Jaarverslag Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening

Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening

Datum rapport Auteur

21 juni 2012 Bestuur

Nummer/versie Telefoon

Definitief 050-5827992


Inhoudsopgave Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen Bestuursverslag 1. Voorwoord 2. Algemene informatie 2.1 Juridische structuur 2.2 Statutaire doelstelling 2.3 Personalia 3. Beleid en financiële positie in 2011 3.1 Beleid 3.1.1 Beleggingsbeleid 3.1.2 Premiebeleid 3.1.3 Toeslagbeleid 3.2 Risicobeheer 3.3 Garantiecontract 3.4 Financiële positie 4. Beleggingen 4.1 Algemeen 4.2 Resultaten beleggingsportefeuille 4.3 Aandelen 4.4 Vastrentende waarden 4.5 Vastgoed 4.6 Grondstoffen 4.7 LDO 4.8 Maatschappelijk verantwoord beleggen 5. Pensioencommunicatie en -administratie 5.1 Inleiding 5.2 Pensioencommunicatie 5.3 Pensioenadministratie 5.4 Pensioenregeling 5.5 Nieuwe wetgeving 6. Actuariële analyse 7. Besturing en naleving wetgeving 7.1 Algemeen 7.2 Bestuursaangelegenheden 7.3 Goed Pensioenfondsbestuur 7.3.1 Visitatiecommissie 7.3.2 Verslag van het verantwoordingsorgaan 7.3.3 Reactie bestuur op oordeel verantwoordingsorgaan 7.4 Vergoedingsregeling 7.5 Informatie vanuit toezicht van DNB en AFM 7.6 Deskundigheids- en integriteitstoets 7.7 Gedragscodes 7.8 Klachten- en geschillenprocedure 7.9 Organisatie en uitvoering 7.10 Uitvoeringskosten 7.11 Statutenwijzigingen 8. Verwachte gang van zaken

1

3 4 5 7 7 7 8 10 10 10 10 12 12 15 16 18 18 18 19 19 19 19 20 20 21 21 21 23 24 25 29 32 32 32 33 34 34 35 35 35 35 36 36 36 36 37 38


Jaarrekening 9. Jaarrekening 9.1 Balans (na bestemming van het saldo van baten en lasten) 9.2 Staat van baten en lasten 9.3 Kasstroomoverzicht 9.4 Toelichting op de jaarrekening 9.4.1 Bepalingen weten regelgeving 9.4.2 Waarderings- en berekeningsgrondslagen 9.4.3 Toelichting op de balans 9.4.4 Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen 9.4.5 Toelichting op de staat van baten en lasten 9.4.6 Verbonden partijen Overige gegevens 10. Overige gegevens 10.1 Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten 10.2 Actuariële verklaring 10.3 Controle verklaring van de onafhankelijke accountant Bijlagen Bijlage 1 Deelnemersbestand Bijlage 2 Begrippenlijst

2

39 40 40 41 43 44 44 44 48 55 56 60 62 63 63 64 66 68 69 70


Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen Bedragen x € 1,0 duizend

2011

2010

2009

2008

2007

3.363 3.073

2.313 2.791

2.021 2.600

1.878 2.485

1.824 2.237

278 6.714

237 5.341

203 4.824

177 4.540

152 4.213

Pensioenen Kostendekkende premie *

14.422

8.791

6.750

4.240

4.405

Gedempte premie Feitelijke premie Premie voor risico deelnemers Uitvoeringskosten Uitkeringen

9.325 11.404 109 768 1.590

6.617 7.324 139 749 1.501

5.283 957 688 1.161

4.451 773 562 1.058

4.405 690 488 917

6.563 1.818 181.802 103,6% 52,5

13.854 1.343 134.251 110,3% 60,5

15.008 110.334 113,6% 55,1

12.670 109.010 111,6% 57,3

3.434 73.682 104,6% 58,0

Actieve deelnemers

1,3%

1,2%

0,0%

1,9%

0,0%

Gewezen – en gepensioneerde deelnemers

1,3%

1,2%

0,0%

1,9%

0,0%

140.519 7.967 5.001

104.467 11.010 5.076

79.799 14.377 4.523

63.453 17.395 3.053

62.273 18.633 3.187

18,9% 0,4%

17,1% 10,8%

15,1% 17,5%

-3,6% -5,3%

-3,3% -2,5%

Aantal verzekerden Deelnemers, actief en voortgezet Gewezen deelnemers Ingegane pensioenen (arbeidsongeschikten en gepensioneerden) Totaal aantal verzekerden

Vermogen en solvabiliteit Aanwezig eigen vermogen (Minimaal) vereist eigen vermogen Voorziening pensioenverplichtingen FTK-grondslag dekkingsgraad in % Reële dekkingsgraad in % Toeslagverlening **

Beleggingen Actieve portefeuille Overige beleggingen *** Beleggingen voor risico deelnemers Beleggingsrendement per jaar Portefeuille Benchmark ****

Standen zijn per het einde van het genoemde jaar; stromen betreffen de gehele verslagperiode * ** *** ****

Met ingang van 2009 is de kostendekkende premie bepaald op basis van marktwaarde. Met ingang van 2010 vindt toeslagverlening op 1 juli van enig jaar plaats. In het verleden was dat 1 januari van enig jaar. De overige beleggingen bestaan uit beleggingen in een annuïteiten- en fictieve lening aan AEGON Levensverzekering N.V. Het benchmarkrendement wordt exclusief LDO weergegeven, omdat er geen benchmark voor LDO beschikbaar is.

