Jaarverslag Voorwoord 3

NPS Jaarverslag 2004

1

Jaarverslag 2004

Voorwoord

3

Directieverslag

4 4 6 7 9 12

• Omroepbrede ontwikkelingen • Ontwikkelingen NPS • Programmavoorschriften • Best bekeken, beluisterd en gewaardeerd • Communicatie

Televisie

13 13 13 17 19 21 23 25 28 30 34

• Inleiding • Actueel/informatief • Jeugd • Documentaires • Multicultureel • Muziek en Dans • Drama • Aankoop • Cultuur overig • Grafieken

Radio • Inleiding • Radio Cultuur • Radio 2 • 3FM • Radio 4 – Klassiek • Radio 4 – 4FM • Radio Minderheden • Grafieken

36 36 36 37 37 39 41 44 47

Nieuwe Media

48

2

Voorwoord De publicatie van dit jaarverslag valt vrijwel samen met de langverwachte openbaarmaking van de kabinetsvisie op de publieke omroep vanaf het jaar 2008. Aan deze openbaarmaking ging een reeks adviesrapporten vooraf, die elk hun uitwerking binnen de omroep en in de media niet miste. Na de Visitatiecommissie o.l.v. Alexander Rinnooy Kan in 2004 volgden in 2005 respectievelijk de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) en de Raad voor Cultuur. De NPS koos ervoor om in de maalstroom van commentaren en tegenacties het hoofd koel te houden. Daarbij schroomde zij niet een eigen standpunt in te nemen en voor haar eigen belangen op te komen. Zo weigerde de NPS het zogenoemde 10 Puntenplan van de A-omroepen te ondertekenen, omdat het uitging van de onjuiste vertrekpunten over de representativiteit van de omroepverenigingen en omdat het plan het bestaan van de taakomroepen negeerde. Het Paasakkoord n.a.v. het aftreden van de minister van Grote Stedenbeleid en Bestuurlijke Vernieuwing bracht de formulering van de kabinetsvisie op de publieke omroep in een stroomversnelling. Hoofdkenmerken zijn platformonafhankelijkheid, functiegerichtheid, waarborgen voor interne en externe pluriformiteit en onafhankelijkheid van aansturing. Zo op het oog een aardig resultaat voor een kabinet met op dit dossier tegengestelde standpunten van de verschillende betrokken partijen. Staatssecretaris Van der Laan omschreef het als een doorbraak. Om die echt te realiseren moet er nog aardig wat geregeld worden. Als de verschillende restauratieve krachten niet in bedwang worden gehouden, loert het heilloze compromis om de hoek. Cruciaal is dat de echte publieke taken, zoals cultuur, kunst, jeugd en minderheden, worden veiliggesteld en krachtdadig worden georganiseerd. De NPS leent er zich bij uitstek voor daarin een centrale rol te spelen. Ook in het jaar 2004 heeft zij bewezen haar wettelijke taken op betrouwbare, creatieve en speelse wijze te kunnen uitvoeren en in het ontwikkelen van nieuwe programmaformats een voorloper in ‘Hilversum’ te zijn. Een compliment aan alle NPS-medewerkers! Het Paasmedia-akkoord en vooral de wijze waarop de staatssecretaris het uitwerkt tot een nieuwe mediawet kan een doorbraak worden als de waarborgen voor de kerntaken en de bestuurlijke daadkracht niet voor meerdere uitleg vatbaar zijn. Daarbij hoort dat de kerntaken vooraf worden vastgelegd en georganiseerd. De ruimte daar omheen is dan open voor het maatschappelijk ondernemen. Roger van Boxtel, voorzitter NPS april 2005

3

Directieverslag OMROEPBREDE ONTWIKKELINGEN Bezuinigingen In 2004 wordt een begin met de bezuinigingen gemaakt, die in 2003 voor de publieke omroep (Besparen en Versterken) zijn vastgesteld. De bezuinigingen dienen met name gerealiseerd te worden door een doelmatige inzet van middelen. Ze hebben betrekking op zaken die van algemeen belang zijn voor (de meerderheid) van de omroeporganisaties. Dit betreft enerzijds het werkproces van de programmering, en anderzijds het herinrichten of bundelen van activiteiten. Concreet gaat het om de volgende bezuinigingsmaatregelen: - Samenwerking op het terrein van muzieksamenstelling op Radio 2 - Automatisering nachtprogrammering op Radio 2 - Schrappen van een aantal programma’s op 3FM - Een nieuw profiel van Radio 4 - Een nieuw profiel van 747AM - Herhalingsbeleid televisie - Meer programmatische samenwerking - Samenwerking en specialisatie op Internet - Gezamenlijke programma-aankoop per net De Digitale Voorziening en themakanalen De Digitale Voorziening (DDV) is een computersysteem dat ruimte biedt om al het uit te zenden en uitgezonden materiaal van alle omroepen voor en na de uitzending digitaal op te slaan. Het materiaal, van ruwe beelden tot gemonteerde programma’s, kan via dit systeem in verschillende formaten tot aan de werkplek beschikbaar worden gesteld. Programmamakers, producers en webredacteuren kunnen straks op hun werkplek inloggen op een intern netwerk, waar behalve de omroepen ook het Instituut voor Beeld en Geluid op is aangesloten. Voordelen van DDV zijn onder andere: ontsluiting van het archief van Beeld en geluid, kostenbesparing, en verdieping van werkzaamheden (voormontage wordt belangrijker voor programmamakers). Het hele jaar wordt hard gewerkt om DDV uiterlijk half 2005 operationeel te hebben. Net 3 In de Net Meerjarenbegroting stelt het derde net vier prioriteiten aan de hand van de kwaliteitskaart. Het gaat om ‘Programmakwaliteit’, ‘Vernieuwing en Ontwikkeling’, ‘Maatschappelijke Interactie en Invloed’ en ‘Aandeel en Bereik’. Eind december komt het concept-netcharter tot stand. In dit charter maken de netbespelers aan de hand van hun missie lange termijn afspraken met de netmanager over de bijdrage die de omroepen zullen leveren aan het net. Ook buigt het netoverleg zich over een nieuwe vorm van aansturing van het net. Concrete voorstellen hiervoor zijn in 2005 te verwachten. Visitatierapport Omroepbreed Begin april presenteert de Visitatiecommissie Landelijke Publieke Omroep, onder voorzitterschap van Alexander Rinnooy Kan, haar eindrapport aan de opdrachtgever, de Raad van Toezicht. Het Visitatierapport is voor een belangrijk deel gebaseerd op zelfevaluaties van de twintig afzonderlijke omroeporganisaties, aangevuld met een lange 4

serie gesprekken. De commissie stelt op diverse plaatsen in het rapport vast dat de landelijke Publieke Omroep onder zware druk staat, maar terdege “van levensbelang” is voor Nederland. Afzonderlijk presteren de omroeporganisaties “in grote lijnen redelijk”. Belangrijke kritiek op het totale bestel is dat de samenwerking onvoldoende méérwaarde oplevert. Tekortschietende financiële transparantie bij de omroepen, geen heldere notie van kwaliteit, onvoldoende samenwerking en deling van kennis en talent, luidt het oordeel, ofwel: “Het geheel is minder dan de som der delen”. Hoofdoorzaak is volgens de Visitatiecommissie de bestuurlijke structuur van de Publieke Omroep, waardoor op operationeel niveau onvoldoende heldere afspraken en keuzen worden gemaakt. Verbetering valt volgens de commissie te halen uit noodzakelijke afstemming en flexibiliteit door middel van een voldoende sterke aansturing op alle niveaus. Verder dient het meten van zowel kwaliteits- als bereiksdoelstellingen verder uitgewerkt te worden. MCO bezuinigingen De Staatssecretaris kondigt een bezuiniging af van 20% op het budget van het Muziek Centrum van de Omroep (MCO). De directie van het MCO en de haar voornaamste opdrachtgevers bij de publieke omroep - NPS, AVRO en TROS - staan in de aanloopfase naar deze beslissing tegenover elkaar bij het zoeken naar oplossingen. De directie van het MCO ziet het opheffen van het Radio Symfonie Orkest als enige oplossing. De opdrachtgevers zien meer heil in het zogenaamde ‘fusieorkest’, een nieuw flexibel ensemble ter grootte van een symfonieorkest, waarin een vaste kamerorkestformatie zou kunnen figureren. Onder druk van het parlement komt er alsnog een oplossing. De omvang van de bezuiniging blijft weliswaar gehandhaafd, maar er zal naast het RFO een tweede symfonieorkest-kern blijven bestaan. Een interim-manager krijgt de taak om de bezuinigingsopdracht in concrete plannen om te zetten. De NPS is daarbij als grote opdrachtgever intensief betrokken. Colorful Radio De Publieke Omroep koopt begin 2004 het radiostation Colorful Radio om zich te kunnen richten op een jong allochtoon publiek. Tegen deze aankoop komen de commerciële aanbieders op de radiomarkt in het geweer. Op grond daarvan keurt het Commissariaat deze stap (het creëren van een ‘neventaak’) in eerste instantie af. Het voorstel van de Publieke Omroep was te breed. Ook in tweede instantie komt het Commissariaat tot een negatief oordeel, ondanks het feit dat er inmiddels een goed uitgewerkt format ligt. Het gedrag van het Commissariaat leidt ertoe, dat de staatssecretaris van OCW het besluit door de Kroon laat schorsen om de Publieke Omroep de ruimte te geven het verschil van mening in beroep uit te vechten. Parallel aan de procedure bij het Commissariaat spannen de commerciële radioaanbieders een kort geding aan tegen de Publieke Omroep en de NPS om het uitzenden op Colorful Radio onrechtmatig (namelijk in strijd met de wet) te verklaren. De commerciële radio krijgt in eerste aanleg gelijk, maar in hoger beroep wordt dat vonnis weer ongedaan gemaakt. De Publieke Omroep continueert de uitzendingen van Colorful radio. De commerciële radiostations zullen nog in cassatie gaan bij de Hoge Raad.

5

ONTWIKKELINGEN NPS Bestuur en Programmaraad Roger van Boxtel (voormalig minister Grote Steden- en Integratiebeleid) begint op 1 februari als nieuwe bestuursvoorzitter van de NPS. Hij neemt de voorzittershamer over van Ans van den Berg, die sinds de oprichting van de NPS bestuurslid was, waarvan de laatste 4 jaar als voorzitter. In december nemen bestuursleden Han Entzinger en John Jaakke afscheid van de NPS. Zij waren sinds het begin van de NPS lid van het bestuur en hun maximale zittingstermijn zit er op. Zij worden per 1 januari 2005 opgevolgd door Sadik Harcahoui en René Verhulst. Per diezelfde datum wordt bestuurslid Yasmin Tümer benoemd tot vice-voorzitter. De samenstelling van de Programmaraad ondergaat ook een aantal wijzigingen. Zo zijn bijvoorbeeld de Stichting Weten en de Nederlandse Jeugd Groep opgeheven. Naar vervangende organisaties wordt gezocht. Programmaleider televisie Op 1 juni treedt Gamila Ylstra in dienst als programmaleider Televisie. Ze is daarmee de opvolger van Carel Kuyl, die in april 2003 voorlopig en in september definitief de overstap maakte naar NOVA. Gamila Ylstra was sinds mei 1999 de eerste directeur van Film Investeerders Nederland BV (Fine). Daarvoor werkte ze 10 jaar lang op verschillende ministeries, waar ze inhoud gaf aan het filmbeleid van de rijksoverheid. Congres In april organiseert de Programmaraad van de NPS haar jaarlijkse congres met dit jaar het thema ’Bauer zingt Bach’. De druk van de kijkcijfers enerzijds en haar wettelijke taken op het gebied van kunst en cultuur anderzijds brengen de NPS in een welhaast onmogelijke spagaat. Is de combinatie van high en low culture de oplossing om een groter publiek te bereiken of hoort bij kunst en cultuur juist een serieuze toon? Op het congres blijven de meningen verdeeld, wat sterk doorwerkt in de reacties op de presentatie van TV3. Dit programma, dat enkele weken na het congres van start gaat, streeft er juist naar om serieuze en populaire cultuur op verrassende wijze hand in hand te laten gaan. MEP In juni verschijnt het rapport van het onderzoek Mediagebruik Etnische Publieksgroepen (MEP). Dit onderzoek wordt iedere 3 jaar in opdracht van de NPS (grootste opdrachtgever), de Publieke Omroep en de Rijksvoorlichtingsdienst uitgevoerd. De NPS heeft van het begin af aan grote twijfels over de representativiteit en de betrouwbaarheid van het verzamelde basismateriaal. Daardoor zijn de onderzoeksresultaten ook onbetrouwbaar. Uiteindelijk besluit de NPS akkoord te gaan met publicatie van het MEP onderzoek, op voorwaarde dat er een door het Bestuur goedgekeurde preambule in het onderzoeksrapport komt te staan. In deze preambule worden de twijfels van de NPS verwoord. Vermissing medewerkster Pers & Communicatie In juli wordt de NPS opgeschrikt door de vermissing van Ilona Németh, collega van de afdeling Pers & Communicatie. Op weg van huis naar werk is ze spoorloos verdwenen. Ondanks intensief politieonderzoek en ruime aandacht in de media is tot op heden nog geen spoor van Ilona gevonden.

6

Reorganisatie en SBR In het najaar vindt er een reorganisatie plaats bij de NPS Radio. Deze reorganisatie vloeit voort uit de bezuinigingen in het kader van de in 2003 in gang gezette McKinseyoperatie, en treffen bij de radio de informatieve programma’s (worden opgeheven) en de programma’s in eigen taal. Deze laatste worden van dagprogramma’s omgevormd naar weekedities. De afdeling Aankoop bij televisie wordt gecentraliseerd. Dit betekent dat de afdeling rechtstreeks onder de netmanager komt te vallen en de aankopers voor het net gezamenlijk aankopen. De medewerkers die boventallig worden komen in aanmerking voor een regeling op basis van een Sociale Begeleidingsregeling (SBR), die in de zomer met het merendeel van de bonden wordt overeengekomen. Prijzen Ook in 2004 vallen NPS programma’s weer volop in de prijzen. Kunststof ontvangt de Marconi Award, in de categorie beste radioprogramma. Gouden Beelden zijn er voor Andere Tijden (de 4 mei-uitzending), Jeroen Pauw (tv-persoonlijkheid) en Het Uur van de Wolf (De Meester en zijn Leerling). Monic Hendrickx, voor haar rol in Het Zuiden, en Lodewijk Crijns voor zijn korte film Dokter Vogel, winnen een Gouden Kalf. De aflevering ‘Blinde Liefde’ van de serie Dunya & Desie krijgt een nominatie voor een Emmy Award in de categorie beste jeugdserie. Visitatierapport en de NPS De visitatiecommissie heeft naast een algemeen oordeel over de gehele publieke omroep ook een individueel oordeel per omroep gegeven. Over de NPS is de commissie positief. De NPS heeft zich in korte tijd een plaats verworven in het publieke bestel en veel bereikt. “De NPS heeft een programmabeleid dat blijkt geeft van ambitie en vernieuwingszin, maar waarbij ook nog sprake is van een ‘makerscultuur’. Minder sterk is dat kwalitatieve doelstellingen onvoldoende zijn vertaald in meetbare targets. Dit maakt het moeilijk te beoordelen of deze doelstellingen al dan niet worden gerealiseerd.” De bijdrage van de NPS aan de Publieke Omroep, Nederland 3 en Z@ppelin is volgens de commissie duidelijk en herkenbaar. Dat geldt ook voor de invulling op de radio, die in het verlengde ligt van de wettelijke taken op het gebied van cultuur en minderheden. De commissie is kritisch over het gebrek aan inzicht in het effect van programma’s bij het kijk- en luisterpubliek. “De NPS heeft weliswaar een duidelijk beeld van de publieksgroepen die zij wil bereiken, maar beschikt niet of onvoldoende over gegevens om te bepalen of specifieke doelgroepen (minderheden, jeugd) ook daadwerkelijk worden bereikt.” Tenslotte constateert de commissie dat de NPS een omroep is met een informele cultuur, waar professionals in eerste instantie met hun eigen programmataak bezig zijn.

