat je je inschrijft. Je bent afgestudeerd in tweede zit of hebt je studies beëindigd tijdens het schooljaar? Je BIT start op de dag dat je je inschrijft als werkzoekende. Werken tijdens je BIT? Als jobstudent Als schoolverlater mag je tijdens je laatste zo mervakantie nog als jobstudent werken. > In juli: geen invloed, je BIT start dus gewoon op 1 augustus (als je tijdig ingeschreven bent als werkzoekende). > In augustus of september: je BIT loopt gewoon door! Als je in augustus werkt als jobstudent en je pas in september inschrijft als werkzoekende, tellen je dagen als jobstudent al mee in je BIT.


Als werknemer > In juli: als je in juli voltijds begint te werken, start je BIT automatisch op de dag dat je begint te werken. > Vanaf 1 augustus: als je voltijds werk vindt tijdens je BIT, loopt je BIT gewoon door. Opgelet! Als je meer dan 28 aaneensluitende dagen gewerkt hebt, vergeet je dan niet opnieuw als werkzoekende in te schrijven zodra je job stopt, want anders loopt je BIT niet door! > Deeltijds: als je deeltijds werkt, loopt je BIT ook slechts deeltijds. Schrijf je daarom in als deeltijds werkzoekende, dan loopt je BIT wel volledig. Plichten tijdens je BIT Tijdens je BIT moet je ingeschreven zijn als werkzoekende en beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Als je op vakantie gaat, ben je niet beschikbaar voor de arbeidsmarkt. Je kunt je dan dus het best uitschrijven en weer inschrijven na je vakantie. Je BIT telt dan ver der vanaf je nieuwe inschrijving. Je mag ook geen passend jobaanbod of start baanovereenkomst weigeren. Daarnaast moet je ook ingaan op uitnodigingen om een be roepsopleiding te volgen.

Actief naar werk zoeken Je actieve zoektocht naar werk zal geëvalueerd worden door de RVA, de Rijksdienst voor Ar beidsvoorziening. Twee positieve evaluaties zijn een voorwaarde om na je BIT recht te hebben op inschakelingsuitkeringen. Tijdens individuele gesprekken met iemand van het werkloosheidsbureau zal je moeten bewijzen dat je regelmatige en gevarieerde inspanningen gedaan hebt om werk te vinden. Tijdens je BIT zijn minstens twee evaluatiege sprekken voorzien, je ontvangt de uitnodiging hiervoor minstens 10 dagen op voorhand. Het eerste evaluatiemoment vindt plaats tijdens de 7e maand van je BIT, het tweede tijdens de 11e maand. Als je dit wenst, kan je je laten verge zellen door een persoon naar keuze of laten bij staan door een advocaat of vakbondsafgevaar digde. Hiervoor moet je zelf de nodige stappen ondernemen. Verplichte aanwezigheid Als je opgeroepen wordt voor een evalua tiegesprek, moet je hierop ingaan. Net als op alle andere uitnodigingen van de RVA of VDAB/Actiris. Als je geen geldige reden hebt voor afwezigheid, wordt je afwezigheid ge lijkgesteld met een negatieve evaluatie.


INSCHAKELINGSUITKERINGEN Na afloop van je beroepsinschakelingstijd, kom je in aanmerking voor inschakelingsuitkeringen. Deze liggen echter lager dan echte werkloosheidsuitkeringen. Het is dus belangrijk om je zoektocht naar werk verder te zetten. Voorwaarden Om recht te hebben op inschakelingsuitkeringen na je BIT, moet je naast twee positieve evaluaties tijdens je BIT, ook nog aan enkele andere voorwaarden voldoen. 1 Je moet je aanvraag voor inschakelingsuit keringen voor je 30e verjaardag indienen. 2 Je mag geen studies met volledig leerplan meer volgen. 3 Je mag niet meer leerplichtig zijn. Je leer plicht vervalt op 1 juli van het jaar waarin je 18 wordt. 4 Je moet bepaalde leerjaren volledig ge volgd hebben (stages en praktische op drachten voltooid hebben en deelgenomen hebben aan de examens), maar je hoeft niet noodzakelijk geslaagd te zijn. Het gaat om een van volgende opleidingen: – 6e jaar algemeen secundair onderwijs – 3e jaar technisch secundair, kunst secun dair of beroepssecundair onderwijs – Syntra- of industrieel leercontract PAGina 28 JongerenGIDS

Voor buitengewoon onderwijs, deeltijds onderwijs en secundaire studies in het buitenland zijn er specifieke voorwaarden. Meer info vind je in infoblad T35 van de RVA. Aanvraag indienen Binnen de week na het einde van je BIT, moet je zelf een aanvraag voor inschakelingsuitkeringen indienen. Dit doe je bij een uitbetalingsinstelling. Je hebt de keuze uit de Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen (HVW) of drie vakbonden (ABVV, ACV of ACLVB). De dienstverlening bij de HVW is gratis, bij de vakbond moet je lidgeld betalen om aan te sluiten. Om een uitkeringsaanvraag in te dienen, heb je volgende documenten nodig: 1 Het formulier C109/36-aanvraag: deel I vul je zelf in, deel II laat je invullen door VDAB/Actiris of vervang je door het attest van VDAB/Actiris dat je op het einde van je BIT ontvangen hebt. Dit attest bewijst dat je tijdens je BIT ingeschreven was als werk zoekende. 2 Een bewijs van je studies: – Een kopie van je diploma als je een ba chelor/master hoger onderwijs in België behaald hebt. – Het formulier C109/36-attest, ingevuld door je vroegere school, als je secundair

onderwijs gevolgd hebt in België. – Het formulier C109/36-bijlage in elke an dere situatie. 3 Je vernieuwde inschrijvingsbewijs bij VDAB/Actiris: VDAB verandert je inschrij ving op het einde van je BIT automatisch van 'Ik ben werkloos (in beroepsinschake lingstijd)' naar ‘Ik ben werkloos’. 4 Je C4 als je gewerkt hebt tijdens je BIT.

Als je aanvraag volledig is, krijg je een controlekaart van de uitbetalingsinstelling. Deze moet je bijhouden en invullen. Op het einde van de maand moet je met die kaart naar je uitbetalingsinstelling en vervolgens naar VDAB/ Actiris om je inschrijving te bevestigen. Vanaf dan heb je recht op inschakelingsuitkeringen. Die krijg je dan, gedurende maximaal 36 maanden, door op het einde van de maand met je controlekaart naar je uitbetalingsinstelling te gaan. Om je recht op inschakelingsuitkeringen te behouden moet je ingeschreven zijn als werkzoekende bij VDAB/Actiris, beschikbaar blijven voor de arbeidsmarkt en in België verblijven. Net als tijdens je BIT, moet je actief meewerken aan begeleiding, opleiding en inschakeling via VDAB/Actiris en mag je geen passende dienstbetrekkingen weigeren. Via de opvolgingsprocedure van de RVA zal je ook aan een evaluatie onderworpen worden.

