JAARVERSLAG 2014 Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag over 2014 van Tegen Haar Wil (THW). We beginnen met een algemeen overzicht met als aanvulling bijlagen zodat u een duidelijk beeld krijgt van de belangrijkste ontwikkelingen binnen THW. Uiteraard hebben wij in de bijlagen ook weer de cijfers en algemene informatie voor u op een rijtje gezet. In de gekleurde kaders leest u een paar stukjes die zijn overgenomen uit de verslagen van telefoongesprekken en e-mails die we in 2014 ontvangen hebben. Hieruit krijgt u een enigszins een indruk van de inhoud van het werk van Tegen Haar Wil. Uiteraard zijn de namen uit privacyoverwegingen gefingeerd.
2 TEGEN HAAR WIL DRENTHE Jaarverslag 2014
Een ‘TOP’ jaar In het jaar 2014 heeft THW een nieuw record gevestigd wat betreft het aantal telefoongesprekken én contacten per mail. Het totaal van 2125 contacten betekende een toename van 55% in vergelijking met 2013 (1522 contacten). Deze cijfers betekenen dat belsters vaker een bezette lijn troffen, wat voor iedereen moeilijk is maar vooral voor de vrouwen die ons voor het eerst proberen te bellen. Het is heel vervelend te moeten constateren dat we niet altijd voor iedereen direct bereikbaar zijn, maar met de huidige middelen en bezetting valt dit niet op korte termijn op te lossen. Het is duidelijk dat deze cijfers een zware belasting betekenen voor de vrijwilligsters van THW en voor de coördinator omdat het werk ook navenant toeneemt door het aantal contacten.
De inhoud van het werk Ook in het afgelopen jaar werden de telefoongesprekken en e-mails regelmatig door vrijwilligsters als erg ingrijpend ervaren. Dit komt niet door het aantal hulpvragen, maar vooral door de inhoud en de zwaarte van de gesprekken. Er waren langdurige contacten met verschillende slachtoffers in de leeftijdscategorie van 10 tot 20 jaar, die op dat moment nog steeds met geweld te maken hadden. De verhalen die zij vertelden waren veelal heftig en het vraagt veel van de vrijwilligsters om niet alleen te luisteren en er te zijn voor het slachtoffer, maar ook om in staat te zijn om weer los te laten. Om zogenaamde secundaire traumatisering bij de vrijwilligsters te voorkomen zijn er functioneringsgesprekken met de coördinator. Daarnaast is er in elke vergadering ruimte voor het bespreken van de belsters en de emoties die de gesprekken oproepen bij de vrijwilligsters. De vrijwilligsters onderling houden ook scherp in de gaten of een collega niet vast loopt of hulp nodig heeft.
Pauline (35) via de mail …Ja, het gaat best goed. Ik kom steeds meer tot rust en ik sta heel dicht bij mijn gevoel. Dat is goed. Dat jarenlange stalkgedrag was verschrikkelij k loodzwaar voor mij, dat weten jullie… Stukje uit een mailwisseling die maanden heeft geduurd
Contact met andere organisaties In het najaar is een afvaardiging van het team naar een congres van Stichting Geheim Geweld geweest in Den Haag. Een congres over de gevolgen van kindermishandeling waaronder seksueel- en huiselijk geweld. Behalve een wederzijdse kennismaking met Stichting Geheim Geweld hebben we hier voorlichting gehad over hun werkwijze die, net als bij THW, gericht is op het versterken van de eigen kracht. Daarnaast waren er lezingen over de meerwaarde van lotgenotencontact en de noodzaak van het doorbreken van patronen. Deze informatie gebruiken wij vervolgens tijdens de contacten aan de telefoon of per mail. Eind 2013 is er op initiatief van THW een werkgroep ‘Ritueel Misbruik’ opgestart, waarin zo veel mogelijk organisaties vertegenwoordigd zijn die werken met slachtoffers van ritueel geweld. Een van de doelstellingen van deze werkgroep is om meer bekendheid te geven aan een bijna onzichtbare groep slachtoffers en te onderzoeken hoe de daders aangepakt kunnen worden. Een ander doel is om goede opvang te ontwikkelen voor deze groep, die vanwege hun speciale behoeften buiten elke vorm van bestaande opvang valt.
