Jan Verroken. Egmont was serieuze staatsgreep. [Binnenland] [Portret] Kevin Absillis: als lifestyleproject is België kansloos

maart 2013 3

[Binnenland]

Kevin Absillis: als lifestyleproject is België kansloos

[Economie]

Zuhal Demir: dit sociaal overleg is versleten

[Portret]

Mark Grammens’ compromisloze hamerstukken

Jan Verroken

Egmont was ‘serieuze’ staatsgreep Afgiftekantoor 8500 Kortrijk • V.U. Pieter Bauwens M. De Smetstraat 12 9308 Hofstade • Redactieadres: Passendalestraat 1A 2600 Berchem • www.doorbraak.org

76

STE

VLAAMS NATIONAAL ZANGFEEST

[email protected] #

#

#

#

ZONDAG 3 MAART 2013 - 14 u 30 - LOTTO ARENA ANTWERPEN www.anz.be - 03/237.93.92 - www.teleticketservice.com - 070/345.345

[Redactioneel]



Fin de siècle

Je wordt er zo moe van’, zingt De Mens. Altijd weer hetzelfde en het houdt niet op. Ik ben bang dat vele anderen dat gevoel ook krijgen en dat de vermoeienis wel eens zou kunnen overgaan naar chronische onverschilligheid, en daar gaat een maatschappij aan kapot. Het gevoel is misschien nog het best te omschrijven als fin de siècle, een stemming waarbij de vermoeide geest tot uiting komt, een ondergangsstemming. ‘Het is toch allemaal voor niets.’ Zoiets. Dat gevoel besluipt me bij het volgen van de Belgische politiek. Ik vraag me meer en meer af of ‘ze’ er zelf nog in geloven. Kijk, waarom laat een regering een begroting stemmen waarvan ze weet dat ze is gebaseerd op een te positieve voorstelling van de economische situatie? Zo’n begroting is waardeloos, toch? De regering wist dat toen ze werd gestemd, maar erger nog, ze wist het ook toen die werd opgemaakt. De ministers van ‘de kern’ wisten het toen ze die begroting triomfalistisch voorstelden aan pers en publiek. ‘We voldoen aan de Europese normen, staatsschuld onder controle ...’ Goed wetende dat ze iedereen eigenlijk wat wijsmaakten. Geen nood, ze zullen het rechtzetten bij de begrotingscontrole in maart. Waarschijnlijk hetzelfde recept, dezelfde miserie, dus zonder inhoudelijke structurele maatregelen. En hoe lang schrijven we dat hier al?

Pieter Bauwens

tijdens de periode van Paars een gigantische kans hebben gemist om de financiën en structuren van dit land aan te passen. Dàt was het momentum. Het is voorbij. En Verhofstadt, die door sommigen nog altijd de hemel wordt ingeprezen als een buitengewoon staatsman, presenteert ons en onze kinderen en kleinkinderen de rekening. Hij heeft zijn kans gemist om echt een historische staatsman te zijn.

Momentum

En nu? Nu wachten we op de afloop van de zesde staatshervorming. Als je Servais Verherstraeten (CD&V) en met hem de voltallige federale regering mag geloven, zal die staatshervorming ons verlossen van alle kwalen. Niet dus. Die staatshervorming is zo ingewikkeld dat amper iemand er nog wijs uit raakt. Ze is gedoemd om te mislukken, en ook dat weten ze. Eens ze gestemd is zal alles ... bij hetzelfde blijven. Ze lost niets op: geen homogene bevoegdheidspakketten, geen pacificatie van de Vlaamse rand rond Brussel, meer confrontatiefederalisme. Er zou beter opnieuwworden onderhandeld. Van gemeenschap tot gemeenschap, zonder de federale regering erbij te betrekken. En laat het aub ook niet meer over aan de partijvoorzitters.

‘Eens de staatshervorming is gestemd ... zal alles bij hetzelfde blijven.’

Ingrijpen

Ondertussen weet iedereen dat er dringend structurele maatregelen in ons systeem nodig zijn. Neem nu justitie. In dit land slagen we er niet eens meer in de gerechtelijke procedures eenduidig te interpreteren. Waardoor een hogere rechtbank, op basis van een andere interpretatie, zomaar het werk van een lager niveau als procedurefout kan uitwissen. Het systeem zit vast en de wetgever doet onbezonnen ingrepen om de symptomen te bestrijden. Die aanpassingen maken het allemaal nog moeilijker en ingewikkelder. Resultaat: dit land kan geen rechtszekerheid meer bieden, noch voor het slachtoffer, noch voor de dader. Een mens zou voor minder moe en moedeloos worden.

Dit land loopt vast en het vermoeit me zo er te moeten blijven op kijken. Het maakt mij opstandig en kwaad. Maar ik ben bang dat ooit de moedeloosheid zal toeslaan. En dan?

2014 is nog ver. Volgens velen wordt dat het momentum voor deze generatie. Je zou het haast beginnen hopen. Maar tot die tijd kan er nog veel kwaad geschieden en kan de polarisatie van de bevolking ook nog scherper worden. Is dat wel een goed klimaat voor zo’n momentum? Ik begin te vrezen van niet. Neen ... vrolijk word ik er niet van. En fin de siècle was nochtans de titel van een blijspel. <em>

Is Di Rupo goed bezig? Niet volgens Karel de Gucht, die zei: ‘er zijn nauwelijks structurele ingrepen, en inefficiëntie wordt niet aangepakt’. Tot nader order is die man lid van de Open Vld en is een oud-beschermelinge van hem, Gwendoline Rutten, nu voorzitter. Maar het maakt wel duidelijk dat ze het weten. Ze weten dat ze de boel verprutsen. En hopelijk beseffen ze dat de Open Vld daar een loodzware verantwoordelijkheid in heeft. Later zullen geschiedschrijvers waarschijnlijk moeten besluiten dat we

maart 2013

Doorbraak

3

[Kortjes]

[Perswijs] Prof. Marc Elchardus in De Morgen, 7 februari: ‘Samenleven met verschillende culturen is nu eenmaal moeilijker dan we dachten. Dat idee van de gezellige smeltkroes is niet meer dan romantisch gezwets.’ Koen Meulenaere in De Tijd, 5 februari: ‘Quote uit zijn context halen, opblazen, en vier dagen lang iedereen er zijn gedacht laten over spuien, ziedaar de nieuwe definitie van kwaliteitskrant.’ Eric Domb, ex-voorzitter van de Waalse Unie van Ondernemingen in Grand Oral, 2 februari: ‘Ja, nationalisme is een collectieve mentale ziekte. En een aantal Vlaamse toplui zijn besmet met het Vlaams nationalisme.’

Karel Van Eetvelt (Unizo) in Het Financieele Dagblad, 28 januari: ‘De socialisten in het Franstalige deel van België blokkeren elke fundamentele hervorming van de arbeidsmarkt, de sociale zekerheid en de belastingen, waardoor het lastig is te ondernemen en de concurrentiekracht wordt uitgehold.’ Guy Vanhengel (Open Vld) in De Standaard Weekblad, 26 januari: ‘De afstand tussen de Franstalige Brusselaars en Wallonië is even groot als die tussen de Nederlandstalige Brusselaars en Vlaanderen.’

Paul Magnette (PS) in De Morgen, 2 februari: ‘Voor iedereen die een federaal land en een sociale zekerheid wil behouden, is De Wever gevaarlijk.’

Mark Grammens in Journaal, 24 januari: ‘Te weinig Vlamingen beseffen dat België de oorlog heeft verklaard aan het Vlaams-nationalisme. Dit blijkt nu ook uit de benoemingspolitiek van de regering-Di Rupo die, met behulp van de drie Vlaamse regeringspartijen, N-VA’ers weert uit alle Belgische bestuursposten.’

Paul Magnette (PS) in De Morgen, 2 februari: ‘Nationalisme gaat over egoïsme, over terugplooien op zichzelf, over het systematisch zoeken van een zondebok. Dat is de kern van de ideologie van Bart De Wever. En dat zullen we blijven bevechten omdat het ingaat tegen alles waar wij voor staan.’

Siegfried Bracke in Knack, 23 januari: ‘Wij Vlamingen willen gehoord worden. De Vlaamse strijd gaat namelijk nog altijd over democratie. En het probleem in dit land is dat de Vlaamse kiezer heeft gekozen voor A, maar bestuurd wordt door B. Dat betekent dat ons systeem gammel is: het klopt gewoon niet.’

Karel Van Eetvelt (Unizo) in Het Laatste Nieuws, 2 februari: ‘Liever haalt de PS Vlaanderen omlaag dan dat ze Wallonië optrekt.’

Laurette Onkelinkx (PS) in De Tijd, 20 januari: ‘De N-VA heeft het over confederalisme, maar wil niet dat Brussel een volwaardig gewest is. Wat wil dat zeggen? Dat Brussel een Europees district wordt? Dat er voor Brussel een cobestuur komt tussen Vlaanderen en Wallonië? Dat is onmogelijk. Onmogelijk.’

Prof. Hendrik Vuye in Trends, 31 januari: ‘De hoge staatsschuld blokkeert een verregaande regionalisering omdat je hem onmogelijk kunt splitsen. De PS beseft dat de Franstaligen er alle belang bij hebben de schuldenberg nooit af te bouwen. Het is de waarborg voor de instandhouding van de solidariteit.’ Prof. Herman Matthijs in Trends, 31 januari: ‘Franstalig België zal er in 2014 alles aan doen om een grondige staatshervorming te blokkeren. Ze weten dat de volgende kans op een grondige operatie zich pas voordoet in 2019. Ondertussen kunnen ze de voor hen voordelige situatie rekken.’

maart 2013

Kantoorhouder ‘De kantoorhouder van het Antwerpse stadhuis’, zo wordt de burgemeester van Antwerpen, Bart De Wever, genoemd. Het satirische weekblad ‘t Pallieterke grossiert in dat soort schertsende titulatuur. Maar deze eretitel vonden we terug in De Standaard. Paul Goossens – in een vorig leven nog hoofdredacteur van De Morgen – gebruikte de term in zijn wekelijkse column. Objectieve journalistiek, inderdaad. (DS, 9 feb.) PS heerst Uit een studie van ca. duizend studenten aan de lerarenopleiding, blijkt dat onze toekomstige leerkrachten weinig tot geen feitenkennis hebben. Mao of Mandela kennen ze niet, de Atlantische Oceaan kunnen ze niet aanduiden op een blinde kaart, de hoofdstad van de provincie Luxemburg heet Luxemburg en de PS regeert Vlaanderen. U fronst terecht uw wenkbrauwen. Maar de laatste bevinding – dat een kwart van de studenten meent dat de PS Vlaanderen regeert – deed Mark Grammens schamper opmerken: ‘Wat misschien op superieure intelligentie bij de ondervraagde jongeren duidt. De meeste journalisten zijn nog niet tot dat inzicht gekomen.’ (Journaal, 7 feb.) Belgacom Didier Bellens viel zwaar uit naar de politiek, tijdens de nieuwjaarsreceptie van Belgacom. Kris Peeters wierp op Twitter de vraag op of Belgacom niet beter zou worden geregionaliseerd. In het Vlaams Parlement stelde de minister-president dat het perfect mogelijk is, zelfs zonder één wet te moeten veranderen, dat de federale staat een deel van de Belgacomaandelen (53,5 %) doorschuift naar de gemeenschappen en gewesten. Op een vraag van N-VA-senator Wilfried Vandaele, antwoordde federaal minister Labille dat hier geen sprake van kan zijn. Met vooral applaus op de Franstalige banken.

80,55 % In 2010-2012 werden in België 108 pensioenuitkeringen teruggevorderd omdat ze onterecht werden toegekend. Het ging om een totaalbedrag van 785 310 en 87 dossiers of 80,55 %

Doorbraak

van het totaal aantal, hadden betrekking op Franstaligen die een pensioen hadden ontvangen, zonder dat ze er in feite recht op hadden. (Trends, 31 jan.)

4

[Kortjes] Barones de Bethune VB-senator Bart Laeremans was erg ‘gebelgd’ over de zeer partijdige nieuwjaarstoespraak van Albert II voor de ‘gestelde lichamen’ en wilde daar Di Rupo over ondervragen in de Senaat. Maar de Franstalige partijen vonden de formulering van zijn vraag ‘oneerbiedig’ en zij kregen daarbij de steun van CD&V, sp.a en van Senaatsvoorzitter de Bethune. ‘Waar een fatsoenlijke parlementsvoorzitter opkomt voor het spreekrecht van de parlementsleden, hebben we hier moeten meemaken dat de Bethune optrad als barones, die het opnam voor haar adellijke soortgenoten,’ aldus Laeremans.

Confederalisme, separatisme of onafhankelijkheid?

Brussel Twee redenen geeft Dave Sinardet, waarom Franstalige politici niet geneigd lijken het Brussels Gewest te vereenvoudigen en tot een fusie van de 19 gemeenten te komen. (1) Een aantal kopstukken heeft ‘een sterke machtsbasis’ in de gemeenten. (2) Het gewestniveau heeft een aantal ‘grendels die Vlaamse partijen blokkeringsmogelijkheden geven. Het vooruitzicht dat de N-VA in 2014 in het Brussels Gewest een dominante positie zou kunnen veroveren, motiveert niet bepaald om dat niveau te versterken. In elk geval staan bepaalde Franstalige politieke belangen in de weg van een beter en globaler bestuurd Brussel.’ (DM, 9 feb.)

