Nieuwsbrief 1 september 2010
Leven in Brabant Nieuwsbrief over leefbaarheid in Brabant Brigite van Haaften – Harkema, gedeputeerde Jeugd, Cultuur en Samenleving
Leefbaarheid in Brabant door intensieve en stevige contacten Leefbaarheid is een subjectief begrip, want iedereen ervaart het anders. De provincie Noord-
Inhoud
Brabant definieert leefbaarheid als ‘het wonen in
- IDOP als smeerolie, 2
een prettige en veilige omgeving met de mogelijk-
- Dorpsvereniging beheert zelf het geld, 3
heid om thuis of in de buurt gebruik te kunnen
- Noodkreet uit Achtmaal leidt tot IDOP, 4
maken van zorg-, welzijns- en gemaksdiensten
- Gemeenschap staat zelf garant voor
en waar mensen op elkaar kunnen bouwen’.
de financiering, 5 - IDOP vraagt een andere rol van gemeente, 6
Leefbaarheid staat hoog op de politieke agenda, we zijn actief aan de slag om Brabant ook in Jan Kerkhof
de toekomst leefbaar te houden. Een van de
Jan Kerkhof,
projecten waar de provincie de afgelopen jaren
voorzitter van de reconstructiecommissie De Peel:
veel in geïnvesteerd heeft om de leefbaarheid in dorpen en wijken een flinke impuls te geven, is
IDOP’s pakken de ziel van de samenleving
“Goud waard”
de IDOP: het integrale dorpsonwikkelingsplan. Een groot succes, want veel gemeenten zijn gestimuleerd om een IDOP te onwikkelen en uit te voeren. In de gemeenten waar dit gebeurd is, zijn de contacten tussen gemeente, bewoners en dorpsraden veel intensiever en sterker en geworden. We hopen ook dat dit een samen werking is die blijvend is, en waar nog veel mooie dingen uit voortkomen. Ik ben er trots op dat wij als provincie een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan die beweging van samenwerking.
“Hele dorpen doen mee met IDOP’s. Het
aanpak. Bij de hervorming van het landelijk
draagvlak is geweldig. Dat komt omdat de
gebied is Den Haag puur en alleen gefocust
Ook de Dorpenderby is een manier om de leef-
plannen niet zijn opgelegd maar van onder-
op complexe kwesties als de intensieve vee
baarheid te bevorderen, door burgerinitiatieven
af ontstaan. In allerlei opzichten werkt het
houderij. Terwijl voor de hele hervormings-
te ondersteunen en begeleiden. Het is een manier
als een multiplier. Het heeft een positieve
operatie van het platteland draagvlak nodig
om inwoners van Brabant te inspireren om zelf
invloed op allerlei andere lokale en regionale
is. Dat is precies wat de IDOP’s opleveren.
aan de slag te gaan met het verbeteren van de
ontwikkelingen. Neem de Agenda van
Zonder draagvlak lukt de transitie niet. Met
Brabant waarin de provincie een visie geeft
de IDOP’s heb je de ziel van de samen
op de toekomst van Brabant. In die visie
leving te pakken. Dat is goud waard.”
zijn ‘participatie’, ‘sociale cohesie’ en ook ‘traditie’ sleutelwoorden. Die elementen zijn
Haarfijn ingeschat
allemaal aan de orde bij IDOP’s. Het is een
“Ik moet een compliment maken aan de
succesnummer van de bovenste plank. Een
provincie, GS en de Statenleden. Zij
voorbeeld voor heel Nederland.”
hebben het belang haarfijn ingeschat. Ook in deze moeilijke tijd worden waar-
leefomgeving. We brengen daarbij nadrukkelijk voorbeeldprojecten in beeld, en willen op die manier mensen activeren en inspireren. Want dat is voor mij heel belangrijk: mensen betrekken bij hun omgeving, bij de leefbaarheid van hun dorp of wijk. Zij kunnen zelf het verschil maken! Het is mijn stellige overtuiging dat overheden zich er steeds meer van bewust worden, dat ideeën pas echt vorm krijgen, als de inwoners, als ú erbij
Ziel
schijnlijk nog extra financiën vrijgemaakt
betrokken wordt. Wij stimuleren die beweging
“Het zou goed zijn als het Rijk ook oog
om te zorgen dat de IDOP’s doorlopen.
van met elkaar werken aan de leefbaarheid van
krijgt voor de meerwaarde van deze
Daar kan het Rijk nog iets van leren.”
een dorp of kern. Dáár gaat het ons om!