Hoeveel? Je gezinstoestand en leeftijd worden in rekening gebracht bij de berekening van je inschakelingsuitkering. De uitkering is beperkt tot 3 jaar, in bepaalde gevallen is ze met 6 maanden verlengbaar. Er zijn ook beperkingen voor wie ouder is dan 30 jaar. Over de speciale regelingen krijg je meer info bij je uitbetalingsinstelling of de RVA. Maandbedrag (index 01.09.2013)

Samenwonende met gezinslast Ongeacht leeftijd

1105,78 euro

Alleenstaande < 18 jaar

314,34 euro

18 tot 20 jaar

493,74 euro

≥ 21 jaar

817,96 euro

Samenwonende < 18 jaar

266,50 euro

≥ 18 jaar

425,36 euro

Bevoorrechte samenwonende

(partner heeft enkel vervangingsinkomen)

< 18 jaar

282,36 euro

≥ 18 jaar

453,44 euro


` RVA (Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening): www.rva.be Leuven – 016 30 88 50 Vilvoorde – 02 255 01 10 Brussel – 02 542 16 11

` VDAB Keizerslaan 11,1000 Brussel 0800 30 700 www.vdab.be

` ACTIRIS Anspachlaan 65, 1000 Brussel 02 503 14 11 www.actiris.be

` ABVV (Socialistische vakbond) Brussel – 02 552 03 63 Leuven – 016 27 18 94 www.abvv.be


Gevraagd: een enthousiaste m/v! Werk vinden loopt niet altijd van een leien dakje. De concurrentie is hard en de plaatsen zijn beperkt. Op de volgende bladzijden lees je waar je aan de slag kan en hoe je het best op zoek kunt gaan naar een job.

Waar kan je aan de slag? Je hebt twee mogelijkheden: > In loondienst bij een werkgever, in de publieke sector of in de privésector. In dat geval ben je een werknemer. > Je begint een eigen zaak of oefent een vrij beroep uit. Dan heb je het statuut van zelf standige. In de privésector De privésector is een verzameling van kleine, middelgrote en grote ondernemingen, am bachten en handelaars. Elk bedrijf moet zich schikken naar de arbeids reglementering. In de wetten en besluiten zijn een aantal regels vastgelegd over de arbeids overeenkomst (het contract) en de arbeidsor ganisatie zoals de arbeidsduur en preventie en bescherming op het werk. Daarnaast bestaan er ook collectieve arbeidsovereenkomsten. Deze worden gesloten in zogenaamde pari taire comités: zowel vertegenwoordigers van de werkgevers als vertegenwoordigers van de werknemers hebben er hun zeg. In die collec tieve overeenkomsten worden afspraken ge maakt over het minimumloon, sociale en finan ciële voordelen, enz.

` Voor informatie, raad en klachten rond de

arbeidsreglementering kunnen werknemers en werkgevers terecht bij de Externe

directies Toezicht op de Sociale Wetten: Brussel Ernest Blerotstraat 1, 1070 Brussel 02 235 54 01 [email protected] Halle-Vilvoorde d’Aubreméstraat 16, 1800 Vilvoorde 02 257 87 30 [email protected] Leuven Philipssite 3a bus 8, 3001 Leuven 016 31 88 00 [email protected]

Bij de overheid Het is moeilijk om een volledig beeld te schet sen van dé overheid en de mogelijkheden om in de publieke sector een job te vinden. Een paar tips die je op weg kunnen helpen … Met de overheidssector bedoelt men: – Besturen van de federale overheid, de ge meenschappen en de gewesten, met andere woorden, de ministeries en overheidsdiensten. – Instellingen van openbaar nut zoals de RVA, de RSZ, de NMBS, de openbare omroep. – Gemeente- en provinciebesturen, OCMW. JongerenGIDS PAGina 31

– Speciale korpsen zoals het onderwijs, het re kenhof, het leger, de magistratuur, enz. Gemeenten en provincies Zij organiseren meestal zelf hun selecties. Surf naar de site en zoek naar de vacaturepagina. Meestal is er eerst een schriftelijke proef en daarna een mondelinge. Vergeet niet dat je steeds spontaan kan solliciteren! Gemeenschappen, gewesten, federale overheid Je kunt in dienst treden als statutair (vast be noemd), als mandataris of als contractueel. Eenvoudig gezegd: contractuelen werken met een arbeidsovereenkomst, net zoals in de pri vésector. Een statutair ambtenaar heeft geen arbeidsovereenkomst, maar is onderworpen aan de regels van een statuut. Dat is een ver zameling reglementaire teksten die alle juridi sche aspecten van de positie van de ambtenaar vastleggen: aanwerving, rechten en plichten, enz. Mandatarissen zijn mensen in manage ment- of kaderfuncties. Zij worden benoemd voor 6 jaar en hun benoeming is verlengbaar. Hun positie wordt geregeld door bijzondere re glementaire teksten (benoeming, salariëring, evaluatie, enz.). Selectieprocedure De selectieprocedure voor statutaire func PAGina 32 JongerenGIDS

ties bestaat doorgaans uit een combinatie van tests en interviews die door Selor worden af genomen. Er kan een bijkomende test worden gepland wanneer een dienst iemand zoekt met een welbepaald profiel. Zodra je in dienst treedt, begin je aan een proefperiode waarin je een heleboel opleidingen volgt. De aanwerving voor management- en kader functies wordt ook door Selor georganiseerd. Je technische kennis in verband met de func tie en je leidinggevende vaardigheden worden getest. De door Selor geselecteerde kandida ten worden vervolgens uitgenodigd voor een gesprek in het departement dat de aanwerving doet. De procedure voor contractuele functies is meestal korter en verloopt sneller. In het alge meen is er maar één test of één gesprek, maar daarover beslist de toekomstige werkgever in overleg met Selor en na een kwaliteitscontrole door Selor. De dienst die de aanwerving doet, raadpleegt eerst de databank met cv's die door Selor is samengesteld. Als hij daar geen kandi daten vindt die beantwoorden aan het gezochte profiel, kan hij zelf vacatures plaatsen. Waar vind ik vacatures? – www.selor.be – www.jobpunt.be

– website van de verschillende overheden/ gemeenten/provincies/ministeries – dagbladen – via de gratis Selor-infolijn 0800 505 54 die alle werkdagen bereikbaar is van 8 tot 17 uur Hoe kan ik solliciteren? Om te solliciteren op jobs op www.selor.be, maak je daar een profiel 'Mijn Selor' aan. Dan kan je je kandidaat stellen en de procedure op volgen. Bij rechtstreekse vacatures, volg je ge woon de instructies uit de jobaanbieding.

Werken als zelfstandige Met een zelfstandige bedoelt men: – handelaars – ambachtslui (alleen dienstverlening zonder levering van goederen) – iemand die een vrij beroep uitoefent, zoals een advocaat, een arts, een notaris, een ar chitect – landbouwers – werkende vennoten en bestuurders/zaak voerders die zelf geen werknemers zijn Vanaf welke leeftijd? Om een zelfstandig beroep uit te oefenen moet je meerderjarig zijn, dit wil zeggen ouder dan 18. Voor een ambachtelijk beroep (verstrekking

van een dienst zonder levering van goederen) is de vereiste minimumleeftijd 16 jaar en heb je de toestemming van je ouders of je voogd nodig. Keuze van de ondernemingsvorm Je hebt twee mogelijkheden. Je kan je activiteit uitoefenen hetzij: > als natuurlijke persoon: in dat geval is er geen scheiding tussen je persoonlijke vermogen en dat van de zaak. Je staat dus met heel je vermogen in voor de risico's van de onderne ming, je persoonlijke vermogen inbegrepen. > door een vennootschap op te richten (onder neming als rechtspersoon): een vennootschap met rechtspersoonlijkheid is een rechtsper soon met eigen rechten en verplichtingen en een eigen vermogen dat volledig gescheiden is van dat van de vennoten. Om een vennootschap op te richten moet je over een aanzienlijk startkapitaal beschikken. Het bedrag van het maatschappelijk kapitaal bij de oprichting vertegenwoordigt immers de garantie dat de onderneming haar financiële verplichtingen zal kunnen nakomen. Formaliteiten Formaliteiten om een onderneming op te starten als natuurlijke persoon – Ga naar een ondernemingsloket met de do cumenten die aantonen dat je de nodige op JongerenGIDS PAGina 33

