Jezus ontmoeten is een feest! Missio in Banneux | augustus 2012 | Jean Bastiaens Plaatsen als Banneux en Lourdes zijn plaatsen om te ont-moeten. Dat wil zeggen: plaatsen om het ‘moeten’ af te leggen en te leven van genade die ons wordt geschonken. Het zijn vrijplaatsen, plaatsen waar mensen het opgejaagde en kommervolle leven kunnen afleggen, op adem kunnen komen, de vrijheid kunnen proeven van een leven met God. Als het ‘moeten’ naar de achtergrond verdwijnt, komt er ruimte vrij. Ruimte voor dingen die anders in het gedrang komen. Zoals: bidden bijvoorbeeld. Hier in Banneux is het gebed even vanzelfsprekend als ademen. We herontdekken hoe goed het is om tot gebed te komen. Om in de Stilte te zijn: niet de stilte als afwezigheid van lawaai, maar de stilte als een Stilte van aanwezigheid en aandacht. We hebben het gebed in ons leven nodig, het verruimt ons leven, geeft het diepte, een grotere rust, sterkte en kracht. En heeft de Dame die aan Mariette Beco verscheen niet tot driemaal toe gevraagd om ‘veel te bidden’? We zijn hier te gast bij Maria en bij haar Zoon. Zij ontvangt ons hier met de boodschap die ze heeft meegegeven aan Mariette, dat eenvoudige meisje, afkomstig uit een arbeidersgezin hier in Banneux. Maria ontvangt ons op deze door gebed geheiligde plaats. We zijn hier welkom zoals we zijn, hier vooral met de gekwetste kanten van ons: onze kwalen en ziekten, onze vragen en angsten, onze zorgen. Alles mag er zijn, want hier zijn we aan de bron (letterlijk) die een teken van genezing wil zijn voor al wie onder dit alles gebukt gaat. De Dame zegt: ‘Deze bron is voorbehouden voor de zieken, uit welk volk ze ook afkomstig zijn!’ Hier is het dus van geen belang welke huidskleur we hebben, welke voorgeschiedenis, welke overtuigingen we meedragen. Dat verdwijnt naar de achtergrond. Op de voorgrond komt de mens in ons zoals die door God gekend is. Want alleen God kent ons zoals niemand anders ons kent en zoals ook wijzelf ons niet kennen. Door hem worden wij bemind, met die liefde die ruimte geeft, groeikansen, met die liefde die vergeving schenkt, die kwetsuren en wonden geneest. Wij staan hier voor God. Dat is het geheim van ons leven, het diepteperspectief. We zijn te gast bij Maria die zich heeft laten kennen aan Mariette Beco als de Maagd der Armen. Als maagd is Maria de zuivere en nederige van hart, en op haar is van toepassing wat Jezus heeft gezegd: ‘Zalig de zuiveren van hart, want zij zullen God zien.’ En ook: ‘Zalig wie nederig is van hart, want aan hen behoort het Koninkrijk van de Hemel.’ Maar het is ook als maagd dat Maria openstaat voor al wie behoeftig en arm is: ‘Zalig de barmhartigen!’ Maria heeft zich laten kennen aan Mariette Beco toen zij een kind was van tien jaar, een kind met weinig achtergrond en ontwikkeling. Wij mogen te gast zijn bij Maria als mensen die onvolmaakt zijn.