3 TEGEN HAAR WIL DRENTHE Jaarverslag 2014
In deze werkgroep zijn naast THW o.a. de GGD Drenthe, GGZ Drenthe en het Alternatief Beraad vertegenwoordigd. Daarnaast is de deze werkgroep uitgebreid met organisaties uit Groningen en Friesland. De bedoeling is om deze werkgroep voorlopig te continueren omdat er veel behoefte is aan het uitwisselen van deskundigheid en het beter organiseren van hulpverlening voor deze groep slachtoffers. Deskundigheidsbevordering Naast het bovengenoemde congres hebben we, voor het gehele team, een workshop gehad over het omgaan met heftige gevoelens , een lezing van MEE over hoe je kunt merken dat een belster een verstandelijke beperking heeft, een verhaal over de risico’s van opname en behandeling van jongere slachtoffers van seksueel geweld door een psychiater en tot slot een lezing over ritueel misbruik en DIS (dissociatieve stoornissen) en hoe daar mee om te gaan aan de telefoon. Door de drukte is het in 2014 niet gelukt om een trainingsdag voor het gehele team te organiseren.
Een familielid belt …Marietje is zo bang om aangeraakt te worden, ze raakt compleet in paniek. En dan begint ze om zich heen te slaan. Wij proberen steeds tegen haar te zeggen dat ze veilig is en niemand haar pijn doet. Maar op de een of andere manier gelooft ze dat niet helemaal… Gedeelte uit een gespreksverslag met een familielid van Marietje die af en toe contact zoekt
THW en preventie THW zou heel graag een voorlichtingsprogramma ontwikkelen voor met name middelbare scholen. Helaas ontbreekt hiertoe op dit moment de capaciteit. Zodra er extra vrijwilligsters zijn aangenomen en ingewerkt, hopen we dit programma voor preventie invulling te kunnen gaan geven. Ditzelfde geldt voor het opzetten van een chatmogelijkheid voor (jonge) meisjes. Ook hier zien we op dit moment geen mogelijkheden vanwege te weinig ‘menskracht’. Omdat zowel de in 2012 ontworpen winkelwagenmuntjes, als de bestelde lippenbalsem gretig aftrek vonden, hebben wij deze, na het werven van fondsgeld, beiden opnieuw besteld en verspreid. De winkelwagenmuntjes zijn in Drenthe verspreid door enthousiaste en betrokken medewerkers van de winkelketen Action. De vrijwilligsters hebben voorlichting gegeven over THW tijdens vrijwilligersmarkten in verschillende gemeenten in Drenthe.
Sociale kaart In 2014 is een nieuwe start gemaakt ten aanzien van het digitaliseren van onze sociale kaart, verslaglegging en registratie. Na besprekingen met een organisatie die een goede en veilige site voor THW zou kunnen gaan maken, zijn verschillende fondsen benaderd voor het benodigde budget. Eind 2014 bleken er voldoende toezeggingen te zijn en daarmee kunnen wij in 2015 verder.
Nieuwe vrijwilligsters THW is steeds op zoek naar nieuwe vrijwilligsters. Dit is een moeizaam proces omdat de vrijwilligsters die wij zoeken en die de complexiteit van het werk van THW aan kunnen schaars zijn. Daarnaast is gebleken dat de groep werkloze vrijwilligers met de benodigde kwaliteiten vaak weer snel werk vindt en ons dan weer verlaat… In 2014 heeft THW een folder laten ontwerpen voor het werven van nieuwe vrijwilligsters. De planning is om deze folder in 2015 te verspreiden.