leiding en/of ervaring hebt. Je doet er ook meteen een aanvraag voor inschrijving in het handels- of ambachtsregister bij. – Als de oprichting van de onderneming aan vaard wordt, kent de Kruispuntbank van On dernemingen je een ondernemingsnummer toe (de KBO is een register dat alle identifica tiegegevens van de ondernemingen bevat). – Vanaf nu is je onderneming geregistreerd en gekend bij de federale overheid. Formaliteiten om een onderneming op te starten als rechtspersoon – Ga naar je notaris om een oprichtingsakte te laten opstellen. Deze geeft de akte door aan de griffie van de Rechtbank van Koophandel, die op haar beurt de gegevens registreert in de KBO. Je onderneming krijgt een onderne mingsnummer. – Nu zijn alle betrokken overheidsdiensten en ondernemingsloketten op de hoogte van de nieuwe onderneming. De volgende stap is de inschrijving in het handels- of ambachtsre gister bij een ondernemingsloket. Je geeft er het soort activiteit aan en de eventuele vesti gingseenheden en men trekt er je wettelijke verplichtingen na.


Andere te vervullen formaliteiten voor elke ondernemingsvorm Een professionele zichtrekening openen Dat is de eerste stap die je moet zetten om als zelfstandige aan de slag te kunnen. Die bank rekening moet verschillen van je privérekening. Btw - belasting op de toegevoegde waarde Sommige activiteiten zijn onderworpen aan de btw, andere niet. Om te weten te komen of je activiteit onder de btw-regeling valt, doe je er goed aan je te informeren bij het plaatselijke btw-controlekantoor. Als je activiteit onder de btw-regeling valt, dan moet je een btw-nummer aanvragen bij het plaatselijke btw-controlekantoor. Om te weten naar welk btw-controlekantoor je moet, kan je contact opnemen met het contactcenter van de FOD Financiën op 02 572 57 57. Je kan ook een beroep doen op de diensten van het ondernemingsloket om je ondernemings nummer als btw-nummer te laten activeren. Dat is niet gratis en het bedrag verschilt per loket. Aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds Als zelfstandige ben je verplicht om aan te slui ten bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelf standigen.

Als je je bijdragen betaalt, heb je recht op: 1 ziekte- en invaliditeitsverzekering 2 kinderbijslag en een geboorte-uitkering 3 een rust- en overlevingspensioen Aansluiting bij een ziekenfonds Zelfstandige werknemers moeten aan sluiten bij een ziekenfonds om recht te hebben op de uitkeringen van de ziek te- en invaliditeitsverzekering. Bel ons op 02 506 96 11 of surf naar www.fsmb.be. Je staat er niet alleen voor! Begeleiding bij opstart van je eigen zaak Je woont in Vlaanderen? Je VDAB-consulent geeft je praktische info en gaat na of je in aanmerking komt voor gratis begeleiding. Als dat zo is, maakt de consulent voor jou een afspraak met een Syntra-starters adviseur. Die stippelt samen met jou een actie plan uit en begeleidt je tot aan de opstart van je zaak. De begeleiding kan onder meer bestaan uit een gratis opleiding bedrijfsbeheer, het op stellen van een ondernemingsplan en het wer ken via een starterslabo.

` www.vdab.be / 0800 30 700

Voor je contact opneemt met je VDAB-con sulent, kan je al eens naar een gratis info sessie 'Maak werk van je zaak'. Daar krijg je een overzicht van de opleidingen en begelei dingen voor de opstart van een eigen zaak.

` www.syntra-ab.be / 015 29 39 80 / [email protected]

Je woont in Brussel? Actiris heeft een partnership met Job Yourself voor de begeleiding van starters. Bij Job Yourself kan je je project testen en leren om het hoofd van je onderneming te worden.

` www.jyb.be / 02 256 20 74 Steunmaatregelen voor de opstart van je eigen zaak Om je financiële basis wat te versterken ont wikkelde de overheid verschillende steunmaat regelen en financieringsmethodes op maat: – Plan voor Jonge Zelfstandigen ` www.startersservice.be / [email protected] / 078 35 39 39 – Participatiefonds voor jonge starters ` www.fonds.org / [email protected] / 02 210 87 87 – Starterslening Starteo ` bij je bank JongerenGIDS PAGina 35

– Waarborgregeling Participatiemaatschappij Vlaanderen ` www.pmv.eu/ [email protected] / 02 229 52 60 – KMO-Portefeuille ` [email protected] / 1700 / www.kmo-portefeuille.be /

Op zoek naar een job Je bent klaar voor de arbeidsmarkt en je weet wat je wil. Dat laatste is belangrijk: hoe beter je weet welk werk je wil, hoe vlotter je alle job kanalen zal kunnen doorworstelen. Denk ook goed na hoe je jezelf gaat voorstellen bij een sollicitatie en bereid je daar grondig op voor.

Een job in het buitenland Sommige jongeren zoeken het graag wat verder, buiten onze grenzen. Wil jij ook in het buitenland aan de slag, in de privésector, als ontwikkelingshelper, vrijwilliger, of in internationale instellingen, dan kun je het best een van volgende organisaties contacteren:

Waar vind je werkaanbiedingen? De lijst van jobkanalen is oneindig. Wij geven je alvast een beknopt overzichtje om je op weg te helpen: – VDAB ` www.vdab.be G Interessant om weten: je kan je jobselectie bewaren zodat je automatisch vacatures op maat ontvangt in je mailbox. – Actiris ` www.actiris.be – Jobsites zoals www.vacature.com, www. jobat.be of www.streekpersoneel.be G Een selectie van deze vacatures verschijnt ook in de jobbijlagen van de kranten. – Aan de slag bij de overheid? ` www.werkenvoorvlaanderen.be / jobpunt.be / www.selor.be – LinkedIn: de netwerksite, gespecialiseerd in professionele netwerking ` www.linkedin.com – Jobbeurzen: een overzicht vind je op www. vdab.be

Ontwikkelingshulp – Go Strange: de infosite voor al je buitenlandplannen ` gostrange.be / [email protected] / 02 209 07 20 – Jint maakt dat je weg bent ` www.jint.be / [email protected] / 02 209 07 20 – FOD Buitenlandse zaken, Buitenlandse handel en Ontwikkelingssamenwerking ` diplomatie.belgium.be / Brochure 'Aan Ont wikkelingssamenwerking doen' – Eures: het Europese jobnetwerk ` ec.europa.eu/eures / 00800 4080 4080 (gra tis nummer)/ Maak een afspraak met een Eures-consulent bij VDAB PAGina 36 JongerenGIDS

Wil je graag aan de slag bij de Socialistische Mutualiteit? Surf dan naar www.fsmb.be en klik door naar vacatures. Hulp bij je zoektocht naar werk In Vlaanderen ` www.vdab.be / 0800 30 700 Werkwinkel In een Werkwinkel vind je een VDAB-consulent en een PWA-beamte (Plaatselijk Werkgele genheidsagentschap) die je begeleiden in je zoektocht naar werk. Daarnaast beschikken de Werkwinkels ook over een computerruimte waar je vacatures kan zoeken, je cv/motivatie brief kunt schrijven en online kunt solliciteren. Oriëntatiecentrum Weet je niet precies welke jobs bij je passen? Wil je iets helemaal anders dan wat je stu deerde? Dan kan je terecht bij het oriëntatie centrum van VDAB. Tijdens een traject van mi nimaal twee weken ga je op ontdekking naar je waarden, kwaliteiten en competenties, dan ga je snuffelen op de arbeidsvloer om tot slot de weg naar je jobdoelwit te bepalen. Trajectbegeleiding Heb je moeilijkheden om een job te vinden? Via

trajectbegeleiding word je geholpen in de ver schillende stappen op weg naar een job. Zo kan je sollicitatiecoaching krijgen, maar ook een opleiding volgen om praktijkgerichte kennis op te doen of te werken aan je zelfvertrouwen. Je kan ook een individuele beroepsopleiding (IBO) volgen. Bij een IBO volg je een opleiding op de werkvloer en krijg je nadien een contract bij dat bedrijf. In Brussel

