Januari 2015 Haaglanden & Nieuwe Waterweg Noord ONDERWIJSKAART 2014

Januari 2015 – Haaglanden & Nieuwe Waterweg Noord

ONDERWIJSKAART 2014

Samenvatting ‘Onderwijskaart 2014’ Voor u ligt de Onderwijskaart Haaglanden en Nieuwe Waterweg Noord 2014. Hierin vindt u actuele cijfers over de onderwijssituatie in het beroepsonderwijs voor zorgen welzijnsopleidingen in onze regio. Het doel van werkgeversvereniging ZorgZijn Werkt is om actuele regionale onderwijsgegevens te verstrekken aan werkgevers, onderwijs en overheid als onderlegger voor een betere inhoudelijke discussie over de aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt. Hierna volgen enkele relevante uitkomsten voor deze discussie. MBO • Na een gestegen instroom in 2011 en 2012 kennen regionale ROC’s inmiddels een dalende instroom bij relevante zorgen welzijnsopleidingen. Het laatste jaar is die daling vooral toe te delen aan een dalende instroom in de opleidingen Helpende Zorg en Welzijn, Verzorgende-IG en Mbo-Verpleegkundige. De grootste daling van de ‘welzijnsopleidingen’ Pedagogisch Werk, Sociaal-cultureel werk en Sociaal-maatschappelijke dienstverlening heeft plaatsgevonden in 2012 en 2013. Bij Maatschappelijke Zorg verschilt het beeld per niveau; een stabiel beeld op niveau 4 en een stijgende instroom op niveau 3. • De arbeidsmarkt vraagt om relatief hoger opgeleid personeel ten opzichte van vorige jaren. Deze andere vraag heeft echter nog niet geleid tot een andere instroom in het onderwijs; de verhoudingen tussen niveau 1 en 2 enerzijds en niveau 3 en 4 anderzijds blijven onveranderd binnen het onderwijs. De doorstroom van niveau 2 (Helpende Zorg en Welzijn) naar niveau 3 is beperkt en door de invoering van een ander financieringsmodel (waarbij ROC’s minder krijgen bij een langere verblijfsduur van een student) wordt de doorstroom ook vanuit deze hoek niet gestimuleerd. • Uitstroomredenen kunnen, mits goed gemeten, een indicatie geven op welke manier het rendement van de maatschappelijke investering vergroot kan worden. Uit de uitgevoerde analyses blijkt allereerst dat bij

de registratie nog stappen te zetten zijn. Verder lijken de uitkomsten erop te duiden dat vooral bij de opleidingen Maatschappelijke Zorg, MBO-Verpleegkundige en Verzorgende-IG de te hoge moeilijkheidsgraad en persoonlijke omstandigheden/gezondheid meer dan gemiddeld meespelen bij het besluit van de student om te stoppen. Een betere selectie vooraf of begeleiding tijdens met name deze opleidingen zou het rendement kunnen vergroten. HBO • Het belang van het HBO voor de sector Zorg en Welzijn is groot; meer dan een vierde van het VOV-personeel (verpleegkundig, sociaal agogisch, verzorgend personeel) heeft immers een HBO-kwalificatie. Branches met een beduidend hoger percentage medewerkers met een HBO-kwalificatie zijn de Jeugdzorg, Welzijn Maatschappelijke Dienstverlening en de Geestelijke Gezondheidszorg. • De Haagse Hogeschool kent in 2013 vooral veel studenten aan de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, Opleiding tot Verpleegkundige, Voeding en Diëtiek en Sociaal Pedagogische Hulpverlening. Opvallend is dat de ‘welzijnsopleiding’ Sociaal Pedagogische Hulpverlening toch nog groeit in aantal deelnemers en eerstejaars. Dit ondanks de verslechterde arbeidsmarktsituatie. Het beeld voor de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening is stabiel. In omliggende hogescholen is het beeld overigens eerder omgekeerd; daar gaat het relatief beter bij de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening dan Sociaal Pedagogische Hulpverlening. • Wat betreft de Opleiding tot Verpleegkundige stopt de stijging in 2014, zowel landelijk als bij de Haagse Hogeschool. Er is zelfs sprake van een daling van een kwart in het aantal eerstejaars. De exacte oorzaak is ombekend, maar zou te maken kunnen hebben door de (bijna landelijk) ingevoerde loting.

Onderwijskaart

Voorwoord: Werkgevers hebben opleiders nodig (en andersom) Waarom een werkgeversvereniging een regionale onderwijsrapportage publiceert? Goede actuele kennis is noodzakelijk om de samenwerking met het onderwijs aan te gaan. Juist onderwijs kan (mede) zorgdragen voor kwalitatief goed personeel in de toekomst; de voorwaarde voor goede dienstverlening. De vormende rol van het onderwijs ligt mij als voormalig leraar ook persoonlijk na aan het hart. Het onderwijs kan echter ook niet zonder werkgevers. Juist contacten met werkgevers maken duidelijk voor welke groepen er geen of nog wel arbeidsmarktkansen zijn. Zo is op dit moment de positie van onder andere Zorghulpen, Helpenden Zorg en Welzijn, Pedagogisch Werkers op de arbeidsmarkt lastig. Aangepaste communicatie, bepalen van de maximale instroom, het aanpassen van de opleidingen door specifieke keuzedelen en het bevorderen van doorstroom van studenten zijn enkele van de instrumenten die het onderwijs kan inzetten om de arbeidsmarktrelevantie van haar

opleidingen te vergroten. Het doet me deugd in onze regio al een aantal maatregelen terug te zien. Ook de huidige afstemming van het beperkte aantal stageplekken op vooral de lagere niveaus in de VVT is een stap in de goede richting. Kansen genoeg, toch? Wij wensen u veel leesplezier! Rick ter Stege Directeur werkgeversvereniging ZorgZijn Werkt

Onderwijskaart

Deze rapportage wordt u aangeboden door werkgeversvereniging ZorgZijn Werkt. Zorgen welzijnorganisaties uit de regio Haaglanden en Nieuwe Waterweg Noord worden door ons ondersteund in hun samenwerking om te komen tot een evenwichtige, toekomstbestendige arbeidsmarkt en een adequate personeelsvoorziening. Een goed beeld van de regionale onderwijssituatie is hiervoor volgens ons van groot belang.

