Wat zijn die Eisen aan Verpakkingen
Hoe toon ik aan dat een verpakking voldoet aan de Eisen aan Verpakkingen
Wanneer moet ik er aan voldoen?
Bijlage II van de Ministeriële Regeling Verpakking en Verpakkingsafval geeft een uitgebreide omschrijving van de codering voor kunststofverpakkingen. Deze kan worden gedownload van www.vmk.nl
van kracht sinds 1 januari 1998
Het uitvoeren van testen op het product kan antwoord bieden op deze vraag. Daarnaast kan op grond van informatie van leveranciers van grondstoffen, additieven en inkten worden bepaald hoeveel zware metalen zijn toegepast.
van kracht sinds 30 juni 2001
Codering Producenten en importeurs kunnen op de verpakking (of op het etiket van de verpakking) de aard van het verpakkingsmateriaal aangeven. De afkortingen en cijfercodes moeten altijd goed zichtbaar, leesbaar, duurzaam en herkenbaar zijn, ook als de verpakking is geopend.
Zware metalen Het is verboden stoffen, preparaten of andere producten in een verpakking aan een ander ter beschikking te stellen als de totale concentratie van lood, cadmium, kwik, zeswaardig chroom of verbindingen daarvan in de verpakking meer bedraagt dan 100 ppm-gewicht
Essentiële Eisen van kracht sinds 1 januari 1998
Het is verboden stoffen, preparaten of andere producten in een verpakking in Nederland aan een ander ter beschikking te stellen, als de verpakking niet voldoet aan de Essentiële Eisen. Dat betreft:
Paraplu-norm (EN 13427) In deze overkoepelende norm is aangegeven hoe de onderliggende normen gebruikt moeten worden.
n.v.t.
1. Eisen betreffende de vervaardiging en de samenstelling van verpakkingen - Verpakkingen worden zodanig vervaardigd dat volume en gewicht van de verpakkingen worden beperkt tot de minimale hoeveelheid die nodig is om het vereiste niveau van veiligheid, hygiëne en aanvaardbaarheid voor de verpakte stoffen, preparaten of andere producten en voor de consument te handhaven. - Verpakkingen worden zodanig ontworpen, vervaardigd en in de handel gebracht dat hergebruik of terugwinning mogelijk is en dat het milieueffect bij het verwijderen van verpakkingen of reststoffen van afvalverwijderingsinrichtingen zoveel mogelijk wordt beperkt. - Verpakkingen worden zodanig vervaardigd dat de aanwezigheid van schadelijke en andere gevaarlijke stoffen en materialen in verpakkingen tot een minimum wordt beperkt in emissies, as of percolaat wanneer verpakkingen of reststoffen van de verwijdering van verpakkingen verbrand of gestort worden.
Norm voor preventie (EN 13428)
goedgekeurd door Europese Commissie
2. Eisen betreffende het producthergebruik van verpakkingen Aan de volgende eisen wordt gelijktijdig voldaan - de fysieke eigenschappen en kenmerken van de verpakkingen maken onder normaal te verwachten gebruiksvoorwaarden verscheidene omlopen mogelijk, - verpakkingen kunnen worden verwerkt in overeenstemming met de gezondheids- en veiligheidsvoorschriften voor de arbeidskrachten; - er wordt voldaan aan de specifieke eisen ten aanzien van terugwinbare verpakkingen wanneer de verpakkingen niet langer worden gebruikt en derhalve afval zijn geworden.
Norm producthergebruik (EN 13429) Deze norm bevat een checklist waarmee de verpakker/vuller kan beoordelen of zijn verpakking producthergebruik kan claimen. Als men dat doet, dan moet de verpakking in ieder geval geschikt zijn om te worden gereinigd en/of gerepareerd en er moet een systeem zijn dat meermalig gebruik van de verpakking mogelijk maakt.
in ontwikkeling
Norm materiaalhergebruik (EN 13430) Deze norm bevat een procedure waarmee getoetst kan worden of een claim op materiaalhergebruik gerechtvaardigd is. Daartoe moet voldaan worden aan criteria als: • de individuele materialen zijn geschikt om te worden herverwerkt • er ontstaat een milieuvoordeel • er bestaat een dergelijk systeem voor herverwerking.
in ontwikkeling
3. Eisen betreffende de terugwinning van verpakkingen a. Terugwinning in de vorm van hergebruik van materialen Verpakkingen worden zodanig vervaardigd dat een bepaald gewichtspercentage van de gebruikte materialen opnieuw kan worden toegevoegd aan het productieproces van verhandelbare producten, met inachtneming van de in de Europese Gemeenschap geldende regels. Dit percentage kan variëren naar gelang het soort materiaal waaruit de verpakkingen bestaan.
