Jaarverslag Weidevogelwerkgroep Binnenveld-Oost

Jaarverslag 2011

Weidevogelwerkgroep Binnenveld-Oost

Jaarverslag 2011


Inhoud 1. 2. 3.

4. 5. 6.

blz.

Inleiding Werkgebied, doelstelling en werkwijze Resultaten weidevogelbescherming in 2011 3.1. Algemeen 3.2. Bescherming van nesten en jongen 3.2.1. Bescherming van nesten met eieren 3.2.2. Bescherming van jonge weidevogels 3.3. Invloed van predatie en agrarische werkzaamheden Samenwerking met andere partijen in het veld Voorlichting en publiciteit Conclusie en vooruitblik

Bijlagen: Bijlage 1. Deelnemende vrijwilligers Bijlage 2. Deelnemende bedrijven Bijlage 3. Resultaten per bedrijf Bijlage 4. Overzichtstabel resultaten 1992-2011 Bijlage 5. Vogellogboek voorjaar 2011 Bijlage 6. Projecten in het Binnenveld

1 3 4 4 5 5 7 8 10 12 13

15 16 19 29 30 32

COLOFON: Tekst en lay-out: Henk van Paassen Foto's: Henk van Paassen, Harm Roseboom en Hans Spits Sponsors: • Advocatenkantoor Blokland • Bakkerij Joop ten Veen • Bomenland Schiphorst b.v. • Dierenkliniek Kortenoord • Gemeente Ede • Gemeente Wageningen • Landgoed De Lieskamp • Loonbedrijf VOF Van Haren • Loonbedrijf Jan Rauw & Zn. B.V. • Postservice - stads-/streekpostdienst • Proef- en leerbedrijf Droevendaal • Veevoederhandel Jan van Haren Illustratie: Elwin van der Kolk

Ede, februari 2012.

Jaarverslag 2011


Opgaande zon boven de Veensteeg vanaf het Meteopad gezien

Jaarverslag 2011


1. Inleiding Voor u ligt het jaarverslag 2011 van de Weidevogelwerkgroep Binnenveld-Oost (WBO). Het geeft een overzicht van de resultaten van de weidevogelbescherming van het uitzonderlijk goede broedseizoen 2011. Wij zien een jaarverslag als een goede methode om bekendheid te geven aan ons beschermingswerk, dat al sinds 1992 door boeren, loonwerkers en vrijwilligers van de WBO in het Binnenveld-Oost gezamenlijk wordt verricht. In 2010 is officieel gestart met de uitvoering van het Weidevogelplan Binnenveld, dat een nadere uitwerking is van het Landschapsontwikkelingsplan Binnenveld. Weidevogelbescherming houdt in het zoeken en beschermen van nesten van weidevogels om te voorkomen dat deze nesten voortijdig sneuvelen door landbouwkundige werkzaamheden. In toenemende mate wordt onze inzet ook nodig geacht voor de bescherming van de jongen, tot ze vliegvlug zijn. Dit beschermingswerk is in 1992 gestart als project van de Agrarische Natuurvereniging De Kraats i.o., die op 18 januari 2011 als Agrarische Natuurvereniging Het Binnenveld (ANV) een nieuwe start heeft gekregen (zie website www.anvhetbinnenveld.nl ). Via nauwe samenwerking met de ANV hoopt WBO de negatieve ontwikkeling van de weidevogelstand in het Binnenveld een halt toe te roepen. De WBO rekent daarbij graag op de volledige steun van alle agrarische bedrijven en alle vrijwilligers die in het Binnenveld actief zijn. Dit jaarverslag geeft aan waar, wat, wanneer en hoeveel weidevogelnesten door nauwe samenwerking tussen boeren, loonwerkers en vrijwilligers van de WBO in 2011 zijn beschermd (bijlage 1 en 2). Ook dit jaar zijn de broedgegevens verwerkt met een speciaal computerprogramma van Landschapsbeheer Nederland (LBN). Met dank aan Volkert de Graaf uit Wageningen, die ook dit keer alle cijfers van de WBO heeft ingevoerd op de landelijke site www.weidevogelbescherming.nl . Op basis van die cijfers zijn overzichtstabellen tot stand gekomen, die de broedresultaten over het afgelopen jaar per bedrijf helder in beeld brengen. De resultaten per bedrijf en van het werkgebied van de WBO zijn opgenomen in bijlage 3. Onze meerjarige cijfers vanaf 1992 tot heden vindt u terug in bijlage 4. Bijlage 5 biedt u een logboek van allerhande vogel- en veldwaarnemingen uit het voorjaar van 2011. In bijlage 6 treft u een overzicht van projecten, waar de WBO aan deelneemt of zelf het initiatief heeft. Graag wil ik namens de WBO alle boeren, loonwerkers en vrijwilligers bedanken voor hun inzet en medewerking in het afgelopen jaar! Tegelijkertijd spreek ik de hoop en wens uit dat wij met elkaar de weidevogels in het Binnenveld ook in 2012 weer de zo noodzakelijke bescherming kunnen bieden. Een goede samenwerking met de Agrarische Natuurvereniging Het Binnenveld is daarbij onontbeerlijk! Henk van Paassen algemeen coördinator WBO tel. 0318-301920 (06-13685805) e-mail: [email protected] website: www.inhetbinnenveld.nl

Jaarverslag 2011


Werkgebied van Weidevogelwerkgroep Binnenveld-Oost (WBO) en Binnenveld-West (WBW).

Jaarverslag 2011

2


2. Werkgebied, doelstelling en werkwijze De Weidevogelwerkgroep Binnenveld-Oost (WBO) is een vrijwilligersgroep die voortkomt uit de IVNVogelwerkgroep Ede. De groep bestaat nu uit 21 enthousiaste vrijwilligers uit Ede, Bennekom en Wageningen. Ten westen van de Grift is de Weidevogelbeschermingsgroep Binnenveld-West (WBW) actief. Het werkgebied van de WBO beslaat een oppervlakte van circa 1.500 hectare. Het gebied ligt globaal tussen de A12 in het noorden, Bennekom / Dreeslaan in het oosten, de Nederrijn/Rijndijk in het zuiden en de Grift / Valleikanaal in het westen. Het werkgebied van de WBO omvat het grondgebied van de gemeenten Ede en Wageningen, voorzover gelegen in het Binnenveld. De doelstelling van de WBO is, dat zij door haar werk en via nauwe samenwerking met de boeren probeert te bereiken dat de bestaande weidevogelpopulatie van kievit, grutto, scholekster, wulp en tureluur op peil blijft en zo mogelijk in aantal en soorten verder toeneemt. Hoe gaat de WBO te werk? De WBO doet dit door samen met boeren en loonwerkers de nesten van deze akker- en weidevogels voor of tijdens landbouwkundige activiteiten op te sporen, te markeren en te beschermen. Het gaat om grondbewerkingen, zoals bemesten, beweiden, maaien, ploegen, eggen, inzaaien, onkruid wieden en aanaarden. Boeren die meedoen zijn aan dit bord te herkennen

Door de nesten van weidevogels te markeren kunnen boeren en loonwerkers deze nesten eerder zien liggen en kunnen zij er tijdens hun werkzaamheden rekening mee houden. Dit gebeurt door tijdens de bewerkingen om het nest heen te rijden, door de nesten af te dekken of de nesten te verplaatsen. Als de boer daarvoor zelf geen tijd heeft, kunnen zij de hulp inroepen van de vrijwilligers van onze werkgroep. De meeste boeren hebben in het voorjaar weinig tijd om de nesten zelf te zoeken. Daarom helpen onze vrijwilligers hen om ze op te sporen, te markeren en de resultaten van de nesten te noteren. Dit helpt hen om ook eventueel ingehuurde loonwerkers tijdig in te seinen over de exacte ligging van de nesten. De WBO maakt daarbij nog geen gebruik van moderne technieken, zoals GPS (Global Position System), maar als de mogelijkheid zich voordoet zal de WBO dit systeem graag als ‘pilot’ willen opstarten. Al onze resultaten worden zorgvuldig vastgelegd in een door Landschapsbeheer Nederland (LBN) ontwikkeld computerprogramma. Aan het einde van het seizoen worden de resultaten doorgegeven aan de provinciale coördinator van Landschapsbeheer Gelderland. De provinciale gegevens worden door verwerkt tot een landelijk jaarverslag. Met al deze cijfers wordt onder meer sturing gegeven aan het landelijke weidevogelbeleid. De homepage van LBN te bereiken via: www.weidevogelbescherming.nl

Jaarverslag 2011

3


3. Resultaten weidevogelbescherming 2011 Echte weidevogelbescherming bestaat uit twee onderdelen: nestbescherming en de bescherming van jongen. De WBO heeft ruime ervaring met nestbescherming (bescherming van eieren), maar de bescherming van jongen staat nog altijd in de kinderschoenen. Gepoogd wordt deze de komende jaren met gerichte voorbeeldprojecten meer handen en voeten te geven. Het in 2009 door Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) in opdracht van de WERV-gemeenten ontwikkelde “Weidevogelplan Binnenveld” kan hierbij een belangrijke rol spelen.