Inhoudsopgave Samenvatting Voorwoord Inhoudsopgave

12. Uitstroomredenen naar opleiding 13. Positie op de arbeidsmarkt binnen zorg en welzijn 14. Vernieuwing kwalificatiedossiers; nieuwe keuzedelen

1. Onderwijs in het nieuws 2. Dataverzameling

MBO 3. MBO-deelnemers naar opleiding 4. MBO-deelnemers naar BOL/BBL en naar niveau 5. MBO-instroom naar opleiding 6. MBO-eerstejaars in 2014 7. Helpende Zorg en Welzijn: “Opleiden voor werkloosheid?” 8. Ontwikkeling MBO-gediplomeerden naar opleiding 9. Jaarresultaat MBO 10. VSV’ers als percentage van het totaal aantal deelnemers 11. Redenen ongediplomeerde uitstroom

HBO 15. Percentage HBO’ers van het VOV-personeel 16. HBO-deelnemers naar opleiding 17. Eerstejaars HBO naar opleiding 18. HBO-diploma’s naar opleiding

Onderwijskaart

1. Onderwijs in het nieuws Kwaliteit van het onderwijs of (als afgeleide) de kwaliteit van zorgverleners komt regelmatig in het nieuws. Hierna enkele recente voorbeelden: • De moeilijke aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. De SER concludeert daarover in de recent door haar georganiseerde dialoog: “Zij (toevoeging redactie: de werkgevers) achten het onderwijs niet in staat arbeidsmarktontwikkelingen bij te benen. Zij stellen voor een deel van het onderwijsbudget aan bedrijven te verstrekken zodat zij zelf personeel kunnen opleiden (2014).” De huidige Subsidieregeling praktijkleren wordt onvoldoende gevonden. Ook het onderwijs zelf geeft aan dat werkgevers onvoldoende kennis hebben van bijvoorbeeld de opleidingseisen. • De (veronderstelde) afnemende kwaliteit van zorgpersoneel als oorzaak voor incidenten binnen de langdurige zorg. Of zoals Bert Keizer het aangeeft in de Trouw: “Vroeger sparde ik met verzorgenden, nu niet meer. Collegaverpleeghuisartsen zien hetzelfde.”

Inhoud rapportage: In deze rapportage staat de regionale situatie voor het beroepsonderwijs in zorg en welzijn in de regio’s Haaglanden en Nieuwe Waterweg Noord centraal. Wij kijken in het bijzonder naar: • het aantal deelnemers, eerstejaars en gediplomeerden om de ontwikkeling te duiden en als indicatie van de afstemming tussen vraag en aanbod; • het jaarresultaat en uitstroomredenen voor het MBO. Deze geven meer inzicht in de doorstroom in en tussen de opleidingen.

Onderwijskaart

 Aansluiting onderwijs – arbeidsmarkt in zorg en welzijn is regelmatig in het nieuws  Focus in deze rapportage op eerstejaars, gediplomeerden, jaarresultaat en uitstroomredenen

2. Dataverzameling De belangrijkste databron is de open onderwijsdata vanuit de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Aanvullend is het ID-College en ROC Mondriaan, de belangrijkste ROC’s in de regio, gevraagd naar gegevens over jaarresultaten, uitstroomredenen en aantallen eerstejaars in 2014. Het aantal eerstejaars bij de Opleiding tot Verpleegkundige is ook nagevraagd aan de Haagse Hogeschool. Dit is nodig omdat het DUO pas volgend jaar cijfers publiceert over 2014. Het DUO hanteert als peildatum 1 oktober van het betreffende jaar. Arbeidsmarkt HBO Om inzicht te krijgen in de HBO-instroom worden niet alleen gegevens getoond van de Haagse Hogeschool, maar ook van scholen die meer in de randen van de regio Haaglanden Nieuwe Waterweg Noord hun opleidingen aanbieden, zoals Hogeschool Rotterdam, Hogeschool INHolland en Hogeschool Leiden. Hiervoor is gekozen omdat werknemers met een hoger

opleidingsniveau een grotere woon-werkafstand accepteren (vooral in een slechtere arbeidsmarkt) en daardoor ook relevant zijn voor deze regio. Overzicht bronnen Een overzicht van alle gebruikte bronnen staan in de literatuuropgave. Naast de netgenoemde databestanden zijn ook verscheidene bestaande rapporten en artikelen gebruikt. Selectie van MBO-opleidingen per niveau In bijlage 1 vindt u een overzicht van de geanalyseerde opleidingen per niveau. Dit niveau is ook mede bepalend voor de standaard duur van de opleiding. Zo ligt de studieduur bij de opleiding Zorghulp (niveau 1) onder het jaar, bij de opleiding Helpende Zorg en Welzijn (niveau 2) op 2 jaar en bij de opleiding Pedagisch werk 4 (niveau 4) op de vier jaar.

Onderwijskaart

Databronnen:  DUO (t/m 1 okt 2013)  Eigen uitvraag ROC Mondriaan, IDCollege en Haagse Hogeschool  Bestaande rapporten en artikelen

MBO

Onderwijskaart

3. MBO-deelnemers naar opleiding 2500 2000 1500

1000 2009 500

2010

0

2011 2012 2013

Het totaal aantal deelnemers aan het MBO-onderwijs is – na een lichte dip in 2010 – tussen 2009 en 2013 gestegen van 9.237 tot 9.736 deelnemers. De opleidingen Verzorgende, Verpleegkundige, Helpende Zorg en Welzijn en Zorghulp laten ook een stijging zien, maar vooral bij Pedagogisch Werk 3 (vanaf 2012) is een daling van het totaal aantal deelnemers zichtbaar.

Vanaf studiejaar 2007-2008 is de opleiding Sociaal Pedagogisch Werk gesplitst in Pedagogisch Werk en Maatschappelijke Zorg. De inschrijvingen Sociaal Pedagogisch Werk worden opgeteld bij de opleidingsrichting Pedagogisch werk. Door deze splitsing wordt het aantal deelnemers in bovenstaande figuur voor Maatschappelijke Zorg voor met name 2009 onderschat en voor Pedagogisch werk overschat.