3


Bestuursverslag

4


1.

Voorwoord

Graag bieden wij u het jaarverslag 2011 van de Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy aan. De in het jaarverslag van 2010 uitgesproken verwachting dat ook 2011 een enerverend jaar zou gaan worden is uitgekomen. Het jaar begon hoopgevend met een verbetering van de economie. De eurocrisis gooide vervolgens roet in het eten en een dalend vertrouwen leidde tot dalende koersen, dalende rentes in de sterkere landen en wederom een recessie in Europa. Ondanks dat we in Nederland een van de beste pensioenstelsels hebben, bevindt de pensioenwereld zich in een moeilijke situatie. Al jaren achter elkaar is er financiële onrust. Dat heeft z’n uitwerking op alle pensioenfondsen en zo ook op ons pensioenfonds. Alle berichtgeving rondom pensioenen doet de discussie over ons toekomstige pensioenstelsel nog harder aanwakkeren. Pensioen werd door deelnemers ervaren als een garantie. Nu is het duidelijk geworden dat dat niet zo is. Het bestuur heeft de taak om die verwachting bij te stellen, continue realistisch te blijven en te zorgen dat het fonds toekomstbestendig blijft. Ons fonds heeft echter een zogenaamd garantiecontract bij herverzekeraar AEGON. Door deze herverzekering zijn de deelnemers ervan verzekerd dat het opgebouwde pensioen wordt uitbetaald en dat toegekende uitkeringen in tact blijven en is het korten van het pensioen niet aan de orde. De gevolgen van de eurocrisis waaronder de aanhoudend lage rentestand gaat ondanks het garantiecontract met AEGON ook aan ons pensioenfonds niet voorbij. Tot op heden hebben wij, gezien de wijze waarop wij deze risico’s hebben herverzekerd, nog geen aanvullende maatregelen hoeven te nemen. Dat is redelijk uniek te noemen. Of dit zo blijft, is mede afhankelijk van het herstel van de financiële markten en de duur daarvan. In ieder geval wordt de regeling als gevolg van het pensioenakkoord, aangepast. Indien voldoende bekend is over de definitieve invulling van het pensioenakkoord zal het bestuur een proces om tot een nieuwe pensioenregeling te komen starten. Daarbij ervaart het bestuur de mening van de aangesloten werkgevers en deelnemers als zeer belangrijk. De FTK dekkingsgraad is ten opzichte van 2010 met 6,7%-punt gedaald tot 103,6%. De voornaamste oorzaken voor deze daling zijn de daling van de marktrente, alsmede de met betrekking tot het boekjaar toegezegde verhoging van de opgebouwde rechten van de deelnemers. De rendementen van de beleggingen waren in 2011 positief. Het totaalrendement op de beleggingen bedroeg in 2011 18,9% (2010: 17,1%). Om de communicatie met de aangesloten kantoren verder te verbeteren hebben wij dit jaar, naast de al bekende pensioenkranten voor de deelnemers, een aparte pensioenkrant voor de aangesloten werkgevers uitgebracht. Het beleid van het pensioenfonds is gericht op een verdere groei van het aantal aangesloten kantoren en werknemers. Dit om het draagvlak verder te vergroten. Dit jaar hebben we enkele grotere nieuwe kantoren met hun werknemers mogen verwelkomen. Hierdoor zijn wij het afgelopen jaar flink gegroeid. Dit sterkt ons in de gedachte dat het pensioenfonds een goed aanbod heeft voor een pensioenregeling binnen de accountancy branche. Ook voor het komende jaar zullen wij ons weer inspannen om nieuwe kantoren hiervan te overtuigen. Per 1 januari 2011 is de uitvoering van onze pensioenregeling overgegaan naar TKP Pensioen te Groningen. TKP is een uitvoeringsorganisatie met een goede reputatie binnen de pensioenbranche. Dit heeft natuurlijk de nodige aandacht van het bestuur gevergd. Hiermee is een goede basis gelegd om de dienstverlening van ons pensioenfonds nog verder te verbeteren. Gelijk met deze overgang is er een nieuwe huisstijl en een nieuwe website voor ons fonds gelanceerd. Dit moet ons pensioenfonds nog duidelijker op de kaart zetten voor de pensioenregelingen in de branche van de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening.

5


Ook in 2012 zorgt nieuwe wetgeving ervoor dat het onderwerp van de aansturing van het pensioenfonds en de invulling van de nodige beleidsmaatregelen op het gebied van risicobeheersing, deskundigheidsbevordering en governance weer de nodige aandacht gaat vergen. Terugkijkend naar 2011 dankt het bestuur alle betrokkenen voor zijn of haar inzet en rekent op een zelfde inzet voor het komende jaar. Den Haag, 21 juni 2012 Namens het bestuur van de Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening

De heer P.M.S. Vermeulen AA Voorzitter

De heer J.J.M. Raaijmakers AA Secretaris

6


2.