Bij de preventienorm moeten bedrijven zelf hun verpakkingen beoordelen, vergelijkbaar met de ISO 14000- en ISO 9000-aanpak. Men moet aantonen dat de verpakking niet omvangrijker of zwaarder is dan noodzakelijk om te voldoen aan de eisen van: • bescherming van het product • bescherming van personen die het product in verpakking hanteren • hanteerbaarheid en vervoerbaarheid van het product • productpresentatie: ruimte voor marketingeisen. Men moet bovendien aantonen dat zo min mogelijk gevaarlijke stoffen zijn gebruikt.
b. Terugwinning in de vorm van energieterugwinning Verpakkingsafval dat wordt verwerkt met het oog op energieterugwinning, heeft met het oog op een optimale terugwinning op zijn minst een zekere calorische onderwaarde..
Norm energieterugwinning (EN 13431) Deze norm bevat een procedure waarmee getoetst kan worden of een claim op energieterugwinning gerechtvaardigd is. Daartoe moet voldaan worden aan criteria als: • de verpakking is brandbaar • bij verbranding ontstaat er calorische winst. Voor het berekenen van de calorische winst is een methode gegeven.
c. Terugwinning in de vorm van compostering Verpakkingsafval dat wordt verwerkt met het oog op compostering is zodanig biologisch af breekbaar dat het de gescheiden inzameling en het composteringsproces of de composteringsactiviteit waarin het wordt ingebracht niet hindert.
Norm compostering en biologische afbreekbaarheid (EN 13432) Deze norm bevat een procedure waarmee getoetst kan worden of een claim op compostering of biologische afbreekbaarheid gerechtvaardigd is. Daartoe moet voldaan worden aan criteria, als: • het materiaal en zijn relevante organische bestanddelen zijn van nature biologisch afbreekbaar (aantoonbaar middels laboratoriumproeven) • de desintegratie van het materiaal gebeurt in een verwerkingsproces voor biologisch afval • er wordt geen negatief effect van het verpakkingsmateriaal op het verwerkingsproces voor biologisch afval waargenomen • er wordt geen negatief effect van de biologisch afgebroken materialen op de kwaliteit van de daaruit resulterende compost waargenomen.
d. Biologisch afbreekbare verpakkingen Biologisch afbreekbare verpakkingen zijn zodanig fysisch, chemisch, thermisch of biologisch afbreekbaar dat het grootste deel van de resulterende compost uiteindelijk uiteenvalt in kooldioxide, biomassa en water.
in ontwikkeling
goedgekeurd door Europese Commissie
Waar u nu al mee aan de slag moet Eisen aan Verpakkingen (art. 11 t/m 13 Ministeriële Regeling Verpakking en Verpakkingsafval) • Als op de verpakking wordt aangegeven van welke grondstof het is gemaakt, moeten de standaard-coderingen worden toegepast. Voor kunststof betreft dat het reeds gangbare identificatiesysteem. • De eis inzake zware metalen is sinds 30 juni 2001 van kracht. De overheid voert inspecties uit op naleving van deze verplichting. • Gezien de korte termijn waarop alle Europese normen voor de Essentiële Eisen goedgekeurd zullen worden is het aan te bevelen nu te beginnen en met enkele productverpakkingscombinaties. De systematische aanpak is vrij eenvoudig in te voegen in een bestaand kwaliteitssysteem (ISO 9000 of ISO 14001).