3.1. Algemeen Het seizoen 2011 begon traditioneel met onze jaarlijkse startavond op 3 maart op onze vaste vergaderplek: het biologisch proef- en leerbedrijf Droevendaal, Kielekampsteeg 32 te Wageningen. Tijdens deze startavond zijn afspraken gemaakt over het nieuwe broedseizoen. De startdatum is afgestemd op de mogelijk vroege e vondst van het 1 kievitsei, dat nog altijd gezien wordt als een van de eerste lentebodes. e

Het 1 kievitsei in het Binnenveld kwam in 2011 wederom op naam van Volkert de Graaf, die het eerste Wageningse nestje op 16 maart 2011 vond op een van de akkers rondom de Hoge Born (zie foto). e Het 1 kievitsei van Nederland was al op 7 maart gevonden in e Maassluis (ZH). Het 1 Gelderse kievitsei werd ook op 16 maart gevonden in de polder Arkemheen (Eemnes). Er komt een moment e dat het 1 kievitsei van Gelderland / Nederland in het Binnenveld gevonden gaat worden. Foto: Vrijwilliger Volkert de Graaf met wethouder Michiel Uitdehaag bij het 1e kievitsnest van 2011 op de velden van de Hoge Born.

Het beschermen van nesten gebeurt met hulp van circa 20 vrijwilligers van de WBO. De WBO heeft in 2011 10 nieuwe vrijwilligers weten te werven. Nieuwe ervaren “aisikkers” zijn altijd van harte welkom. Aanmelden kan bij WBO-coördinator Henk van Paassen: zie bijlage 1. Het broedseizoen begint rond half maart en eindigt pas begin juli, omdat de laatste vervolglegsels van kievit en scholekster op maïsland meestal pas in de eerste helft van juli uitkomen. Het aantal agrarische en loonbedrijven dat met ons beschermingswerk mee doet groeit nog elk jaar. De in 2011 gevonden weidevogelnesten lagen dit jaar op de gronden van circa 30 bedrijven. Dit is maar de helft van alle 60 deelnemende bedrijven. De lijst van alle deelnemende boeren en loonwerkers staat vermeld in bijlage 2. De WBO heeft in 2011 55 weidevogelnesten minder gevonden dan in 2009 (233 om 288)! Niet alleen het aantal, maar ook de spreiding is afgenomen. Maïspercelen blijven nog steeds favoriet bij kieviten en scholeksters: 78% van de nesten van deze beide soorten wordt gevonden op akkerland. Grasland daarentegen is vooral favoriet bij grutto, tureluur en wulp (zie legsels per landtype in bijlage 3 en 4). Weidevogels lijken zich ook in het Binnenveld steeds meer op steeds minder percelen te concentreren. Steeds meer percelen zijn minder geschikt als broedplaats. Concentratie heeft voor de vogels wel als voordeel dat zij zich samen beter kunnen verdedigen tegen indringers c.q. predatoren. De Edese bomenkap langs de Veensteeg en de Werftweg (en daarmee samenhangende grotere openheid ter plekke) in 2010 heeft duidelijk positieve gevolgen gehad op het aantal en de diversiteit van de weidevogelnesten in de hoek Werftweg-Veensteeg. De jaarlijkse slotavond vond plaats op 7 september 2011 op Droevendaal. De concrete resultaten van het broedseizoen 2011 staan hieronder vermeld. Let op de tendens, die vooral voor de kievit zorgelijke vormen begint aan te nemen!

Jaarverslag 2011

4


3.2. Bescherming van nesten en jongen 3.2.1. Bescherming van nesten met eieren Zoals gezegd is de WBO tot nu toe vooral druk geweest met nestbescherming, oftewel de bescherming van de nesten met eieren van weidevogels. In bijgaande tabel vindt u de jaarcijfers van de WBO over de afgelopen 10 jaar (2002-2011). De SBB-natuurgebieden langs de Grift zijn hierbij buiten beschouwing gelaten.

Beschermde hectares Beschermde soorten: • Bergeend • Dodaars • Fazant • Gele Kwikstaart • Grutto • Kievit • Kleine Plevier • Patrijs • Scholekster • Tureluur • Veldleeuwerik • Wilde eend • Wulp Totaal aantal nesten Resultaat bekend Wel uitgekomen % wel uitgekomen Niet uitgekomen % niet uitgekomen

2002 660

2003 450

2004 750

2005 750

2006 750

2007 750

2008 800

2009 850

2010 900

2011 1000

? ? 10 222 ? 7 2 ? 4 245 216 114 53 % 102 47%

? ? 7 240 ? 0 (?) 2 ? 1 250 227 43 19% 184 81%

1 1 7 245 1 5 2 4 1 267 256 50 20% 206 80%

2 194 1 5 1 1 3 1 208 175 25 14% 150 86%

1 5 218 2 6 2 1 5 240 221 114 52% 107 48%

? 2 5 196 ? 9 2 ? ? 3 217 211 75 35% 136 65%

? ? 4 249 1 8 4 ? 1 4 271 253 142 56% 111 44%

? ? 1 276 1 2 9 6 ? ? 6 301 286 215 75% 71 25%

1 ? ? 2 259 1 ? 3 (?) 4 ? 4 10 288 287 191 66% 96 34%

? ? 6 210 1 6 2 ? 2 6 233 233 129 55% 104 45%

Uit de resultaten over 2011 kan worden geconcludeerd, dat: • er aanzienlijk minder weidevogelnesten en vooral minder kievitsnesten gevonden zijn dan vorig jaar; • de kievit met 210 nesten (90%) verreweg de belangrijkste weidevogel van het Binnenveld is; • steeds minder kievitsnesten op grasland liggen: in 2011 slechts 9,5% en in 2010 was dat nog 11%. • steeds meer maïsland wordt omgezet in grasland: in 2010 en 2011 zeker vier percelen aan Slagsteeg. • de grutto op boerenland weer iets is toegenomen! Op Gelders SBB-terreinen zitten nog circa 10 paar; • de wulp (6) daarentegen weer iets in aantal achteruit is gegaan; • ook de tureluur (2) op boerenland weer verder is teruggelopen, maar op SBB-terreinen is toegenomen. • de scholekster (6) weer op het gemiddelde nivo is teruggekeerd. • de meeste nesten van grutto, wulp en tureluur op nat kruidenrijk grasland langs de Grift liggen; • de veldleeuwerik zich mogelijk opnieuw in het Binnenveld heeft gevestigd (Hooilanden langs de Grift); • van de gele kwikstaart dit jaar geen nesten zijn gevonden, maar wel verscheidene territoria zijn geteld; • de patrijs zich definitief heeft gevestigd; op diverse plaatsen zijn paartjes en soms ook jongen gezien; • de kwartel dit jaar op meerdere plaatsen (Plassteeg, Slagsteeg, Kooiweg) roepend is waargenomen; • de kleine plevier niet meer langs de Egelsteeg is aangetroffen (landgoed De Lieskamp); • slechts 55% van alle gevonden nesten zijn uitgekomen; dit is gelijk aan 2008 • de resultaten van 2011 beduidend minder zijn dan de voorgaande twee (top)jaren 2009 en 2010. Jaarverslag 2011

5


De mogelijke oorzaken van dit mindere resultaat in 2011 moeten vooral gezocht worden in: • het bijzonder warme en droge voorjaar, waardoor boeren de veldwerkzaamheden snel achter elkaar konden uitvoeren en de vogels na verlies nauwelijks tijd hadden om een vervolglegsel te produceren; • de droge en warme maanden waren met name april en mei (2 maanden geen spat regen en >20 gr); • het feit dat diverse door kieviten bezette maïsakkers zijn omgezet in grasland (= ander biotoop). Meer gedetailleerde informatie over de resultaten per bedrijf over het afgelopen jaar: zie bijlage 3. De meerjarige cijfers van onze weidevogelwerkgroep over de periode 1992-2011 staan in bijlage 4.