Het motto van het symposium luidt De knoop doorgehakt. Voor de antwoorden op de pertinente vragen wordt een beroep gedaan op specialisten van diverse strekkingen. Professor en Doorbraak-medewerker Bart Maddens van de KU Leuven houdt een referaat over de verdere stappen naar meer Vlaamse autonomie. Daarna leidt journalist Guy Tegenbos een debat met onder anderen Dave Sinardet (professor politieke wetenschappen), Fernand Keuleneer

Als ze het hebben over confederalisme, separatisme en onafhankelijkheid bedoelen niet alle politieke families hetzelfde. Er zijn vaak hemelsbrede verschillen als het neerkomt op de concrete invulling ervan. De Vlaamse Volksbeweging organiseert op zaterdag 16 maart een symposium waar zij een antwoord wil vinden op de vele vragen die er nog bestaan rond de diverse voornoemde staatsvormen.

van de Orde van Vlaamse Balies en Jean-Pierre Rondas van de kernredactie van Doorbraak. Zij zoeken samen een antwoord op de vraag ‘Moeten we bang zijn voor Vlaamse onafhankelijkheid?’ Het laatste woord is voor Peter De Roover, politiek secretaris van de VVB. Het VVB-symposium De knoop doorgehakt vindt plaats op zaterdag 16 maart vanaf 10 uur in De Schelp van het Vlaams Parlement, Hertogsstraat 6, 1000 Brussel. Deelnemen kan door inschrijving vooraf bij de Vlaamse Volksbeweging per e-post ([email protected]) of telefonisch op nummer 03 320 06 30. VVBleden betalen €5; voor niet-leden €8, te storten op rekening BE39 4099 5639 8119 van VVB, Passendalestraat 1 A, 2600 Berchem met vermelding ‘Symposium’. Het aantal plaatsen in De Schelp is beperkt. Tijdig inschrijven is dus de boodschap.

Vanmol

Discriminatie Een nieuwe test Nederlands aan het eind van het tweede middelbaar dreigt voor discriminatie te zorgen tussen leerlingen in Wallonië en Brussel. ‘Knelpunt is de “eerste moderne taal” anders dan het Frans, die vanaf volgend jaar verplicht zal worden opgenomen in de bestaande testen’, schrijft Le Soir. In Brussel is Nederlands die eerste taal, in Wallonië kunnen scholieren kiezen tussen Nederlands, Engels en Duits. Bovendien krijgen Brusselse leerlingen al jonger lessen Nederlands. Bevoegd minister Marie-Dominique Simonet (cdH) wil niet weten van twee afzonderlijke testen voor Wallonië en Brussel. Onderwijs is immers een gemeenschapsbevoegdheid en de minister hoedt zich voor elke zweem van ‘regionalisering’.

maart 2013

Doorbraak

5

[Interview]

Jan Verroken kijkt terug op vijftig jaar taalgrens en politiek

‘Egmont is een serieuze staatsgreep geweest’

Vijftig jaar geleden werd de taalgrens vastgelegd, samen met een hele resem taalwetten. Jan Verroken was er toen bij. Ondertussen 96 volgt hij de politiek nog altijd op de voet. Pieter Bauwens

© Reporters

‘streektaal’. Zo ging het niet over Vlaanderen en Wallonië, als we spraken over de streektaal en dus automatisch over Vlaanderen en Wallonië en was er de gelijkheid en de wederkerigheid. Nu zijn ze weer bezig zoals voor de vastlegging van de taalgrens, er wordt enkel gediscussieerd over Vlaanderen en over Brussel. In de jongste staatshervorming gaan ze achteruit in plaats van vooruit: de grenzen van Brussel, de Brusselse gemeenschap, de kieswet, het afblokken van de Brusselse Vlamingen is het tegenovergestelde van wat we in de jaren 1960 wilden.’ Doorbraak: Hoe komt dat volgens u? ‘Het is vijftig jaar geleden. Onze generatie had de kwalijke toestanden nog meegemaakt en de huidige generatie niet. Er zijn geen echte conflicten meer geweest zoals wij die kenden en dat maakt een verschil. Toen ik in het parlement kwam, waren er nog veel parlementsleden, zoals van het ACW, die niet gestudeerd hadden. Die spraken alleen “Vlaams”. Als er zo iemand het woord nam, verliet zeker eenderde van de Franstaligen het halfrond. Ik heb toen gezwoJan Verroken: ‘Voor Franstaligen is territorialiteit ren dat ik er nooit een woord Frans zou spreken. vanzelfsprekend, in Wallonië.’ Als ik mijn maidenspeech hield dan was het de In het huisje in Oostduinkerke, waar Jan discussie toen ging over territorialiteit en daar gewoonte dat Vlamingen op het einde zichzelf Verroken met zijn vrouw woont, heeft hij nog gaat het vandaag nog over. vertaalden. Hun best doen om te tonen dat ze altijd zijn bureau. Als we er binnenkomen, kijkt Frans konden. Een beetje zoals de Franstaligen hij naar Reyers Laat, de uitzending met Bart De Jan Verroken: ‘De hele taalwet, is vertrokken van vandaag doen. Maar ik stopte en vertaalde meWever en Etienne Vermeersch, uitgesteld, hij het idee dat we, eens we een grens hebben, kun- zelf niet. En toen hoorde ik iemand, luid genoeg, heeft het opgenomen met zijn digicorder. Oud- nen praten over de rest. Zonder taalgrens had- zeggen “et ça à peine cinq ans après la guerre”. CVP-politicus Verroken heeft een groot respect den we een heel ander debat. De basis was ter- Van een gewone man werd het nog aanvaard voor het politiek talent van Bart De Wever, ‘er zijn ritorialiteit en wederkerigheid. Voor Franstaligen dat hij geen Frans sprak, maar van iemand die er veel die hem willen bestrijden, maar ze komen is territorialiteit vanzelfsprekend, in Wallonië. We gestudeerd had niet, dan was je een zwarte. Om nog niet tot aan zijn enkels’. Op zoek naar gelijke- moesten een regeling vinden voor de Vlamingen je een idee te geven, ik bestelde in die tijd eens nis en verschil in vijftig jaar politiek vertrekken en Franstaligen in de andere taalgebieden. Eens op de tram in Brussel “een kaartje”. De bestuurwe bij het tot stand komen van de taalgrens. De de taalgrens aanvaard, spraken we over de der antwoordde: “ein kartje bitte für meneer”.’

maart 2013

Doorbraak

6

[Interview] Dat beeld dat Vlamingen zwarten waren

aanvaard was, moesten we de grens zelf vastleggen. Bestaat er een objectieve taalgrens? De in de talentelling van 1947. Franstaligen en de Vlamingen hebben dan ie‘Ik ben controleur geweest van die talentelling, mand aangeduid met de opdracht die taalgrens op vraag van de drie fondsen (Davidsfonds, vast te leggen. Langs Vlaamse kant was ik dat, Willemsfonds, Vermeylenfonds) en de kranten langs Franstalige kant was dat Van Crombrugge. Vooruit, De Standaard en Het Volk. Wat gebeurde En elk hebben we onze kaart gemaakt. De dag er in die tellingen? De tellers telden. De mensen dat we die moesten voorstellen, zag ik zijn kaart konden dat niet invullen, dus de tellers deden en was ik beschaamd over de mijne. Ik had een dat. De mensen wisten niet wat er op hun for- toeristische kaart, Van Crombrugge had een mulier stond en wat ermee gebeurde. Dus er kon soort verkleinde kadastrale kaart. Waarschijnlijk niet gereageerd worden. Want enkel op klacht kwam ze van een dialectoloog. Onze grens was kon gecontroleerd worden. Gelukkig hadden we wel bijna identiek. Maar bij mijn kaart was er medewerking van binnenuit en konden we zo nog een lijst met de gemeenten, die de taalbepaalde tellers op heterdaad betrappen. Het grens vormden. Ik ondertekende zijn kaart als hoofd van de dienst bevolking contacteerde mijn lijst als verklaring werd opgenomen. En me. Ik was toen hoofdredacteur van een plaat- zo is de taalgrens tot stand gekomen. De taalselijke krant. Maar ik bracht het verhaal niet in grens is dus eigenlijk getekend door een Waal.’ de krant om geen slapende honden wakker te maken. Hij signaleerde tellers die geen woord Cultuurautonomie Nederlands spraken en in Ronse rondtrokken Ook de socialisten speelden een rol toen en formulieren invulden waarvan hij wist dat in de taalstrijd. ze manifest onjuist waren. Zo konden we klach- ‘Zonder de socialisten was er nooit een verneten indienen. En wij waren zelf bevoegd om die derlandsing van de Gentse universiteit geweest. klachten te onderzoeken, waarvan we wisten Je moet eens het verslag lezen van het condat ze vals waren. Zo zijn we begonnen met gres van de Belgische Werkliedenpartij in 1929. de talentelling aan te vechten. Het is de laatste Daar is het “compromis des Belges” gesloten. talentelling geweest.’ Camille Huysmans (de latere Kamervoorzitter en Antwerps burgemeester - red.) had een theoWas de talentelling van 1947 de oor- rie over “cultuurautonomie”: Vlaanderen bestaat, zaak van het vastleggen van de taalgrens? Wallonië bestaat, maar België bestaat ook. Hij ‘Ja, het was de aanleiding tot het debat, ook zag het recht van Vlaanderen om in Wallonië van het Harmelcentrum. Die talentelling was Vlaamse scholen op te richten, bijvoorbeeld vervalst. In de Voerstreek was dat het werk voor de Vlamingen in Charleroi. Maar dat wilvan Pinkers. Die man was in de ene helft van den de Franstaligen niet; bijna de helft van de gemeenten secretaris en zijn vrouw in de Charleroi was Nederlandstalig. De Franstalige andere helft. En die organiseerden de telling. socialisten zagen de Vlaamse nonnen en paEn gemeenten die 96% Vlaams waren, daar was ters al komen om scholen op te richten. Ze het plots omgekeerd, zonder dat de mensen van wilden de taalstrijd niet invoeren in Charleroi. ter plaatse van iets wisten. Dat was allemaal Zo zijn ze ertoe gekomen de vernederlandsing vervalst. Dat kon allemaal niet blijven duren.’ van de universiteit van Gent te steunen. De Vlaamse bourgeois moest maar Vlaams leren.’ Heeft men in ’47 ook willen profiteren van het feit dat de Vlaamse Beweging Toen heeft men gekozen voor de eentauitgeteld was na de oorlog? ligheid van Vlaanderen en Wallonië. ‘Wie toen protesteerde was een “zwarte”, zo ‘Volgens mij is dat een keerpunt geweest. De simpel was het. Maar het heeft wel verkeerd Franstaligen zeiden tegen Huysmans: de uitgepakt. Hoewel, in het Harmelcentrum was Vlamingen moeten hier buiten blijven. En in dat niet zo. Daar was de helft Vlamingen en de 1930, nog voor de taalwetgeving, heeft men helft Walen en die hebben de taalgrens aanvaard. Gent vervlaamst. Plots ging het snel. Die taalWe moesten er akkoord geraken over het prin- wetten van de jaren 1930 zaten vol gaten. Ik cipe: de grenzen vastleggen. Eens dat principe zei altijd: laat de Franstaligen taalwetten maken heeft ook een belangrijke rol gespeeld

maart 2013

Doorbraak

voor Wallonië en wij doen “pour les Flamands la même chose”. Wij passen bij ons toe wat ze bij zichzelf voorzien. Laat de Walen een taalwet maken voor hen en wij doen hetzelfde.’ Dan

zou die

“wederkerigheid”,

waar

u altijd op hamert, er geweest zijn.

‘Wat goed is voor Wallonië moet goed zijn voor Vlaanderen. Je mag niet enkel over Vlaanderen discussiëren. Voor Vlaanderen, hetzelfde statuut als Wallonië. Maar dat zal nooit gebeuren, Franstaligen zijn vanzelfsprekende territorialisten. En wij zijn opgezadeld met politieke slappelingen. Ze denken dat alles wat ze zeggen juist is omdat ze gestudeerd hebben. Maar ze zijn niet bestand tegen de lobbyisten van de Franstalige Brusselaars. Die laten het parlement wetten maken en sloven zich uit om ze anders te interpreteren. Kijk naar de omzendbrief-Peeters. Dat is honderd procent zoals de Franstaligen de wet toepassen in Wallonië. Maarwat ze voor zichzelf verdedigen, bestrijden ze in Vlaanderen.’

Waren de faciliteiten het compromis in de onderhandelingen over de taalgrens? ‘Tot twee keer toe hebben de Franstaligen gezegd dat ze geen faciliteiten wilden voor Wallonië en dus ook niet in Vlaanderen. Maar de minister dreigde om zijn wetsontwerp dan helemaal terug te trekken. De tweede Mars op Brussel (1962) heeft dat veranderd. De slogan “geen faciliteiten” maakte een reactie los bij de Brusselse lobby. Daardoor kwamen de Brusselse ministers zwaar onder druk. Gilson heeft die faciliteiten er ingeduwd. Maar eigenlijk was de spanning: niemand wil het, maar de tweede Mars op Brussel maakte zodanige krachten los tegenover Larock en Gilson dat het niet meer mogelijk was ze niet in te voeren. Daarna hebben de Franstaligen alles gedaan om de faciliteiten tot een minimum te herleiden. Een beperkte werkgroep moest zoeken naar een vorm van zogeheten “faciliteiten” die de niet betrokken gemeenten en bestuursniveaus niet zouden belasten. Het probleem moest ter plaatse worden opgevangen en opgelost, geïndividualiseerd en beperkt tot vertalingen. Het basisdossier bleef in de streektaal. De hele verdienste van deze benadering komt aan de Walen toe. Daarna hebben de Walen voor Wallonië alles gedaan om de faciliteiten te beperken tot de betrokken gemeenten. Zodat vanwege de reciprociteit hetzelfde gold voor Vlaanderen.’  w

7

down geworden. sinds die verkiezingen zijn ze begonnen met de 20 m² affiches, zijn partijen zich beginnen ruïneren en in de corruptie gesukkeld en uiteindelijk aan het geld van de staat geraakt. Ze hebben de basis nu niet meer nodig. De democratie is sinds Egmont omgedraaid: het parlement wordt gecontroleerd door de regering en niet omgekeerd.’