4 TEGEN HAAR WIL DRENTHE Jaarverslag 2014
En nu 2015…. Naast ons ‘gewone’ werk, het anoniem voeren van telefoongesprekken met slachtoffers van geweld, en het beantwoorden van hun vragen per e-mail, richten wij ons in 2015 op:
Het aandacht vragen in de media voor het 30-jarige bestaan en daarmee het werk van THW. Het verspreiden van PR materiaal in Drenthe. Het vernieuwen, controleren en digitaliseren van onze sociale kaart, de verslaglegging en de registratie. Het inwerken, trainen en begeleiden van (nieuwe) vrijwilligsters. Door de toegenomen zwaarte van de telefoongesprekken vraagt de begeleiding van (nieuwe) vrijwilligsters extra aandacht en tijd. Dit om te voorkomen dat vrijwilligsters secundair getraumatiseerd raken of vroegtijdig stoppen met hun werkzaamheden voor THW. Het vergroten van de kennis en vaardigheden van de vrijwilligsters. Het volgen van de landelijke ontwikkelingen op het gebied van ons werk.
5 TEGEN HAAR WIL DRENTHE Jaarverslag 2014
TEGEN HAAR WIL Bijlage 1: Algemene informatie De Organisatie Tegen Haar Wil Drenthe (THW) is een vrijwilligersorganisatie, die dit jaar 29 jaar bestaat en sinds 1 januari 2004 hoort bij SWW Hoogeveen. Haar bestaan en voortbestaan dankt THW aan de vrijwilligsters die zich jaar na jaar inzetten voor de organisatie. Op dit moment werken er 13 vrijwilligsters voor THW. De leiding van THW is in handen van een parttime coördinator. Sanne In 2014 zijn 5 vrijwilligsters van THW gestopt met het werken voor THW en zijn nieuwe vrijwilligsters ingewerkt en getraind. Het vraagt veel tijd en energie om nieuwe vrouwen grondig in te werken, zodat zij op deskundige wijze de telefoon kunnen beantwoorden. THW kan nog steeds bouwen op een enthousiast en betrokken team van onbetaalde professionals op het gebied van seksueel geweld, stalking en huiselijk geweld. Helaas merkte ook THW in 2014 dat een aantal vrijwilligers wilden of moesten stoppen omdat dit werk zwaar is en veel van de vrijwilligsters vraagt. Dit laat zich niet altijd goed combineren met de andere (betaalde) baan en/of privéomstandigheden. THW is als telefonische hulpdienst een laagdrempelige vorm van hulpen dienstverlening. THW zet zich in voor vrouwen en meisjes die slachtoffer zijn of zijn geweest van seksueel geweld, seksueel misbruik of seksuele intimidatie, huiselijk geweld en/of stalking. Het doel van THW is vrouwen en meisjes de mogelijkheid en de gelegenheid te bieden (anoniem) over hun traumatische ervaringen te praten. Daarnaast verstrekt THW ook informatie aan partners, ouders, vrienden, leerkrachten, en hulpverleners van geweldsslachtoffers en bellen ook mannen soms naar THW voor hulp of informatie. Sinds september 2000 wordt er ook hulp en informatie aan slachtoffers gegeven via ons e-mailadres. Het blijkt dat sommige vrouwen en meisjes dit een makkelijker, laagdrempeliger manier van contact vinden. Daarnaast is het goedkoper, wat voor sommige vrouwen ook erg belangrijk is.
…Ik heb 112 moeten bellen vanochtend. Hij was aan het slaan en stopte niet. Wat moest ik anders? Mijn zoontje kon alles zien. Echt alles. Ik heb dus maar 112 gebeld. Ik heb mijn pols sleutelbeen en neusbot gebroken verder nog wat kneuzingen. Heb nu vrij voor 2 weken door alles. Hij is uit huis dus wij kunnen hier even bijkomen… Stukje uit een kortdurende mailwisseling