Grutto heeft een lange rechte snavel.

Wulp heeft een kromme snavel omlaag.

Tapuit is regelmatige gast (broeder?) van het Binnenveld

Grauwe gors is meestal in groepen te zien.

Jonge Wulp (foto Harm Roseboom) Jaarverslag 2011

Jonge Scholekster (foto Hans Spits) 6


3.2.2. Bescherming van jonge weidevogels Minder jonge weidevogels? Hoewel wij dit jaar in totaal 233 weidevogelnesten hebben gevonden, weten wij niets over het aantal jongen dat vliegvlug wordt. Nestbescherming wordt hard aan gewerkt, maar de bescherming van jonge weidevogels staat ook in het Binnenveld nog altijd in de kinderschoenen. Mozaïekbeheer, grutto- en weidevogelboerderijen komen (nog) niet voor in de zuidelijke Gelderse Vallei, mede doordat het Binnenveld niet behoort tot de bijzondere weidevogelgebieden, waarvoor aparte subsidiepakketten voor beschikbaar zijn. Ook al is de WBO zich bewust van het feit dat het Binnenveld geen topgebied is, dan nog zou een aangepast beheer in de percelen ten westen van de Veensteeg zeer de moeite waard zijn. Om daar jonge grutto’s, wulpen en tureluurs meer overlevingskansen te bieden, verdient het aanbeveling om aangepast beheer via het Weidevogelplan Binnenveld als pilot mogelijk te maken. Vluchtstroken zijn al subsidiabel via het genoemde plan. Hier ligt een regelrechte uitdaging voor de kersverse Agrarische Natuurvereniging! Jonge kievit trekt aan een worm. Kievitenstand beleeft uitzonderlijke terugval De enorme terugval in de kievitenstand in het Binnenveld in 2011 vraagt om maatregelen op met name maïspercelen. Via het Weidevogelplan wordt weliswaar randenbeheer gestimuleerd, maar de vraag is of er niet meer nodig is. Suggesties zijn welkom. Om de kievit als soort in gelijke aantallen te laten voortbestaan is het nodig dat 0,5 jong per legsel vliegvlug wordt. Nu kan een kievit per seizoen meerdere keren opnieuw met broeden beginnen (= vervolglegsels). Recent e onderzoek toont echter aan dat 1 legsels de meeste sterke kieviten voortbrengt. Reden te meer om het rapen en verhandelen van kievitseieren overal te verbieden! Ook de handhaving van het raapverbod in het Binnenveld verdient extra politie aandacht.

Gruttostand blijft een zorg Grutto’s broeden alleen in kruidenrijk grasland. Het gaat nog steeds niet goed met de grutto in het Binnenveld. In 2011 heeft de WBO zes gruttonesten op boerenland gevonden, terwijl op percelen van Staatsbosbeheer nog slechts een 10-15-tal gruttoparen broeden. Bij de grutto is ongeveer 1,0 jong per legsel nodig om de soort te laten voortbestaan. In tegenstelling tot een kievit is een grutto niet in staat om na e verlies van het 1e legsel aan een 2 legsel te beginnen. Het vroeg maaien van grasland waar grutto’s broeden is slecht voor het voortbestaan van de grutto! Vandaar dat de WBO voorstander is van verlaat/uitgesteld maaien voor percelen met gruttonesten. Deze percelen bevinden zich vooral op percelen aan weerszijden van de Grift. Jonge grutto’s hebben hoog gras met veel insecten nodig om te groeien. Dit vinden zij in kruidenrijk hooiland. De WERV-gemeenten hebben niet voor niets de kievit en de grutto benoemd tot de belangrijkste doelsoorten van het Weidevogelplan Binnenveld. Met extra vergoedingen voor maatregelen, zoals uitgesteld of verlaat maaien en vluchtstroken komt de redding hopelijk nog op tijd om de met grutto voor het Binnenveld te behouden. Ringen van weidevogels Jonge kievit wordt geringd, gemeten en gewogen. Mede door het uitzonderlijk warme voorjaar zijn in 2011 door Gijs van Tol nauwelijks jonge kieviten geringd voor wetenschappelijke doeleinden. De jonge kieviten krijgen een ring aan de linkerpoot, boven het loopbeen. Als iemand een geringde kievit (dood of levend) tegenkomt, dan graag even melden bij: Gijs van Tol, Prinsenlaan 21, Bennekom (tel. 0318-414252). Door het ringen van kieviten komen wij meer te weten over het wel en wee van deze fraaie weidevogel. Jaarverslag 2011

7


3.3. Invloed van predatie en agrarische werkzaamheden Wat is predatie? Predatie is het opeten van de eieren en/of de jongen van weidevogels door kraaien, vossen, marterachtigen, roofvogels, reigers, ooievaars, etc. Uit recentelijk landelijk onderzoek komt naar voren dat weidevogels te maken hebben met een grote diversiteit aan predatoren. De predatie van nesten / eieren wordt niet alleen veroorzaakt door vossen en kraaien, maar ook door o.a. wezels, hermelijnen en wilde katten. De predatie van jonge weidevogels komt vooral op rekening van roofvogels, reigers en in toenemende mate ook ooievaars (zie foto). Predatie blijft een rol spelen Mede doordat de jacht op kraaien en vossen sinds een paar jaar opengesteld is, is de predatie van eieren teruggedrongen. In 2007 hadden wij in het Binnenveld nog 85-95% predatie. In 2008 is de predatie verminderd tot 15-35% en in 2009 kende ons werkgebied nog slechts 3% predatie. De predatie in 2011 bedroeg 15% (34 nesten). Dit is beduidend minder dan in 2010 toen 23% werd gepredeerd. Door onze vrijwilligers is in 2011 vastgesteld, dat 14x een vos, 2x een kraai en 1x een hermelijn/wezel en 1x de mens de oorzaak van predatie is geweest. Van veel nesten (22%) is onbekend wat de predatieoorzaak is. Verlies door werkzaamheden in 2011 Omgekeerde emmer over het nest bij bemesten helpt. Het verlies door agrarische werkzaamheden gold in 2011voor 13 nesten (5,5% van het verlies). Het gaat hier bijna allemaal om kievitsnesten op bouwland. Het warme droge weer heeft er voor gezorgd dat de werkzaamheden zo snel achter elkaar konden worden uitgevoerd, dat de kieviten geen tijd hebben gehad voor een vervolglegsel. Voor meer details zie bijlage 3 + 4. Op bouwland sneuvelen niet alleen nesten, maar ook opvallend veel jongen. Vaak gaat het daar om een combinatie van werkzaamheden en predatie. Tijdens of na de bewerking komen kraaien en meeuwen en soms ook ooievaars en reigers langs om hun kostje te halen, waaronder veel jonge weidevogels. Vraag: Hoe kunnen boeren de weidevogels op akker-/maïsland helpen? Antwoord: Door uitstel van de ploegen zaaidatum, door om de nesten heen te ploegen of te zaaien, door het verplaatsen van nesten en door de aanleg van faunaranden. Dit laatste kan met steun van het Weidevogelplan. Op vers geploegde akkers en vers gemaaide graslanden zijn jonge vogels (pullen) een makkelijke prooi voor kraaien, meeuwen, reigers en ooievaars! Vraag: Hoe kunnen boeren de weidevogels op grasland helpen? Antwoord: Door het niet maaien van stroken grasland. Hoe groter de strook, hoe groter de kans op overleving van de jonge vogels. Boeren die hieraan willen meewerken, kunnen zich aanmelden bij de coördinator van de WBO. Zij die meedoen komen in aanmerking voor een vergoeding via het Weidevogelplan (zie bijlage 1). Faunaranden als vluchtheuvel Faunarand langs Bennekomse Steeg is verbreed van 3 naar 6 meter. In diverse provincies is reeds ervaring opgedaan met vluchtstroken voor jonge weidevogels. Ook op Droevendaal wordt op verschillende percelen al met zulke faunaranden gewerkt. Met steun van de gemeente Wageningen is in 2008/2009 in het Binnenveld een proef gestart om meer ervaring op te doen met dergelijke faunaranden als vluchtheuvel en foerageergebied voor jonge weidevogels. In faunaranden kunnen jonge weidevogels foerageren en zich verbergen. Tegelijkertijd met de weidevogels profiteren ook rode lijstsoorten, zoals patrijs, gele kwikstaart Jaarverslag 2011

