EN TOEN WAS IK AAN DE BEURT

EN TOEN WAS IK AAN DE BEURT...zekering

er v n e g n i d d bergre

Dit is niet het relaas van een heroïsche beklimming of een onvergetelijke wandeling, zelfs niet van een fall-out, maar van een aftocht. NKBV-lid Berend Berlijn (45) brak tijdens de afdaling van de Barre des Écrins in de Franse Alpen zijn enkel en werd met hulp van de NKBV Alarmcentrale gerepatrieerd.

58 |

HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST BEREND BERLIJN, STEFAN BUIS EN TJITSKE NIJDAM | FOTO’S ROBIN BAKS EN MENNO BOERMANS

M

et een ruk zwenkt de reddingshelikopter van de berg weg en duikt richting het dal. Tranen prikken achter mijn ogen. De beduusde gezichten van mijn drie tochtgenoten vervagen in de verte. Niet alleen ik moet wennen aan de nieuwe realiteit. Drie kwartier geleden daalden we nog behoedzaam af langs de steile flanken van de Barre des Écrins. Een verkeerd ingeschatte sprong over een gletsjerspleet, een harde landing op een verijsd stukje sneeuw, een subtiel knakje in het onderbeen, en de vakantie heeft direct een uiterst grimmige gedaante aangenomen. Gelukkig hebben we bereik met onze mobiele telefoon en kunnen we de reddingsdienst inschakelen, anders zou ik niet weten hoe ik beneden moest komen. Het is mis, voel ik bij een paar aarzelende stappen. Laat de helikopter maar komen. De nederlaag is ingedaald en ik vecht er niet meer tegen. Later slaat mijn stem steevast over van opwinding, als ik de stuurmanskunst van de piloot beschrijf die zijn helikopter bijna tegen de wand manoeuvreert, terwijl de wieken de sneeuw laten opstuiven. Ik word snel naar binnen gehesen. Tijdens de korte vlucht naar Briançon wordt er gezwegen. Het eerste verdriet maakt bij mij al snel plaats voor gelatenheid. Ik krijg een potloodstompje en een papiertje aangereikt voor het noteren van mijn adresgegevens. Gecontroleerd zakt de helikopter tot op het dak van het ziekenhuis. Twee verplegers staan klaar met een brancard en rijden mij met rugzak en al de lift in. Naar beneden, waar ik direct op de eerste hulp land. Ik word geparkeerd in de gang. Personeel loopt af en aan zonder acht op mij te slaan. Daar lig ik dan in mijn bergsportkleren, een zure zweetlucht dampt van mij af. Het thuisfront verkeert nog in zalige onwetendheid. Negen uur 's ochtends. Het lange wachten is begonnen. Ik voel mij eenzamer dan ooit.

Weerzin gutst naar boven Een dag later ziet het leven er al heel anders uit. Ik zit op een terras in Ailefroide. Lekker beschut in een lommerrijke tuin waar de zon nog behaaglijk door de bomen dringt. Mijn rechterbeen ligt omhoog op een stoel, van knie tot tenen gefixeerd in een half open gipsen ‘goot’, waardoor de zwelling rustig kan afnemen.

NKBV Alarmcentrale

je bij ongevallen recht op onderMet een NKBV-reisverzekering heb le. Deze service wordt verzorgd door steuning van de NKBV Alarmcentra n op een lange staat van dienst, de ANWB Alarmcentrale die kan boge ldwijd netwerk. uitgebreide expertise en een were 55 11. 314 0 (0)7 +31 is er Het telefoonnumm

HOOGTELIJN 3-2013 |

59

na Het is mis, voel ik stappen. e d n e l e z r a a r a a p een Na de röntgenfoto’s - eindelijk - is de conclusie van dokter Spadoni in één oogopslag: gebroken enkel. De wereld stort even in. Daar gaat mijn hoop op ‘tijdelijk ontlasten en ontzien’. Een operatie hier in het ziekenhuis kan, legt Spadoni uit, maar de operatiearts is pas woensdag beschikbaar. Weerzin gutst in me naar boven. Ik zie mij hier niet nog zes dagen liggen in dit benauwde, aftands aandoende ziekenhuis. Ik wil naar huis en in een vertrouwde omgeving mijn lot als patiënt ondergaan. Ik vraag om een telefoon en bel Ingrid in Nederland. Op het terras heb ik net geruststellend nieuws gehoord. De NKBV Alarmcentrale is mijn terugreis aan het organiseren. Ingrid heeft alles in werking gezet. Via onze ‘hotline’ in het ziekenhuis belt ze - praktisch als ze is en gesouffleerd door de professionals - door wat ze nodig heeft, met name een verklaring dat ik mag vliegen. Dit contact voelt als dat voor een langgestrafte die na dagen eenzame opsluiting eindelijk weer bezoek krijgt. Ik krijg weer grip op de situatie. Achteraf blijkt dat de dienstdoende arts van de NKBV Alarmcentrale contact gehad heeft met Spadoni om mijn toestand te bespreken.

Een forse gletsjerspleet.