Onderwijskaart

 Stijging: Verzorgende  Lichte stijging: Verpleegkundige (vanaf 2012), Helpende Zorg en Welzijn, Maatschappelijke Zorg 4, Pedagogisch Werk 4, Zorghulp  Dalend aantal deelnemers: Pedagogisch Werk 3 (vanaf 2012)

 Let op: splitsing Sociaal Pedagisch Werk in Maatschappelijk Zorg en Pedagigisch Werk vanaf 20072008

4. MBO-deelnemers zorg en welzijn naar BOL/BBL en niveau BBL BOL deeltijd BOL voltijd

2009 2010 2011 2012 2013 38% 33% 30% 30% 29% 1% 1% 1% 1% 0% 61% 66% 69% 69% 71%

De verhouding tussen de BOL en de BBL binnen zorg en welzijn is aan het verschuiven ten gunste van de BOLopleiding. Was in 2009 nog 38 procent van de deelnemers bezig met de BBL, in 2013 is dit nog 29 procent (zie ook ECBO, 2013). De overige deelnemers volgen vaak de voltijd BOL. In vergelijking met andere sectoren kent de sector zorg en welzijn nog altijd een hoog percentage deelnemers aan de BBL. Zo is het percentage BBL’ers in de regio – ongeacht opleiding – 24 procent in 2013.

2009 2010 2011 2012 2013 BBL 1 2% 1% 1% 2% 1% 2 8% 6% 8% 9% 6% 3 51% 54% 52% 50% 55% 4 39% 39% 39% 39% 38% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% BOL voltijd 1 2% 2% 2% 2% 4% 2 21% 21% 19% 19% 21% 3 36% 37% 34% 32% 31% 4 41% 40% 45% 46% 44% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% Leerweg naar niveau De BBL wordt vooral gevolgd op niveau 3 (55 procent in 2013) en de BOL op niveau 4 (44 procent in 2013). Hoewel werkgevers, zo blijkt uit de Arbeidsmarktrapportage Haaglanden, meer nadruk leggen op hoger gekwalificeerd personeel, is de verhouding tussen niveau 1 en 2 versus niveau 3 en 4 de afgelopen vijf jaar zowel bij de BBL als de BOL niet fundamenteel gewijzigd (ZorgZijn Werkt, 2014). Dit zou kunnen duiden op een grotere ‘kloof’ tussen arbeidsmarkt en onderwijs.

Onderwijskaart

 Percentage BBL’ers gedaald tot 29 procent  Nog steeds hoger percentage BBL’ers in zorg en welzijn dan onder alle sectoren  Andere arbeidsmarktvraag heeft nog niet geleid tot andere verhoudingen tussen de niveaus 1 en 2 enerzijds en de niveaus 3 en 4 anderzijds  BBL = Beroeps Begeleide Leerweg  BOL = Beroeps Opleidende Leerweg  Enkel opleidingstypen zoals getoond op de vorige pagina

5. MBO-instroom naar opleiding 1200 1000 800 600 400

2010

200

2011

0

2012 2013

De totale instroom van eerstejaars begint in 2009 met 4.634 studenten en stijgt tot 4.988 in 2011. Daarna stabiliseert het aantal in 2012 en daalt het aantal eerstejaars weer in 2013 tot 4.575 personen. Een stijgende instroom is zichtbaar bij de opleidingen Helpende Zorg en Welzijn (behalve in het laatste jaar), Maatschappelijke Zorg (bij niveau 4 behalve het laatste jaar), Mbo-Verpleegkunde en Zorghulp. Een daling in instroom is zichtbaar bij Pedagogisch Werk, Sociaal-cultureel werker en Verzorgende-IG.

Toekomstige ontwikkeling aantal deelnemers Zoals we in de volgende pagina zullen zien, zet de ingezette daling van de instroom in 2013 van de opleidingen Helpende Zorg en Welzijn en Verzorgende-IG door in 2014. Deze verdere daling heeft waarschijnlijk – bij bijvoorbeeld gelijkblijvend jaarresultaat en aantal ‘zittenblijvers’ – een dalend aantal deelnemers tot gevolg. Bij Maatschappelijke Zorg 4 zet de gesignaleerde daling in 2013 niet door.

Onderwijskaart

 Stijging instroom: MboVerpleegkundige, Maatschappelijke Zorg, Zorghulp  Dalende instroom: Sociaal- cultureel werker en vooral Pedagogisch Werk  De instroom in de opleidingen Helpende Zorg en Welzijn en Verzorgende-IG daalt in 2013 en deze daling zet door in 2014 (zie paragraaf 6)

6. MBO-eerstejaars in 2014  Voorlopige cijfers  Nieuwe instroom 2014 in zorgen welzijnopleidingen bij het ID-College en ROC Mondriaan  Daling in instroom Helpende Zorg en Welzijn en Verzorgende  Instroom in overige opleidingen – behalve de opleiding tot Apothekersassistent – daalt of blijft gelijk

ROC Mondriaan en ID-College is ook gevraagd naar de instroom in 2014. Deze data is pas medio 2015 beschikbaar via DUO. De (voorlopige) instroomcijfers staan in de naastgelegen figuur. De totale instroom is overigens gedaald van 4.574 naar 4.383. Het opvallendste is de daling van de instroom van studenten in 2014 ten opzichte van 2013 in de opleidingen: • Helpende Zorg en Welzijn (van 998 naar 770 studenten); • Verzorgende-IG (van 930 naar 835 studenten); • Mbo-Verpleegkundige (van 731 naar 671 studenten). De instroom is gestegen bij de opleidingen Maatschappelijke Zorg 3, Pedagogisch Werk 4 en Apothekersassistent. Het deel studenten dat een opleiding niveau 1 + 2 volgt ten opzichte van de gehele instroom blijkt in de afgelopen periode ongeveer gelijk gebleven, met een lichte piek overigens in 2012-2013.

•

Inclusief Assistent dienstverlening en zorg; daardoor niet te vergelijken met vorig jaar.

