Jeroen Poppe | 07-03-2012
Docent VHIC Felixarchief FARO Digitaliseren Digitaal archiveren Archipelproject
2
Kennismaking Welke organisaties digitaliseren reeds? Foto’s? Tekst? Negatieven of dia’s? Andere?
3
4
Programma
Soorten scanners Documenten voorbereiden Scanner instellen, scherm kalibreren Bestandsformaten en compressie Viewers en beeldbewerking
Objectfotografie 3D digitaliseren Digitaal archiveren 5
6
Scanners
7
Scanners Flatbed
Document per document A4 – A3 Transparante documenten mogelijk Niet gezond voor boeken Epson, HP, Canon, Kodak, Plustek 8
Scanners Boekscanner Document per document Redelijk snel A3-A2 Duur Zeutschel, Bookeye, i2S
9
Scanners Diascanner Per dia, soms meerdere tegelijk Reflecta
10
Andere scanners
11
12
Voorbereiden Nietjes en paperclips verwijderen Restauratie Scanner schoonmaken Scanner onderhouden > documentatie
13
14
Rasterafbeelding
De afbeelding bestaat uit: een raster Pixels
Resolutie Eenheid: PPI: Pixels Per Inch Soms DPI: Dots Per
Inch
16
Resolutie Lage resolutie: Ruwe afbeelding Klein bestand Hoge resolutie: Fijnere afbeelding Groot bestand
17
300 PPI Alles! Standaard
18
400 PPI Halve toon
19
1200 PPI Zeer kleine documenten vb: dia’s, negatieven, postzegels
20
21
Kleurmodus Zwart-wit (bitonaal) Grijswaarden (grayscale) Kleur (RGB)
22
Kleurmodus
23
Bitdiepte Kleurdiepte Bits/pixel Meer bits = meer informatie Meer bits = groter bestand
24
1 bit: zwart-wit (bitonaal) 0 of 1 Gedrukte tekst, geen afbeeldingen Snel Kleine bestanden > compressie Geen zwart-witfoto’s!
25
8 bit: grijswaarden Handgeschreven tekst Zwart-wit afbeeldingen Echt zwart-wit?
26
24 bit: kleur Ware kleuren Miljoenen kleuren 8 bit/kanaal RGB RGB: 3 × 8 = 24 28 × 28 × 28 = 16,7 miljoen kleuren
27
24 bit: kleur Pixel waarden Pixel waardes R: 0 G: 0 B: 0
R: 227 G: 192 B: 162
16 bit: grijswaarden High bit Niet elke scanner Transparante documenten: negatieven, film Dynamisch bereik!
29
Dynamisch bereik
Much better detail retained
48 bit: kleur 16 bit per kanaal Triljoenen kleuren Transparante documenten: negatieven, dia’s 216 × 216 × 216 = 281,5 triljoen kleuren Miljoen – Miljard – Biljoen – Biljard – Triljoen 281 500 000 000 000 000 000 kleuren
31
Bitdiepte Resolutie 75 PPI 150 PPI 300 PPI 600 PPI
1 bit 0,1 MB 0,3 MB 4,4 MB 17,5 MB
8 bit 24 bit 0,6 MB 1,6 MB 2,2 MB 6,6 MB 8,8 MB 26,2 MB 35,0 MB 104,9 MB 32
33
Kleurprofielen Uniforme interpretatie kleuren en grijswaarden ICC (Internationaal kleurenconsortium) www.color.org Toch nog interpretatieverschillen door computers en viewers
34
Kleurprofielen Ook: ICC-profiel Werkruimte (workspace) Kleurruimte (colorspace) .icc, .icm Verschillende gestandaardiseerde profielen
35
Kleurprofielen ECI RGB v2 Kleur Open standaard (voorgelegd aan ISO) Cross media www.eci.org > Downloads FARO, CEST, Digitaal Erfgoed Nederland (DEN)
36
Kleurprofielen Gray Gamma 2.2 Grijswaarden Moet bij scansoftware zitten
37
Het scherm
Wide gamut scherm Grotere kleurruimte Weergave dichter bij opname Vanaf 200 € HP, Dell NEC, Eizo, LaCie
39
Scherm kalibreren Waarom? Kleuren juist weergeven Anders voor elk kleurprofiel Gebruik een sensor op het scherm
40
Scherm kalibreren Wat? Bijstellen helderheid Bijstellen contrast Bijstellen
RGB-waarden Manueel!
41
Kleurtemperatuur 5000 K D50 Warm white ECI RGB v2 6500 K D65 Medium white Gray Gamma 2.2
42
Gamma Gamma 2.2 Gray Gamma 2.2 L* ECI RGB v2
43
Luminantie Lichtintensiteit LCD (plat scherm) 80 cd/m² Donker Maandelijks CRT (beeldbuis) 120 cd/m² Tweewekelijks
44
Scherm kalibreren Je kan altijd terug naar de fabrieksinstellingen
45
Scherm kalibratie: merken X-Rite Datacolor
46
47
Formaat en compressie Bestandsformaat
Compressie
48
Bestanden Formaat
Compressie (of niet)
Verpakking gegevens
Ordening gegevens
Naam.ext
Kleinere bestandsomvang
Extensie .jpg .tif .pdf
49
Keuze > Doel? Moederkopie
Raadpleegkopie
Hoge kwaliteit
Lagere kwaliteit
Duurzaam
Gebruiksvriendelijk
Basis raadpleegkopie
Internet Klein Webbrowser
Geen compressie
Wel compressie
50
Compressie kiezen Zwart/wit – grijswaarden, kleur Verliesloos – gegevensverlies Bestandsformaat > verschillende compressiealgorimten mogelijk
51
Zwart-wit compressie Group 3 Group 4 JBIG(1) JBIG2
52
JPEG Joint Photographic Experts Group Gegevensverlies: gradaties Goed voor foto’s Niet goed voor tekst en lijntekeningen
53
54
TIFF Tagged Information File Format Hét masterformaat (ongecomprimeerd) 1992: zeer stabiel Zeer brede ondersteuning
55
TIFF Grote bestanden Register: 500 × 65 MB = 32,5 GB http://www.projectcest.be/tiffsize.html Speciale viewer nodig Veel mogelijkheden NOOIT GEBRUIK MAKEN VAN: JPEG Multipage 56
TIFF
57
JPEG Brede ondersteuning Webbrowser Klein bestand Gebruiksvriendelijk Raadpleegkopie Geen high bit
58
De PDF-familie Portable Document Format PDF PDF/A PDF/X PDF/E PDF/UA PDF/H PDF/VT 59
PDF/A A van Archiving Langetermijnbewaring Masterformaat voor tekstdocumenten .pdf, Adobe Reader Brede ondersteuning Speciale PDF-creatiesoftware voor nodig
60
61
Viewers Letterlijk: kijker Nodig voor zware formaten (TIFF) Kunnen scanner aanspreken Bestanden beheren, bijwerken Omzetten naar andere formaten Oppassen met PDF!