Guus, Robin, Peter en ik bestellen nog een consumptie. De mannen hebben het verdiend. Na de afdaling van de Barre des Écrins zijn ze in één keer doorgelopen naar het dal, meer dan 2000 meter lager, om mij uit het ziekenhuis te vissen. De telefoon gaat. NKBV Alarmcentrale! Of ik papier en pen bij de hand heb. Het was even puzzelen, omdat de voorkeursvliegroute - Briançon, Milaan, Schiphol - niet haalbaar bleek. Nu vlieg ik zondag vanuit Lyon naar Nederland. Ook prima. Nog een volle dag te gaan. Ik verleg mijn been en draai mijn gezicht naar de zon. Laten we dan maar genieten zolang het kan.

VIP-behandeling De ‘transportdag’ begint in de stromende regen. Precies zoals afgesproken arriveert om zes uur in de vroegte een wit busje met bed erin en twee begeleiders bij ons pension. Zij zijn al om drie uur uit Lyon vertrokken. Ik voel me bijna schuldig. Om negen uur draait het busje het kletsnatte vliegveld van Lyon op. Ik ben even bang dat ze me afzetten bij de ingang et au revoir. Maar pas bij de KLM-balie worden druk documenten uitgewisseld HOOGTELIJN 3-2013 |

61

en wordt er hartelijk afscheid genomen. Ik krijg een rolstoel onder mijn billen geschoven en word naar de gate gereden (waarbij ik niet gespaard word bij de douane, maar dit terzijde). Het gaat vlot, maar wat een geregel moet het gekost hebben om het zo te organiseren. Tijdens de vlucht kan ik mijn been uitstrekken over de ingeklapte stoel voor mij. Is er nu voor twee plaatsen betaald? Ik krijg een VIP-behandeling op Schiphol. Een werkstudent manoeuvreert zijn elektrische karretje behendig door het gehaaste reizigersvolk naar de paspoortcontrole. Mijn been steekt uit over het dashboard. Grappig om dit mee te maken. Als ik na mijn ritje op Schiphol opgehaald word door Ingrid, zit het werk van de NKBV Alarmcentrale erop. Ik word nog één keer

gebeld voor mijn mening over de dienstverlening. Niets op aan te merken, zeg ik in alle eerlijkheid. In de dagen erna ga ik onder het mes en ben ik bezig met mijn herstel. Maar ergens knaagt nog een ongemakkelijk gevoel. Ik kan mij haast niet voorstellen dat er toch niet op een bepaald moment een vette rekening op de deurmat valt. Helikopter, ziekenhuis, transport, vliegtuig. Ik heb een aardige kostenpost opgebouwd. En ja hoor, een officiële envelop van het Centre Hospitalier des Escartons de Briançon. Daar zul je het hebben. Maar... de schade valt mee: maar € 95,-. Ik knipper van ongeloof met mijn ogen. Opluchting. Verder heb ik nooit meer een factuur ontvangen. Wat ben ik blij met mijn NKBV-reisverzekering!

RISICO'S EN OORZAKEN Ieder jaar gebeuren er ongelukken met bergwandelaars, alpinisten, skiërs en klimmers in de Alpen. Helaas soms met fatale afl oop. Negentig procent van die ongelukken is te wijten aan menselijke fouten. Niet aan het weer, natuurverschijnselen of falend materiaal. Wat zijn de risico’s en hoe voorkom je die? Het lijkt misschien of je steeds vaker hoort van bergongelukken. Per bergsporter neemt het aantal ongelukken niet toe, maar in absolute zin wel: er gaan steeds meer (onervaren) mensen de bergen in; daardoor gebeuren er ook meer ongelukken. De meeste ongelukken gebeuren door inschattingsfouten, zoals: • Verkeerd inschatten van routes; • Verwachten van betere omstandigheden (dat het weer opklaart, het pad beter wordt, etc.);

• Klimmen aan de grens van het eigen kunnen; • Vals gevoel van veiligheid door apparatuur (GPS, smartphone, apps) en materiaal.

Onervaren toeristen in het hooggebergte De bergen worden steeds toegankelijker voor toeristen. Door de komst van steeds meer skiliften (die ook in de zomer opereren), staan mensen die onervaren, ongetraind en onvoorbereid zijn, moeite-

rzaken ongevaen 1 Ongevaen bij bergwandelen Belangrijkste oorzaken: Vaakst: hartinfarct (ca. 50%) Verder: vallen, uitglijden en struikelen (meestal op gemarkeerde paden, soms buiten de gemarkeerde paden)

2 Ongevaen bij alpinisme Belangrijkste oorzaken: Meestal: vallen, uitglijden en struikelen (vooral struikelen met stijgijzers en vallen in gletsjerspleten)

3 Ongevaen bij sportklien Belangrijkste oorzaken: Inschattingsfouten, mentaal blokkeren en uitputting. Meestal in eenvoudig terrein, ongezekerd. De meeste van deze ongevallen gebeuren in klettersteigroutes: in 2011 was er een toename van bijna 40% (!) ten opzichte van eerdere jaren. Klettersteigen is enorm in populariteit gestegen, routes zijn toegankelijker, waardoor onervaren klimmers er eerder aan beginnen. Veel mensen onderschatten de gevaren.

