Jonge Ouders. Het netwerk van de jonge ouder in kaart. Hoe? Wat? Wanneer? Waarmee? Jonge Ouders. Jonge Ouders

 

 

ƚƌƵŵ Ŷ Ğ Đ ƟŶŐƐ ders’ Ğ Ž ŵ u

 

nO etwerk  van  de  jonge  ouder  in  kaart   KŶƚHet   nge ‘Jo

Hoe?  Wat?  Wanneer?  Waarmee?    

KŶƚŵ

‘Jon

ŽĞƟŶ

           

ge O ŐƐĐĞŶƚƌ ude Ƶŵ rs’

                 

 

Ŷƚƌ Ğ Đ Ɛ Ő Ŷ Ɵ Ğ KŶƚŵŽ uders

‘Jonge O

 

        “Het  netwerk  van  de  jonge  ouder  in  kaart”   Hoe?  Wat?  Wanneer?  Waarmee?   Maandag  15  september  2014,  Wanneperveen     Studentgegevens:   Kim  van  de  Brake   Sociaal  Pedagogische  Hulpverlening   127922   [email protected]     Praktijkinstelling:   Ontmoetingscentrum  ‘Jonge  Ouders’   [email protected]   Manager:   Anneke  Kramer-­‐Oostra   Anneke.kramer-­‐[email protected]   06  15  31  96  68   058  280  32  91     School:   Stenden  Hogeschool   Begeleider  afstudeeronderzoek:   Henk  Boonstra   [email protected]   Begeleider  vanuit  lectoraat  Art  Work  en  Social  Studies:   Rommy  Schaap   [email protected]                               i    

 

Voorwoord   Voor   u   ligt   het   onderzoeksrapport   van   Kim   van   de   Brake,   studente   Sociaal   Pedagogische   Hulpverlening.  In  opdracht  van  het  Ontmoetingscentrum  ‘Jonge  Ouders’  (verder  te  noemen   ‘OJO’)  en  het  Lectoraat  Social  Work  en  Art  Therapies  is  de  afgelopen  maanden  onderzoek   gedaan   naar   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   en   hoe   het   Ontmoetingscentrum   deze   in   kaart  zou  kunnen  brengen  bij  haar  eigen  jonge  ouders.     Naast  literatuuronderzoek  zijn  er  interviews  afgenomen  bij  een  aantal  jonge  ouders.  Deze   interviews   betroffen   vragen   over   de   ondersteuning   op   de   acht   leefgebieden.   Een   aantal   professionals   hebben   meegewerkt   aan   een   interview,   waarin   vragen   zijn   gesteld   over   hun   visie  op  het  belang  van  het  netwerk  en  hoe  zij  vinden  dat  in  de  huidige  werkwijze  van  het   OJO  gebruik  wordt  gemaakt  van  het  netwerk  van  de  jonge  ouders.  Het  literatuuronderzoek   is   gericht   op   de   hoofdvraag   en   deelvragen   in   dit   onderzoek.   Daarnaast   is   ook   nog   achtergrondinformatie  bestudeerd  die  aansluit  bij  het  onderwerp.     Ter   voorbereiding   van   en   tijdens   mijn   onderzoek   ben   ik   begeleid   door   Henk   Boonstra   en   Rommy  Schaap.  Ik  wil  hen  bedanken  voor  de  scherpe  blikken  en  heldere  inzichten  die  zij  mij   gebracht  hebben  op  de  momenten  dat  ik  vastliep.         Kim  van  de  Brake   Wanneperveen,  15  september  2014                                                

ii    

 

Samenvatting  Nederlands   Het   Ontmoetingscentrum   ‘Jonge   Ouders’   (OJO)   is   een   laagdrempelige   ontmoetingsplaats   voor  jonge  ouders.  Jonge  ouders  kunnen  hier  terecht  voor  hulp  en  ondersteuning  op  de  acht   leefgebieden,   het   opdoen   van   sociale   contacten   en   het   deelnemen   aan   verschillende   activiteiten   voor   ouder   en   kind.   Het   OJO   wil   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   in   kaart   brengen,   om   de   netwerkleden   te   kunnen   betrekken   bij   de   ondersteuning   van   de   jonge   ouders.       In   de   huidige   werkwijze   van   het   OJO   is   er   weinig   tot   geen   inzicht   in   het   netwerk   van   de   jonge   ouders.   Op   deze   manier   is   het   voor   de   medewerkers   lastig   om   de   jonge   ouder   te   stimuleren   naar   zijn   persoonlijke   netwerk   te   gaan   als   deze   problemen   ondervindt   of   vragen   heeft   met   betrekking   tot   de   acht   leefgebieden.   In   dit   onderzoeksrapport   is   er   aandacht   geschonken  aan  netwerkanalyse,  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  en  de  acht  leefgebieden.       In  het  literatuuronderzoek  is  informatie  verzameld  over  het  netwerk  van  de  jonge  ouders,   de   acht   leefgebieden,   empowerment,   eigenkracht   en   verschillende   netwerkanalyses.   De   literatuur   bevat   veel   informatie   die   bruikbaar   is   voor   dit   onderzoeksrapport.   Keinemans   (2010)   beschrijft   veel   aspecten   van   het   sociale   netwerk   van   de   jonge   ouder   in   haar   boek   “Eervol   jong   moederschap”.   Deze   informatie   is   van   grote   waarde   geweest   voor   dit   onderzoek.   Hierin   werd   duidelijk   de   methode   beschreven   en   de   toepassing   in   meerdere   takken  van  de  hulpverlening.       Gedurende   de   onderzoeksperiode   is   er   onderzoek   gedaan   naar   het   netwerk   van   de   jonge   ouders  en  welke  problemen  zij  ondervinden  op  de  acht  leefgebieden.  Door  het  afnemen  van   interviews  en  het  literatuuronderzoek,  is  er  een  inventarisatie  gemaakt  van  het  netwerk  van   de   jonge   ouder.   Deze   inventarisatie   geeft   een   klein   beeld   van   de   samenstelling   van   de   netwerken  van  de  jonge  ouders.  De  jonge  ouders  die  hebben  meegewerkt  aan  de  interviews   hebben   een   verschillende   achtergrond,   woonsituatie,   leeftijd   en   verstandelijk   vermogen.   Tijdens   de   interviews   kwam   naar   voren   dat   een   deel   van   de   ondervraagden   behoefte   hebben   aan   extra   praktijkvoorbeelden   en   sturing   tijdens   het   maken   van   het   ecogram   en   beantwoorden  van  de  vragen.     Ook  hebben  een  aantal  professionals  meegewerkt  aan  een  interview  om  het  beeld  van  de   professional  te  laten  zien.  Uit  deze  interviews  komt  naar  voren  hoe  de  professionals  tegen   het  netwerk  van  de  jonge  ouder  en  de  huidige  werkwijze  van  het  OJO  aankijken.   Het   praktijkonderzoek   betreft   een   inventarisatie   onderzoek   wat   een   handvat   zal   geven   aan   het  OJO  om  netwerkanalyse  te  kunnen  gaan  toepassen  binnen  hun  werkwijze.    Wanneer  de   netwerkanalyse   in   de   praktijk   wordt   uitgevoerd   is   het   van   belang   dat   het   proces   bestaat   uit   een   nulmeting   waarbij   ook   de   netwerkleden   betrokken   worden,   een   ontwikkelproces   waarop   een   vervolgmeting   volgt   en   waarna   er   dieper   wordt   ingegaan   op   het   ontwikkelproces  van  de  jonge  ouder.     .    

iii    

 

Samenvatting  Engels   The  meetingcentre  for  young  parents  is  a  place  where  young  parents  can  meet  other  young   parents   and   participate   with   activities   for   the   parents   and   their   children.   The   young   parents   also  get  here  support  with  their  problems  en  questions  in  the  eight  habitats.     The  meetingcentre  would  like  to   identify  the  network  of  the  young  parent  so  that  they  can   engage  the  members  of  the  network  to  the  support  of  the  young  parents.  At  the  time  there   is  a  little  knowledge  about  the  networks  of  the  young  parents.  Therefore  social  workers  of   the  meetingcentre  can’t  stimulate  the  young  parents  to  engage  them  networkmembers  to   support  him  in  his  problems  and  questions.       In   the   literatureresearch   contains   a   collection   of   relevant   information   about   the   social   network  of  the  young  parents,  the  eight  habitats,  empowerment,  their  own  capabilities  and   the   networkanalysis.   The   literature   contains   much   information   that’s   used   in   this   researchrapport.   Keinemans   (2010)   described   many   aspects   the   young   parents   social   network   in   her   book   “Eervol   jong   moederschap”   (Honorfull   young   mothership),   this   book   had  great  value  for  the  research.  The  method  clearly  describes  how  it  is  applied  in  several   branches  of  the  social  assistance.       During   the   study   period,   research   has   been   done   into   the   network   of   young   parents   and   what   problem   they   encounter   in   the   eight   habitats.   Namely:   housing;   finance;   social   functioning;   psychological   functioning;   purpose;   psysical   functioning;   practical   work   and   daily   activities.   Through   interviews   and   literature,   there   is   made   an   inventory   of   the   network  of  the  young  parent.  This  inventory  provides  a  small  picture  of  the  composition  of   the   young   parents   network.   The   young   parents   who   participated   in   the   interviews   had   a   different   background,   living   situations,   age   and   mental   capacity.   The   interviews   revealed   that   some   parents   need   extra   practice   examples   and   guidance   during   the   making   of   the   ecogram  and  answering  the  questions.     Also,   a   few   professionals   who   are   working   for   the   OJO   or   are   involved   in   the   OJO   participated   in   an   interview.   These   interviews   reveal   the   way   the   professionals   see   the   young  parents  network  and  describe  the  importancy  of  these  networks.  The  professionals   also  explain  what  they  think  of  the  use  of  the  networks  of  the  young  parents  in  the  current   process  of  the  OJO.       The  study  is  a  survey  research  which  will  give  a  manual  to  the  meetingcentre  so  they  will  be   able  to  apply  it  in  their  practices.  When  the  network  analysis  is  carried  out  in  practice,  it  is   important   that   the   process   consists   of   a   baseline   which   involves   the   network   members,   followed   by   a   development,   followed   by   a   follow-­‐up   measurement   which   discusses   more   thoroughly  the  development  of  the  young  parent.       .        

iv    

 

Inhoudsopgave   VOORWOORD  

II  

SAMENVATTING  NEDERLANDS  

III  

SAMENVATTING  ENGELS  

IV  

INHOUDSOPGAVE  

V  

1.   INLEIDING  

1  

1.1   1.2   1.3   1.4   1.5  

1   1   2   2   3  

CONTEXT   PROBLEEM-­‐/SITUATIEANALYSE   DOELSTELLING   CENTRALE  VRAAGSTELLING  EN  DEELVRAGEN   LEESWIJZER  

2.   DESKRESEARCH  

4  

2.1   DE  ACHT  LEEFGEBIEDEN   2.2  NETWERK  VAN  DE  JONGE  OUDERS   2.3  NETWERKANALYSES   2.4  EMPOWERMENT  EN  EIGEN  KRACHT   2.5  WELZIJN  NIEUWE  STIJL  

4   5   6   11   11  

3.   METHODE  

12  

3.1   3.2   3.3   3.4   3.5  

12   12   12   13   13  

TYPERING  ONDERZOEK   ONDERZOEKSEENHEDEN/-­‐POPULATIE   ONDERZOEKSINSTRUMENTEN   PROCEDURE  GEGEVENSVERZAMELING   ANALYSEPLAN  

4.   RESULTATEN  

14  

4.1   UITKOMST  FIELDRESEARCH   4.2   UITKOMST  DESKRESEARCH   4.3   ANTWOORDEN  OP  DE  HOOFD-­‐  EN  DEELVRAGEN  

14   15   16  

5.   CONCLUSIE,  DISCUSSIE  EN  AANBEVELINGEN  

19  

5.1   CONCLUSIE  –  BEANTWOORDING  VAN  HOOFD-­‐  EN  DEELVRAGEN   5.2   DISCUSSIE   5.3   AANBEVELINGEN  

19   20   20  

BRONNENLIJST  

22  

BIJLAGEN  

24   v  

 

 

BIJLAGE  1:  VRAGENLIJST  JONGE  OUDERS   BIJLAGE  2:  INTERVIEWS  JONGE  OUDERS   INTERVIEW  JONGE  OUDER  E.   INTERVIEW  JONGE  OUDER  L.   INTERVIEW  JONGE  OUDER  M.   INTERVIEW  JONGE  OUDER  A.   INTERVIEW  JONGE  OUDER  D.   BIJLAGE  3:  VRAGENLIJST  PROFESSIONALS   BIJLAGE  4:  INTERVIEWS  PROFESSIONALS   INTERVIEW  MYRTHE  VAN  DER  ZWAAG   INTERVIEW  WIEPKJE  JORRITSMA   BIJLAGE  5:  ADVIESFORMULIER  PRAKTIJKBEGELEIDER                                                                  

24   25   25   26   27   28   29   31   32   32   33   34  

vi    

 

1. Inleiding   In   dit   hoofdstuk   wordt   de   aanleiding   gegeven   tot   het   uitvoeren   van   dit   onderzoek.   De   vragen   zullen   benoemd  en  uitgewerkt  worden  en  er  wordt  een  leeswijzer  gegeven  voor  het  verdere  onderzoeksrapport.    

1.1 Context   Het  Ontmoetingscentrum  ‘Jonge  Ouders’  (OJO)  is  een  laagdrempelige  ontmoetingsplek  voor  jonge   ouders   die   voor   hun   23ste   hun   eerste   kind   hebben   gekregen.   Het   OJO   stelt   jonge   ouders   in   de   gelegenheid   elkaar   te   ontmoeten   en   ervaringen   met   elkaar   te   delen.   Bij   de   medewerkers   van   het   OJO   kunnen   zij   terecht   met   vragen   over   de   verschillende   leefgebieden.  Daarnaast   organiseert   het   OJO  maandelijks  verschillende  activiteiten,  zoals  lunchbijeenkomsten  en  ouder  en  kind  zwemmen.   Elke   maand   staat   in   het   teken   van   een   bepaald   thema,   bijvoorbeeld:   opvoeding,   creativiteit,   financiën,   zindelijkheid   of   de   maand   van   de   moeder.   Dit   thema   komt   terug   tijdens   de   lunchbijeenkomsten  en  de  wekelijkse  stellingen  op  Facebook.       In   het   samenwerkingsverband   met   Welzijn   Centraal   is   een   23+   groep   opgezet.   Deze   vindt   elke   donderdagochtend  plaats  van  half  tien  tot  twaalf  uur.  Op  deze  groep  komen  de  jonge  moeders  die   23  jaar  of  ouder  zijn  wekelijks  bij  elkaar.  Er  worden  verhalen  en  ervaringen  uitgewisseld  en  ook  hier   komen   de   maandthema’s   aan   bod.   Ook   wordt   er   op   de   23+   groep   elke   maand   een   ochtend   besteed   aan   een   creatieve   activiteit,   zoals:   haken,   schilderen   op   doek   of   vilten.   Bij   behandeling   van   een   informatief  of  creatief  thema,  is  er  een  oppas  aanwezig  voor  de  kinderen.  Het  OJO  werkt  samen  met   de   gemeente   in   re-­‐integratietrajecten.   Hierin   begeleidt   het   OJO   binnen   drie   maanden,   in   een   verplicht  traject  jonge  ouders  (terug)  naar  school  of  naar  de  arbeidsmarkt.     Naast  de  bovengenoemde  diensten  heeft  het  OJO  ook  een  “Snuffelwinkeltje”.  Dit  is  een  winkeltje   met   tweedehands   baby-­‐   en   kinderkleding,   speelgoed,   boeken,   kinderwagens,   boxen   en   andere   benodigdheden.   De   jonge   ouders   mogen   hier   gratis     ‘winkelen’.   Deze   voorziening   is   speciaal   opgezet   voor   de   jonge   ouder,   omdat   ze   vaak   moeten   rondkomen   van   een   uitkering   of   studiefinanciering  en  er  weinig  geld  is  voor  kinderkleding.  Het  snuffelwinkeltje  wordt  druk  bezocht.   De   kleding   wordt   geschonken   door   particulieren   en   ook   de   jonge   ouders   brengen   er   kleding   heen   wanneer  hun  eigen  kind  het  niet  meer  past.      