© Reporters

Hoe komt dat? ‘Egmont is verdwenen maar de Egmonters zijn gebleven. En die hebben de bottom-up, top-down gemaakt. Vroeger werden de kandidaten door de basis aangeduid. Nu worden de lijsten van bovenuit gemaakt en formalistisch goedgekeurd, of zelfs dat niet meer. De top verplaatst ook mensen. De socialisten zijn daardoor bijna van de kaart gevaagd in mijn regio, kijk naar Ronse en Oudenaarde.’

Jan Verroken: ‘Wij zijn opgezadeld met politieke slappelingen.’

Hoe

zit het met het uitdovend karakter

van die faciliteiten?

In

uw generatie was politiek helemaal

De CD&V doet het ook niet fantastisch. ‘Dat zijn ze nooit geweest. Dat is nooit zo van een regering waarin uw partij in de ‘Dat is net hetzelfde. Ze droppen ook daar mengezegd. Nu zou men zeggen: de facilitei- coalitie zat. Vandaag is dat ondenkbaar. sen van boven uit en dat werkt niet. De regering ten zijn bedoeld als integratie, maar die Wanneer is dat volgens u veranderd? controleert het parlement en niet meer omgeterm bestond nog niet. De term facilitei- ‘Dat is een gevolg van het Egmontpact. Mensen keerd; en het is in alle partijen zo. De partijen ten is in het Harmelcentrum ontstaan.’ denken bij Egmont alleen aan het terziele gaan hebben ook de leden niet echt meer nodig. de en de commotie die daar geweest is. In mijn top heeft iedereen in zijn zak. Ik kon me doodWaren de faciliteiten een ingebakken gevoel is Egmont een serieuze staatsgreep vechten met Egmont, maar dat kon. Nu zou dat conflict in de wet over de taalgrens? geweest. Sinds Egmont zijn alle partijen top- onmogelijk zijn.’ ‘Je mag taalgrensfaciliteiten niet vergelijken met die rond Brussel. Het probleem is dat iedereen Jan Verroken (1917) werd geboren en groeide de discussie over de taalwetten van begin het artikel 20 verprutst heeft. Het staat vol conop in Melden, vlakbij de taalgrens. Na zijn stujaren zestig. Verroken speelde een belangtradicties. Iedereen heeft er in Hertoginnedal dies Germaanse filologie ging hij in het onderrijke rol bij het tot stand komen van de taaleen oor aan gezet. Je moet het eens lezen. Het wijs en werd hoofdredacteur van een plaatsegrens, de taalwetten van 1963, de splitsing Hof van Straatsburg heeft veel vraagtekens gelijke krant. Via die weg trad hij op de voorgrond van de Leuvense Universiteit en de strijd zet bij die wet. Ze vroegen wat dat was, “een rebij de betwiste talentelling van 1947. Maar tegen Egmont. Hij was ook een groot pleitgio apart”. Er is toen later verduidelijkt dat iedere Verroken was toen al politiek actief. Hij richtte bezorger van de fusies van de gemeenten. gemeente van België tot een gewest behoort. na WO II in het arrondissement Oudenaarde Verroken was ook van 1963 tot 1979 lid Maar ja, die “streek apart” staat er wel nog, he.’ de CVP op en slaagde erin om in de meeste van de Beneluxraad, van 1979 tot 1984 gemeenten een bestuur op de been te krijgen. EU-parlementslid en van 1983 tot 1988 Maar de faciliteiten hebben niet geOp 4 juni 1950 werd de 33-jarige Verroken burgemeester van Oudenaarde. Hij bleef zorgd voor integratie, ook niet voor de verkozen, hij bleef volksvertegenwoordiger gemeenteraadslid tot 2000, maar had toen pacificatie. tot 1981 voor de toen nog unitaire CVP/PSC. al gebroken met de CVP. Ondanks zijn hoge ‘Natuurlijk niet. De Franstaligen zoeken geen paVerroken was in het parlement bekend voor leeftijd is Verroken actief op het wereldwijde cificatie, ze hebben daar niets bij te winnen. Zij zijn uitgesproken Vlaams profiel. Hij maakte web, eerst als blogger maar sinds 2011 als zoeken ook geen wet, ze zoeken naar een andere deel uit van de zogenaamde ‘Groep van Acht’. @verroken op Twitter. interpretatie van de bestaande wetten. Hun tacDie groep trok in de CVP de Vlaamse kaart in tiek is verwarring zaaien door re-interpreteren.’

maart 2013

anders, u heeft ministers doen opstappen

Doorbraak

8

[Politiek]

Aalst wil positief in het nieuws

Nec spe, nec metu

Noch door hoop, noch door vrees, zo staat het gebeiteld in de gevel van het Aalsterse schepenhuis, naast het oudste Belfort van Vlaanderen. En het is ook het motto van de huidige bestuursploeg in Aalst van N-VA, CD&V en sp.a, die daarvoor tegen de schenen van het nationaal partijbestuur schopte.

© Reporters

Pieter Bauwens Politiek in Aalst is al een tijdje problematisch. Veel verdween naar het kabinet van de Gentse burplannen, maar weinig uitvoeren, politieke ruzies, gemeester. Het drama sneed diep in de sp.a. vetes, afscheuringen en blokkeringen ... het kon Ondertussen is de nieuwe ploeg bezig. En wat niet op. Na de gemeenteraadsverkiezingen van hebben we van die ploeg al gezien? Een beleids2006 zou alles anders worden met burgemees- verklaring dat ze het allemaal anders gaan doen, ter Ilse Uyttersprot (CD&V), maar de coalitie reed met een hoop concrete afspraken, maar ook nog zich vast in eindeloze discussies en wisselmeer- enkele hiaten waarover de ploeg nog geen akderheden bij stemmingen in de gemeenteraad. koord schijnt te hebben. En ja, de portretten van In Aalst regeerde het onderling wantrouwen. het koningshuis zijn uit de gemeenteraadszaal verdwenen, net als de Belgische vlag. Niet direct De verkiezingen van 2012 maakten de N-VA de iets waar socialisten blij mee zijn toch? Ann Van grootste partij. Als snel kwamen er problemen de Steen (sp.a), schepen van Openbare Werken, over mensen en inhoud. Twee schepenen van Stadsvernieuwing, Huisvesting en wonen en N-VA waren in een vorig leven mandataris van Energie in Aalst: ‘De Belgische vlag blijft hangen het Vlaams Belang: Karim Van Overmeire en waar ze moet hangen. We hebben dat besproken Mia de Brouwer. Vooral Karim Van Overmeire op onze fractie, het staat in het bestuursakkoord. kwam in het oog van de storm als medeauteur van het 70-puntenprogramma van het Vlaams Blok. Uitgerekend Van Overmeire werd voorgesteld als schepen van (onder meer) Vreemdelingenzaken, Inburgering en Vlaams karakter. Vooral die laat- De socialisten zijn geen republikeinen noch ste twee waren olie op het vuur van de harts- separatisten, voor ons is het belangrijk dat de tochtelijke verdedigers van het cordon sanitaire. vlag hangt waar ze moet hangen. De portretDe discussie werd op de spits gedreven binnen ten van het koningshuis hebben er vroeger ook de sp.a. Die partij kreeg van nationaal voorzitter hele periodes niet gehangen, toen is daar nooit Bruno Tobback en enkele andere partijboegbeel- zoveel commotie over geweest.’ En de Aalsterse den te horen dat er van een coalitie geen sprake schepen legt een verband: ‘Als ik in Brussel het kon zijn. Na een zware inhoudelijke en emotione- Vlaams ministerie bezoek, hangt daar ook geen le discussie legde sp.a-Aalst dit naast zich neer Belgische vlag, wel de Vlaamse en de Europese.’ en stapte toch in de coalitie. Voorzitter Tobback kon niet anders dan gekrenkt zeggen dat hij het Die vlaggen en portretten zijn gouden kansen allemaal in de gaten zou houden. En Aalsters voor carnavalisten. De prioriteit van Van de Steen sp.a-boegbeeld, tegenstander van de toetreding is het sociaal beleid, daar was het in de discustot de coalitie en oud-schepen Patrick De Smedt sie, onder meer, over te doen. Zeker nu de sp.a

Uiteraard was de Aalsterse politiek een dankbaar onderwerp tijdens carnaval.

in Aalst het voorzitterschap van het OCMW aan de N-VA, Sarah Smeyers, moest afstaan: ‘Het is makkelijk voor de oppositie om aan de kant te staan schreeuwen dat dit bestuur koud en rechts zou zijn. In die eerste maand dat we samenwerken is er nog geen enkele uitkering geweigerd, er is geen enkel dossier waaruit dat rechts beleid zou blijken. In de ocmw-raad is er een goede samenwerking tussen onze ervaren raadsleden en de onervaren N-VA-raadsleden.’ ‘De sfeer in het college is goed. We hebben discussie, natuurlijk, goede inhoudelijke discussies, in wederzijds respect. En ons bestuursakkoord is heel nauwgezet uitgewerkt en daar houden we ons aan.’ Is dat in Aalst de kracht van de verandering? ‘In mijn bevoegdheid “stadsvernieuwing” zal de kracht van verandering moeten blijken. Die dossiers zijn heel belangrijk voor de N-VA én voor mij. Het is nu of nooit.’ En nog iets gehoord van de partijtop die Aalst nauwgezet zou opvolgen? ‘Niets meer van voorzitter Tobback gehoord. Ach, tijd heelt de wonden. Al begrijp ik zijn bezorgdheid, er was geen nood aan paniek. Wij zullen aantonen dat die bezorgdheid, die er nu ook in Aalst nog is, niet nodig is. Er zijn trouwens in Vlaanderen nog gemeenten waar N-VA en sp.a in coalitie zitten. Ook Karim Van Overmeire weet perfect wat kan en wat niet kan. We zullen Aalst positief op de kaart zetten. En ik maak me sterk dat ook de minderbegoede Aalsternaar er beter zal van worden.’

maart 2013

Doorbraak

© Reporters

‘De portretten van het koningshuis hebben er vroeger ook hele periodes niet gehangen, toen is daar nooit zoveel commotie over geweest.’

9

[Interview]

Kevin Absillis (UA) over België

’Dit lifestyle-project kan de massa niet overtuigen’





Kevin Absillis (1980) doceert Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit Antwerpen. Hij mengt zich ook graag in het publieke debat, bijvoorbeeld als het gaat over de relatie tussen schrijvers en de natie waarvan ze deel uitmaken. Eind december 2012 bracht De Morgen zijn vierdelig kerstessay Een Vlaamse vloek in de linkse kerk. En of er werd gevloekt. Doorbraak voelde de jonge progressieve academicus aan de tand. Peter De Roover en Dirk Rochtus Doorbraak: Hendrik Conscience werd geboren op 3 december 1812 en dus vierden we vorig jaar zijn 200ste geboortedag. Was dat de aanleiding voor het schrijven van het essay? Of zat er meer achter?

’De groep die nu met de Kevin Absillis: ‘De heisa in oktober rond weinig fraaie term culturo’s het eventuele herdopen van het Pieter De wordt aangeduid, is erg Coninckplein in Antwerpen zette me aan het zenuwachtig geworden denken. Ongetwijfeld wilde de culturele wereld door de machtswissel in een goedbedoelde hulde brengen aan de dich- Antwerpen. Het gaat hier ter Herman De Coninck maar evengoed hoopte over een progressief ingemen natuurlijk om Bart De Wever als aanstaande stelde culturele bovenlaag burgemeester van Antwerpen uit zijn tent te die van nature gemakkelijk lokken. Dat dit voorstel een hoofdpersonage uit haar boodschap kwijt kan Consciences De leeuw van Vlaenderen (1838) in de media. Die mensen naar de vergeetput zou verwijzen, getuigt vol- zijn kind aan huis in de gens mij van de krampachtige manier waarop opinierubrieken, waar ze een links-progressieve bovenlaag omgaat met hun afkeer veelvuldig Kevin Absillis: ‘In Vlaanderen is de flamingant doorgaans geen tegenhaar eigen culturele erfgoed. Ik heb familiaal kunnen uiten van een poli- stander, maar een vijand, iemand van lager moreel allooi. Die houding geen enkele band met het Vlaams-nationalisme, tieke stroming die zichzelf (van de ‘culturo’s’ - red.) staat een echt debat een democratie waardig en heb er als burger weinig affiniteit mee. Als conservatief noemt. Die bot- in de weg. literatuurwetenschapper bestudeer ik echter sing is logisch. Volgens mij hoe literatuur een belangrijke rol speelt in het is het echter problematisch dat hun argumenten of erger misbruikt. Bovendien onderschatten verbeelden van naties. De manier waarop vele niet echt vernieuwend of verfrissend klinken. Ze ze hem intussen ook als auteur. Natuurlijk kunstenaars en opiniemakers zich tegenwoor- tappen nu al meerdere decennia uit hetzelfde beantwoordt zijn werk vandaag niet meer aan dig uitlaten over Conscience – “we hebben het vaatje terwijl iedereen toch kan vaststellen dat wat veeleisende lezers van literatuur verwachwel gehad met die onleesbare auteur” – vind die aanpak niet helpt. Bart De Wever heeft de ten, maar het heeft onmiskenbare retorische ik op zijn zachtst gezegd intellectueel weinig verkiezingen juist gewonnen omdat hij zich on- kwaliteiten en het blijft ook politiek interesstimulerend.’ der meer tegen die voorspelbare kritiek afzet. sant. Maar los daarvan staat hij in linkse ogen Conscience wordt in dat debat graag gebruikt symbool voor een kleinburgerlijk, enggeestig

<em>


em>

<em>

maart 2013

Doorbraak

10

© Doorbraak

Die linkerzijde zal toch niet alleen esthetische bezwaren hebben tegen Conscience.

