JAARVERSLAG 2015 1. VOORWOORD Het jaar 2015 was voor heemkundekring De Drijehornick een gedenkwaardig jaar. Een lang gekoesterde wens, een nieuw onderkomen, ging in vervulling. In juni kregen we de sleutels van het koetshuis van Van Hardenbroek op Papenvoort. Al vanaf mei waren de leden van de verschillende werkgroepen druk bezig hun zaken in te pakken om deze naar de nieuwe huisvesting over te brengen. Vanaf die tijd was de heemkamer in de voormalige kolenkelder van Het Klooster voor de onze normale activiteiten en de inlopen gesloten. In juli was de laatste grote verhuisklus: het overbrengen van het zware meubilair met behulp van een verhuizer en van de bibliotheek met honderden boeken, tijdschriften en archiefstukken met inzet van een groot aantal leden. In augustus werd het nieuwe Heemhuis in gebruik genomen en werden ook de inloopochtenden en –avonden hervat. Een nieuwe wereld ging voor de werkgroepen en het bestuur open. Er was vanaf het begin veel aanloop van nieuwsgierigen en dat leverde ook een aantal nieuwe leden op. Inmiddels zijn we de 200 gepasseerd! Op 14 november was het dan zover, de oude pellenfabriek van Van Hoven uit 1869 werd als heemhuis officieel geopend door wethouder Joep Pernot. Voorafgegaan door het Sint-Annagilde Nuenen-dorp liepen zo’n 40 actieve leden van de heemkundekring vanaf Het Klooster via de Berg en Papenvoort naar de locatie De ereleden Nico Nagtegaal, Jan Smits en Christ van Cuijk namen samen met wethouder Pernot en de voorzitter plaats in het rijtuig van Jan de Greef getrokken door het paard Vincent. De openingshandeling door wethouder Pernot was de onthulling van het eerste paneel van het project Terugbeeld. De heemkundekring gaat op ongeveer 40 plekken in Nuenen, Gerwen en Nederwetten informatiepanelen plaatsen op locaties waar in het verleden een belangrijk of markant gebouw heeft gestaan. In het voorjaar van 2016 zullen deze borden geplaatst worden. Het project Terugbeeld is gefinancierd kunnen worden dankzij de medewerking van de Stichting Cultuurfonds Nico en Zingra Nagtegaal-Geerts. Roland van Pareren, voorzitter 2. BESTUUR 2.1 Algemene Ledenvergadering De Algemene Ledenvergadering werd gehouden op 26 februari 2015 in het IVNlokaal in Het Klooster. Er waren 45 leden aanwezig. Na de pauze gaf Jos Dekkers een voordracht over kapittels en kanunniken in de Meierij. 2.2 Samenstelling van het bestuur In 2015 was de bestuurssamenstelling als volgt: - Roland van Pareren, voorzitter Jaarverslag 2015
1
- John Parmentier, secretaris - Piet van den Heuvel, penningmeester - Herman Bulle, lid - Arjaan den Haan, lid 2.3 Samenstelling van de kascontrolecommissie Voor de kascontrolecommissie 2015 werden benoemd Hans Dirksen en Lambert Vermeulen met als reserve lid Erik Nagtegaal. 2.4 Bestuursvergaderingen In 2015 werd vijf keer vergaderd, namelijk op 13 maart, 8 mei, 27 juli, 9 oktober, en 20 november. Van deze vergaderingen werd een schriftelijk verslag gemaakt. Daarnaast vonden tijdens de verhuisperiode en op vele inloopavonden korte werkvergaderingen plaats waar urgente zaken werden behandeld. 2.5 Financieel overzicht 2015 Inkomsten Contributies Subsidie en bijdragen Totaal bedrag aan inkomsten Uitgaven
Huisvesting Activiteiten werkgroepen Publicaties (netto) Algemene kosten Totaal bedrag aan uitgaven