Elke ontmoeting begint bij de aanvaarding van de ander. Hebt u dat ook, dat u de ander – uw partner, uw broer of zus, uw zoon of dochter, uw vriend of vriendin – zo graag wilt veranderen? Voor het gemak vergeten we dat er ook bij onszelf nog veel ten goede veranderd zou kunnen worden. Maar wie een ander echt wil ontmoeten, begint met die ander te aanvaarden waar hij of zij staat. Gastvrijheid is dan: de ander afhalen waar hij/zij staat. Oké, er valt nog van alles aan jou op te
door Jean Bastiaens
1
merken – maar hier mag je zijn wie je bent: onwillig, overbezorgd, overijverig, ongeduldig, inhalig en noem maar op. Wij zijn namelijk geen engelen, wij zijn mensen van vlees en bloed. Mensen die falen, die allerlei gebreken en tekorten hebben. Dat hoort bij ons, bij onze bestaanssituatie. Ik heb eens, lang geleden, een vrouw het volgende over haar man horen zeggen, en het maakte zo’n diepe indruk op mij, dat ik het nooit meer vergeten heb: “Vroeger, zei ze, was ik verliefd op het ideaalbeeld dat ik had van mijn man. Maar nu, na zoveel jaren van samenleven, ben ik ook gaan houden van zijn gebreken.” Hoe kan dat nu, houden van iemands gebreken? Ja, het kan, als je werkelijk weet door te dringen tot de complexe persoonlijkheid die een mens vaak is. Complex, want zo dikwijls tegenstrijdig. We zeggen dingen en we verlangen naar zaken die soms volledig met elkaar in strijd zijn. En dan toch houden van die ander die zo is. En natuurlijk ook: leren houden van mezelf, met al mijn onmacht en tegenstrijdigheid. In Banneux kunnen we dat leren: elkaar aanvaarden. We hebben toch ook het getuigenis van Mariette Beco aanvaard? Een meisje van nota bene tien jaar? Hoe kan een woord van vrede en diepgang en kennis worden doorgegeven door een meisje van tien jaar? Maar Maria heeft zich juist aan haar doen leren kennen. Het vraagt nederigheid om dit getuigenis van Mariette te aanvaarden en als waardevol aan te nemen. Het sluit de vragen die je erbij hebt niet uit. Maar een houding van nederigheid geeft ruimte aan de ander, die immers anders is dan ik ben (‘Bemin uw naaste als uzelf’ betekent niet ‘bemin uw naaste die is als uzelf’!). De volgende stap in een ontmoeting – na de aanvaarding – is de bevestiging. Bevestiging is een vorm van actieve aandacht voor de ander. En alles wat je aandacht geeft, groeit – dat is een wetmatigheid. Dus nog eens: Alles wat je aandacht geeft, groeit. Maria bevestigt het kleine meisje Beco door haar serieus te nemen (zo jong als ze is) en haar waardevol te achten om een boodschap door te geven. Maria bevestigt het meisje door, tijdens de zesde verschijning, te zeggen: ‘Geloof in mij, ik zal in u geloven!’ Die bevestiging is heel belangrijk. Laten we hierover maar eerlijk zijn: elkaar bevestigen doen we veel te weinig. We hebben kritiek te over op de ander. Maar het bevestigen van de ander valt ons dikwijls moeilijk. Het is die traagheid in ons, die zwaartekracht waardoor alles naar beneden wordt getrokken, die maakt dat we zwijgen als we zouden kunnen spreken. Misschien doen we het ook zo weinig, omdat we zelf te weinig bevestigd worden. Dat kan, en dat zal ook zo zijn. Maar hier schuilt een wetmatigheid die we niet mogen vergeten: aandachtige bevestiging van de ander, leidt dikwijls ook tot meer bevestiging door de ander van mijzelf. Daar is niets mis mee, want bevestiging hebben we nodig, om te groeien, om een volgende stap te zetten, om door te gaan. Kijken we eens naar Jezus: wat heeft hij niet gedaan om andere mensen te bevestigen in hun waarde? Denk aan de vrouw die al twaalf jaar aan bloedverlies leed: hoe Jezus haar opmerkt, haar voor het voetlicht haalt, haar haar levensgeschiedenis laat vertellen en haar zo geneest... (Marcus 5): “Toen Jezus weer met de boot was overgestoken, verzamelde er zich een grote menigte bij hem, en hij bleef aan het meer. 22 Een van de leiders van de synagoge, die Jaïrus heette, kwam naar hem toe, en toen hij Jezus zag viel hij aan zijn voeten neer. 23 Hij smeekte hem dringend: ‘Mijn