1.2 Probleem-­‐/situatieanalyse   De  jonge  ouders  komen  bij  het  OJO  voor  hulp  en  ondersteuning  op  de  acht  leefgebieden.  De  acht   leefgebieden   (Jaarverslag   OJO,   2013)   houden   in:   huisvesting;   financiën;   sociaal   functioneren;   psychisch   functioneren;   zingeving;   lichamelijk   functioneren;   praktisch   functioneren   en   dagbesteding.   Deze   leefgebieden   worden   nader   toegelicht   in   de   deelvragen   in   hoofdstuk   1.3.   Wanneer   de   medewerkers   van   het   OJO   in   hun   contact   met   de   jonge   ouders   deze   leefgebieden   behandelen,   krijgen   zij   een   compleet   beeld   van   het   welzijn   van   de   jonge   ouder.   Daarnaast   zijn   de   vragen  die  de  jonge  ouders  hebben  op  deze  wijze  te  categoriseren.  Het  OJO  wil  graag  het  netwerk   van   de   jonge   ouders   bij   de   ondersteuning   betrekken.   Hiervoor   is   het   van   belang   dat   het   sociale   netwerk   van   elk   individu   in   kaart   wordt   gebracht.   Op   deze   manier   kan   het   OJO   de   jonge   ouder   bewust  maken  van  zijn  netwerk.  Veel  jonge  ouders  geven  aan  weinig  tot  geen  mensen  om  zich  heen   te  hebben  waar  ze  heen  kunnen.  Het  OJO  wil  nagaan  of  dit  klopt  en  wanneer  dit  juist  is,  het  netwerk   uit  te  breiden.       Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

1  

 

Een  sociaal  netwerk  versterkt  de  eigen  kracht  van  de  jonge  ouders.  Ze  weten  dat  er   mensen   zijn   waar   ze   op   terug   kunnen   vallen,   het   geeft   ze   zekerheid   en   maakt   ze   in   staat   meer   dingen  zelf  –samen  met  het  netwerk-­‐  op  te  lossen.  Ook  willen  ze  een  handvat  waar  de  medewerkers   van  het  OJO  mee  kunnen  werken.      Het   werken   met   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   is   wel   opgenomen   in   de   Welzijn   Nieuwe   Stijl.   `Welzijn  Nieuwe  Stijl´;  één  van  de  nieuwe  methodieken  waar  het  Ontmoetingscentrum  mee  werkt.   Helaas   wordt   deze   methodiek   onvoldoende   toegepast   door   de   medewerkers   van   het   OJO.     Dit   is   onder   andere   naar   voren   gekomen   in   de   interviews   die   zijn   gehouden   met   enkele   medewerkers   van   het  OJO.  Mevrouw  M.  van  der  Zwaag,  projectleider  OJO  Heerenveen  benoemt  het  verschil  in  inzet   van  het  netwerk,  afhankelijk  van  de  medewerker.  (Bron:  Bijlage  4:  interview  M  van  der  Zwaag).  W.   Jorritsma,   medewerker   van   het   OJO   geeft   aan   dat   zij   de   toepassing   van   de   netwerken   van   de   jonge   ouders  niet  specifiek  terugziet  in  de  werkwijze  (Bron:  Bijlage  5:  interview  W.  Jorritsma).       Dit   onderzoek   biedt   een   duidelijke   handreiking,   die   de   medewerkers   kunnen   toepassen   in   hun   werkwijze.  Het  biedt  een  concrete  manier  om  het  netwerk  in  kaart  te  brengen  en  dat  is  er  nu  niet.   Het   inzetten   van   het   netwerk   staat   wel   beschreven   in   de   methodieken   die   het   OJO   hanteert   –   bijvoorbeeld  in  Welzijn  Nieuwe  Stijl-­‐    maar  wordt  niet  op  concrete  wijze  toegepast  in  het  handelen   van   de   medewerkers   (zie   bijlage   4   en   5).   Het   verschilt   per   jonge   ouder   of   zij   zelf   een   goed   inzicht   hebben   in   hun   sociale   netwerk.   Wanneer   er   discreet   naar   gevraagd   wordt,   worden   er   namen   genoemd.     Het   probleem   in   dit   geval   is,   is   dat   het   gebruik   van   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   beschreven   staat  in  de  methodieken  die  het  OJO  hanteert,  maar  dat  deze  in  de  praktijk  niet  worden  uitgevoerd.   Door   een   netwerkanalyse   te   introduceren   die   aansluit   bij   de   doelgroep   en   de   instelling   kan   er   worden  voldaan  en  de  methodische  onderbouwing  die  in  Welzijn  Nieuwe  Stijl  wordt  beschreven.      

1.3 Doelstelling   Het  doel  is  om  het  netwerk  van  de  jonge  ouder  in  kaart  brengen  door  middel  van  netwerkanalyse  en   aan  de  hand  van  dit  onderzoek  te  inventariseren  of  netwerkanalyse  toepasbaar  is  binnen  het  OJO.   Door  het  netwerk  in  kaart  te  brengen  willen  de  medewerkers  van  het  OJO  het  netwerk  inzetten  bij   de   hulpvragen   van   de   jonge   ouders   en   op   deze   manier   de   zelfredzaamheid   van   de   jonge   ouders   vergroten.  Door  het  invoeren  van  de  netwerkanalyse  in  de  praktijk,  wil  het  OJO  haar  medewerkers   een  handvat  geven  om  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  in  kaart    te  brengen  en  het  een  onderdeel  te   maken  van  hun  werkwijze.  Uiteindelijk  wil  de  onderzoeker  de  instelling  een  handreiking  geven  om  in   de  toekomst  actiever  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  in  kaart  te  brengen  en  deze  in  te  zetten  bij  de   hulpvragen  van  de  jonge  ouders.      

1.4 Centrale  vraagstelling  en  deelvragen     Centrale  vraagstelling:     “Welke   leefgebieden   zijn   van   belang   bij   het   in   kaart   brengen   van   de   sociale   netwerken   van   de   jonge   ouders   en   met   welke   hulpmiddelen   kunnen   de   medewerkers   van   het   Ontmoetingscentrum   ‘Jonge   Ouders’  dit  op  een  zo  duidelijk  mogelijke  manier  uitvoeren?”       Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

2  

 

Begrippen  uit  centrale  vraagstelling:   o Sociaal  netwerk:  de  directe  omgeving  van  de  jonge  ouder  waarin  zich  personen  bevinden  die   de  jonge  ouder  kunnen  helpen  en  ondersteunen  op  de  acht  leefgebieden.     o Acht  leefgebieden:  zie  uitleg  in  hoofdstuk  1.2  Probleem-­‐/situatieanalyse     Deelvragen:   1. Wat  houden  de  acht  leefgebieden  in?   2. Wat  is  er  in  de  literatuur  bekend  over  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  en  wat  wordt  er  door   de  jonge  ouders  zelf  gezegd  in  de  interviews?   3. Welke  vormen  van  netwerkanalyse  zijn  er  en  zijn  deze  toepasbaar  binnen  het  OJO?       Begrippen  uit  de  deelvragen:   o Acht  leefgebieden:  zie  uitleg  in  hoofdstuk  1.2  Probleem-­‐/situatieanalyse   o Netwerkanalyse:  een  methode  om  het  netwerk  van  een  persoon  in  kaart  te  brengen    

1.5 Leeswijzer   In   hoofdstuk   twee   wordt   het   theoretisch   kader   en   de   achtergrondinformatie   van   dit   onderzoek   beschreven.  Dit  is  tevens  het  literatuuronderzoek  wat  is  gedaan.  In  hoofdstuk  drie  wordt  beschreven   om  wat  voor  soort  onderzoek  het  gaat,  de  doelgroep  en  de  onderzoeksinstrumenten  die  gehanteerd   zijn.   In   hoofdstuk   vier   worden   de   resultaten   van   dit   onderzoek   beschreven   en   in   hoofdstuk   vijf   de   conclusies   en   aanbevelingen.   Na   hoofdstuk   vijf   vindt   u   nog   de   bronvermelding   en   de   bijlagen,   waarin  de  uitgewerkte  interviews  staan  en  het  beoordelingsformulier.                                            

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

3  

 

2. Deskresearch   Dit   hoofdstuk   bevat   de   deskresearch   die   is   uitgevoerd   voor   dit   onderzoek.   De   volgende   onderdelen   worden   beschreven:   de   acht   leefgebieden,   het   netwerk   van   de   jonge   ouders,   netwerkanalyses   en   een   aantal  methoden  en  methodieken  die  door  het  OJO  worden  toegepast  binnen  de  werkwijze.  

2.1 De  acht  leefgebieden   Het   acht-­‐fasen   model   (Jaarverslag   OJO,   2013)   beschrijft   de   acht   leefgebieden:   huisvesting,   financiën,   sociaal   functioneren,   psychisch   functioneren,   zingeving,   lichamelijk   functioneren,   praktisch  functioneren  en  dagbesteding.  Het  is  een  methode  om  een  duidelijk  inzicht  te  krijgen  in  de   situatie  van  de  jonge  ouders.  Door  vragen  te  stellen  met  betrekking  tot  elk  leefgebied  krijgt  men  een   volledig  beeld  van  de  leefsituatie  van  de  jonge  ouder.     Bij   huisvesting   gaat   het   om   de   woonsituatie   van   de   jonge   ouder.   Sommigen   wonen   nog   bij   hun   ouders,   anderen   wonen   zelfstandig   of   onder   begeleiding.   Wanneer   de   jonge   ouder   nog   bij   zijn   ouders  woont  en  snel  op  zoek  moet/wil  naar  een  eigen  woonruimte  kan  dit  voor  problemen  zorgen   in   verband   met   de   vaak   lange   wachtlijsten   voor   een   huurwoning.   Wanneer   de   jonge   ouder   onder   de   achttien  jaar  mag  deze  nog  geen  woning  huren.     Bij  financiën  gaat  het  om  de  inkomsten  en  uitgaven  van  de  jonge  ouder  en  zijn  financiële  situatie.   Wanneer  de  jonge  ouder  geen  (vast)  werk  heeft  zal  hij  moeten  rondkomen  van  een  uitkering  en  in   geval   van   een   studie   van   een   studiefinanciering.   De   jonge   ouders   verdienen   vaak   niet   veel   en   het   geld  wat  binnenkomt  gaat  op  aan  het  huishouden  en  hun  kind(eren).    Wanneer  de  jonge  ouder  een   studie   volgt,   komen   daar   de   kosten   van   de   studie   nog   bij   op   en   eventueel   de   kosten   van   de   kinderopvang  of  gastouder.  Het  gebeurt  niet  zelden  dat  jonge  ouders  een  schuld  opbouwen.     Bij   het   sociaal   functioneren   gaat   het   om   de   relatie   van   de   jonge   ouder   met   zijn   netwerk:   de   personen  in  zijn  omgeving.  Hierbij  kan  men  denken  aan  ouders,  partner,  collega’s,  overige  familie,   vrienden   en   klasgenoten.   Wanneer   jonge   ouders   hun   kind   krijgen   kan   er   veel   veranderen   in   de   relaties   met   zijn   omgeving.   De   intensiviteit   van   diverse   contacten   kan   verminderen   en   sommige   relaties   vallen   zelfs   weg.   Door   het   verlies   van   contacten   en   vriendschappen   kan   de   jonge   ouder   behoefte  krijgen  aan  nieuwe  sociale  contacten.     Het   psychisch   functioneren   heeft   betrekking   op   het   welbevinden   van   de   jonge   ouder.   Het   gaat   hierbij   ook   om   het   zelfbeeld   van   de   jonge   ouder;   dus   wat   hij   van   zichzelf   vindt   en   hoe   hij   naar   zichzelf  kijkt.  Daarnaast  heeft  het  psychisch  functioneren  te  maken  met  een  eventueel  psychiatrisch   ziektebeeld   of   een   verslaving.   De   opvoedingskwaliteiten   van   de   jonge   ouders   zijn   hieraan   gerelateerd;  wie  niet  goed  voor  zichzelf  kan  zorgen  kan  ook  niet  goed  voor  een  ander  zorgen.     Zingeving   heeft   betrekking   op   wat   de   jonge   ouder   motiveert   om   te   leven.   Bijvoorbeeld   het   zijn   van   een  goede  moeder  of  vader  van  hun  kinderen.     Bij   lichamelijk  functioneren  gaat   het   om   de   fysieke   gesteldheid   van   de   jonge   ouder.   Dit   wil   zeggen   of  de  jonge  ouder  lichamelijk  gezond  is.  Zelfzorg  hoort  ook  bij  lichamelijk  functioneren.  Hieronder   valt  je  uiterlijke  verzorging;  hoe  kleedt  jij  je?  En  daarnaast  zorgen  dat  jijzelf  en  je  kleding  schoon  zijn.     Het   praktisch   functioneren   heeft   betrekking   op   de   vaardigheden   van   de   jonge   ouder   op   huishoudelijk   en   technisch   gebied.   Zijn   ze   in   staat   hun   huishouden   netjes   te   houden   naast   de   opvoeding   van   hun   kind   en   kunnen   ze   kleine   klusjes   in   huis   zelf   opknappen   en/of   met   behulp   van   hun  naasten?  Daarnaast  gaat  het  er  ook  om  of  ze  de  Nederlandse  taal  beheersen  en  zich  duidelijk   kunnen  uitdrukken,  zowel  schriftelijk  als  mondeling.     Het  laatste  leefgebied,  dagbesteding,  gaat  letterlijk  om  de  dagbesteding  van  de  jonge  ouder.  Waar     vult   een   jonge   ouder   zijn   dagen   mee?   Met   een   studie,   werk,   hobby’s,   vrijwilligerswerk   en/of   het   Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

4  

 

onderhouden   van   zijn   sociale   contacten?   Door   het   verdwijnen   van   veel   sociale   contacten   van   de   jonge   ouder   kan   in   sommige   gevallen   ook   een   gedeelte   van   de   dagbesteding   wegvallen.  Sommige  ouders  komen  hierdoor  letterlijk  de  hele  dag  thuis  te  zitten  (bron:  A.  Kramer,   Jaarverslag  2013).  