€ 4.657 € 6.085 € € € €
5.311 2.167 1.752 1.374
Positief resultaat Vermogen
€ 10742
€ 10.604 €
Stand per 01-01-2015 Bij: Positief resultaat 2015 Af: Onttrokken aan vermogen Stand per 31-12-2015
€ 138 € 6.000
138
€ 15.870 € 10.008
Opmerkingen: In 2015 werd € 6.000 onttrokken uit het vermogen. Dit bedrag werd besteed aan de inrichting van het Heemhuis. Voor toekomstige voorzieningen is in het vermogen per 31-12-2015 een bedrag van € 6.000 opgenomen. 2.6 Externe contacten Er waren regelmatig contacten met andere organisaties en instellingen op gebied van cultuur, historie en overheid, zoals: - B&W en ambtenaren van de gemeente op het gebied van monumentenzorg, bestemmingsplannen, het gemeentelijk fotoarchief en de huisvesting van de heemkundekring, - Archeologische Vereniging Kempen & Peelland (AVKP), - Nederlandse Genealogische Vereniging (NGV) Kempen en Peelland, - Brabants Heem en diverse heemkundekringen uit de regio, - Film- en fotobank Noord-Brabant in verband met het fotoarchief en het digitaliseren van archiefdocumenten, Jaarverslag 2015
2
- Stichting Open Monumentendag (OMD), - Het BHIC in ’s-Hertogenbosch in het kader van de activiteit historische geografie. - RK parochie Heilig Kruis van Nuenen, Gerwen en Nederwetten in het kader van de indexering van hun historische archieven. - Vereniging Omwonenden Kasteel Eckart (VOKE). Verder is de heemkundekring met Gerard de Laat vertegenwoordigd in de Gemeentelijke Monumentencommissie en met Foppe de Lang, Jos Thielemans en Roland van Pareren in de Commissie Straatnaamgeving van de gemeente Nuenen c.a. Ook is er regelmatig overleg met beleidsambtenaar Pauline Jansen als contactpersoon voor onze heemkundekring. 3. LEDEN Het ledental is in de loop van het jaar standvastig boven de 200 gestegen en staat nu met stijgende tendens op 207. 4. VERENIGINGSACTIVITEITEN 4.1 Lezingen In het seizoen 2014-2015 moesten we door het wegvallen van de ruimte in de bibliotheek op zoek naar een geschikte locatie voor onze lezingen. Via de Dassenburg, IVN lokaal en de KBO zaal zijn we uiteindelijk beland in zaal Scarabee, waar we voorlopig hopen te blijven. In het afgelopen jaar zijn de volgende lezingen gehouden: -15 januari: Gezin XXL, Het grote gezin in Nederland”, door Ad Rooms -26 februari na de ledenvergadering: Kanunniken en Kapittels in de Meijerij, door Jos Deckers -19 maart: Aan de slag in de kadastrale archieven, door Maan Verheijen -16 april: Nuenen, toen en nu, fotopresentatie door Arjaan den Haan, met medewerking van Will van Buul en Martin van Riet, -15 oktober: Historische films vertoond door Phocas Kroon -19 november: Bidprentjes door de eeuwen heen, door Jos Deckers in samenwerking met Martin van Riet 4.2 Excursie De snertwandeling op 28 december ging dit jaar naar de AVKP in Eindhoven met een rondwandeling o.l.v. Nico Arts door een historisch oud stukje van de stad. De organisatie was in handen van Maria Brokken en Remmet van Luttervelt. Er waren meer dan 50 deelnemers. Het was een zeer geslaagde excursie waarvoor dank aan de organisatoren. 4.3 Vrijwilligersbijeenkomst De bijeenkomst voor onze actieve leden vond plaats op 25 april te Eeneind in restaurant D’n Kleine Dommel. Voor de gebruikelijke korte presentatie was de beurt aan de werkgroep genealogie en werd verzorgd door John Parmentier. De gezellige bijeenkomst werd door vrijwel alle circa 35 actieve leden bijgewoond. Jaarverslag 2015