8


en veldleeuwerik, van deze faunaranden. Op percelen in gebruik bij Jan van Haren en Gerard Derksen (Unifarm) is in 2009 een faunarand aangelegd aan de zuidzijde van de Bennekomsesteeg. In afgelopen twee jaar is duidelijk geworden dat deze proef succesvol is geweest en voortgezet kan worden. Op 18 juni 2010 is via een presentatie in het veld en via een persbericht in alle locale bladen ruchtbaarheid gegeven aan dit succesvolle project. In 2011 is de rand verbreed van 3 naar 6 meter. Voor meer informatie wordt verwezen naar bijlage 6. Ook het nieuwe Weidevogelplan Binnenveld-Oost biedt boeren de mogelijkheid om - tegen vergoeding – een faunarand (op maïsland), of een brede vluchtstrook (op grasland) aan te leggen. Geïnteresseerde boeren kunnen contact opnemen met vrijwilligers van de WBO, of coördinator Henk van Paassen (zie bijlage 1). Medewerking aan Weidevogelplan Binnenveld essentieel Naast nestbescherming zal ook de bescherming van jonge weidevogels een onderdeel moeten gaan worden van de integrale weidevogelbescherming. Om te komen tot goede bescherming van nesten en jongen is de actieve medewerking van de boer en loonwerker essentieel. Door landbouwkundige werkzaamheden gaan nog steeds teveel weidevogelnesten verloren. Door het geven van extra voorlichting aan boeren en loonwerkers wil de WBO meer aandacht voor dit aspect. In het kader van het Weidevogelplan Binnenveld (CLM) zijn boeren gepolst of zij mee willen werken aan bepaalde beheervormen. In het voorjaar van 2010 is dit plan formeel in werking getreden. De WBO hoopt dat veel boeren met een of meerdere beheervormen aan de slag zullen gaan. Uiteraard wel tegen een redelijke vergoeding.

Behalve van binnen naar buiten maaien is ook het laten staan van stroken gras essentieel om jonge vogels te laten overleven. Ook uitgesteld maaien en het gebruik van een “wildredder” draagt bij aan de overlevingskansen van de (jonge) dieren.

Jaarverslag 2011

9


4. Samenwerking met andere partijen in het veld De WBO werkt al bijna 20 jaar nauw samen met boeren en loonwerkers in het gebied. Deze contacten worden elk jaar verder aangehaald en geïntensiveerd. Dit gebeurt via voorlichtingsbijeenkomsten, cursussen, gesprekken aan de koffietafel, een startavond in het voorjaar en een slotavond in het najaar. Bij de slotavond zijn de resultaten van het broedseizoen geëvalueerd en nieuwe ideeën voor het nieuwe jaar besproken. Gedurende het hele jaar is er in en buiten het veld regelmatig telefonisch en emailcontact tussen boeren, loonwerkers, gemeenten, Staatsbosbeheer, natuur- en milieugroeperingen en Waterschap Vallei en Eem. Begin 2011 is de Agrarische Natuur Vereniging Het Binnenveld statutair gestart via het passeren van de acte bij de notaris. Vanaf nu is ook de ANV een belangrijke partij in het Binnenveld. De WBO werkt al vele jaren samen met de Weidevogelbeschermingsgroep Binnenveld-West (WBW). Samen met de WBW de WBO de weidevogelstand van het Binnenveld voor verdere terugval te behoeden. De WBO en de WBW werken sinds 2009 ook samen aan de uitvoering van het Weidevogelplan Binnenveld. Ook werken zij samen om de deskundigheid van de gezamenlijke vrijwilligers verder te vergroten. Dit doen zij via cursussen. Een opfriscursus staat ook gepland voor personeel van locale loonwerkbedrijven. Verder onderhoudt de WBO nauwe banden met locale natuur- en milieugroepen, zoals de Vogelwerkgroepen van IVN-Ede en KNNVWageningen, de SME, het Wageningse Milieuoverleg (ecologische verbindingszone), Mooi Wageningen, de Werkgroep Milieubeheer Rhenen, Stichting tot Behoud van de Veluwse Beken en Sprengen (IJsvogelproject) en het Steenuilenplatform Gelderse Vallei / Midden Betuwe. Samen met deze werkgroepen maakt de WBO zich elk jaar weer sterk voor promotie van de kernkwaliteiten van het Binnenveld. Ook heeft de WBO ook het afgelopen jaar contact gehad met de Wildbeheereenheid De Vallei (WBE) over de afschot van predatoren. Bij aantoonbare predatieoverlast kan de WBE worden ingeschakeld. Meerjarige predatiecijfers dragen ertoe bij, dat er inzicht is in de feitelijke predatie. Op basis daarvan besluiten overheden over het al of niet vrijgeven van de jacht op vossen. De kraaienjacht is sinds 2005 vrij, de vossenjacht sinds 2007. Beide vormen van beheer blijken nodig om deze predatoren tot aanvaardbare aantallen terug te dringen. Op 23 maart 2011 heeft de WBO een aparte voorlichtingsbijeenkomst gehouden over predatie. Zoals elk jaar heeft de WBO ook het afgelopen jaar contact gehad met Staatsbosbeheer (SBB) over het beheer van de Bennekomse Hooilanden en andere SBB-terreinen langs de Grift. Sinds 2010 voert SBB op verzoek van de WBO elk najaar een e 2 maaironde uit. Dit om te voorkomen dat de percelen niet te zeer verruigd zijn en in het voorjaar oninteressant zijn voor weidevogels. SBB blijft overigens tegen de jacht op vossen, tenzij dit de weidevogelstand ernstig bedreigd (wat volgens SBB nog niet aan de orde is). De Bennekomse Hooilanden zijn ook in 2011 beweid geweest met een grote kudde schapen. Bovendien wordt het natuurgebied zomers gemaaid en het maaisel afgevoerd. Jaarverslag 2011

10


Verder onderhoudt de WBO nauwe contacten met de WERV-gemeenten en de Gebiedscommissie Binnenveld-Oost. Het opstellen en uitvoeren van het Weidevogelplan Binnenveld als uitwerking van het Landschapsontwikkelingsplan (LOP) is daar een voorbeeld van. Ook het IJsvogelproject komt voort uit dit LOP. Samen met de recent opgerichte Agrarische Natuurvereniging voor het Binnenveld zal verkend worden of er meer mogelijkheden zijn voor aangepast agrarisch beheer, gefinancierd uit een te stichten gebiedsfonds. In het voorjaar van 2011 heeft de WBO een presentatie verzorgd voor ex-WERV bestuursleden. Daarbij zijn alle WBO-projecten en doelen voor het voetlicht gekomen. Vanaf 2011 is de WERV opgegaan in Foodvalley, waar ook vier andere gemeenten deel van uit maken. Daarnaast is er ook in het afgelopen jaar contact geweest met het Waterschap Vallei en Eem (kanovoorzieningen langs de Grift), met de gemeenten Ede en Rhenen (Vogelobservatiepunt bij de Hooilanden), met de gemeente Wageningen (realisatie plasdras en gefaseerde kap Veensteegpopulieren), met de Stichting Vernieuwing Gelderse Vallei (Foodvalleyfonds, Groengarantie) en met Landschapsbeheer Gelderland (opening van het Harsloërpad / Breukerengpad en de nieuwe fietsbrug over de Grift, zie foto’s hieronder).