` www.actiris.be / 02 800 43 00 Jobfocus Zoekruimte Pc's, telefoons en kranten staan gratis ter beschikking om vacatures te zoeken, je cv en motivatiebrieven op te stellen en contact op te nemen met werkgevers. Met een computerge stuurd leerprogramma kan je ook je zoektech nieken verbeteren. Beroepsproject Eerst bepaal je in welke functie en in welke sector je graag aan de slag zou gaan, nadien stel je samen met een consulent een actieplan op. Tijdens de verschillende stappen krijg je een gestructureerde begeleiding en goede op volging van diezelfde consulent. G Op iamb.actiris.be vind je uitgebreide informatie over de beroepen en sectoren in het Brusselse Gewest. JongerenGIDS PAGina 37

Begeleiding Actief zoeken naar Werk In groepssessies of individuele modules leer je om je troeven op de arbeidsmarkt uit te spelen. G Je kunt hiervoor ook terecht bij de Ateliers Actief Zoeken naar Werk. De AAZW zijn partner van Actiris. Hoe solliciteer je? Je kan reageren op een advertentie of spontaan solliciteren. Voor beide moet je een curriculum vitae opstellen en een begeleidende brief waar in je je interesse toont. Begeleidende brief Het is vaak je eerste contact met het bedrijf en je moet dus een goede indruk nalaten! Er is veel discussie of je eerder zakelijk dan wel persoonlijk moet schrijven. In feite hangt alles af van de persoon die jouw brief zal lezen. Zie je een mogelijkheid die persoon even aan de lijn te hebben vóór je je brief schrijft, dan heb je al een exclusieve blik achter de schermen. Zeker doen als je een streepje voor wil hebben. Dit vermeld je zeker in je brief: > je eigen gegevens > naam, functie en adres van de rekruterings verantwoordelijke > de betrekking waarvoor je solliciteert en de referentie van de advertentie, vermeld het als je spontaan solliciteert PAGina 38 JongerenGIDS

> de manier waarop je de aanbieding hebt ver nomen > in de eerste alinea toon je dat je het bedrijf kent en dat je geïnteresseerd bent > in de tweede alinea benadruk je je ervaring en relevante kwaliteiten > in de laatste alinea vraag je een onderhoud

Tips – Wik je woorden. Degene die je brief leest, zal proberen te ontdekken wie achter de brief schuilgaat. Laat dubbelzinnigheden weg en wees positief. – Je brief is niet langer dan één pagina. – Er staan geen spellingsfouten of gram maticale fouten in je brief. – Een onberispelijke briefopmaak is ze ker geen luxe. Het resultaat moet netjes ogen. – De brief schrijf je alleen maar met de hand als dat in de advertentie zo gevraagd wordt.

Curriculum vitae (cv) Dit vermeld je zeker in je curriculum vitae: – voornaam, naam – volledig adres, telefoonnummer, e-mail adres – geboorteplaats en -datum

– burgerlijke staat – nationaliteit – studie: de verschillende scholen, behaalde diploma's, de titel van de eventuele master proef – stages, opleidingen, specialisaties, talenen informaticakennis, enzovoort – beroepservaring met precieze beschrijving van je job(s) – rijbewijs, wagen – hobby's

Tips – Je cv is overzichtelijk en niet langer dan 2 pagina's. – Je cv is aangepast aan de job waarvoor je solliciteert. – Je cv bevat geen taalfouten. Als teken van je interesse, kan je na een tweetot drietal weken even contact opnemen met het bedrijf. Je vraagt of je brief en cv goed aan gekomen zijn en wanneer je antwoord kan ver wachten. Selectietesten Voor je op gesprek mag, moet je vaak eerst een schriftelijke proef afleggen of deelnemen aan selectietesten. Voor deze testen, kan je niet blokken. Zorg er gewoon voor dat je er fris aan

begint, de vragen goed begrijpt en een goed tempo aanhoudt, want vaak staat er een tijds limiet op de testen. Er bestaan verschillende soorten testen: – Intelligentietest: tegenstellingen zoeken, verbanden leggen, cijfer- of figuurreeksen aanvullen, ... – Vaardigheidstest: controleren van gege vens, postvakoefening, meten van reactie snelheid en coördinatie, testen van ruimte lijk inzicht, ... – Kennistest: woordenschat, rekenen, vraag stukken, Frans, Engels, ... – Persoonlijkheidstest: stellingen beoorde len, voorkeuren uiten, ...

` Je kan deze testen al eens online oefe-

nen op www.vdab.be/tests en www.selor. be.

Hoe pak je een sollicitatiegesprek aan? Vóór het gesprek – Zorg dat je een en ander te weten komt over de job en over het bedrijf. – Oefen alvast voor het gesprek (simuleer verschillende situaties met een persoon uit je omgeving). – Zet je sterke punten op een rijtje. – Neem documenten mee die je aanstaande werkgever kunnen interesseren. JongerenGIDS PAGina 39

– Verzorg je uiterlijk. – Zorg dat je op tijd bent. G Als je met de trein naar je sollicitatie gaat, kan je voordelig reizen met een biljet voor werkzoekenden! Haal hiervoor een attest bij VDAB (2 euro voor heen- en terugreis) of Actiris (75 % korting). ` www.belgianrail.be Tijdens het gesprek – Wees rustig en beleefd. – Spreek duidelijk. – Luister aandachtig en stel vragen. – Praat niet meer dan twee minuten aan een stuk, en ook niet meer dan de helft van de totale duur van het gesprek. Mogelijke vragen – Geef drie kwaliteiten en drie gebreken. Hier moet je eerlijk zijn maar zorg dat je er po sitief uitkomt. Je moet je gebreken dus als een kwaliteit kunnen voorstellen. Bijvoor beeld: je kan zeggen dat je een jaloers type bent, maar dat het je stimuleert om steeds beter te zijn dan de anderen. – Hoe ziet jouw carriëreplanning eruit? Waar zie je jezelf over 5 of 10 jaar? – Wat trekt je aan in een bedrijf als het onze? – Werk je graag alleen of liever in teamver band? – Hoeveel wil je verdienen? PAGinA 40 JongerenGIDS

Webtips Online sollicitatiecoaching De sollicitatiecoaches van VDAB helpen je via e-mail of (video)chat met vragen over je sollicitatie. Ze lezen je cv en motivatiebrief na of oefenen een sollicitatiegesprek met jou. Sollicitatietips op Pinterest VDAB biedt je ook een eerste hulp bij sol liciteren op Pinterest. ` www.pinterest.com/vdabdiensten/sollicitatietips/

STEUNMAATREGELEN De overheid heeft enkele tewerkstellingsmaat regelen ontwikkeld om jongeren een duwtje in de rug te geven in hun zoektocht naar werk. Startbanenstelsel Het startbanenstelsel werd door de overheid uit gewerkt om jongeren -26 sneller te integreren in de arbeidsmarkt. Voor de jongeren zijn de voor waarden van een startbaan dezelfde als de voor waarden van gewone werknemers, maar voor de werkgevers zijn de jongeren fiscaal aantrekkelij

ker. Daarenboven zijn grote werkgevers verplicht om jongeren aan te werven: 1,5 of 3 % van hun werknemers moeten jonger dan 26 zijn. Startbaanovereenkomst (SBO) – Voor alle -26-jarigen, dus geen extra voor waarden. – Normale, minstens halftijdse arbeidsover eenkomst. – Geen extra formaliteiten voor jou. – Kan in combinatie met een erkende oplei ding. – Sollicitatieverlof: gedurende de eerste 12 maanden van je startbaanovereenkomst mag je op elk moment afwezig zijn, met be houd van loon of vergoeding, om in te gaan op werkaanbiedingen. Je moet wel een at test van de bezochte werkgever voorleggen. – Korte opzegtermijn: gedurende de eerste 12 maanden van je startbaanovereenkomst mag je die op elk moment beëindigen met een opzegtermijn van 7 dagen wanneer je een andere baan vindt.