3
5. ACTIVITEITEN VAN DE WERKGROEPEN 5.1 Werkgroep Paleografie (Oud schrift) Nadat door het verbreken van de samenwerking met het RHCe (Regionaal Archief) de indexatie werkzaamheden van de Schepenbankprotocollen Oud Archief Nuenen volledig waren gestopt, heeft de werkgroep enig tijd genomen om zich te bezinnen op de vraag “Hoe nu verder”. Dit mede gezien de beperkte capaciteit van de groep (4 leden). Idee was om in enigerlei vorm de diensten aan te bieden aan de vereniging. Dit zou dan op twee manieren kunnen. Ten eerste door te wachten op vragen van andere werkgroepen, die mogelijk bij hun werkzaamheden oude documenten kunnen tegenkomen, waarvoor ze de hulp van de WG Paleografie van node hebben. Ten tweede door actief aan het werk te gaan met nog niet geordend oud archief materiaal, dat zich op het heemhuis bevindt. De werkgroep heeft gekozen voor het laatste en is sinds het najaar van 2015 bezig met het ordenen en inventariseren van enig oud archief materiaal, eigendom van de vereniging en aanwezig in het heemhuis. Bedoeling is om na selectie van mogelijk interessant materiaal alleen die documenten verder te bestuderen en, als de leesbaarheid het toelaat, te transcriberen. 5.2 Werkgroep Genealogie Het bestand met persoonsgegevens van (voormalige) inwoners van Nuenen c.a., bijgehouden door John Parmentier, is regelmatig met nieuwe gegevens uitgebreid en zijn ook de doopgegevens van alle parochies ingevoerd. Ook zijn weer de verkregen resultaten van familieonderzoeken in onze bestanden verwerkt. Het bestand bevat gegevens van circa 48000 personen vanaf de jaren 1600. Diverse leden en niet-leden kregen hulp en informatie bij hun familieonderzoek. De bidprentjesverzameling bijgehouden door Netty de Laat is gegroeid naar circa 27.000 stuks. Van diverse leden en niet-leden kregen we ook dit jaar weer ‘sigarenkistjes’ met hun bidprentjesverzameling die in onze collectie zijn ingevoerd. Onlangs heeft Jack van Hoek zijn verzameling van meer dan 10.000 stuks aan ons overgedragen. De invoering daarvan in ons bestand zal heel wat tijd kosten. Er is behoefte aan uitbreiding van vrijwilligers die zich hiermee bezig willen houden. 5.3 Werkgroep Historisch Beeldmateriaal Doordat de TU Tilburg is gestopt met het beheer van de fotobank en Brabants Heem pas laat beslist heeft hoe daarmee verder te gaan, heeft het jaar 2015 in het teken gestaan van de onzekerheid over de invoer van een nieuw invoersysteem voor ons fotomateriaal. Wat aanvankelijk gepland stond als jan 2015 is nu jan 2016 geworden. Bovendien is het vanwege de overgang naar een ander systeem het invoeren van nieuw materiaal niet mogelijk geweest en er is een begin gemaakt met het verwerken van achterstallig fotomateriaal, het verwerken van het gemeentelijk fotoarchief en het materiaal dat we van voormalig voorzitter Jan Smits hebben gekregen. Bij dit laatste heeft Foppe de Lang aangeboden om met de verwerking van dit oude archief mee te werken en een aantal dozen is inmiddels gescand. Ook het oude knipselarchief van Jan Smits is bekeken en verwerkt.
