Joh. 15 : 1 – 10 - Ik ben de ware wijnstok
Houten, 29 aug. 2011
Z. Ldb. 75 : 10,11,12 Belijdenis van afhankelijkheid Vredegroet van God Z. PS.80 : 5, 8, 10 Gebed L. Joh. 15 : 1 – 17 Z. GK 63 (mel.voorspelen svp) T. Joh. 15: 1a Woordverkondiging Z. ZG 70 (zie bijlage) mel. Ps.84 Gebed Z. GK 179a Collecte Z. Opw. 407 ( O, Heer mijn God) Zegen van de Heer. IK BEN DE WARE WIJNSTOK 1. de wijnbouwer 2. de wijnstok 3. de ranken 4. de vrucht.
Zo’n bekend beeld is het voor ons, de wijnstok en de ranken. Kerkgebouwen dragen de naam “de Rank” en scholen ook. In christelijke kringen is het een veel gebruikt logo: een wijnstok met ranken en trossen druiven. Prachtig allemaal. En ook duidelijk, als je begrijpt wat Jezus bedoelde toen Hij zich vergeleek met een wijnstok en zijn volgelingen met ranken. Het is wel goed, denk ik, dat bekende weer eens voor het voetlicht te halen en te proberen dat glans te geven voor ons leven van vandaag en morgen. Om zelf rank te zijn en vrucht te dragen voor de wijnbouwer zelf! Het land Israël wordt in de Bijbel als bijzonder vruchtbaar getypeerd. Melk en honing worden genoemd, maar het blijkt wel dat olie en wijn daar minstens zo’n grote rol speelden. Verspreid over heel het land waren ook de wijngaarden te vinden, en vooral het milde klimaat van Judea was heel geschikt om wijnen van allerlei soort te produceren. De druivenpluk bracht altijd een feestelijke stemming met zich mee. Wijn staat symbool voor vrolijkheid: ze maakt het hart blij (Ps. 104:15). Jezus redt het feest tijdens de bruiloft in Kana, door water in wijn te veranderen. Je moet je geen uitgestrekte landerijen voorstellen. Wijngaarden waren vrij klein in die tijd, op het stukje grond van kleine boeren. Op zo’n stuk land, soms tegen een helling, als het op de goede kant van de heuvel was tenminste, plantte men wijnstokken. Het zijn houtige klimplanten, die zich vlak
boven de grond al vertakken en enorm snel groeien. De ranken kruipen over de bodem of klimmen omhoog, overal willen ze naar toe. Er zijn zowel vruchtbare als onvruchtbare ranken. De wijnboer komt erbij en snijdt de onvruchtbare en dode ranken weg. De groei van de vruchtbare uitlopers mag niet belemmerd worden! Krenten deed hij ook: uit de groeiende druiventrossen plukt hij de kleine, harde en ongezonde druiven weg, zodat de goede druiven ruim baan krijgen en voor een grotere oogst kunnen zorgen. Bij de oogst worden de druiven geplukt en tot wijn verwerkt. Druiven werden geperst in de persbakken. Het vocht werd opgevangen, tot gisten gebracht en later was de wijn klaar. Een heel proces! Een wijnstok vraagt veel aandacht. Zonder koestering van de wijnbouwer verliest hij snel zijn waarde. In de oudtestamentische geschriften wordt het volk Israel gezien als een wijnstok die door God wordt gezien en verzorgd. De wijngaard, de wijnstok was het beeld voor Gods uitverkoren volk. Psalm 80 is daar een van de duidelijkste voorbeelden van: “God groef zijn wijnstok uit in Egypte en plantte die in Kanaän. Daar schoot hij wortel en vulde het land. Naar alle kanten. Het hele machtsgebied van David en Salomo was ermee gevuld. Maar… er klinkt een klacht: waarom is de omheining weggehaald, zodat mens en dier hem leegeet en de wortels ondergraaft? Wijnbouwer, keer terug en neem de zorg weer op je”! De geschiedenis van God en zijn volk laat zien dat het lang niet altijd goed was tussen beiden. We lezen ook over druiven van gramschap en van de wijnpersbakken van Gods woede… Het wordt je verteld dat de wijngaard, de wijnstokken verwilderen: een grote verwarde wilde wingerd… en van goede vruchten is geen sprake meer. In veel