2.2  Netwerk  van  de  jonge  ouders   Sabrina  Keinemans  (2010)  schrijft  over  de  belevingswereld  van  de  jonge  (aanstaande)  ouders  en  hun   netwerk.   Er   wordt   beschreven   welke   veranderingen   zich   voordoen   in   het   netwerk   van   de   jongvolwassenen,  wanneer  zij  een  kind  verwachten  en  op  het  moment  dat  zij  ouder  geworden  zijn.   Keinemans   (2010)   heeft   in   haar   onderzoek,   aan   de   hand   van   interviews   en   vragen   op   fora,     geïnventariseerd   hoe   de   netwerken   van   verschillende   jonge   ouders   zijn   en   welke   personen   voor   hen   belangrijk  zijn.       Keinemans   (2010)   benoemt   een   aantal   actoren:   hun   eigen   ouders;   schoonfamilie;   de   biologische   vader  van  het  kind  en  vrienden.  Deze  personen  ondernemen  verschillende  activiteiten  voor  of  met   de  jonge  moeder,  zoals  het  opknappen  van  klusjes  in  huis,  de  moeder  vergezellen  op  een  bezoekje   naar   de   huisarts   enzovoorts.   Uit   deze   voorbeelden   blijkt   dat   een   uitgebreid   netwerk   ook   een   uitgebreide  bron  van  hulp  kan  zijn.       Het   is   helaas   niet   zo   dat   elke   jonge   moeder   een   groot   netwerk   om   zich   heen   heeft,   waar   zij   een   beroep   op   kan   doen.   Veel   jonge   (aanstaande)   ouders   moeten   het   met   veel   minder   doen.  Hierbij   zijn   zelfs   verschillende   jonge   moeders   die   het   zonder   hun   eigen   ouders   moeten   doen.   Dit   kan   zijn   doordat  er  nooit  een  goede  band  is  geweest  tussen  dochter  en  ouders  of  de  breuk  in  de  relatie  kan   het  gevolg  zijn  van  de  zwangerschap.  Daartegenover  staat  dat  uit  verschillende  literatuur  blijkt  dat   de  eigen  moeder  de  meest  belangrijke  persoon  is  in  het  leven  van  de  jonge  moeder.  Schoonouders   kunnen  soms  net  zo’n  grote  rol  spelen  als  ouders.  In  sommige  gevallen  om  het  gebrek  aan  een  veilig   thuis  van  de  jonge  moeder  te  vervangen.  Er  wordt  verwacht  dat  leeftijdgenoten  een  grote  steun  zijn   voor   adolescenten.   Dit   blijkt   echter   niet   het   geval   bij   jonge   ouders.   Leeftijdgenoten   vervullen   in   het   netwerk  van  de  jonge  ouders  een  hele  kleine  rol.  Hier  zijn  verschillende  redenen  voor:         “1.)  een  deel  van  de  jonge  moeders  heeft  naar  eigen  zeggen  nooit  een  omvangrijk  vriendinnennetwerk   gehad;   2.)   leeftijdgenoten   vormen   veel   minder   dan   andere   actoren   een   potentiele   hulpbron   voor   de   jonge   ouders;     3.)  vriendschappen  worden  verbroken  als  gevolg  van  de  zwangerschap”  (Keinemans,  2010).       De   belangrijkste   reden   dat   vriendschappen   eindigen   tijdens   of   na   de   zwangerschap   is   dat   de   prioriteiten   van   de   jonge   ouder   plotseling   veel   verschillen   van   de   prioriteiten   van   zijn   of   haar   leeftijdgenoten.   Voor   vrienden   is   het   soms   lastig   te   begrijpen   dat   hun   vriendin   niet   mee   op   stap   kan   omdat  er  geen  oppas  is  voor  haar  kind.  Jonge  ouders  geven  ook  aan  dat  de  hulp  die  door  ouders  of   hun   partner   gegeven   wordt   als   meer   waardevol   wordt   beschouwd   als   het   luisterend   oor   of   de   gezelligheid  die  een  vriendin  te  bieden  heeft.       Onbedoeld  kan  een  praktische  actie  van  een  vader  of  moeder  acceptatie  betekenen  voor  de  jonge   moeder.   En   acceptatie   is   vaak   nog   waardevoller   als   materiele   en   praktische   ondersteuning.     Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

5  

 

Leeftijdgenoten  die  een  bijzondere  rol  spelen  in  het  leven  van  de  jonge  ouders  zijn   de  leeftijdgenoten  die  zelf  ook  kinderen  hebben.       Uit   de   interviews   die   Keinemans   (2010)   heeft   afgenomen   bij   jonge   ouders   komt   naar   voren   dat   ze   nieuwsgierig  zijn  naar  verhalen  en  ervaringen  van  andere  jonge  moeders.  Onder  de  jonge  moeders   verschillen  de  meningen  over  de  onmisbaarheid  van  een  netwerk  om  hen  heen.  Jonge  moeders  die   het  geluk  hebben  te  beschikken  over  een  uitgebreid  netwerk,  vinden  het  belangrijk  dat  er  mensen   om   hun   heen   zijn   waar   ze   op   terug   kunnen   vallen   als   ze   het   even   niet   redden.   Jonge   moeders   die   helaas  geen  (uitgebreid)  netwerk  om  zich  heen  hebben,  zijn  van  mening  dat  ze  het  zonder  netwerk   ook  wel  redden.     Bij   deze   meningen   speelt   de   situatie   waarin   de   betreffende   jonge   ouders   zich   bevinden   een   grote   rol.   Wat   teruggezien   wordt   in   onderzoeken   over   jonge   ouders   is   dat   zij   een   groot   informeel   netwerk   –  bestaande  uit  familie,  vrienden  en  partner  –  belangrijker  vinden  als  een  groot  formeel  netwerk  van   hulpverleningsinstanties.   Wel   is   het   vaak   zo   dat   de   hulpverleningsinstanties   de   kennis   hebben   van   social   support.   Deze   kennis   kan   ingezet   worden   in   de   informele   netwerken   waardoor   deze   versterkt   en  vergroot  worden.     De   punten   die   hierboven   genoemd   worden   delen   een   negatief   aspect:   het   verslechteren   van   de   band   met   ouders   en   het   verliezen   van   vriendschappen.   Het   moeder   worden   is   voor   de   jongvolwassen   meiden   een   grote   ervaring   die   ook   veel   positieve   veranderingen   teweeg   kan/zal   brengen.  Wat  vaak  gezien  wordt  bij  deze  doelgroep  is  dat  de  meiden  volwassener  worden  wanneer   zij  in  verwachting  raken.  In  ons  land  worden  jonge  ouders  vaak  raar  aangekeken  en  bevooroordeeld.   Terwijl  in  verschillende  buitenlandse  culturen  er  positief  wordt  gekeken  naar  jong  ouderschap.  Deze   jonge   moeders   worden   echter   wel   vaak   zwanger   wanneer   het   huwelijk   is   voltrokken.   In     Hindoestaanse,   Turkse   en   Marokkaanse   culturen   wordt   jong   moederschap   buiten   het   huwelijk   gezien  als  ongehoorzaamheid  (Bron:  www.nji.nl).     A.  Runs  (springerlink,  2006)  heeft  een  promotieonderzoek  uitgevoerd  naar  de  zelfredzaamheid  van     tienermoeders.  Uit  haar  onderzoek  blijkt  dat  tienermoeders  het,  dankzij  de  hulp  van  diens  ouders,   vaak  zelfstandig  redden.  Zodra  tienermoeders  besluiten  zelfstandig  te  gaan  wonen  neemt  de  hulp   en  ondersteuning  van  ouders  af,  aldus  het  onderzoek.  Runs  schenkt  specifiek  aandacht  aan  de  groep   “allochtone  jonge  moeders”.  In  dit  onderzoek  komt  naar  voren  dat  allochtone  jonge  moeders    vaak   veel   slechter   afgeschilderd   worden   als   de   autochtone   jonge   moeders   in   Nederland,   terwijl   het   bij   de   allochtone   jonge   moeders   positiever   gezien   wordt   dat   zij   op   jonge   leeftijd   kinderen   krijgen   als   bij   Nederlandse  jonge  moeders  (bron:  springerlink).    

2.3  Netwerkanalyses   Om  te  zien  wat  netwerkanalyse  exact  inhoudt  en  welke  manier  toepasbaar  is  binnen  het  OJO,  worden   in  dit  hoofdstuk  een  aantal  methoden  uitgewerkt.  De  onderzoeker  zal  aan  de  hand  van  onderstaande   methoden  een  manier  gebruiken  voor  het  in  kaart  brengen  van  de  netwerken  van  de  jonge  ouders.       Er  zijn  verschillende  methoden  over  netwerkanalyse.  Een  voorbeeld  hiervan  is  Community  Support.   Deze  methode  is  gericht  op  het  vergroten  van  de  zelfredzaamheid.  De  jonge  ouders  passen  binnen   de  doelgroep:       “De   doelgroep   bestaat   uit   mensen   die   een   hulpvraag   hebben   in   het   verbeteren   of   herstellen   van   hun   zelfredzaamheid  en  zelf  de  regie  willen  voeren  over  hun  leven”  (bron:  www.movisie.nl).     Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

6  

 

  Deze   methode   wordt   vooral   toegepast   binnen   de   GGZ,   Jeugdzorg,   Gehandicaptenzorg,   instellingen   die   forensische   zorg   bieden   en   binnen   gemeenten.   Er   zijn   drie   effectonderzoeken   gedaan   naar   de   methode  Community   Support.   Uitkomsten  zijn  onder  andere  dat  het  positieve  invloed  heeft  op  het   vergroten  van  participatie,  het  netwerk,  het  zelfvertrouwen  en  de  grip  op  het  eigen  leven.  Daarnaast   verminderd   het   de   eenzaamheid   en   vindt   er   een   verbetering   plaats   op   het   gebied   van   sociale   contacten.     Iets   waar   misschien   niet   direct   aan   gedacht   wordt,   maar   wat   ook   hoort   bij   netwerken,   is   de   participatiesamenleving.   In   de   participatiesamenleving   verzorgen   mensen   bijvoorbeeld   de   eigen   ouders   of   buren.   Ook   dragen   ze   bij   aan   de   buurt   door   bijvoorbeeld   klusjes   te   doen   in   de   groenvoorziening   op   vrijwillige   basis.   Dit   zijn   allemaal   voorbeelden   van   participeren   binnen   je   netwerk.   Dit   voorbeeld   is   gericht   op   een   vrij   groot   netwerk   wat   de   gehele   buurt   of   wijk   omvat.   Maar   de  acties  die  hierbinnen  plaatsvinden,  zijn  ook  toepasbaar  op  een  kleiner  sociaal  netwerk.  Het  gaat   hier   om   een   inzicht   geven   wat   er   voor   elkaar   gedaan   kan   worden   binnen   een   sociaal   netwerk   (Bron:   www.movisie.nl).       In   het   buitenlandse   onderzoek   “Different   approaches   to   measure   ego-­‐centered   social   support   networks:   a   meta-­‐analysis”     (Hlebec,V.,   Kogovsek,   T.,   2012)   worden   verschillende   manieren   besproken   hoe   het   netwerk   gemeten   kan   worden.   Het   ‘ego-­‐centered   network’   wordt   omschreven   als   een   individu   –   het   ego   -­‐,   met   meerdere   relaties   tussen   het   ego   en   verschillende   individuen   –   alters  -­‐.  In  dit  artikel  worden  drie  manieren  besproken  om  het  netwerk  te  analyseren.     De  eerste  manier  is  om  een  lijst  met  alters  te  indentificeren  met  namen.  De  tweede  manier  is  om  de   relaties   die   de   alters   met   het   ego   hebben   te   benoemen.   Bijvoorbeeld:   zus/broer,   vader/moeder,   opa/oma,   nicht/neef,   enzovoorts.   Bij   de   laatste   manier   wordt   gekeken   naar   welke   steun   het   ego   heeft  ontvangen  in  perioden  van  stress.    Bij   deze   zogenoemde   ‘stress   events’   ontvang   het   ego   hulp,   er   wordt   gekeken   naar   wie   de   hulp   aanbood   en   hoe   deze   steun   gewaardeerd   werd.   Een   combinatie   van   deze   drie   geeft   een   totaalplaatje.   In   dit   onderzoek   wordt   benoemd   naar   de   hulp   die   wordt   gegeven   in   stressvolle   situaties.  Dit  is  echter  geen  verzekering  dat  de  hulp  en  steun  (ook)  in  het  dagelijkse  leven  gegeven   wordt.       Een   andere   vorm   van   netwerkanalyse   die   hieronder   wordt   uitgelegd   is   de   N=1   methode   netwerkanalyse.  De  N=1  methode  is  een  methode  waarbij  de  situatie  van  het  individu  in  kaart  wordt   gebracht   door   middel   van   vooraf   opgestelde   valide   vragenlijsten.   Deze   vragenlijsten   worden   voorgelegd   aan   het   individu,   personen   uit   diens   netwerk   en   enkele   betrokken   hulpverleners.   Tevens   doet   de   N=1   dienst   als   effectmeting,   iets   wat   deze   methode   onderscheidt   van   de   andere   netwerkanalyses.   Wat   als   eerste   prettig   is   om   te   weten     is   wat   de   opzet   inhoudt   van   een   persoonlijk   netwerk.  Een  persoonlijk  netwerk  bestaat  uit  een  individu  en  zijn  relaties  met  andere  personen.  Dit   worden   ook   wel   directe   netwerkleden   genoemd.   Deze   netwerkleden   hebben   weer   relaties   met   andere   personen,   welke   het   individu   niet   persoonlijk   kent.   Deze   leden   noemen   we   indirecte   netwerkleden.  Voor  het  visuele  beeld  hieronder  een  weergave  (bron:  Spreen,  2014)  :           Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

7  

 