Einde SBO ≠ Einde arbeidsovereenkomst De SBO stopt op de laatste dag van het kwar taal waarin je 26 wordt, maar dat wil niet zeggen dat je arbeidsovereenkomst stopt! Je kan perfect met een arbeidsovereen komst voor onbepaalde duur aangeworven worden. Zolang je geen 26 bent, krijgt die arbeidsovereenkomst het label SBO. Na je 26e verjaardag vervalt dat SBO-label, maar je arbeidsovereenkomst blijft. Je werkgever zal hogere (normale) lasten moeten betalen, maar voor jou verandert er niets!

Activa Start – Voor erg laag geschoolde jongeren (-26) en laag geschoolde jongeren van buitenlandse afkomst of met een handicap. – Gedurende 6 maanden kan je een werkuit kering van 350 euro/maand krijgen van de RVA. Je werkgever mag dit bedrag aftrek ken van je nettoloon en draagt zo dus la gere loonkosten. – Om dit systeem te genieten, moet je eerst een werkkaart aanvragen bij de RVA. Nieuw in 2014: Activa -30 – Voor -30-jarigen zonder diploma hoger se cundair onderwijs die al minsten een half jaar ingeschreven zijn als werkzoekende. – Als je bovendien uitkeringsgerechtigd vol JongerenGIDS PAGina 41

ledig werkloos bent, krijg je van de RVA een extra werkuitkering van 500 euro/maand, gedurende maximaal 3 jaar. – Je werkgever krijgt tot 1500 euro/kwartaal vermindering op zijn socialezekerheidsbij dragen. – Om dit systeem te genieten, moet je eerst een werkkaart aanvragen bij de RVA. Individuele beroepsopleiding (IBO) – Gedurende 1 tot 6 maanden volg je een op leiding op de werkvloer met een IBO-con tract. – Tijdens je IBO ontvang je een inkomen dat een normaal loon benadert, daar bovenop behoud je je uitkering en krijg je een pro ductiviteitspremie. Deze premie is variabel. – Je werkgever moet alleen je productiviteit spremie betalen. – Als je je opleiding succesvol afrondt, is je werkgever verplicht je een contract te ge ven. Instapstage – Voor -25-jarigen zonder diploma middel baar onderwijs die minstens 6 maanden in hun beroepsinschakelingstijd zitten. – Een betaalde stage van 3 maanden in een bedrijf, een vzw of een overheidsdienst. – Je werkgever geeft je een stagepremie van 200 euro/maand (voltijdse stage). Van de PAGina 42 JongerenGIDS

RVA krijg je nog een stage-uitkering per dag, zodat je maandelijks ongeveer 750800 euro netto verdient. – Na je stage krijg je een attest met de com petenties die je verworven hebt en heb je je eerste werkervaring op zak.

Er staat geen leeftijd op veilige seks! Wij betalen 40 € per jaar terug voor vrouwelijke anticonceptie. [Praat erover met je raadgever]

www.fsmb.be

Contract op zak! Proficiat en welkom op de werkvloer! We gidsen je in dit hoofdstuk door de grote (en kleine) lettertjes van je contract. En blikken ook al even vooruit op een deugddoende vakantie na al het harde werken ...

ARBEIDSOVEREENKOMST Wat? Met een arbeidsovereenkomst verbind je je ertoe om tegen loon als werknemer arbeid te verrichten voor een werkgever onder diens gezag. Je moet je arbeidsovereenkomst ten laatste op je eerste werkdag ondertekenen in twee exemplaren, één voor jou en één voor je werkgever. Verplichte vermeldingen in de overeenkomst > Naam en adres van het bedrijf > Jouw naam en adres > Functie > Datum van indiensttreding > Plaats van tewerkstelling > Soort arbeidsovereenkomst > Loon en bijkomende voordelen > Arbeidsduur en uurrooster G De maximale arbeidsduur bedraagt 8 uur/dag en 40 uur/week (38 uur/week op jaarbasis).

Nieuw vanaf 1 januari 2014 Geen proefperiode meer! Door het nieuwe eenheidsstatuut kunnen werkgevers geen proeftijd meer voorzien in de arbeidsovereenkomst.

G Voor studentenarbeid, tijdelijke arbeid

en uitzendarbeid is er wel nog een proefperiode! Deze bedraagt de eerste drie werkdagen. Daarin kunnen zowel werkgever als werknemer het contract beëindigen zonder opzegtermijn en zonder vergoeding.

Soorten arbeidsovereenkomsten Onbepaalde duur > Basisovereenkomst: in de praktijk ben je meestal tewerkgesteld met een arbeidsover eenkomst voor onbepaalde duur, tenzij het tegendeel uitdrukkelijk schriftelijk is vastge legd. > Heeft geen beperkingen in de tijd. G Een arbeidsovereenkomst mag nooit voor het leven gesloten worden. Bepaalde duur > Begin- en einddatum wordt duidelijk vastge legd. > Moet schriftelijk afgesloten worden. G Wil je werkgever dat je na de einddatum


van je overeenkomst voor bepaalde duur toch blijft, dan beland je automatisch in een contract voor onbepaalde duur. Hierop bestaan enkele uitzonderingen, raadpleeg hiervoor werk.belgie.be. Duidelijk omschreven werk > Het uit te voeren werk moet nauwkeurig omschreven worden, zodat de werknemer de duur van de overeenkomst goed kan in schatten. > Moet schriftelijk afgesloten worden. Vervanging > Vervanging van een werknemer die tijdelijk afwezig is door bvb. zwangerschap. > De reden van de vervanging en de naam van de vervangen werknemer moeten in het contract opgenomen worden. > Mag niet langer dan 2 jaar duren, tenzij de vervangen werknemer tijdskrediet neemt. > Een vervangingscontract mag niet uitge schreven worden bij afwezigheid van een werknemer door economische redenen, weersomstandigheden en staking. Tijdelijke arbeid / Uitzendarbeid > Kunnen afgesloten worden in 3 gevallen: – vervanging van een vaste werknemer – tijdelijke vermeerdering van werk – uitvoering van uitzonderlijk werk

> Je sluit de overeenkomst voor tijdelijke ar beid rechtstreeks met de werkgever. > Bij een overeenkomst voor uitzendarbeid heeft het interimkantoor een overeenkomst met het bedrijf waar je voor werkt en met jou. G Het kantoor is dus jouw werkgever en moet zorgen dat je betaald wordt. Arbeidsreglement Naast je arbeidsovereenkomst moet je ook het arbeidsreglement ontvangen. Dit is een soort huishoudelijk reglement van het bedrijf waar je aan de slag gaat. Het bevat bijvoorbeeld informatie over rustpauzes, vrije dagen, arbeidsuren, redenen voor ontslag, preventie van ongevallen, vertegenwoordigers van de werknemers, ...