PROGRAMMAVOORSCHRIFTEN Op basis van artikel 51b van de Mediawet dient tenminste 40% van het programma van de NPS te bestaan uit onderdelen van culturele aard, waarvan tenminste 20% betrekking heeft op kunst. Wegens de overgang naar een ander technisch meetsysteem zijn bij het schrijven van dit jaarverslag alleen voorlopige cijfers beschikbaar.

7

Wettelijke percentages Televisie 2004 70 60 50

2002

40

2003

30

2004

20

verplicht

10 0 cultuur

kunst

minderheden

Volgens deze cijfers zendt de NPS Televisie 67% cultuurprogramma’s uit; 30% van de totale zendtijd heeft betrekking op kunst. Voor Radio realiseert de NPS in 2004 de volgende percentages: cultuur 50% en kunst 27%. Hiermee wordt dus ruim aan de wettelijke verplichting voldaan. Voorts dient de NPS op basis van de wet tenminste 20% van haar televisiezendtijd en 25% van haar radiozendtijd te besteden aan programma’s voor etnisch/culturele minderheden. In 2004 wordt de doelstelling bij televisie precies gehaald: 20% van de programmering is multicultureel. Bij radio blijft het gerealiseerde percentage op 24 steken. Oorzaak is de beslissing van de Raad van Bestuur, om in 2004 geen zendtijd toe te kennen voor de plannen van de NPS voor Urban Radio, terwijl daar wel op gerekend was. percentages kunst, cultuur en m inderheden Radio

70

60

50

2002

40

2003 2004

30

ver plic ht

20

10

0 c ultuur

k unst

minder heden

Cijfers 2004 onder voorbehoud

8

BEST BEKEKEN, BELUISTERD EN GEWAARDEERD Televisie De Intocht van Sinterklaas prolongeert zijn topnotering als best bekeken NPS-programma. De Top 2000 in Concert stijgt een plaatsje t.o.v. 2003. Andere Tijden is een nieuwkomer in de lijst. De 4 mei-special Het leven ging door – de oorlog op amateurfilm behaalt met bijna 1,3 miljoen kijkers een verdienstelijke derde plaats. Hetzelfde programma behaalt wel de hoogste waardering in 2004: een 8,5; op de voet gevolgd door de documentaire over Hella Haasse in Het Uur van de Wolf (8,4). NOVA en Zembla boeken daags na elkaar hun hoogste kijkcijfer van het jaar. Bij NOVA komt Rob Oudkerk zijn verhaal doen naar aanleiding van de onthullingen in een column van Heleen van Royen over zijn pikante privé-bezigheden. Zembla heeft een opzienbarende documentaire over ‘het geheim’ van supermarktketen Aldi. In de waarderingslijst tekent Joost Prinsen met twee programma’s voor hoge noteringen. Met het mes op tafel en Vrijdag Prinsjesnacht scoren allebei een dikke 8.

Top 25 meest bekeken NPS-programma’s 2004 doelgroep 6+

dag

datum

tijd

za vr di wo do ma ma za vr vr di vr do za za zo za di ma zo di vr ma di zo

13-11-04 31-12-04 04-05-04 21-01-04 22-01-04 13-12-04 12-04-04 25-12-04 05-11-04 31-12-04 03-02-04 21-05-04 01-01-04 13-11-04 09-10-04 05-12-04 04-12-04 29-06-04 29-11-04 03-10-04 14-09-04 23-01-04 05-01-04 21-12-04 26-12-04

12:00 24:09 20:52 22:18 21:13 20:15 20:31 22:14 22:20 20:16 20:30 23:10 22:09 17:41 22:21 16:48 17:44 22:25 20:29 12:09 21:30 23:10 18:29 21:01 20:35

Titel°

omroep

kdh

kijkers

ma

wrd

63 23 17 21 17 13 13 14 14 14 12 16 11 17 8 18 14 9 7 24 7 10 9 7 7

7,8 7,4 8,5 7,7 7,9 7,8 7,4 7,7 7,6 7,8 8 7,8 7,9 7,8 7,7 7,8 7,7 * 7,6 7,7 6,9 7,7 * 7,9 7,5

(x1000) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Intocht sinterklaas Top 2000 in concert Andere tijden Nova/den haag vandaag Zembla Groot dictee der ned. taal Grote geschiedenisquiz Slaaf of niet verslaafd Nova politiek Top 2000 a go go Met het mes op tafel Raymann is laat Uur van de wolf Sinterklaasjournaal Nova new york Sinterklaas in sesamstraat Sinterklaasjournaal compilatie Boy meets girl stories Hoezo jihad Buitenhof Premtime Comedy factory best of Klokhuis Popquiz a gogo O brother where art thou

° één vermelding per titel, exclusief herhalingen

9

NPS NPS VPRO;NPS NOS;VARA;NPS VARA;NPS NPS VPRO;NPS NPS NOS;VARA;NPS NPS NPS NPS NPS NPS VARA;VPRO;NPS NPS NPS NPS;VARA;VPRO VARA;NPS VARA;VPRO;NPS NPS NPS NPS NPS NPS

9,9 9 8,7 7,9 7,7 6,6 6,1 6 5,9 5,9 5,3 4,6 4,5 4,2 3,8 3,6 3,5 3,5 3,5 3,5 3,2 3,1 3,1 3,1 3,1

1484 1350 1280 1168 1139 985 905 903 891 880 779 673 658 622 563 546 529 524 522 519 483 464 463 462 459

Top 25 hoogst gewaardeerde NPS-programma’s 2004 doelgroep 13+ en N> 50 dag

datum

tijd titel°

omroep

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

Tue Fri Mon Thu Fri Tue Tue Thu Sun Mon Thu Mon Thu Fri Tue Sat Fri Mon Sat Sun Wed Thu Sun

4-05-04 12-03-04 11-10-04 18-11-04 24-09-04 20-01-04 3-02-04 18-11-04 7-11-04 9-02-04 20-05-04 27-12-04 23-12-04 26-03-04 21-12-04 30-10-04 9-07-04 13-12-04 13-11-04 5-12-04 17-11-04 12-08-04 28-03-04

20:52 21:00 21:00 17:39 23:09 20:28 20:02 21:11 12:10 18:30 19:03 19:30 22:49 23:09 21:01 22:23 23:07 20:15 12:00 16:48 17:38 20:51 12:08

Andere tijden Uur van de wolf Dokwerk Sinterklaasjournaal Vrijdag prinsjesnacht Met het mes op tafel Frasier Zembla Buitenhof Klokhuis Dunya & desie Top 2000 a go go Office Raymann is laat Popquiz a gogo Nova new york North sea jazz festival Groot dictee der nederlandse taal Intocht sinterklaas Sinterklaas in sesamstraat Sinterklaasjournaal Olympia 2 teil fest der schoenheit Buitenhof

24 25

Fri Thu

21-05-04 12-08-04

22:19 Nova politiek 19:35 Olympia 1 teil fest der voelker

° één vermelding per titel, exclusief herhalingen

10

wrd

Gem.

kijkers

kdh

(x1000)

VPRO;NPS NPS NPS NPS NPS NPS VARA;VPRO;NPS VARA;NPS VARA;VPRO;NPS NPS NPS NPS NPS NPS NPS NOS;VARA;NPS NPS NPS NPS NPS NPS NPS VARA;VPRO;NPS

8,5 8,4 8,2 8,1 8,1 8,1 8,1 8,1 8,1 8,1 8 8 7,9 7,9 7,9 7,9 7,9 7,8 7,8 7,8 7,8 7,8 7,8

8,7 2,5 1,9 2,3 1,1 4,4 1,4 2 3,2 2,4 1,7 3,4 1,5 3,7 3,1 2,7 1,2 6,6 9,9 3,6 3,1 2,1 2,9

1280 363 281 344 169 651 208 300 485 349 246 510 231 546 462 411 182 985 1484 546 460 321 420

NOS;VARA;NPS NPS

7,7 7,7

5,1 2,6

757 387

Radio Het vertrek van de Sandwich bij de NPS maakt na jaren de weg vrij voor een nieuwe nummer 1 in de lijst van best beluisterde radioprogramma’s van de NPS. Die eer valt Kunststof te beurt. 3FM doet het traditioneel goed in deze lijst. Gigagiel en opvolger Swijnenstal zijn daarom geen verrassing op plaats 2 en 3. Daarentegen mag de vierde plaats van Het Bureau opzienbarend genoemd worden. Daarbij zij nog opgemerkt dat de gemiddelde luistertijdaandelen van Het Bureau en De Bureaula (herhalingen) – meer dan 27 procent – met kop en schouders uitsteken boven de rest. In die lta-ranglijst volgt Kunststof met een respectabele 12,5 procent op grote afstand. Top 25 best beluisterde radioprogramma’s 2004 nr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

dag Woensdag Donderdag Maandag Vrijdag Vrijdag Vrijdag Zondag Zondag Vrijdag Woensdag Vrijdag Vrijdag Maandag Donderdag Vrijdag Donderdag Dinsdag Zondag Woensdag Zondag Zaterdag Maandag Dinsdag Zaterdag Zaterdag

LDH 1,0 0,9 0,7 0,6 0,6 0,5 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2

LTA 12,5 7,4 6,2 27,1 12,5 28,0 8,7 2,1 5,9 1,5 1,7 1,3 6,4 5,7 4,9 1,2 1,2 6,1 4,4 2,0 3,7 1,2 0,8 3,3 0,8

begintijd 19:04 18:07 18:07 00:45 23:04 00:45 21:04 12:15 19:04 13:30 16:00 13:30 20:04 20:04 19:04 13:30 13:30 21:04 20:04 17:04 19:02 16:34 16:02 19:02 14:02

eindtijd 19:58 19:58 19:58 01:00 01:00 01:00 21:58 14:00 21:58 16:30 18:00 16:30 21:58 21:58 21:58 16:30 16:30 21:58 21:58 18:00 23:00 18:00 16:45 23:00 15:00

11

titel Kunststof Gigagiel Swijnenstal Het Bureau Round Midnight De Bureaula Radio Atelier Diskotabel Hart & Giel Nps in de Middag Wo Viertakt Nps in de Middag Vr Timur Tot Tien Uur Sandersjow Lantinga en Swijnenberg Nps in de Middag Do Nps Dinsdag Uit het Nieuws Adreneline Viertakt Weekend Portret Opera Live Vluchtstrook Radio Urbania Nps Opera Live Knetterende Letteren

zender Radio 1 Radio 3 Radio 3 Radio 1 Radio 2 Radio 1 Radio 1 Radio 4 Radio 3 Radio 4 Radio 4 Radio 4 Radio 3 Radio 3 Radio 3 Radio 4 Radio 4 Radio 1 Radio 3 Radio 4 Radio 4 Radio 4 747AM Radio 4 747AM

FM FM

FM

FM FM FM

FM

COMMUNICATIE In het verlengde van (multi)culturele taken van de NPS kiest de afdeling Pers & Communicatie dit jaar voor twee duidelijke speerpunten in de externe communicatie. In het voorjaar is dat TV3 en in het najaar Raymann is Laat. De publiciteitscampagne voor TV3 is gebaseerd op de propositie dat de NPS ‘haar zondagse jasje uitdoet’ en met een duidelijk vernieuwend cultuurprogramma de vooravond van Nederland 3 gaat invullen. Deze ambitie vertaalt zich in de pay off EINDELIJK. Dit woord duikt veelvuldig op in radio- en televisiespotjes op alle publieke zenders, waarin bekende Nederlands uit de wereld van cultuur en media het woord in de camera uitspreken. Ook vormt het de teaser van de printcampagne, die onder andere bestaat uit een opvallende abricampagne in de vier grote steden. De campagne, inclusief alle publiciteit, leidt weliswaar tot een grote naamsbekendheid van het programma maar lijkt weinig effect te hebben op de kijkcijfers. De campagne wordt ook zelf onderwerp van beschouwingen in de media op het moment dat TV3 niet aan de verwachtingen voldoet. Helaas krijgt het woord EINDELIJK hiermee een averechts effect. Ook de nieuwe serie Raymann is Laat vanaf 1 oktober krijgt een meer dan gemiddelde publicitaire ondersteuning in de vorm van een abri- en advertentiecampagne. In de vormgeving is duidelijk zichtbaar, dat de NPS zich steeds meer profileert en afficheert met de zender Nederland 3. Deze keuze heeft een tweeledig doel: 1. de NPS koppelen aan Nederland 3, hetgeen nog steeds noodzakelijk is gezien de geringe naamsbekendheid bij het ‘grote’ publiek, en 2. een bijdrage leveren aan de netprofilering en de wens tot meer gezamenlijkheid op het net. Die samenwerking krijgt in het najaar nieuwe impulsen door een gezamenlijke winterpersconferentie van Nederland 3, waar ook een aantal samenwerkingsprojecten wordt gepresenteerd, zoals de themaweek Geheim Geweld en het dramaproject One Night Stand. Verder worden in overleg met de netpartners, onder aanvoering van de netcoördinator, de eerste stappen gezet voor een marketingplan voor Nederland 3. De inspanningen leveren in eerste instantie een gezamenlijke feestdagencampagne op in de vorm van humoristisch/absurdistische tv-spots rond het thema ‘kerst en nieuwjaar’. De pay off ‘Gelukkig is er Nederland 3’ beperkt zich vooralsnog tot deze campagne. Bij NPS Radio gaat de start van de hoorspelserie Het Bureau in april met veel publiciteit gepaard. De nieuwe muziekprogrammering op Radio 4 wordt met advertenties in muziekbladen als Preludium en Multi Music Magazine extra onder de aandacht gebracht. Een ander publicitair hoogtepunt is de Marconi Award voor Kunststof, dat het programma - na de Zilveren Reissmicrofoon 2003 - definitief op de kaart zet. De interne communicatie is onderwerp van een afstudeerproject van een voormalig stagiaire bij NPS Televisie. De scriptie biedt aanknopingspunten om de interne communicatie op een aantal praktische punten te verbeteren. Zo zal de rapportage vanuit het Kernteam en Programmastaven toegankelijker worden gemaakt via de interne mail (‘Kernpunten’) en wordt gehoor gegeven aan de behoefte aan een maandelijks informeel ‘café’. 12

TELEVISIE 2004 INLEIDING Informatie en cultuur, met een scherp oog voor de multiculturele samenleving, blijven ook in 2004 de pijlers van de televisieprogrammering van de NPS. PREMtime, dat verhuist van de zondagmiddag naar primetime op de dinsdagavond, is hier een treffend voorbeeld van. Maar ook een nieuwe reeks afleveringen van de dramaserie Dunya & Desie, een vervolg op de serie portretten van jonge allochtone vrouwen, Voorheen Girls, onthullende reportages in NOVA over de radicale Islam in Nederland en de succesvolle voortzetting van Raymann is Laat geven inhoud en kleur aan het (multi)culturele programmabeleid van de NPS. Een ander structureel kenmerk van dit beleid is programmavernieuwing. Met TV3 steekt de NPS haar nek uit om een dagelijks cultureel programma te maken voor een breed publiek. NOVA Politiek voorziet in de behoefte aan beschouwingen op het Haagse politieke nieuws op de dag van het wekelijkse kabinetsberaad. NPS Matinee biedt een nieuwe, aantrekkelijke combinatie van informatie en registratie, gekoppeld aan de integrale uitvoering in NPS Klassiek. Nieuw filmtalent krijgt met One Night Stand (i.s.m. VARA en VPRO) de kans om zijn ambities waar te maken in de wereld van het Nederlands drama. Naast het profileren van een eigen gezicht blijft de samenwerking op het derde net een speerpunt voor de NPS. Met de Themaweek Geheim Geweld, een initiatief van de NPS, krijgt die samenwerking ook buiten Nederland 3 gestalte op radio en internet.