                          Om   het   persoonlijke   netwerk   van   de   cliënt   in   kaart   te   brengen   neemt   men   interviews   af   bij   de   individuen.   Uit   dit   interview   komen   namen   van   personen   uit   het   netwerk   die   de   cliënt   ondersteunen   op   de   gevraagde   leefgebieden.   Wat   de   bedoeling   is   bij   de   N=1,   is   dat   je     de   directe   netwerkleden   activeert   om   de   cliënt   te   ondersteunen   en   eventueel   indirecte   netwerkleden   aan   te   dragen   welke   ook  hulp  zouden  kunnen  bieden.  Aan  de  hand  van  dezelfde  vragen  die  aan  de  cliënt  gesteld  zijn  voer   je  een  controlerend  interview  uit  bij  de  netwerkleden.  De  netwerkleden  die  hulp  en  ondersteuning   bieden  worden  genoteerd  in  een  tabel.  Het  is  handig  om  de  woonplaatsen  van  de  netwerkleden  te   weten   voor   als   je   het   netwerk   actief   wilt   gaan   inzetten.   Woont   de   cliënt   in   het   noorden   van   het   land   en  de  netwerkpersonen  in  het  zuiden?  Dan  is  het  lastiger  om  deze  intensief  en  actief  te  betrekken.       De  N=1  wordt  reeds  gebruikt  in  andere  takken  van  de  hulpverlening.  De  Rebound  is  één  van    deze   takken  die  actief  gebruik  maakt  van  de  N  =1.       “Rebounds   bieden   een   combinatie   van   onderwijs   en   hulpverlening   aan   jongeren   met   ernstige   gedragsproblemen”  (Schaap,  2014).       In   “De   systemische   N=1”,   welke   samengesteld   is   door   verschillende   docenten   annex   onderzoekers   van   Stenden   Hogeschool   te   Leeuwarden,   wordt   beschreven   dat   de   N=1   wordt   gebruikt   om   de   persoonlijke   effectiviteit   van   de   leerlingen   in   de   Rebound   te   vergroten.   Persoonlijke   effectiviteit   wordt  als  volgt  beschreven:     “Het   vermogen   om   sturing   te   kunnen   geven   aan   de   effecten   van   het   eigen   gedrag,   zodanig   dat   op   basis   van  morele  principes  samen  met  anderen  gewenste  resultaten  worden  bereikt”  (Schaap,  2014).     In   het   programma   “Persoonlijke   Effectiviteit”   op   de   Rebound   wordt   gebruik   gemaakt   van   “De   Schaap   Personal   Effectivenes   Scale”   (De   SPES   vragenlijst).   Dit   is   een   valide   vragenlijst.   Het   programma   bestaat   uit   vijf   stappen   die   met   de   leerling   en   diens   netwerkleden   worden   doorgenomen.   In   de   eerste   stap   wordt   de   SPES   vragenlijst   afgenomen   bij   de   leerling,   ouders   van   de   leerling,   leraar   en   een   vriend/vriendin   van   de   leerling.   Vervolgens   worden   de   resultaten     teruggekoppeld   naar   de   leerling.   Aan   de   hand   van   de   terugkoppeling   stelt   de   leerling   een   persoonlijk   ontwikkelingsplan   (POP)   op.   Gedurende   de   periode   dat   de   leerling   op   de   Rebound   verblijft  werkt  degene  onder  begeleiding  aan  zijn  POP.  Aan  het  einde  van  het  verblijf  op  de  Rebound   Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

8  

 

wordt   nogmaals   de   SPES   vragenlijst   voorgelegd   aan   de   zelfde   personen   als   in   het   begin.   Het   doel   hiervan   is   om   de   effecten   van   het   verblijf   in   de   Rebound   in   beeld   te   brengen.   Om   te   zien   of   de   effecten   duurzaam   zijn,   worden   de   vragenlijsten     drie   maanden   en   een   jaar   na   het   vertrek   uit  de  Rebound  nogmaals  afgenomen.  De  systemische  N=1  zie  je  terug  in  dit  programma  doordat  de   situatie  voor  elke  leerling  apart  in  beeld  wordt  gebracht.     Als  laatste  wordt  de  VIP-­‐kaart   besproken.  Dit  is  een  overzichtelijke  manier  om  het  netwerk  van  de   jonge  ouders  in  kaart  te  kunnen  brengen.  De  VIP-­‐kaart  is  een  bestaande  netwerkanalyse  welke  bij   meerdere/verschillende   doelgroepen   kan   worden   ingezet.   De   VIP-­‐kaart   wordt   onder   andere   beschreven   in   de   methodiek-­‐map   van   het   FIOM.   Het   FIOM   is   een   ambulante   stichting   welke   zich   inzet   bij   vragen   over   ongewenste   zwangerschap.   Zowel   het   OJO   als   het   FIOM   hanteren   de   methodiekbeschrijving   “Hoe   doe   jij   dat?   …   nou   gewoon!”   (2008)   ,   deze   methodiekbeschrijving   is   gericht  op  het  werken  met  jonge  ouders.     De   VIP-­‐kaart   is   een   netwerkanalyse   methode   waarbij   je   een   overzicht   creëert   van   de   netwerkpersonen  van,  in  dit  geval,  de  jonge  ouder,  zodat  in  één  oogopslag  te  zien  is  welke  personen   zich   in   het   netwerk   bevinden   en   welke   hulp   zij   de   jonge   ouder   bieden.     Zie   hieronder   een   voorbeeld   van  een  VIP-­‐kaart  zoals  deze  staat  weergegeven  in  de  FIOM  map.     De   jonge   ouder   noemt   een   aantal   namen   van   personen   die   zich   in   zijn/haar   netwerk   bevinden.   Vervolgens  worden  bij  alle  personen  nummers  achter  de  naam  zetten  in  elke  kolom.  Op  die  manier   creëer   je   een   weergave   van   gebied,   soort   ondersteuning,   mate   van   contact,   duur   van   contact,   mate   van  vertrouwdheid  en  kritiek.        

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

9  

 

                                                    VIP-­‐kaart  (FIOM,  2008)   Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

10  

 

2.4  Empowerment  en  Eigen  Kracht   Empowerment  is  erop  gericht  dat  je  als  sociaal  hulpverlener  richt  op  de  kwaliteiten  en  competenties   van  de  cliënt.  Veel  cliënten  hebben  moeite  met  het  zien  en  erkennen  van  hun  eigen  kwaliteiten.  Bolt   omschrijft  empowerment  als  volgt:       “de   kracht   vinden   om   controle   over   het   eigen   leven   te   hebben   en   geloof   in   eigen   kwaliteiten   om   het   leven  positief  te  beïnvloeden”  (Bolt,2010,  pag.  25).     Wanneer   je   als   hulpverlener   je   richt   op   het   benutten   en   versterken   van   de   kwaliteiten   en   competenties  van  de  cliënt,  kan  dit  leiden  tot  groei  en  ontwikkeling.       Tot  de  Eigen  Kracht  behoren  de  kwaliteiten  en  competenties  van  de  cliënt.  Aan  de  hand  van  deze   kwaliteiten  en  competenties  is  de  cliënt,  of  in  het  geval  van  het  OJO,  de  jonge  ouder,  in  staat  om  zelf   –   met   hulp   en   ondersteuning   van   zijn   netwerk   –   problemen   op   te   lossen.   Om   cliënten   en   hun   netwerk  inzicht  te  geven  in  hun  kwaliteiten,  worden  er  “Eigen  Kracht”  conferenties  georganiseerd.   Tijdens  deze  conferenties  wordt  er  met  de  cliënt  en  zijn  sociale  omgeving  een  plan  opgesteld  voor   de   toekomst.   Het   is   belangrijk   dat   de   cliënt   de   regie   houdt   op   deze   aanpak   en   op   zijn   leven.   Netwerkleden  dienen  als  ondersteuning  en  begeleiding  (Bron:  www.eigen-­‐kracht.nl).    

2.5  Welzijn  Nieuwe  Stijl   Welzijn   Nieuwe   Stijl   is   één   van   de   methodieken   waar   het   Ontmoetingscentrum   ‘Jonge   Ouders’   mee   werkt.   Welzijn   Nieuwe   Stijl   is   een   werkwijze   die   zich   richt   op   overeenkomsten   tussen   gemeenten,   instellingen   en   burgers.   Het   OJO   maakt   gebruik   van   deze   werkwijze,   omdat   er   een   sterk   samenwerkingsverband   is   met   de   gemeente   Leeuwarden.   Welzijn   Nieuwe   Stijl   wordt   uitgevoerd   binnen  acht  bakens,  deze  bakens  zijn:       1. Gericht  op  de  vraag  achter  de  vraag;   2. Gebaseerd  op  de  eigen  kracht  van  de  burger/jonge  ouder;   3. Direct  er  op  af;   4. Formeel  en  informeel  in  optimale  verhouding;   5. Doordachte  balans  van  collectief  en  individueel;   6. Integraal  werken;   7. Niet  vrijblijvend,  maar  resultaatgericht;   8. Gebaseerd  op  ruimte  voor  de  professional  (bron:  www.invoeringwmo.nl).       Het  OJO  brengt  deze  acht  bakens  in  de  praktijk  door  in  een  gesprek  door  te  vragen.  Op  deze  manier   komen   de   medewerkers   achter   de   eigenlijke   hulpvraag   van   de   jonge   ouder.   De   ondersteuning   die   het  OJO  biedt  is  gericht  op  het  empoweren  van  de  jonge  ouder  en  het  vergroten  van  de  eigen  kracht   van   de   jonge   ouder.   De   medewerkers   van   het   OJO   leggen   huisbezoeken   af   bij   de   jonge   ouders,   hierbij   gaan   de   medewerkers   direct   op   de   jonge   ouders   af.   Er   worden   groepsactiviteiten   georganiseerd  maar  de  medewerkers  hebben  ook  één  op  één  contact  met  de  jonge  ouders.  Er  wordt   samengewerkt   met   bijvoorbeeld   de   gemeente,   de   Rebound   of   school   in   het   belang   van   de   jonge   ouder.         Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

11  

 

3. Methode   Dit   hoofdstuk   bevat   informatie   over   het   type   onderzoek   welke   is   uitgevoerd   en   een   beschrijving   over   de   onderzoekspopulatie,  de  onderzoeksinstrumenten  en  de  wijze  waarop  informatie  is  verzameld.      

3.1 Typering  onderzoek   Het   onderzoek   dat   is   uitgevoerd   en   welke   wordt   beschreven   in   dit   onderzoeksrapport   is   een   inventariserend   onderzoek.   “Dit   type   onderzoek   omvat   het   in   beeld   brengen,   inventariseren,   beschrijven  en  analyseren  van  problemen  in  de  uitgangssituatie”  (Migchelbrink,  2008).  Inventariserend   onderzoek   is   in   vergelijking   met   behoefte   onderzoek   algemener,   terwijl   behoefte   onderzoek   specifieker  is.  De  term  ‘inventariserend’  past  meer  bij  dit  onderzoek  omdat  de  kenmerken  aansluiten   bij  de  functie  van  het  onderzoek:     o “Het   product   dat   nagestreefd   wordt   is   een   (probleem)   inventarisatie,   een   probleembeschrijving,   probleemanalyse;   o De  functie  van  het  onderzoek  is  primair  inzicht  geven  in,  om  van  daaruit  meer  onderbouwd  en   gericht  te  kunnen  handelen  of  het  probleem  anders  aan  te  pakken;   o Onderzoeksproducten   worden   na   het   onderzoek   aan   de   praktijk   overhandigd   (Migchelbrink,   2008).        Bovenstaande   kenmerken  zijn   te   herkennen   in   dit   onderzoek   en   in   de   opzet   ervan.   In   dit   onderzoek   worden  de  netwerken  van  de  jonge  ouders  geïnventariseerd  aan  de  hand  van  een  netwerkanalyse.   Naar   aanleiding   van   dit   onderzoek   zal   er   een   aanbeveling   worden   gedaan   bij   het   OJO   voor   een   netwerkanalyse  welke  bruikbaar  zou  (kunnen)  zijn  in  de  praktijk.    

3.2 Onderzoekseenheden/-­‐populatie   De   onderzoekspopulatie   bestaat   uit   de   doelgroep   ‘jonge   ouders’.   Jonge   ouders   zijn   meiden   of   jongens  die  voor  hun  23ste  jaar  hun  eerste  kind  hebben  gekregen.  De  leeftijdsgrens  van  jonge  ouders   gaat  tot  en  met  het  27ste  jaar.  De  jonge  ouders  die  zijn  geïnterviewd  voor  dit  onderzoek  verschilden   in   de   leeftijd   van   20   tot   en   met   26   jaar,   woonsituatie   (alleenstaand/getrouwd/in   een   relatie)   en   in   achtergrond   (opleidingsniveau/thuissituatie).   Ook   verschilden   de   geïnterviewden   in   hun   verstandelijke  vermogens.  Binnen  de  onderzoeksgroep  bevonden  zich  twee  jonge  ouders  met  een   licht  verstandelijke  beperking.      

3.3 Onderzoeksinstrumenten   De   resultaten   binnen   dit   onderzoek   zullen   behaald   worden   door   middel   van   deskresearch;   te   weten   literatuuronderzoek.   In   het   literatuuronderzoek   is   gezocht   op   sleutelwoorden   zoals:   “netwerkanalyse”,   “jonge   ouders”,   “acht   leefgebieden”,   “sociaal   netwerk”,   “sociaal   kapitaal”   en   “eigen   kracht”.   Daarnaast   zal   er   gebruik   worden   gemaakt   van   interviews   met   de   jonge   ouders   en   een   aantal   professionals   welke   werkzaam   zijn   bij   het   OJO   of   betrokken   zij   bij   het   OJO.   Deze   interviews  worden  mondeling  afgenomen  aan  de  hand  van  een  van  tevoren  opgestelde  vragenlijst   gericht   op   de   acht   leefgebieden:   huisvesting;   financiën;   sociaal   functioneren;   psychisch   functioneren;  zingeving;  lichamelijk  functioneren;  praktisch  functioneren  en  dagbesteding.      

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

12  

 

3.4 Procedure  gegevensverzameling   Voorafgaand   aan   het   onderzoek   en   het   opstellen   van   de   onderzoeksopzet   is   literatuur   onderzoek   gedaan   naar   de   belevingswereld   van   jonge   ouders,   hun   netwerk   en   meerdere   manieren   van   netwerkanalyse.  Het  onderzoek  vond  plaats  op  het  OJO  met  de  doelgroep  jonge  ouders.     Aan  de  hand  van  vooraf  opgestelde  interviews,  afgestemd  op  de  doelgroep,  zijn  er  vragen  gesteld   aan   de   jonge   ouders   over   de   acht   leefgebieden.   Ook   heeft   elke   geïnterviewde   jonge   ouder   een   ecogram  van  zijn  netwerk  –  door  zijn  ogen  gezien  –  gemaakt.  Op  deze  manier  is  het  netwerk  zoals   de   jonge   ouder   het   zelf   ziet   in   kaart   gebracht.   Dit   is   het   netwerk   waar   het   OJO   mee   kan   gaan   werken.     De   onderzoeker   heeft   tijdens   de   interviews   een   begeleidende   rol,  de   uitvoerende   rol   heeft   de   jonge   ouder   zelf.   De   onderzoeker   wil   geen   invloedrijke   factor   zijn.   Wel   kan   de   onderzoeker   tijdens   de   interviews   handvatten   en   voorbeelden   geven,   om   de   jonge   ouder   op   weg   te   helpen.   Wanneer   de   jonge   ouder   niet   direct   personen   op   kon   schrijven   ging   de   onderzoeker   met   de   jonge   ouder   in   gesprek  aan  de  hand  van  voorbeelden.     Om  een  beeld  te  geven  van  het  huidige  gebruik  van  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  zijn  er  ook  een   aantal  professionals  die  betrokken  zijn  bij  het  OJO  geïnterviewd.  De  vragen  in  dit  interview  waren   gericht   op   het   inzicht   van   medewerkers   in   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   en   hoe   het   netwerk   ingezet  kan  worden  binnen  de  werkwijze  van  het  OJO.    