G In familiale bedrijven en de overheidssector moet er geen arbeidsreglement zijn!

Collectieve arbeidsovereenkomst Een collectieve arbeidsovereenkomst, kortweg cao, bevat de collectieve rechten en plichten van werknemer en werkgever. Een cao wordt afgesloten tussen werknemersorganisaties (representatieve vakbonden) en werkgevers of werkgeversorganisaties. Interprofessionele cao‘s gelden voor alle sectoren, sectorale cao‘s binnen één sector of bedrijfstak. JongerenGIDS PAGina 45

G Cao 22 regelt bijvoorbeeld 'het onthaal

van de werknemers in de onderneming'. Geen nood dus, je werkgever mag je niet aan je lot overlaten op je eerste werkdag.

LOON Minimumloon Om het bedrag van je loon te bepalen, moet je werkgever rekening houden met de in de cao vastgelegde minimumlonen. Je individuele arbeidsovereenkomst mag niet afwijken van deze cao: je loon mag dus niet lager liggen dan de geldende barema's uit de cao.

` Wil je een idee hebben van de geldende

lonen, dan kan je de cao van de sector (of paritair comité) waarin je wenst te werken opzoeken op werk.belgie.be.

Als er geen barema voorzien is in de sector of het bedrijf waarvoor je werkt, heb je minstens recht op het gewaarborgd gemiddeld minimum maandinkomen.

Gewaarborgd gemiddeld minimum maandinkomen (GGMMI) Werknemers van 21 jaar en ouder Leeftijd

Anciënniteit

GGMMI

/

1501,82 euro

Vanaf 21,5 jaar

6 maanden

1541,67 euro

Vanaf 22 jaar

12 maanden

1559,38 euro

Vanaf 21 jaar

Bedragen geldig sinds december 2012

Werknemers jonger dan 21 jaar

Zij ontvangen slechts een percentage van het GGMMI (dus van 1501,82 euro)

Leeftijd

% GGMMI

Maandinkomen

16 jaar en jonger

70 %

1051,27 euro

17 jaar

76 %

1141,38 euro

18 jaar

88 %

1321,60 euro

19 jaar

92 %

1381,67 euro

20 jaar

96 %

1441,75 euro

21 jaar

100 %

1501,82 euro

Bedragen geldig sinds april 2013

Loonbrief Bij elke betaling van je loon ontvang je een loonbrief met je loonberekening.


Basisformule loonberekening Brutoloon - Werknemersbijdragen sociale zekerheid = Belastbaar loon - Bedrijfsvoorheffing = Nettoloon

Wat is wat? Brutoloon De vertrekbasis voor je loonberekening. Je brutoloon is de som van alle loonelementen vóór sociale en fiscale inhoudingen. Naast het loon voor normale prestaties omvat het brutoloon ook het loon voor betaalde afwezigheden (vakantie, feestdagen, ziekte, …), toeslagen voor overuren, voordelen in natura, premies of bonussen, commissieloon en verbrekingsvergoeding bij ontslag. Werknemersbijdragen sociale zekerheid Van je totale brutoloon wordt een werknemersbijdrage van 13,07 % voor de sociale zekerheid afgehouden. Voor arbeiders wordt die RSZ-bijdrage berekend op het brutoloon aan 108 %.

G Door de werkbonus betaal je minder so-

ciale zekerheidsbijdragen en hou je meer

nettoloon over. De werkbonus bedraagt maximaal 175 euro/maand en wordt kleiner of verdwijnt naarmate je loon hoger ligt. G Ook je werkgever betaalt RSZ-bijdragen op je brutoloon. In de privésector bedraagt de werkgeversbijdrage ongeveer 32 % van het brutoloon. Belastbaar loon Sommige loonelementen zijn vrij van RSZbijdragen. Deze worden na aftrek van de RSZbijdragen dus weer bij je brutoloon geteld. Het gaat onder meer om voordeel privégebruik firmawagen, dubbel en aanvullend vakantie geld, … Bedrijfsvoorheffing Op je belastbare loon wordt bedrijfsvoorheffing ingehouden. De hoogte van je loon, je burgerlijke staat, je gezinssituatie, … bepalen het bedrag van die voorheffing. Op een eindejaarspremie en vakantiegeld wordt een hogere bedrijfsvoorheffing ingehouden.

G Je collega met hetzelfde brutoloon heeft

dus niet noodzakelijk hetzelfde nettoloon als jij, vermits er variabele factoren als gezinssituatie een rol spelen in de berekening van de bedrijfsvoorheffing. G De afgehouden bedrijfsvoorheffing is JongerenGIDS PAGina 47

slechts een voorschot op de belasting die je uiteindelijk verschuldigd bent. De definitieve afrekening gebeurt op basis van je jaarlijkse belastingaangifte. Nettoloon Het bedrag dat overblijft na aftrek van de RSZ-bijdrage en de bedrijfsvoorheffing is in principe je nettoloon. Dit kan echter nog verhogen door bedragen die niet aan RSZ en bedrijfsvoorheffing onderworpen zijn, zoals de tussenkomst sociaal abonnement of kosten terugbetaald door je werkgever. Je nettoloon kan echter ook nog afnemen door o.a.: – Bijzondere bijdrage voor sociale zekerheid: elke werknemer betaalt dit op basis van zijn belastbaar gezinsinkomen. – Eigen bijdrage van 1,09 euro/ontvangen maaltijdcheque. – Eigen bijdrage voor groepsverzekering, be drijfswagen, ... ONTSLAG Zowel jij als je werkgever kunnen de arbeidsovereenkomst beëindigen, maar hier voor moeten wel een aantal regels gevolgd worden qua opzegtermijn of ontslagvergoeding.

G Als je een zware fout begaat (bvb. diefstal), kan je wegens dringende reden


onmiddellijk ontslagen worden, zonder vergoeding en zonder opzegtermijn! Opzegtermijn Nieuw vanaf 1 januari 2014 Aangepaste opzegtermijnen door eenheids statuut! – Eenduidige opzegtermijnen voor arbeiders en bedienden. – Opzegtermijn wordt berekend op basis van anciënniteit en niet meer op basis van loon of statuut. – Opzegtermijn wordt uitgedrukt in weken, startend vanaf de maandag na het ontslag.

Werknemers met contract voor onbepaalde duur afgesloten voor 1 januari 2014 Voor werknemers die al in dienst waren bij hun werkgever voor 1 januari 2014 is er een kliksysteem uitgewerkt. Zij behouden de in het oude systeem (tot 31/12/2013) opgebouwde opzegtermijnen en de termijnen uit het nieuwe systeem (vanaf 01/01/2014) worden hieraan vastgeklikt.

` De oude regeling is terug te vinden op

werk.belgie.be, net als de regeling voor contracten van bepaalde duur.