Onderwijskaart

7. Helpende Zorg en Welzijn: “opleiden voor werkloosheid?”  Ondanks recente daling toch nog forse instroom in de opleiding Helpende Zorg en Welzijn, zeker gezien het beperkte arbeidsmarktperspectief  Bevorderen doorstroom als belangrijk instrument

Zorgenwelzijnplein.nl, 2014

Bekijkjetoekomst.nu, 2014 Op dit moment lijkt de arbeidsmarktrelevantie van de opleiding tot Helpende Zorg & Welzijn beperkt. Stageplekken en werk zijn schaars (zie bovenstaande figuren: v.l.n.r: Bekijkjetoekomst.nu, 2014; Zorgenwelzijnplein.nl, 2014). Nu daalt de instroom in de opleiding tot Helpende Zorg en Welzijn wel, maar nog steeds is de instroom in absolute zin beduidend (zie vorige paragrafen). De vraag is dan ook of de instroom vanuit arbeidsmarktperspectief niet sterker moet dalen. In haar reactie op deze opmerking wijst het onderwijs vaak op haar maatschappelijke functie. Namelijk het bieden van

kansen voor personen met een lagere opleiding en/of het bevorderen van doorstroom. Om dit laatste te nuanceren; van alle gediplomeerde Helpende Zorg en Welzijn is in 2012 in 2013 slechts 25 procent doorgestroomd naar een andere MBO-opleiding (UWV en SBB, 2014). Mogelijk liggen bij het stimuleren van de doorstroom nog kansen, natuurlijk afhankelijk van de leerbaarheid van de studenten in kwestie. Een complicerende factor is de nieuwe manier waarop het MBO gefinancieerd wordt (MBO15, 2015). Deze nieuwe manier lijkt het ‘stapelen’ van opleidingen door studenten namelijk niet te bevorderen (Rijksoverheid, 2014).

Onderwijskaart

8. Ontwikkeling MBO-gediplomeerden naar opleiding 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0

2009 2010 2011 2012 2013

Het aantal gediplomeerden is gestegen van 2.721 in 2009 tot 2.984 in 2013. Waarbij de stijging vooral in de eerste jaren heeft plaatsgevonden. Deze stijging is vooral toe te schrijven aan de opleiding Helpende Zorg en Welzijn; deze is gestegen van 486 in 2009 tot 890 in 2013. Het aantal diploma’s zal in de toekomst waarschijnlijk verder dalen door de recent dalende instroom.

Verder opvallende uitkomsten zijn: • Een daling diploma’s MBO-Verpleegkundige en Verzorgende vanaf 2011; de veranderde instroom zorgt (bij gelijkblijvend jaarresultaat, zittenblijvers, e.d.) in de nabije toekomst allereerst voor een lichte stijging van het aantal diploma’s MBO-Verpleegkunde en een daling van Verzorgende-IG. • In de toekomst daalt het aantal gediplomeerden Pedagogisch Werk door de dalende instroom waarschijnlijk verder.

Onderwijskaart

 Daling vanaf 2011 van het aantal diploma’s bij MboVerpleegkundige en Verzorgende.  Het laatste jaar is aan de stijging van het aantal gediplomeerden Helpende Zorg & Welzijn een eind gekomen  De splitsing van de opleiding Sociaal Pedagogisch Werk in Maatschappelijke Zorg en Pedagogisch Werk leidt vooral in 2009 tot een overschatting van het aantal gediplomeerden Pedagisch Werk en een onderschatting Maatschappelijk Zorg.

9. Jaarresultaat MBO 2010-2011

2011-2012

2012-2013

2012-2013: hoog (=>75%) / midden / laag (<=50%)

Apothekersassistent

81%

81%

75%

Hoog

Doktersassistent

64%

64%

62%

Midden

Helpende Zorg & Welzijn

83%

86%

89%

Hoog

Maatschappelijke Zorg 3

28%

50%

56%

Midden


73%

73%

83%

Hoog

MBO-Verpleegkundige

45%

57%

71%

Midden

Pedagogisch Werk 3

70%

51%

58%

Midden

Pedagogisch Werk 4

87%

87%

90%

Hoog

Sociaal-cultureel werker

31%

55%

60%

Midden

Sociaal-maatschappelijk dienstverlener

74%

78%

79%

Hoog

Verzorgende-IG

44%

53%

38%

Laag

Zorghulp

88%

83%

94%

Hoog

Het jaarresultaat is één van de indicatoren die gehanteerd wordt om de kwaliteit te bepalen van de opleiding. Hoe hoger het jaarresultaat (maximaal 100 procent), hoe hoger het aantal gediplomeerden in de uitstroom. Opvallende uitkomsten: • De grote verschillen tussen de opleidingen, waarbij de laagste score gehaald wordt door de opleiding van Verzorgende-IG (met als één van de mogelijke oorzaken

dat pas laat in de opleiding aan studenten de grote verantwoordelijkheid die hoort bij de functie van Verzorgende duidelijk wordt gemaakt); • De grote verschillen tussen de jaren. Een gedeelte van de lage scores in 2010-2011 kan teruggevoerd worden op een stijgende instroom, bijvoorbeeld door het starten van een opleiding, waardoor de gediplomeerde uitstroom beperkt is.

Onderwijskaart

 Grote verschillen tussen opleidingen: van laag (Verzorgende-IG) tot hoog  Jaarresultaat = Het aantal gediplomeerden (voor de betreffende opleiding) in het jaar als percentage van hetzelfde aantal gediplomeerden plus de ongediplomeerde instellingverlaters in hetzelfde jaar  Jaarresultaat als ongewogen gemiddelde van het jaarresultaat van het ROC Mondriaan en het ID-College

10. VSV’ers als percentage van het totaal aantal deelnemers  VSV = voortijdig schoolverlaters  Jaar = 2012/2013  Enkel relevante zorgen welzijnopleidingen (zie bijlage 1)

25%

20%

15%

 316 VSV’ers in de regio  Regionale ROC’s doen het iets beter dan gemiddeld in Nederland

10%

5%

0% Niveau 1

Niveau 2

Niveau 3

ROC Mondriaan & ID-College

Een voortijdig schoolverlater (VSV’er) is een deelnemer jonger dan 22 jaar die vertrekt zonder startkwalificatie (MBO niveau 2 diploma). In bovenstaande figuur staat het aantal VSV’ers weergegeven als percentage van het totaal aantal deelnemers per niveau van ROC Mondriaan en het IDCollege van relevante zorgen welzijnopleidingen (zie bijlage 1). In absolute aantallen gaat het over 316 VSV’ers.