3.5 Analyseplan   Aan   de   hand   van   het   praktijkprobleem   is   er   in   de   literatuur   gezocht   naar   herkenbare   situaties   en   beschrijvingen.  Met  deze  beschrijvingen  en  de  ervaringen  uit  de  praktijk  zijn  de  vragen  opgesteld.  In   dit   onderzoek   is   een   manier   getest   in   interviewvorm   die   het   beste   leek   aan   te   sluiten   bij   de   doelgroep.  Door  middel  van  het  uitvoeren  van  de  interviews  in  de  praktijk  zal  naar  voren  komen  of   deze   manier   werkbaar   is   bij   de   doelgroep   jonge   ouders.   Deze   manier   van   analysetechniek   was   adequaat  voor  de  doelgroep:  de  vragen  waren  opgesteld  aan  de  hand  van  de  acht  leefgebieden,  te   kennen:  huisvesting,  financiën,  sociaal  functioneren,  psychisch  functioneren,  zingeving,  lichamelijk   functioneren,  praktisch  functioneren  en  dagbesteding.     De  situaties  die  voorgelegd  werden  in  het  interview,  zijn  volgens  de  onderzoeker  makkelijk  voor  te   stellen  voor  de  jonge  ouders.  Ook  is  er  de  jonge  ouders  gevraagd  om  een  ecogram  in  te    vullen.  Dit   hield  in  dat  de  jonge  ouders  op  papier  hun  naam  moesten  schrijven  en  daaromheen  lijnen  trekken   naar  belangrijke  personen  in  hun  leven.  Lange  lijnen  betekenen  een  matige/minder  goede    band  en   korte  lijnen  betekenen  een  sterke  band.  Dit  ecogram  was  naar  eigen  inzicht  in  te  vullen.   De   onderzoeker   heeft   ervaren   dat   de   vragen   gemakkelijk   zijn   af   te   nemen   bij   de   jonge   ouder   en   dus   ook   werkbaar   zijn   voor   de   medewerkers   van   het   OJO.   De   interviews   zijn   bij   de   jonge   ouders   afgenomen   op   afspraak   en   willekeurig   tijdens   de   23-­‐plusgroep.   De   onderzoeker   heeft   hiervoor   gekozen   omdat   op   deze   manier   de   jonge   ouders   makkelijk   te   bereiken   waren.   Ze   hoefden   niet   speciaal   langs   te   komen.   Dit   maakte   de   planning   makkelijker.   Om   een   verscheidenheid   in   leeftijd   te   creëren   zijn   er   met   twee   jonge   ouders   wel   afspraken   gemaakt   om   langs   te   komen   voor   de   interviews.             Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

13  

 

4. Resultaten   Dit   hoofdstuk   bevat   de   resultaten   uit   de   fieldresearch   en   de  deskresearch.   Ook   worden   in   dit   hoofdstuk   de  antwoorden  op  de  hoofd-­‐  en  deelvragen  weergegeven.    

4.1 Uitkomst  fieldresearch   De  fieldresearch  voor  dit  onderzoek  houdt  in  dat  er  interviews  zijn  gehouden  met  de  jonge  ouders,   waarin   vragen   gesteld   zijn   gericht   op   de   acht   leefgebieden.   Na   het   interview   heeft   elke   jonge   ouder   naar   eigen   inzicht   een   ecogram   gemaakt   van   zijn   sociale   netwerk.   Voor   dit   onderzoek   zijn   vijf   jonge   ouders  geïnterviewd.    Elke  jonge  ouder  bevindt  zich  in  een  andere  situatie:  de  één  is  alleenstaande   moeder  van  een  tweeling,  de  ander  is  een  alleenstaande  moeder  met  een  nieuwe  relatie,  weer  een   ander  is  getrouwd.  Op  deze  manier  verschilt  elke  situatie  weer  van  de  ander.     Uit  de  interviews  en  de  literatuur  komt  naar  voren  dat  bij  de  meesten  hun  eigen  moeder  een  grote   rol  speelt  in  hun  leven.  Bij  sommige  wordt  zij  aangegeven  als  de  meest  steunende  factor  sinds  hun   eigen  moederschap.  Zij  wordt  bijna  bij  alle  onderdelen  genoemd.  In  de  literatuur  is  dit  ook  terug  te   vinden:       “In  literatuur  over  social  support  aan  jonge  moeders  is  er  overeenstemming  over  het  gegeven  dat  vooral   de  moeder  van  de  adolescente  moeder  een  belangrijke  steunende  actore  is  […]  .  Ook  uit  dit  onderzoek   blijkt  een  groot  verschil  tussen  de  aanwezigheid  van  de  moeder  van  de  jonge  moeder  en  overige  actoren   zoals  vader  senior  of  de  biologische  vader  van  het  kind.  Moeder  senior  (moeder  van  jonge  moeder)  lijkt   veel  belangrijker  te  zijn  dan  andere  actoren”  (Keinemans  2010).     Keinemans  (2010)  geeft  in  haar  boek  aan,  dat  andere  jonge  ouders  een  bijzondere  rol  spelen  in  het   leven  van  de  jonge  moeders.  Dit  komt  ook  naar  voren  uit  de  interviews.  De  meesten  hebben  nauw     contact  met  andere  moeders  van  het  OJO  en  hebben  hier  vriendschappen  opgebouwd.  Zij  worden   ook  genoemd  in  de  interviews  als  hulpbronnen  voor  het  oppassen  of  sociale  contacten  (zie  bijlage  2,   interviews  met  jonge  moeder  L,  A  en  M).     Ook  zie  je,  binnen  deze  kleine  groep  jonge  ouders,  grote  verschillen  en  verscheidenheid  binnen  het   sociale  netwerk.  Eén  moeder  heeft  een  groot  netwerk,  waarvan  een  aantal  netwerkleden  in  andere   steden  wonen.  Een  andere  moeder  heeft  een  relatief  klein  netwerk,  maar  wel  iedereen  in  de  buurt   en   met   de   meesten   een   goede   relatie.   Bij   jonge   moeders   die   een   relatie   hebben   of   getrouwd   zijn,   speelt  de  partner  een  grote  rol  in  het  leven  van  de  jonge  moeders  en  hun  kind(eren).     Inde  literatuur  wordt  benoemd  dat  professionele  instellingen  weinig  deel  uit  maken  van  het  netwerk   van   de   jonge   ouders   en   van   mindere   waarde   zijn.   Desondanks   worden   er   in   de   interviews   een   aantal   instellingen   genoemd.   Dit   hoeven   niet   altijd   zorginstellingen   te   zijn.   Er   wordt   bijvoorbeeld   ook   genoemd  in  één  van  de  interviews  dat  voor  grote  klussen  in  huis  een  bedrijf  langskomt  (bijvoorbeeld   bij   verstopping   van   de   afvoer).   Zorginstellingen   die   genoemd   worden   zijn   onder   andere   het   Consultatiebureau,   de   GGD   en   het   OJO.   Ook   gaat   er   een   jonge   ouder   voor   opvoedondersteuning   van  haar  dochter  naar  een  pedagoog.   Wat   ook   terug   te   zien   is   in   de   interviews,   is   dat   schoonouders   een   grotere   rol   spelen   wanneer   het   contact   met   eigen   ouders   niet   zo   nauw   is.   Dit   zie   je   ook   terug   in   het   onderzoek   van   Keinemans   (2010):     “Ook  schoonouders  kunnen,  evenals  ouders,  een  belangrijke  actor  zijn  in  het  leven  van  jonge  moeders.   Soms  lijkt  de  schoonfamilie  een  vervanging  te  zijn  voor  het  gebrek  aan  een  veilig  thuis  van  de  moeders   zelf”.   Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

14  

 

Wat   terug   te   zien   is   in   zowel   de   literatuur   als   de   interviews   is   dat   andere   jonge   ouders  een  grote  rol  spelen  in  het  leven  van  de  jonge  vaders  en  moeders.  Jonge  ouders  herkennen   zich   in   elkaar   en   zitten,   ondanks   de   verschillen,   over   het   algemeen   in   hetzelfde   schuitje.   Wat   ook   terugkomt   in   de   verhalen   van   de   jonge   ouders   is   dat   zij   vriendschappen   hebben   opgebouwd   door   hun  contacten  bij  het  OJO.  Dit  is  één  van  de  doelstellingen  van  het  OJO:  dat  de  netwerken  van  de   jonge  ouders  verbreedt  worden  door  de  contacten  die  ze  opdoen  tijdens  activiteiten.     In  de  interviews  met  de  professionals  zijn  vragen  gesteld  die  te  maken  hebben  met  de  kijk  van  de   professional   op   de   waarde   van   het   netwerk   van   de   jonge   ouders.   M.   Van   der   Zwaag,   projectleider   Ontmoetingscentrum  Heerenveen  geeft  aan  dat  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  belangrijk  is  om   de  jonge  ouder  in  zijn  eigen  kracht  te  zetten.   Het   inzetten   van   het   netwerk   van   de   jonge   ouder   is   onderdeel   van   de   werkwijze   van   het   OJO   (zie   bijlage   4,   interview   Myrthe   van   der   Zwaag).   Er   is   verschil   te   zien   in   de   antwoorden   op   de   vraag   “Hoe   vind  je  dat  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  wordt  toegepast  binnen  de  huidige  werkwijze  van  het   OJO?”.  Mevrouw  M.  van  der  Zwaag,  projectleider,  vindt  de  toepassing  divers  en  afhankelijk  van  de   medewerker  en  de  jonge  ouder.  Het  is  niet  bij  elke  jonge  ouder  mogelijk  om  in  het  eerste  gesprek   het  gehele  netwerk  in  kaart  te  brengen.  W.  Jorritsma,  medewerker,  zegt  dat  ze  niet  specifiek  in  de   werkwijze   terugziet   dat   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   wordt   ingezet   (zie   bijlage   4,   interview   Wiepkje  Jorritsma).  

4.2 Uitkomst  deskresearch   In   de   deskresearch   is   informatie   ingewonnen   met   betrekking   tot   het   theoretisch   kader   van   dit   onderzoek.   Keinemans   (2010)   schrijft   dat   zij   onderzoek   heeft   gedaan   naar   de   netwerken   van   de   jonge  ouders.  Via  interviews  en  vragen  op  fora,  is  bekend  geworden  dat  het  netwerk  een  grote  rol   speelt  in  het  leven  van  de  jonge  ouders.     Tijdens   de   zwangerschap   of   na   de   bevalling   is   bij   veel   meiden   hun   eigen   moeder   de   belangrijkste   actor  in  hun  netwerk.  Dit  geldt  voor  de  meiden  die  nog  contact  hebben  met  hun  ouders.  Bij  wie  dit   niet  (meer)  het  geval  is  spelen  de  schoonouders  vaak  een  grote  rol.  Zij  bieden  het  warme  nest  wat   de   jonge   moeder   thuis   nooit   gekend   heeft.   Dit   zie   je   ook   terug   in   de   interviews   die   gehouden   zijn   met  de  jonge  ouders.  Bij  de  meesten  wordt  hun  eigen  moeder  gezien  als  de  belangrijkste  persoon  in   hun  leven  sinds  ze  zelf  moeder  zijn  geworden.  Bij  de  jonge  moeders  die  geen  (goed)  contact  hebben   met  hun  eigen  ouders,  nemen  de  schoonouders  een  belangrijke  positie  in  hun  leven  in.     Er  worden  verschillende  manieren  beschreven  om  het  netwerk  in  kaart  te  brengen.  Op  de  website   van   movisie   wordt   de   methode   Community   Support   benoemt.   Deze   methode   richt   zich   op   de   hulpvraag   die   mensen   hebben   met   betrekking   op   het   vergroten   van   de   eigen   regie   en   de   zelfredzaamheid.   In   het   buitenlandse   onderzoek   Different   approaches   to   meassure   ego-­‐centered   networks   (Hlebec,V.,   Kogovsek,   T.,   2012)     wordt   er   een   totaalplaatje   van   het   netwerk   gemaakt   in   drie   stappen.   Eerst   wordt   er   gekeken   welke   “alters”   er   om   het   “ego”   (het   individu)   heen   staan,   waarna  deze  worden  geïdentificeerd  als  opa/oma,  neef/nicht,  enzovoorts.  Als  laatste  wordt  gekeken   van  wie  het  ego  wat  voor  soort  hulp  ontvangt  tijdens  stress  events.  Dit  is  echter  geen  garantie  dat  de   persoon  altijd  klaarstaat  en  niet  alleen  in  perioden  van  stress.     Empowerment   is   een   methode   die   ook   wordt   gehanteerd   door   het   OJO.   Hierbij   benadrukken   de   medewerkers  de  kwaliteiten  van  de  jonge  ouders.  Ook  worden  de  jonge  ouder  gestimuleerd  om  te   beschikken  over  de  regie  van  hun  eigen  leven.  Eigen  kracht  zijn  de  kwaliteiten  van  de  jonge  ouder.   Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

15  

 

Door   de   jonge   ouder   complimenten   te   geven   en   te   steunen   in   deze   kwaliteiten   zullen   ze   groeien   en   ontwikkelen.   Bij   deze   methode   kan   een   Eigen   Kracht   Conferentie   worden   uitgevoerd.   Dit   is   een   soort   netwerkvergadering   met   personen   die   het   individu   zelf   kiest.   Deze   methode   is   dus   helemaal   aan   te   passen   op   het   individu   -­‐   de   jonge   ouder   in   dit   geval   -­‐   zelf.     Twee   andere  vormen  van  netwerkanalyse  zijn  de  VIP-­‐kaart  en  de  N=1  methode.  De  VIP-­‐kaart  is  in  tabel-­‐ vorm  en  de  N=1  is  een  wetenschappelijke  methode  en  tevens  een  effectmeting.   Welzijn   Nieuwe   Stijl   is   een   methodiek   die   door   het   OJO   wordt   gehanteerd.   Deze   methodiek   is   gericht   op   het   inzetten   van   het   netwerk   van   de   jonge   ouder.   Deze   methodiek   bevat   acht   bakens   welke  in  de  praktijk  uitgevoerd  worden.  Een  voorbeeld  hiervan  is  ‘  direct  erop  af  ‘.  Dit  wordt  door  het   OJO  gerealiseerd  door  het  afleggen  van  huisbezoeken;  het  naar  de  jonge  ouder  toegaan  en  zien  hoe   de   thuissituatie   is.   In   deze   methodiek   wordt   onder   andere   beschreven   dat   het   gebruik   van   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   van   belang   is.   Dit   wordt   echter   niet   actief   toegepast   door   de   medewerkers  van  het  OJO.      