Algemene informatie

2.1

Juridische structuur

Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening (hierna te noemen: pensioenfonds) is statutair gevestigd te Den Haag. Het pensioenfonds is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 41150231. Het pensioenfonds is een vrijwillig bedrijfstakpensioenfonds en voert de pensioenregeling uit voor het personeel van aangesloten ondernemingen. Het pensioenfonds kent een voorwaardelijk geïndexeerde middelloonregeling. De premie voor deze regeling wordt ingebracht door de werkgevers. Deelnemers aan de pensioenregeling zijn alle werknemers die vallen onder de werkingssfeer van de aangesloten ondernemingen. Voor actieve deelnemers die per 31 december 2009 deelnamen aan de excedentenmodule op basis van de beschikbare premieregeling, was het mogelijk om de beschikbare premieregeling te handhaven. Voor de nieuwe deelnemers of deelnemers waarbij geen excedentenmodule van toepassing is, geldt vanaf 1 januari 2010 dat de salarisgrens voor de basismodule is vervangen door een volledig pensioengevend salaris. Ultimo boekjaar 2011 had het pensioenfonds ruim 6.700 (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden.

2.2

Statutaire doelstelling

Het pensioenfonds draagt de verantwoordelijkheid voor een goede uitvoering van de in de pensioenovereenkomst gedefinieerde pensioenregelingen voor deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden, in overeenstemming met de bestaande weten regelgeving. Missie De missie van PF Accountancy is om binnen de grenzen van haar middelen de deelnemers, gewezen deelnemers en hun nabestaanden te beschermen tegen geldelijke gevolgen van ouderdom, arbeidsongeschiktheid en overlijden. Het pensioenfonds voorziet hiertoe in het op lange termijn verstrekken van de nominale pensioenaanspraken en pensioenrechten en streeft hierbij naar het waardevast houden van de opgebouwde pensioenen, de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken. De toeslagverlening is voorwaardelijk. Dat wil zeggen dat er geen recht op toeslagverlening is en dat het op de langere termijn niet zeker is of en in hoeverre toeslagverlening zal plaatsvinden. Ook draagt het pensioenfonds zorg voor duidelijke en klantgerichte communicatie met alle belanghebbenden.

7


2.3

Personalia

Bestuurssamenstelling gedurende 2011 Benoemd namens de werkgevers Naam

Functie in bestuur

(her) benoemd

Bestuurslid tot

Herbenoeming

Functie/in dienst van

De heer J.J.M. Raaijmakers AA

Voorzitter (oneven jaren) /secretaris (even jaren)

01-01-2011

01-01-2017

n.v.t.

werkgever Raaijmakers Accountancy & Advies B.V.

De heer drs. L.P.A. Cleiren FB Mevrouw mr. A.M. van Arkel-Rijbroek De heer mr. P. Frijlink

Bestuurslid

01-01-2010

01-01-2016

n.v.t.

werkgever Schipper Accountants BV

Bestuurslid

01-01-2011

01-01-2017

n.v.t.

werkgever NOvAA

Plaatsvervangend bestuurslid

17-06-2011

17-06-2017

n.v.t.

Werkgever Meeuwsen Ten Hoopen

Benoemd namens de deelnemers Naam

Functie in bestuur

(her) benoemd

Bestuurslid tot

Herbenoeming

Functie/in dienst van

De heer G. Rebel AA De heer H.G. Nijkamp De heer P.M.S. Vermeulen AA

Bestuurslid

01-01-2010

01-01-2016

n.v.t.

Bestuurslid / Penningmeester Voorzitter (even jaren) /secretaris (oneven jaren) Plaatsvervangend bestuurslid

01-01-2009

01-01-2015

n.v.t.

Lentink Accountants en Belastingadviseurs Gepensioneerd

01-01-2009

01-01-2015

n.v.t.

17-06-2011

17-06-2017

n.v.t

De heer J.W.B. Luhoff

Wethouder bij gemeente Noordoostpolder Lansigt Accountants en Belastingadviseurs

(Plaatsvervangende) bestuursleden hebben zitting voor een periode van zes jaren en ze zijn terstond herbenoembaar. Deelnemersraad (DR) en Verantwoordingsorgaan (VO) (personele unie) De heer S. Jille, namens de gepensioneerden (DR en VO) (benoemd tot 01-01-2014) De heer R. van Slooten, namens de actieve deelnemers (DR en VO) (benoemd tot 01-07-2012) De heer mr. A.M. Bakker, namens de actieve deelnemers (DR en VO) (benoemd tot 11-03-2014) De heer A.H. Koopman, namens de actieve deelnemers (DR en VO) (benoemd tot 11-03-2014) Mevrouw mr. J.A. Hill-Rijsbergen, namens de werkgevers (VO) (benoemd tot 11-03-2014) Beleggingsadviescommissie De heer J.J.M. Raaijmakers AA (voorzitter in oneven jaren) De heer P.M.S. Vermeulen AA (voorzitter in even jaren) De heer H.G. Nijkamp Uitvoeringsorganisaties Het bestuur heeft een herverzekeringscontract met een gesepareerd beleggingsdepot afgesloten met AEGON. Per 1 januari 2011 heeft AEGON in overleg met het bestuur ervoor gekozen de pensioenuitvoering over te dragen aan TKP Pensioen B.V. een dochtermaatschappij van AEGON. Het vermogensbeheer is uitbesteed aan AEGON. Certificeerders Ernst & Young Accountants LLP, externe accountant Towers Watson Netherlands B.V, externe actuaris

8


Compliance officer Mevrouw mr. A.M. van Arkel-Rijbroek Organogram

9


3.