[Interview] Vlaams-nationalisme. Hij zou de vruchten van de Verlichting, dat het rationele denken vooropzet, voor de Vlamingen verzuurd hebben.’

Komt dat doordat ’progressieve kunstenaars en intellectuelen’ van vandaag een specifieke kijk op nationalisme hebben?

Maar dat beeld is veeleer bedoeld om het huidige debat te kruiden dan om een juist beeld van hem te schetsen.

’Marc Reynebeau beïnvloedde het denken in Vlaanderen over de natie heel sterk. Hij, en ook mensen als Lode Wils, Jan Blommaert, Anne Morelli, leunen daarbij aan bij gerenommeerde ’In feite was Conscience een liberaal die er meestal wetenschappers uit de Angelsaksische wereld. heel gematigde standpunten op nahield. Hij wil- Ze citeren vlot uit de werken van Ernest Gellner, de verzoenen en zo’n ambitie strookt niet met Eric Hobsbawm of Benedict Anderson, maar ze het vandaag dominante beeld van de literatuur doen dat wel op een selectieve manier en gebruials subversieve kracht die alles in twijfel trekt. ken vooral de patronen uit de standaardwerken Conscience wilde geen taboes doorbreken, hij wil- die nuttig zijn voor hun verhaal over de natie de zo’n groot mogelijk publiek bereiken om het te als constructie.’ verenigen en ruimde daarvoor zelfs plaats in voor het katholicisme waarmee hij als persoon niet zo Verbeelde gemeenschap veel op had. Hij zocht naar wat de Vlamingen specifiek kon verbinden met een Belgische identiteit. ’Volgens die school denken alle VlaamsVergelijkingen lopen mank en ik wil hem niet op nationalisten nog altijd essentialistisch, dat hetzelfde kwalitatieve niveau plaatsen, maar in wil zeggen dat ze die natie zouden zien als zekere zin zou je Conscience de 19de-eeuwse iets wat er altijd al was en eeuwige, onverevenknie kunnen noemen van de Amerikaanse anderlijke kenmerken bezit. Die visie op het filmregisseur Steven Spielberg. Ook die blijft Vlaams-nationalisme is achterhaald. Ook Bart zoeken naar een droom die de Amerikanen kan De Wever heeft er helemaal geen moeite mee binden. Hij doet dat, net zoals Conscience, door te aanvaarden dat de natie een “verbeelde geverhalen zo te vertellen dat ze heel veel mensen meenschap” is, om het te zeggen met de woorkunnen bereiken en nodigt zijn publiek uit om den van Benedict Anderson. Toch bestrijden zich te identificeren met gedeelde waarden en velen het Vlaams-nationalisme alsof het nog bepaalde heldendaden.’ altijd zou vastkleven aan het essentialistische verhaal. Een filosoof als Richard Rorty stelt dat En dus is de titel ‘de man die zijn in een democratie verschillende verhalen met elkaar moeten botsen, dat je dan een waardevol volk leerde lezen’ terecht. ’Hij geloofde in elk geval in volksverheffing debat krijgt. Natuurlijk moet er altijd ruimte zijn , iets wat tot de Tweede Wereldoorlog tot het voor zelfkritiek – hoe meer hoe liever. Maar als standaardpakket van de Vlaamse intellectueel schaamte voor de politieke gemeenschap waarbehoorde. Zelfs bij uitgesproken moderne en toe je behoort, overheerst, dan is dat fnuikend kritische auteurs als Louis Paul Boon en Hugo voor het publieke debat. In Vlaanderen is de flaClaus kan je die gedachte trouwens nog terug- mingant doorgaans geen tegenstander, maar vinden. Hun literaire erfgenamen, die vandaag een vijand, iemand van lager moreel allooi. Die de dienst uitmaken, vergeten nogal gemakkelijk houding staat een echt debat een democratie dat Claus België een “ridicule fictie” vond en het waardig in de weg.’ geloof in een Vlaamse culturele identiteit “rechtmatig” noemde. Het verschil tussen Claus en de Maakt ‘links’ een verschil tussen zogenaamde culturo’s van vandaag is dat Claus Vlaams en Belgisch nationalisme? kritiek had op de Vlaamse identiteit, terwijl zijn ’Marxistisch geïnspireerde mensen hebben het vermeende erfgenamen die Vlaamse identiteits- knap lastig met het concept van de natiestaat gedachte als zodanig afwijzen. Dat is op zich as such. Eenvoudig voorgesteld was nationahun volste recht, maar hun antinationalisme lisme volgens de Duitse filosoof Karl Marx is intellectueel weinig consequent en politiek- een instrument van de bourgeoisie om strategisch bovendien een totaal fiasco.’ het proletariaat te onderdrukken – een seculier opium van

<em>

<strong>

<em>

<em>


het volk als je wil. Je hoort dan ook weinig linkse Vlamingen zichzelf belgicist noemen, laat staan Belgisch-nationalist. Ze koketteren louter met een wazige belgitude, die vooral staat voor een bepaald artistiek imago: België als een etalage van surrealisme en absurditeit. In politiek opzicht blijkt de belgitude in het beste geval uit enthousiasme over de staatshuishoudkunde van “loodgieters” als Jean-Luc Dehaene, in het slechtste geval uit het prat gaan op het totaal ontbreken van patriottisme. Dat laatste is volgens mij geen goede zaak omdat het respect voor het politieke bedrijf saboteert en de burger vervreemdt van de parlementaire democratie. Intussen maakt al dat gefulmineer tegen het Vlaams-nationalisme trouwens ook een Belgisch gemeenschapsgevoel ongeloofwaardig.’ <em>

’Wie de binnen-Belgische solidariteit wil redden door de Belgische constructie te behouden – en dat blijft natuurlijk een heel legitiem project – moet met een alternatief verhaal komen en de gemeenschappen met een proces van wederzijdse identificatie bij elkaar brengen. Links verwijt het Vlaams-nationalisme de illusie van een culturele identiteit aan te hangen, maar begrijpt niet waarom die aanpak zo succesvol is en weet niet goed welke grondstroom het zelf zou moeten aanboren om de Vlamingen uit te nodigen tot een eigen project. Om België te redden moet je met een valabel project voor de dag komen dat ook het brede publiek kan aantrekken. Met enkel te schieten op het Vlaams-nationalisme verzeilt die linkerzijde in een vacuüm.’ w

em>

© Doorbraak

<em>

maart 2013

Doorbraak

11

[Interview] Verlost Europa ons uit de moeilijke keuze Vlaanderen of België?

’Ook een kosmopoliet zou moeten beseffen met pakweg Nederland, Spanje of Angola?’ dat de mens zich niet alleen door het rationele ’Vlaams-nationalisten proberen vandaag ten’Ik begrijp mensen als Verhofstadt wel als ze laat leiden, maar ook door emotie, empathie, be- minste complexloos Vlaming te zijn. Ik zie eipleiten voor meer Europa of wereldburgerschap hoefte om zich te identificeren met een groep, genlijk weinig uitnodigingen om complexloos omdat de natiestaat, zoals we die nu kennen, een gemeenschap. Zo’n puur technocratisch Belg te zijn, bijvoorbeeld binnen een meerledige niet het krachtigste instrument is om alle Europees project kan geen geestdrift wekken. identiteit die Vlaams-Belgisch-Europees is. Het problemen op te lossen die de globalisering Het moderne Vlaams-nationalisme heeft wel oog Belgische verhaal kan maar succes hebben als veroorzaakt. Maar in plaats van dé Vlaams- voor die emotie en ontwerpt een identificatie- het nadrukkelijk opkomt voor een eigen specifienationalist of de Vlaming tout court als “tuin- traject dat de basisgrondstof vormt voor een ke Belgische identiteit, die de gemeenschappen kabouter” te beschimpen, zou Verhofstadt hem succesvol verhaal. Ondertussen bestrijden kan verenigen. Maar dan kom je natuurlijk wel beter uitnodigen om zich te identificeren met zijn tegenstanders een essentialistisch ver- terecht bij het idee van een collectieve identizijn grote Europese verhaal. Dat gebeurt echter haal, terwijl dat eigenlijk al lang niet meer als teit en dat botst voor velen ter linkerzijde dan op het Europese net zo min als op het Belgische zodanig wordt gebracht door de meeste Vlaams- weer met de ideologische uitgangspunten die niveau.’ nationalisten. De Wever rijdt al lang een modern de natie-idee verwerpen.’ ’Daarmee belanden parcours met een eigentijds nationalisme.’ ze natuurlijk in een zeer moeilijke situatie: de critici van het Vlaams-nationalisme moeten toch De literaire erfgenamen van Hugo Claus vergeten Kun je het idee België verdedigen eens beter naar hun tegenstander kijken en van nogal gemakkelijk dat Claus België een ‘ridicule hen een aantal succesrijke denkpatronen overals je de natie-idee afwijst? fictie’ vond en het geloof in een Vlaamse culturele ’Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, de nemen als ze willen dat meer Vlamingen zich identiteit ‘rechtmatig’ noemde. Verenigde Staten van echt aangesproken voelen door het idee België.’ Amerika, Nederland, Denemarken, noem Voetbal ze maar op, die landen nodigen uit tot Het moet ook hard zijn voor de nationale trots en linkse culturele elite om te zien nationaal gebonden dat ze relatief weinig invloed heeft burgerschap. België op het brede publiek. nodigt nauwelijks uit J’ a, noem de Vlaming dan nog eens neerbuigend om je een Belgische fermettevlaming en dan ben je dat brede puburger te voelen. bliek natuurlijk al helemaal kwijt. Toch worden Maar als de tegen- sommige linkse spraakmakers het niet moe die standers van het clichés over de Vlaming te blijven verspreiden. Vlaams-nationalisme Het regent verwijten als tuinkabouters, SUVBelgië promoten rijders, bruine onderbuik ...’ omdat ze trots zijn op het gebrek aan ’Het is nog altijd een voorrecht om een hogere chauvinisme, dan opleiding te kunnen volgen. Mede daardoor kan stoot je burgers ik me gemakkelijker kosmopolitisch oriënteren. juist af van het idee Wie, door welke omstandigheden ook, het leven België. Als de angst meer lokaal invult of zich liever vermaakt met om trots te zijn en de populairdere cultuurvormen, verdient het niet koudwatervrees voor om voortdurend te worden weggezet als een nationaal bewustzijn benepen kleinburger. Als België niet meer wil overheerst, dan haakt zijn dan een lifestyleproject voor cultureel hoger het brede publiek af. opgeleiden, zal het de massa nooit aanspreken.’ En hoe ga je dan nog ’Het moet al die schrijvers en opiniemakers aan de Vlaming uit- toch een beetje steken dat de gevaarlijkste teleggen dat hij zich genspeler van Bart De Wever wel eens Vincent solidair moet voelen Kompany zou kunnen worden. Ik weet niet of met Wallonië als hij de kunst de wereld kan redden, maar de redding evengoed net zo so- van België ligt misschien wel te grijpen op het lidair zou kunnen zijn voetbalveld.’

<strong>

<strong>

<em>

© Reporters

maart 2013

Doorbraak

12

[Rondas]

Polariserende koppenjagers

Het rommelt al een tijdje tussen X en Y. In het begin namen deze ruziezoekers het nog sportief op. X kon het niet laten Y te tackelen, terwijl Y zelf X maar bleef counteren. Maar toen X zijn spierballen liet rollen, lagen de twee daadwerkelijk op ramkoers. Gelukkig beet X van zich af, maar Y bleef maar uithalen naar X, die van zijn kant duchtig op Y inhakte. Deze laatste probeerde X daarvoor aan de schandpaal te nagelen, maar ten slotte slaagde X erin Y totaal af te slachten.

© Reporters

Jean-Pierre Rondas Hier wordt nog het liefst gevochten met premiddeleeuwse wapens. Haalt uit naar, hakt in op, en slacht ten slotte af, als drastische beeldspraak voor het democratische meningsverschil. Met een pistool zou dit hele vechtproces onmiddellijk beslecht zijn, vandaar die bijlen en hakmessen. Mens, wat ben ik het beu dag na dag deze koppensnellerij te moeten lezen wanneer ik gewoon iets te weten wil komen over het reilen en zeilen van de politiek in deze staat.

Titeldenken

<strong>

Uit wiens strot of klavier komt dit taalmisbruik? Vroeger meende ik te weten dat het om gesjeesde journalisten ging die geen deftig stuk meer konden fabriceren, die nog slechts in titels konden denken. Bij Humo zat er vroeger een die dit titeldenken tot een ware kunst had verheven, maar zo begenadigd zijn ze bij onze gazetten niet. Daar blijven ze maar uithalen, inhakken en afslachten. Vandaag heeft dit virus onze hele journalisterij aangetast, en de opiniërende hoofdredacteurs geven het beestje door. Polariserend taalgebruik, dat

<em>

Yves Desmet, commentator bij De Morgen.