profetische uitspraken klinken die woorden door: de woorden van de zorg en liefde van de wijnbouwer voor zijn wijngaard, de wijnstokken, ranken en druiven… Even vaak klinkt het dat de wijngaard zelf zich niet liet verzorgen.. verwilderde, slechte vruchten voorbracht: de druiven zijn zuur… Maar het beeld dat je overhoudt tenslotte is dit beeld van ultieme vrede: iedereen zit onder zijn eigen wijnstok en vijgenboom… Onbezorgd: een hemel op aarde! Daar gaat het de wijnbouwer om. Dat is de achtergrond van de woorden van Jezus als Hij zegt: de ware wijnstok, dat ben Ik! Je zou kunnen zeggen: het echte Israel… staat hier voor je! Het volk als totaal was onvruchtbaar gebleken… maar uit de afgehouwen stronk (Jes.11:1) van de wijnstok is toch een nieuwe loot gegroeid… Hier stelt Hij zich voor. Elke keer als het OT spreekt over de wijnstok van God, ziet God in dat alles zijn Zoon, die zal komen. In Hem zal het tenslotte vrede worden: vrede en rust onder de wijnstok en de olijfbomen van God. We krijgen, Als Jezus deze uitspraak doet, geen aanknopingspunt uit de tekst, waarom Jezus juist dit beeld op dit moment gebruikt. Met zijn leerlingen is Hij onderweg naar de Hof van Gethsemane waar Hij verraden en gevangengenomen zal worden. Er is geen verwijzing naar wijn of naar bloed of wat dan ook maar. Maar voor de leerlingen is het beeld duidelijk geweest. Jezus Christus… er gaat iets wonderlijks nieuws gebeuren: de wáre wijnstok…! Ik ben de ware wijnstok en mijn Vader is de wijnbouwer. De grote wijnbouwer heeft zijn zoon Jezus Christus als hemelse stek in de aarde geplant, een buitengewone en exclusieve wijnstok die zich zal gaan vertakken in vele ranken en die vrucht zal dragen in heel de wereld! Straks rankt de welige wingerd van God over de muur van de wijngaard heen… daar gaat het immers naar toe?
De wijnbouwer heeft zijn wijngaard eigenhandig in onderhoud. Hij doet maar niet wat, maar hij weet precies het waarom en hoe van wat hij doet. Dat kon je al lezen in de geschiedenissen van God en zijn volk in vroeger dagen… maar, zegt Jezus, dat zal niet anders worden. De zorg van de wijnbouwer is ongelooflijk groot en liefdevol. Er zijn ranken waar alleen maar bladeren aan groeien. Die uitlopers worden weggeknipt. Gerooid en weggegooid om verbrand te worden. Andere uitlopers worden gesnoeid: bijgeknipt opdat ze in de goede richting zullen groeien. Trosjes druiven krent hij: de kleine en slechte haalt hij weg, opdat de anderen groeien zullen. Veel vrucht… daar gaat het om. Snoeien doet groeien! In de situatie van toen konden de leerlingen dat herkennen. Er is een rank weggeknipt: Judas is opgestaan van de Pesach viering en is weggegaan. Straks gaat hij Jezus verraden; hij hoort er niet meer bij. En Jezus heeft Petrus tot zwijgen gebracht bij de voetwassing… Door het woord van Jezus was hun ongeloof gekortwiekt en hun hoogmoed net zo goed. De grote Wijnbouwer had alle ranken aan zijn wijnstok gecontroleerd en alle belemmeringen zijn weggenomen. De overgebleven elk leerlingen kunnen zijn ranken zijn en vrucht dragen in de wereld. Nu zijn ze rein door alles wat Jezus tegen hen gezegd heeft (vs.3). En dus nu ook: blij in Mij! Je zult niet alleen meer vrucht dragen (vs.2), maar zelfs veel vruchten (vs.5). We weten hoe dat in het leven van de apostelen is gegaan… er zou nog heel vaak in hun levens worden ingegrepen.. En ook wij herkennen het in onze eigen situatie. Verbonden aan Jezus als we zijn als ranken, ervaren wij ook het snoeien van de wijnbouwer in ons leven. Je weet dat wat er ook gebeurt in je leven, God het ten goede bedoelt en zal leiden ook. Vast en zeker, want