62
Viewers XnView http://www.xnview.com/
Irfanview http://www.irfanview.com/
63
64
Scans bewerken Roteren
90° - 180° - 270° Enkele graden draaien Grotere bestandsomvang 65
Scans bewerken Kadreren (Croppen)
Rand afknippen Staat netter Kleinere bestandsomvang 66
Scans bewerken Inversie
Negatieven Origineel bewaren!
67
Scans bewerken Stitchen Photomerge Panorama-iets Beeldbewerkingsprogramma & opensourceprogramma’s
68
Scans bewerken Raadpleegkopie maken
• Bv: JPEG, PDF, PDF/A • PDF en PDF/A: een goed programma
gebruiken! • Adobe Acrobat, ABBYY PDF Transformer,
LuraTech PDF Compressor 69
70
OCR Optical Character Recognition Optische Teken Herkenning Voor gedrukte tekst Tekstlaag op scan: niet mogelijk bij elk formaat PDF of PDF/A Voordelen Tekst selecteren en kopiëren Full text search 71
OCR Niet te veel verschillende lettertypes Resolutie hoog genoeg: 300 PPI, minstens 200 PPI Idealiter: onderdeel van de scansoftware Los aankopen, bv: ABBYY FineReader 10 Nooit feilloos
72
73
Bestandsnamen Hoe kennen jullie bestandsnamen toe? Waarom werd gekozen voor deze manier van werken?
74
Bestandsnamen Betekenisvol Tijdrovend Interpretatieverschillen, fouten Bladeren Eindgebruikers? Kleinere projecten Geen databank
Betekenisloos Automatisch Snel Uniform Content- en systeemonafhankelijker Massabewerking Migratie Databank (invloed op bestandsnamen)
75
eDAVID Maximum 30 karakters a-z, 0-9, underscore (_) Geen spaties! JJJJMMDD
vb: 15 maart 1984 wordt 19840315.
76
Mappen Scans groeperen Vb: boek, dossier Bestandsnamen uniek per map Snellere werkwijze Verkeerde map? > Weg! Werkproces op orde
77
Digitaliseren www.projectcest.be www.den.nl www.faronet.be > e-documenten Handboek digitaliseren documenten
78
79
Objecten digitaliseren Fotografie
3D-digitaliseren
80
Fotografie Frontale foto, meerdere foto’s Close ups van betekenisvolle details Contrast tussen het voorwerp en de achtergrond Matte achtergrond Geen tegenlicht Statief Belichting van de zijkant Flits? Liever niet.
81
Histogram
82
Belichten Softbox Witte vlakken Tent Doel: schaduwen wegwerken
83
Belichten
84
Bestandsformaten JPEG TIFF RAW? > DNG http://www.adobe.com/products/photoshop/extend. displayTab2.html
85
Fotografie Cursus FARO: 13 & 27 maart 2012 CRKC Handleiding voor het opstellen van een kerkinventaris Lighting Methods for Photographing Museum Objects http://publications.gc.ca/p ub?id=375006&sl=0 86
3D digitaliseren
87
3D voor doe-het-zelvers http://homes.esat.kuleuven.be/~visit3d/webservice/v 2/index.php
Maak veel foto’s met veel overlap, 10 tot 15 Rond het object bewegen Zelfde camera met dezelfde instellingen Moeite met glanzende, effen objecten Opladen Enkele uren wachten Klaar! 88
89
Programma’s kopen http://www.socialware.be/ Microsoft Symantec SAP Probleem? FARO > Bram Wiercx
91
92
Digitaal archiveren Zeer moeilijk! Contacteer dichtstbijzijnde archiefdienst
93
Digitaal archiveren voor doe-hetzelvers 2 back ups Verschillende locaties (Dropbox, Box, Skydrive,…) Verschillende dragers (harde schijf, DVD, USB-stick,…)
Dragers vergaan Apparatuur verdwijnt
Duurzame formaten
Metadata: bestandsnamen, tekstje met uitleg, print screen
94
Informatiedragers
Vergaan Apperatuur verdwijnt Kopies maken Niet bestand tegen: Zon Warmte Vocht
Etiket met duidelijke informatie (zonder drager te beschadigen) Om de drie jaar een kopie maken
95
Archiveren Personal archiving http://www.digitalpreservation.gov/personalarchiving/ eDAVID http://www.edavid.be/ Optische dragers http://www.faronet.be/vrije-tags/digitaal-archiveren
96
97