1
Nieuwsbrief 1 september 2010
Brabantse Dorpen Derby Ook dit jaar daagt de provincie Noord- Brabant dorpsbewoners uit om deel te nemen aan de Brabantse Dorpen Derby. Met deze wedstrijd kunnen dorpskernen tot € 25.000 winnen met hun project dat de leefbaarheid in de kern verbeterd. Projectleider Lonneke van Oorschot: “Uit 85 inzendingen zijn nu Gerard Daandels (midden) op werkbezoek in de regio
Gerard Daandels, voorzitter Stuurgroep Dynamisch Platteland:
negen finalisten gekozen door de Brabantse reconstructiecomissies. Deze finalisten hebben allemaal al € 10.000 gewonnen omdat ze de finale gehaald hebben. Nu zijn ze op allerlei verschillende manieren bezig hun project en bezigheden in de spotlights te zetten. Leuke voorbeelden zijn de Derby fiets uit Heeze (zie foto) en in ’s Gravenmoer komt er een Derby
“Leefbaarheid is vooral een lokale verantwoordelijkheid”
IDOP als smeerolie
worst bij de lokale slager en een Derby menu in het lokale restaurant.” “Het ene dorp is niet het andere. Het sterke van de IDOP´s is dat het om Steun uw favoriet
maatwerk gaat. Samen komen de mensen in het dorp tot een oplossing.
Nieuwsgierig naar de finalist uit uw regio?
Dat is een positieve ervaring die doorwerkt bij het zoeken naar oplossingen
Op maandagavond 13 september start
voor andere vraagstukken binnen de plattelandsontwikkeling.”
Omroep Brabant met de uitzendingen van de Brabantse Dorpen Derby TV-serie. De eerste drie afleveringen zijn een terugblik naar de
Goodwill
structiedoelen voor elkaar te krijgen ook los
Dorpen Derby 2009 en op zaterdag 2 oktober
“IDOP’s leveren goodwill op waarmee an-
van een IDOP.”
is de startaflevering Brabantse Dorpen Derby
dere reconstructie-doelen voor elkaar te krij-
2010. U ziet beelden van de Kick-Off op 10
gen zijn. Door het zoet is ook het zuur te
Kracht
juli en alle projecten komen aan bod. Vanaf
accepteren. Voor wat hoort wat. Zo gezien
“Het is mooi dat de provincie dit proces
1 oktober kan er gestemd worden op uw
spelen IDOP’s een sleutelrol. Het is niet zo
ondersteunt, maar het is bovenal een lokale
favoriete project en dorp via de website.
dat alle onderdelen van de plattelandsont-
aangelegenheid. Dat is juist de kracht.
Van maandag 4 oktober t/m 6 december is
wikkeling voor iedereen even positief uit-
IDOP’s moeten vooral een lokale verant-
er iedere maandagavond een uitzending van
pakken. Soms moet je ook iets slikken.
woordelijkheid zijn en blijven. Het moet
de Brabantse Dorpen Derby waarbij steeds
Dankzij IDOP’s ontstaat hiervoor draag-
niet zo zijn dat de steun van de provincie
2 finalisten aan bod komen. De serie eindigt
vlak. Doordat mensen in het dorp samen-
aanleiding is om een IDOP op te pakken.
met een spannende LIVE finale op zaterdag
werken aan een IDOP, leren ze e lkaar ken-
De steun van de provincie aan de IDOP’s is
11 december. Voor meer informatie kijk op
nen. Over en weer ontstaat er begrip. Die
als smeerolie voor het totale revitalisering-
www.brabant.nl/dorpenderby.
wisselwerking is van vitaal belang om recon-
proces.”