daar staat zijn belofte garant voor. Tegelijk is dat snoeigebeuren soms buitengewoon ingrijpend en pijnlijk; laat het littekens na. Vragen als ‘waarom’ klinken… en we kunnen er niet bij, met ons verstand niet en met ons geloof niet. De wijnbouwer, God snoeit ons leven. En als goede wijnbouwer neem de hemelse wijnbouwer elke rank apart onder handen. Wilde loten verwijdert Hij, vruchtbare dunt Hij uit. Opdat we meer vruchten dragen. Als dat het allemaal alleen zou zijn, zouden zowel de leerlingen toen als wij vandaag het niet trekken. Wat stel je in je eentje voor? Hoe boks je om zo te zeggen op tegen de wijnbouwer, die je leven snoeit en zo op alles ingrijpt? Zijn zorgzaamheid en liefde proeven we heel vaak niet. Maar weet je, Jezus Christus is de wijnstok. Hij is gekomen om de tegenvallende opbrengst van de oogst van God in deze wereld te doen vergeten. Hij zal veel vrucht opleveren, tot over de grenzen en muren van het oude volk heen. En Hij is het ook aan wie je als rank bent verbonden: je staat er nooit alleen voor! Blijf aan Mij, zoals Ik aan jullie, zegt Jezus tegen zijn leerlingen. En dat blijven is wederzijds ( Joh. 6:56 “ wie mijn lichaam eet en mijn bloed drinkt, blijft in Mij en Ik in Hem”). Los van de wijnstok kan geen rank groeien, laat staan vrucht dragen. Zo moeten de leerlingen van Jezus aan Hem verbonden blijven, wil er iets goeds uit hun onderlinge relatie groeien. Omgekeerd is ook de wijnstok vergroeid met de ranken. Eigenlijk is het dan de wijnstok zelf die vruchten draagt. De leerlingen, door Jezus geroepen en met Hem verbonden zijn de vruchtbare uitlopers van Gods wijnstok in de wereld. Dus: maak je niet los van Mij, blijf aan Me gehecht. Samen met Mij zijn alle dingen mogelijk; zonder Mij kun je niets doen. Kijk, daar ging het toen om, en dat is precies zo nog het geval. Verbonden blijven aan Christus betekent ook je leven halen uit Hem, letterlijk, zoals de ranken dat doen uit de wijnstok. Eten en drinken van Mij… noemt Jezus in Joh. Letterlijk maak je dat mee als je avondmaal viert: de verbonden
wordt zo zichtbaar in het eten en drinken daar… Maar dat geldt net zo goed je leven van elke dag. Jezus… leven van mijn leven. Zo mag het letterlijk zijn immers? Uit Hem haal je je troost, je kracht om te leven en het snoeimes van de Wijnbouwer te ondergaan omdat je het aankunt, verbonden als je bent met je Bron. Zo kon een Petrus dat later en een Paulus als hij schrijft vanuit de gevangenis dat zijn leven zo verbonden is aan Jezus Christus (Filipp.1) hier op aarde en niet minder straks. Ze waren in Christus tot grote dingen in staat. En zo is het alle eeuwen al gegaan en als je zelf aan de rank verbonden bent, ervaar je datzelfde: snoeien, maar ook groeien en bloeien. Ook vrucht dragen! Pijn en verdriet, maar ook diepgevoelde en ervaren blijdschap. De apostelen hebben hun werk in Jezus geweldig zien groeien. Blijf aan Mij, zegt Jezus en dat is nog steeds het woord, de opdracht die je in je leven van elke dag vergezelt. Zo sta je op, zo eindig je de dag: blijf in Jezus. Bij zijn woorden, zijn liefde en bij zijn trouw. Maar ook bij zijn waarschuwing die er in mee klinkt. Want zo niet… dan kan dat snoeimes van God over je leven komen en wordt je als een dorre rank weggegooid in beland je in Gods GFT bak. Waarom? Omdat je als onvruchtbare rank God tekort doet, omdat Hij geen eer van zijn werk heeft in jou. Tegelijk wordt duidelijk dat het allemaal maar niet gaat om een strikt persoonlijke relatie, alsof jijzelf de enige rank aan de wijnstok zou zijn. De wijnstok heeft ongelooflijk veel ranken. En je ziet in Christus dus ook de ziel, het