Werknemers met contract voor onbepaalde duur met ingang vanaf 1 januari 2014 Opzegtermijn

Anciënniteit (aantal dienstjaren bij werkgever)

Ontslag door werkgever

Minder dan 3 maanden

2 weken

1 week

3 tot 6 maanden

4 weken

2 weken

Ontslag door werknemer

6 tot 9 maanden

6 weken

3 weken

9 tot 12 maanden

7 weken

3 weken

12 tot 15 maanden

8 weken

4 weken

15 tot 18 maanden

9 weken

4 weken

18 tot 21 maanden

10 weken

5 weken

21 tot 24 maanden

11 weken

5 weken

2 tot 3 jaar

12 weken

6 weken

3 tot 4 jaar

13 weken

6 weken

4 tot 5 jaar

15 weken

7 weken

5 tot 6 jaar

18 weken

9 weken

6 tot 7 jaar

21 weken

10 weken

7 tot 8 jaar

24 weken 24 weken + 3 weken extra per begonnen jaar vanaf 8 jaar anciënniteit 60 weken + 2 weken extra per begonnen jaar vanaf 20 jaar anciënniteit 62 weken + 1 week extra per begonnen jaar vanaf 21 jaar anciënniteit

12 weken

8 tot 20 jaar 20 tot 21 jaar Vanaf 21 jaar

Sollicitatieverlof Tijdens de opzegtermijn hebben werk nemers het recht om één dag per week afwezig te blijven van het werk, met behoud van loon, om een nieuwe job te zoeken!

13 weken 13 weken 13 weken

Ontslagvergoeding Als een werknemer of werkgever de arbeidsovereenkomst onmiddellijk verbreekt zonder dringende reden, moet er aan de andere partij een ontslagvergoeding gelijk aan het loon van de opzegtermijn betaald worden. JongerenGIDS PAGina 49

VAKANTIE Je jaarlijkse vakantie wordt berekend op basis van je tewerkstelling in het jaar voordien. Als je een volledig jaar gewerkt hebt, heb je recht op 20 werkdagen betaalde vakantie.

G In de overheidssector heb je van bij het begin recht op betaalde vakantie!

10 wettelijke feestdagen Als werknemer heb je recht op 10 wettelijke feestdagen, als deze in een weekend valt, heb je recht op een vervangingsdag. De 10 wettelijke feestdagen in België zijn: 1 januari, paasmaandag, dag van de arbeid (01/05), Hemelvaartsdag, pinkstermaandag, nationale feestdag (21/07), 15 augustus, Allerheiligen (01/11), wapenstilstand (11/11) en Kerstmis (25/12).

G Afhankelijk van het bedrijf waar je werkt, kan je recht hebben op extra feestdagen.

Jeugdvakantie Vermits je als pas afgestudeerde ten vroegste in juli aan de slag kan, is de jeugdvakantie in het leven geroepen. – Voor alle jongeren die nog geen 25 waren en minstens 1 maand gewerkt hebben in hun afstudeerjaar. – Op te nemen ter aanvulling van de 20 dagen PAGina 50 JongerenGIDS

vakantie in het jaar na je afstudeerjaar. – Per jeugdvakantiedag krijg je een uitkering van de RVA van 65 % van je brutoloon be grensd tot 2121,75 euro/maand. Hiervoor moeten jij en je werkgever het formulier C103 invullen. Aanvullende vakantie Werknemers kunnen hun vakantiedagen ook aanvullen met Europese vakantie, zo kan je bij het aanvangen of hervatten van werkactiviteit toch al aanvullende vakantie opnemen. Als je drie maanden gewerkt hebt, heb je recht op één week aanvullende, Europese vakantie. Tijdens deze dagen heb je recht op je volledige loon, maar dit is slechts een voorschot op het dubbel vakantiegeld. Wat je nu ontvangt, krijg je dus volgend jaar niet meer.

AFWEZIG Arbeidsongeschikt door ziekte of ziekenhuisopname Als je door ziekte afwezig bent, moet je je werkgever onmiddellijk op de hoogte brengen. Je doktersattest moet je binnen de twee werkdagen opsturen. Als je voor langere tijd afwezig bent, moet je ook je ziekenfonds verwittigen.

De eerste dagen van je arbeidsongeschiktheid blijft je werkgever je een normaal loon betalen. Dat noemt men de periode van gewaarborgd loon. De duur van deze periode hangt af van je professioneel statuut. Indien je ongeschiktheid langer duurt dan de periode gedekt door het gewaarborgd loon, stort het ziekenfonds uitkeringen. Als je langer dan een jaar arbeidsongeschikt bent, krijg je het statuut van invalide en verandert de hoogte van je uitkering.

krijg je een uitkering van de mutualiteit. Als vader of meeouder heb je recht op 10 dagen geboorteverlof. De eerste 3 dagen krijg je je volledige loon van je werkgever, voor de overige 7 dagen krijg je een uitkering van het ziekenfonds. Als je een kindje adopteert, krijg je enkele weken adoptieverlof, de duur hiervan hangt af van de leeftijd van je adoptiekindje.

` Vraag onze Geboortegids of surf naar

www.fsmb.be/wegens-geboorte voor een volledig overzicht.

G Als je zeker bent dat je arbeidsonge-

schiktheid de periode van gewaarborgd loon niet overschrijdt, moet je het ziekenfonds niet verwittigen.

Arbeidsongeschikt door geboorte of adoptie Als zwangere loontrekkende heb je recht op 15 weken moederschapsrust, waarvan je minstens één week voor je bevalling moet opnemen. Tijdens je moederschapsrust Gewaarborgd loon Uitkering voor arbeidsongeschiktheid

Invaliditeitsuitkering

(na 1 jaar arbeidsongeschiktheid)

Tijdskrediet Tijdskrediet is zeker nog niet direct aan de orde, maar we geven je toch mee dat je nadat je enkele jaren gewerkt hebt, je loopbaan deeltijds of voltijds kan onderbreken met tijdskrediet.

` www.rva.be of werk.belgie.be (rubriek verloven)

Bediende

Arbeider

Zelfstandige

30 dagen

14 dagen

0 dagen

60 % van het brutoloon

Beperkt tot een maximumbedrag en berekend in een zesdagenweek

65, 55 of 40 % van het brutoloon, afhankelijk van je gezinssituatie

Forfaitair bedrag ` www.rsvz.be

Beperkt tot een maximumbedrag en berekend in een zesdagenweek


Anticonceptie De pil en het condoom zijn de meest gebruikte anticonceptiemiddelen bij jongeren. Maar zijn deze ook het meest geschikt? De pil dagelijks op hetzelfde tijdstip innemen, is immers niet evident voor alle meisjes. Door de polemiek rond de pil, zien de gynaecologen de populariteit van de pil trouwens slinken en de vraag naar het spiraaltje stijgen.

WELK ANTICONCEPTIEMIDDEL PAST BIJ JOU? De pil kwam al vaak negatief in het nieuws. ‘De pil doodt’ was zelfs een van de krantenkoppen bij onze zuiderburen. Toch is er geen reden tot paniek! Maar er bestaan wel heel wat verschil lende soorten van de pil zodat het niet onbe langrijk is om je in je keuze bij te laten staan door een dokter of gynaecoloog. Het is immers belangrijk om de pil te gebruiken die het best bij je past. Je moet geen schrik hebben om met je arts over anticonceptie te praten, hij is ge bonden aan het beroepsgeheim. Wat de arts met jou bespreekt, houdt hij voor zich. Je hebt als jongere trouwens het recht om ge ïnformeerd te worden over anticonceptie. Je mag als jongere dus zoveel vragen stellen als je wil, en die vragen moeten beantwoord worden! Niet omdat wij dit vinden, maar dit is vastge legd in enkele conventies en mensenrechten. Zo hebben alle jongeren onder meer recht op informatie en vorming over anticonceptie, recht om zichzelf te beschermen en beschermd te worden tegen ongeplande zwangerschap, soa’s en hiv/aids, recht om zelf te beslissen om wel of geen seks te hebben en met wie. Let wel: de wettelijke minimumleeftijd om seks te hebben is 16 jaar.