Grafieken: Gemiddeld KTA per omroep en zender (2003/2004) pag. 34 Gemiddelde waardering per omroep (2004) pag. 34 Percentage Kunst, Cultuur, Multicultureel (2002/2003/2004) pag. 35

ACTUEEL/INFORMATIEF NOVA NOVA/Den Haag Vandaag: gem. kta doelstelling: 11 – gerealiseerd: 9,5 NOVA Politiek: gem. kta doelstelling: 10 – gerealiseerd: 9,1 Na een turbulente periode is de rust teruggekeerd op de redactie van NOVA. De energie is weer in het programma zelf gaan zitten en dat is merkbaar. Het programma maakt weer regelmatig met eigen onderwerpen nieuws zonder zelf onderwerp van het nieuws te zijn. NOVA is een van de best bekeken programma’s van het derde net en slaagt erin het marktaandeel verder te verbeteren. 13

Research is een onderdeel waarmee NOVA zich sterk onderscheidt van de overige actualiteitenrubrieken. De researchredactie zorgt regelmatig voor belangrijk nieuws. Er is veel expertise opgebouwd rond de radicale Islam en de toegenomen dreiging van terreur. Verder zorgt de redactie vaak na langdurige WOB-procedures voor onthullingen bij Politie en Justitie, rond de aanhouding van Erik O. in Irak, over fraude bij Holland Casino en, in samenwerking met het Financiële Dagblad, over de discutabele boekhoudmethodes van Aegon. Buitenland krijgt meer aandacht. In de eerste plaats door de oorlog in Irak waar NOVA uitgebreid over bericht. Teams van NOVA reizen verschillende keren naar het oorlogsgebied, overigens steeds na een zorgvuldige afweging van alle risico’s. Het blijven echter buitengewoon riskante operaties, waarbij risico’s nooit helemaal zijn uit te sluiten. NOVA beschikt verder over een klein maar zeer actief correspondentennetwerk. Twan Huys, NOVA’s vaste correspondent in de Verenigde Staten, doet uitgebreid verslag van de verkiezingscampagnes en presenteert een speciale serie van 6 programma’s uit het hart van New York. Verslaggever Rudy Bouma maakt een spraakmakende serie in Marokko onder de titel Retourtje Rif. Hij laat onder meer zien hoe het Marokkaanse vrouwen vergaat die door hun echtgenoten in Nederland in hun moederland zijn gedumpt. NOVA is vanouds sterk in het geval van breaking news. 2004 wordt gedomineerd door grote nieuwsgebeurtenissen als de aanslag in Madrid, de verkiezingen in Amerika, de oorlog in Irak, de moord op van Gogh en de Tsunami-ramp. NOVA-verslaggevers berichten hier uitgebreid over. Nieuw in 2004 is NOVA Politiek, gemaakt in een samenwerking met de redactie van Den Haag Vandaag. Deze rechtstreekse politieke talkshow komt vanuit café Dudok pal tegenover het Binnenhof. Het is inmiddels een van de best bekeken uitzendingen van de week. In 2004 ondergaat NOVA op een aantal onderdelen ingrijpende wijzigingen. Het Haagse nieuws wordt een geïntegreerd onderdeel van het programma en er wordt veel nauwer met de Haagse redactie samengewerkt. Ook de opbouw en de vormgeving van de afleveringen wordt flink aangepast. 14

Verder wordt een begin gemaakt met de vergaande digitalisering van de werkomgeving. In het najaar worden de eerste non-lineaire montagesets op de redactie geïnstalleerd. Redacteuren leren zelf op kleine camera’s te draaien en op de laptop te monteren. Dat moet leiden tot andersoortige reportages uit moeilijk toegankelijke gebieden of over moeilijk te verfilmen onderwerpen. Zembla Gem. kta doelstelling: 7 – gerealiseerd: 6,9 Ook in 2004 laat Zembla een grote variëteit aan actuele onderwerpen aan bod komen. In september is er de spraakmakende aflevering ‘Sekstoerisme in Brazilië’. De Nederlander die in dat programma toegeeft veelvuldig seksueel contact te hebben met minderjarigen wordt kort na de uitzending gearresteerd. Ook andere uitzendingen hebben nieuwswaarde, zoals ‘De macht van de Hells Angels’, waarin voor het eerst de nieuwe top van de Amsterdamse motorclub zich laat interviewen en ‘Vermoorde kinderen’; de Zemblabijdrage aan de Nederland 3-week van de kindermishandeling. Als reactie op de moord op Van Gogh komt Zembla met drie uitzendingen. ‘Pas op je woorden’, waarin ingeburgerde Moslims hun angst uitspreken. ‘De lokroep van terreur’ gaat over de ronselpraktijken van radicale moslims en ‘White power in Uden’ over de brand in een islamitische school, die geen kwajongensstreek blijkt, maar een aanslag met racistische achtergrond. De kijkers laten het programma enigszins in de steek. De gemiddelde kijkdichtheid loopt terug van 3.0 naar 2.4. De redactie buigt zich met externe deskundigen over de vraag of, en zo ja welke veranderingen nodig zijn. In 2005 viert Zembla het 10-jarig bestaan. Buitenhof Voor dagprogrammering gelden geen kta-doelstellingen Buitenhof blijft een stabiele factor in de zondagprogrammering. De nieuwswaardigheid en het imago van het programma is onverminderd groot en het aantal kijkers hoog. Daarnaast blijft Buitenhof een schoolvoorbeeld hoe de samenwerking op Nederland 3 harmonieus kan verlopen. De doelstelling is onveranderlijk om op zondagmorgen een uitzending te bieden met drie vaste waarden: het nieuwsmakende interview, het actuele debat en 15

een reflecterend gesprek. Dit alles afgewisseld met de bijdrage van een van onze twee columnisten. Bij gelegenheid wordt van deze formule afgeweken. Zo discussiëren Wouter Bos, Laurens Jan Brinkhorst, Eduard Bomhoff en Herman Wijffels aan de vooravond van de grote najaarsdemonstratie de hele uitzending over de sociale onrust in ons land. Buitenhof ervaart, zoals ook een jaar eerder al is vastgesteld, toenemende concurrentie. Het onderscheidend vermogen van Buitenhof is daardoor kleiner geworden. Dergelijke ontwikkelingen leiden binnen de redactie tot de ambitie tot vernieuwing. Andere tijden Gem. kta doelstelling: 5 – gerealiseerd: 6,2 Andere Tijden produceert in het jaar 2004 in totaal 38 onderwerpen, die opnieuw meer belangstelling trekken dan het jaar ervoor. De gemiddelde kijkdichtheid loopt tegen de 400.000, en dat getal mag nog met 100.000 worden vermeerderd als de cijfers van de zaterdagse herhaling worden meegeteld. Niet alleen de stijgende cijfers springen in het oog – ook de waarderende reacties van pers en publiek vallen op. Vooral rond de extra uitzending van 4 mei 2004 met amateurbeelden van de tweede wereldoorlog is de publiciteit overvloedig en reageren de kijkers massaal en enthousiast. Dat stimuleert de redactie vaker specials te produceren. In 2005 zal dat leiden tot een naar verwachting evenzeer gewaardeerde uitzending over de jaren vijftig in kleur. De oorlogsuitzending van 4 mei 2004 krijgt het Gouden Beeld als beste Nederlandse informatieve uitzending en een nominatie voor de prestigieuze internationale Focal Award. Bij de keuze van de onderwerpen streeft Andere Tijden met toenemend succes naar een brede spreiding. Uit een inventarisatie van de afgelopen vijf jaar blijkt dat geen enkele categorie een aandeel van twaalf procent of hoger haalt. De sectoren die het meest voorkomen zijn Tweede Wereldoorlog (3), buitenlandse politiek (2) en cultuur (1). Naast het dagelijkse werk is de redactie van Andere Tijden actief op het internet, met de verhalen op de website. In 2005 komt daar het themakanaal /geschiedenis bij. 16

In 2004 wordt de site bekroond met het equivalent van de Nipkow-schijf: de Pritchett-prijs. Bovendien zorgt Andere Tijden voor de realisatie van de jaarlijkse Grote Geschiedenis Quiz (met de Volkskrant en het Historisch Nieuwsblad), en houden redacteuren steeds frequenter lezingen over het programma op allerlei manifestaties en op allerlei onderwijsinstellingen – vooral universiteiten. Aan het einde van het jaar worden de beste verhalen van de Andere Tijden-website weer gebundeld in een boekje, Andere Tijden deel 4 (Uitgeverij Veen).

JEUGD Voor de jeugdprogrammering in Z@ppelin gelden geen kta-doelstellingen Sesamstraat De NPS produceert in 2004 voor Z@ppelin dagelijks een aflevering van het kleuterprogramma Sesamstraat. De afleveringen worden op werkdagen ‘s ochtends herhaald. Het programma wordt voor de tweede maal in het bestaan van de jeugdzender geconfronteerd met een verschuiving van de uitzendtijd en levert daardoor weer een fractie van het marktaandeel in. Deze terugval houdt overigens gelijke tred met de daling van het marktaandeel van Z@ppelin als geheel. Sesamstraat blijft nog altijd het best bekeken kleuterprogramma van de zender. Aan aandacht in de media ontbreekt het programma dit jaar niet. Vooral de voorbereidingen voor het nieuw te ontwikkelen decor mag zich verheugen in herhaaldelijke belangstelling in kranten, tijdschriften en televisierubrieken. Het winnende ontwerp van Erly Brugmans staat daarbij centraal. De nieuwe behuizing van Sesamstraat zal overigens pas in 2005 op televisie te zien zijn. Sinterklaas in Sesamstraat Op 5 december verzorgt Sesamstraat weer de traditionele Sinterklaasaflevering. Het programma ontwikkelde zich de laatste jaren tot een anker in de programmering op vijf december. Door de coherente Sinterklaasprogrammering op Z@ppelin stijgen de kijkcijfers daarbij tot rond een miljoen. Kort voor de uitzending vindt echter een schemawijziging plaats, die voor grote verwarring zorgt. Het programma wordt ten gunste van een ander Sinterklaasprogramma elf minuten eerder uitgezonden dan gebruikelijk. Deze onduidelijke situatie zorgt ervoor dat de kijkcijfers halveren. Ook het andere programma komt niet verder dan een half miljoen kijkers. De interne concurrentie brengt het programma een gevoelige slag toe. Het Sinterklaasjournaal In 2004 produceert de NPS zelfstandig Het Sinterklaasjournaal voor Z@ppelin. De dagelijkse dramaserie volgt ook dit jaar weer het wel en wee van de Goedheiligman tijdens zijn verblijf in Nederland. De 25 uitzendingen worden gepresenteerd door Dieuwertje Blok. In eerste instantie krijgt het programma geduchte concurrentie van de Sinterklaasserie op Fox Kids, maar naarmate 5 december nadert, vertonen kijkcijfers een 17

stijgende lijn. De NPS slaagt er opnieuw in het best bekeken jeugdprogramma van het jaar op de buis te brengen. De intocht van Sinterklaas Op 13 november 2004 doet de NPS verslag van de intocht van Sinterklaas in Alkmaar. Dieuwertje Blok presenteert het programma en wordt op de kade bijgestaan door Rik Hoogendoorn. Ook dit jaar maakt de intocht onderdeel uit van de verhaallijnen van Het Sinterklaasjournaal. Op Nederland 3 en Nederland 2 (met doventolk) kijken ruim 2 miljoen kinderen en ouders. Ze waarderden de intocht met een 7.8. Deze getallen zijn vergelijkbaar met die van vorig jaar. Daarmee handhaaft het programma haar positie als één van de best bekeken evenementen op de Nederlandse televisie. Het Klokhuis Evenals in voorgaande seizoenen stelt de redactie van Het Klokhuis zich ook in 2004 ten doel nadrukkelijk aanwezig en zichtbaar te zijn bij op kinderen gerichte evenementen. De nadruk ligt daarbij op evenementen die voldoende stof opleveren voor meerdere afleveringen, zoals de Kinderboekenweek, de WetenWeek, het Cinekid Film- en Televisiefestival en de Nederlandse Kinderjury. Hiermee weet Het Klokhuis zich ook verzekerd van ruime aandacht in het gedrukte promotiemateriaal, dat door de organisatoren van die evenementen landelijk wordt verspreid. Daarnaast brengt Het Klokhuis in 2004 nog een paar opmerkelijke series op het scherm. In september en oktober worden vijf afleveringen uitgezonden over ons Koninklijk Huis. Deze serie, die tot stand komt in nauwe samenwerking met de Rijksvoorlichtingsdienst, begint op de maandag voor Prinsjesdag met een aflevering over de Gouden Koets. In de andere afleveringen staan onder meer het Huis van Oranje en de koningin centraal. In november wordt de serie over drinkwater en voeding uitgezonden, die in Bangladesh is opgenomen. In Bangladesh is water en voedsel in overvloed, maar toch is schoon drinkwater en gevarieerde voeding daar een groot probleem. Deze serie wordt in samenwerking met de NOVIB gemaakt. Naast het televisieprogramma neemt de website www.hetklokhuis.nl een steeds

18

prominentere plaats in. Voor kinderen (maar ook voor veel middelbare scholieren) die een spreekbeurt moeten houden of een werkstuk moeten maken is de Klokhuiswebsite met zijn kant en klare informatieve dossiers inmiddels al een onmisbare informatiebron geworden. In november 2004 krijgt deze website er met het online gaan van de speciaal voor de Klokhuissite ontworpen SketchStudio een dramacomponent bij. Met deze SketchStudio kunnen kinderen met behulp van de Klokhuistypetjes hun eigen verhaal en hun eigen animatiefilmpje maken, dat vervolgens dan weer als e-card naar vrienden en bekenden gestuurd kan worden. Meteen al bij de introductie van de SketchStudio is de belangstelling zo overweldigend groot, dat de dag daarop de server crashte. Op televisie zal je dat niet zo vlug overkomen, maar op internet kun je dus aan je eigen succes ten onder gaan. Gelukkig wordt het serverprobleem snel opgelost. Inmiddels worden met de SketchStudio dagelijks een paar duizend sketches gemaakt.

DOCUMENTAIRES Het Uur van de Wolf Gem. kta doelstelling: 4 – gerealiseerd: 4 Het Uur van de Wolf is de documentairerubriek waarin voor iedere denkbare kunstzinnige discipline ruimte en aandacht kan worden gereserveerd. In 2004 zendt de NPS 14 coproducties uit, 16 aankopen en 5 herhalingen. Vanwege de bezuinigingen is met name het aantal aankopen vergeleken met 2003 fors gedaald. Ook in 2004 stelt Het Uur van de Wolf zich ten doel om aandacht te genereren voor kunst en cultuur door middel van het uitzenden van spraakmakende documentaires in een brede mix van ‘low’ en ‘high’ culture voor een gevarieerd publiek. De ambitie om een gevarieerd aanbod van documentaires aan te bieden, zowel wat inhoud als vorm betreft, is geslaagd te noemen. Aan het in 2003 gesignaleerde tekort aan ‘jongere’ en ‘gekleurde’ onderwerpen wordt gewerkt. Dit zal vanaf 2005 geleidelijk aan zichtbaar worden.