Het Harsloërpad en Breukerengpad zijn samen met de nieuwe brug over de Grift op 18 november 2011 officieel geopend.

Tenslotte mag ook de samenwerking met Landschapsbeheer Gelderland (SLG) niet onvermeld blijven. De SLG vierde bij kasteel Rozendaal haar 25jarig bestaan en de WBO was hierbij aanwezig. In de persoon van Karin Hinkamp heeft de SLG per 2011 een waardig opvolger gevonden voor Rowan Koster, die in eind 2010 afscheid heeft nomen van de SLG. Op 6 april 2011 hebben de SLG en de WBO een themabijeenkomst georganiseerd over de mogelijkheden van het GPS-systeem bij weidevogelbescherming. De toepassing van het GPS-systeem laat nog even op zich wachten, maar het komt eraan. In diverse provincies wordt al gebruik gemaakt van dit op X- en Y-coordinaten gebaseerd systeem. De WBO zoekt boeren die met dit systeem kennis zouden willen maken. GPS-toepassing kan ook voor weidevogelbescherming nuttig zijn.

Jaarverslag 2011

11


5. Voorlichting en publiciteit Binnenveldpromotie pur sang! De WBO heeft ook in 2011 haar doelen via voorlichting en publiciteit (persberichten) verder inhoud en vorm gegeven. Te beginnen bij de e vondst van 1 kievitsei op 16 maart 2011. Dit keer met de Wageningse wethouder Michiel Uitdehaag erbij. En verder via het benutten van vijf openbare voorlichtingspanelen langs de Kraatsroute, waarop de doelen en activiteiten van de WBO staan vermeld. Informatiepanelen gevuld met folders over ons werk. WBO-fietstochten in de toekomst via QR-codes Ook door middel van fietstochten heeft de WBO in 2011 aan Binnenveldpromotie gedaan. Gesteund door vooraankondigingen in de locale pers ging de WBO In de maanden april, mei en juni in totaal 6x per fiets op pad door het Binnenveld. Met name de eerste drie tochten ’s middags en de andere drie ’s avonds. De WBO stopt met het organiseren van deze fietstochten, omdat het teveel tijd kost gedurende het seizoen. In plaats daarvan wil de WBO een QR-code systeem opzetten, waarmee belangstellenden op elk willekeurig moment en (start)plaats kunnen fietsen langs QR-punten, waar mee een “smartphone” de informatie van die plek is op te halen. De QR-codes worden met sticker op herkenbare plekken in het veld aangebracht. Het voordeel is dat de informatie via de PC op elk gewenst moment is aan te vullen en te updaten. Meer informatie over de daadwerkelijke start van deze QR-routes volgt nog via de locale huis-aan-huis-bladen. WBO-website trekt steeds meer bezoekers De WBO-website trekt elk jaar meer unieke bezoekers: in 2011 bezochten ruim 2500 bezoekers onze site. De WBO is een van de weinige weidevogelwerkgroepen in Gelderland met een eigen website. Op onze site zijn ondermeer de dagelijkse vogelwaarnemingen uit het hele Binnenveld te volgen. Maar ook onze fotogalerij is meer dan een bezoekje waard! Sinds 2010 kunnen geïnteresseerden voor een download van het rapport of de brochure van het Weidevogelplan Binnenveld op onze website terecht. Bij de Homepage is ook een informatiefolder over de WBO te downloaden. Weidevogelkijkweek 2011 De WBO heeft in 2011 meegedaan met de weidevogelkijkweek, die in de week van 16-23 april is gehouden. Vrijwilligers van de WBO stonden op 16 april 2011 op de Kooiweg met een door de gemeente Ede beschikbaar gestelde schaftkeet. Zij deelden informatiefolders uit aan passerende vogelaars. Droevendaal blijft thuisbasis WBO Sinds 2005 heeft de WBO een vaste vergaderplek gehad op het biologisch proef- en leerbedrijf Droevendaal. Alleen voor voorlichtingsdoelen is de WBO nog op zoek naar een nieuwe plek voor haar informatiepanelen en voorlichtingsmateriaal over weide- / erfvogelbescherming (uilen en zwaluwen). Brochures over weidevogels en erfvogels Jaarlijks stuurt de WBO folders mee als bijlage bij haar jaarverslag. In 2007 was dat ‘Steenuil onder de pannen’, in 2008 was dat Boerenzwaluwen, Acrobaat op het erf’, in 2009 was dat de folder van het Weidevogelplan Binnenveld, in 2010 was dat ‘Weidevogels, voor nu en later’ en een poster met informatie over het Jaar van de Boerenzwaluw. In 2011 sturen wij ‘Erfvogels in Beeld 2012’ als bijlage mee. Wilt u meer weten over deze vogelsoorten, kijk dan op onze website onder LINKS.

Jaarverslag 2011

12


6. Conclusie en vooruitblik Conclusies en aanbevelingen De weidevogels in het Binnenveld hebben een moeilijk jaar achter de rug. De broedresultaten van het afgelopen seizoen leveren in meerdere opzichten een negatieve ontwikkeling op. In 2011 zijn in totaal 25% minder nesten gevonden dan in de voorgaande jaren. Bovendien is slechts 55% van de gevonden nesten uitgekomen. In 2010 kwam nog 65% uit en in 2009 was het uitkomstpercentage zelfs nog 75%. Oorzaak van de teruggang moet dit jaar vooral gezocht worden in het (te) warme en (te) droge voorjaar. Dit mooie weer had tot gevolg dat werkzaamheden op met name de maïsakkers en bouwlanden snel achterelkaar zijn uitgevoerd. Daardoor zijn de vogels er niet in geslaagd om tijdig een nieuw legsel te maken, dan wel uit te broeden. De WBO maakt zich met name zorgen over deze negatieve trend van de kievitenstand in het Binnenveld. De WBO hoopt dat door de komst van een Agrarische Natuurvereniging een nieuwe impuls gegeven kan worden aan de uitvoering van het Weidevogelplan Binnenveld. Voorkomen moet worden, dat de weidevogelstand verder achteruitholt. Het is van groot belang, dat boeren blijven zoeken naar de juiste beheersvormen om de vogels te beschermen. Doel is en blijft om zoveel mogelijk weidevogels ook in de komende jaren succesvol door het broedseizoen heen te helpen. Daarbij gaat het niet alleen om de bescherming van de nesten, maar ook om de bescherming van de jongen! Alleen wanneer alle betrokken boeren en loonwerkers structureel werk maken van weidevogelbeheer hebben de weidevogels in het Binnenveld een kans om te overleven. Een duurzame financiële onderbouwing van het weidevogelplan is daarbij onontbeerlijk. De werkgroep Natuur en Landschapsbeheer van de Agrarische Natuurvereniging Het Binnenveld kan daarbij een belangrijke motor zijn om het weidevogelbeheer en daarmee ook de weidevogelstand in het Binnenveld op een hoger plan te krijgen. Goede beheermaatregelen zijn uitgesteld of verlaat maaien, aangepast maaien en randenbeheer. Bij uitgesteld of verlaat maaien gaat het om uitstel van het maaien tot juni of juli. Bij aangepast maaien gaat het erom stroken ongemaaid gras als 'vluchtstrook' te laten staan. Bij randenbeheer gaat het om de aanleg van faunaranden op maïsland, waarbij maïsakker omzoomd worden door 3-5 meter brede kruidenranden voor de opvang van jonge weidevogels en tegelijkertijd ook foerageer en broedgelegenheid voor rodelijstsoorten, zoals veldleeuwerik, patrijs en gele kwikstaart. Het faunarandenproject langs de Bennekomsesteeg heeft hierbij een voorbeeldwerking.