Niveau 4

Totaal

Uitkomsten De regionale ROC’s doen het op niveau 1 t/m 3 iets beter dan het landelijk gemiddelde; ook al is het verschil niet groot. Opvallend is dat ook op niveau 4 zo’n 5 procent van de deelnemers het ROC verlaat zonder startkwalificatie.

Onderwijskaart

11. Redenen ongediplomeerde uitstroom Reden ongediplomeerde uitstroom Onbekend (o.a. ‘Gaat opleiding bij andere ROC volgen’)

45,8%

Persoonlijke omstandigheden/gezondheid (o.a. psychosociale problemen, werk/privé balans, zwanger, fysieke klachten)

18,5%

Opleiding te moeilijk

9,0%

Ingeschreven voor specifiek opleidingsonderdeel

6,8%

Geen arbeidsovereenkomst/praktijkovereenkomst

6,1%

Geen contact meer mee te krijgen

5,3%

Gaat werken

3,3%

Motivatieproblemen

2,4%

Verhuisd/gaat verhuizen

1,9%

Advies/maatregel onderwijsinstelling

0,5%

Overig

0,3%

Opleiding te makkelijk

0,1%

De manier waarop op dit moment de uitstroomreden bijgehouden wordt, levert slechts zeer beperkt informatie op over de manier waarop de de ongediplomeerde uitstroom door ROC’s verminderd kan worden. Van bijna de helft van de uitstroom is de reden namelijk ‘Onbekend’. Ook de andere categorieën blinken niet uit in duidelijkheid. Wel is duidelijk dat voor 9 procent van de ongediplomeerde uitstroom de opleiding te hoog gegrepen is geweest. Het

daadwerkelijke percentage ligt waarschijnlijk hoger (en valt nu bijvoorbeeld onder de categorie die elders een andere opleiding gaat volgen). Andere opvallende uitkomsten: • Met 5 procent van de studenten is geen contact te krijgen; • Met (in ieder geval) 6 procent heeft de werkgever een rol gespeeld, door het ontbreken stageplek/BBL-plek.

Onderwijskaart

 Bijna de helft van de vertrekredenen zijn ‘Onbekend’; betere registratie bijvoorbeeld per aspect is wenselijk  Reden wel bekend:  Voor bijna 1/10 van alle ongediplomeerde uistroom Is de opleiding te moeilijk  Met 5 procent is geen contact meer te krijgen

 De uitstroomredenen voor 2011-2012 en 2012-2013 zijn samengenomen

12. Uitstroomredenen naar opleiding 80% Helpende Zorg & Welzijn

70%

Maatschappelijke Zorg 3 + 4

60%

Mbo-Verpleegkundige

50%

Pedagogisch Werk 3 + 4

40%

Sociaal-cultureel werker

30%

Verzorgende IG

20% 10% 0%

De vertrekredenen bij de ongediplomeerde uitstroom verschillen tussen de opleidingen (achter de opleidingen staan de meer dan gemiddeld genoemde redenen): 1. Helpenden Zorg & Welzijn: ‘Geen contact mee te krijgen’; 2. Verzorgende-IG: ‘Persoonlijke omstandigheden’, ‘Opleiding te moeilijk’, ‘Ingeschreven voor specifieke certificaten’;

3.

MBO-Verpleegkundige: ‘Persoonlijke omstandigheden’, ‘Opleiding te moeilijk’, 4. Maatschappelijke Zorg: ‘Persoonlijke omstandigheden’, ‘Opleiding te moeilijk’. Deze resultaten geven aangrijpingspunten om het lage jaarresultaat te verbeteren.

Onderwijskaart

 Moeilijk: Maatschappelijke Zorg, MBOVerpleegkunde, Verzorgende-IG  Geen contact meer mee: Helpende Zorg & Welzijn

 Opleidingen worden alleen getoond wanneer het aantal redenen groter is dan 90  Geen onderscheid is mogelijk naar niveau bij Maatschappelijke Zorg en Pedagogisch Werk  Overig redenen: Opleiding te makkelijk, Overig, Advies/maatregel onderwijsinstelling, Verhuisd/gaat verhuizen, Gaat werken.

13. Positie op de arbeidsmarkt binnen zorg en welzijn 13.1 Arbeidsmarktpositie 1 maand na diplomering Gemiddelde per jaar over 07-08 t/m 09-10, > 50 afgestudeerden % Werk > 12 uur Apothekersassistent

100%

% Uitkering 0%

13.2 Mobiliteit vanuit WW okt 2014 Haaglanden, < 27 jaar, mei t/m aug, UWV & SBB, 2014

Doktersassistent

100%

0%

Helpende Zorg & Welzijn

81%

4%

Mbo-Verpleegkundige

97%

0%

Pedagogisch Werk 3

85%

3%

Pedagogisch Werk 4

92%

0%

Verzorgende-IG

95%

0%

In de periode 2007/08 t/m 2009/10 hebben bijna alle afstudeerders direct na afstuderen een baan gevonden voor meer dan 12 uur per week vonden (zie tabel 13.1). Helaas kunnen we de effecten van de recente bezuinigingen en reorganisaties nog niet staven met cijfers over de arbeidsmarktpositie van recent afgestudeerden. Om een indruk te geven van de arbeidsmarktpositie van jonge werknemers uit zorg en welzijn is gekeken naar de

uitstroom naar werk vanuit een WW-uitkering (zie tabel 13.2). De arbeidsmarktpositie lijkt ten opzichte van vorig jaar enigszins verbeterd, in die zin dat een iets groter gedeelte vanuit WW doorstroomt naar werk. Het verschil is echter te klein om te spreken van een duidelijke verbetering. Andere redenen om ‘de WW te verlaten’ zijn bijvoorbeeld het stopzetten van de WW of het hebben van andere activiteiten zoals het volgen van een opleiding.