4.3 Antwoorden  op  de  hoofd-­‐  en  deelvragen   Hoofdvraag:     “Welke   leefgebieden   zijn   van   belang   bij   het   in   kaart   brengen   van   de   sociale   netwerken   van   de   jonge   ouders   en   met   welke   hulpmiddelen   kunnen   de   medewerkers   van   het   Ontmoetingscentrum   ‘Jonge   Ouders’  dit  op  een  zo  duidelijk  mogelijke  manier  uitvoeren?”     Voor   het   in   kaart   brengen   van   de   netwerken   van   de   jonge   ouders   is   het   gebruik   van   de   acht   leefgebieden   een   gemakkelijke   manier   om   alle   aspecten   in   beeld   te   krijgen.   De   leefgebieden   zijn:   huisvesting;   financiën;   sociaal   functioneren;   psychisch   functioneren;   zingeving;   lichamelijk   functioneren;   praktisch   functioneren   en   dagbesteding.   Bij   de   eerste   deelvraag   zullen   de   leefgebieden  toegelicht  worden.     Door   het   inzetten   van   de   acht   leefgebieden   wordt   de   hulp   en   ondersteuning   die   de   jonge   ouder   nodig  heeft  verdeelt  in  categorieën.  Per  categorie  kan  worden  aangegeven  wat  voor  soort  hulp  de   jonge  ouder  exact  nodig  heeft  en  welke  persoon  uit  diens  omgeving  zich  inzet  voor  deze  hulp.     De   medewerkers   van   het   OJO   kunnen   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   goed   in   kaart   brengen   door   middel   van   een   netwerkanalyse   in   te   zetten.   Dit   kunnen   verschillende   methoden   zijn.   Een   goed   voorbeeld   om   een   compleet   plaatje   te   creëren   is   de   VIP-­‐kaart.   Deze   methode   maakt   gebruik   van   twee    van  de  acht  leefgebieden,  namelijk  praktische  hulp  en  emotionele  ondersteuning.  Daarnaast   brengt   deze   vorm   de   banden   tussen   het   individu   en   de   netwerkpersonen   in   beeld.   Daarnaast   is   voor   langdurig   gebruik   de   N=1   methode   inzetbaar.   Deze   methode   is   tevens   een   effectmeting.   Bij   deze   methode  wordt  het  netwerk  van  de  jonge  ouder  actief  betrokken.  Doordat  de  methode  bestaat  uit   een  nulmeting  en  vervolgmetingen  kunnen  de  effecten  van  de  hulp  en  ondersteuning  van  het  OJO   worden  gemeten.       Deelvragen:     1. Wat  houden  de  acht  leefgebieden  in?     De   acht   leefgebieden   zijn:   1.   huisvesting;   2.   financiën;   3.   sociaal   functioneren;   4.   psychisch   functioneren;   5.   zingeving;   6.   lichamelijk   functioneren;   7.   praktisch   functioneren   en   8.)   dagbesteding.  Onder  huisvesting  valt  het  zoeken  naar  een  (nieuwe)  woonruimte.  Bij  financiën  gaat   het   om   de   inkomsten   en   uitgaven   van   de   jonge   ouder   en   zijn   financiële   situatie.   Bij   het   sociaal   Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

16  

 

functioneren   gaat   het   om   de   relatie   van   de   jonge   ouder   met   zijn   netwerk:   de   personen   in   zijn   omgeving.   Hierbij   kun   je   denken   aan   ouders,   partner,   collega’s,   overige   familie,   vrienden   en   klasgenoten.   Het   psychisch   functioneren   heeft   betrekking   op   het   welbevinden   van   de   jonge  ouder.  Het  gaat  hierbij  ook  om  het  zelfbeeld  van  de  jonge  ouder;  dus  wat  hij  van  zichzelf  vindt   en   hoe   hij   naar   zichzelf   kijkt.   Zingeving   heeft   betrekking   op   wat   de   jonge   ouder   motiveert   om   te   leven.   Bij   lichamelijk   functioneren   gaat   het   om   de   fysieke   gesteldheid   van   de   jonge   ouder.   Dit   wil   zeggen  of  de  jonge  ouder  lichamelijk  gezond  is.   Het   praktisch   functioneren   heeft   betrekking   op   de   vaardigheden   van   de   jonge   ouder   op   huishoudelijk   en   technisch   gebied.   Het   laatste   leefgebied,   dagbesteding,   gaat   letterlijk   om   de   dagbesteding  van  de  jonge  ouder.   Jonge   ouders   ondervinden   vooral   problemen   op   het   leefgebied   financiën   en   praktisch   functioneren.   Jonge   ouders   hebben   vaak   geen   ruim   inkomen   en   vooral   de   genen   die   naar   school   gaan   bouwen   makkelijk   een   schuld   op.   De   definitie   van   ‘probleem’   bij   de   jonge   ouder   en   het   netwerk/   een   instelling   verschilt   soms.   Als   de   jonge   ouder   schulden   heeft   is   dit   vaak   binnen   het   persoonlijke   netwerk   niet   op   te   lossen.   Hiervoor   moet   een   bewindvoerder   worden   ingeschakeld,   deze   regelt   dan   de  inkomsten  en  uitgaven  van  de  jonge  ouder.     Op   het   leefgebied   praktisch   functioneren   ondervinden   de   jonge   ouders   vooral   problemen   op   het   gebied   van   de   opvoeding.   Het   OJO   krijgt   veel   vragen   over   themaochtenden   in   het   teken   van   dit   onderwerp.   Maar   ook   gaan   de   jonge   ouders   hiervoor   naar   hun   netwerk,   naar   hun   ouders   bijvoorbeeld.  Ook  zien  de  medewerkers  van  het  OJO  dat  de  moeders  onderling  ervaringen  en  tips   uitwisselen  tijdens  activiteiten.       2. Wat  is  er  in  de  literatuur  bekend  over  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  en  wat  wordt  er  door   de  jonge  ouders  zelf  gezegd  in  de  interviews?     In  de  literatuur  benoemd  Keinemans  (2010)  dat  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  vooral  bestaat  uit   naaste   familieleden   zoals:   ouders,   partners/vader   van   het   kind   en   schoonfamilie.   Leeftijdgenoten   vervullen   een   minder   grote   rol.   De   nieuwe   verantwoordelijkheid   in   het   leven   van   de   jonge   ouders   zorgt  ervoor  dat  ze  minder  flexibel  zijn  in  het  afspreken  met  vrienden.  Soms  wordt  dit  niet  begrepen   en  verwateren  vriendschappen.  Lotgenoten,  andere  jonge  vaders  en  moeders,  daarentegen  maken   in   grotere   mate   deel   uit   van   het   netwerk   omdat   ze   zich   in   elkaar   herkennen.   Dit   zorgt   voor   een   verbondenheid.     In   de   interviews   met   de   jonge   ouders   is   overlapping   te   zien   met   de   literatuur.   Ook   hier   worden   vooral   naaste   familieleden   genoemd   als   actoren   voor   wanneer   ze   hulp   nodig   zijn.   In   kleine   mate   worden   er   instellingen   genoemd.   Terwijl   in   de   literatuur   benoemd   wordt   dat   professionele   instellingen  van  minder  grote  waarde  zijn  voor  de  jonge  ouders.       3. Welke  vormen  van  netwerkanalyse  zijn  er  en  zijn  deze  toepasbaar  binnen  het  OJO?     Er  zijn  verschillende  manieren  waarop  het  netwerk  geanalyseerd  kan  worden.  De  ene  methode  richt   zich   meer   op   de   zelfredzaamheid   van   de   cliënten,   terwijl   de   andere   methode   zich   meer   richt   op   het   in   kaart   brengen   van   de   relaties   die   plaatsvinden   binnen   het   betreffende   netwerk.   De   VIP-­‐kaart   is   een   voorbeeld   van   een   overzichtelijke   methode.   Door   het     gebruik   van   een   tabel   is   deze   methode   makkelijk   te   hanteren   en   staan   alle   gegevens   overzichtelijk   genoteerd   waardoor   deze   in   één   oogopslag   zijn   waar   te   nemen.   Ook   is   de   VIP-­‐kaart   gericht   op   meerdere   onderdelen.   Zo   wordt   de   Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

17  

 

relatie  in  kaart  gebracht,  de  soort  ondersteuning,  de  frequentie  van  het  contact  en   hoe   vertrouwd   het   contact   voelt.   Het   beeld   dat   gecreëerd   wordt   is   compleet.   De   VIP-­‐kaart   is   al   bekend  binnen  de  werkwijze  van  het  OJO  maar  deze  wordt  weinig  tot  nooit  ingezet.  De  VIP-­‐kaart   zou   goed   passen   binnen   de   werkwijze   van   het   OJO.   Het   is   makkelijk   in   te   vullen   en   geeft   een   compleet   beeld   van   het   netwerk.   De   VIP-­‐kaart   zou   bijvoorbeeld   goed   in   te   zetten   zijn   tijdens   intakegesprekken.       Meerdere   methoden   of   een   combinatie   van   verschillende   methoden   zijn   waarschijnlijk   toepasbaar   binnen   het   OJO.   Elke   methode   die   uitgewerkt   is   in   dit   interview   geeft   een   duidelijk   beeld   van   het   netwerk  van  de  jonge  ouder.  De  N=1  netwerkanalyse  is  een  wetenschappelijke  methode  die  tevens   een  effectmeting  doet.  Deze  methode  zou  goed  toepasbaar  zijn  binnen  het  OJO,  mits  deze  wordt   gevormd   voor   de   werkwijze   en   de   medewerkers   van   het   OJO.   De   manier   die   in   dit   onderzoek   is   gebruikt   is   een   combinatie   van   een   interview   bestaande   uit   vragen   die   gericht   zijn   op   de   acht   leefgebieden   en   een   ecogram.   Op   deze   manier   wordt   in   beeld   gebracht   welke   ondersteuning   de   jonge  ouder  van  wie  ontvangt  en  in  het  ecogram  worden  de  relaties  met  de  verschillende  personen   weergegeven.                                                               Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

18  

 

5. Conclusie,  discussie  en  aanbevelingen   In   dit   hoofdstuk   worden   de   conclusies   gegeven   van   de   hoofd-­‐   en   deelvragen.   In   de   discussie   kijkt   de   onderzoeker   terug   op   de   onderzoeksperiode   en   het   schrijven   van   het   onderzoeksrapport.   Daarnaast   wordt   er   een   aanbeveling   geschreven   voor   het   OJO   welke   zij     in   de   toekomst   kunnen   toepassen   in   de   praktijk.      

5.1 Conclusie  –  beantwoording  van  hoofd-­‐  en  deelvragen     Hoofdvraag:     “Welke   leefgebieden   zijn   van   belang   bij   het   in   kaart   brengen   van   de   sociale   netwerken   van   de   jonge   ouders   en   met   welke   hulpmiddelen   kunnen   de   medewerkers   van   het   Ontmoetingscentrum   ‘Jonge   Ouders’  dit  op  een  zo  duidelijk  mogelijke  manier  uitvoeren?”     De  conclusie  die  getrokken  wordt  is  dat  het  gebruik  van  de  acht  leefgebieden  een  compleet  beeld   geeft   van   de   hulp   en   ondersteuning   die   de   jonge   ouder   ontvangt   vanuit   diens   netwerk.  Het   netwerk   kan   door   middel   van   verschillende   netwerkanalyses   in   kaart   worden   gebracht.   De   twee   methoden   die  het  meest  complete  beeld  geven  zijn  de  VIP-­‐kaart  en  de  N=1  netwerkanalyse.       Deelvragen:   1. Wat  houden  de  acht  leefgebieden  in?     De   acht   leefgebieden   zijn:   1.)   huisvesting;   2.)   financiën;   3.)   sociaal   functioneren;   4.)     psychisch   functioneren;   5.)   zingeving;   6.)   lichamelijk   functioneren;   7.)   praktisch   functioneren   en   8.)   dagbesteding.     2. Wat  is  er  in  de  literatuur  bekend  over  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  en  wat  wordt  er  door   de  jonge  ouders  zelf  gezegd  in  de  interviews?     Het  netwerk  bestaat  vooral  uit  naaste  familieleden  zoals  ouders  en  de  partner  (Keinemans  2010).  Dit   komt   ook   terug   in   de   interviews   die   gehouden   zijn   met   de   jonge   ouders.   Daarnaast   werden   genoemd:  goede  vrienden,  buren  en  soms  instellingen  zoals  het  consultatiebureau.       3. Welke  vormen  van  netwerkanalyse  zijn  er    en  zijn  deze  toepasbaar  binnen  het  OJO?     Er  zijn  verschillende  vormen  van  netwerkanalyse.  Het  doel  van  deze  netwerkanalyses  is  hetzelfde:   het   netwerk   in   kaart   brengen.   Alleen   de   wijze   waarop   deze   verscheidene   vormen   dat   doen   is   verschillend.  De  VIP-­‐kaart  geeft  een  compleet  beeld  van  het  netwerk,  het  is  een  momentopname.   De   Eigen-­‐Kracht   Conferentie   is   een   unieke   vorm   doordat   er   bij   deze   vorm   een   soort   netwerkvergadering   wordt   gehouden.   Het   is   een   flexibele   methode   die   aan   te   passen   is   op   de   wensen   van   het   individu   en   hierdoor   altijd   verschilt.   De   N=1   methode   is   een   wetenschappelijke   methode  die  het  netwerk  in  kaart  brengt  en  daarnaast  een  effectmeting  uitvoert  aan  de  hand  van   het  invullen  van  de  vragenlijst  op  verschillende  momenten,  door  verschillende  personen.  De  N=1  is   een  wetenschappelijke  methode  de  gebruik  maakt  van  gevalideerde  vragenlijsten.      

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

19  

 

5.2 Discussie   Gedurende   het   onderzoek   heeft   de   onderzoeker   moeite   gehad   met   de   afbakening   van   het   onderzoek   en   het   formuleren   van   een   passende   hoofdvraag.   Tijdens   het   schrijven   van   het   onderzoeksrapport  besefte  de  onderzoeker  dat  ze  zich  moest  aanpassen  aan  de  informatie  en  zich   niet   moest   vasthouden   aan   de   beginrichting   en   de   daarbij   behorende   vragen.     De   beoordelaar   en   begeleider   Henk   Boonstra   is   behulpzaam   geweest   in   dit   proces.   De   onderzoeker   heeft   door   het   uitvoeren  en  schrijven  van  dit  onderzoek  geleerd  dat  het  ook  tijdens  het  onderzoek  van  belang  is  om   je  flexibel  op  te  stellen  en  je  niet  vast  te  houden  aan  een  bepaalde  koers.      In   de   beginfase   van   het   onderzoek   is   er   van   opdrachtgever   gewisseld   wegens   ziekte.   Dit   heeft   geleid   tot   onduidelijkheden   in   de   communicatie.   Het   is   voor   de   onderzoeker   heel   leerzaam   geweest   om  hiermee  om  te  gaan  en  het  eigen  inzicht  te  verweven  met  het  inzicht  van  de  opdrachtgever,  de   instelling   en   de   begeleider   vanuit   school.   Door   het   missen   van   een   duidelijke   afbakening   was   het   onderzoeksrapport   vaag   opgezet.   Hiermee   wordt   bedoeld   dat   er   bepaalde   dingen   terloops   genoemd  werden,  maar  niet  uitgelegd  waardoor  het  voor  de  lezer  niet  duidelijk  was  waar  het  over   ging  en  waar  deze  informatie  weg  kwam.      