Beleid en financiële positie in 2011

3.1

Beleid

Het bestuur heeft beleid ontwikkeld op het gebied van beleggingen, premie en toeslagen om de risico’s en de financiële positie van het pensioenfonds te beheersen. Bij het maken van beleidskeuzes worden de belangen van alle belanghebbenden evenwichtig afgewogen. Het beleid moet worden uitgevoerd binnen de kaders van de pensioenregeling. Dit beleid staat omschreven in de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN).

3.1.1

Beleggingsbeleid

Het pensioenfonds heeft een maatwerk beleggingsmandaat bij AEGON. Dit maatwerkmandaat is bij aanvang gebaseerd op de gewichten van het Strategic Allocation Fonds (SAF). Het pensioenfonds heeft voor maatwerk gekozen omdat het met SAF niet mogelijk was om de gewenste mate van renteafdekking (65% van de durationgap) te realiseren. Deze wijziging is in 2011 door de verder gedaalde rentetermijnstructuur effectief gebleken. Het totaal belegd vermogen van het pensioenfonds is in 2011 gestegen van € 119,5 miljoen tot € 151,8 miljoen. Deze stijging is met name het gevolg van premiestortingen, toevoeging van nieuwe ondernemingen en de rente afdekking door het AEGON Long Duration Overlay Fund. De strategische beleggingsmix heeft een optimale strategische allocatie gemeten naar risico (ten opzichte van de verplichtingen) en rendement. Het beleggingsproces is gericht op waardetoevoeging door middel van een actief beleid over en binnen de beleggingscategorieën, landen, sectoren, individuele bedrijven en door het innemen van duration- en yieldcurve posities bij obligaties. Strategische beleggingsmix per 31 december 2011 Beleggingscategorie Aandelen Vastrentende waarden Vastgoed Grondstoffen Mix Liquiditeiten

Mandaat Strategisch

Minimum 19,0% 59,0% 4,0% 0,0% 0,0% -5,0%

Totaal

3.1.2

24,0% 63,8% 8,5% 2,6% 1,2% 0,0%

Maximum 29,0% 69,0% 12,0% 5,0% 2,0% 5,0%

100,0%

Premiebeleid

Hoogte kostendekkende premie Op basis van de eisen die volgen vanuit het FTK dient een pensioenfonds een (gedempte) kostendekkende premie bij de aangesloten werkgever(s) in rekening te brengen. Het pensioenfonds gaat hierbij uit van een zogeheten gedempte premie constructie. De gedempte kostendekkende premie bestaat uit de volgende onderdelen: • De actuariële inkoop van de jaarlijkse pensioenopbouw, alsmede de opslag voor premievrijstelling en excassokosten; • De uitvoeringskosten; • De opslag voor garantiekosten; 10


•

•

Een opslag voor solvabiliteit (vanwege de garantieovereenkomst met verzekeraar AEGON is de opslag voor het in stand houden van het vereist eigen vermogen van het fonds gelijk aan het minimum vereist eigen vermogen, te weten 1,0% van de technische voorzieningen); Disconteringsvoet van 5% (er wordt uitgegaan van de verwachte beleggingsopbrengst van het pensioenfonds, zijnde 5,0% per jaar).

De hoogte van de gedempte kostendekkende premie bedraagt voor 2011 € 9.325 duizend (2010: € 6.617 duizend). De werkelijk in het boekjaar betaalde herverzekeringspremies en pensioenuitvoeringskosten kunnen als volgt worden weergegeven:

Kosten pensioenopbouw Garantiekosten herverzekeraar Pensioenuitvoeringskosten Totaal

2011 10.992 897 768

2010 6.990 623 749

12.657

8.362

Het verschil van eind 2011 tussen de kostendekkende premie van € 14.422 duizend en de herverzekeringspremie van € 12.657 duizend wordt veroorzaakt doordat de kostendekkende premie op basis van de rentetermijnstructuur van 31 december 2010 is bepaald, terwijl de herverzekeringspremie op basis van de rentetermijnstructuur van 31 oktober 2009 is bepaald. Feitelijke premie De feitelijk bij de werkgevers in rekening gebrachte premie bedraagt in 2011 € 11.404 duizend (2010: € 7.324 duizend). De feitelijke premie is hoger dan de gedempte kostendekkende premie van € 9.325 duizend en voldoet hiermee aan de vereisten in de Pensioenwet. De aan de herverzekeraar af te dragen premie bedraagt € 11.889 duizend (2010: € 7.613 duizend), exclusief pensioenuitvoeringskosten. Het verschil tussen de af te dragen premie en de feitelijke premies komen ten laste van het resultaat van het pensioenfonds. Ontwikkeling premiestelling Daar er per 1 januari 2011 een aantal kantoren is toegetreden, waarvan twee kantoren met meer dan 100 werknemers, is de premie voor 2011 substantieel hoger uitgevallen dan in 2010.