Onderwijskaart

 Recente cijfers moeilijk te vinden  In het (recente) verleden vond bijna iedereen 1 maand na diplomering een baan van meer dan 12 uur per week (81 t/m 100 procent)  Rond de 30 procent van de WW’ers uit zorg en welzijn, onder de 27 jaar, stroomt uit naar werk

14. Vernieuwing kwalificatiedossiers; nieuwe keuzedelen De aandacht voor zelfredzaamheid is terug te vinden op de website van ROC Mondriaan (www.rocmondriaan.nl)

Tot slot wordt aandacht besteed aan een potentieel relevante ontwikkeling voor de regionale aansluiting onderwijs arbeidsmarkt, namelijk het aanbieden van regionale keuzedelen. Een ROC, zoals het ROC Mondriaan en het ID-College, kunnen namelijk door het aanbieden van specifieke keuzedelen hun opleidingen beter afstemmen op de specifieke regionale arbeidsmarktsituatie (zie bovenstaand kader). Om dit verder vorm te geven heeft ROC Mondriaan eind 2014 verschillende sessies

Nieuw: keuzedelen Vanaf 1 augustus 2016 gelden er nieuwe kwalificatiedossiers voor zorgen welzijnopleidingen (te downloaden via: http://www.calibris.nl/downloadcentrum). Een belangrijk onderdeel van de nieuwe kwalificatiedossier zijn de keuzedelen. “Het keuzedeel is een aanvulling op een profiel uit het dossier. Hiermee kan een MBOstudent zich verbreden of verdiepen. Elke student moet keuzedelen volgen; deze beslaan 15% van de opleidingstijd”, aldus Calibris. Vanaf 2016 zijn de keuzedelen verplicht in elke MBO-opleiding. Een overzicht van de keuzedelen staat op: http://www.kwalificatiesmbo.nl/Keuzedelen.html. De procedure wordt helder beschreven op: http://www.kwalificatiesmbo.nl/files/bestanden/Herzie ning/Keuzedelen/Veel%20gestelde%20vragen%20over %20keuzedelen%20(september%202014).pdf.

georganiseerd met werkgevers om input te verzamelen over de voorkeuren van werkgevers voor bepaalde keuzedelen per opleiding. Deze voorkeur wordt – in overleg – verder uitgewerkt. Voorbeelden van genoemde opties zijn: ‘Mensen met MS/Parkinson/Huntington/ALS’ en ‘Het voeren van huishouden: kleinschalig wonen en koken’ voor de opleiding Verzorgende IG en ‘Indicatiestelling’ voor Verpleegkundige IG.

Onderwijskaart

 Ook in onze regio zijn ROC’s druk bezig met het treffen van voorbereidingen om in 2016 de nieuwe kwalificatiedossiers in te voeren  Specifieke aandacht krijgen daarbij de regionale keuzedelen en de voorkeuren van werkgevers

HBO

Onderwijskaart

15. Percentage HBO’ers van het VOV-personeel 27 Procent van het verpleegkundig, sociaal agogisch en verzorgend personeel (VOVpersoneel) in zorg en welzijn heeft een HBOkwalificatie (niveau 5, zie azwinfo.nl, 2014). Tussen de verschillende branches verschilt het percentage wel, namelijk met 51 procent in de GGZ, 85 procent in de Jeugdzorg en 10 procent in de VVT (zie figuur 15.1). Meer zicht op de regionale instroom van HBO’ers op de arbeidsmarkt is dus zeker van groot belang voor zorgen welzijnwerkgevers. Dit hoofdstuk gaat over hogescholen in en (net) buiten de regio Haaglanden/Nieuwe Waterweg Noord. De focus ligt echter op de Haagse Hogeschool. De overige hogescholen, Hogeschool Rotterdam, Hogeschool Leiden en INHolland, worden in de rapportage benoemd als ‘de omliggende hogescholen’. De keuze om ook de omliggende hogescholen mee te nemen in deze rapportage ligt in de gemiddeld grotere reisbereidheid van HBO’ers ten opzichte van MBO’ers.

 Meer dan een vierde van het VOVpersoneel (verpleegkundig, social agogisch, verzorgend) heeft een HBO-kwalificatie  Duidelijke verschillen tussen de branches (zie figuur)

Verklaring afkortingen: M = Master B = Bachelor Ad = Associate degree (zie verder: http://nl.wikipedia.org/wiki/Associate_degree)

15.1 Opleidingsniveau VOV-personeel 2013, azwinfo.nl HBO

MBO

Academische ziekenhuizen

36%

64%

Algemene en categorale ziekenhuizen

24%

76%

Gehandicaptenzorg

29%

71%

GGZ

51%

49%

Jeugdzorg

84%

16%

Kinderopvang

23%

77%

Overige zorg

48%

52%

VVT

10%

90%

WMD

60%

40%

Totaal

27%

73%

Onderwijskaart

16. HBO-deelnemers naar opleiding Het aantal deelnemers op de Haagse Hogeschool en de omliggende hogescholen is tussen 2009 en 2013 gestegen. De betreffende figuren staan op de volgende pagina’s. De Haagse Hogeschool De grootste stijgers aan de Haagse Hogeschool zijn: Sport en Bewegen, Huidtherapie, Opleiding tot Verpleegkundige, Voeding en Diëtiek, Sociaal Pedagogische Hulpverlening. Deze laatste twee opleidingen zijn in 2013 ook de opleidingen met de meeste deelnemers. Andere opleidingen met een groot aantal deelnemers zijn: Maatschappelijk Werk en Dienstverlening en Opleiding tot Verpleegkundige. De Opleiding tot Verpleegkundige laat overigens pas de laatste twee jaar een stijging zien in het aantal deelnemers. Bij de overige opleidingen met een stijgend aantal deelnemers is de stijging meer gelijkmatig verdeeld over de gehele periode.

Omliggende hogescholen Ook bij de omliggende hogescholen is een stijging van het aantal deelnemers aan de Opleiding tot Verpleegkundige te zien. De stijging van het aantal deelnemers van de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening aan de Haagse Hogeschool is echter niet terug te zien bij de omliggende hogescholen. De opleidingen Huidtherapie en Voeding en Diëtiek worden er niet aangeboden. Het stabiele beeld van de Haagse Hogeschool met betrekking tot het aantal deelnemers aan de opleidingen Culturele en Maatschappelijke Vorming, Human Resource Management en Maatschappelijk Werk en Dienstverlening is niet terug te zien bij de omliggende hogescholen. Zo stijgt daar het aantal deelnemers Maatschappelijk Werk en Dienstverlening en daalt het bij Culturele en Maatschappelijke Vorming en Human Resource Management. N.B. Dit jaar is er een daling zichtbaar in de instroom van de Opleiding tot Verpleegkundige (zie verder paragraaf 17).