Dit moet zo ongeveer het wereldbeeld zijn van de krantenkoppenschrijvers van De Morgen en De Standaard, want in de eerste alinea hierboven staat geen woord of ik heb het geplukt uit recente edities van deze kwaliteitskranten. Geen jaar oud. Ik heb deze woorden gewoon in een verhaaltje geplaatst. Tackelen staat voor ‘een andere mening toegedaan zijn’, counteren voor ‘de mening van een ander proberen te weerleggen’. Maar voetbalterminologie schiet hier tekort: er moet wat catch bij, vandaar het rollen der spierballen, een bezigheid waaraan menig politicus zich hier te lande overgeeft, als je deze kranten zou geloven. Van daar naar het gevecht van man tot man is maar een stap. <em>

<em>







zinning over wat ze de heisa noemen, soms het gekissebis, en onlangs zelfs de stennis. Ach wat zijn ze daar tegen. Ruzie! Kijk, zeggen ze, kijk daar! Daar rollen er twee vechtend over straat! Dat hebben wij niet graag. Wij zijn voor het serene debat. Wij willen niet polariseren. Wij zijn tegen polariserende politici, die de wereld in wij en zij verdelen. Of in wij en ‘men’.

Loketjanet

<strong>

Onlangs schreven de beide hoofdredacteuren van De Standaard zo’n stuk. Ze werden er door hun lezers van beschuldigd een koppensnellende, polariserende krantenkop te hebben verzonnen. Uit de context van een interviewreeks over ideologie hadden ze een vette krantenkop gelicht, zonder enig verband met de discussie over laicité zoals dat in andere landen wordt gevoerd. Uit een didactisch voorbeeld over neutraliteit dat Bart De Wever had gegeven, hadden zij ‘loketjanet’-incident gecreëerd. En hun ultieme vraag was: hebben wij dat hier ‘in hogere mate dan gebruikelijk’ gedaan? We kunnen die vraag even herformuleren op de wijze van ‘uithalen, inhakken en afslachten’. Ik heb een paar voorstellen. Een: ‘verscheuren wij als neutrale waarnemers onze politieke tegenstander in hogere mate dan gebruikelijk?’ Twee: ‘scharen wij ons in het communautaire debat in hogere mate dan gebruikelijk achter één politieke optie?’ Drie: ‘zijn wij in hogere mate dan anderen ons journalistiek product tot ordinair verkiezingsdrukwerk aan het reduceren?’ Het antwoord van mijn kant is telkens een geruststellend ‘neen’. Neen, want de héle Belgische pers gaat zo tewerk. Alleen zijn ze niet allemaal in ‘even hoge mate’ hypocriet. Ooit heeft Molière voor die houding een personage verzonnen. Tartuffe, ooit van gehoord?

<em>

Uithalen, inhakken en afslachten als drastische beeldspraak voor het democratische meningsverschil.

maart 2013

is het minste wat je daarvan kan zeggen. Maar heel soms, als het gaat om iets wat de opiniërende commentatoren echt ter harte gaat (zoals het voortbestaan van België), en nadat ze een hele week uitspraken hebben opgeklopt en opgepookt, worden ze bedroefd. Liefst tegen het weekend. Na de vette vechtkoppen die ze zelf hebben uitgekozen, komen ze even tot be

Doorbraak

13

[Vrijspraak] Peter de roover

Hij over wij & zij





Hugo Camps jubelde omdat het stadsbestuur van Gent besliste het woord ‘allochtoon’ te schrappen. ‘In tegenstelling tot Antwerpen, waar het stadsbestuur zich lijkt in te graven in een treitercultuur, is Gent de etnische tweedeling voorbij.’ Veeg eerst de kleverige morele superioriteit weg die nu ongetwijfeld van deze pagina op uw tapijt dreigt te druppelen en geniet mee van het vervolg. Nog altijd Camps in hetzelfde artikeltje, voorpagina, De Morgen, 14 februari: ‘Het was De Morgen die eerder besliste het woord allochtoon uit de kolommen te bannen. Sommigen noemden dat toen symboolpolitiek, terwijl het voor de hoofdredactie niet minder dan de opheffing van het wij-zijdenken betekende.’ Hoe consequent is die krant geweest in dat edele streven? Na de aankondiging dat het woord uit het vocabularium zou worden gebannen (20 september 2012 en de dagen van discussie die er op volgden niet meegerekend) sloop het vermaledijde woord toch nog zo’n vijftien keer door de mazen van het net recht de kolommen in. Zelfs Hugo Camps liet het zich nog ontglippen maar dat was op oudejaar en dan doet elke mens wel eens gekke dingen. Die dag was Vincent Kompany aan het feest: ‘Niks nieuwe Belg, al helemaal geen allochtoon, gewoon ouwe Belg’. Camps legt niet alleen op Valentijnsdag liefdesverklaringen af.

anderzijds wie verkrampt en benepen tussen gordijnspleet en sanseveria de buren begluurt; uit van de ene kant wie van kleur en exotisme houdt en aan de andere zijde mensen wier gemoedsrust al overhoop ligt als het grijs te veel tinten vertoont; uit liefhebbers van de bruisende avant-garde en aanhangers van Astrid Bryan; uit wie het wij-zijdenken bekampt en degenen die het omarmen; kortom tussen het warme Gent en het koude Antwerpen. Hugo Camps schaart zich onomwonden en geëngageerd aan de zijde van de Verlichting, tegen de krachten van de duisternis. (Een mens zou haast de indruk krijgen in een soort Lord of the Rings-decor rond te lopen.) Hij laat geen kans onbenut om de goeden te loven en spaart de roede nooit wanneer de slechten dienen te worden gekapitteld. Slotsom: Camps ziet twee soorten mensen. De eersten veroordelen het wij-zijdenken (dat is zijn ‘wij’-groep) en de anderen veroorzaken het (dat is zijn ‘zij’-groep). Zijn ‘wij’-groep probeert het wij-zijdenken te vuur en te zwaard te bestrijden. Bent u nog mee? Ik al even niet meer. Genoemde tekst verscheen op 14 februari en werd dus daags voordien geschreven, op Aswoensdag. Dat is een dag van versterving en vasten. Men mag dus vermoeden dat de auteur in volle frisheid verkeerde bij het schrijven van het stuk. Of doet Camps niet aan versterving en vasten? Ik krijg het in elk geval een beetje koud bij zo’n manifest gebrek aan ordentelijk denken. Maar ja, schrijver dezer regels woont dan ook dicht bij Antwerpen.

<em>

De rode liefdesroos ging op 14 februari dus naar de stad Gent, medestrijder in het bekampen van het wij-zijdenken. De wereld volgens Camps bestaat enerzijds uit wie open en verdraagzaam in het leven staat en

[Mediawatcher] Frank Thevissen

Van Latino Laat tot Arabische Lente



Het is niet allemaal kommer en kwel in Vlaanderen medialand. Zo zond Canvas afgelopen maand twee afwijkende programma’s uit die – tegen alle misvattingen over duidingsprogramma’s in – opvallende appreciatie bij de meerwaardezoeker oogstten. Eén ervan was het filosofisch geladen tweegesprek tussen Etienne Vermeersch en Bart De Wever in Reyers Laat (6 feb.). Hun gedachtewisseling begon over de wijze waarop De Standaard het ideologie-interview met de grote leider mismeesterde. Vervolgens schakelden de heren over

maart 2013



naar een capita selecta van de wijsbegeerte, om in het derde deel te eindigen in het Latijn. Zonder ondertiteling. Tijdens dat tweede deel brak bij Lieven Van Gils het klamme zweet uit. In het slotdeel ontsnapte de gastheer ternauwernood aan een reanimatie. ’s Anderendaags brachten de kijkcijfers terug kalmte in het verstoorde hartritme van Van Gils, toen bleek dat niemand tijdens de uitzending had afgehaakt en Reyers Laat een ongeëvenaard kijkcijferrecord had geboekt. Al tijdens de uitzending bleek dat de vermeende sociale mediacriticasters

Doorbraak

14

[Interview] [Sprekershoek]

De linksen en de moslims in Vlaanderen



Ludo Abicht



Op maandag 28 januari vond in Gent het jaarlijkse Driekoningengesprek plaats tussen Rik Van Cauwelaert en Etienne Vermeersch. Het onderwerp luidde: ‘De relatie tussen godsdienst en politiek’. Onvermijdelijk raakte de discussie ook de merkwaardige verhouding aan tussen vrijzinnig links en de islam. Enkele bedenkingen bij dit debat. Ja, Rik Van Cauwelaert heeft gelijk, wanneer hij zich verbaast over de begrijpende, tolerante, vaak kritiekloze manier waarop veel vurig antiklerikale progressieve intellectuelen allerlei uitingen van religieuze controle en bekrompenheid aanvaarden, zolang het maar niet om het christendom, in het bijzonder het katholicisme gaat. Hoe legt men dergelijk contradictoir gedrag uit? Ja, Etienne Vermeersch, een atheïstisch filosoof die men echt niet van sympathie voor het islamisme kan beschuldigen, had evenzeer gelijk wanneer hij erop wees dat vanuit links perspectief, zeker in een land als Vlaanderen, de katholieke kerk al te vaak aan de kant van de machthebbers gestaan had (‘Houdt gij ze arm, wij houden ze wel dom!’), terwijl de meerderheid van de islamitische immigranten duidelijk tot de sociaal zwakkere klasse behoort en daarom alleen al op de steun van links moet kunnen rekenen. Traditioneel heeft links zich altijd verzet tegen ‘Kerk, Koning en Kapitaal’, al heeft dat republikeinse verzet tegen de monarchie de laatste jaren plaatsgemaakt voor een belgicisme dat om mysterieuze redenen voor progressief moet doorgaan, en is de klassenstrijd verwaterd tot een gevecht voor een ‘kapitalisme met menselijk gelaat’, dat wil zeggen een strijd voor

een gelijkmatigere en rechtvaardigere verdeling van de geproduceerde welvaart, gekoppeld aan de terechte verdediging van verworvenheden zoals de sociale zekerheid. Om deze redenen hebben linkse politici en intellectuelen zich dan maar met grote energie (opnieuw) geworpen in de strijd tegen een christendom dat in feite al sinds de jaren 1970 in het defensief werd gedrongen en zich hooguit nog op een aantal ethische terreinen (euthanasie, homohuwelijk, onderzoek van stamcellen) manifesteert, en ook daar trouwens in verdeelde slagorde. Als aanvulling op de analyse van Vermeersch, zou men kunnen zeggen dat de humanistische en sociale verdediging van de zwakkeren, of ze nu moslims zijn of, zoals in Noord-Ierland en Québec, rooms-katholieken, duidelijk en ondubbelzinnig moet worden losgekoppeld van de vergoelijking van intellectueel achterlijke theorieën zoals het creationisme, vrouwonvriendelijke praktijken en voor ons allen onaanvaardbare en gevaarlijke aanvallen op de universele rechten van de mens, zoals de verwerping van het vrij onderzoek en de scheiding van godsdienst en staat. Want hoe kan men nu oprecht strijden voor de sociale rechten en de gelijkheid van kansen voor deze nieuwe medeburgers, terwijl men rustig toekijkt wanneer ze intellectueel en moreel gevangen worden gehouden door een van de vier van elkaar verschillende islamitische rechtsscholen, een extremistische strekking die zich met het typische fanatisme van alle fundamentalistische bewegingen heeft uitgeroepen tot dé erfgenaam en dus dé wettelijke vertegenwoordiger van deze godsdienst en levensbeschouwing?

een merkwaardige metamorfose ondergingen. De hashtag ‘reyerslaat’ leverde een nagenoeg unanieme stortvloed euforische ontladingen op bij zoveel kijkgenot. De enigen die roet in de kijkervreugde kwamen strooien, was een collectief van journalisten van De Standaard, die via dezelfde hashtag de ene na de andere kleinerende tweet over de uitzending de wereld inslingerden. Jammer. Op 30 januari moest de reguliere uitzending van Terzake wijken voor een special over Syrië. Een nuttig maar ook hoogdrempelig initiatief over een complexe en uitzichtloze conflicthaard. Aan tafel vier gasten, onder wie drie heren: onze minister van Buitenlandse Zaken, onze VRT-oorlogscorrespondent en een gezant voor de Europese liberalen in het Midden-Oosten, een intimus van Verhofstadt die door de oud-premier in Caïro was neergezet om er Poppers devies – ‘optimism is a moral duty’ – uit te dragen tijdens de aanhoudende Arabische lente. Het

had de liberaal aangezet tot het schrijven van talloze revolutionaire beschouwingen waaronder ‘Morsi is een zegen voor de Egyptische liberalen’. Gelukkig was er nog een vierde tafelgast: de in Vlaanderen vrijwel onbekende Hala Naoum Néhmé. Een jonge, welbespraakte en briljant gedocumenteerde vluchtelinge van het Hafez Al-Assad-regime die het in Nederland tot politicologe en secretaris van de VVD-partijcommissie Integratie had geschopt. Ze confronteerde de heren rond de tafel genadeloos met hun ontoereikende en vooringenomen kennis. Goed voor uitgesproken leerrijke televisie. Toevallig of niet moest ook nu De Standaard de uitzending vergallen. Deze keer met een ondermaatse nabeschouwing waarin journaliste Evita Neefs de Syrische lasterlijk afschilderde als een ‘Assad-fan’ die ‘met vuur en passie haar president verdedigde’. Neefs bewees met haar onbesuisde karaktermoord dat je voor propaganda niet noodzakelijk staatszenders nodig hebt. In dossiers als deze volstaat de kwaliteitskrant De Standaard.

<em>

<em>

maart 2013

Doorbraak

<em>

15

[Economie]

ABVV legt onbedoeld vinger op de wonde

Sociaal overleg versleten?





Door de onderhandelingstafel te verlaten, opent het ABVV een debat dat de vakbonden net willen vermijden: is het sociaal overleg nog aangepast aan de noden van vandaag?