2
Nieuwsbrief 1 september 2010
Dorpsvereniging beheert zelf het geld ‘Veel bereikt in korte tijd’
Een verbouwd openluchttheater. Een verbeterde speeltuin op het Oranje plein, middenin het dorp. Een skeeler baan voor de iets oudere jeugd. Huis vesting voor zorgbehoevende ouderen, maar ook zelfstandige senioren woningen en starterswoningen. Het zijn slechts een paar praktische voor beelden uit het IDOP van Mariahout. “Wij hebben hier als dorpsvereniging zelf de regie in handen!” Henrie Bouwmans in het openluchttheater in Mariahout
“Al in 2008 lag er een plan voor dorps
raad. Bouwmans: “We staan los van de
voorbeeld, dat daardoor weer tot leven komt.
ontwikkeling, maar daar deed niemand iets
politiek, maar zijn wel een belangrijk advies-
Dat is belangrijk, omdat de kindervoorstellingen
mee. Toen hebben wij het als dorpsvereniging
orgaan van de gemeente. In korte tijd hebben
veel mensen van buiten trekken. Daar heeft
zelf opgepakt”, vertelt Henrie Bouwmans,
we veel bereikt.” Bovendien beheert de
onze horeca, maar ook onze supermarkt
voorzitter van de dorpsvereniging. “Van de
dorpsvereniging bij veel projecten zelf de
weer profijt van.” Het behoeft geen uitleg:
861 inwoners is ongeveer de helft lid van
kas in plaats van de gemeente. “Wij huren
Bouwmans is trots op zijn dorp en de inwoners.
onze vereniging. Op vergaderingen komen
dan bijvoorbeeld een zelfstandige in voor
“Uiteindelijk houden we dankzij het IDOP het
er vaak 100 tot 150 mensen. Dat geeft ons
het uitvoeren van de projecten en geen grote
dorp leefbaar. We behouden onze ouderen
draagvlak binnen het dorp.”
aannemer.” En ook de inwoners steken graag
en trekken jonge mensen aan.” In 2011 moeten
de handen uit de mouwen. “Zoals bij de
alle projecten in Mariahout gerealiseerd zijn.
Afspiegeling van de bevolking
speeltuin. Daar zijn de omwonenden zelf
De Rabobank is een van de partners van de
De ideeën voor het IDOP komen in Mariahout
erg bij betrokken. Zo kunnen wij meer doen
dorpsvereniging. Ton Schepers van Rabobank
dan ook allemaal uit de koker van de bevol-
met hetzelfde bedrag.”
Peel Noord: “We vinden dit zo’n goed initiatief! Zonder deze steun gaat de leefbaarheid in
king. “In onze vereniging zit jong en oud. We zijn een goede afspiegeling van onze
Nieuwe vrijwilligers
kleine kernen achteruit. Om dit te voorkomen,
bevolking.” Zowel de gemeente als het
“Iedereen in Mariahout wordt enthousiast
geven we een forse financiële bijdrage aan
Samenwerkingsverband Regio Eindhoven
van de plannen. Dat levert ook weer nieuwe
IDOP-projecten in Mariahout. Ook andere ini-
(SRE) omarmde de plannen van de dorps-
vrijwilligers op. Bij het openluchttheater bij-
tiatiefnemers kunnen op onze steun rekenen.”
3
Nieuwsbrief 1 september 2010
Noodkreet uit Achtmaal leidt tot IDOP
‘Meer woningen en een multifunctionele accommodatie’
Achtmaal is een kern van 1700 inwoners in de gemeente Zundert.
Het ligt 6 kilometer van Zundert, 12 kilometer van Roosendaal en 25 kilometer van Breda. “Wel centraal, maar niet dichtbij”, aldus Dré van Nispen, voorzitter van de dorpsraad van Achtmaal. Hij stuurde een aantal jaren geleden een noodkreet vanuit zijn dorp naar de gemeenteraad.
Dré van Nispen bij een IDOP-uitbreidingslokatie
Van Nispen: “Er was hier een hele tijd een
kinderen naar school gaan en waar ’s avonds
ontmoetingsplek waar zij terecht kunnen voor
bouwstop, waardoor jongeren wegtrokken. Dat
de verschillende verenigingen gebruik van
allerlei activiteiten, maaltijden en informatie.
is funest voor de leefbaarheid in een dorp! We
kunnen maken”, zo vertelt Van Nispen. “Met
hadden dus nieuwe woningen nodig.” De wet-
een gymzaal en een bibliotheek die ook buiten
Snel schakelen
houder reageerde snel op de noodkreet, maar
schooltijden voor de bevolking toegankelijk zijn.