19

Goed bekeken programmatische hoogtepunten van 2004 zijn Normaal, Ik kom altied weer terug, Het vierde leven - Hella Haasse, Circus & Variété en de aangekochte serie Country USA; Down from the mountain. De Meester en zijn Leerling van regisseur Sonia Herman Dolz wint een aantal belangrijke prijzen, waaronder de documentaireprijs van het Tribeca Filmfestival in New York. Willem Wilmink- dichter in de Javastraat is een voorbeeld van een goed bekeken, in eigen huis geproduceerd portret van de in 2003 overleden schrijver. Teleurstellende kijkcijfers zijn er voor Schrijver van beroep en Het behouden huis - 60 jaar uitgeverij de Bezige Bij. Het Uur van de Wolf genereert ook in 2004 wekelijks een aanzienlijke stroom publiciteit in alle media, van uitgebreide stukken in de VPRO Gids tot besprekingen in RTL Boulevard. De website wordt steeds beter bezocht en de feedback op de uitgezonden programma’s blijft onverminderd enthousiast. Dokwerk Gem. kta doelstelling: 4 – gerealiseerd: 2,6 Dokwerk is het domein van creatieve documentaires met maatschappelijke, historische en politieke onderwerpen. Het zijn documentaires die vanwege de verdieping in het onderwerp verder gaan dan de actualiteit en waan van de dag, waarbij de visie van de maker van groot belang is. In 2004 zendt de NPS 7 coproducties en 1 herhaling uit. De aankopen voor Dokwerk zijn in 2004 vanwege de bezuinigingen komen te vervallen. Kenmerken voor de Dokwerk Het aanbod van Dokwerk is in 2004 beperkt, mede door de onduidelijkheid over het voortbestaan van Dokwerk in het programmaschema. Poetins Mama springt er op alle fronten echt uit: goede kijkcijfers, positieve publiciteit, prijzen op internationale filmfestivals en verkoop aan verschillende landen, dus inkomsten genererend voor de NPS. De documentaire Adios Nonino, over kinderen van verdwenen ouders die contact zoeken met hun grootouders in Argentinië, wordt maar matig bekeken. De film is zeker niet slecht gemaakt, maar het lijkt er wel op dat politieke onderwerpen, zeker wanneer die zich afspelen in het buitenland, op weinig interesse van het publiek kunnen rekenen. In 2003 was immers de prachtige prijswinnende documentaire over Chavez ook een kijkcijferdieptepunt. Toch moet de conclusie zijn dat we moeten blijven proberen om de aandacht van het publiek te vangen voor dit soort belangwekkende onderwerpen. De samenwerking met VPRO-eindredacteuren Schmidt en Doebele is geïntensiveerd en zou in de toekomst tot een scherpere profilering van Dokwerk moeten leiden.

20

MULTICULTUREEL In 2004 breken de multiculturele programma’s van de NPS definitief door naar een groot publiek. Raymann is Laat trekt vaak meer dan 500.000 kijkers, PREMtime blijkt van begin af aan meer dan 320.000 kijkers te trekken waarmee het beoogde marktaandeel van 5% ruimschoots wordt behaald. De jongerenserie Dunya & Desie wordt overstelpt met complimenten en prijzen. Minder succesvol is de serie Weltevreden op 10. Het programma voldoet niet aan de verwachtingen en er komt geen derde serie. Raymann is Laat Gem. kta doelstelling: 12 – gerealiseerd: 11,5 Jörgen Raymann vergroot in 2004 wederom zijn aanhang onder de kijkers tot een gemiddelde van ruim boven de half miljoen kijkers. Het programma bereikt daarmee het gewenste marktaandeel. De seizoensafsluiting in juni haalt zelfs 700.000 kijkers! De verhuizing van de donderdag- naar de vrijdagavond is goed uitgepakt. Een gemêleerd publiek van allochtone en autochtone kijkers, jong en oud, stemt op het programma af. Het programma staat inmiddels met beide benen in de maatschappij. Dit is enerzijds het resultaat van een goed en vast tijdstip op de vrijdagavond, maar ook dankzij de groei, die het programma zelf doormaakt. De rubriek ’rood-wit-blauw hoe goed past Nederland bij jou’ heeft een vaste plek verworven. In dit onderdeel worden politici en mensen met een belangrijke maatschappelijke positie aan de tand gevoeld over hoe goed wij elkaar nou eigenlijk kennen in Nederland. Naast de gastheer is de grote aantrekkingskracht de magazineformule, waarbij in een hoog tempo uiteenlopende onderdelen worden afgewisseld. Verslaggever Quintis Ristie is aan het begin van het jaar naar Nederland gekomen en maakt ‘Quintis Integreert’, een serie over ‘integreren in Nederland’. Bewoners van de Kruiskade laten wekelijks hun licht schijnen over de actualiteit en uit het buitenland komt steeds een opmerkelijke stand-up comedian. De ster van de show is Tante Es, die prominente gasten ontvangt voor een vaak hilarisch gesprek. De ambities voor het nieuwe seizoen richten zich op het verder perfectioneren van de formule.

21

PREMtime Gem. kta doelstelling: 5 – gerealiseerd: 4,7 PREMtime heeft een succesvol jaar. Presentator Prem Radhakishun wordt een bekende Nederlander en het programma roept veel reacties op in de allochtone wereld. Het doel was om een podium te creëren en een spreekbuis te worden voor de Nederlanders van buitenlandse komaf. Daarin lijkt het programma ruimschoots geslaagd, getuige onderwerpen over bijvoorbeeld extreem rechts versus radicale Marokkaanse jongeren, de oorlog tegen de hangjongeren, falend inburgeringbeleid en eerwraak. Het programma is ook een centrum van expertise over de multiculturele samenleving geworden. Zo blijkt de redactie in staat om binnen enkele weken na de moord op Theo van Gogh het themaprogramma ‘Hoezo Jihad?’ van de grond te tillen. Volgens sommigen een historische avond waar voor het eerst op de Nederlandse televisie alleen Marokkanen met elkaar in discussie gaan over het falen van onze samenleving. Dit programma smaakt naar meer en het is uitdrukkelijk de bedoeling de komende jaren meer spraakmakende multiculturele thema programma’s te produceren vanuit de redactie van PREMtime. Weltevreden op 10 Gem. kta doelstelling: 12 – gerealiseerd 3,8 Weltevreden op 10, een combinatie van sitcom en talkshow, is bedoeld als een humoristisch programma dat de wereld van de bekende Nederlanders vanuit een Surinaamse optiek op de korrel neemt. De NPS hoopt op het succes van de moederserie in Engeland, ‘The Kumars at no.42’. Maar in de tweede serie van Weltevreden op 10 blijven hogere kijkcijfers toch achterwege. Het programma beklijft niet bij een groot publiek en ook niet bij de Surinaamse Nederlanders. Na een kosten-baten analyse wordt de conclusie getrokken dat de inhoudelijke en financiële investering niet opweegt tegen de geringe uitstraling en matige reacties die het programma oproept. De NPS besluit meer te gaan investeren in het vernieuwende en experimentele karakter van de multiculturele programma’s op de zaterdag- en zondagmiddag. Een scala van nieuwe programma’s komt van de grond. Onder andere de zeer ambachtelijk gemaakte laatste documentaireserie van Ireen van Ditshuizen, Voorheen Girls, waarin de balans wordt opgemaakt van de levens van zes jonge allochtone vrouwen vijf jaar na de serie ‘Girls, Girls, Girls’. Ook is daar de zesdelige jongerenserie Planet Europe, in het kader van de uitbreiding van de Europese Unie, waarin nieuw presentatie talent een kans krijgt. Een verslag van het Zomercarnaval in Rotterdam door Pierre Wind en Dolores Leeuwin, trekt bijna 200.000 kijkers op een bloedhete zondagmiddag. En de serie Hoezo Kansloos, over risicoleerlingen die de zigeuners in Roemenië moeten gaan helpen, is een zeer geslaagd regiedebuut van twee jonge makers.

22

MUZIEK EN DANS NPS Klassiek: gem. kta doelstelling: 4 – gerealiseerd: 3,4 2004 is het eerste jaar dat de NPS Matinee op zondagmiddag de programmering kan combineren met het ‘late-night’ programma NPS Klassiek op maandagavond. Dit is vooral van belang voor de programma’s over de concertserie ‘de ZaterdagMatinee’. Door de kwalitatief hoogstaande programmering en uitvoerenden van internationale klasse, kunnen interessante programma’s worden geproduceerd. In NPS Matinee zijn die een mengvorm van informatieve elementen als interviews, repetitieopnamen, archief en delen van de uitvoering, steeds van één muziekstuk. In NPS Klassiek wordt vervolgens de integrale registratie van het betreffende muziekwerk uitgezonden. De formule blijkt succesvol. Er zijn veel positieve reacties en beide programma’s behalen het beoogde marktaandeel 3. In de maanden september/oktober/november staan zowel NPS Matinee als NPS Klassiek in het teken van de dans. NPS Klassiek heet in deze maanden NPS Dans. Hoewel het gemiddelde van beide programma’s dit jaar het beoogde marktaandeel haalt, valt wel op dat de dansprogramma’s lager scoren dan de muzikale programmering. In plaats van één programma rondom de Nederlandse Dansdagen, zoals voorheen gebruikelijk was, wordt dit jaar gekozen voor twee programma’s: één over de Dansprijzen en één over het Festival. Deze inzet levert geen extra kijkers op. Het documentaire tweeluik ‘Holland Danst’, waarvan de uitzendingen parallel lopen met de uitgave van een boek/DVD, levert daarentegen veel publiciteit en goede kijkcijfers op. De dansprogrammering is kwetsbaar. Geen reden om er niet mee door te gaan. Wel reden om omvang en aard van de programma’s zo effectief mogelijk te maken. Zo wordt besloten om vooralsnog geen nieuwe korte dansfilms uit te zenden, maar ons in dit genre meer te richten op de langere (25’) dansfilm. Dat is zowel in artistiek opzicht als wat gegenereerde aandacht betreft interessanter.

23

Opera en ballet In december 2004 worden ‘Don Carlo’ van Giuseppe Verdi, het tweeluik ‘Rêve d’ un Marco Polo’ van Claude Vivier en ‘Kerst met het Nederlands Danstheater’ uitgezonden. De bekostiging van dergelijk opera- en balletregistraties is problematisch geworden. In de afgelopen jaren zijn deze registraties voor een belangrijk deel gefinancierd uit het Fonds Omroep Reserves. Dit Fonds opereert vanaf 2005 niet meer op deze wijze. De NPS heeft daarop haar aandeel vanuit het programmabudget voor 2005 verdubbeld. Zowel het Ministerie van OCW, de betrokken podiumkunstinstellingen als de Publieke Omroep, de NPS en het Stimuleringsfonds buigen zich over deze problematiek. Tot nu toe zonder daarover tot bevredigende afspraken te komen. NPS Output NPS Jazz/Output: gem. kta doelstelling: 4 – gerealiseerd: 2,9 NPS jazz verandert in september van naam en wordt NPS Output. Het programma wordt multimediaal en is zowel op tv als op internet te zien. Het accent ligt in NPS Output op nu-soul en allerlei mixvormen van wereldmuziek, hiphop en jazz. Het programma sluit daarmee aan bij de multiculturele ambities van de NPS. Het programma wordt uitgebreid gerecenseerd in de pers maar de kijkcijfers blijven achter. Dit komt mede doordat het programma op een gegeven moment pas om half 1 wordt uitgezonden. Top 2000 a go-go Top 2000 a go-go is een amusementsprogramma dat muziek als onderwerp heeft. Naast overbekende namen als de Stones, Beatles en Abba wordt ook aandacht besteedt aan minder bekende namen. Het samenbrengen van sterk commerciële en meer inhoudelijke popmuziek is een belangrijke doelstelling van het programma dat ook dit jaar weer goed lukt. Door zijn veelvoud aan feitjes en leuke weetjes heeft het een licht informatief karakter. Het programma is bewust qua vorm gelijk aan de serie van 2003. De serie wordt bekeken door een zeer diverse en brede groep mensen. Het marktaandeel loopt van 6,5 (Tweede Kerstdag) op tot 13,9 (Oudejaarsavond).

24

Top 2000 in Concert Top 2000 in Concert is de afsluiting van zes dagen Top 2000 gekte op Radio 2, NPS en internet. Een keur van bekende artiesten als Willeke Alberti, Ruth Jacott, George Baker en vele anderen zingen hits uit de Top 2000. Geen hoogstaand elitair concert maar een vrolijk programma dat aansluit bij het Oud & Nieuw gevoel. In de regie - naast vanzelfsprekend aandacht voor de muziek – ook veel publiek dat de liedjes uit volle borst meezingt! Het programma scoort wederom een zeer hoog KTA: 23,4. Bløf & het Metropole Orkest Een eenmalig concert dat op Eerste Kerstdag wordt uitgezonden. Er wordt gekozen om een groot aantal hits van Bløf te vermengen met een aantal nieuwe stukken van de band. Het programma wordt opgenomen op HD kwaliteit en heeft een bijzondere regie met een prachtig lichtplan. Bløf & het Metropole Orkest haalt een KTA van bijna 12 %, een uitzonderlijk hoog aandeel voor een muziekregistratie.

DRAMA De NPS wil bijdragen aan een inspirerend drama- en filmaanbod op het derde net. Fictie vervult een belangrijke taak als het gaat om het reflecteren op de wereld om ons heen, het stimuleren van verbeelding, empathie en humor. Vanwege noodzakelijke samenhang in de dramamix en de hoge kosten acht de NPS samenwerking met netpartners VARA en VPRO van groot belang. Ze investeert daar ook op vele fronten (know how, financieel) en met groot enthousiasme in. De dramaredactie wil onafhankelijk van (maar wel in overleg met) deze netpartners, in continuïteit multicultureel jongeren drama blijven produceren. Dunya & Desie , derde serie (6x 25’) Gem. kta doelstelling: 8 – gerealiseerd: 6,9 Dunya & Desie is een lichte kwaliteitsdramaserie voor en over jongeren, met als onderliggend doel een visie op het samenleven van twee culturen via de ogen van twee bevriende pubermeisjes (Nederlands en Marokkaans). De serie wordt in 2004 bekroond met de Prix Jeunesse, de Kinderkastprijs en een Emmy nominatie! Dunya & Desie doet het inhoudelijk gezien uitstekend onder de doelgroep. Bij de redactie en op de website komen veel enthousiaste reacties binnen. Het gemiddelde aantal kijkers bedraagt 273.000. Bij wijze van experiment wordt de serie op drie opeenvolgende dagen per week uitgezonden. Gezien de kijkcijfers en de plotselinge besluitvorming daarover, waardoor de nodige publiciteit wordt misgelopen, is dit geen succes te noemen. Helaas is het de laatste serie. Een film is in voorbereiding.