Onderwijskaart

 Stijgend aantal deelnemers HBO  Grootste opleidingen aan de Haagse Hogeschool: Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, Opleiding tot Verpleegkundige, Sociaal Pedagogische Hulpverlening  Stijging van het aantal deelnemers aan de Opleiding tot Verpleegkundige zet zich waarschijnlijk niet door (zie paragraaf 17)

gedrag en maatschappij

Onderwijskaart gezondheidszorg

B Voeding en Dietetiek

B Opleiding tot Verpleegkundige

B Management in de Zorg

B Huidtherapie

B Sport en Bewegen

B Sociaal Pedagogische Hulpverlening

B Pedagogiek

B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening

B Human Resource Management

B Culturele en Maatschappelijke Vorming

16a. HBO-deelnemers naar opleiding – Haagse Hogeschool

1200

1000

800

600

400

200 2009

0 2010

2011

2012

2013



M Physician Assistant

M Advanced Nursing Practice

B Verloskunde

B Opleiding voor Logopedie

B Opleiding voor Ergotherapie


B Opleiding tot Fysiotherapeut

B Mondzorgkunde

B Medische Hulpverlening

B Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken


B Kunstzinnige Therapie

Ad Management in de Zorg

M Pedagogiek

M Jeugdzorg

B Toegepaste Psychologie

B Sport en Bewegen

B Sociaal-Juridische Dienstverlening


B Pedagogiek


B Imam/Islamitisch Geestelijk Werker


B Godsdienst-pastoraal Werk


Ad Sociaal Financiele Dienstverlening

Ad Pedagogisch Educatief Medewerker

16b. HBO-deelnemers naar opleiding – OMGEVING

3500

3000

2500

2000

1500

1000 2009

500 2010

0 2011

2012

2013

17. Eerstejaars HBO naar opleiding De opleidingen aan de Haagse Hogeschool die zich mogen verheugen op een stijgend aantal eerstejaars in de periode 2009-2013 zijn: • Sociaal Pedagogische Hulpverlening • Huidtherapie • Opleiding tot Verpleegkundige • Voeding en Diëtiek Navraag bij de Opleiding tot Verpleegkundige leert dat in 2014 de instroom is gedaald met 25 procent. Deze daling beperkt zich niet tot de Haagse Hogeschool, maar is landelijk. Er moet nog nader onderzoek worden gedaan naar de mogelijke oorzaken achter deze daling. Mogelijke oorzaken zijn de (bijna) landelijke invoering van de lotingsprocedure en/of de bezuinigingen in de zorgen welzijnsector. Met betrekking tot de invoering van de loting is het idee dat studenten zodanig graag vooraf zekerheid willen hebben omtrent hun aanname bij een opleiding dat de keuze voor de Opleiding tot Verpleegkundige minder aantrekkelijk wordt. De veranderde

arbeidsmarktsituatie binnen Zorg en Welzijn lijkt in ieder geval niet voor alle studenten aan de Haagse Hogeschool mee te spelen; getuige immers de stijging van het aantal eerstejaars bij de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening. Omliggende hogescholen De veranderde situatie op de arbeidsmarkt in Welzijn is wel zichtbaar in het dalend aantal eerstejaars in de opleidingen Pedagogiek, Sociaal Pedagogische Hulpverlening, Human Resource Management en Culturele Maatschappelijke Vorming. In 2013 is een stijging van het aantal eerstejaars aan de Opleiding tot Verpleegkundige zichtbaar. Zoals eerder aangegeven, is deze instroom in 2014 waarschijnlijk weer gedaald met een kwart. N.B. De recente stabiele instroom in de Opleiding tot Fysiotherapeut maakt een verdere stijging van het aantal diploma’s onwaarschijnlijk.

Onderwijskaart

 Stijgende instroom in de Opleiding tot Verpleegkundige in 2013; het laatste jaar is deze echter gedaald  Mogelijke oorzaken van de recente daling zijn de (bijna) landelijke invoering van loting en/of de veranderde arbeidsmarktsituatie in zorg en welzijn  Opvallend is de gestegen instroom in de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening aan de Haagse Hogeschool zeker gezien de minder positieve arbeidsmarktsituatie  De omliggende hogescholen laten wel een dalende instroom zien.






B Huidtherapie

B Sport en Bewegen


B Pedagogiek




17a. Eerstejaars HBO naar opleiding – Haagse Hogeschool

300

250

200

150

100

50 2009

0 2010

2011

2012

2013



B Verloskunde





B Mondzorgkunde

B Medische Hulpverlening






B Sport en Bewegen



B Pedagogiek








17b. Eerstejaars HBO naar opleiding - OMGEVING

900

800

700

600

500

400

300

200

100 2009

0 2010

2011

2012

2013

18. Aantal HBO-gediplomeerden naar opleiding Haagse Hogeschool Het aantal gediplomeerden per opleiding aan de Haagse Hogeschool wisselt sterk per jaar en laat mede daardoor geen duidelijk beeld zien. De relatief kleine aantallen diploma’s zijn hier waarschijnlijk (mede) debet aan. Kleine wijzigingen in het studentengedrag, bijvoorbeeld wat betreft het tempo van de studie, kunnen door het relatief lage aantal gediplomeerden grote invloed hebben op de schommelingen in het aantal diploma’s.

Omliggende hogescholen Alleen de aanmeldingen voor de opleiding tot fysiotherapeut laat de afgelopen jaren een stijgend beeld zien. Het aantal diploma’s tussen 2008-2010 bij de overige opleidingen is stabiel of daalt.

Een conclusie die wel getrokken kan worden, is dat de afgelopen jaren een stabiel aantal diploma’s is afgegeven voor de opleiding Sport en Bewegen. Verder lijkt ook het aantal afgegeven diploma’s Voeding en Diëtiek te stijgen. Deze stijging zal zich, gezien het stijgend aantal deelnemers ook in de afgelopen jaren mogelijk nog wel doorzetten.