Nuttige links Meer informatie over Eisen aan Verpakkingen kunt u vinden op de websites van: • Nederlands Verpakkingscentrum: www.nvc.nl • SVM.Pact (uitvoeringsinstantie Convenant Verpakkingen III): www.svm-pact.nl • Vereniging Milieubeheer Kunststofverpakkingen: www.vmk.nl
Vereniging Milieubeheer Kunststofverpakkingen (VMK) Postbus 420 2260 AK Leidschendam Tel. 070 444 06 40 Fax. 070 444 06 91 E-mail
[email protected] www.vmk.nl www.kunststofverpakkingsafval.nl
VERENIGING MILIEUBEHEER KUNSTSTOFVERPAKKINGEN
VMK Eisen aan Verpakkingen Verplichtingen uit de Ministeriële Regeling Verpakking en Verpakkingsafval
Wat u moet weten over: • Zware metalen in verpakkingen • Essentiële Eisen van verpakkingen
Wettelijk kader ‘Eisen aan Verpakkingen’ In Europa is de Europese Richtlijn Verpakking en Verpakkingsafval van kracht die in Nederland is omgezet in de Ministeriële Regeling Verpakking en Verpakkingsafval. Er zijn verplichtingen voor bedrijven, de zogenoemde Individuele Verplichtingen (art. 3 t/m 9), die men in Nederland op twee manieren kan uitvoeren. Ondernemingen nemen de verplichtingen zelf ter hand of ze kiezen voor de collectieve aanpak door toe te treden tot het Convenant Verpakkingen III. Daarnaast worden er (Europabreed) eisen gesteld aan verpakkingen - in de Ministeriële Regeling vermeld als Eisen aan Verpakkingen (art 11 t/m 13) waarin bepalingen staan voor: ■ codering van verpakkingen ■ zware metalen ■ essentiële eisen. In deze folder leest u meer over de Eisen aan Verpakkingen en vindt u nuttige tips voor het voldoen aan deze verplichtingen. Deze folder is samengesteld met ondersteuning van het Nederlands Verpakkingscentrum (NVC).
Van toepassing op … De eisen gelden niet alleen in Nederland, maar zijn in heel Europa van toepassing aangezien ze zijn opgenomen in de Europese Richtlijn Verpakking en Verpakkingsafval. In Nederland zijn ze in de Ministeriële Regeling Verpakking en Verpakkingsafval beschreven als ‘Eisen aan Verpakkingen’. De Europabrede werking impliceert dat alle bedrijven die een verpakt product op de markt brengen ervoor moeten zorgen dat hun verpakking aan de gestelde eisen voldoet. De eisen ten aanzien van codering en zware metalen zijn in Europa gelijk. Voor de Essentiële Eisen gelden Europese normen. Om aan deze verplichting invulling te kunnen geven, is de bijdrage van de andere schakels in de verpakkingsketen evident. Denk maar aan het leveren van informatie over de samenstelling van de gebruikte verpakkingsmaterialen, bedrukking, etc.
Coder
Zware
Essen
P
M
Europese Richtlijn Verpakking en Verpakkingsafval (20 dec. 1994)
Ministeriële Regeling Verpakking en Verpakkingsafval (29 juni 1997)
Eisen aan verpakkingen
Individuele verplichtingen aan producenten en importeurs van verpakte producten Terugname gebruikte verpakkingen
ring (art. 11 en bijlage I)
e metalen (art.13)
Recycling en nuttige toepassing van teruggenomen verpakkingen
ntiële eisen (art. 12 en bijlage III en Europese normen)
Individuele uitvoering Mededeling en rapportage aan VROM Collectieve uitvoering Aansluiting bij Convenant Verpakkingen III met ontheffing van individuele verplichtingen (art. 3 t/m 9)
Preventie
Producthergebruik
Materiaalhergebruik, energieterugwinning en compostering
Europese eisen en normen
Geharmoniseerde
Uitsluitend individueel uit te voeren
Europese wetgeving
Waarom zou u zich hier mee bezig houden? Uw klant vraagt er naar De kans is groot dat uw klant vraagt naar informatie in het kader van de Eisen aan Verpakkingen. U zult er dus mee aan de slag moeten. Degene die een verpakt product in de markt brengt moet namelijk een verklaring kunnen afgeven dat de verpakking voldoet aan de Eisen aan Verpakkingen. Om alle vragen van de checklisten te kunnen beantwoorden heeft de verpakker/vuller informatie nodig van de eerdere schakels in de keten. Hij zal daarom aankloppen bij de kunststofverpakkingsproducent die op zijn beurt weer informatie zal opvragen bij: grondstofleveranciers, leveranciers van additieven, leveranciers van inkt t.b.v. bedrukking, etc. Elke schakel in de keten zal gevraagd worden naar verklaringen waarmee de verpakker/vuller uiteindelijk kan vaststellen of de verpakking aan de eisen t.a.v. zware metalen en codering en de Essentiële Eisen ten aanzien van terugwinning voldoet. De verpakker/vuller zal zelf moeten beoordelen of de verpakking aan de paraplunorm en in het bijzonder aan de preventie- en producthergebruiknorm voldoet.