THW werkt volgens de principes van de vrouwenhulpverlening. Dit betekent o.a. dat seksueel geweld, stalking en huiselijk geweld gezien worden als een maatschappelijk probleem en niet als een individueel probleem, wat niet weg neemt dat de individuele vrouw er erg veel last van kan hebben. Een ander uitgangspunt van THW is dat de vrouw zelf het beste weet welke vraag ze heeft en welke hulp ze kan gebruiken. Vrouwen worden zoveel mogelijk aangesproken op hun eigen kracht en niet op hun zwakte of het slachtoffer zijn. Het is fijn om te merken dat deze principes steeds beter passen en onderschreven worden door professionals en door de Drentse gemeenten. Het gegeven dat het team van THW voor meer dan de helft bestaat uit vrouwen die zelf ervaring hebben (gehad) met geweld, is een voorbeeld voor sommige belsters. Zij vormen het bewijs dat het mogelijk is geweld een plek te geven en weer te gaan deelnemen aan het leven. Voor deze ervaringsdeskundige vrijwilligsters biedt THW de mogelijkheid om hun belaste verleden om te zetten
6 TEGEN HAAR WIL DRENTHE Jaarverslag 2014
in iets goeds: namelijk anderen helpen ook uit een geweldsituatie te stappen, of het geweld te stoppen. Werkwijze van de telefoondienst De telefonische hulpdienst van THW is bereikbaar op maandag tot en met donderdag van 14.00 uur tot 22.00 uur. THW werkt uitsluitend met vrouwelijke vrijwilligsters aan de telefoon en maakt dat ook duidelijk in haar publicaties. De vrijwilligsters zijn deskundig en geschoold in het omgaan met de specifieke eisen van telefonische hulpverlening. THW biedt steun, herkenning en erkenning maar geen hulpverlening. THW werkt anoniem om de drempel om steun te vragen zo laag mogelijk te houden. De organisatie beschikt over een sociale kaart waarin informatie te vinden is over hulpverleningsinstanties en andere belangrijke organisaties. Elk binnenkomend gesprek wordt geregistreerd, hierdoor kan inzicht verkregen worden in wanneer er gebeld wordt en met welke vragen. Buiten de bereikbaarheidsuren is de telefoon aangesloten op een antwoordapparaat met verwijzing naar een ander telefoonnummer en ons mailadres. Naast het in stand houden van de telefonische hulpdienst geeft THW voorlichting over oorzaken en gevolgen van seksueel misbruik, stalking en huiselijk geweld en signaleert zij ontwikkelingen in de maatschappij met betrekking tot (hulpverlening aan) slachtoffers van seksueel misbuik, stalking en huiselijk geweld.
Voorlichtingsactiviteiten Een aantal van de vrijwilligsters van THW zijn bereid om voorlichtingsbijeenkomsten te houden voor groepen. Meestal op uitnodiging verzorgen zij een avond met informatie over oorzaken en gevolgen van seksueel misbruik, stalking en huiselijk geweld. De voorlichtingsactiviteiten zijn bedoeld als preventiewerk, om mensen bekend te maken met THW en om toekomstige hulpverleners te informeren over de gevolgen van geweld en de consequenties daarvan op hun toekomstige werkzaamheden. Daarnaast staan wij ook met regelmaat met folders en boeken op informatiemarkten, vrijwilligersmarkten e.d.
Deskundigheidsbevordering Ieder jaar wordt er voor alle vrijwilligsters, betrokken bij THW, een training deskundigheidsbevordering georganiseerd. Inhoud van deze training is informatie over vrouwenhulpverlening, over seksueel geweld, stalking en huiselijk geweld. Daarnaast krijgen de nieuwe vrijwilligsters aparte trainingsdagen voordat zij de telefoon mogen beantwoorden. Naast deze training vindt er iedere 6 weken deskundigheidsbevordering plaats in de vorm van trainingsavonden en/of gastspreeksters. Onderwerpen die hier aan bod komen zijn bijvoorbeeld: automutilatie, nieuwe therapievormen, de gevaren van secundaire traumatisering, normaal en afwijkend seksueel gedrag.
Financiering van de organisatie THW ontvangt jaarlijks subsidie van de 12 Drentse gemeenten, meestal op basis van een vast bedrag per inwoner. Daarnaast worden incidentele subsidies en schenkingen aangevraagd bij diverse fondsen voor de financiering van speciale projecten als aanschaf literatuur, training, publiciteit, e.d. Vrijwilligsters werkzaam voor THW ontvangen geen vaste vergoeding maar wel een reiskostenvergoeding en een vergoeding voor andere werkelijk gemaakte onkosten.