Vooruitblik voor 2012 Voor het broedseizoen 2012 werkt de WBO aan de volgende doelen en actiepunten: a. optimale samenwerking met alle boeren en loonwerkers in het veld. b. optimale samenwerking met de Weidevogelwerkgroep Binnenveld-West (WBW). c. optimale samenwerking met de nieuw opgerichte Agrarische Natuurvereniging Het Binnenveld. d. optimale uitvoering van het Weidevogelplan Binnenveld met aparte beheercontracten voor boeren. e. verruiming van het veld door (gedeeltelijke) omzetting van Veensteegpopulieren door knotwilgen. f. realisatie van een of meerdere plasdrasgebieden en bijbehorende beheercontracten. g. optimale promotie van de kernkwaliteiten van het Binnenveld via voorlichting, publiciteit en QR-code. h. optimale samenwerking met alle organisaties en instellingen en gemeenten, die dit doel nastreven. i. optimale samenwerking met locale bedrijven, organisaties en instellingen (incl. SVGV). j. optimale herkenning van vrijwilligers in het veld via petten en bodywarmers. k. goede legitimatie van vrijwilligers via een eigen pasjessysteem. l. goede naleving van de gedragscode door beide weidevogelwerkgroepen. m. goede registratie van weidevogelnesten en mogelijke predatieverliezen, zo mogelijk met GPS. n. opzetten en uitvoeren van een opfriscursus voor loonwerkbedrijven en nieuwe vrijwilligers. o. uitbreiden van de website www.inhetbinnnenveld.nl met informatie van de WBW.

Jaarverslag 2011

13


Wilde eenden in een sloot langs de Dijkgraaf.

Jaarverslag 2011

14


Bijlage 1. Deelnemende vrijwilligers WBO Inzetbaarheid van vrijwilligers per deelgebied: 1 = deelgebied Noord 2 = deelgebied West 3 = deelgebied Oost 4 = deelgebied Zuid 0 = beperkt inzetbaar

Naam

Adres

Postcode/plaats

Telefoonnummer (mobiel)

Vinder 1e nest In van een vogelsoort

Algemeen coördinator WBO: Henk van Paassen

=1

Deelgebied Noord: Henk Folkerts

=1

Harry Dekker

=1

Hans Hulsebos

=1

Deelgebied West 1+2: Harm Roseboom

=2

Fred Visser

=2

Wander Postma

=2

Arie Jan van Buuren

=2

Otto Dijkstra

=2

1e Gruttonest

Deelgebied Oost 1+2: Volkert de Graaf

=3

Jan van Niejenhuis

=3

Jan Bokdam

=3

Ceciel Linsen

=3

Hans van der Velden

=3

Nanne Galema

=3

Ron Verkade

=3

Henk van der Schee

=3

1e Kievitsnest

Deelgebied Zuid: Ardy Rekers

=4

Hans Spits

=4

Gerrit Kingma

=4

Anne Pieter Jansma

=4

1e Scholekster + 1e Wulpennest

Beperkt inzetbaar: Wietske Schadenberg = 0 Agnes Dekkers

=0

Algemeen coördinator Weidevogelbeschermingsgroep Binnenveld-West (WBW): Willem Kroodsma Individuele vrijwilligers in Ede buiten het Binnenveld: Dirk van Garderen Provinciaal coördinator bij de Stichting Landschapsbeheer Gelderland (SLG): Karen Hinkamp

Jaarverslag 2011

15


Bijlage 2. Deelnemende agrarische en loonbedrijven Opmerking: In verband met de Wet op de Persoonsgegevens zijn deze adressenlijsten niet digitaal beschikbaar gesteld.

Steenuil loert naar veldmuis vanaf schuurdak van boerderij langs de Meentweg

Steenuil duikt op veldmuis in naastgelegen weiland en keert met muis terug naar hetzelfde schuurdak.

Huiszwaluwjongen in eigen en kunstnest van het geslaagde verplaatsingsproject bij boer Jan van Ginkel aan de Eemweg.

Jaarverslag 2011

16


Bijlage 3. Resultaten 2011 (per soort en per bedrijf)

Jaarverslag 2011

17


Jaarverslag 2011

18


Bijlage 4. Overzichtstabel resultaten Binnenveld-Oost 1992-2011

Beschermde hectares

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

29

120

121

133

481

487

585

610

610

610

660

450

750

750

750

750

800

850

900

1000

1

2

3

4

5

6

?

?

?

1

-

-

-

-

-

1

-

?

?

?

>1

-

-

-

?

?

?

-

Beschermde soorten: • Bergeend/Dodaars

-

• Fazant

?

-

-

-

-

-

-

-

-

• Gele Kwikstaart

1

2

?

?

?

-

-

-

-

-

6

5

13

10

6

>6

10

>7

>7

2

5

5

4

1

2

6

• Kievit

21

93

120

271

299

355

324

292

275

> 245

222

240

245

194

218

196

249

276

257

210

• Patrijs

?

?

?

?

>1

1

2

?

1

2

?

1

• Grutto

• Scholekster

-

-

6

9

10

13

8

6

7

>7

7

0 (?)

5

5

6

9

8

9

4

6

• Tureluur

-

-

-

-

-

1

1

4

3

>1

>2

>2

>2

1

2

2

4

6

4

2

• Wilde eend

?

?

?

?

>4

3

1

?

1

-

4

2

• Wulp

-

-

-

7

7

1

4

1

>4

4

>1

>1

1

5

3

4

6

10

6

• Veldleeuwerik

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

?

?

?

?

-

Totaal aantal nesten

21

93

126

280

322

381

347

316

292

> 272

245

250

267

208

240

217

271

301

287

233

Resultaat bekend

?

?

?

280

?

?

?

?

?.

?

216

227

256

175

221

211

253

286

286

233

Wel uitgekomen

?

?

?

50

208

208

117

130

85

?

114

43

50

25

114

75

142

215

190

129

% wel uitgekomen

?

?

?

18

65%

55%

34%

41%

29%

?

53 %

19%

20%

14%

52%

35%

56%

75%

66%

55%

Niet uitgekomen

?

?

?

230

144

173

230

186

207

?

102

184

206

150

107

136

111

71

96

104

% niet uitgekomen

?

?

?

82%

35%

45%

66%

59%

71%

?