In Achtmaal kan het IDOP rekenen op een
wilde wel weten of nieuwe woningen echt de
Dat houdt al die faciliteiten betaalbaar. Daar-
breed draagvlak. Volgens Van Nispen is het
oplossing van het probleem vormden. “Dus
bovenop moeten dan zorgwoningen komen.”
belangrijk om de mensen in een vroeg stadium bij de plannen te betrekken. “Dat is kracht. De
moesten we ons organiseren. Daar kwam de De uitkomst van de haalbaarheidsstudie naar
brede en actieve betrokkenheid maakt de weg
de bouw van een MFA is positief. Het plan is
vrij om vlot te schakelen met de gemeente en
Andere wensen
om het bestaande dorpshuis naast de kerk
andere partijen zoals de ouderenbond.”
Uit het IDOP blijkt ook dat woningen voor
en de school om de hoek, samen te voegen.
ouderen zeer gewenst zijn. Maar ook andere
De eerste schetstekeningen zijn klaar. Nu
Corné Uijtdewilligen, het gemeentelijk aanspreek-
behoeftes kwamen naar voren tijdens verschil-
nog de financiën. “De gemeenteraad staat er
punt voor de dorpsraad binnen Zundert, onder-
lende goedbezochte bijeenkomsten met de
achter. Het wachten is nog op een bijdrage
schrijft dat. “Het initiatief is van de burgers
inwoners. Van Nispen noemt onder meer een
van de provincie. “Maar dat de MFA er moet
uitgegaan. Ze wilden graag een toekomstvisie
ontmoetingsplaats voor ouderen. Dé grote
komen, is zeker! Daar is iedereen het hier over
voor Achtmaal en wij stonden daar zeker voor
wens van Achtmaal is een multifunctionele
eens”, zegt Van Nispen. In de MFA is ook
open. De burgers hebben hun wensen duidelijk
accommodatie (MFA). “Waar overdag de
een ‘huiskamer’ voor ouderen gepland. Een
op tafel gelegd. Nu werken we volop samen.”
dorpsraad uit voort. Het IDOP lag er toen snel.”
4
Nieuwsbrief 1 september 2010
Gemeenschap staat zelf g arant voor de financiering
‘De gemeente kon bij ons aanhaken, niet andersom’
Biest-Houtakker: een vriendelijk
Lamers van Woonstichting Stromenland: “Als
school. Het ontwerp hiervoor stond echter
dorpje met 888 inwoners, centraal
enige woonstichting in Biest-Houtakker dragen
nog niet vast. “Daar hebben de inwoners zelf
gelegen tussen Tilburg en Eindhoven.
we graag ons steentje bij aan dit project. We
inspraak in gehad. Met stickertjes konden ze
Het heeft al jaren geen café meer,
willen de leefbaarheid in het dorp vergroten.
aangeven welk ontwerp ze het best vonden.”
maar wel een wokrestaurant. Koffie
Daarom bouwen we in de toekomst extra
Om voor subsidie van de provincie in aan-
tafels en bruiloften houden mensen
huizen voor senioren en starters. Zo creëren
merking te komen, moeten de plannen binnen
daarom noodgedwongen in hun
we ruimte voor huidige én nieuwe inwoners.”
twee jaar te realiseren zijn. En daarvoor
eigen tuin. “Of ze gaan ervoor naar
is geld nodig. Maar ook dat kunnen de
Hilvarenbeek. Net zoals voor veel
Carnaval
inwoners zelf regelen. Van de Pas: “Veel
andere dingen. Daar moesten we
En zo kwamen er nog meer ideeën. Voor een
actieve verenigingen in ons dorp voeren
iets aan doen!”
multifunctioneel gebouw bijvoorbeeld met
werkzaamheden zelf uit. Daardoor nemen
daarin een school, een peuterspeelzaal, een
ze het grootste deel van de cofinanciering
kinderopvang en een gymzaal. “Waar we
voor hun rekening. En nu geven ook bedrijven,
Jo van de Pas, actief lid van het belangen
ook andere activiteiten kunnen organiseren,
de basisschool, de peuterspeelzaal en de
orgaan Biest-Houtakker, vertelt vanuit zijn
zoals het carnaval.” De plek voor dit gebouw
kinderopvangorganisatie uit Biest-Houtakker
kantoor aan huis enthousiast over het IDOP.
was snel duidelijk: naast de oorspronkelijke
aan dat ze actief willen meewerken.”