Peter De Roover Begin februari besliste de socialistische vak- ‘gaat haar boekje te buiten’ en ‘moet de motor lingstafel zorgt in elk geval voor zware bond om het sociaal overleg binnen de zoge- smeren, maar zij strooit er net zand in’, vindt spanningen voor een kroonjuweel van de naamde Groep van Tien (zie kader) te verlaten. Anne Demelenne, algemeen secretaris van Belgische constructie, het sociaal overleg. Die verregaande stap zette kwaad bloed bij de het ABVV en voorzitster van de Waalse vleugel werkgevers en vele politici. Zelfs de relatie tus- FGTB. Herwig Jorissen van ABVV-Metaal noemt sen ABVV en de sp.a kwam onder zware druk. de minister ‘eigenwijs’. ABVV-voorzitter Rudi Di Rupo staat stil Minister van Arbeid Monica De Coninck (sp.a) De Leeuw zegt de sp.a de wacht aan in een ‘Nu het overleg tussen werkgevers en werkscherp vraaggesprek nemers op apegapen ligt, is het hoog tijd dat met De Standaard. de regering haar verantwoordelijkheid neemt’, vindt Zuhal Demir. Deze juriste behaalde een Volgens de liberale bijkomende master arbeidsrecht en pleitte vicepremiers Didier daarna zowat tien jaar als advocate voor de arReynders (MR) en beidsrechtbank tot ze in 2010 werd verkozen als Alexander De Croo Kamerlid voor N-VA. ‘Maar bij de club van Di Rupo (Open Vld) mag de re- heeft de stilstand toegeslagen. Ze besteedde gering ‘zich niet laten de problematiek van de noodzakelijke sociale gijzelen door de soci- hervormingen uit aan de sociale partners in de ale partners’. ‘Met de hoop dat die de knopen zouden doorhakken. De sociale partners als regering is zelf absoluut niet eensgezind over het kan, zonder als de flexibilisering van de arbeidsmarkt, hervorhet moet’, laat zelfs col- ming van de sociale zekerheid of hoe de statulega Steven Vanackere ten van arbeider en bedienden een te maken.’ (CD&V) horen en die behoort nadrukkelijk Volgens haar is het sociaal overleg te dikwijls tot de vakbondsvleu- een excuus voor de overheid om niets te doen. gel van zijn partij. De ‘De politieke verantwoordelijken leunen graag PS blijft wel ronduit achteruit in de hoop dat de sociale partners achter de socialisti- de kastanjes uit het vuur halen. Daar liggen sche vakbond staan. Op die kastanjes nu echter te verbranden. Met de kamertribune deed alle respect voor de vakbonden en de werkgeKristof Calvo (Groen) versorganisaties, zij vertegenwoordigen hun een opgemerkte poging leden en hebben niet het algemeen belang om zich te ontpoppen als eerste doelstelling.’ Demir wijst er op dat tot nieuwe woordvoer- bijvoorbeeld cao’s bindend zijn voor de betrokder van de vakbond ken werkgevers en werknemers. ‘Dat vormt in het parlement. een alternatieve vorm van wetgeving, buiten Tussen Vlaams Belang het parlement om. Zulke cao’s worden haast en vakbonden heeft automatisch door de minister bekrachtigd met het nooit geboterd. een koninklijk besluit zodat ze een wettelijke Zuhal Demir (N-VA) wil, naast vakbonden en werkgevers, ook de Het vertrek van ABVV basis krijgen. In de Kamer worden daarover overheid betrekken in paritaire comités. van de onderhande- nooit debatten gevoerd.’ Ze merkt nog fijntjes

© Doorbraak

februari 2013

Doorbraak

16

[Economie] op dat vakbonden en werkgevers het steeds meer oneens zijn over de draagwijdte van hun eigen afspraken en voortdurend de rechtbanken inschakelen om uitsluitsel te geven.

Andere rol voor sociale partners De oproep aan de regering om in te grijpen lijkt niet zo ver af te staan van wat de Vlaamse regeringspartijen laten horen maar botst frontaal met de houding van de PS. Die communautaire spanning speelde ook mee in de vreemde houding van het ABVV. ‘De Leeuw onderhandelde mee de afgesloten deelakkoorden maar werd daarna teruggefloten en dat vooral door de FGTBvleugel. In Vlaanderen loopt het sociaal overleg overigens een stuk soepeler’, vindt Demir.

Nochtans zorgde dat sociaal overleg decennia lang voor de nodige rust op de werkvloeren. ‘Juist, zolang er geld te verdelen was, lukte het om akkoorden af te sluiten. Verhogingen van uitkeringen werden dan geruild voor lasten-verlagingen en zowel vakbonden als werkgevers konden opgetogen naar hun achterban. Maar wanneer het geld op is en er moeilijke beslissingen moeten worden genomen, faalt het sociaal overleg Zij stelt niets minder dan een fundamentele herdoorgaans. In 2005 lukte het niet om een vorming van de sociale overlegstructuur voor. akkoord te vinden over het Generatiepact, in ‘Nu vinden de onderhandelingen paritair plaats, 2011 vonden de sociale partners geen over- dat wil zeggen tussen vakbonden en werkgeeenstemming over de loonafspraken. We versorganisaties. Dat moet worden omgebogen kregen een Interprofessioneel Niet-Akkoord. naar een tripartite overleg waarbij de overheid Op zo’n momenten moet de politiek ingrijpen. als derde partij de onderhandelingen leidt. Ik zie Maar deze regering lijkt daartoe niet in staat, voor vakbonden en werkgeversorganisaties op want de interne tegenstellingen zijn erg groot.’ het nationale niveau eerder een rol als adviseur

en bewaker weggelegd. Het grote kader moet een zaak van politiek debat worden, gevoerd door de verkozenen des volks in het parlement. Per sector en onderneming staan de sociale partners dan wel in voor de concrete invulling.’ Het vraagt weinig verbeeldingskracht om te voorspellen dat de sociale partners hervorming absoluut niet genegen zijn. Demir: ‘We kennen nu bijvoorbeeld ongeveer 170 Paritaire Comités. Die staan elk in voor een sector, meestal nog opgedeeld in arbeiders en bedienden. Sommige komen amper samen. Als advocate kon ik dagelijks ervaren hoe verwarrend dat werkt. Zo’n kluwen is voor de betrokken werknemers en werkgevers dikwijls totaal ondoorzichtig. Daar zou gewoon drastisch het mes in moeten worden gezet. Maar die 170 Paritaire Comités worden natuurlijk wel allemaal bevolkt door afgevaardigden van de sociale partners. Wie daar in snoeit, snijdt ook in hun vel. Uiteraard krijg je daar geen applaus voor van die kant.’.

‘In Vlaanderen loopt het sociaal overleg overigens een stuk soepeler.’

Die andere beslissingsmacht De zogenaamde sociale partners, vakbonden en werkgeversorganisaties spelen in de Belgische constructie een hoofdrol die voor vele burgers niet zo duidelijk is. Ze hebben ‘via het sociaal overleg en de sociale zekerheid een grote zeg over de sociaaleconomische toestand’ en via die weg ook ‘een grote invloed op het politieke beheer van dit kwetsbare land’, lezen we in de inleiding van De toekomst van het sociaal overleg (Devos, Mus, Humblet; Academia Press). De erkende sociale partners beschikken over ‘een monopolierecht op de vertegenwoordiging van professionele belangen en worden in grote mate geïntegreerd in het beheer van het algemeen belang. In ruil gedragen ze zich als verantwoordelijke sociale partners die streven naar het overbruggen van klassentegenstellingen’. In 1887 zagen de eerste arbeids- en nijverheidsraden het licht. Vingeroefeningen, zeg maar. Maart 1919 vormt de echte startdatum omdat toen het eerste Paritair Comité (voor de staalnijverheid) werd opgericht. Het Sociaal Pact

maart 2013

van april 1944 legde de zaken in de plooi die vandaag nog grotendeels bestaat. Vooral aan Waalse zijde kende de vakbond een radicale traditie met revolutionaire trekjes. Het Pact vormde een deal met de gematigde vakbondsvleugel die hier op neer komt: jullie betwisten het systeem niet meer en in ruil mogen jullie er deel van uitmaken. De radicale syndicale strekking moest inbinden en de old school werkgevers aanvaardden knarsetandend dat de vakbonden diep in de structuren konden binnendringen. Het overleg over arbeidsverhoudingen vindt plaats op nationaal, sector- en bedrijfsniveau in respectievelijk de Nationale Arbeidsraad, de Paritaire Comités en de Ondernemingsraden. Werkgevers en werknemers zetelen daarin gelijkwaardig, paritair. Hun akkoorden worden omgezet in Collectieve Arbeidsovereenkomsten (cao’s) die bindend zijn voor alle betrokkenen. De zogenaamde Raad van Tien, met daarin de toponderhandelaars van beide groepen, onderhandelt elke twee jaar het

Doorbraak

Interprofessioneel Akkoord (ipa). Dat legt de loonnorm vast, de afspraak hoeveel de lonen mogen stijgen, en bepaalt de hoogte van de sociale zekerheidsuitkeringen. De regering kan nog andere vragen op hun tafel leggen. De vakbonden en werkgevers beheren voorts de instellingen van de sociale zekerheid. Zo betalen de vakbonden de werkloosheidsuitkeringen uit aan hun leden. De sociale partners duiden zelfs rechters aan in de arbeidsrechtbanken en -hoven. Er bestaat naast de politieke structuur dus ook een sociale die fungeert als een onderdeel van het staatsapparaat. ‘De sociale partners maken dus normen – vaak vanwege het stilzitten van de wetgever – die vrij ingrijpend zijn’ (blz. 39, De toekomst van het sociaal overleg). De vakbonden spreken in dat verband graag over de sociale democratie en verwijzen naar de hoge syndicalisatiegraad. Critici zoals Zuhal Demir vinden dat de politiek de bovenhand moet hebben. ‘Alleen het verkozen parlement heeft daarvoor een mandaat van het volk gekregen.’

17

[Francofonië]

Napoleon, een Waalse held





De Waalse regering investeert zwaar in de opwaarding van de site rond het slagveld van Waterloo. Dat gebeurt met het oog op de herdenking van de 200ste verjaardag van de slag in 2015. De fascinatie voor Napoleon is in Wallonië altijd groot geweest. Frederik Dekeyser In Wallonië heerst onbegrip over het feit dat Vlaanderen niet meewerkt aan de herdenking van de 200ste verjaardag van de slag bij Waterloo in 2015. De Waalse regering had gehoopt op Vlaamse financiële steun aangezien de festiviteiten een internationaal karakter hebben en dus ook Vlaanderen economisch voordeel zouden kunnen opleveren. Maar de Vlaamse regering wil niet deelnemen aan het project.

Nu laat de Waalse regering zichzelf in elk geval niet onbetuigd. Er wordt elk jaar 10 miljoen euro vrijgemaakt om de site rond de Leeuw van Waterloo te renoveren. Zo komt er een nieuw ondergronds museum. Daar waar de site nu jaarlijks 300 000 bezoekers mag verwelkomen, zullen dat er in 2015 minstens 500 000 zijn.

De aandacht voor de herdenking van de slag bij Waterloo is niet alleen ingegeven door toeristische motieven. In Wallonië is er altijd een grote bewondering geweest voor de Franse consul en keizer Napoleon. De napoleontische periode wordt in de Waalse historiografie zeker niet negatief geduid, integendeel. De Corsicaan wordt door veel Walen en zeker door wallinganten als een held beschouwd. Het is immers onder Napoleon dat het huidige Wallonië deel uitmaakte van het toen in Europa almachtige Frankrijk.

maar doorheen de 180 jaar Belgische geschiede- Destrée, de man van zijn brief aan Albert I, hield nis is de pro-Franse houding in Waalse kringen er regelmatig een toespraak. altijd dominant geweest. De bedevaart aan L’ Aigle Blessé was een tegenhanger geworden van de Vlaamse Zeker met de opkomst van de Waalse Beweging IJzerbedevaarten. Het evenement moet wel in aan het begin van de 20ste eeuw was die zeer zijn juiste tijdskader worden geschetst. Het is sterk. Het wallingantisme laafde zich graag aan niet zo dat alle aanwezigen bij L’ Aigle Blessé per de romantiek rond de slag bij Waterloo en de breuk se allemaal voor een aanhechting van Wallonië met het grote voorbeeld dat Frankrijk is. bij Frankrijk waren. Eerder waren ze tegenstanders van de Belgische neutraliteitspolitiek die het Het beste voorbeeld daarvan is één van de min- buitenlands beleid in de tweede helft van de jader bekende monumenten op het slagveld van ren 1930 domineerde. Veel Walen zagen daarin Waterloo. We hebben het hier niet over de Leeuw een anti-Franse houding van koning Leopold III. die met zijn kop naar Frankrijk is gericht en dus Een vaak vergeten element in het Waalse antivoor veel wallinganten een Belgo-Hollands mo- leopoldisme van na de Tweede Wereldoorlog. nument is. Neen, iets verder werd in 1904 het monument van de Aigle Blessé opgericht. Het Het is ook aan L’ Aiglé Blessé dat de clandestiene stelt een stervende arend voor die in zijn klau- wallingantische verzetsbeweging Wallonie Libre wen een Franse vlag vasthoudt. Het monument is op 18 juni 1940 werd opgericht. Niet alleen op de een eerbetoon aan het leger en meer bepaald de verjaardag van de slag bij Waterloo. Bovendien keizerlijke garde van Napoleon waarin op 18 juni ook de datum dat de Franse generaal Charles de 1815 ook een paar honderd Walen meestreden. Gaulle zijn landgenoten vanuit Londen opriep om de strijd tegen de Duitse bezetter voort te zetten. Veel wallinganten vonden dat die boodschap ook aan hen was gericht. Na de Tweede Wereldoorlog doofden de bedevaarten aan L’ Aigle Blessé langzaam uit, al vinden er tot vandaag nog herdenkingen plaats. Het wallingantisme werd dan ook minder uitgesproken Vanaf 1928 organiseerden wallingantische orga- pro-Frans en legde eerder de nadruk op het meer nisaties hier jaarlijks bedevaarten. Aanvankelijk realistische federalisme. kwam er amper veertien (14) man opdagen, maar in de jaren 1930 groeide het eerbetoon aan L’ Aigle Maar de fascinatie voor Napoleon blijft in en rond Blessé uit tot heuse wallingantische en rattachis- Waterloo groot. Alle Walen kennen de site rond de tische bedevaarten. In de beste traditie van het Leeuw van Waterloo. Het Wellingtonmuseum in interbellum waren er zelfs paramilitaire organisa- het centrum van de stad, genoemd naar de winties aanwezig (Jeunes Gardes Wallonnes). Jules naar van de veldslag, is veel minder populair.