7 TEGEN HAAR WIL DRENTHE Jaarverslag 2014
Landelijke ontwikkelingen Ook in 2014 moest er bezuinigd worden. Voor de Drentse gemeenten betekent dit dat zij opnieuw kritisch gekeken hebben naar hun uitgaven waaronder de subsidies van THW. Gelukkig hebben de Drentse gemeenten wederom besloten de subsidie van THW, in afgeslankte vorm, te handhaven. THW bezuinigt waar mogelijk maar in ieder geval op de kosten van de jaarlijkse training en trainingen van nieuwe vrijwilligsters door op zoek te gaan naar gratis accommodaties (via de beursvloer) en gratis gastsprekers. Tot slot is het nog het vermelden waard dat Noord-Nederland twee eigen vestigingen van het Centrum Seksueel Geweld krijgt. Deze komen in het UMC Groningen en het Scheper Ziekenhuis in Emmen en werken samen met het Centrum Seksueel Geweld in het UMC Utrecht waar wij nu al met regelmaat vrouwen of meisjes op attenderen en zelf ook terecht kunnen met vragen van belsters die zelf niet durven bellen.
8 TEGEN HAAR WIL DRENTHE Jaarverslag 2014
TEGEN HAAR WIL Bijlage 2: De cijfers Het werk De dienstverlening van THW is in 2014 in grote lijn vergelijkbaar met de dienstverlening in de voorgaande jaren. Evenals voorgaande jaren werden ook in 2014 alle telefoongesprekken, zoveel mogelijk, geregistreerd middels een formulier met een aantal scoremogelijkheden. In dit verslag zijn de gegevens in een aantal schema’s en/of grafieken verwerkt en gezet naast vergelijkbare gegevens van de jaren daarvoor. In eerste instantie wordt een onderscheid gemaakt tussen hulpvragen, informatievragen, ‘stilte telefoontjes’ enerzijds en contacten per e-mail anderzijds. Aantal contacten via de telefoon 2010
2011
2012
2013
2014
561
796
706
719
1213
informatievragen
11
14
14
14
34
stilte telefoontjes
129
198
257
186
275
Totaal
701
1008
977
919
1522
hulpvragen
In een grafiek:
Aantal contacten via de telefoon
9 TEGEN HAAR WIL DRENTHE Jaarverslag 2014
Onder informatievragen worden verstaan het vragen naar adressen van hulpverleningsinstellingen of vragen naar voorlichtingsmateriaal. Een stilte telefoontje is een telefonisch contact waarbij de belster of beller niets zegt, dus feitelijk geen contact maakt. Soms wordt de hoorn al snel op de haak gelegd nadat de vrijwilligster haar naam heeft gezegd, soms duurt de stilte voort, hoort men op de achtergrond wat geluiden, iemand huilen, maar wordt er niets gezegd. De vrijwilligster van THW probeert de belster ‘over de drempel’ te helpen. Als dit niet lukt wordt na enige tijd de verbinding verbroken door de belster of de vrijwilligster met de uitnodiging om het op een later moment nog eens te proberen. Behalve via de telefoon kunnen mensen ook contact zoeken met THW via het internet. THW heeft een website en een e-mail adres.
Aantal contacten via de e-mail 2010
2011
2012
02013
2014
35
101
68
172
480
9
42
9
15
5
over huiselijk geweld
22
52
35
68
448
informatie
52
84
139
131
24
118
208
232
386
603
over seksueel geweld over stalking
totaal
In een grafiek:
Aantal contacten via e-mail
Op het registratieformulier kunnen verschillende gegevens genoteerd worden. Het onderwerp/de onderwerpen van de hulpvraag maar ook of het om een eerste contact met THW gaat; de leeftijd van de belster; de duur van het gesprek, enz.
10 TEGEN HAAR WIL DRENTHE Jaarverslag 2014
Aard van de problematiek bij de hulpvragen, voor zover geregistreerd
Seksueel geweld Stalking Mishandeling/huiselijk geweld
2010
2011
2012
2013
2014
509
720
452
510
1114
16
13
31
21
132
405
536
265
147
816
Vanaf 2009 registreren we in situaties waarin zowel sprake is van huiselijk geweld als seksueel geweld het gesprek bij beide onderwerpen.
In een grafiek:
Aard van de problematiek van de hulpvragen
(NB: Het is mogelijk dat een telefoontje op twee onderwerpen scoort.)