hart van de gemeenschap in Hem en rondom Hem. Hij is om zo te zeggen het kloppend hart van het volk van God. Hij staat in ons midden, niet alleen maar als een persoonlijke vrind van ons, maar als het hart van onze gemeenschap, als die Ene die ons samenbindt en samen houdt. En zonder Hem kunnen we niets doen. Individueel niet en samen niet. Niets doen, in de zin van werkelijk leven uit de wijnstok, onze Bron en vrucht dragen. Met Jezus verbonden blijven betekent dus Hem op zijn woord geloven en zijn levenskracht doorgegeven. Zo zul je worden wat je al bent: een vruchtbare uitloper van de ware wijnstok. Daar willen we het dan tenslotte ook nog vraag over hebben, over dat vrucht dragen. Jezus geeft er zin zijn gelijkenis niet expliciet een betekenis aan. Maat nadenken over wat de vrucht, de vruchten zijn kun je niet missen. Ranken dragen vrucht, maar niet uit zichzelf. Ze zijn alleen vruchtbaar in hechte verbondenheid met de wijnstok zelf. Dan valt er veel vrucht en zelfs blijvende vrucht te verwachten In vers 16 lees je “ Jullie hebben niet Mij, maar Ik heb jullie uitgekozen en Ik heb jullie opgedragen om op weg te gaan en vrucht te dragen, blijvende vrucht”. En in dat kader van vrucht naam is niets onmogelijk! Jezus heeft zijn vrienden zelf uitgekozen en aangesteld om er op uit te gaan. Dat verwijst naar hun opdracht om het evangelie te verkondigen aan Israel en de volken. Dan moeten we onder ‘vrucht’ dus niet alleen maar heel algemeen allerlei soorten van goede werken verstaan. Het gaat hier ook niet speciaal om de vrucht van de Geest (Gal.5) zoals blijdschap en trouw, zelfbeheersing en goedheid al is dat uiteraard een prachtig gegeven uit de Schrift. Er verandert veel in je als je Christus leert kennen en als rank aan de wijnstok bent verbonden. Maar hier speciaal bedoelt Jezus als vrucht: meer mensen die Jezus leren kennen en in Hem geloven. De uitbreiding van het koninkrijk van God op deze aarde. Meer christenen. In eerste instantie ging het Hem vooral om het resultaat van het werk van de apostelen. Ze hebben het evangelie aan de man gebracht en ze hebben resultaat gezien. Er is een grote oogst aan gelovige mensen te verwachten. En dat is de blijvende vrucht: die blijft tot in het eeuwige leven. In het voetspoor van de apostelen klinkt naar ons toe diezelfde opdracht: blijf in Mij en draag vrucht, blijvende vrucht. Het is altijd weer op weg gaan om
het evangelie van God door te geven. Nieuwe leerlingen te maken. Op wat voor manier dan ook, maar zeker door zelf verbonden te blijven aan de Heer Jezus Christus zelf, samen, met elkaar. Vrucht dragen is allereerst: het evangelie doorgeven, zodat mensen tot geloof komen en tot eer van God gaan leven. Zelfs jouw geloof en ons gemeenschappelijk geloof is een vrucht van de prediking van de apostelen. Rechtstreeks verbonden aan Christus waren zij de ranken van de ware wijnstok. Nog altijd levert hun werk een grote oogst op. Daarin mogen en zullen we mederanken zijn. Want dit is de tijd voordat Hij terugkomt. Dit is de tijd dat de vruchten mogen groeien, al gaat het snoeimes soms over het leven en word je op de proef gesteld. Dit is de tijd van meer leven tot eer van God, zodat je anderen daarin mee kunt nemen. En bij de laatste oogst zal de wijnbouwer zelf met blijdschap alle vruchten verzamelen. Dan wordt de grootheid van de Heer zichtbaar, wanneer de leerlingen, wanneer wij als ranken van de wijnstok Jezus veel vrucht dragen. Blijvende vrucht. Het zal een uitbundig feest te worden, wanneer eindelijk de wijn van het koninkrijk geschonken zal worden en gedronken ter gelegenheid van de bruiloft van het Lam.