Jaarverslag 2015
4
Louis Bressers heeft hulp aangeboden bij het verwerken van het materiaal uit het gemeente archief, met name het gedeelte betreffende monumenten. De dia’s zijn inmiddels gescand. 5.4 Werkgroep Archeologie en Monumenten (A&M) De werkgroep bestaat eind 2015 uit elf leden, maar er kunnen er zeker nog een paar bij! We proberen elkaar zo goed mogelijk te ondersteunen bij de diverse activiteiten op het gebied van Archeologie en Monumenten. We komen één keer per maand bij elkaar om de lopende zaken door te nemen en nieuwe dingen op te pakken. Daarnaast werden in wisselende samenstellingen vele werkbijeenkomsten gehouden in verband met organisatie en uitvoering van de diverse activiteiten zoals hieronder vermeld. De voorbereiding van de Open Monumentendag (OMD) vergde, ook dit jaar weer, zoveel tijd dat andere, meer beleidsmatige zaken rond archeologie en monumenten minder aan bod 'kwamen. In het laatste kwartaal is o.a. hierover intensief met het bestuur gesproken. Er komt nu een aparte werkgroep OMD vanuit het bestuur. Archeologische activiteiten - Middeleeuwse waterput afkomstig van terrein Luistruik is inmiddels geplaatst in de Kloostertuin en tijdens de openstellinguren van de IVN-tuin te bezichtigen voor het publiek. De officiële "onthulling" zal gaan plaatsvinden in 2016. - Archeologische vooronderzoeken en opgravingen Op de Luistruik is in 2014 opnieuw een middeleeuwse waterput, gemaakt van één boomstam, aangetroffen. Er wordt nog onderzocht wat we met deze waterput kunnen doen. Wellicht plaatsing bij het Heemhuis? De werkgroep volgt wat er gebeurt met de vondsten die opgegraven zijn nabij Schafrath in de tuin van Jef Kuijten. De rapporten van opgravingen zijn in het Heemhuis ter inzage. Maria Brokken is de contactpersoon archeologie. Aan de onderzoeksbureaus is op hun verzoek een aantal malen informatie verstrekt. Zij volgt ook regelmatig werkzaamheden die er plaatsvinden. Monumenten activiteiten - Vervallen boerderij Gerwenseweg 3 Als vervolg op de zorgen rond deze boerderij is er door de Hkk een verzoek tot handhaving gedaan aan de gemeente. Helaas heeft de gemeente ons niet ontvankelijk verklaard omdat wij de bescherming van individuele monumenten niet expliciet genoeg in onze statuten hebben staan en daar in het verleden ook niet heel erg mee bezig zijn geweest. Resultaat hiervan is wel dat het bestuur bezig is de statuten aan te passen. Helaas is er nog steeds geen schot in het verbeteren van de deplorabele staat van dit gemeentelijke monument. De eigenaren laten het totaal vervallen. - Torendag (Kerken in Peelland) 2015 De Nuenense bijdrage aan de regionale torendag was dit jaar op het terrein van de Oude toren aan de Dommel in Nederwetten. Met hulp van de AVKP was dit weer een zeer succesvolle dag met diverse randactiviteiten, die ruim 200 bezoekers heeft getrokken. - Begraafplaats bij de Oude Toren op de Akkers Mede dankzij Remmet van Luttervelt is er een nieuw bord geplaatst dat de rustplaats van Theodorus van Gogh, de vader van Vincent, aanduidt. Jaarverslag 2015
5
- Open Monumentendag Open Monumentendag was in 2015 geconcentreerd op het terrein van de Opwettense watermolen. Met tentoonstellingen en diverse andere (kinder)activiteiten werden ongeveer 700 mensen getrokken. Een groot succes. Als vervolg hierop heeft de eigenaar onze werkgroep gevraagd te helpen bij het archief van de molen. - Wederopbouwproject De werkgroep pakt in 2016 weer de inventarisatie van de panden en structuren in de gemeente uit de Wederopbouwperiode 1940-1965 op. Kenmerkend voor deze tijd is het experimenteren met een industriële aanpak van het bouwen. De inventarisatie is bedoeld als voorbereiding voor een eventuele bescherming van dergelijke panden/structuren door de gemeente. Cultuurhistorische activiteiten - Cultuurhistorisch lint De gemeente wil in het kader van toerisme en vrijetijdseconomie (zie Beleidsuitgangspunten 2014-2018) een cultuurhistorisch lint van het Park tot molen de Roosdonck opzetten. De werkgroep ziet mogelijkheden om voor dit project inhoudelijke verhalen aan te dragen. - Ruimtelijke Ordening De werkgroep wil graag betrokken blijven bij ruimtelijke ordeningsprojecten binnen de gemeente, zoals dat het geval is geweest bij de Structuurvisie Nederwetten en de Kloostertuin. - Kennisoverdracht Het lijkt er op dat er vanuit scholen meer belangstelling komt voor de lokale historie. Leden van de werkgroep hebben verteld over archeologie en een rondleiding verzorgt op de Opwettense watermolen. We hopen dat ook in 2016 weer te kunnen doen. - Snertwandeling Als mooi slot van een druk jaar is vanuit de werkgroep de jaarlijkse "snertwandeling" voor leden georganiseerd. Een succesvol bezoek aan de AVKP en 'Eindhoven in Beeld' op het voormalige NRE terrein. 5.5 Werkgroep Historische Geografie Gedurende dit jaar is begonnen met de overstap naar de het jaar hiervoor gekozen besloten software systeem. De samenwerking met de heemkundekringen van Peelland is geïntensiveerd. Ook dit jaar is het verwerken en invoeren van gegevens door de verhuisactiviteiten nog niet echt op gang gekomen. De werkgroep heeft in het afgelopen jaar op verzoek van eigenaren diverse huisonderzoeken gedaan. 5.6 Werkgroep Publicaties Drijehornickels in full-colour Had het cultuurhistorisch tijdschrift Drijehornickels in 2014 al een nieuw ontwerp gekregen, in 2015 werd de uitgave geheel in full-colour uitgegeven en werd Maurice Jacobs als opmaker aangetrokken. Het derde nummer werd een themanummer “Vredesactivist Bart de Ligt, honderd jaar Nuenen uit…” uitgegeven in samenwerking met de Protestantse Gemeente Nuenen.