De verantwoordelijkheid om zich te bescher men, ligt niet alleen bij het meisje. Je hebt met twee seks, en wil geen van beide ongewenst ouder worden. Daarnaast kan je allebei besmet raken met een seksueel overdraagbare aan doening. Je beschermt je dus best dubbel. Dat is ook de leukste manier om seks te hebben, want zo kan je zonder zorgen genieten. Een dubbele bescherming geeft je ook een backup als er iets fout loopt met het condoom of de anticonceptie. Een gescheurd condoom of ver geten pil kan immers iedereen overkomen. Ga dus steeds voor double dutch: − Gebruik een condoom om de meeste soa’s te vermijden. − Gebruik een anticonceptiemiddel, aange past aan je lichaam, om een ongewenste zwangerschap te vermijden. Maar welk anticonceptiemiddel past nu het best bij jou? Welk middel aangeraden wordt, hangt onder meer af van je leeftijd, je seksuele activiteit, je gezondheid en hoe vaak je aan je anticonceptie wilt denken. De pil moet je im mers dagelijks stipt innemen, terwijl het spi raaltje drie tot vijf jaar werkt.

De pil Het merendeel van de gebruiksters van anti conceptiemiddelen in ons land grijpt naar de pil. De meeste pilgebruiksters nemen een pil die twee soorten vrouwelijke hormonen bevat waardoor er geen rijpe eicel ontstaat. Daar naast wordt de baarmoeder minder toegan kelijk voor eicellen. De pil van het klassieke schema, drie weken met pil gevolgd door een pilvrije week, wordt het vaakst genomen. Maar er zijn ook pillen die je continu doorneemt, de minipil bevat dan weer slechts één hormoon. Naast deze verschillende types, wordt de pil ook ingedeeld in generaties, afhankelijk van wanneer ze ontwikkeld werd en van het soort hormoon (progesteron) waaruit ze bestaat. Vaak gevraagde, maar ook duurdere pillen be horen tot de derde (bvb. Femodene, Harmonet, Meliane) en vierde (bvb. Rhonya, Yasmin, Yaz) generatie. Deze pillen hebben een licht ver hoogd risico op trombose. Roken vormt hierbij een extra risico. Als je deze pil neemt, hoef je je echter geen zorgen te maken. Zowel natio naal als internationaal wordt, ondanks de po lemiek, aangeraden de pil door te nemen. Als je je toch vragen stelt, maak dan een afspraak met je arts. Aan wie wil starten met de pil, wordt een pil van de tweede generatie (bvb. Eleonor, Nora, Mi

crogynon, Stediril) aangeraden. Deze heeft een lager risico en is goedkoper dan een pil van de derde of vierde generatie. Voor vrouwen jonger dan 21 kan ze zelfs gratis zijn. Om de prijs te drukken, kan je ook een verpakking met 13 in plaats van 3 strips kopen. En vergeet niet dat je van de Socialistische Mutualiteit een extra tus senkomst krijgt. Alle vrouwen hebben jaarlijks recht op een terugbetaling van 40 euro voor hun anticonceptie. Alternatieven Geen enkel anticonceptiemiddel combineert zo’n hoge doeltreffendheid met zo’n lage kost prijs als het spiraaltje. Al kan de initiële inves tering vrij hoog zijn. Een spiraaltje wordt inge plant in je baarmoeder en kan daar gedurende 3, 5 of 10 jaar blijven zitten. Het moet steeds ingebracht en verwijderd worden door een gy naecoloog of arts. Er bestaan twee types: het koperspiraaltje en het hormonale spiraaltje. Het spiraaltje wordt vooral gebruikt door vrou wen die al kinderen hebben, maar ook jonge meisjes kunnen en mogen een spiraaltje ge bruiken. Aan een anticonceptiepleister moet je niet dagelijks, maar wekelijks denken. Drie weken lang moet je wekelijks een nieuwe patch van 4 cm² op je buik, bil of arm kleven. De werking is dezelfde als die van de pil. JongerenGIDS PAGina 53

Een vaginale ring is een doorzichtige, flexibele ring die je zelf in je vagina inbrengt zoals een tampon. Deze blijft drie weken zitten, nadien haal je de ring weer uit je vagina en volgt een ringvrije week waarin je beschermd blijft. De vaginale ring bevat dezelfde hormonen als de pil en werkt dus op dezelfde manier. Als de ring stoort bij het vrijen, kan je hem er even uitha len. De ring mag drie uur uit je vagina blijven, maar vergeet hem nadien zeker niet terug te plaatsen! De prikpil is een spuitje dat je om de twaalf weken laat zetten bij je dokter. Ze bevat één hormoon dat je gedurende drie maanden be schermd tegen zwangerschap. De prikpil is een heel goedkoop anticonceptiemiddel, maar som mige meisjes verdikken er wel wat van. Als je stopt met de prikpil, moet je minstens een half jaar wachten alvorens je zwanger kan worden. Tot slot bestaat er ook nog het hormonaal implantaat. Het hormonale lucifergroot staafje wordt door een arts, meestal in het ziekenhuis, in je arm ingeplant. Na drie jaar moet je het la ten vervangen. Alternatieven genoeg om een anticonceptie middel op jouw maat te vinden. Denk eraan! Leef je leven, geniet ervan, gooi het niet weg en bescherm jezelf! PAGina 54 JongerenGIDS

Bronnen: www.love4you.be / Sensoa: Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid (www.allesoverseks.be en www.seksu aliteit.be) Deze tekst verscheen eerder al in ons ledenmagazine 'Mutualisti sche Weergalm'.

Gezinsplanning ROSA Vragen over je relatie, seksualiteit of zwanger schap? Steun of informatie nodig op medisch, sociaal, juridisch of persoonlijk vlak? Het cen trum voor gezinsplanning ROSA ontvangt je graag voor een vertrouwelijk gesprek of con sultatie.

` [email protected]

www.fsmb.be/gezinsplanning-rosa

Brussel: Zuidstraat 120 02 546 14 33

Molenbeek: Gentsesteenweg 122 02 414 94 53

Notities



Meer weten?

> Bel naar 02 506 96 11, van maandag tot vrijdag, tussen 8.15 en 16.30 u. (15 u. op vrijdag)

a Surf naar www.fsmb.be * Mail naar [email protected] , Schrijf naar

Socialistische Mutualiteit, Zuidstraat 111, 1000 Brussel

v Phone Mut (de klok rond), bel naar 02 502 52 50 om roze klevers, de Europese ziekteverzekeringskaart en andere documenten te ontvangen.

s Contacteer onze mutualistische raadgevers in een van onze kantoren of Mobi-Muts (onze mobiele kantoren)

Bent u nog geen lid van de Socialistische Mutualiteit? Wilt u een efficiënte dienstverlening krijgen, verschillende voordelen en tussenkomsten genieten en onmiddellijke terugbetalingen aan het loket ontvangen? En dat voor een voordelige prijs? Kies dan voor de Socialistische Mutualiteit! Naar ons ziekenfonds overstappen is heel gemakkelijk. U hoeft niets te doen. Wij doen al het nodige, van a tot z. Neem gerust contact met ons op!



Je prestaties verdienen goede locaties! Krijg 45 € terug van je sportof fitnessabonnement. [Praat erover met je raadgever]

Verantwoordelijke uitgever: M. Michiels - Zuidstraat 111 - 1000 Brussel

www.fsmb.be

JongerenGids. Socialistische Mutualiteit van brabant Toegankelijke gezondheid voor iedereen!

Recommend Documents