11 TEGEN HAAR WIL DRENTHE Jaarverslag 2014
Leeftijd van de belsters, voor zover geregistreerd
2010
2011
2012
2013
2014
10 tot 20 jaar
28
135
177
106
558
20 tot 40 jaar
194
358
165
148
174
40 tot 60 jaar
252
221
239
389
390
9
5
6
14
7
218
339
390
73
118
60 jaar en ouder Onbekend
In een grafiek:
Leeftijd van de belsters
12 TEGEN HAAR WIL DRENTHE Jaarverslag 2014
Eerste contact of vervolg contact, voor zover geregistreerd 2010
2011
2012
2013
2014
eerste contact
68
80
81
50
47
vervolg contact
500
727
584
675
1184
onbekend
133
201
281
8
4
In een grafiek:
Nieuwe of vervolgcontacten
Lengte van de gevoerde gesprekken, voor zover geregistreerd 2010
2011
2012
2013
2014
1 tot 10 minuten
130
128
121
106
285
10 tot 45 minuten
304
556
444
508
771
meer dan 45 minuten
139
116
107
119
179
Verdeling over de dag van de gevoerde gesprekken 2010
2011
2012
2013
2014
middag: 14 uur tot 18 uur
260
402
342
361
605
avond: 18 uur tot 22 uur
312
408
392
372
629
(NB: De stilte telefoontjes worden niet op dagdeel geregistreerd.)
13 TEGEN HAAR WIL DRENTHE Jaarverslag 2014
Herkomst van de gevoerde gesprekken, voor zover geregistreerd 2010
2011
2012
2013
2014
vanuit Drenthe
166
226
265
336
664
van buiten Drenthe
196
356
187
228
392
onbekend
210
425
594
177
188
Hoe is men aan het telefoonnummer van THW gekomen, voor zover geregistreerd 2010
2011
2012
2013
2014
uit de krant
1
0
0
1
0
van internet
248
336
104
178
520
2
3
12
0
102
513
681
861
645
710
van hulpverlener, arts enz Anders/onbekend
Op basis van deze registratiegegevens kunnen wij constateren dat het totale aantal contacten in 2014 is gestegen naar 2125, ten opzichte van 1522 contacten in 2013. Waarbij opvalt dat er zowel veel meer telefoongesprekken zijn gevoerd als mailcontact is geweest. (Dit in tegenstelling tot in 2013 toen het aantal telefoongesprekken afnam.) Verder valt ons het volgende op: Het opvallendste verschil wat nu ook duidelijker uit de cijfers blijkt, is dat de belsters jonger zijn. Dit wordt door THW als positief ervaren omdat wij aannemen dat dit betekent dat vrouwen eerder durven praten over het geweld wat ze mee maken of hebben gemaakt en dus ook eerder kunnen beginnen met de verwerking van deze ervaring. Verder ervaren de vrijwilligsters van THW dat zowel seksueel geweld als huiselijk geweld met name de jongere belsters vaak in zeer ernstige geweldsituaties verkeren of verkeerd hebben en soms niet eens uit eigen ervaring weten hoe een ‘normaal’ gezin leeft en problemen oplost. Het is dan een lange weg en het vergt vele telefoongesprekken om zo’n meisje op weg te helpen richting hulpverlening. Verontrustend is het gegeven dat wij dit jaar minder nieuwe belsters te woord hebben kunnen staan. Wij vermoeden dat een van de oorzaken is dat wij steeds moeilijker bereikbaar zijn doordat de telefoon bezet is. Een oplossing hebben wij niet voorhanden in deze tijd van schaarste op het gebied van vrijwilligers en financiën. Tot slot merken wij op dat er relatief veel belsters vaker bellen. Hierdoor onstaat een vertrouwensband en durven deze zogenaamde ‘veelbelsters’ met hun ervaringen en vragen te komen, waarbij ze hun gevoelens kunnen toetsen. Behalve in het prille begin wanneer slachtoffers voor het eerst durven te gaan vertellen over hun situatie, komt het ook regelmatig voor dat de periode tussen afspraken met de hulpverlening als te lang wordt ervaren en een belster tussendoor behoefte heeft om met iemand te praten.
14 TEGEN HAAR WIL DRENTHE Jaarverslag 2014