Jaarverslag 2015
6
Aangezien de werkgroep de handen vol had aan ons tijdschrift werden voor de voorbereiding en productie van boeken met beperkte oplage projectgroepjes gevormd, zoals Cirkel is Rond en Kraaien Verjagen. -Boek over het St. Elisabeth gesticht. Tjeu Hermans en Hans Korpershoek zijn in 2015 gestaag verder gegaan met het beschrijven van de geschiedenis van het St. Elisabeth gesticht (nu Het Klooster) aan het Park in Nuenen. Het betreft de periode van 1887 tot 1977, de tijd dat de zusters er gewoond en gewerkt hebben. Het is het voornemen om het boek in 2016 te publiceren. 5.7 Website Aan de website worden voortdurend nieuwe pagina's toegevoegd en oude pagina's verwijderd om de site actueel te houden. Onlangs is een verslag toegevoegd van de opening van het heemhuis, met veel foto's en een filmreportage van de LON. In 2015 zijn alle 'Drijehornickels', die we in ons archief hebben, gescand en omgezet naar een pdf bestand (helaas ontbreken er enkele nummers). Deze pdf bestanden zijn nu gekoppeld aan de Drijehornickels zoekpagina. Het nummer, waarin het gezochte artikel staat, is nu online in te zien en zo nodig te downloaden. Om de verkoop van recente nummers niet te hinderen, is het niet mogelijk de uitgaven van 2015 in te zien of te downloaden. Onderstaand grafiekje laat de bezoekersaantallen van de website per maand zien.
5.8 Werkgroep Parochiearchief De indexering van de parochiearchieven van de H.Clemens van Nuenen-dorp, de St.Clemens te Gerwen en de H.Lambertus te Nederwetten is bijna afgerond. In het parochiecentrum is door het parochiebestuur een prachtige archiefkamer ter beschikking gesteld. Deze zijn we aan het inrichten. Daarna gaan we met het archief van de St. Andriesparochie beginnen. Jaarverslag 2015
7
De indexbestanden zijn op de heemkamer en in het parochiecentrum te raadplegen. De van de H. Clemensparochie verkregen boeken zijn, indien zij voldeden aan onze bewaarcriteria, in onze bibliotheek opgenomen. 6 HEEMHUIS 6.1 Algemeen Onze verhuizing naar het Heemhuis is dan wel achter de rug maar met betrekking tot aankleding en wat voorzieningen is er nog in 2016 het nodige te doen. 6.2 Bibliotheek Nadat de bibliotheek was verhuisd naar ons Heemhuis werd begonnen met het controleren of alle boeken binnen de juiste categorie hun plaats hadden gevonden. Mede door de inbreng van nieuwe boeken door de openbare bibliotheek, alsmede van enkele leden, ongeveer 150 stuks, die gelijkertijd werden ingevoerd, was er een tekort aan ruimte. Deze werd gevonden om de doelstelling van de bibliotheek wat aan te scherpen. Zo werden boeken van zeer algemene aard, alsmede boeken die geen relatie hadden of konden krijgen met onze provincie weggelegd voor de verkoop. Maar dat neemt niet weg, dat wij thans nog kunnen beschikken over ongeveer 2800 boeken/folders. Het bestand bestaat nu uit alles over of in verband met de gemeente Nuenen c.a. en Eindhoven, alsmede bijna alles over historie en cultuur van de provincie Noord-Brabant en al hetgeen daarmee in direct verband kan worden gebracht. Het is een prachtig geheel. Nu echter alles in een beperkte ruimte is ondergebracht hebben wij de hoogte opgezocht. Kunt u het moeilijk vinden op de hoogste planken, vraag het uw bibliothecaris, hij is lang genoeg. 