25

One Night Stand Gem. kta doelstelling: 4 – gerealiseerd: 2,5 One Night Stand is een serie van negen films van nieuwe makers (40’), die in samenwerking met de VARA en deVPRO wordt gerealiseerd. De serie beoogt enerzijds ruimte te bieden aan nieuw drama/filmtalent, anderzijds een toegankelijke en aantrekkelijke reeks televisiefilms op te leveren voor een ‘middenbreed’ publiek. Het eerste deel van de doelstelling wordt ruimschoots gehaald. Er is bij de pers en in het veld veel waardering voor het initiatief. Bovendien worden er ook prijzen gewonnen. One Night Stand heeft zich in één jaar op de kaart gezet als hét project voor nieuw filmisch talent. Gezien de aard van het project (nieuwe makers) is de kwaliteit van de afzonderlijke films wisselend, maar nog altijd van hoog niveau. Er is onmiskenbaar een reeks neergezet waar filmmakers hun signatuur aan konden geven, hetgeen als belangrijk wordt gezien voor hun ontwikkeling maar ook voor het film- en dramaklimaat in de nabije toekomst. De diverse betrokken partijen zijn ontevreden over het ‘witte karakter’ van de reeks. Hier wordt in de toekomst verandering in aangebracht. Het gemiddelde aantal kijkers van One Night Stand bedraagt 208.000 per aflevering. Geen slechte score gezien de plek in het schema op woensdagavond tegenover belangrijke voetbalwedstrijden. Speelfilms Gezien de verstrengeling van drama en filmcultuur heeft de NPS zich altijd sterk gemaakt voor het coproduceren van speelfilms. Speelfilms leveren een goede bijdrage aan het netprofiel. De NPS coproducties laten zich het best omschrijven als middenbrede arthouse films. De verhalen wortelen in de hedendaagse samenleving met de nadruk op de karakters. In het kader van het Nederlands filmfestival roept Nederland 3 september uit tot ‘filmmaand’. De NPS levert bijdragen met Magonia, Wilde Mossels, Zus& Zo, en de televisiefilms Madame Jeanette en De Ordening. Wat de kwalitatief betreft mag de NPS trots zijn op deze films. Het publieksbereik is helaas te klein omdat de meeste films op onmogelijke tijden worden uitgezonden: na 23.00 uur of op zondagmiddag. De enige film die een goed slot krijgt, wordt dan ook twee keer zo goed bekeken. Het verdient aanbeveling hier volgend jaar goed naar te kijken.

26

Fit, tweede serie (5x 25’) Gem. kta doelstelling: 8 – gerealiseerd: 2,1 Fit is een satirisch sketchprogramma, dat een breed publiek een spiegel wil voorhouden. Het programma dient bij te dragen aan de ‘lichtheid’ van het derde net. De serie is bedacht en gedragen door het Klokhuis dramateam. De venijnige schetsen, de menselijke zwaktes en de tonque in cheeck humor worden gewaardeerd. Uit kijkcijferanalyse (gemiddeld 90.000 kijkers) blijkt dat de serie niet geschikt is voor het vroege tijdstip van 20.30 uur op vrijdag. De concurrentie van de grote zenders is dan te groot. Later op de avond zou het beoogde publiek (Tolerante wereldburgers) wel beschikbaar zijn geweest. Dat valt af te leiden uit de veel hogere kijkcijfers van de eerste serie, die in 2002 wel laat werd uitgezonden. Korte films: Kort!3 De NPS is vanaf 2000 i.s.m. het Filmfonds, het Stimuleringsfonds en het CoBo fonds bezig om het genre van de korte film nieuw leven in te blazen. Dit levert een jaarlijkse productie op van tien korte films. Het is een podium voor ervaren en onervaren makers, die in kort tijdsbestek een krachtig verhaal kunnen neerzetten in een vaak zeer uitgesproken stijl. Het publiek waardeert korte films over het algemeen zeer. Uitzendplekken zijn over het algemeen lastig op televisie, maar in combinatie met de reeks One Night Stand kan precies 50’ gevuld worden. De NPS oogst met dit initiatief - middels een relatief kleine financiële bijdrage, maar inmiddels veel know how op dit vlak - al jaren veel lof uit het veld (in binnen– en buitenland). De kijkcijfers van Kort! liggen gemiddeld iets lager dan de kijkcijfers van One Night Stand. Dat heeft te maken met de reclame die om onduidelijke redenen tussen de twee projecten geprogrammeerd staat. Projecten in ontwikkeling In 2004 wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe series i.s.m. VARA en VPRO: Waltz (over een circusfamilie) krijgt een realiseringssubsidie van het Stimuleringsfonds, en ook Zeur Niet (gebaseerd op het leven van Annie M.G. Schmidt) en Stellenbosch (over een 27

Friese familie op een Zuid-Afrikaanse wijnboerderij) krijgen ontwikkelingsgeld. Ook wordt er hard gewerkt aan de ontwikkeling van een opvolger van Dunya & Desie: LKKR (werktitel) over jongeren en een Turks restaurant. Het project krijgt een uitwerkingssubsidie van het Stifo. Nog twee andere korte multiculturele jongerenseries worden opgestart: Moes en Little Girl Blue. Tot slot worden selecties gemaakt voor nieuwe reeksen van One Night Stand en Kort!.

AANKOOP 2004 staat voor de afdeling Aankoop meer dan ooit in het teken van een grote reorganisatie. De Raad van Bestuur van de Publieke Omroep wil deze reorganisatie doorvoeren als antwoord op de bevindingen van McKinsey. De aankoopafdelingen van NPS, VPRO en VARA ontwikkelen een plan voor een gezamenlijke afdeling, waarin zowel aankoop fictie als non-fictie kunnen worden samengevoegd. Dit plan voldoet aan alle voorwaarden voor samenwerking, efficiency en bezuiniging en wordt door alle bespelers van Nederland 3 breed gedragen. Een besluit van de Raad van Bestuur, dat uitsluitend een centralisatie van de fictie aankoop behelst, doorkruist de plannen op Nederland 3. Dat verhindert niet dat Nederland 3, als enige zender binnen het bestel, de aankoop non-fictie in één afdeling centraliseert. De besluitvorming en vervolgens de implementatie van de centralisatie verloopt moeizaam. In september 2004 moet de centralisatie een feit zijn. Op 1 december 2004 volgt uitstel tot maart 2005. Ondanks deze ontwikkelingen verzorgt de afdeling Aankoop een substantieel deel van het programma-aanbod van de NPS televisie. Daarbij zij opgemerkt dat, in tegenstelling tot andere jaren, de bijdrage aan de multiculturele programmering minder is geweest. Dit komt met name door het ontbreken van een multiculturele comedy.

28

Comedy Opvallend dit jaar in het buitenlandse aanbod van de NPS is de fantastische Britse comedy The Office. Politiek incorrecte kantoorhumor onder leiding van de onvolprezen Ricky Gervais als David Brent. De serie is uitgeroepen tot beste Britse comedy ooit en wereldwijd talloze malen bekroond. Ondanks veel publiciteit en waardering vallen de kijkcijfers door het late tijdstip van uitzending enigszins tegen. Weltevreden op 10, de Nederlandse versie van The Kumars, beleeft zijn tweede serie, nu late night. Ook hier is het tijdstip niet helemaal ideaal voor het toch nog iets te familiaire karakter van het programma. De serie slaagt er niet in meer kijkers en pers aan zich te binden in vergelijking met het eerste seizoen. De serie zal geen vervolg krijgen. Cinema 3/Wereldcinema Wereldcinema, de horizontaal geprogrammeerde speelfilm op zondagmiddag, biedt al jaren een opvallend venster op de wereld. De verhalen over en van mensen uit andere culturen - hoe ver ze ook van ons af lijken te staan - zeggen bij nadere beschouwing ook iets over onze Nederlandse cultuur. Ook in Cinema 3 ligt het accent van de NPS vaak op wereldcinema. Het filmseizoen opent met een bijzondere cyclus uit Afrika met o.a. Heremakono, een film over het wachten op geluk dat nooit zal komen, en The Wooden Camera, over de harde en soms ontroerende werkelijkheid van jongeren die opgroeien in de townships van Zuid-Afrika. Tegelijkertijd worden in Cinema 3 Afrikaanse titels vertoond, waaronder The Promised Land, een film die mede dankzij de samenwerking van de NPS en het Hubert Bals fonds gerealiseerd en vertoond kan worden. De steun van de NPS aan het Hubert Bals fonds wordt ook dit jaar naar tevredenheid voortgezet. Hoogtepunt dit jaar is de Iranese filmcyclus in maart. De films staan in het teken van de internationale rechten van de vrouw, een thema dat aansluit bij een campagne van Amnesty International. De uitzendingen worden ingeleid met een exclusief interview met Shirin Ebadi, de Iranese Nobelprijswinares voor de vrede. Vertoond worden onder andere Kandahar van Mohsen Makhmalbaf en The Circle van Jafar Panahi. Daarnaast is er natuurlijk ook veel aandacht voor de in het oog springende onafhankelijk film. Oscarwinnaar No Man’s Land van regisseur Danis Tanovic bijvoorbeeld, of Code Inconnu van Michael Haneke.

29

Aankoop Drama Parel in het aanbod van NPS Aankoop is de veelbekroonde serie Six Feet Under, over de familie Fisher, die op een opvallende maar ook zeer menselijke manier een begrafenisonderneming runt. Wegens een gebrek aan dramaslots in het schema is in 2004 niet meer te zien dan een herhaling van serie 1. Wel is er een vaste plek vastgesteld voor HBO drama op zondagavond in het schema van 2005. Daar zal de serie de komende drie jaar te zien zijn samen met de nieuwe series van The Sopranos (VARA) en Carnivale (VPRO). Daarnaast is er wel State of Play , een zesdelige topserie van de BBC, geschreven door Paul Abbott. Een politieke thriller met in de hoofdrol David Morrissey. Het vervolg op serie 1 is inmiddels ook aangekocht. Aankoop Documentaire De afdeling Aankoop heeft een belangrijk aandeel in de programmering van de documentairerubriek Het Uur van de Wolf. De buitenlandse producties worden zorgvuldig gekozen uit het wereldwijde culturele aanbod en leggen bijzondere accenten in het veelzijdige aanbod van het ‘Uur’. Het accent ligt dit jaar vooral op muziek. Bijzonder fraai zijn de vierdelige BBC-serie over country muziek, de documentaire over John Lennon´s Jukebox en de reconstructie van de totstandkoming van Band Aid. Korte film De korte film neemt in het buitenlandse aanbod een speciale plaats in. Het genre heeft zich mede door deze aandacht de laatste jaren enorm ontwikkeld. Bij de NPS resulteerde deze ontwikkeling in de jaarlijkse Avond van de Korte Film met de daaraan gekoppelde ‘NPS Prijs voor de beste Korte Film’. Deze prijs gaat in 2004 naar regisseur Mark de Cloe met de film Alleen. Speciaal voor Nederland 3 is met dezelfde regisseur een serie van 35 korte film over de liefde ontwikkeld. Ze duiken met regelmaat bij verassing in het schema op. In 2004 zijn van deze Boy Meets Girl Stories de laatste 14 nieuwe korte films te zien. In samenwerking met de afdeling Drama ontstond in 2000 het project KORT!, een jaarlijkse productie van tien nieuwe Nederlandse korte films. Films uit deze reeks zijn met grote regelmaat vertoond, ook dit jaar weer, tijdens de Avond van de Korte Film.

OVERIG CULTUUR/AMUSEMENT/INFORMATIE The Comedy Factory In september wordt in Nighttown in Rotterdam een nieuwe serie van zes afleveringen van The Comedy Factory opgenomen. De opnamen zijn onderdeel van een driedaags internationaal comedyfestival ‘Comedy Factory Festival’, dat jaarlijks in Rotterdam door producent Men at Work TV producties wordt georganiseerd. De beste internationale stand up comedians zijn hiervoor samengebracht en maken veelal hun Nederlandse (TV)debuut. 30

De nieuwe serie wordt begin 2005 uitgezonden. De NPS zendt The Comedy Factory sinds 1999 uit. Dit seizoen zijn de hoogtepunten van de afgelopen jaren herhaald in een serie ‘The best of....’. Wat opvalt is dat zowel in de vooravond als na NOVA een fors aantal kijkers op het programma afstemt. TV3 Gem. kta doelstelling, 1e reeks (19.30): 11, 2e reeks (19.00) 8: – gerealiseerd: 3,6 Op 26 april begint de NPS met een nieuw dagelijks cultuurprogramma: TV3. De ambities zijn groot, al is bekend dat er vele barrières overwonnen moeten worden, zoals: de start aan het eind van het culturele seizoen, het lastige tijdstip van half acht (scherpe concurrentie en het mooie weer in deze periode van het jaar) en de wetenschap dat vele voorgangers bij de VPRO, AVRO en NPS vroegtijdig zijn gesneuveld. TV3 wordt vijf keer per werk gedurende tien aaneengesloten weken rechtstreeks uitgezonden vanuit de Stadsschouwburg in Amsterdam. Het lukt de redactie om daar een keur van prominenten naar toe te krijgen, afgewisseld met interessante, minder bekende gasten uit de wereld van kunst, cultuur en media. Zij worden ontvangen door Hadassah de Boer, afkomstig van AT5, en Matthijs van Nieuwkerk, die ook andere NPS-programma’s presenteert. De ontvangst van TV3 is weinig positief. In de media wordt uiterst kritisch gereageerd en de kijkers weten het programma, ondanks een groot publiciteitsoffensief, maar moeilijk te vinden. Het marktaandeel schommelt steeds rond de vier procent terwijl het dubbele wordt geambieerd. Na vijf weken wordt een aantal veranderingen doorgevoerd in vorm en inhoud, onder meer met als doel meer rust in het programma te brengen. Reportages en deskundigen blijven in beperkte mate gehandhaafd en ook is er nog steeds ruimte voor een muzikaal optreden. De basis is een actueel gesprek met twee gasten over hun werk en het (culturele) nieuws van de dag. Al in een vroeg stadium is besloten het programma de tijd te geven zich te ontwikkelen. Na de zomer start een nieuwe serie van dertig afleveringen en TV3 zal ook in 2005 terugkeren; helaas wederom aan het eind van het culturele seizoen. Het beperkte aantal kijkers biedt te weinig perspectief voor een terugkeer in januari.