47%

81%

80%

86%

48%

65%

44%

25%

34%

45%

1

In 2001 was door Mond- en klauwzeer het veldwerk tussen 10 maart en 10 mei verboden; daarom schatting van aantal nesten. In 2002 was er geen beperking aan het zoeken en beschermen, dus is een maximaal aantal hectares beschermd. 3 In 2003 zorgt klassieke vogelpest voor een later en verminderd veldbezoek, waardoor beduidend minder hectares beschermd. In 2003 zijn er beduidend meer percelen zonder nesten, mede door toegenomen aantal kraaien in het veld (invloed F&Fwet?) 4 In 2004 zijn er beduidend meer percelen waarop kievitsnesten zijn gevonden en beschermd, ondanks grote aantallen kraaien. 5 In 2005 zijn er beduidend minder kievitsnesten gevonden en beschermd. Bovendien is een nog groter percentage niet uitgekomen. 6 In 2006 zijn er meer nesten gevonden en beschermd dan in 2005. Bovendien is een veel groter percentage uitgekomen: meer dan 50%. 2

Jaarverslag 2011


Jaarverslag 2011

Weidevogelwerkgroep Binnenveld-Oost 2

Bijlage 5. Vogellogboek en waarnemingen voorjaar 2011

JANUARI e 16/1: 1 Knobbelzwanen in Nederrijn bij Wageningen (13 graden) 18/1: oprichting ANV- Het Binnenveld via gang naar notaris 19/1: Startavond Steenuilenplatform Gelderse Vallei – Midden Betuwe te Droevendaal 20/1: Landelijke dag van de Agrarische Natuurverenigingen te Nijkerk 29/1: Provinciale startbijeenkomst weidevogelbescherming Gelderland (SLG) FEBRUARI 2/2: Presentatie over het Binnenveld voor ex-bestuursleden WERV (nu “Foodvalley”) 6/2: Drie Grote Zilverreigers langs de Grift 8/2: Ganzenvluchten naar het noorden (10 graden) 9/2: Zangvogels komen in voorjaarstemming e 10/2: 1 groep van 50 Kieviten rond de Bennekomse Hooilanden e 12/2: 1 nachtelijk overvliegende roepende Wulp om 21.15 uur (5 graden) 13/2: groep van 70 Kleine Zwanen + Wulpen + Veldleeuweriken op Achterbergse Hooilanden 15/2: Plasdrasoverleg met gemeente Wageningen (8 graden) 16/2: Oproep voor nieuwe vrijwilligers voor WBO in locale bladen (resultaat: 10-15 aanmeldingen) e 17/2: 1 Grutto’s gezien te Waddinxveen (ZH) 23/2: Jaarverslag 2010 gereed voor gratis verzending door Post Service Wageningen (= sponsor) e 28/2: 1 twee Grutto’s gesignaleerd langs de Plassteeg (4 graden) MAART 2/3: groep van 1.000 Kieviten op Achterbergse Hooilanden 3/3: Startavond Weidevogelwerkgroep Binnenveld-Oost (WBO) te Droevendaal e e 6/3: 1 roepende Grutto’s en Wulpen + 1 baltsende Kieviten + Goudplevieren bij Grift (8 graden) e 7/3: 1 Kievitsei van Nederland gevonden in Maassluis (ZH). 8/3: groep van 250 Kraanvogels passeren het Binnenveld (10 graden) 9/3: introductieavond voor nieuwe vrijwilligers WBO 10/3: SLG-cursus weidevogelbescherming in Groesbeek e 15/3: 1 Boerenzwaluw waargenomen door Sander Pruiksma bij Cinemec (15 graden) e 16/3: 1 Wageningse Kievitsei van het Binnenveld gevonden door Volkert De Graaf e 18/3: 1 Edese Kievitsei van het Binnenveld gevonden door Willem Rienks e 19/3: 1 roepende Tureluur in het Binnenveld (12 graden) e 22/3: 1 nachtelijk overvliegende roepende Goudplevieren (om 23.45 uur) 23/3: WBO-voorlichtingsbijeenkomst over predatie te Droevendaal 30/3: Startbijeenkomst ANV-werkgroep Natuur en Landschap APRIL e 2/4: 1 WBO-fietstocht (5 deelnemers en 25 graden): veel Tureluurs en Grutto’s bij de Kooiweg e 3/4: 1 baltsende Watersnip in de Bennekomse Meent (18 graden) 3/4: 5 roepende Witgatjes langs de Egelsteeg e 6/4: 1 zingende boerenzwaluw in het Binnenveld (18 graden) 6/4: WBO-voorlichtingsbijeenkomst over GPS-gebruik bij weidevogelbescherming te Droevendaal 15/4: WBO-overleg met bestuurslid Rotary-Veenendaal over mogelijke sponsoring WBO-project e 16/4: 2 WBO-fietstocht (15 deelnemers) + Weidevogelkijkdag Kooiweg (vele passanten) 17 graden e 16/4: 1 jonge Kieviten, Eenden en Ganzen in het Binnenveld 20/4: SME-lezing over Agrarisch natuurbeheer in de Brink te Bennekom e 21/4: 1 roepende Koekoek waargenomen door Rini Kools (24 graden) e e 25/4: 1 Fluiter gehoord in Edese Bos; 1 Koekoek gehoord op de Edese Heide (25graden) 26/4: Sloot langs Kooiweg vol met meer dan 80 Groene kikkers (zie foto op volgende pagina) e 27/4: 1 weilanden gemaaid in het Binnenveld e 29/4: 1 Gierzwaluwen terug in Amersfoort

Jaarverslag 2011


MEI 5/5: 1 Slangenarend waargenomen in het Binnenveld 6/5: 5 Ooievaars foerageren op akker langs de Plassteeg 6/5: Bruine Kiekendief en veel tapuiten in het Binnenveld e 7/5: 3 WBO-fietstocht (18 deelnemers): o.a. overvliegende Kiekendieven gezien. 11/5: groep van 8-10 Grutto’s foerageren als troost op onlangs gemaaid grasland nabij Kooiweg e 21/5: 4 WBO-avondfietstocht (7 deelnemers) 21 graden e e 28/5: 1 Kwartels gehoord + 1 Roodborsttapuiten gezien in het Binnenveld e 29/5: 1 Bonte Kraai in groep Zwarte Kraaien, foeragerend langs de Veensteeg/Uilenpas 31/5: Veel Grutto’s met jongen gezien aan de westzijde van de Grift (16 graden) e 31/5: 1 regen na 2 maanden volstrekte droogte en hoge temperaturen JUNI 5/6: Diverse paartjes Roodborsttapuiten in broedbiotoop (= rietkragen) langs de Slagsteeg 9/6: feestelijke bijeenkomst bij 25-jarige SLG te Rozendaal e 11/6: 5 WBO-avondfietstocht (20 deelnemers), na Binnenvelddebat bij Minicamping Het Binnenland 24/6: 4 roepende Kwartels op verschillende plaatsen langs de Grift 24/6: 7 foeragerende Ooievaars op vers gemaaid weiland langs Veensteeg bij Eendenput 24/6: 48 Huiszwaluwnesten geteld bij Jan van Ginkel-Eemweg (16 graden) 25/6: Steenuil bij nestkast langs Slagsteeg bij Breunissen (19 graden) e 25/6: 6 en laatste WBO-avondfietstocht (2 deelnemers): veel minikikkers op fietspad (zie foto) 27/6: SLG-bijeenkomst over klompenpaden in en bij Binnenveld (Harsloërpad + Breukerengpad) JULI /AUGUSTUS Juli: Herfstachtige maand juli is slecht voor overleving weidevogels. 13/7: WBO-overleg met ANV-bestuur over tegenvallende resultaten broedseizoen e.a. zaken 22/8: Boomvalk vliegt over erf Joop Adams e

Ondergaande zon over De Kraats. Jaarverslag 2011


Bijlage 6. Projecten in het Binnenveld 1. Beheerplan Natura 2000 Binnenveld nog steeds in impasse Nadat in najaar 2009 begrenzingvoorstellen zijn voorbereid voor de Natura 2000 gebieden in het Binnenveld is het beheerplan stilgevallen. Het beheerplan heeft betrekking op de Hel, de Blauwe Hel en de Bennekomse Meent. In 2010 is de Klankbordgroep, waar ook de WBO zitting in heeft niet meer bij elkaar gekomen. Reden is het feit dat eerst duidelijkheid moet komen over het aspect stikstof. Daarvoor is het wacht op de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS). Op basis daarvan zouden concrete maatregelen voorbereid kunnen worden. Vooral de externe werking van Natura 2000 gebieden kan grote gevolgen hebben voor nabijgelegen agrarische bedrijven. Hopelijk brengen de uitkomsten van het landelijk ammoniakonderzoek enige verlichting. Het plan wacht nog steeds op de PAS. Inmiddels zijn aantal EHS-scenario’s in beeld. Begin 2012 volgt hopelijk meer duidelijkheid. Nadere informatie bij projectleider Natura 2000 – beheerplan Binnenveld: Jeroen Kusters, tel. 06-15822001; [email protected]

2. Agrarische Natuurvereniging Het Binnenveld officieel opgericht Op 18 januari 2011 is de ANV Het Binnenveld officieel door de notaris geregistreerd. Inmiddels zijn er diverse informatiebijeenkomsten geweest en is een website en een informatiefolder ontwikkeld. Met dit nieuwe initiatief willen de betrokken boeren een stevig signaal afgeven naar de politiek en naar iedereen die het Binnenveld een warm hart toedraagt. De WBO juicht de oprichting van een ANV voor het hele Binnenveld van harte toe en wil nauw samenwerken met de ANV om wederzijdse doelen zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen. Nadere informatie bij ANV-secretaris Joop Adams, Tel: 0318-415572; [email protected] , of ANV-voorzitter Lodewijk Pool, Tel: 06-2868461; [email protected] Kijk ook eens op www.anvhetbinnenveld.nl … en meld je aan als lid en voor de nieuwsbrief.