5.3 Aanbevelingen   De   aanbevelingen   zijn   niet   alleen   gebaseerd   op   de   uitkomsten   van   het   literatuuronderzoek   of   de   interviews   maar   ook   op   de   eigen   ervaring   van   de   onderzoeker   gedurende   de   periode   van   het   onderzoek.       o Het   toepassen   van   netwerkanalyse   in   de   praktijk   binnen   het   Ontmoetingscentrum   ‘Jonge   Ouders’.   In   de   toekomst   kan   er   onderzoek   worden   gedaan   naar   de   N=1   methode   netwerkanalyse.   o Het   actief   gaan   inzetten   van   de   VIP-­‐kaart   uit   de   FIOM   map.   Dit   is   een   duidelijke   en   overzichtelijke  manier  om  het  netwerk  en  de  soort  ondersteuning  in  kaart  te  brengen.       Netwerkanalyse  in  de  praktijk   Het   OJO   kan   een   vorm   van   netwerkanalyse   opnemen   in   haar   werkwijze.   De   aanbeveling   van   de   onderzoeker   is   om   de   VIP-­‐kaart   actief   te   gaan   inzetten   bij   bijvoorbeeld   de   intakegesprekken.   De   VIP-­‐kaart  is  reeds  bekent  bij  het  OJO  en  is  hierom  een  makkelijke  eerste  stap.  Laat  de  medewerkers   samen  met  de  jonge  ouder  de  VIP-­‐kaart  invullen.  Hiermee  krijgt  het  OJO  een  duidelijk  beeld  van  het   netwerk   van   de   jonge   ouder   op   dat   moment.   Aan   de   VIP-­‐kaart   zitten   geen   acties   gebonden   om   vervolgens   stappen   te   gaan   ondernemen   om   het   netwerk   te   versterken   of   te   vergroten.   Dit   kan   eventueel  wel  gedaan  worden  mits  de  jonge  ouder  dit  prettig  vindt  of  de  medewerker  van  het  OJO   dit   nodig   acht.   Wat   ook   een   mogelijkheid   is,   is   de   acht   leefgebieden   toevoegen   aan   de   VIP-­‐kaart   en   deze  dus  meer  aanpassen  aan  de  werkwijze  van  het  OJO.  Nu  wordt  alleen  de  praktische  steun  en  de   emotionele  steun  benoemd  in  de  VIP-­‐kaart.  Door  deze  categorieën  specifieker  te  maken  wordt  het   beeld  van  het  netwerk  misschien  duidelijker.      Een   goede   methode   voor   het   OJO   zou   zijn   de   N=1   methode   netwerkanalyse.   De   N=1   is   een   wetenschappelijke   methode   die   per   individu   het   netwerk   in   kaart   brengt   vanuit   verschillende   oogpunten.  Bij  de  N=1  worden  vervolgmetingen  uitgevoerd  waardoor  de  effecten  zichtbaar  worden.   De   N=1   is   dus   tevens   een   effectmeting.   Doordat   de   N=1   gebruik   maakt   van   gevalideerde   Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

20  

 

vragenlijsten   betreft   deze   methode   verder   en   diepgaander   onderzoek   nodig   voor   het  toegepast  kan  worden  binnen  de  praktijk.  De  onderzoeker  heeft  er  in  dit  geval  voor  gekozen  om   zich   te   verdiepen   in   meerdere   vormen   van   netwerkanalyse.   De   onderzoeker   geeft   in   dit   geval   als   aanbeveling   om   in   de   toekomst   de   N=1   methode   uit   te   werken   voor   het   OJO   om   het   op   de   juiste   wijze  in  te  kunnen  zetten.      

     

         

                                            Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

21  

 

Bronnenlijst   De  bronnenlijst  bevat  de  bronnen  die  zijn  geraadpleegd  voor  dit  onderzoeksrapport.  De  lijst  bestaat  uit   boeken,  websites,  onderzoeken,  werkstukken  en  artikelen.   Bolt,   A.,   Het   gezin   Centraal   “Handboek   voor   ambulante   hulpverleners”.   (2010)   Uitgeverij   SWP   Amsterdam.   Keinemans,   S.,   Eervol   jong   Moederschap   “Een   studie   naar   de   leefwereld   van   adolescente   moeders”.   (2010)  Uitgeverij  Eburon  te  Delft.   Migchelbrink,  F.,  Praktijkgericht  onderzoek  in  zorg  en  welzijn”.  (2008)  Uitgeverij  SWP  Amsterdam.     Spreen,   M.,   Bootsma,   M.,   Pomp,   L.,   Schaap,   R.,   Jong   de,J.,   Stege,   I.,   De   systhemische   N=1   “Verkenningen  in  de  praktijk”  (2014)    Uitgeverij  Stenden  Hogeschool  Leeuwarden.   Verhoeven,   N.,   Wat   is   onderzoek?   “Praktijkboek   methoden   en   technieken   voor   het   hoger   onderwijs”.   (2011)  Uitgeverij  Boom  Lemma  Den  Haag.   http://www.eigen-­‐kracht.nl;  geraadpleegd  op:  09  juni  2014       http://www.invoeringwmo.nl/content/welzijn-­‐nieuwe-­‐stijl;  geraadpleegd  op:  27  juni  2014     http://www.movisie.nl/esi/community-­‐support;  geraadpleegd  op:  09  juni  2014     http://www.movisie.nl/publicaties/niet-­‐iedereen-­‐toe-­‐aan-­‐participatiesamenleving;  geraadpleegd  op:   09  juni  2014   Auteur:  Kanne,  P.,  Berg  van  den,  J.,  Albeda,  H   Jaar  van  uitgave:  2013     http://www.nji.nl/Jong-­‐ouderschap;  geraadpleegd  op:  09  juni  2014     Auteur:  Daal,  El  Haijiri  en  Knijnenburg   Jaar  van  uitgave:  2010     http://www.ontmoetingscentrumjongeouders.nl  ;  geraadpleegd  op:  09  juni  2014       http://han.stenden.com/han/SpringerLink/link.springer.com/article/10.1007/BF03070745/fulltext.ht ml  ;  geraadpleegd  op:  09  juni  2014     Auteur:  Runs,  A   Jaar  van  uitgave:  2006     Hlebec,   V.,   Kogovsek,   T.,   Different   approaches   to   measure   ego-­‐centered   social   support   networks:   a   meta-­‐analysis”  (2012)   Pruim,  Marleen,  Contractwerkstuk  “Versterk  je  netwerk”  (2013)  Stenden  Hogeschool  Leeuwarden.   Kruijswijk,  W.,  Veer  van  der,  M.,  Brink,  C.,  Calis,  W.,  Maat  van  de,  J.W.,  Redeker,  I.,  Aan  de  slag  met   sociale   netwerken,   (maart   2014).   ©   Movisie,   kennis   en   aanpak   van   sociale   vraagstukken.   Movisie,   Vilans  en  Actiz.  (te  downloaden  op:  www.movisie.nl;  www.vilans.nl;  www.actiz.nl)     Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

22  

 

Kramer-­‐Oostra,   A.,   Jaarverslag   Ontmoetingscentrum   ‘Jonge   Ouders’   (2013)   Leeuwarden   Werd   de,   M.,   Hoe   doe   jij   dat?...Nou   gewoon!   Methodiekbeschrijving   voor   het   werken   met   jonge   moeders  (juni  2008)  FIOM.      

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

23  

 

Bijlagen   In  de  bijlagen  zijn  de  vragenlijsten  te  vinden.  En  tevens  de  uitkomsten  van  de  interviews  die  zijn   gehouden  met  de  jonge  ouders  en  de  professionals.  De  laatste  bijlage  bevat  het  adviesformulier   met  hierop  de  adviesbeoordeling  van  de  praktijkbegeleider.    

Bijlage  1:  Vragenlijst  jonge  ouders  

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

De  vragen  die  aan  de  jonge  ouders  gesteld  zijn,  zijn  bedoeld  om  een  impressie  te   geven  van   hun  sociale  netwerk.  De  vragen  zijn  gericht  op  de  acht  levensgebieden  waarin  ze  voor  hulp   en   ondersteuning   terecht   kunnen   bij   hun   netwerk.   Na   de   vragenlijst     heeft   elke   geïnterviewde   jonge   ouder   een   ecogram   gemaakt   van   haar   eigen   sociale   netwerk.   Door   middel   van   korte   lijnen   is   aangegeven   welke   personen   dicht   bij   de   jonge   ouder   staan   en   door   middel   van   lang(ere)   lijnen   is   weergegeven   welke   personen   een   minder   hechte   band   hebben  met  de  jonge  ouder.  De  volgende  vragen  zijn  aan  de  jonge  ouders  gesteld:     Bij  wie  kun  je  terecht  als  je  (plotseling)  oppas  nodig  bent?   Bij  wie  kun  je  terecht  voor  advies  over  de  opvoeding?   Bij  wie  kun  je  terecht  met  vragen  over  je  financiën?   Bij  wie  kun  je  terecht  als  je  niet  lekker  in  je  vel  zit?   Naar  wie  ga  je  toe  als  je  zin  hebt  om  gewoon  even  te  kletsen  tijdens  een  kopje  koffie/thee?   Naar  wie  ga  je  toe  als  je  advies  nodig  bent  bij  het  zoeken  van  een  (nieuwe  woning)?   Wie  schakel  je  in  als  je  bijvoorbeeld  door  ziekte  of  een  gebroken  been  niet  in  staat  bent  in  je   eentje  de  zorg  voor  je  huishouden  en  kind(eren)  te  dragen?   Bij  wie  kun  je  terecht  als  er  kleine  klusjes  moeten  worden  opgeknapt  in/om  je  huis?   Welke   persoon   is   voor   jou   de   meest   steunende   factor   in   je   leven   sinds   je   moeder   bent   geworden?     Zoals  hierboven  al  benoemd  staat  hebben  de  jonge  ouders  na  de  vragenlijst  een  ecogram   gemaakt   van   hun   situatie   volgens   henzelf.   Iedereen   die   in   hun   leven   is   en   waarmee   ze   contact   hebben,   hebben   zij   verwerkt   in   hun   persoonlijke   ecogram.   Hieronder   een   voorbeeld:    

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

24  

 

Bijlage  2:  Interviews  jonge  ouders     Interview  jonge  ouder  E.    

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

In   het   interview   zijn   geen   namen   genoemd   om   de   privacy   van   de   jonge   ouders   en   haar   netwerkleden  te  waarborgen.   Bij  wie  kun  je  terecht  als  je  (plotseling)  oppas  nodig  bent?   Bij  mijn  moeder.     Bij  wie  kun  je  terecht  voor  advies  over  de  opvoeding?   Bij  de  GGD.  Maar  ook  bij  vriendinnen  die  ook  een  kind  hebben  of  mijn  moeder.     Bij  wie  kun  je  terecht  met  vragen  over  je  financiën?   Dit  is  tot  nu  toe  nog  nooit  nodig  geweest,  maar  ik  zou  naar  mijn  moeder  gaan.     Bij  wie  kun  je  terecht  als  je  niet  lekker  in  je  vel  zit?   Bij  mijn  moeder.     Naar  wie  ga  je  toe  als  je  zin  hebt  om  gewoon  even  te  kletsen  tijdens  een  kopje  koffie/thee?   Naar  vriendinnen  die  in  de  buurt  wonen.       Naar  wie  ga  je  toe  als  je  advies  nodig  bent  bij  het  zoeken  van  een  (nieuwe  woning)?   Ik  heb  mijn  woning  gekregen  via  Jeugdhulp.  Dus  ik  heb  nooit  in  de  situatie  gezeten  dat  ik  zelf   een  woning  moest  zoeken.     Wie  schakel  je  in  als  je  bijvoorbeeld  door  ziekte  of  een  gebroken  been  niet  in  staat  bent  in  je   eentje  de  zorg  voor  je  huishouden  en  kind(eren)  te  dragen?   Mijn  moeder.     Bij  wie  kun  je  terecht  als  er  kleine  klusjes  moeten  worden  opgeknapt  in/om  je  huis?   Bij  mijn  moeder  en  de  neef  van  mijn  moeder.     Welke   persoon   is   voor   jou   de   meest   steunende   factor   in   je   leven   sinds   je   moeder   bent   geworden?   Mijn  moeder.                   Zie  hieronder:  ecogram  jonge  ouder  E.:    

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

25  

 

                      Interview  jonge  ouder  L.  

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

In   het   interview   zijn   geen   namen   genoemd   om   de   privacy   van   de   jonge   ouders   en   haar   netwerkleden  te  waarborgen.   Bij  wie  kun  je  terecht  als  je  (plotseling)  oppas  nodig  bent?   Bij  mijn  buurvrouw;  zij  is  ook  jonge  moeder  en  tevens  bekend  bij  het  OJO.     Bij  wie  kun  je  terecht  voor  advies  over  de  opvoeding?   Bij  mijn  schoonouders.     Bij  wie  kun  je  terecht  met  vragen  over  je  financiën?   Bij  mijn  bewindvoerder.     Bij  wie  kun  je  terecht  als  je  niet  lekker  in  je  vel  zit?   Bij  mijn  schoonmoeder,  mijn  buurvrouw  (jonge  moeder  K.)  en  mijn  allerbeste  vriendin.     Naar  wie  ga  je  toe  als  je  zin  hebt  om  gewoon  even  te  kletsen  tijdens  een  kopje  koffie/thee?   Naar  mijn  buurvrouw  (jonge  moeder  K)     Naar  wie  ga  je  toe  als  je  advies  nodig  bent  bij  het  zoeken  van  een  (nieuwe  woning)?   Ik  zou  zelf  contact  opnemen  met  de  woningstichting.  Maar  voor  advies  over  de  woning  zoals   kosten  en  de  staat  van  de  woning  zou  ik  mijn  schoonouders  vragen.     Wie  schakel  je  in  als  je  bijvoorbeeld  door  ziekte  of  een  gebroken  been  niet  in  staat  bent  in  je   eentje  de  zorg  voor  je  huishouden  en  kind(eren)  te  dragen?   Voor  overdag  zou  ik  mijn  beste  vriendin  vragen,  maar  in  de  avonden  is  mijn  vriend  thuis  van  zijn   werk.     Bij  wie  kun  je  terecht  als  er  kleine  klusjes  moeten  worden  opgeknapt  in/om  je  huis?   Als  het  mijn  vriend  niet  lukt  dan  vraag  ik  mijn  schoonouders  of  goede  vrienden  van  ons.       Welke   persoon   is   voor   jou   de   meest   steunende   factor   in   je   leven   sinds   je   moeder   bent   geworden?   Mijn  opa  en  oma  denk  ik.  