Onderwijskaart

 Het aantal afgegeven diploma’s aan de Haagse Hogeschool wisselt sterk, waarschijnlijk mede veroorzaakt door het beperkte aantal gediplomeerden per jaar en andere factoren zoals wisselingen in studietempo e.d.  Haagse Hogeschool laat een stabiel aantal diploma’s Sport en Bewegen en een stijgend aantal diploma’s Voeding en Diëtiek zien  Omliggende hogescholen laten een stabiel of dalend aantal diploma’s zien, behalve voor de Opleiding tot Fysiotherapeut






B Huidtherapie

B Sport en Bewegen





18a. HBO-diploma’s naar opleiding – Haagse Hogeschool

180

160

140

120

100

80

60

40

20 2008

0 2009

2010

2011

2012



M Physician Assistant

M Advanced Nursing Practice

B Verloskunde





B Mondzorgkunde





M Pedagogiek

M Jeugdzorg


B Sport en Bewegen



B Pedagogiek








18b. HBO-diploma’s naar opleiding – OMGEVING

600

500

400

300

200

100 2008

2009

0 2010

2011

2012

Literatuur • • • • • • • •

• • • • • •

Bekijkjetoekomst.nl, 2014. http://www.bekijkjetoekomst.nl. ECBO, 2014. Stromen en onderstromen in vo, mbo en hbo. ECBO: ‘s Hertogenbosch. Calibris, 2014. Youchooz. http://www.youchooz.nl/opleidingen/helpende-zorg-en-welzijn/134/inhoud-opleiding/3. DUO, 2014. http://data.duo.nl/organisatie/open_onderwijsdata/databestanden/mbo_/default.asp. Freepik, 2014. Icons made by Freepik www.flaticon.com. Licentie: Creative Commons BY 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ MBO15, 2015. Bekostiting. http://www.mbo15.nl/node/328, 5 januari 2015. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2014. Subsidieregeling Praktijkleren. http://www.rvo.nl/subsidies-regelingen/subsidieregeling-praktijkleren. Rijksoverheid, 2014. Besluit tot wijziging van onder meer het Uitvoeringsbesluit WEB in verband met doelmatige leerwegen en moderniseren bekostiging beroepsonderwijs. Rijksoverheid: Den Haag. Trouw, 7 November 2014. Waterhof is geen exces, en de situatie van mevrouw Van Rijn ook niet. SER, 2014. Hoe werken we in de toekomst? In dialog met de SER over de arbeidsmarkt. SER: Den Haag. Via: www.ser.nl. UWV, SBB, 2014. Basiscijfers Jeugd. Informatie over de arbeidsmarkt, het onderwijs en leerplaatsen in de regio Haaglanden. Oktober 2014. Via: http://www.kansopwerk.nl/basiscijfers-jeugd-2014.html UWV, SBB, 2014. Basiscijfers Jeugd. Informatie over de arbeidsmarkt, het onderwijs en leerplaatsen in de regio Rijnstreek. Oktober 2014. Via: http://www.kansopwerk.nl/basiscijfers-jeugd-2014.html Werkgeversvereniging ZorgZijn Werkt, 2014. Tussen boventalligheid, flexibiliteit en behoud: een spagaat? Arbeidsmarktrapportage Haaglanden. http://arbeidsmarktinformatie.regioplus.nl/downloads/Arbeidsmarktrapportage%20ZZW%202014.pdf. Werkgeversvereniging ZorgZijn Werkt, 2014. HR-Analytics 2014. Hoofdstuk 1. Werkgeversvereniging ZorgZijn Werkt: 2014.

Onderwijskaart

Bijlage 1 Opleidingen MBO KWALIFICATIE NAAM

KWALIFICATIENIVEAU

Gehanteerde opleidingscategorie

Apothekersassistent Apothekersassistent Doktersassistent Doktersassistent Helpende Helpende Zorg & Welzijn

4 4 4 4 2 2

Apothekersassistent Apothekersassistent Doktersassistent Doktersassistent Helpende Zorg & Welzijn Helpende Zorg & Welzijn

Maatschappelijke Zorg (Medewerker gehandicaptenzorg)

4


Maatschappelijke Zorg (Medewerker maatschappelijke zorg)

3


Maatschappelijke Zorg (Medewerker volwassenenwerk)

4


Maatschappelijke Zorg 4 MBO-Verpleegkundige MBO-Verpleegkundige Pedagogisch Werk (Pedagogisch Werker jeugdzorg) Pedagogisch Werk (Pedagogisch Werker jeugdzorg)

4 4 4 4 4

Maatschappelijke Zorg 4 Mbo-Verpleegkundige Mbo-Verpleegkundige Pedagogisch Werk 4 Pedagogisch Werk 4

Pedagogisch Werk (Pedagogisch Werker kinderopvang)

3

Pedagogisch Werk 3

Pedagogisch Werk 4 Sociaal Cultureel Werker (SCW) Sociaal Dienstverlener (SD) Sociaal Pedagogisch Werker 3 (SPW 3) Sociaal Pedagogisch Werker 4 (SPW 4) Sociaal-cultureel werker Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (Sociaal-maatschappelijk dienstverlener) Verpleegkundige Verzorgende Verzorgende Verzorgende-IG Verzorgende-IG Zorghulp Zorghulp Helpende Welzijn (HW)

4 4 3 3 4 4

Pedagogisch Werk 4 Sociaal-cultureel werker Welzijn 3 Pedagogisch Werk 3 Pedagogisch Werk 4 Sociaal-cultureel werker

4

Sociaal-maatschappelijk dienstverlener

4 3 3 3 3 1 1 2

Mbo-Verpleegkundige Verzorgende Verzorgende Verzorgende Verzorgende Zorghulp Zorghulp Helpende Zorg & Welzijn

Onderwijskaart

Colofon Titel: Onderwijskaart Datum van versie: 9 januari, 2015 Auteur: Werkgeversvereniging ZorgZijn Werkt Marlies Rosenbrand Ierlandlaan 29 2713HG Zoetermeer www.zorgzijnwerkt.nl Contact: [email protected] 079-3290707

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm, CD, internet of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. © Werkgeversvereniging ZorgZijn Werkt, 2014

Onderwijskaart

Januari 2015 Haaglanden & Nieuwe Waterweg Noord ONDERWIJSKAART 2014

Recommend Documents