3. Weidevogelplan samen met ANV Het Binnenveld uitvoeren Het Weidevogelplan Binnenveld is in 2010 officieel van start gegaan. Het plan is in nauw overleg met boeren, loonwerkers, weidevogelwerkgroepen en betrokken gemeenten tot stand gekomen. Doel van het plan is om te komen tot een aantal beheersmaatregelen, die de weidevogelstand in het Binnenveld op een hoger plan moeten brengen. De boeren kunnen op vrijwillige basis deelnemen aan dit plan. Afhankelijk van de gekozen beheersvorm(en) en de ingebrachte oppervlakte krijgt de boer een vergoeding voor de overeengekomen beheersmaatregel(en). Het weidevogelplan is in april 2009 goedgekeurd door de betrokken vier WERV-gemeenten en heeft een meerjarige werking. De meerjarige financiering loopt nu via het GUP. In 2012 wil WBO het plan samen met de Agrarische Natuurvereniging Het Binnenveld gaan uitvoeren. Nadere informatie bij Henk van Paassen (WBO- 0318 – 301920 - [email protected] ) of Willem Kroodsma (WBW- 0317- 612259; [email protected]) of Joop Adams (ANV- 0318-415572- [email protected] )

4. Faunarand Bennekomsesteeg zoekt nieuwe sponsors De beide gebruikers van de faunarand aan de Bennekomsesteeg zijn voor 2011 akkoord gegaan met een verlenging van de afspraken inzake het beheer. Het gaat om een 3-6 meter brede faunarand langs de zuidzijde van de Bennekomsesteeg en het aansluitende stuk Rijnsteeg. De stroken zijn ingezaaid met een mengsel van bloemen, gras en granen. De proef toont aan dat faunaranden zeer geschikt zijn om als extra schuil-, broeden foerageergelegenheid te dienen voor zowel weide- als akkervogels. Doelsoorten zijn met name Kievit, Scholekster, Patrijs, Veldleeuwerik, Graspieper en Gele Kwikstaart. De faunaranden worden zo extensief mogelijk beheerd en ontzien bij alle reguliere akkerwerkzaamheden. Na een 2-jarige subsidie van de gemeente Wageningen is het project nu financieel afhankelijk van derden. Getracht wordt om het project onder te brengen bij de ANV, zodat ook de financiering daarmee is geregeld. Nadere informatie bij Henk van Paassen (WBO), Tel. 0318 301920; Email: [email protected] Jaarverslag 2011


5. Harsloërpad en Breukerengpad officieel geopend Het Harsloërpad en het Breukerengpad zijn tegelijkertijd met de opening van de nieuwe fietsbrug over de Grift. op 18 november 2011 door de RO-wethouders van de gemeenten Ede en Wageningen officieel geopend. De beide klompenpaden lopen deels over bestaande wegen, deels door agrarisch gebied. De WBO heeft zitting gehad in de werkgroep die deze paden heeft voorbereid. Nadere informatie bij Arianne Doeleman, Tel. 026-3537444, [email protected]

6. IJsvogelproject Binnenveld op termijn realiseren Het IJsvogelproject is een uitwerking van het Landschapsontwikkelingsplan (2007). Samen met de Stichting tot Behoud van de Veluwse Sprengen en Beken is de WBO in oktober 2008 gestart met een IJsvogelproject in het Binnenveld. Sinds de aanleg van drukriolering in het Edese deel zijn de beken en waterlopen schoner en visrijker geworden. Mede daardoor laat de IJsvogel zich weer steeds vaker zien (zie onder Waarnemingen op onze website). Doel van het project is om samen met boeren, burgers en buitenlui de leef- en broedomstandigheden van de IJsvogel in het Binnenveld te verbeteren door de aanleg van IJsvogelwanden en andere voorzieningen. Het bosje bij de Eendenput De Snip langs de Grift biedt mogelijk op korte termijn een goede nestlocatie. De eigenaar van Landgoed De Lieskamp aan de Egelsteeg wil op langere termijn meewerken aan een wand bij de plas op het landgoed. Nadere informatie bij Henk van Paassen (WBO), 0318 – 301920; Email: [email protected]

7. Vogelobservatiepunt Bennekomse Hooilanden Een aantal natuurwerkgroepen in Ede (waaronder de WBO) hebben van de gemeente Ede groen licht gekregen voor de realisatie van een vogelobservatiepunt bij de Bennekomse Hooilanden. Doel is om geïnteresseerde voorbijgangers (fietsers en wandelaars) nader te informeren over de beoogde natuurontwikkeling op dit door SBB beheerde natuurgebied, gelegen aan de oostzijde de Grift. Vooral de vele bijzondere vogelsoorten gedurende het hele jaar zijn een lust voor het oog. Door tijdgebrek is het project in 2011 niet van de grond gekomen. Nadere informatie bij Henk van Paassen (WBO), 0318–301920; Email: [email protected]

8. Binnenveldfonds opgeschaald naar Foodvalleyfonds Het Binnenveldfonds was een gezamenlijk initiatief van de 4 WERV-gemeenten, InnovatieNetwerk, de SVGV, het Nationaal Groenfonds en particuliere partijen en belangenorganisaties uit het Binnenveld. Maar nu de WERV over gegaan is in Foodvalley is ook het fonds opgeschaald naar Foodvalleyfonds. Het fonds is bedoeld als aanvulling op de publieke middelen van gemeenten voor hun reguliere taken. Het ligt in de bedoeling om dit fonds met behulp van de RaboStreekrekening begin 2012 operationeel te krijgen. Nadere info bij Jac Meter (Nationaal Groenfonds), 06-53592193; Email: [email protected]

9. Groengarantie Binnenveld formeel van start Wat ooit gestart was als “Uitzichtgarantie” wordt nu verder ontwikkeld als “Groengarantie Binnenveld”. Een groengarantie is een contractuele afspraak tussen twee of meer partijen over het in stand houden of verbeteren van de omgeving. Deze is gebaseerd op bestaande weten regelgeving. Het contract wordt bij de notaris gevestigd en ingeschreven bij het Kadaster. Door gebruik te maken van zakelijk recht en kwalitatieve verplichtingen kunnen particulieren en grondbezitters meer zekerheden krijgen over respectievelijk hun omgeving en hun inkomsten. De groengarantie kan op verschillende manieren worden toegepast: 1) om uitzicht te garanderen (= uitzichtgarantie); 2) om wandelpaden te creëren (= uitloopgarantie); 3) om zekerheid over de omgeving te geven (= omgevingsgarantie). Eind 2011 zou het eerste contract worden afgesloten tussen bewoners en boeren in de omgeving van Wageningen Noord-West. Nadere info bij Jac Meter, 06-53592193; Email: [email protected]; Website: www.groengarantie.nl Jaarverslag 2011


Grutto bij zonsondergang.

Jaarverslag 2011


Jaarverslag Weidevogelwerkgroep Binnenveld-Oost

Recommend Documents