6.3 Knipselarchief Nog steeds wordt er wekelijks gewerkt om de berichten uit het Eindhoven Dagblad, Rond de Linde en De Nuenense Krant etc. te verzamelen, te knippen en te plakken, zodat al wat er in Nuenen het afgelopen jaar heeft plaatsgevonden in ons archief opgeslagen kan worden. Zij, die interesse hebben in deze publicaties, zijn altijd welkom in ons Heemhuis. Er staan veranderingen te gebeuren. Er wordt gewerkt aan een Bijprogramma om alles digitaal op te slaan. Wanneer dat dit ingaat is nog niet duidelijk. Dus even afwachten. Ton van den Heuvel is er na circa 17jaar zoeken, knippen, plakken enz. aan toe om dit over te dragen aan een ander. Hopelijk is er voor haar een opvolger of –ster, zodat er van het Nuenense gebeuren niets verloren gaat. Wie voelt zich aangesproken om dit over te nemen. 6.4 Archieven van verenigingen en verzamelingen Onze heemkundekring is in april het bezit gekomen van het archief van ‘t Weefhuis. Architect Henk Smolders heeft jarenlang in ‘t Weefhuis aan de Lucas van Hauthemlaan zijn architectenbureau en kunstgalerie gehad. Smolders wilde dat de archieven van ‘t Weefhuis en van de talloze exposities die er zijn gehouden ook in de toekomst goed beheerd zouden worden. In een aantal mappen zijn de stukken ondergebracht die de periode tussen 1965 en 1989 beslaan. Het bevat ondermeer een beschrijving van de restauratie van ’t Weefhuis en de originele contractovereenkomst met de gemeente met bijbehorende tekeningen. Het Jaarverslag 2015
8
overgedragen archief bevat 350 bladzijden over de 120 exposities van 330 kunstenaars die tussen 1972 en 1989 in ’t Weefhuis zijn gehouden. 6.5 ICT In het nieuwe Heemhuis bleek een volledige netwerk bekabeling te liggen dat we zonder problemen konden gebruiken. Bovendien lag er een glasvezelaansluiting. We hebben een internet abonnement afgesloten bij OnsBrabantnet. Hiermee zijn de computers van de heemkundekring via het interne netwerk aangesloten aan het internet. Uiteraard wordt er ook een WIFI verbinding aangeboden voor leden die willen inloggen met laptops of smartphones. Uit veiligheidsoverwegingen is het niet toegestaan om zonder authorisatie in te loggen op het interne netwerk. Omdat digitalisering in het heemkundedomein steeds belangrijker wordt, is besloten om een volwaardige NAS (Network Attached Storage) server aan te schaffen. Hiermee hebben we voldoende capaciteit om de toenemende hoeveelheid digitale data op te slaan (backup). Bovendien kan deze NAS dienen als webserver voor interne doeleinden en wordt deze ingezet voor de opslag van grote hoeveelheden data, die beschikbaar zijn via de website. Mocht er in de toekomst behoefte zijn aan een cloudfunktie, dan kan deze NAS hier eenvoudig voor worden geconfigureerd. Er is een begin gemaakt met een secundaire opslag van onze data buiten het Heemhuis, zodat die niet verloren gaan in het geval van een calamiteit. Onlangs zijn alle Drijehornickels gedigitaliseerd en toegankelijk gemaakt via de website. Recent is besloten om de knipselkrant te digitaliseren, waarvoor een extra computer en scanner zal worden ingezet. John Parmentier, secretaris
Jaarverslag 2015
9