door Jean Bastiaens
2
dochter ligt op sterven; kom haar de handen opleggen om haar te redden en te zorgen dat ze in leven blijft.’ 24 Hij ging met hem mee. Een grote menigte volgde hem en verdrong zich om hem heen. 25 Onder hen was ook een vrouw die al twaalf jaar aan bloedverlies leed. 26 Ze had veel ellende doorgemaakt door de behandeling van allerlei artsen, aan wie ze haar hele vermogen had uitgegeven zonder dat ze ergens baat bij had gehad; integendeel, ze was alleen maar achteruitgegaan. 27 Ze had gehoord over Jezus, en ze begaf zich tussen de menigte en raakte zijn bovenkleed van achteren aan, 28 want ze dacht: Als ik alleen zijn kleren maar kan aanraken, zal ik al gered worden. 29 En meteen hield het bloed op te vloeien en merkte ze aan haar lichaam dat ze voorgoed van de kwaal genezen was. 30 Op hetzelfde ogenblik werd Jezus zich ervan bewust dat er kracht uit hem was weggestroomd. Midden in de menigte draaide hij zich om en vroeg: ‘Wie heeft mijn kleren aangeraakt?’ 31 Zijn leerlingen zeiden tegen hem: ‘U ziet dat de menigte zich om u verdringt en dan vraagt u: “Wie heeft mij aangeraakt?”’ 32 Maar hij keek om zich heen om te zien wie het gedaan had. 33 De vrouw, die bang was geworden en stond te trillen omdat ze wist wat er met haar was gebeurd, kwam naar hem toe en viel voor hem neer en vertelde hem de hele waarheid. 34 Toen zei hij tegen haar: ‘Uw geloof heeft u gered; ga in vrede en wees genezen van uw kwaal.’” (commentaar bij het evangelieverhaal) Bevestiging: Denken we aan de manier waarop Jezus mensen in het evangelie roept... Hoe hij arme en ongeletterde vissers tot zijn belangrijkste leerlingen maakt. Jezus weet de mensen te raken, niet zo maar ergens in een oppervlakkige emotie, maar in hun kern. Hij bevestigt hen en schenkt zo leven. De aanvaarding en de bevestiging volstaan echter niet. In een ontmoeting gebeurt er ook nog iets anders: mensen kunnen door een echte ontmoeting veranderen, omgevormd worden. We weten het allemaal van onszelf: wij mensen veranderen niet gemakkelijk. Want veranderen is ook altijd loslaten, afsterven aan iets, en dat doen we niet graag. We nestelen ons graag in onze gewone manier van doen, we zoeken een veilige en comfortabele positie. Denken we nog eens aan het verhaal van de vrouw die aan bloedverlies leed: ze is bang om haar verhaal bekend te maken, en zich zo kwetsbaar te maken. Niemand is graag kwetsbaar. Maar Jezus daagt haar uit een stap te zetten die ze uit zichzelf nooit gezet zou hebben: treed uit de anonimiteit, maak je bekend, vertel je verhaal. En juist dat vertellen van haar verhaal - 'de hele waarheid' - zal bijdragen tot haar genezing! Die verandering is een gevolg van de ontmoeting met Jezus. Maar elke verandering is ook een geboorteproces, en dat gaat nooit vanzelf, het vraagt iets van ons. Jezus stelt aan ons de vraag: mag ik binnenkomen in je leven, mag ik je ontmoeten, mag ik je bevestigen, maar mag ik je ook helpen om te veranderen, om een ander mens te worden? Waar gebeurt dat, zo'n verandering? Hoe gebeurt dat? Het kan op allerlei manieren gebeuren. Heel vaak komt er een verandering op gang door de ontmoeting met een ander mens die iets voorleeft of ons iets te zeggen heeft. Denkt u eens aan frère Roger van Taize, die daar tot voor enkele jaren de overste van de gemeenschap was. Duizenden jongeren werden door deze kleine, vriendelijke man aangesproken. Zijn mensnabijheid, zijn uitstraling, zijn woorden en daden: het sprak mensen aan, hij bewoog hun hart en bracht daar iets op gang. Authentieke mensen die zichzelf aanvaard hebben in Christus, zijn ook in onze tijd heel belangrijk. Ieder van ons kan zo'n mens zijn!