Het is wettelijk verplicht Alle verpakkingen in Europa moeten sinds 1 januari 1998 (drie jaar na publicatie van de Europese Richtlijn) voldoen aan de eisen. Een voor de hand liggende reden om er mee aan de slag te gaan is dan ook de wettelijke verplichting. De eisen wat betreft codering en zware metalen zijn dus al van kracht. Voor de Essentiële Eisen wordt gewerkt aan de laatste normen, die naar verwachting medio 2004 worden goedgekeurd. Het is dan ook aan te bevelen er nu al mee aan de slag te gaan. Voor ondernemingen hebben die Europese normen als groot voordeel dat de bewijslast wordt omgedraaid: Wie volgens en met de normen werkt, wordt geacht de essentiële eisen te hebben gerespecteerd.
Wat wordt er van u verwacht? 1. Wat zit er allemaal in? Bedrijven kunnen op hun verpakking aangeven van welk materiaal het is gemaakt, maar codering is niet verplicht. Als men dat wel vermeldt, dan moet het standaard-identificatiesysteem worden gehanteerd. De codering is grotendeels identiek aan de veelgebruikte materiaalcodes op kunststofverpakkingen. Een uitgebreide opsomming kan worden gevonden in Bijlage II van de Ministeriële Regeling Verpakking en Verpakkingsafval (www.vmk.nl, zie bij downloads).
2. Maximum van kracht voor zware metalen De eisen die de Ministeriële Regeling Verpakking en Verpakkingsafval stelt ten aanzien van de hoeveelheid zware metalen in verpakkingen, moeten al sinds 30 juni 2001 worden nageleefd. Een verpakking mag niet meer zware metalen of verbindingen daarvan bevatten dan 100 ppm (100 milligram per kilogram) in totaal van: ■ lood (Pb) ■ kwik (Hg) ■ zeswaardig chroom (Cr 6+) ■ cadmium (Cd) De zware metalen komen bovendien terug in de preventienorm. Aan de hand van deze norm moet worden aangetoond dat de minimale hoeveelheid aan zware metalen is gebruikt, zowel wat de verpakkingsmaterialen betreft, de drukinkt, etc. De genoemde 100 ppm geldt voor iedere verpakkingscomponent (pallet, krat, krimphoes, strapping, etc.).
3. Voldoen aan Essentiële Eisen, maar hoe? Om aan te tonen dat verpakkingen voldoen aan de Essentiële Eisen zijn Europese normen ontwikkeld. De normen zijn een soort handleiding waarmee bedrijven verpakkingen kunnen evalueren, beoordelen en verbeteren. In totaal worden er zes normen ontwikkeld, waarvan de Europese Commissie er twee heeft goedgekeurd: de norm voor preventie en de norm voor compostering en biologische afbreekbaarheid. De andere normen worden naar verwachting medio 2004 goedgekeurd.
De overkoepelende norm, ook wel paraplunorm genoemd, is een soort handleiding waarin is aangegeven hoe de normen moeten worden gehanteerd. Deze overkoepelende norm bepaalt dat verpakkingen: ■ moeten voldoen aan de preventienorm; ■ alleen aan de norm producthergebruik hoeven te voldoen als producthergebruik wordt geclaimd; ■ minimaal aan één van de volgende normen moeten voldoen: - materiaalhergebruik - energieterugwinning - compostering.
Verpakkingsdossiers door hele keten Bedrijven moeten voor iedere product/verpakkingscombinatie een dossier aanleggen om aan te tonen dat de verpakking voldoet aan de Eisen van Verpakkingen. Met het oog op de werklast is het raadzaam verpakkingen te clusteren naar homogene verpakkingssoorten, bijvoorbeeld bekers voor levensmiddelen, folie voor transportverpakking, etc. Het verpakkingsdossier moet een checklist bevatten waarin wordt aangegeven aan welke normen wordt voldaan, tezamen met een volledige onderbouwing. Hiervoor kan vaak worden verwezen naar bestaande documenten of naar verklaringen van leveranciers. Alle testen en resultaten van de procedures moeten bovendien worden gedocumenteerd in het verpakkingsdossier.