11


3.1.3

Toeslagbeleid

Voorwaardelijkheid Het pensioenfonds kent een voorwaardelijk toeslagenbeleid waarbij de mate van toeslag is gekoppeld aan de reële dekkingsgraad. Tot het verlenen van toeslagen wordt alleen overgegaan indien het bestuur de mening is toegedaan dat de financiële positie van het pensioenfonds dit toelaat. Voor deze voorwaardelijke toezegging wordt geen (opslag op de) premie betaald en geen bestemmingsreserve gevormd. Om goed te kunnen beoordelen of er wel of geen toeslag verleend kan worden, is in 2009 besloten het moment van toeslagverlening te verschuiven naar 1 juli daar op dat moment een besluit genomen kan worden op basis van de op dat moment vastgestelde jaarrekening. Het huidige toeslagenbeleid Het bestuur heeft besloten een ALM-studie uit te voeren, die geconcretiseerd is in mei 2012. Het bestuur heeft besloten om het toeslagenbeleid te koppelen aan de vrije reserve en de reële dekkingsgraad. Basis is hierbij de volledige ontwikkeling van de consumentenprijsindex. Bij deze methode wordt er enerzijds gekeken naar de aanwezigheid van een vrije reserve, anderzijds wordt de toeslag gemaximeerd op de hoogte van de reële dekkingsgraad met een maximum van 100%. De reële dekkingsgraad geeft de mate weer waarin het pensioenfonds in staat is om het ambitieniveau van de toeslagen volledig te kunnen toekennen. Een reële dekkingsgraad van 100% zou betekenen dat het pensioenfonds voldoende middelen heeft om in de toekomst altijd de toeslag toe te kunnen kennen. De reële dekkingsgraad ultimo 2011 bedraagt 52,5%. Er wordt bij deze methode dus een beperking opgelegd aan de mate waarin de vrije reserve kan afnemen. Hierdoor wordt er rekening gehouden met het feit dat de vrije reserve gedurende een periode met negatieve resultaten niet wordt aangevuld en wordt er voorkomen dat er in het begin van deze periode volledige toeslagverlening plaatsvindt waardoor de vrije reserve onevenredig snel afneemt. Op deze manier wordt de toeslag evenrediger gespreid over de toekomst. Het bestuur heeft besloten dit advies over te nemen. De deelnemersraad heeft een positief advies gegeven over dit voorgenomen besluit waardoor dit nu geformaliseerd is. De reële dekkingsgraad wordt sinds 2010 ook gepubliceerd in het jaarverslag. Streefniveau Het pensioenfonds streeft er met het toeslagenbeleid naar om zowel de opgebouwde pensioenen van de actieve deelnemers als de premievrije en ingegane pensioenen van de inactieve deelnemers en pensioengerechtigden jaarlijks te verhogen op basis van de relatieve stijging van het consumentenprijsindexcijfer. Voor de toeslagverlening hanteert het bestuur een ambitieniveau van 50%. Het toekennen van een toeslag zal nooit mogen leiden tot een lagere nominale garantiedekkingsgraad (FTK dekkingsgraad) dan 105%. Bij de bepaling van de ontwikkeling van de prijsindex wordt uitgegaan van de prijsindex zoals die geldt over april voorafgaande aan de 1e juli ten opzichte van het desbetreffende indexcijfer over april van het weer daaraan voorafgaande jaar. Op deze manier kan een besluit tot toeslagverlening gebaseerd worden op de definitieve gegevens uit het jaarverslag van het verstreken jaar. Het toeslagenbeleid is vastgelegd in het fondsreglement. Indexatie per 1 juli 2011 Op basis van de aanwezige reserve en op basis van het hierboven geformuleerde beleid heeft het bestuur besloten om per 1 juli 2011 een toeslag te verlenen van 1,3%. Alle opgebouwde en ingegane pensioenen zijn per 1 juli 2011 verhoogd.

3.2

Risicobeheer

Het bestuur heeft zijn financiële risicobeleid verwoord in de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN). Onderstaand wordt een nadere toelichting gegeven op de voornaamste risico’s die door 12