door Jean Bastiaens
3
Maar het kan ook een boek zijn dat we lezen en dat plotseling een nieuwe wending aan ons even geeft. Toen ik 17 jaar was, las ik een boek van Heinz Zahrnt, God kan niet sterven, en dat boek heeft mede mijn keuze bepaald om theologie te gaan studeren. Er zijn mensen die voor het eerst de Bijbel onder ogen krijgen, en die bij het lezen van het evangelie plotseling heel diep geraakt worden. Ook een reis kan ons leven veranderen. Ik heb dat ook zelf mogen ervaren. Als theologiestudent mocht ik gedurende een half jaar werken aan een veldonderzoek in Indonesië ... De ontmoeting met een andere cultuur is heel belangrijk, zeker voor jonge mensen. We mogen ons niet zelfgenoegzaam opsluiten in onze eigen leefwereld, ook niet in onze christelijke leefwereld. Uiteraard moeten we het hier dan ook hebben over gebed en liturgie, want juist deze twee zijn krachtige instrumenten van verandering. Juist hier in Banneux is het de geschikte plaats om te spreken over de kracht van het gebed. De Dame zei tot driemaal toe heel nadrukkelijk tegen Mariette Beco: 'Bid veel!' Ze bedoelde niet te zeggen: spreek veel gebeden uit, nee, ze bedoelde: laat het gebed de onderstroom worden van je leven. Bidden is vooreerst de Stilte toelaten in je leven. De wereld gaat aan lawaai ten onder. Hoe kun je dan Gods stem vernemen? Wij christenen hebben iets heel kostbaars te bieden aan de wereld: de verborgen kracht van een gebedsleven. Maar die verborgen kracht ontdek je niet zo maar, daar heb je een gids voor nodig. Zo’n gids kan de liturgie zijn. Maar ook een stil gebed. Of ook het samen bidden hier in Banneux, of waar dan ook. Zeggen veel mensen niet dat ze hier, op deze bedevaartplaats, gemakkelijker en spontaner tot gebed komen? Dat komt omdat dit soort plaatsen scholen van gebed zijn. We worden in het gebed binnengeleid zonder dat we er als het ware erg in hebben. Maria zei tegen Mariette: ‘Ik wil hier een kleine kapel hebben.’ Wat is een kapel anders dan een plaats van gebed, van stilte, van aanbidding? Ons gebed kan evolueren, moet evolueren. Misschien komt er een moment dat we ook leren bidden aan de hand van kleine stukjes tekst uit de Bijbel. Ik lees de gekozen tekstpassage en laat die rondgaan in mijn mond zoals wanneer ik een goede wijn proef. Bijvoorbeeld: ‘Zalig de zuiveren van hart, want zij zullen God zien’: ik herhaal het zinnetje inwendig, keer op keer, totdat het zijn smaak en zijn kracht begint af te geven. En ik merk dat het iets met me doet, al kan ik niet precies zeggen wat. Als ik zo biddend uit de Bijbel leer lezen, stel ik mij open voor de kracht van de heilige Geest die in mij werkt en die mij verandert. Natuurlijk is ook de liturgie een belangrijke plaats van ontmoeting, en dat in veel opzichten. Als we eucharistie vieren, komt de Heer ons als de levende tegemoet. Daar nodigt Hij ons bij hem aan tafel uit. Wij mogen bij Hem te gast zijn. Daar wil Hij ons omvormen, om meer en meer op Hem te gelijken en in zijn voetsporen te treden. ‘Heer ik ben niet waardig dat gij tot mij komt, maar spreek slechts een woord, en ik zal gezond worden.’ Denk aan het woord dat hij sprak tot de vrouw die al twaalf jaar aan bloedverlies leed! Maar als wij zo gastvrij ontvangen worden, moeten we ons ook goed voorbereiden. Hoe wil ik tot Hem komen? Aanvaarding, bevestiging, omvorming: de drie stappen die wezenlijk zijn voor elke ontmoeting. De aanvaarding van de ander en de aanvaarding van mezelf gaan daarbij hand in hand. En hetzelfde geldt voor de bevestiging. En we mogen ervan uitgaan dat deze twee stappen ons bevrijden van een krampachtig bestaan waarin we alleen onszelf zoeken, terwijl we zo juist onszelf verliezen. Wie zijn leven wil vinden, moet de weg gaan van de ontmoeting, en dus de weg van de aanvaarding, de
door Jean Bastiaens
4
bevestiging en de omvorming. Wat zei God tegen Abraham? ‘Trek weg uit je vertrouwde land en je veilige wereld, en ik zal je brengen naar een heel nieuw land.’ God moge ons brengen naar dat nieuwe land, het Koninkrijk van de hemel. We hebben een goede stap gezet door op de uitnodiging van Missio in te gaan en op bedevaart te komen naar Banneux. We zijn op weg, zoals Abraham. En we zijn niet alleen. Integendeel, we zijn met velen, in onze groeiende solidariteit met vele mensen, dichtbij, maar ook ver weg, zoals in Guatemala waar Missio aandacht voor vraagt. Als we onze weg in vertrouwen gaan, zal God ons zijn zegen zeker niet onthouden. Daar mogen we op hopen. En die hoop zal ons geloof versterken. Ik wil eindigen met het verhaal van een ontmoeting zoals verteld in het evangelie van Lukas: [19] 1 Jezus ging Jericho in en trok door de stad. 2 Er was daar een man die Zacheüs heette, een rijke hoofdtollenaar. 3 Hij wilde Jezus zien, om te weten te komen wat voor iemand het was, maar dat lukte hem niet vanwege de menigte, want hij was klein van stuk. 4 Daarom liep hij snel vooruit en klom in een vijgenboom om Jezus te kunnen zien wanneer hij voorbijkwam. 5 Toen Jezus daar langskwam, keek hij naar boven en zei: ‘Zacheüs, kom vlug naar beneden, want vandaag moet ik in jouw huis verblijven.’ 6 Zacheüs kwam meteen naar beneden en ontving Jezus vol vreugde bij zich thuis. 7 Allen die dit zagen, zeiden morrend tegen elkaar: ‘Hij is het huis van een zondig mens binnengegaan om onderdak te vinden voor de nacht.’ 8 Maar Zacheüs was gaan staan en zei tegen de Heer: ‘Kijk, Heer, de helft van mijn bezittingen geef ik aan de armen, en als ik iemand iets heb afgeperst vergoed ik het viervoudig.’ 9 Jezus zei tegen hem: ‘Vandaag is dit huis redding ten deel gevallen, want ook hij is een zoon van Abraham. 10 De Mensenzoon is gekomen om te zoeken en te redden wat verloren was.’ Lees dit verhaal nu nog eens door met als leessleutel de drie woorden: Aanvaarding Bevestiging Omvorming Hoe gaat Jezus te werk? Het roepingsverhaal van Zacheüs voegt nog een extra dimensie toe aan onze trits: Jezus ontmoeten is een feest! Dank voor uw aandacht. Jean Bastiaens Directeur Bijbelhuis Zevenkerken www.bijbelhuiszevenkerken.be
[email protected] Vrienden van Bijbelhuis Zevenkerken Tijdschrift voor Bijbel en Liturgie Redactie: Jean Bastiaens, Stany d’Ydewalle, Benoît Standaert osb, Leo Wuyts Vier nummers per jaar: 10 euro (start jaargang: Advent 2012)
door Jean Bastiaens
5
Inschrijven via:
[email protected]
6
door Jean Bastiaens