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

26  

 

Zie  hieronder:  ecogram  jonge  ouder  L.:                               Interview  jonge  ouder  M.  

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

In   het   interview   zijn   geen   namen   genoemd   om   de   privacy   van   de   jonge   ouders   en   haar   netwerkleden  te  waarborgen.   Bij  wie  kun  je  terecht  als  je  (plotseling)  oppas  nodig  bent?   Soms  bij  mijn  ouders,  bij  mijn  zusje,  jonge  moeder  A  of  de  buurvrouw.     Bij  wie  kun  je  terecht  voor  advies  over  de  opvoeding?   Ik  ga  veel  naar  de  pedagoog  met  mijn  dochter,  maar  ik  kan  ook  terecht  bij  mijn  ouders.     Bij  wie  kun  je  terecht  met  vragen  over  je  financiën?   Bij  mijn  vader.     Bij  wie  kun  je  terecht  als  je  niet  lekker  in  je  vel  zit?   Bij  mijn  vriend.     Naar  wie  ga  je  toe  als  je  zin  hebt  om  gewoon  even  te  kletsen  tijdens  een  kopje  koffie/thee?   Jonge  moeder  A.     Naar  wie  ga  je  toe  als  je  advies  nodig  bent  bij  het  zoeken  van  een  (nieuwe  woning)?   Ik  zou  het  zelf  wel  kunnen.  Bij  mijn  huidige  woning  hebben  mijn  ouders  bijgesprongen.  Voor  het   financiële  plaatje  zou  ik  mijn  vader  vragen.       Wie  schakel  je  in  als  je  bijvoorbeeld  door  ziekte  of  een  gebroken  been  niet  in  staat  bent  in  je   eentje  de  zorg  voor  je  huishouden  en  kind(eren)  te  dragen?   Nu   zou   ik   mijn   vriend   inschakelen.   Maar   voor   hij   er   was   ging   ik   naar   mijn   ouders   zodat   mijn   ouders  me  konden  helpen.     Bij  wie  kun  je  terecht  als  er  kleine  klusjes  moeten  worden  opgeknapt  in/om  je  huis?   Kleine  dingetjes  doe  ik  zelf  of  mijn  vriend,  maar  voor  grotere  dingen,  we  hebben  een  keer  een   verstopping  gehad,  dan  komt  er  iemand  voor  van  een  bedrijf.     Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

27  

 

  9. Welke   persoon   is   voor   jou   de   meest   steunende   factor   in   je   leven   sinds   je   moeder   bent   geworden?   Mijn  huidige  vriend.  Hij  is  er  praktisch  vanaf  het  begin  af  aan  bij  geweest.  Destijds  was  het   vriendschappelijk.     Zie  hieronder:  ecogram  jonge  ouder  M.:  toelichting:  het  pijltje  bij  “schoonouders”  houdt  in   dat  de  band  hechter  aan  het  worden  is.                             Interview  jonge  ouder  A.  

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

In   het   interview   zijn   geen   namen   genoemd   om   de   privacy   van   de   jonge   ouders   en   haar   netwerkleden  te  waarborgen.   Bij  wie  kun  je  terecht  als  je  (plotseling)  oppas  nodig  bent?   Bij  mijn  moeder.     Bij  wie  kun  je  terecht  voor  advies  over  de  opvoeding?   Bij  mijn  moeder.     Bij  wie  kun  je  terecht  met  vragen  over  je  financiën?   Bij  mijn  moeder.     Bij  wie  kun  je  terecht  als  je  niet  lekker  in  je  vel  zit?   Bij  mijn  moeder.     Naar  wie  ga  je  toe  als  je  zin  hebt  om  gewoon  even  te  kletsen  tijdens  een  kopje  koffie/thee?   Naar  vriendinnen.     Naar  wie  ga  je  toe  als  je  advies  nodig  bent  bij  het  zoeken  van  een  (nieuwe  woning)?   Mijn  huidige  woning  heb  ik  geregeld  samen  met  mijn  ouders  en  opa.       Wie  schakel  je  in  als  je  bijvoorbeeld  door  ziekte  of  een  gebroken  been  niet  in  staat  bent  in  je   eentje  de  zorg  voor  je  huishouden  en  kind(eren)  te  dragen?   Mijn  moeder.     Bij  wie  kun  je  terecht  als  er  kleine  klusjes  moeten  worden  opgeknapt  in/om  je  huis?   Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

28  

 

Dan  vraag  ik  vrienden.     9. Welke   persoon   is   voor   jou   de   meest   steunende   factor   in   je   leven   sinds   je   moeder   bent   geworden?   Mijn  eigen  moeder.   Zie  hieronder:  ecogram  jonge  ouder  A.:  

  Interview  jonge  ouder  D.  

1.

2.

3.

4.

5.

6.

In   het   interview   zijn   geen   namen   genoemd   om   de   privacy   van   de   jonge   ouders   en   haar   netwerkleden  te  waarborgen.   Bij  wie  kun  je  terecht  als  je  (plotseling)  oppas  nodig  bent?   Bij   mijn   moeder,   maar   die   kan   niet   altijd.   Toen   ik   op   school   zat   ging   mijn   dochtertje   naar   de   oppas.  Ik  vraag  ook  weleens  een  vriendin  die  zelf  ook  kinderen  heeft.       Bij  wie  kun  je  terecht  voor  advies  over  de  opvoeding?   Bij  het  OJO  en  bij  mijn  ouders.     Bij  wie  kun  je  terecht  met  vragen  over  je  financiën?   Bij  het  OJO,  mijn  ouders  of  de  instantie  zelf.     Bij  wie  kun  je  terecht  als  je  niet  lekker  in  je  vel  zit?   Bij  mijn  ouders,  een  goede  vriendin  maar  zij  woont  in  Antwerpen  en  bij  mijn  man.     Naar  wie  ga  je  toe  als  je  zin  hebt  om  gewoon  even  te  kletsen  tijdens  een  kopje  koffie/thee?   Naar  vriendinnen  of  naar  mijn  ouders.     Naar  wie  ga  je  toe  als  je  advies  nodig  bent  bij  het  zoeken  van  een  (nieuwe  woning)?   Ik   zou   mijn   ouders   vragen   voor   advies   over   de   staat   van   de   woning.   De   rest   zouden   we   zelf   doen.    

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

29  

 

7. Wie   schakel   je   in   als   je   bijvoorbeeld   door   ziekte   of   een   gebroken   been   niet   in   staat  bent  in  je  eentje  de  zorg  voor  je  huishouden  en  kind(eren)  te  dragen?   Mijn  man,  mijn  ouders,  broers  &  schoonzussen  of  vriendinnen.     8. Bij  wie  kun  je  terecht  als  er  kleine  klusjes  moeten  worden  opgeknapt  in/om  je  huis?   Bij  vrienden  van  mijn  man  of  bij  familie.     9. Welke   persoon   is   voor   jou   de   meest   steunende   factor   in   je   leven   sinds   je   moeder   bent   geworden?   Mijn  man,  mijn  moeder  en  mijn  vriendin  uit  Antwerpen  toen  ze  nog  in  Leeuwarden  woonde.       Zie  hieronder:  ecogram  jonge  ouder  D.:  

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

30  

 

Bijlage  3:  vragenlijst  professionals     De   vragen   die   aan   de   professionals   gesteld   zijn   geven   een   inzicht   in   hun   kijk   op   het   gebruik   van  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  binnen  het  OJO.  Het  laat  zien  hoe  zij  vinden  dat  het   netwerk   gebruikt   wordt   in   de   huidige   werkwijze   van   het   OJO.   Daarnaast   wordt   weergegeven  hoe  zij  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  in  zouden  zetten/  in  zetten.       1. Waarom  is  het  volgens  jou  als  professional  belangrijk  om  het  net  werk  van  de  jonge   ouders  in  kaart  te  brengen?     2. Hoe   vindt   je   dat   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   wordt   toegepast   binnen   de   huidige  werkwijze  van  het  OJO?     3. Heb  jij  als  professional  een  duidelijk  beeld  van  de  netwerken  van  de  jonge  ouders  en   waarom  wel/niet?     4. Op   welke   manier   moet   volgens   jou   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   in   kaart   worden  gebracht  en  hoe  zou  je  dit  kunnen  invoegen  in  de  werkwijze  van  het  OJO?     5. Op  welke  manier  zou  jij  als  professional  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  inzetten   om  de  eigen  kracht  van  de  jonge  ouders  te  vergroten?        

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

31  

 

Bijlage  4:  Interviews  professionals     Interview  Myrthe  van  der  Zwaag  

Functie:  projectleider  Ontmoetingscentrum  ‘Jonge  Ouders’  Heerenveen     1. Waarom  is  het  volgens  jou  als  professional  belangrijk  om  het  netwerk  van  de  jonge   ouders  in  kaart  te  brengen?   Daar   zijn   verschillende   redenen   voor.   De   eerste   is   dat   het   ons   werkwijze   is,   je   wilt   de   jonge   ouder   versterken   en   daar   heb   je   het   netwerk   bij   nodig.   Je   wilt   de   jonge   ouder   onafhankelijk   maken   van   hulpverleningsinstanties,   daar   heb   je   het   netwerk   bij   nodig.   Gezien   vanuit   de   werkwijze  Welzijn  Nieuwe  Stijl  is  het  een  logische  stap  dat  je  het  netwerk  in  kaart  brengt   en   inzet.   Vanuit   het   OJO   wordt   deze   werkwijze   ook   gehanteerd.   Je   kan   zien   waar   de   krachten  en  de  hiaten  liggen.  Het  netwerk  is  nodig  om  de  jonge  ouder  in  zijn  eigen  kracht  te   zetten.       2. Hoe   vindt   je   dat   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   wordt   toegepast   binnen   de   huidige  werkwijze  van  het  OJO?   Dat   is   divers,   vind   ik.   Dat   hangt   er   ook   van   af   hoe   de   medewerker   daarop   inzet.   Het   verschilt   per   jonge   ouder   of   je   direct   het   netwerk   kan   inventariseren.   Het   ligt   aan   de   hulpvraag  van  de  jonge  ouder  en  waar  ze  behoefte  aan  heeft.       3. Heb  jij  als  professional  een  duidelijk  beeld  van  de  netwerken  van  de  jonge  ouders  en   waarom  wel/niet?   Bij   de   jonge   ouders   die   meer   dan   een   halfjaar   bij   het   OJO   komen   heb   ik   dat   in   beeld.   Doordat  je  een  betrokken  houding  hebt,  in  gesprekken  met  de  jonge  ouders  de  leefgebieden   bespreekt,  krijg  je  dat  in  beeld.       4. Op   welke   manier   moet   volgens   jou   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   in   kaart   worden  gebracht  en  hoe  zou  je  dit  kunnen  invoegen  in  de  werkwijze  van  het  OJO?   Ik   zou   het   inbedden   in   de   personalia,   maar   de   optie   geven   dat   het   in   een   tijdsbestek   van   een   halfjaar   wordt   ingevuld.   Het   zou   niet   eens   zoveel   anders   hoeven   als   hoe   het   nu   is.   Maar  wat  in  de  gesprekken  ter  sprake  komt  verwerk  je  in  de  personalia.  Ik  denk  dat  het  een   stukje  bewustmaking  is  van  de  medewerkers  zodat  er  aan  gedacht  wordt  om  verder  door  te   vragen.       5. Op  welke  manier  zou  jij  als  professional  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  inzetten   om  de  eigen  kracht  van  de  jonge  ouders  te  vergroten?   Ik   denk   dat   de   werkwijze   Welzijn   Nieuwe   Stijl   hier   een   goed   voorbeeld   van   is.   “De   jonge   ouder  empoweren  om  zijn  eigen  netwerk  in  te  zetten”.                    

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

32  

 

Interview  Wiepkje  Jorritsma  

Functie:  medewerker  Ontmoetingscentrum  ‘Jonge  Ouders’    Leeuwarden     1. Waarom  is  het  volgens  jou  als  professional  belangrijk  om  het  net  werk  van  de  jonge   ouders  in  kaart  te  brengen?   Ik   vind   het   belangrijk   dat   de   jonge   ouders   terug   kunnen   vallen   op   hun   netwerk.   Als   ze   vragen  hebben  dat  ze  eerst  naar  hun  netwerk  gaan  voordat  ze  bijvoorbeeld  naar  het  OJO   gaan.  Ze  moeten  het  uiteindelijk  zelf  kunnen  en  zelf  om  hulp  kunnen  vragen.       2. Hoe   vindt   je   dat   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   wordt   toegepast   binnen   de   huidige  werkwijze  van  het  OJO?   Ik  vind  niet  dat  het  nu  specifiek  wordt  toegepast  binnen  de  werkwijze.  Ik  zie  het  niet  terug.     3. Heb  jij  als  professional  een  duidelijk  beeld  van  de  netwerken  van  de  jonge  ouders  en   waarom  wel/niet?   Ik   weet   wel   van   een   aantal   jonge   ouders   of   ze   nog   goed   contact   hebben   met   hun   eigen   ouders,  dat  ze  niet  veel  vrienden/familie  in  de  buurt  hebben  wonen.       4. Op   welke   manier   moet   volgens   jou   het   netwerk   van   de   jonge   ouders   in   kaart   worden  gebracht  en  hoe  zou  je  dit  kunnen  invoegen  in  de  werkwijze  van  het  OJO?   Tijdens   een   intakegesprek   vragen   of   familie/vrienden   in   de   buurt   wonen   en   of   er   goed   contact  mee  is.  Zodat  je  weet  welke  contacten  de  jonge  ouders  hebben  met  hun  netwerk.     5. Op  welke  manier  zou  jij  als  professional  het  netwerk  van  de  jonge  ouders  inzetten   om  de  eigen  kracht  van  de  jonge  ouders  te  vergroten?   Een   grote   activiteit   organiseren   waarbij   het   netwerk   van   de   jonge   ouder   welkom   is.   Op   deze  manier  kan  het  netwerk  zien  wat  het  OJO  doet  en  tegelijkertijd  heb  je  het  netwerk  in   beeld.   De   jonge   ouder   stimuleren   om   bij   hulpvragen   of   oppas   hun   netwerk   te   gebruiken.   Bijvoorbeeld  te  vragen:  “Kan  je  je  moeder  niet  vragen  om  op  te  passen?”          

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

33  

 

Bijlage  5:  Adviesformulier  praktijkbegeleider   Onderstaand  vindt  u  het  adviesformulier  van  de  praktijkbegeleider.

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

34  

 

 

Afstudeeronderzoek  Kim  van  de  Brake  

35