31

Hoezo Jihad? De moord op Theo van Gogh op 2 november is aanleiding voor de NPS om het initiatief te nemen voor een thema-avond onder de titel Hoezo Jihad?. In dit anderhalf durend discussieprogramma, dat in samenwerking met de VARA wordt gemaakt, komen uitsluitend Marokkaanse Nederlanders aan het woord. Paul Witteman en Prem Radhakishun spreken met Marokkaanse jongeren en hun ouders, met opinieleiders, buurtwerkers, politici, imams en gewone gelovigen. De discussie wordt steeds ingeleid door een reportage van de redactie van PREMtime. Hierin gaat het over de frustraties en radicalisering onder Marokkaanse jongeren, over de betwiste rol van hun ouders, over de rol van de Jihad en de Islam en over de mogelijke oplossingen voor de verscherpte tegenstellingen met autochtone Nederlanders. Hoezo Jihad? is een discussieprogramma waarin het uitsluitend gaat over de spagaat waarin de Nederlandse Marokkanen zich bevinden en waarin de fundamentele discussie in eigen kring centraal staat, een discussie over verantwoordelijkheid en vervreemding. Centrale vragen: staan zij na 2 november anders in de Nederlandse samenleving, in hoeverre heeft de Marokkaanse gemeenschap het probleem zien aankomen, is er sprake van een maatschappelijk conflict, staat Nederland aan het begin van een steeds verdere escalatie en een verdere radicalisering, wat is de positie van de moskeeën en wat kan de Marokkaanse gemeenschap zelf ondernemen? De discussie levert geen scherpe antwoorden, maar wel veel informatie op en roept bij de kijkers veel begrip op voor de moeilijke positie van Marokkaanse Nederlanders. Groot Dictee der Nederlandse Taal Het Groot Dictee beleeft een derde lustrum. Om die reden zijn Jan Mulder en Remco Campert gevraagd het Dictee te schrijven. Zij hebben die taak met verve volbracht en lezen het dictee ook zelf voor. Wederom weten een miljoen mensen in december, vaak met pen en papier bij de hand, het programma te vinden. De winnaar, voor het tweede achtereenvolgende jaar een Nederlander, lijkt er aanvankelijk in geslaagd het wederom zeer lastige dictee foutloos te volbrengen, maar bij de tweede controle rolt er toch nog een klein foutje uit. Voor het eerst is er dit jaar ook een editie van het Groot Dictee voor de jeugd in Z@ppelin. Een geslaagd initiatief., dat mogelijk een vervolg zal krijgen. Kerst met Wind De NPS heeft de afgelopen jaren meerdere programma’s gemaakt met de Haagse kok Pierre Wind: De Eetfabriek, Kook van Jou, de Kinderjury en de Kookplaat. In de week voor kerst zendt de NPS dagelijks om half acht een nieuw informatief amusementsprogramma van Pierre Wind uit met als doel de kijker houvast te bieden bij het samenstellen van een interessant kerstdiner. In iedere uitzending van Kerst met Wind staat een gang van het kerstdiner centraal: voorgerecht, soep, vlees, vis en nagerecht. Verder worden in iedere uitzending drie varianten aangeboden, afhankelijk van de financiële mogelijkheden van de kijker. De uitzendingen worden opgenomen in een tot kerststal omgebouwde culinaire boerderij. Bij de keuze van gasten is gestreefd naar een mengeling van Nederland 3-gezichten (Jörgen Raymann) en bekende Nederlanders, die vooral van de commerciële televisie bekend zijn (Marijke Helwegen). De gesprekken worden afgewisseld met twee steeds terugkerende 32

reportages: in Kerst bij de ‘buren’ koken multiculturele Nederlanders hun traditionele kerstmenu en in de Kerstbiecht vertellen prominente restauranthouders over hun culinaire zondes. Ter ondersteuning is gekozen voor een ambitieuze opzet van de website, waarin alle recepten gedetailleerd werden aangeboden. In de uitwerking vindt het programma niet de gewenste balans tussen informatie en amusement. De gasten en de soms schitterende gerechten komen door het hoge tempo in presentatie, inhoud en vorm te weinig tot hun recht. Het programma trekt minder kijkers dan beoogd en verwacht. De uitzending met Jörgen Raymann is in de avond door 350.000 en een dag later nog eens door 250.000 kijkers bekeken. De uitzending met een relatief onbekende Nederlander, Dieke van Ewijk, krijgt weinig aandacht: 188.000 kijkers. De site is goed voor 14.000 pageviews door meer dan 3000 unieke bezoekers. Met het mes op tafel Gem. kta doelstelling: 11 – gerealiseerd: 9,8 Joost Prinsen presenteert alweer voor het achtste jaar de kennis- en blufquiz Met het mes op tafel. De formule staat nog ijzersterk overeind. Winnen hangt niet alleen af van veel weten, maar ook van durven bluffen. Het onderscheidende karakter van het programma mag nog altijd rekenen op de positieve waardering van het publiek. Tegen het einde van het jaar lopen de kijkcijfers op richting het miljoen. Met het mes op tafel is daarmee het best bekeken (seriematige) programma van de NPS. Vrijdag Prinsjesnacht Het succes van Maandag Prinsjesdag in de komkommertijd van 2003, wordt voortgezet in de nazomer van 2004. Na een zinderende sportzomer presenteert Joost Prinsen elke vrijdagavond in september een late-night talkshow vanuit De Plantage in Amsterdam. Opnieuw vormt de veelzijdigheid van Joost Prinsen de rode draad van het programma, met spraakmakende gasten, het Zwarte Gat, cabaret, muziek, sport en het Nationaal Quizkampioenschap. Joost Prinsen heeft het concept van Maandag Prinsjesdag en nu Vrijdag Prinsjesnacht zelf bedacht, met een kring van collega’s van diverse NPSprogramma’s.

33

34 la

er

ed

N

nd

nd

nd

la

er

la

er

ed

N

ed

N

3

2

1

Grafieken Televisie

Wettelijke percentages Televisie 2004 70 60 50 2002 2003 2004 verplicht

40 30 20 10 0 cultuur

kunst

minderheden

Cijfers 2004 onder voorbehoud

35

RADIO INLEIDING 2004 is voor NPS Radio het jaar van de transitie voor de dagelijkse uitzendingen voor Turken, Marokkanen en Chinezen naar weekedities. Daarnaast vindt de afbouw plaats van het dagelijkse Radio Urbania. De veranderingen vinden plaats in het kader van de reorganisatie als gevolg van de bezuinigingen na de McKinsey-operatie en sluiten aan bij het vernieuwde programmabeleid van de NPS, om de multiculturele programmering op de radio eigentijdser en daarmee aantrekkelijker te maken voor een jonger publiek (2e en 3e generatie). In september gaat Radio 4 van start met een nieuw zendschema. De NPS speelt een voorname rol in de ochtend en middag met verschillende edities van Viertakt en in de late avond met 4FM, een horizontale balk voor jazz, wereldmuziek, cross over. De waardering voor Kunststof bereikt een hoogtepunt met het winnen van de Marconi Award. Radio Atelier biedt een vernieuwd kader voor de radiodocumentaire, waarin zowel ervaren makers als jong talent de ruimte krijgen. Veel media-aandacht is er voor Het Bureau, de langste hoorspelserie uit de omroepgeschiedenis naar het gelijknamige epos van J.J. Voskuil. 90 Uur hoorspel in ruim 360 afleveringen, dagelijks uit te zenden op Radio 1 en 747AM. Grafiek: Gemiddelde zenderaandelen, publiek en commercieel (2003/2004) pag. 47 Percentage cultuur, kunst en minderheden 2002/2003/2004 pag. 47

RADIO 1 / 747AM - Cultuur De talkshow Kunststof is in 2004 als programma over cultuur en media niet meer weg te denken van Radio 1, de nationale nieuws- en sportzender. Het programma wint de Marconi Award voor beste radioprogramma, nadat het in 2003 al de Zilveren Reiss Microfoon had gekregen. Het succes wordt, behalve door een toegewijde redactie, bepaald door de toon van presentatoren Jellie Brouwer, Petra Possel en Frénk van der Linden. Hoewel onderling verschillend slagen ze er gezamenlijk in een gemeenschappelijke en herkenbare ‘Kunststof-toon’ neer te zetten. Filmmedewerker Jeroen Stout bespreekt elke woensdag de filmpremières en doet live verslag vanaf de grote filmfestivals in binnen- en buitenland. Boekenredacteur Chris Bajema bespreekt elke vrijdag de niet 36

voor de hand liggende juwelen uit de binnen- en buitenlandse literatuur. Joost Prinsen, de vaste ‘bonnisseur’, introduceert op immer verrassende wijze de gasten. Radio Atelier is het nieuwe huis van de radiodocumentaire op de zondagavond, waarin de Humanistiche Omroep, de NOS en de NPS samen zorgdragen voor de programmering onder eindverantwoordelijkheid van de NPS. Radio Atelier wordt live geschraagd door ‘annonceur extra-ordinair’ Vincent Bijlo, die de luisteraar mee op avontuur neemt door het duister van de avond. De hoofdmoot van het Radio Atelier is een documentaire van ongeveer veertig minuten. De resterende tijd is bestemd voor korte producties van jong talent. Knetterende Letteren op 747AM krijgt in 2004 als actueel boekenprogramma een steeds vastere vorm.Het verhuist naar de zaterdagmiddag en wint daarmee luisteraars. In het programma komen schrijvers aan het woord en daarnaast is er met regelmaat ruimte voor actuele onderwerpen, die thematisch worden uitgediept. Het befaamde Knetterende Letteren-forum fileert op aangeven van de goed ingevoerde redactie wekelijks belangrijke kwesties en personen. De schrijvers Manon Uphoff, Thomas Rosenboom en Thomas Verbogt zijn samen De Schrijfdokter. Zij beoordelen geschreven inzendingen van luisteraars. De presentatie rust in de vaardige handen van Kenneth van Zijl.

RADIO 2 - Round Midnight Vanuit de 4FM redactie wordt het jazzy geluid van Radio 2 geproduceerd. Elke vrijdagavond van 23.00 tot 01.00 uur presenteert Hans Mantel een door Frits Hooft zorgvuldig samengesteld programma, waarin jazz en smooth jazz een belangrijke rol spelen. Jaarlijks terugkerend uitje is het North Sea Jazz Festival: Co de Kloet en Vincent van Engelen presenteren dan live 3 marathonversies van Round Midnight.

3FM De concurrentie op de radiomarkt voor jongeren is ook in 2004 hevig. De populariteit van Radio 538 stijgt naar recordhoogte. Dat gebeurt vlak na de overname van 3FM-dj Ruud de Wild (BNN). RTL Nederland besluit opnieuw fors te investeren in Yorin FM en koopt 3FM-dj’s Rob Stenders (Vara) en Timur Perlin (NPS) aan. In dit geweld heeft 3FM het moeilijk. De verschuivingen die op de zender worden doorgevoerd grijpen ook direct in op de programmering van de NPS. Het in 2003 opgestarte GiGaGiel met presentator Giel Beelen (26) blijkt begin april de enige goede opvolger van het ochtendprogramma van de vertrokken Rob Stenders. Aangezien de ochtend op 3FM in handen is van de Vara, betekent dit het vertrek van Giel Beelen bij de NPS. Giels opvolger zit op dat moment al ruim een jaar voor de NPS in het opleidingstraject van 3FM: Coen Swijnenberg. Hij presenteert iedere nacht van 4.00 tot 6.00 het programma Swijnenstal. Deze show verhuist op maandag 19 april naar de doordeweekse avond van 18.00 tot 20.00 uur. Swijnenstal begint waar GiGaGiel ophoudt en vindt in de loop van het 37

jaar steeds meer zijn eigen vorm. Nieuwe programmaonderdelen worden ontwikkeld en er komt een geheel vernieuwde website (www.swijnenstal.nl) De talentvolle Coen Swijnenberg (23) is afkomstig van Radio M., maar voelt zich naar eigen zeggen meer thuis in de dynamische muzikale omgeving van 3FM. Ook bij het andere NPS-avondprogramma vindt een belangrijke personeelswisseling plaats. Presentator Timur Perlin (29) van Timur tot 10 uur verruilt in juni de NPS voor Yorin FM. Gedurende de zomer wordt zijn plaats ingenomen door de 28-jarige Eline la Croix, eveneens afkomstig uit de 3FM-nacht. Het programma AdreneLine zorgt in de zomer voor een zeer verfrissend en jong geluid op 3FM. Bij de start van het nieuwe seizoen in september maakt presentator Sander Lantinga (29) zijn entree in de avond van 20.00 tot 22.00 uur met het programma De SanderSjow. Lantinga werkte de voorgaande vier jaar voor MTV en maakte daar furore als zeer opvallende en eigenzinnige reporter op festivals en als presentator van diverse live (muziek-)programma’s. Op verzoek van de NPS maakte hij enkele nachtprogramma’s op 3FM en dit beviel beide partijen zo goed dat er een dagelijks programma uit voortkwam. De SanderSjow richt zich op middelbare scholieren en studenten. Het programma kenmerkt zich door de keuze voor veel nieuwe, soms alternatieve muziek, gecombineerd met studiogasten, interviews met (inter)nationale artiesten, een wekelijks podium voor jong talent en diverse interactieve programmaonderdelen. Sander Lantinga beschikt over een grote kennis van en passie voor muziek en laat dat iedere dag ruimschoots horen. Eline la Croix blijft overigens werkzaam voor de NPS en maakt de overstap naar Urban Radio. Op vrijdagavond wordt het programma Hard & Giel opgevolgd door Lantinga & Swijnenberg, gepresenteerd door het duo Coen Swijnenberg en Sander Lantinga. Van 19.00 tot 22.00 uur wordt op energieke wijze het weekend ingeluid door Coen en Sander. Dit doen ze in het gezelschap van een bekende gast en een live-band in de studio. De NPS maakt in 3FM-verband ook weer haar opwachting op diverse popfestivals, waaronder Pinkpop en Lowlands. Daar worden live-uitzendingen gemaakt.

38

RADIO 4 - Klassiek Diskotabel Het wekelijkse discussieprogramma over nieuwe cd’s en inmiddels ‘gouwe ouwe’ van de Radio 4-programmering, krijgt per september 2004 een nieuwe uitzendtijd: ‘s zondags van 12.15 tot 14.00 uur, direct na het ochtendconcert. Hiermee wordt in ieder geval tegemoet gekomen aan het bezwaar van veel luisteraars dat men zondags om 18.00 uur aan de dis zit en niet openstaat voor discussies over klassieke muziek, hoe spiritueel en spannend ze ook gevoerd worden (want dat is nog steeds de belangrijkste kwaliteit van Diskotabel). Vaste presentator van Diskotabel is Hans Haffmans. Opera Live Alweer vele jaren is de NPS vaste opnamepartner van De Nederlandse Opera en de Nationale Reisopera. Vanuit het Muziektheater in Amsterdam worden live-uitzendingen verzorgd, die het operaliefhebbers over heel Nederland mogelijk maken om te genieten van de muzikale prestaties van dit internationale topgezelschap. Hoogtepunten in 2004 zijn de registraties van ‘Der Rosenkavalier’ van Richard Strauss (met Edo de Waart) en Verdi’s ‘Don Carlo’ (met het Concertgebouworkest o.l.v. Riccardo Chailly). De producties van de Reisopera, die inmiddels aan een hoge muzikale en theatrale standaard beantwoorden, worden meestal opgenomen in de thuisbasis van het gezelschap, de schouwburg in Enschede. Daarnaast zijn er regelmatig live uitvoeringen van de Metropolitan Opera in New York (in 2004 onder meer een complete ‘Ring des Nibelungen’ van Richard Wagner), en van andere grote Europese operatheaters in de Nederlandse huiskamers. Genoemde live-uitzendingen en opnamen zijn ondergebracht in een avondvullend (19.00 tot 23.00 uur) programma, Opera Live, dat vast op de zaterdagavond wordt uitgezonden. In het eerste uur wordt de voorstelling uitbreid ingeleid. In de loop van de avond, in de pauze(s) en na de opera, is er ook aandacht voor de opera-actualiteit en nieuwe cd’s en dvd’s. Presentator van Opera Live is Hans Haffmans.