het bestuur zijn onderkend, alsmede op het beleid van het bestuur voor het mitigeren van deze risico’s. Solvabiliteitsrisico Een belangrijk risico is dat een pensioenfonds niet beschikt over voldoende vermogen om de pensioenverplichtingen na te kunnen komen, ook wel het solvabiliteitsrisico genoemd. Als de solvabiliteit zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het pensioenfonds de premie voor de aangesloten werkgevers en deelnemers moet verhogen en bestaat het risico dat er geen of minder ruimte voor toeslagverlening beschikbaar is. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het pensioenfonds de verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen (afstempelen). De solvabiliteit van een pensioenfonds wordt gemeten op basis van de hoogte van de dekkingsgraad van het pensioenfonds. Belangrijkste Beleggingsrisico’s De belangrijkste beleggingsrisico’s betreffen het markt- (bestaande uit rente-, valuta-, prijs(koers)- en vastgoedrisico), krediet- en liquiditeitsrisico. Marktrisico wordt gelopen op de verschillende beleggingsmarkten waarin het pensioenfonds op basis van het vastgestelde beleggingsbeleid actief is. De beheersing van deze risico’s is geïntegreerd in het beleggingsproces. • Renterisico Het renterisico is het risico dat de waarde van de beleggingen en de waarde van de pensioenverplichtingen veranderen als gevolg van ongunstige veranderingen in de marktrente. In beginsel hebben de verplichtingen, vanwege de lange looptijden, een hogere rentegevoeligheid dan de vastrentende waarden in de beleggingsportefeuille. Een daling van de rente leidt dan tot een stijging van de verplichtingen, die gedeeltelijk wordt gecompenseerd door een stijging van de waarde van de vastrentende waarden. Om dit risico te beheersen worden de beleggingen afgestemd op de rentegevoeligheid van de verplichtingen. Dit is gedaan door toevoeging van het Long Duration Overlay Fund (LDO) aan het Strategic Allocation Fund. Met het LDO wordt de looptijd van het vastrentende deel van de beleggingsportefeuille tot 15 jaar verlengd om het zo meer af te stemmen op de verplichtingen van het pensioenfonds. • Valutarisico Binnen de categorie vastrentende waarden wordt het valutarisico naar de euro volledig weggenomen (afgedekt met valutatermijncontracten naar de euro). Voor zakelijke waarden wordt dit risico niet afgedekt. • Prijs(koers)risico Prijsrisico is het risico dat door de ontwikkeling van marktprijzen waardeveranderingen plaatsvinden. Dit wordt veroorzaakt door factoren die samenhangen met een individuele belegging, de uitgevende instelling of generieke factoren. Wijzigingen in marktomstandigheden hebben altijd direct invloed op het beleggingsresultaat, omdat alle beleggingen worden gewaardeerd op actuele waarde waarbij waardewijzigingen onmiddellijk worden verwerkt in het saldo van baten en lasten. Door spreiding binnen de portefeuille (diversificatie) wordt het prijsrisico gedempt. • Vastgoedrisico Dit betreft het prijsrisico dat wordt gelopen in de verschillende vastgoedmarkten. Een gedeelte van de portefeuille wordt belegd in een wereldwijde vastgoedportefeuille. • Kredietrisico Kredietrisico is het risico op financiële verliezen voor het pensioenfonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen waarop het fonds (potentiële) vorderingen heeft. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan (premie)vorderingen op de werkgevers en vorderingen op de herverzekeraar.

13


Als gevolg van een herziening van het Besluit Financieel Toetsingskader pensioenfondsen (Besluit FTK) op 1 februari 2011, is het pensioenfondsen toegestaan het kredietrisico buiten beschouwing te laten bij de berekening van het vereist eigen vermogen en de waardering van de vordering op de herverzekeraar op marktwaarde. Het bestuur heeft gezien de positieve ontwikkeling van de solvabiliteit van AEGON Levensverzekering N.V. (hetgeen onder meer is vertaald in de bevestiging van de rating door Standard en Poor’s) besloten om geen kredietafslag te bepalen op de vordering op de herverzekeraar ultimo boekjaar. • Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het pensioenfonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Het liquiditeitsrisico speelt nagenoeg geen rol van betekenis bij het pensioenfonds, omdat een groot deel van de beleggingsportefeuille wordt belegd in liquide beleggingsinstrumenten, die indien nodig, op zeer korte termijn kunnen worden geliquideerd. Daarnaast overtreffen momenteel de jaarlijkse premie inkomsten de jaarlijkse uitgaven voor pensioenuitkeringen, waardoor het liquiditeitsrisico beperkt is. Verzekeringstechnische risico’s Het verzekeringstechnisch risico is het risico dat voortvloeit uit mogelijke afwijkingen van actuariële inschattingen die worden gebruikt voor de vaststelling van de technische voorzieningen en de hoogte van de premie. De belangrijkste actuariële risico’s zijn de risico’s van langleven, overlijden (kortleven) en arbeidsongeschiktheid. • Langlevenrisico Langlevenrisico is het risico dat deelnemers langer blijven leven dan gemiddeld verondersteld wordt bij de bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen. Als gevolg hiervan volstaat de opbouw van het pensioenvermogen mogelijk niet voor de uitkering van de pensioenverplichting aan deze langer levende deelnemers. Door toepassing van AG prognosetafel 2010-2060 met adequate correcties voor ervaringssterfte is het langlevenrisico nagenoeg geheel verdisconteerd in de waardering van de pensioenverplichtingen • Overlijdensrisico Het overlijdensrisico houdt in dat het pensioenfonds in geval van overlijden mogelijk eerder dan verwacht een nabestaandenpensioen moet toekennen, waarvoor door het pensioenfonds geen voorzieningen zijn getroffen. • Arbeidsongeschiktheidsrisico Het arbeidsongeschiktheidsrisico betreft het risico dat het pensioenfonds meer voorzieningen moet treffen voor premievrijstelling bij invaliditeit en voor het toekennen van een arbeidsongeschiktheidspensioen dan was verwacht. Bovenstaande risico’s worden beperkt door de technische winstdeling die met de herverzekeraar is overeengekomen en het feit dat prudente sterftegrondslagen zijn gehanteerd. Niet-financiële risico’s Naast financiële risico’s loopt het pensioenfonds ook niet-financiële risico’s die het behalen van de doelstellingen kunnen bedreigen. Deze risico’s kunnen uiteindelijk ook een financiële invloed hebben. De belangrijkste niet-financiële risico’s zijn het operationeel risico en het uitbestedingsrisico. • Operationeel risico Operationeel risico is het risico dat optreedt bij de uitvoering van het pensioenen vermogensbeheer, bestuursondersteuning en de integrale advisering aan het pensioenfonds inzake het beleid op communicatie-, juridisch, fiscaal, actuarieel en beleggingsterrein. Dit heeft 14