Waterloo is tot vandaag een bedevaartsoord voor Waalse separatisten en rattachisten.

maart 2013

Doorbraak

18

© Reporters

De slag bij Waterloo is voor de Waalse Beweging een keerpunt geweest. De nederlaag betekende dat Wallonië gescheiden werd van het Franse culturele moederland. Nu moeten het wallingantisme en ook het rattachisme het in Wallonië afleggen tegen een sterk heroplevend belgicisme,

[Buitenland]

EU-vlag wappert weer in Praag





’De gek van Praag’ trekt op 7 maart de deur van het presidentiële paleis op de Hradschin in Praag achter zich dicht. De EU haalt opgelucht adem dat het mandaat van de door haar misprezen Vaclav Klaus als president van de Tsjechische Republiek afgelopen is. Zijn opvolger laat de ‘day after’ weer de blauwe vlag met de gele sterren hijsen boven de Praagse burcht. Dirk Rochtus Voor het eerst in twintig jaar werd de opvolger door in volle kiesstrijd de verdrijving van de van Klaus rechtstreeks door het volk gekozen. Duitstalige minderheid in 1945 als ‘schending De strijd was hard en hevig geweest; uiteindelijk van de mensenrechten’ te bestempelen. Niets haalde de linkse populist Milos Zeman het in de ligt zo gevoelig in Tsjechië als de relatie met ‘de tweede stemronde op 27 januari met 55 % van Duitsers’. Van 1620 tot 1918 ondergingen de de stemmen op de conservatieve vorst Karel Tsjechen de heerschappij van de Habsburgers. Schwarzenberg. Voor de EU maakte het niet Voor de nazi-bezetting van 1939 tot 1945 nazoveel uit wie er als winnaar uit de bus kwam. men ze wraak door op het einde van de Tweede Wereldoorlog de drie miljoen Sudetenduitsers Vergeten is de periode 1998-2002 vol corruptie uit hun eeuwenoude heimat in Bohemen en toen Zeman nog premier was. Wat telde, was dat Moravië – het huidige Tsjechië – te verdrijven. beide kandidaten zich van vooraf aan positief Toenmalig president Beneš goot de onteigehadden opgesteld tegenover de EU. Anders dan ning en de verdrijving van de Sudetenduitsers Klaus die het als president de laatste tien jaar in de zogenaamde Beneš-decreten. Volgens had verkorven in ‘Brussel’ met zijn scherpe eu- Schwarzenberg zou iemand als Beneš daarvoor rosceptische uitlatingen. Maar ook in eigen land vandaag de dag voor het Internationaal Strafhof zondigde hij naar het einde toe tegen de regels in Den Haag moeten verschijnen. Zeman stilde van een beheerst presidentschap door enerzijds de angst van vele gewone Tsjechen als zouden een ongehoord ruime amnestie af te kondigen ‘de Duitsers’ hun eigendommen weer komen opvoor wel één derde van alle Tsjechische gedeti- eisen door de bewering dat de Beneš-decreten neerden en anderzijds zich te mengen in de kies- nog altijd bestanddeel van het Tsjechische recht strijd tussen Zeman en Schwarzenberg. Waarom zijn. Klaus openlijk partij koos tegen Schwarzenberg, verschilde niet zoveel van waarom hij placht Angst uit te halen naar de EU. In beide gevallen was Als er al Tsjechen zijn die beseffen dat niet alle het Tsjechisch nationalisme dat hem bezielde. Sudetenduitsers Hitler geestdriftig hebben onthaald en dat ook vele Duitstalige joden en ’Slechte Tsjech’ socialisten en vele onschuldige kinderen in Presidentskandidaat Schwarzenberg zou 1945 het slachtoffer van de verdrijving werzich in woord en daad als een ‘slechte Tsjech’ den, behoren ze vooral tot de klasse van de hebben gedragen. De 75-jarige minister van beter opgeleiden. Het gros van de Tsjechische Buitenlandse Zaken had de communistische bevolking, vooral op het platteland, en ook het periode (1948-1989) in ballingschap doorge- sociaal zwakkere of oudere segment, heeft bracht in Wenen. Hij kon dus volgens zijn tegen- nog geen oren naar dat meer genuanceerde standers de noden en gevoeligheden van het verhaal. Zeman wist dat hier zijn kiezersTsjechische volk niet kennen. Bovendien was publiek zat. Niet bij de stedelijke elites van de telg uit de Boheemse aristocratie gehuwd wie de voorkeur uitging naar de aristocratimet een Oostenrijkse die niet eens Tsjechisch sche minister van Buitenlandse Zaken. Zeman spreekt, onvoorstelbaar voor een potentiële sprak de mensen van de provincie, het ‘kleine first lady. Veel erger nog dan die ‘uiterlijkheden’ land’, aan die angst hebben, angst voor glowas de taboebreuk die de aristocraat beging balisering, voor overheersing, misschien ook

<em>

wel voor de grote Duitse buur. Dat verklaart misschien ook waarom hij zich ‘eurofederalist’ noemt. In een federaal Europa van de naties worden de kleine landen verhoudingsgewijs beter beschermd dan wanneer ze elk voor zich de uitdaging zouden moeten aangaan met machtige buren. Bovendien had Zeman aangekondigd als president zijn veto te stellen tegen wetten van de huidige regering die wegens haar harde besparingskoers niet geliefd is bij de bevolking. Schwarzenberg heeft niet alleen de race naar de Hradschin – de Praagse burcht waar de president resideert – verloren, maar de regering waarvan hij lid is, mag forse tegenwind verwachten vanuit de Hradschin.

Milos Zeman, linkse populist, EU-federalist, president van Tsjechië. Een groot contrast met zijn voorganger Václav Klaus.

<strong>

<strong>

maart 2013

Doorbraak

19

© Reporters

<em>

[Media]

Verwacht het onverwachte?





De gedramatiseerde T-shirtrel met Bart De Wever in De Standaard van 2 februari was om verschillende redenen leerrijk. Niet wegens de nieuwswaarde. Die was er – ondanks vele krampachtige pogingen – hoegenaamd niet. Ook niet wegens de door de krant – en niét door Bart De Wever – opgezette provocatie over het verbod op virtuele regenboog-shirts achter de Antwerpse stadsloketten. Zelfs niet omdat het zoveelste incident op rij ons iets bijbracht over de beleidsvisie van een politieke partij. frank Thevissen Wél omdat het voorval ons iets leert over hoe nieuwe marketingslogan, het verwachte blijven kranten nieuwsconstructies opzetten en exploi- verwachten. teren. En vooral de manier waarop De Standaard 'het toonaangevende debat in Vlaanderen orga- Tweestromenland niseert (DS, 28 jan.) Ook de woordkeuze verraadt dat de journalistieke uitdaging er kennelijk in bestaat de evenwichtsZe zullen het in alle toonaarden ontkennen, maar oefening te organiseren tussen – wat het gemakzuchtige mechanisme waarmee De Sturtewagen en Verhoeven zelf noemen – 'aanStandaard en De Morgen de ene na de andere hangers' en 'tegenstanders' van De Wever. (vermeende) strubbeling rond Bart De Wever, de N-VA of van N-VA-sympathieën verdachte perso- Ook Yves Desmet hanteert in De Morgen eennen in Vlaanderen telkens weer routineus tot ont- zelfde rivaliserend schema dat 'fans en sympasteking brengen, wijst erop dat ze garen spinnen thisanten' van De Wever onderscheidt van zij die bij laagdrempelige, polariserende journalistiek. zich ervan distantiëren (DM,6 feb.).

<em>

<strong>

<em>



<em>

<em>

Het is immers een snelle, goedkope en dus com- In het beste geval worden beide kampen min of mercieel aanlokkelijke formule die instant aan- meer beurtelings bediend. Niet de kwaliteit van dacht wekt en schreeuwerige stammentwisten de aangeleverde informatie of opinie, maar de ontketent. Hoe platvoerser de aantijgingen weegschaal vormt daarbij het belangrijkste crien hoe schrijnender de argumentatiekwaliteit, terium. En zo komt het dat Etienne Vermeersch hoe groter doorgaans de ontvlambaarheid, de (DM,13 feb.) mag reageren, nadat een betaalde verspreidingsgraad, de agitatie en de mobilisa- columnist de 'mediageile, extremistische pas- ‘De permanente verontwaardiging put ons uit’, tie. Meteen ook een aanwijzing dat 'het werkt'. toor en oerconservatieve' filosoof – dixit Fikry noteerde Tom Naegels in zijn nabeschouwing over Zowel De Morgen als De Standaard hebben zich El Azzouzi (DM, 12 feb.) – een column lang on- het T-shirt-non-debat. enthousiast ingeschreven in dat duale, tribale gefundeerd heeft staan beledigen. Waarmee de journalistieke register dat vooral gerommel in de krant de redactie opnieuw haar evenwichtigheid Niet alleen komt er sleet op deze gemakzuchtige onderbuiken wil veroorzaken. in de opiniëring heeft bewezen. formule, ze leidt ook steeds nadrukkelijker tot contraproductiviteit. De overdosissen demaIn hun verdedigingsschrift draaiden Bart Contraproductief gogie, de drammerige, militante toon, de vaak Sturtewagen en Karel Verhoeven van De Ondertussen rijden beide redacties zich steeds tastbare argumentatiearmoede en de onmiskenStandaard vreemdsoortige pirouettes om de dieper vast in die verstarrende duale logica, en bare intellectuele oneerlijkheid waarvan de tribale redactionele kunstgreep waarmee zij de T-shirtrel gaan ze achteloos voorbij aan het feit dat le- journalistiek is doordesemd, halen bovendien het redactioneel construeerden, te verdedigen. 'Wij zers niet noodzakelijk bij de ene of de andere journalistieke niveau fors naar beneden. – alle kranten en nieuwsmedia – doen het bijna 'obediëntie' willen worden ingedeeld. Die lezers elke dag.' (DS,9 feb.). irriteren zich steeds vaker aan de karikaturale 'De permanente verontwaardiging put ons uit' Beide hoofdredacteurs komen even onverstoor- opiniëring en desinformerende gevolgen van noteerde Tom Naegels in zijn nabeschouwing baar als voorspelbaar tot de slotsom dat ze 'in ge- deze opgedrongen tweedracht. over het T-shirt-non-debat. (DS, 6 feb.) En ook lijke omstandigheden wellicht precies hetzelfde Ze vragen afstandelijkheid, steekhoudende al vertonen De Morgen en De Standaard nog zouden doen.' Daarmee veegden ze meteen de nieuwsselecties, alsook feiten en opinies die geen symptomen van vermoeidheid, steeds meer oproep van ombudsman Tom Naegels 'om eens politieke discours intelligent ontmaskeren. Ze mediagebruikers blijken de tribale journalistiek heel hard op de rem te gaan staan' (DS,6 feb.) verwachten het onverwachte, niet de eindeloze de rug toe te keren. Dat laatste zou alvast hoophooghartig van tafel en mag de lezer, ondanks de variaties op steeds weer hetzelfde thema. gevend moeten stemmen.

© Reporters

<em>

<em>



<em>

<strong>

<em>

<em>

Doorbraak

<em>

20

[Boeken]

Media en politiek

Een gemiste kans

Dat de constituerende machten in NoordwestEuropa zich in een schizofrene situatie bevinden, weten we al sinds de twee lijvige boeken over media en politiek van onze collega Frank Thevissen (Media en journalistiek in Vlaanderen en De vierde onmacht, Van Halewyck). In Nederland, net als in België, is de verstrengeling van politiek en media zo sterk, dat je de vraag kunt stellen wie aan wiens touwtjes danst. In het recente boek Het briefje van Bleker ontrafelt de Nederlandse journalist Peter Kee de verhoudingen tussen politici en de Varalaatavondtalkshow Pauw & Witteman. Daarbij legt hij bloot hoe ‘dik’ journalisten en mediamakers enerzijds zijn met politici van wetgevende en uitvoerende macht anderzijds. Ik herinner me nochtans uit het eerste boek van Derk Jan Eppink (Vreemde buren, Contact) dat de relatie tussen politiek en journalistiek boven de Moerdijk veel correcter was – ‘tot hier en niet verder’. Maar Kees boek laat duidelijk iets anders vermoeden. Journalisten weten dat ze een belangrijke rol (kunnen) spelen in het maken en kraken van politici (hier op televisie). En ook het omgekeerde is waar. Politici maken journalisten het leven zuur door te beloven, te geven, en vooral ook te nemen. Na het lezen van dit erg boeiende boek kijk ik reikhalzend uit naar een gelijkaardig initiatief van pakweg Kris Hoflack (vtm) of Ivan De Vadder (VRT). Wie durft? (KDr.)