39

Avondconcerten/Zondagconcert De NPS is sinds jaren zeer actief op de Nederlandse concertpodia. Tot september worden de concertopnamen op de middag uitgezonden, daarna veelal op de maandag- en woensdagavond. In haar opnamebeleid kiest de NPS traditiegetrouw voor Nederlandse muziek, hedendaagse muziek en bijzondere concertprogramma’s. Zo is er serie ‘De Wereld Rond’ in Muziekcentrum Vredenburg, die muziek uit uiteenlopende culturen binnen één concertprogramma samenbrengt, bijvoorbeeld Nederland en Letland, of Duitsland en Armenië. Nieuw is het idee om musici met een dubbeltalent op een avond bij elkaar te brengen, zoals de Nederlandse componist/dirigent Micha Hamel en de Finse componist/ clavecinist Jukka Tiensu. Bijzonder is ook het eerste deel van een omvangrijk project rond de koorwerken van Jan Pieterszoon Sweelinck. Schitterende muziek die niet vaak wordt uitgevoerd en voor een deel zelfs nog onder het stof vandaan moest worden gehaald. De NPS heeft een vast partnerschap met het Rotterdams Philharmonisch Orkest. In het seizoen 2003-’04, waarin het orkest zijn 85-jarige bestaan vierde, worden concerten met oud-chefdirigenten als James Conlon en Jeffrey Tate door de NPS veelal live op zondagmiddag uitgezonden. De concerten worden steeds gelardeerd met interviews met de betrokken dirigenten en met orkestmusici die met hen gewerkt hebben. Educatie: Het Muziekpaleis Sinds 2001 brengt Muziekcentrum Vredenburg een serie van drie avonden per seizoen, getiteld Het Muziekpaleis. De serie heeft als doel een jong publiek in aanraking te brengen met alle mogelijke vormen van muziek. Kern van elke avond is de uitvoering, door het Radio Symfonie Orkest, van één van de grote klassieke symfonische werken. Zo wordt onder de paraplu van een gekozen thema een programma samengesteld met bands, ensembles en musici uit alle mogelijke muziekrichtingen: jazz, geïmproviseerde muziek, wereldmuziek, pop. Voorbeelden van thema’s in 2004 zijn het concept ‘neo’ in de muziek, dada en verhalen in muziek. Speciale uitzendingen De NPS besteedt in zijn programmering veel aandacht aan festivals. In juni 2004 wordt enkele malen verslag gedaan van concertavonden, door de NPS zelf mede geproduceerd, in het kader van het Holland Festival. Hier is muziek te beluisteren van bijzondere Russische componisten die in Nederland nog weinig bekend zijn: Nicolas Obouhov en Ivan Wyschnegradsky, en van Richard Rijnvos, één van Nederlands interessantste componisten van dit moment. In september maakt de NPS opnamen tijdens het jaarlijkse muziekfestival in Groningen. Dit keer is Arvo Pärt de centrale componist. De slotavond wordt zelfs live op Radio 4 gebracht. In oktober is de NPS betrokken bij een interessant nieuw festival in Amsterdam: Ouput. Thema: de elektrische gitaar in de gecomponeerde muziek. Tal van opdrachtcomposities zijn te horen, evenals klassiekers in dit genre, zoals die van Steve Reich. Ook de slotavond van dit festival wordt door de NPS rechtstreeks op Radio 4 uitgezonden.

40

Viertakt Op 6 september 2004 wordt een nieuw zendschema van kracht op Radio 4. Eén van de pijlers hiervan is het informatieve programma Viertakt, dat op werkdagen twee keer wordt uitgezonden, en op zaterdag en zondag één keer. De ochtendeditie (van 7.00 tot 9.00 uur) heeft een licht informatief karakter: het presenteert prettige muziek voor de vroege ochtend, op een aangename maar soms ook verrassende wijze bij elkaar gezet, afgewisseld met nieuws uit de wereld van de klassieke muziek, informatie en een kort interview. In de middag (tussen 16.00 en 18.00 uur) bestaat Viertakt uit twee delen: het eerste deel is een gevarieerd, licht muziekuur met uitstapjes in de richting van jazz, musical, filmmuziek en wereldmuziek. Het tweede deel richt zich op de (met name klassieke) muziekactualiteit van de dag: nieuws, achtergronden, concerttips, nieuwe cd’s. De weekendafleveringen zijn meer beschouwend en hebben het karakter van een terugblik op de voorbije week. De presentatie is in handen van Hans Haffmans, Wouter Pleijsier en Jules van Hessen.

RADIO 4 - 4FM 2004 is een belangrijk jaar voor 4FM: was 4FM al jarenlang een vrijplaats voor bijzonder repertoire in het weekend, per september staat het nieuwe schema voor Radio 4 een dagelijkse editie van 4FM toe! In nauw overleg met de zendercoördinator en de programmaleider van NPS Radio formuleert de 4FM redactie een nieuwe dagelijkse opzet. De hoofdindeling is als volgt: van maandag tot en met vrijdag van 22.30 tot 23.00 uur aandacht voor wereldmuziek. Centraal in het programma staat een Top 10, de World Music Charts Europe, die bestaat uit de 10 meest gedraaide wereldmuziek cd’s bij de Publieke Radio in Europa. Ook is er in het programma een concertagenda, waarin de luisteraar wordt geattendeerd op actuele wereldmuziekconcerten in Nederland . Dat er nu een plek is waar deze muziek structureel belicht wordt, oogst veel positieve reacties van het luisterpubliek. Tegen het eind van het jaar wordt de interactiviteit vergroot met de WMCE-stemlijst. Op de 4FM-site kunnen luisteraars zelf hun favoriete wereldmuziek cd’s aangeven, en natuurlijk ook beluisteren. Het aantal uitgebrachte stemmen groeit snel, wat de aanleiding is voor de wekelijkse

41

uitzending van de Luisteraars Top 5 op elke maandagavond. Van 23.00 tot 24.00 uur biedt 4FM een waaier van bijzondere muziek, thematisch geordend (bijvoorbeeld Het Concert, Muzikale Delicatessen, Specials, Spotlight, gesprekken met smaakmakers over hun muzikale voorkeur etc.). En van 24.00 tot 01.00 uur creëert de NPS voor het eerst in de omroepgeschiedenis een horizontale jazz-balk! In het weekend wordt er samengewerkt met de VPRO, voor de rest is 4FM een NPS productie. De vaste NPS stemmen zijn Vincent van Engelen en Hans Mantel. Naast de nieuwe continuïteit die 4FM biedt, blijft er ruimte voor speciale projecten. Een paar voorbeelden: Rhythm & Blues Night 2004 Op zaterdag 1 mei vindt de veertiende editie van de Rhythm & Blues Night in de Oosterpoort in Groningen plaats. De avond biedt een prachtig overzicht van de meest interessante hedendaagse ontwikkelingen op de Amerikaanse blues en roots muziek; rockabilly, singer/songwriter, blues-rock en bluegrass. In totaal treden achttien groepen in vijf zalen op, waaronder: North Mississippi Allstars, Beth Hart, Roomfull of Blues, Lee Sankey en de grote attractie George Thorogood & The Destroyers. Grand Tour Middellandse Zee: Gedrenkt in Azuur In het seizoen 2003/2004 is de NPS, in samenwerking met Muziekcentrum Vredenburg, een concertserie gestart voor een aantal seizoenen. Een serie van traditionele muziek uit de Middellandse Zee landen onder het motto “Gedrenkt in azuur”. 4FM verzorgt hiervoor de samenstelling en productie. Het eerste (muzikale) reisdoel is Spanje. De vier concerten vinden plaats in de overvolle kleine zaal van het Muziekcentrum in Utrecht. De tweede serie, die in oktober van start gaat, heeft als reisdoel Corsica en Italië, met name de gebieden van Calabrië, Napels en Sardinië. Dankzij het succes van de eerste serie wordt deze reeks de meest verkochte concertserie van Vredenburg, met een verkoop van 250 abonnementen uit de seizoenskrant. De serie bestaat uit drie concerten in de kleine zaal en een in de grote zaal. Er is een speciaal project rond Sardinië; met musici van het eiland en de strijkers van de Metropole Orkest. Dit leidt opnieuw tot uitverkochte zalen. Voetbal op 4 Op 25 november 2004 vindt in samenwerking met de Bayrische Rundfunk en het Goethe Institut Rotterdam aan de oever van de Rijn in Arnhem, op het schip de MS IJsselstroom, de tweetalige muziektalkshow ‘Rheinwärts’ plaats. Met het thema “spelen”, toegespitst op voetbal, manoeuvreren het Duitse en Nederlandse team op woelig vaarwater. Het gaat namelijk niet alleen om de rollende bal, maar ook om processen die gemeenschappen met elkaar verbinden, maar ook van elkaar scheiden. Panelleden en muzikanten betreden het veld. Daarna interpreteert de Bik Bent Braam (dertien musici) op geheel eigen wijze het spel, zet tactieken in en creëert gevaarlijke situaties in en om het strafschopgebied. De Duits/Nederlandse componiste Iris ter Schiphorst, Karola Matschke (Goetheinstitut Rotterdam), de Nederlandse schrijfsters Lydia Rood en Marcelle van Hoof ontmoeten elkaar op de middenstip. Samen met de twee presentatoren Christine Lemke-Matwey (Tagesspiegel Berlijn) en Vera Vingerhoeds (VPRO) bepalen zij hun positiespel. 42

Compositie opdrachten In de NPS serie In-/Output speelt Michiel Borstlap een hoofdrol in een project rond het Metropole Orkest. In opdracht van NPS radio schreef Michiel Borstlap een aantal stukken, die door het Metropole Orkest o.l.v. Dick Bakker worden uitgevoerd. Twee bijzondere vocalisten worden speciaal voor dit project uitgenodigd: de Nederlandse Edsilia Rombley en de Amerikaan Napoleon Murphy Brock, bekend om zijn samenwerking met Frank Zappa en George Duke. Het concert vindt plaats op zaterdag 27 november in de Kleine Zaal van de Oosterpoort in Groningen. Op 22, 23 en 24 mei speelt het Metropole Orkest het project ‘The Aching Hunger’, van en met meestergitarist Steve Vai. De reacties op de drie uitverkochte concerten ( één in de grote zaal van de Oosterpoort in Groningen en twee in Paradiso, Amsterdam) zijn dusdanig, dat in 2005 het project herhaald zal worden (1 en 2 juli grote zaal Oosterpoort). Bij het verschijnen van dit jaarverslag kunnen de bordjes “Uitverkocht” al weer uit de kast worden gehaald. Kortom: 4FM zorgt ervoor dat Radio 4 dé plek blijft voor die mensen die naast de vele mooie klassieke klanken overdag en in de vroegere avond ook geïnteresseerd zijn in cross over, jazz, traditioneel etnische muziek, wereldmuziek, avontuur en pittige smaken.

Nieuw label: NPS Output De NPS is initiatiefnemer van een nieuw CD/DVD-label voor bijzondere muziekprojecten, die onder de vlag van 4FM worden geproduceerd. Het label wordt in mei 2004 gelanceerd onder de naam ‘NPS Output’. Dit gebeurt in aanwezigheid van de Amerikaanse meestergitarist Steve Vai wiens bedrijf Favored Nations partner is in NPS Output, en de Amerikaanse multi-instrumentalist Mike Keneally. Dezelfde Keneally tekent voor de eerste release op het label met de compositie ‘The Universe Will Provide’, waarop hij samenwerkt met het Metropole Orkest. De CD, die eerst uitkomt in de Benelux en later in de rest van de wereld, krijgt veel lovende recensies. Het toonaangevende Amerikaanse blad Guitar Player roept verrukt uit: “Brilliant!”

43

RADIO MINDERHEDEN Algemeen 2004 is voor NPS Radio het jaar van de transitie voor de dagelijkse uitzendingen voor Turken, Marokkanen en Chinezen naar weekedities. Daarnaast vindt de afbouw plaats van het dagelijkse Radio Urbania, met herhalingen tot aan het eind van het eerste kwartaal. De voor april 2004 voorziene ombuiging van dag naar weekmagazines voor de Turken, Marokkanen en Chinezen, kan door allerlei externe ontwikkelingen niet doorgaan. Uiteindelijk is vrijdag 3 september de laatste daguitzending. De nieuwe weekmagazines beginnen op zaterdag 11 september. De nieuwe programmering leidt vooral binnen de Chinese gemeenschap tot een golf van protest, maar ook tot geanimeerde discussies op de website van de Chinese redactie. Er wordt zelfs een werkgroep gevormd onder het publiek, om het dagelijkse programma te behouden. Bij de indeling van de nieuwe zendtijd wordt vooral t.a.v. de Chinezen rekening gehouden met de vrij grote horecasector. Het lukt de NPS om voor het programma in de vroege middag tussen 16:00 en 16:30 uur een uitzendplek te vinden. Met de plaatsing van de nieuwe weekmagazines voor Turken en Marokkanen tussen 18:30 en 20:00 uur is de verwachting dat de beluistering beter zal zijn dan de dagelijkse uitzendingen tussen 19:00 en 21:00 uur. Alle zogenoemde doelgroepprogramma’s van de NPS zijn nu in het format van een weekmagazine en worden elke zaterdag tussen 16:00 en 20:00 uur uitgezonden op 747AM. Turken Voor de Turkse redactie staat het jaar 2004 in het teken van de toetreding van Turkije tot de Europese Unie. Op de EU-top van 17 december valt uiteindelijk het besluit de onderhandelingen met Turkije over de toetreding te openen. Omdat Nederland EU-voorzitter is in de tweede helft van het jaar, worden over het hele land talrijke bijeenkomsten op alle niveaus georganiseerd met de toetreding van Turkije als thema. Naast meningen van de luisteraars hierover, komen ook die van deskundigen en politici aan bod. Bijvoorbeeld in interviews met de Europarlementariërs Jos Lagendijk (Groen Links) en Arie van Oostlander (CDA), beiden voormalige rapporteurs voor het Europese Parlement over Turkije ). Ook wordt gesproken met Emine Bozkurt (PvdA) en met minister Bernard Bot van Buitenlandse Zaken. Bot, die ambassadeur was in Ankara tussen 1986 en 1989, verrast de redactie en de luisteraars met zijn kennis van de Turkse taal. Verder besteedt het Turkse programma veel aandacht aan onderwerpen als eerwraak, importhuwelijk, de religieuze en politieke Islam in Nederland en natuurlijk de maatschappelijke ontwikkelingen na de moord op Theo van Gogh. Marokkanen Vooral voor de Marokkaanse gemeenschap komt de moord op Theo van Gogh in een bijzonder daglicht te staan. De dader is immers van Marokkaanse afkomst. Na New York 44

en Madrid slaat het internationale terrorisme nu ook in Nederland toe. In het programma komen talrijke politici, spreekbuizen van de gemeenschap, artiesten, jongeren en zelfs de familie van vermeende terroristen als Samir A. aan het woord. In de nacht van 24 op 25 februari wordt de provincie Al Houceima in Marokko zwaar getroffen door een aardbeving. Veel Marokkanen in Nederland komen hier vandaan. Daarom komt er een gigantische hulpstroom op gang. Geluk voor de redactie is de aanwezigheid van een collega in het rampgebied. Hij doet dagelijks verslag. Later reist een andere verslaggever naar het gebied om te zien wat er van alle hulpacties terecht is gekomen. Chinezen De belangrijkste gebeurtenis in 22004 voor de Chinese gemeenschap in Nederland is ongetwijfeld de oprichting in oktober van het Inspraakorgaan Chinezen (IOC). De Rijksoverheid erkent hiermee de Chinezen, als doelgroep van het minderhedenbeleid. Sinds de oprichting wordt het bureau vooral overspoeld met subsidieverzoeken en andere hulpvragen. Daar is het IOC niet voor bedoeld. Dit roept dan ook de vraag op: waar kunnen de Chinezen heen voor concrete steun? Deze vraag wordt des te prangender in een jaar dat de Chinese gemeenschap een wezenlijk deel van zijn subsidies verliest. In het onderwijs betekent de afschaffing van het Onderwijs in Allochtone Levende Talen (OALT) het beëindigen van de subsidie aan de Chinese scholen. Maar het wordt ook tijd voor nieuwe initiatieven. De Chinese restaurants starten een nieuw project. De sector Chinees-Indische Bedrijven van Koninklijk Horeca Nederland komt met een nieuwe menukaart, met nieuwe culinaire verrukkingen uit de Chinese keuken. Surinamers De Surinaamse redactie constateert een grote toename van activiteiten die van hieruit onder de vlag van gemeenten worden uitgevoerd in - en ten behoeve van de samenleving in Suriname. Amsterdam en Rotterdam lopen hierin voorop en Den Haag organiseert in september een drukbezochte Surinaamse districtendag op de Haagse Hoge School. De brug tussen Amsterdam en Paramaribo wordt nog eens figuurlijk versterkt door de Surinaamse Luchtvaart Maatschappij, die een eigen Boeing 747-300 in gebruik neemt. De bijzondere gasten op de eerste vlucht van Paramaribo naar Amsterdam: de minister van Transport, Communicatie en Toerisme en de SLM-directeur - zitten een paar uur na aankomst op Schiphol in de uitzending. Een andere bijzondere gast uit Suriname in Hilversum is de voorzitter van het Surinaamse parlement. En ook president Venetiaan wordt uitgebreid gevolgd in een ontmoeting met Surinamers in Rotterdam, op zijn doorreis vanuit China naar Suriname. In Nederland verliest de Surinaamse gemeenschap twee markante welzijnswerkers van het eerste uur: Sew Rambocus, de directeur van de Surinaamse Inspraak Orgaan en Hilly Axwijk, die vooral voor vrouwen in de Bijlmer van ontzettend groot belang is geweest. Een bijzondere gebeurtenis is de uitreiking van de Kwakoe Award 2004 aan oud-president Johan Ferrier (94) bij de afsluiting van het Kwakoe Festival in de Bijlmer. Ferrier is ook een symbool van de verbinding tussen Suriname en Nederland. 45