betrekking op de continuïteit, integriteit en kwaliteit van de dienstverlening. Het pensioenfonds heeft de genoemde werkzaamheden uitbesteed aan AEGON. • Uitbestedingsrisico Uitbestedingsrisico is het risico dat de continuïteit, integriteit en/of kwaliteit van de aan derden uitbestede werkzaamheden, dan wel door deze derden ter beschikking gestelde apparatuur en personeel worden geschaad. Het bestuur van het pensioenfonds ziet er op toe dat er voldoende maatregelen worden getroffen om het uitbestedingsrisico te minimaliseren. Monitoring van de uitvoering door het bestuur vindt plaats op basis van de periodieke rapportages over de uitgevoerde werkzaamheden. Tevens ontvangt het pensioenfonds van AEGON en TKP een ISAE 3402 type II-rapport. Deze rapportages geven inzicht in de wijze van beheersing van de operationele risico’s en geven aan of de vermogensbeheerder en pensioenuitvoerder ‘in control’ zijn. Externe accountants certificeren de ISAE 3402 type II-rapportages van AEGON en TKP. Omdat het pensioenfonds in 2011 (nog) niet in ‘scope’ was van de ISAE 3402 rapportage zijn door de accountant van TKP aanvullende controlewerkzaamheden verricht.

3.3

Garantiecontract

Herverzekering Het pensioenfonds heeft per 1 januari 2010 voor een periode van vijf jaar zijn pensioenregeling herverzekerd bij AEGON Levensverzekering N.V. Het verzekeringstechnische risico is bij deze maatschappij ondergebracht en vastgelegd in een garantieovereenkomst die loopt tot en met 31 december 2014. De herverzekeringsmaatschappij garandeert de tarieven tot en met de einddatum van de uitbestedingsovereenkomst en daarna levenslang de op 31 december 2014 gefinancierde pensioenen. Het pensioenfonds deelt in de technische resultaten welke de herverzekeraar behaalt. De herverzekeraar heeft de als tegenwaarde van de pensioenverplichtingen aangehouden beleggingen ondergebracht in een gesepareerd beleggingsdepot. Het pensioenfonds heeft recht op de overrente die met dit gesepareerde beleggingsdepot wordt gerealiseerd. Het bestuur heeft een zogenaamd FTK-garantiecontract afgesloten. Dit is een contract op basis van volledige herverzekering met garantie en marktwaarde. Waardering volledig herverzekerde contracten binnen het FTK Binnen de kaders van het FTK wordt de uitbestedingsovereenkomst van het pensioenfonds gezien als volledige herverzekering om de volgende redenen. • Wanneer het pensioenfonds na contractsbeëindiging kiest voor premievrije voortzetting van de uitbestedingsovereenkomst zal de herverzekeraar geen betaling van eerder genoemde garantiekosten vragen, maar zal deze verrekenen met de gegenereerde overrente. • Indien in enig jaar de overrente niet voldoende is om daaruit de kosten geheel te financieren, zal het niet verrekende deel van de kosten doorschuiven naar volgende jaren ter verrekening met toekomstige overrente. Geactiveerde (negatieve) overrente in gesepareerd beleggingsdepot In het bij de herverzekeraar aangehouden gesepareerde beleggingsdepot is sprake van een zogenaamde geactiveerde overrente. Het pensioenfonds kent deling in de in het depot behaalde overrendementen (verschil tussen behaald beleggingsrendement en benodigde intrest); positieve resultaten worden ten gunste van het pensioenfonds in rekening-courant geboekt. Eventuele negatieve rendementen worden niet ten laste van het pensioenfonds gebracht, maar worden in het depot geactiveerd. Momenteel is er sprake van geactiveerde negatieve overrente. Deze zal worden verrekend met eventuele toekomstige positieve rendementen voordat die weer volledig zullen bijdragen aan een stijging van het vrije vermogen van het pensioenfonds.

15


De hoogte van de geactiveerde negatieve overrente van het gesepareerd beleggingsdepot bedraagt ultimo 2011 € 17.170 duizend (ultimo 2010: € 16.822 duizend). In de met de herverzekeraar afgesloten verzekeringsovereenkomst is bepaald dat, indien het pensioenfonds de overeenkomst niet verlengd en de op de einddatum van de overeenkomst opgebouwde aanspraken achterlaat bij de verzekeraar, de op dat moment aanwezige negatieve overrente volledig ten laste van de verzekeraar zal komen. Indien bij het niet verlengen van de overeenkomst de opgebouwde aanspraken worden overgedragen naar een andere uitvoerder, zal de negatieve overrente worden verrekend met de overdrachtswaarde.