Voor me ligt een turf van 703 blz. onder de titel Nationalisme, naties en staten. Europa vanaf circa 1800 tot heden. Het is een in hoofdzaak historisch werk, dat de rol van nationalisme in de genoemde politieke geschiedenis wil belichten. Helaas vat het boek niet aan met een duidelijke definitie van het kernbegrip ‘nationalisme’, wat tot verwarring leidt. Het overzicht van de internationale theorievorming over nationalisme van de hand van Arnold Labrie had evenwichtiger gekund. Diezelfde Labrie neemt nog twee delen voor zijn rekening, zowat 277 blz. Zijn bijdrage is beter dan we vaak meemaken maar het had beter gekund. Mooi en overzichtelijk is de bijdrage van Matthijs Lok, die de periode van 1848 tot 1914 behandelt. Absoluut dieptepunt is het stuk van Patrick Dassen. Die man heeft een diepe afkeer voor nationalisme, verkondigt onbewezen stellingen en slaagt er zelfs in een citaat aan te passen aan de behoeften van zijn eigen verhaal. Voorts vermoed ik dat Dassen gedacht heeft dat van hem een bijdrage over het nationaalsocialisme werd gevraagd. Verreweg de meest evenwichtige en van grote neutraliteit getuigende bijdrage is deze van André Gerrits. Hij is de enige die het begrip nationalisme definieert en de enige die er iets positiefs in ziet. Hoewel dit boek een enorme schat aan informatie bevat – het notenapparaat is indrukwekkend – had het veel beter gekund. (JP)

Kinderstrips in WO I

‘Als kind zou ik er zelf een trauma aan overhouden’, bekent Nicky Langley. Het boeiend en kleurrijk boek dat ze samen met haar broer Anthony tot stand bracht, is een buitenbeentje in de actuele stroom werken over de Eerste Wereldoorlog. Uit zijn enorme collectie aan tijdschriften en ander materiaal over die oorlog, selecteerde socioloog Langley materiaal dat expliciet op kinderen was gericht. Het resultaat is een schat een tekeningen, strips, covers en illustraties uit tijdschriften en schoolboeken die de kinderen van toen de oorlog toonden zoals de respectieve uitgevers hem wilden voorstellen. In alle subjectiviteit. Het meeste materiaal, dat telkens uitvoerig wordt gesitueerd en toegelicht, komt uit Frankrijk. In vaak kleurrijke tekeningen werd de kinderen (en in een moeite ook hun ouders) voorgehouden hoe heldhaftig het er op en naast het slagveld aan toe ging, hoe slecht en onmenselijk de Duitsers wel waren. Gruwel was troef. Zoals – alleen de titel al – in Zizi le tueur des Boches, een tijdschrift voor 8- tot 12-jarigen, waarin kinderen met een bajonet de vijand te lijf gaan of worden geëxecuteerd. Het boek bevat in mindere mate ook Duits, Brits en Vlaams materiaal. De auteurs gaan na wat de verschillen zijn. Terwijl de Fransen blijven spotten met de verslagen vijand, groeit in 1919 in Vlaanderen duidelijk de vredesgedachte. (MVW)

Peter Kee, Het briefje van Bleker, AtlasContact, 279 blz., €19,95, isbn 978 90 2543 962 0

Leo H.M. Wessels & Toon Bosch (red.), Nationalisme, naties en staten, Vantilt, 704 blz., €49,95 isbn 978 94 600 4081 8

Anthony & Nicky Langley, De grote oorlog voor kleine kinderen, Davidsfonds, 152 blz., €27,50 isbn 978 90 5826 872 3







maart 2013

Doorbraak

21

[Portret]

Mark Grammens’ compromisloze hamerstukken





© Mozkito

Sinds 1957 tikt hij zijn analyses, commentaren en boeken op een typemachine. Een Adler, ‘onverwoestbaar naoorlogs Duits staal’. Maar liefst 647 nummers en 4936 pagina’s Journaal werden er persklaar op gemaakt (telling 7 feb.). We willen niet weten hoeveel pagina’s in totaal Mark Grammens (1933) erop heeft geconcipieerd, geschreven en herschreven. Hamerstukken zijn het, zoals Jeroen Brouwers dat noemt, letterlijk en figuurlijk.

Karl Drabbe Geen pen in het vitriool, maar hardhandig en consequent hameren op dezelfde Vlaamse standpunten. En dat al van in zijn beginjaren, als politiek journalist bij het progressief-katholieke jezuïetenweekblad De Linie. Maar ook als zeldzaam observator van internationale politiek met zijn eigen Tijdschrift voor Diplomatie en zelfs als boekenuitgever.

Amerikakritisch is Grammens trouwens. En dan gaat hij ‘afkikken’, zoals hij dat noemt in de progressieve spelling die hij in zijn tweewekelijks blad hanteert. Vier maanden. ‘In september zie ik dan wel wat eventueel mogelijk is. Maar ik begin oud en versleten te worden.’ Gevraagd om zijn memoires te schrijven, heeft hem doen nadenken over ‘een verzameling van een reeks eerder verschenen artikelen, aangevuld met uitAls zoon van een Vlaams-nationalistisch leg en ongepubliceerde herinneringen.’ Hoewel ‘straatagitator’ – hij overschilderde Franstalige hij er eerder al een boekje over schreef, zouden benamingen op straatnaamborden – en VNV- Grammens’ herinneringen en reflecties over repoliticus Flor Grammens, leerde Mark als jonge- pressie boeiend leesvoer zijn. Zelfs zeventig jaar ling wat discriminatie en haat betekenden. Tot na datum. En welke tijdgenoot zit niet te wachvandaag refereert hij vaak aan de periode dat ten op Grammens’ analyse en herinneringen van hij als adolescent op het Brusselse Sint-Jan- het Egmontpact? Berchmanscollege steun zocht bij de kinderen van andere ‘zwarten’. Of werd uitgescholden op Hij speelde geen onbelangrijke rol als hoofdde tram, omdat hij Nederlands sprak in Brussel. redacteur van het – ondertussen legendarische Een trauma wil Grammens het niet noemen. – weekblad De Nieuwe, dat vooraan in het verzet ‘Of toch niet meer. Mijn jeugdervaringen heb ik stond tegen het gemeenschapspact. Onder meer verwerkt tot quasi-rationele zekerheden’, ant- Brigitte Raskin en Gal kenden er hun vuurdoop, woordde de veelschrijver. Interviewen is moeilijk, maar dit links-Vlaamse opinieblad voerde toen in feite onmogelijk. Door een verkeerd gelopen een vurige strijd tegen de toegevingen die een medische behandeling is Grammens volledig Vlaamse particratie bereid was te doen, vooral doof. Hij heeft er zijn stem nooit minder voor ge- dan in Vlaams-Brabant. Grammens was daarmee heven. Zijn woorden klonken er minder luid door. niet de enige Vlaamse hoofdredacteur die zich tegen het Egmontpact keerde. Maar hij ging net ’Als God ‘t belieft’, stopt hij in april met Journaal. iets verder. Volgens de latere Knack-journalist Er komt dan nog een speciaal nummer, met bij- Jef Coeck kreeg Grammens toen ‘de kolder in dragen van onder anderen Jean-Pierre Rondas de kop’. Zo rechtlijnig tegen was hij. Dat, en zijn over Grammens als media-fenomeen en van journalistieke kwaliteiten, maakten hem ook tot prof. Yvan Vandenberghe over Grammens als een Vlaams prijsbeest, gedecoreerd met de Orde analyst van de internationale politiek – erg van de Vlaamse Leeuw (1978), de Prijs voor de

Vrijheid (Nova Civitas, 2008) en de Marnixring Erepenning (2012).

<em>

‘Niet toegeven’, is zowat het motto van Grammens. Een uitspraak in Wij-Jongeren, het maandblad van de vroegere Volksuniejongeren, waarin hij aangaf de collaboratie tijdens WO II te begrijpen, ligt in het verlengde van dat motto: ‘de vijanden van mijn vijanden zijn mijn vrienden’, stelde hij toen. In zijn Jaarboek Vlaamse Beweging – Vlaams archief 88 luidt dat: ‘Het streefdoel vandaag moet zijn te voorkomen dat volgende generaties Vlamingen hun tijd en energie zouden moeten besteden aan het rechttrekken van wat de Vlaamse mediocriteit (...) heeft scheefgetrokken. Geen toegevingen! Geen enkele, nergens.’ Vanuit die radicale opstelling is het te begrijpen dat Grammens niet alleen het Egmontpact of de daaropvolgende feitelijke staatshervormingen afkeurde en bestreed. – Niet voor niets viste hij de oude Volksunieslogan Gedaan met geven en toegeven (Davidsfonds, 1990) op voor een essay over de uitgestelde en weinig voorstellende staatshervorming, wat hem een antwoord van Hugo Schiltz opleverde (Gedaan met treuren en zeuren, Kritak).

<em>

maart 2013

Doorbraak

En ook vandaag gelooft hij niet een goede afloop. ‘België zal niet goedschiks ophouden te bestaan. Er zullen doden vallen. Omdat ik niet slechts flamingant maar ook pacifist ben, pleit ik daarom voor confederalisme. Misschien is dat haalbaar zonder bloedbad, maar zeker ben ik daar niet van. Belgen zijn tot alles in staat.’

22

[COLOFON]

[Geafficheerd]

Doorbraak is een uitgave van de Vlaamse Uitgeversgroep (VLUG). Redactie Passendalestraat 1A, 2600 Berchem [email protected] www.doorbraak.be T 0477 79 23 25 (donderdag en vrijdag van 10 tot 12 en van 13 tot 16 uur) ISSN 0012-5474 Abonnenmenten Jaarabonnement 11 nummers (verschijnt niet in augustus) Abonnement € 30 Abonnement 2 jaar € 50 Abonnement buitenland € 35 Internetabonnement € 20 (mits opgave van elektronisch adres) Studentenabonnement € 15 (mits opgave van elektronisch adres) Proefabonnement (3 nummers) € 5 www.doorbraak.be/abonneren [email protected] IBAN BE91 7360 0127 1976 BIC KREDBEBB

Blauwe tricoloren

Tot ver in de jaren 1960 wierp de liberale partij zich op als behoeder van het staatkundige status-quo in België. Regionalisering – cultureel of economisch – was niet echt aan haar besteed. Drukkingsgroepen als het Liberaal Vlaams Verbond en Willemsfonds waren niet onbelangrijk. Maar de driekleur was – zeker tijdens verkiezingscampagnes – vaak belangrijker dan het liberale blauw.

Tussendoor Gratis tweewekelijkse e-zine met actualiteit en commentaar www.doorbraak.be/tussendoor Hoofdredacteur Pieter Bauwens Chef politiek Peter De Roover

© Liberaal Archief

Eindredactie Karl Drabbe, Marc Van de Woestyne Kernredactie Jan Anthonis, Pieter Bauwens, Frans Crols, Bernard Daelemans, Peter De Roover, Karl Drabbe, Jean-Pierre Rondas, Frank Thevissen, Marc Van de Woestyne Voorzitter Redactie-adviesraad Frans Crols Druk Print International - Brugge Medewerkers Ludo Abicht, Jacques Claes, Frederik Dekeyser, Vincent De Roeck, Michaël Devoldere, Herman Deweerdt, Koenraad Elst, Wouter Laeremans, Theo Lansloot, Bart Maddens, Herman Matthijs, Jaak Peeters, Eric Ponette, Dirk Rochtus, Matthias E. Storme, Luc Van Braekel, Katleen Van den Heuvel, Jan Van Doren, Tijl Vercaemer, Pieter-Jan Verstraete

Zeker kort na de Tweede Wereldoorlog stelde de Liberale Partij zich erg patriottisch op. De katholieke CVP-PSC werd verweten druk collaborerende zieltjes te winnen. De verzuilde katholieke pers deed er alles aan om de ‘zwarte’ gemeenschap te dedouaneren en bij de katholieke ‘moederpartij’ te betrekken. Eventuele scheurmakers – zoals de belgicistische christendemocraten van UDB en later de Vlaamse Concentratie of de Christelijke Vlaamse Volksunie – werden zwaar bekampt. Katholiek Vlaanderen moest één lijn trekken tegen vrijzinnig links, waar de liberalen toen nog toe werden gerekend.

De eerste naoorlogse verkiezingen vonden plaats op 17 februari 1946. We schrijven volle repressietijd. Met deze affiche verweet de Liberale Partij de CVP collaborateurs en oorlogsprofiteurs te beschermen. De katholieke moederkloek neemt oud-SS’ers en -VNV’ers, verraders, collaborateurs, oorlogswoekeraars en leden van de extreme DeVlag onder haar vleugels. Hierdoor kan het gerecht niet optreden. Brave Belgische burgers moeten hierdoor geschandaliseerd zijn.

Cartoons Erwin Vanmol Foto’s Wim Van Capellen (Reporters) Doorbraak Verantwoordelijke uitgever Pieter Bauwens Maurits De Smetstraat 12 9308 Hofstade

De verkiezingen draaiden anders uit dan de Liberale Partij had gehoopt: de communisten (23 zetels) rijfden de patriottische stemmen binnen. CVP scoorde 92 zetels, BSP 69. Met 17 zetels scoorde de Liberale Partij het laagst ooit. (KDr)

maart 2013

Doorbraak

23

Splits zelf de sociale zekerheid! Word lid van het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds.

>> U komt tenminste uit voor uw Vlaamse overtuiging ...

Wij ook! >> U wil een Vlaamse sociale zekerheid ...

Wij ook! >> U wil concrete daden, geen woorden ...

Wij ook! >> U kan er alvast zelf iets aan doen ... Zet vandaag nog de stap naar het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds en splits zelf de sociale zekerheid.

Bel gratis:

0800-179 75 Hoofdzetel:

Hoogstratenplein 1 - 2800 Mechelen - www.vnz.be Kantoren & brievenbussen over heel Vlaanderen