“Ik ben absoluut niet de enige die erbij betrokken is. Ik heb de ontwikkeling van nieuwe ideeën met een paar anderen alleen een flinke zet gegeven. En nu is die uitdaging door de gehele gemeenschap opgepakt.” Hulpbehoevend “We begonnen met een inventarisatie. Zo spraken we alle 55-plussers persoonlijk over hun wensen voor de toekomst van ons dorp”, vervolgt Van de Pas. “Het bleek dat ze graag midden in het dorp willen wonen, waar wat te beleven is. Nu zijn de mogelijkheden beperkt als je wat hulpbehoevend wordt, dan moet je naar Hilvarenbeek. Daar wilden we een oplossing voor bedenken. Eentje waarbij de gemeente kon aanhaken, niet andersom.” Nu ligt er onder meer een plan voor seniorenwoningen in het hart van het dorp. Van de Pas: “We proberen dat ook helemaal zelf te ontwikkelen, maar we hebben hierbij de woningstichting als achtervang. Sommige mensen willen liever huren dan kopen.” Leo
Jo van de Pas (uiterst rechts) met leden van diverse IDOP-werkgroepen
5
Nieuwsbrief 1 september 2010
Wethouder Steven Adriaansen van gemeente Roosendaal:
IDOP vraagt om andere rol gemeente
‘Niets beloven wat je niet kunt waarmaken” “Als burgers behoefte hebben aan een verhard speelveldje maar de gemeente heeft gepland om eerst de wegen te onderhouden, dan gebeurt vaak het laatste. Gemeenten zijn van oudsher aanbodgericht en niet vraaggericht. Zij bepalen wat er gebeurt en wanneer. Daar hangen agenda’s en budgetten aan. Bij een IDOP gaat dat precies andersom. De behoeften van de burger zijn het uitgangspunt. Dat vraagt om een andere rol en houding van de gemeente. Meer ondersteunend, niet boven partijen maar interactief en ‘zij aan zij’ met burgers en andere partners in de gemeente. Met als belangrijk pluspunt: meer draagvlak en betrokkenheid.” Ruimte geven De gemeente Roosendaal werkt aan deze omslag. “De IDOP’s hebben daartoe de aanzet
Colofon
gegeven. Die omslag is best nog puzzelen, omdat het hele gemeente-apparaat anders is georganiseerd. Het is de kunst om ruimte
“Leven in Brabant” is een uitgave van:
te geven aan vragen die er leven in de Provincie Noord-Brabant
gemeenschap. Daarvoor moet je tijd en geld
Postbus 9015
vrij maken. Dat is een hele nieuwe wereld.
5200 MC ’s-Hertogenbosch
Zowel ambtenaren alsook de gemeenteraad
www.brabant.nl
moeten daarin meegaan. Daarbij helpt het Word lid van de Linkedin-groep
succes van de IDOP’s. Die laten concreet
Teksten
over leefbaarheid
zien wat je met deze aanpak bereikt.”
Communicatiebureau Textuur, Tilburg
Er is nu een interactieve groep op internet waarvan de leden zich allemaal bezig-
Oplossen
Vormgeving
houden met leefbaarheid. Schrijf u in
Belangrijke succes-voorwaarde is volgens
Van Riet Ontwerpers, ’s-Hertogenbosch
voor deze linkedin-groep en blijf op de
Adriaansen “niks beloven wat je niet kunt
hoogte van ontwikkelingen op het gebied
waarmaken. Je kunt wel mooie plannen maken
Fotografie
van leefbaarheid, lees interessante
samen, maar als de uitvoering niet geborgd is,
Fotoburo Olaf Smits, ’s-Hertogenbosch
artikelen en neem deel aan inspirerende
leidt dat later tot frustraties en conflicten. Zorg
Fotografie Wim Roefs, Loosbroek
discussies met collega’s over leefbaarheid.
dus dat plannen daadwerkelijk uitvoerbaar zijn.
Neem een kijkje op www.linkedin.com
Dat betekent ook dat je de knelpunten vooraf
en zoek op ‘Leefbaarheid provincie
goed moet benoemen en oplossen. Voor
Noord-Brabant’.
bestuurders ligt daar een belangrijke taak.”
September 2010 6