loos binnen twintig minuten op een gletsjer. Bij populaire bergtoppen, zoals de Grossvenediger, Grossglockner, Matterhorn, Mont Blanc etc. is deze situatie problematisch. Huttenbazen en berggidsen sturen onervaren mensen steeds vaker terug de lift in, om ongelukken te voorkomen. Maar ook ervaren mensen schatten de risico’s soms verkeerd in. Bij deze Hoogtelijn heb je een folder ontvangen, die waardevolle veiligheidstips geeft voor de beklimming van de Mont Blanc. Wil je je je kennis en vaardigheden bijspijkeren? Neem dan deel aan een van onze workshops of cursussen op het gebied van bergwandelen, navigatie, weerkunde, alpinisme en klimmen. HOOGTELIJN 3-2013 |

63

Klettersteigen en toerskiën: tricky Ook klettersteigroutes worden steeds toegankelijker, waardoor ze ook voor onervaren klimmers ‘te doen’ lijken. Zij onderschatten de risico’s of vertrouwen teveel op het materiaal. Dat geeft een vals gevoel van veiligheid. Tenslotte neemt het aantal toerskiërs toe. Deze vorm van skiën wint aan populariteit: in 2012 zijn 70% meer toerski’s verkocht in Duitsland. Het probleem is, dat toerskiën steeds meer op de piste wordt beoefend (minder lawinegevaar, gemakkelijker: eerst met een liftje omhoog vanuit het dal, verder omhoog via de piste met vellen onder). Dat levert extra gevaar op: groepjes toerskiërs kruisen langzaam de piste over, bergopwaarts, terwijl piste-skiërs er naar beneden racen en geen toerskiërs verwachten.

Taxi! Een heel andere oorzaak van de toename van ongevallen is dat mensen meer risico nemen, omdat ze ervan uitgaan dat de helikopter hen wel komt redden als het mis gaat. Reddingsdiensten maken zich zorgen over deze mentaliteitsverandering. Als een tocht tegenzit, slaan mensen steeds minder vaak een bivak op om te overnachten, maar laten zich ophalen door de bergredding. Ook in geval van slecht weer, verdwalen of uitputting bellen mensen eerder de bergredding. In plaats van te proberen zelf uit de problemen te komen, is het noodnummer snel gebeld. Realiseer je wel, dat een dergelijke ‘taxivlucht’ lang niet door alle verzekeraars wordt vergoed. Zodra je de helikopter uitstapt, kun je meteen je creditcard trekken en duizenden euro’s afrekenen. Tenslotte: ga er niet van uit, dat een helikopter je altijd en overal kan ‘oppikken’. In mist, storm of onweer rukken helikopters niet uit. Een helikopter kan ook niet overal landen. In die gevallen moet een reddingsteam uitrukken, bestaande uit tientallen speciaal hiervoor opgeleide mensen en honden uit het dal. De kosten daarvan zijn een veelvoud van een helikopterredding: al gauw € 20.000,-. Ga na of je hiervoor verzekerd bent.

REISVERZEKERING VOOR BERGSPORTERS Als je gaat bergwandelen, denk je niet meteen aan een ongeluk. Toch is het goed om er van tevoren rekening mee te houden en een goede reis- en (bergsport)ongevallenverzekering af te sluiten. De NKBV biedt zo’n verzekering. Je zult je enkel maar verstuiken hoog op de berg of blindedarm- of hartproblemen krijgen in de hut. Meestal zit er weinig anders op dan met de helikopter naar het dal te gaan. Kosten: al gauw drieduizend euro. Als het weer te slecht is om te vliegen of je wordt vermist, moet een bergreddingsteam uitrukken om je te redden. Dat is een kostbare aangelegenheid, die een gewone reisverzekering meestal niet dekt. Daarom maken tienduizenden NKBV-leden gebruik van onze speciale reis- en (bergsport)ongevallenverzekering. Deze verzekering hebben we ontwikkeld voor bergwandelaars, alpinisten, toerskiërs en klimmers en biedt extra dekking voor opsporing, redding en repatriëring. Hij keert ook uit als je je buiten de paden of pistes begeeft. Daarnaast geldt hij als een

normale reisverzekering voor andere vakanties, zoals zon-, duik- of skivakanties. De verzekering kost slechts € 27,- per jaar voor NKBVleden vanaf 12 jaar, € 12,50 voor kinderen (5-12 jaar) en € 1,50 voor baby's en peuters (0-5 jaar).

Werk uit handen Deze verzekering vergoedt niet alleen kosten, maar neemt je ook werk uit handen in geval van ziekte, ongeval of overlijden. Ook bij verlies van bagage of andere schade. Hoe je moet handelen, de polisvoorwaarden en meer informatie over de verzekering vind je op www.nkbv.nl/verzekering. De NKBV-reisverzekering is tot stand gebracht in samenwerking met verzekeringsmakelaar Mercer Marsh Benefits.

HOOGTELIJN 3-2013 |

65