Antillianen en Arubanen Evenals bij de Surinamers is er bij de Antillianen en Arubanen (in mindere mate) in 2004 ook sprake van vrij intensieve nieuwsontwikkelingen tussen Curaçao en Den Haag, vooral op het politieke vlak. Er treedt een nieuw Antilliaans kabinet aan o.l.v. premier Ys en er komen nieuwe staatkundige verhoudingen in het Koninkrijk, die de eilanden meer autonomie ten opzichte van de centrale regering op Curaçao zullen geven. Voor veel beroering zorgt het overlijden van ex-minister Ben Komproe van Justitie. Hij sterft in detentie, wachtende op berechting in een strafzaak. Een onafhankelijk onderzoek naar zijn doodsoorzaak brengt aan het licht dat de gevangenisleiding heeft gefaald in de medische zorg. Tambu heeft een primeur met de openlijke afwijzing van Premier Ys van een van de vele luchtballonnen van minister Verdonk (Integratie) over de Nederlandse Antillen. Zij kondigt na een overleg in Nederland met Ys aan, dat er een toelatings -en uitzettingsregeling zal komen voor Antilliaanse jongeren. Ys maakte na terugkeer op de Antillen via Tambu wereldkundig, dat hij hierover absoluut niet heeft gesproken met Verdonk. Pastoor Simon Wilson uit Curaçao wordt in Hilversum geïnterviewd, samen met de voorlichtster seksualiteit Yvette Melfor. Het is een vrij openhartig gesprek over verschillende taboes in Antilliaanse samenleving, zoals homoseksualiteit. Een uniek gesprek dat veel weerklank krijgt. Verder is er aandacht voor het 20-jarig jubileum van het zomercarnaval in Rotterdam, in een gesprek met de voorzitter van de organisatie, Karel Willems. Aan “50 jaar Statuut van het Koninkrijk der Nederlanden” wordt zijdelings aandacht besteed. Evenals voor Zorg en Hoop geldt nu ook voor Tambu, dat met medewerking van Radio Nederland Wereldomroep, het programma wordt aangeboden aan radiostations te Curaçao. Er is een station dat regelmatig de onderwerpen over de Antilliaanse gemeenschap in Nederland, met bronvermelding uiteraard, heruitzendt. Molukkers Suara Maluku heeft vooral veel aandacht voor Molukse jongeren met hun activiteiten op het gebied van sport, muziek en onderwijs: van de jongste Molukse vioolspeler en de trampolinespringster op de Olympische Spelen tot twee kinderen die een tweetalige voorleeswedstrijd op basisscholen in de regio Oosterwolde winnen. Allen maken ze hun opwachting in de studio. Jongeren hebben overigens een website geopend om onderling met elkaar te discussiëren over religieuze, sociaal-maatschappelijke, politieke en andere onderwerpen die zich afspelen in de samenleving of op de Molukken. De makers en redacteuren van de veel bezochte website ‘BUKA MULU’ (Doe Je Mond Open) maken hun ‘on line’ gaan via Suara Maluku bekend. Zowel op internet als in de studio wordt er met jongeren gediscussieerd over het onderwerp ‘Ligt mijn toekomst in Nederland?’

46

Grafieken Radio

percentages kunst, cultuur en minderheden Radio

70

60

50 2002

40

2003 2004

30

verplicht 20

10

0 cultuur

kunst

minderheden

Cijfers 2004 onder voorbehoud. Bij radio bedraagt het minderhedenpercentage in 2004 24%, 1% onder het wettelijk voorschrift. Oorzaak is de beslissing van de Raad van Bestuur, om in 2004 geen zendtijd toe te kennen voor de plannen van de NPS voor Urban Radio, terwijl daar wel op gerekend was. 47

NIEUWE MEDIA Inleiding NPS Nieuwe Media werkt in 2004 aan inhoudelijke en technische kwaliteitsverbetering van haar websites. Crosspromotie en samenwerking vergroten het bereik van de sites. Het bezoek aan de sites in 2004 verdubbelt zich t.o.v. 2003. De implementatie van het NPSCMS (Content Management Systeem) wordt voltooid. Steeds meer sites zijn veranderd van een statische naar een dynamische omgeving. Innovatie In het kader van innovatie zijn de volgende web-only projecten ontwikkeld: • Sketchstudio, een dramaspel waar kinderen zelf hun eigen sketch kunnen maken met personages uit Het Klokhuis. Het spel gaat in première op het Cinekid Festival 2004. • De NPS Jazzsite wordt omgebouwd naar NPS Output, waarin naast jazz ook aandacht is voor wereldmuziek en genres als soul, funk, blues, urban, disco en fusion. De site wordt uitgebreid met een 24 uurs webradio kanaal: “Jazz, world and beyond”. Iedere dag heeft een eigen thema en wordt een live-concert uitgezonden. • Mede mogelijk gemaakt door het Stifo is ‘The tales of two students’, een mixed-up film die gedraaid is met een 360-graden immersive camera. Interactie met publiek PREMtime roept veel reacties op. Het forum en gastenboek van de site worden intensief gebuikt. NOVA organiseert in het kader van het rapport van de commissie Blok over ‘30 jaar integratiebeleid in Nederland’ een online discussie. Daarnaast krijgt de Meningenpagina van NOVA een steeds prominentere rol op de site en in het productieproces van het TV-programma. Vergroting effectiviteit internetinspanningen door samenwerking Begin september start de samenwerking met www.cinema.nl, een project van de VPRO en de Volkskrant. De NPS verzorgt in deze samenwerking het onderdeel ‘De Korte Film Online’. Cinema.nl geeft de kortefilm-site een groter bereik en biedt de bezoeker meer service en zoekmogelijkheden binnen de database van cinema.nl. Andere samenwerkingsverbanden zijn o.m. dansserver.nl, documentaire.nl, discussie.nl, /geschiedenis, lijn25, amerikakiest.nl en (in 2005) /klassiek. Speerpunten per omroep Omroepbreed wordt de rolverdeling per omroep aangescherpt, wat de omroepen noopt tot het maken van duidelijke keuzes. N.a.v. afspraken over specialisatie streven de omroepen er niet meer naar alle content aan te bieden, maar zich te richten op een beperkt aantal speerpunten. Deze speerpunten worden zoveel mogelijk verdeeld, zodat de kans op doublures zo klein mogelijk wordt. Naast de specialisaties houden de meeste omroepen ook nog een aantal titelsites in de lucht van programma’s die een sterke naamsbekendheid hebben. De NPS kiest bij zijn specialisaties voor Multicultuur, Kunst/Cultuur en /Geschiedenis. Kunst en Cultuur NPS Output is de site voor Jazz, World and Beyond. NPS Nieuwe Media doet verslag van 48

de festivals Mundial en North Sea Jazz en start vanaf september het webradiokanaal ‘NPS Output’. In /Klassiek worden radio, TV en opera geclusterd in één site. De samenwerking met de TROS, de AVRO en Radio 4 wordt verder uitgewerkt. De Korte Film wordt verplaatst naar Cinema.nl en lift daardoor mee op de uitgebreide filmdatabase van deze site. /Dans biedt een selectie uit de archieven aan. Dat is nog een behoorlijke klus i.v.m. het regelen van de rechten en het encoderen van videomateriaal. Ook wordt gewerkt aan een contentvernieuwend crossmedia dansproject. Multicultuur De programmasite PREMtime kan in het nieuwe seizoen weer intensief gebruikt worden voor uiteenlopende discussies. Doelgroepsites zoals Maroc, Zorg en Hoop, Turks, Chinees zullen gaan samenwerken met bestaande portalsites. Urban radio/Colorfulradio zal t.z.t. ook een internetvariant krijgen, maar het is nog niet duidelijk welke omroepen hieraan gaan meewerken. Rozerijk.nl (web-only project), de nieuws- en opiniesite voor homo’s en lesbo’s, moet zich het komend jaar gaan bewijzen. /Geschiedenis Dit samenwerkingsproject van NPS en VPRO wint in 2004 de Zilveren Prichettprijs. De site zal het komend seizoen meer aandacht krijgen en uitgebreid worden met een Digitaal TV kanaal. Titelsites Bij de titelsites kiest de NPS voor NOVA, Sesamstraat en Het Klokhuis. Novatv.nl heeft tijdens de Europese en Amerikaanse verkiezingen nauw samengewerkt met de NOS en andere omroepen. Sesamstraat en Het Klokhuis zijn sterke programmasites die continue worden geactualiseerd. EPG activiteiten De EPG (Elektronische Programma Gids) ontwikkelt zich in 2004 tot een belangrijk onderdeel van www.omroep.nl. In 2005 gaat dit een nog centralere rol spelen. De NPS brandt ondertussen een eigen EPG. Ook voor de nieuwe NPS-homepage die in 2005 wordt ontwikkeld, gaat de EPG een prominentere positie krijgen. Dit is voor de NPS van groot belang omdat zij geen eigen gedrukte gids heeft. Themakanalen In 2004 krijgt het beleid op het gebied van themakanalen vorm. De Publieke Omroep kiest de domeinen Nieuws en Informatie, Cultuur, Sport, Parlement en Jeugd. De NPS sluit daarop aan door participaties in /Geschiedenis (febr. 2005 online) en later in Holland Doc. Daarnaast werkt de NPS aan eigen themakanalen. NPS Output is vanaf december 2004 uitgebouwd met een webradiokanaal, dat 24 uur per dag registraties uitzendt van concerten en festivals als North Sea Jazz, Mundial en Music Meeting. Een ander webradiokanaal komt voort uit het nieuwe ‘urban radio’ programma Lijn 5, dat vanaf november 2004 op 747AM uitzendt. Als in het voorjaar van 2005 de website van het programma online gaat, zijn de programma’s van de verschillende Lijn 5-presentatoren 24 uur per dag on demand opvraagbaar. In ontwikkeling is nog NPS Podium, een cultureel (muziek)kanaal met klassieke muziek, dans en opera. ‘Uitzending gemist’ steeds populairder Door de enorme groei van het aantal huishoudens in Nederland met een vaste internetverbinding is ook het bekijken van video via internet gestegen. Dit is duidelijk terug 49

te zien in de bezoekerscijfers van ‘uitzending gemist’. Homepage NPS De in 2004 geplande lancering van de nieuwe homepage wordt uitgesteld naar maart 2005. Grafieken en tabellen Nieuwe Media In 2004 worden alle NPS-sites tezamen bijna 6,5 miljoen keer bezocht. Daarbij worden in totaal bijna 37 miljoen pagina’s bekeken. Dit is een stijging van ruim 100% t.o.v. 2003 (2003: 3,2 miljoen bezoekers en 17 miljoen pageviews). In deze cijfers zijn de samenwerkingsverbanden, zoals Andere Tijden, De Korte Film (in Cinema.nl), Amerika Kiest, /Geschiedenis, Documentaire.nl, niet meegenomen. 1. Alle bezoeken/pageviews van NPS-sites tezamen NPS Alle sites - Bezoekers 1.200.000 1.000.000 800.000 Bezoekers

600.000 400.000 200.000

4

4 m

be

r2

00

00 r2 ve

pt se

50

no

em

be

li

20

04

04 20

ei m

ju

04

4

20

m

aa

rt

i2

00 ja

nu

ar

r2

00

3

3 00 be m ve

pt se

no

em

be

r2

20

03

03 li ju

20

03 m

ei

20 rt

aa m

ja

nu

ar

i2

00

3

0

Bezoekers per site

Pageviews per site

Totaal 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Sesamstraat Nova Sinterklaasjournaal Hetklokhuis Nps Circuskiekeboe Grootdictee Dunyaendesie Hetbureau npsjazz/-output Dekortefilm Supplement Uitzendinggemist Premtime Flyer Gigagiel Swijnenstal Rozerijk Kookvanjou Zorgenhoop Kunststof Maroc tv3 Adreneline Uurvandewolf

36.908.678 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

8.886.130 6.521.437 5.202.567 3.674.295 1.300.811 1.060.062 1.049.052 834.474 731.968 668.366 647.626 430.706 422.491 342.886 337.209 318.513 267.356 227.647 222.749 221.053 218.631 159.463 148.304 138.109 133.919

51

Totaal

6.440.382

nova sesamstraat sinterklaasjournaal hetklokhuis nps uitzendinggemist dekortefilm (oude site) hetbureau supplement npsjazz/-output grootdictee circuskiekeboe flyer zorgenhoop dunyaendesie swijnenstal premtime kunststof tv3 gigagiel rozerijk 4fm maroc klassiek top2000agogo

2.059.415 907.965 492.748 486.519 419.494 256.587 236.638 173.478 152.019 138.656 132.159 129.400 118.537 105.705 84.713 80.595 66.815 64.129 63.184 58.258 55.565 49.165 48.580 46.156 46.012

2. Bezoekers NPS homepage (en subpagina’s) NPS Homepage - Bezoekers 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 ja nu ar i2 0 m aa 03 rt 20 03 m ei 20 03 ju se l i pt em 200 3 be no r2 ve 00 m be 3 r2 00 ja nu 3 ar i2 0 m aa 04 rt 20 04 m ei 20 04 ju se l i pt em 200 4 be no r2 ve 00 m be 4 r2 00 4

Bezoekers

NPS Homepage en subpagina’s Datum Januari 2003 februari 2003 maart 2003 April 2003 mei 2003 juni 2003 juli 2003 augustus 2003 september 2003 oktober 2003 november 2003 december 2003 Januari 2004 februari 2004 maart 2004 april 2004 mei 2004 juni 2004 juli 2004 augustus 2004 september 2004 oktober 2004 november 2004 december 2004 Totaal

Bezoekers 30.453 26.215 33.004 27.769 26.483 26.228 25.710 21.796 30.455 30.572 36.267 31.516 33.719 32.003 37.198 39.359 38.199 29.303 31.843 25.474 34.438 35.523 44.165 38.270 765.962

Pageviews 73.750 65.416 74.134 72.699 75.724 75.808 69.132 55.892 78.975 90.312 93.352 80.909 91.456 96.438 130.365 116.280 120.609 125.667 92.326 72.560 113.135 105.265 122.063 114.647 2.206.914

52