3.4

Financiële positie

Algemeen Een maatstaf om de financiële positie van een pensioenfonds te bepalen is de dekkingsgraad. De dekkingsgraad geeft het pensioenvermogen als percentage van de contante waarde van de pensioenverplichtingen weer. Per 1 februari 2011 is een herziening voor herverzekerde pensioenfondsen in werking getreden in het Financieel Toetsingskader (FTK). Op grond van deze herziening mogen pensioenfondsen die hun risico’s bij een verzekeraar hebben verzekerd het kredietrisico op die verzekeraar buiten beschouwing laten bij de berekening van het vereist eigen vermogen. Het vereist eigen vermogen van het pensioenfonds bedraagt 1,0% van de technische voorziening. De verslagleggingregels voor herverzekeringscontracten uit hoofde van RJ 610 zijn toegepast. Volgens deze verslagleggingsregels staan de beleggingen niet separaat op de balans van het pensioenfonds. Tegenover de verplichtingen op de passivazijde van de balans staan op de activazijde de vorderingen op de herverzekeraar. Door deze wijze van presenteren worden die risico’s welke het pensioenfonds loopt inzichtelijk gemaakt; door het gelijkstellen van de vordering op de herverzekeraar aan de verplichting van het pensioenfonds (en de beleggingen feitelijk niet op de balans zichtbaar te maken) ontstaat de situatie dat het beleggingsrisico niet tot uitdrukking komt in de jaarcijfers van het pensioenfonds. Dit sluit aan op de gedachte achter het met de herverzekeraar afgesloten garantiecontract. Het pensioenfonds ontvangt jaarlijks haar aandeel in de behaalde positieve overrente. Indien de overrente in enig jaar negatief is, zal deze niet met het pensioenfonds worden verrekend, maar binnen het depot worden geactiveerd en verrekend met toekomstige positieve overrente. Wanneer in enig jaar het beleggingsresultaat negatief is, vertaalt dit zich dat in een onttrekking aan de vrije reserve van het pensioenfonds. Deze vrije reserve betreft een overschot aan middelen welke het pensioenfonds in het gesepareerd beleggingsdepot aanhoudt. Aangezien tegenover deze middelen geen voorziening wordt aangehouden, betreffen dit feitelijk ‘vrije middelen’ van het pensioenfonds; een eventueel negatief beleggingsrendement in enig jaar zal dan ook (voor het respectievelijke deel) aan de vrije reserve worden onttrokken. Een eventueel negatief rendement wat wordt behaald over de middelen die ter dekking van de pensioenverplichtingen worden aangehouden, zal niet direct bij het pensioenfonds in rekening worden gebracht, maar worden verrekend met toekomstige positieve resultaten. Voor het beleid is een aantal vermogensposities van belang. De volgende grenzen worden onderscheiden. •

•

Minimaal vereist eigen vermogen: het minimaal vereist eigen vermogen is de ondergrens van het vereist eigen vermogen. Indien het pensioenfonds niet over het minimaal vereist vermogen beschikt, is sprake van een dekkingstekort. In 2011 is de dekkingsgraad behorend bij het minimaal vereist eigen vermogen 101,0% van de voorziening pensioenverplichtingen (2010: 101,0%). Vereist eigen vermogen: 16


het vereist eigen vermogen is het vermogen dat nodig is om te bewerkstelligen dat met een zekerheid van 97,5% wordt voorkomen dat binnen een jaar het eigen vermogen na één jaar negatief wordt. Indien het pensioenfonds niet over het vereist eigen vermogen beschikt, is sprake van een reservetekort. Ultimo 2011 bedraagt de dekkingsgraad behorend bij het vereist eigen vermogen 101,0% (2010: 101,0%). Ontwikkeling dekkingsgraad De dekkingsgraad kan wijzigen door diverse factoren, zoals de ontwikkeling van het beleggingsresultaat, verzekeringstechnische ontwikkelingen en de ontwikkeling van de marktrente. De werkelijke dekkingsgraad van 103,6% is hoger dan de dekkingsgraad behorend bij het (minimaal) vereist eigen vermogen van 101,0%. Daarmee is ultimo 2011 de financiële positie voldoende.

17


4.

Beleggingen

4.1

Algemeen

De algemene doelstelling is een zo goed mogelijk rendement behalen binnen de randvoorwaarden van een aanvaardbaar risico. Ten einde de beoogde pensioenuitkeringen op korte en lange termijn veilig te stellen, wenst het bestuur de toevertrouwde middelen op een verantwoorde en solide wijze te beleggen. Hoewel het rendement op de portefeuille een hoge prioriteit heeft, staan een defensief karakter van het beleggingsbeleid en een voorzichtige afweging van risico en rendement voorop. Het pensioenfonds voert in overleg met de vermogensbeheerder een ‘actieve’ beleggingsstijl. Dit wil zeggen dat zal worden getracht op basis van marktvisie een hoger rendement te behalen dan de gekozen benchmark. Dit alles binnen de randvoorwaarden van een aanvaardbaar risico. Het bestuur van het pensioenfonds is verantwoordelijk voor het strategische beleggingsbeleid. Hieronder wordt verstaan de vaststelling van het doel en de stijl van het beleggingsbeleid, de strategische allocatie en bandbreedtes en de benchmarks. De strategische allocatie is de verdeling van het vermogen over beleggingscategorieën waarbij op langere termijn optimalisatie van het rendement wordt verwacht. Randvoorwaarde is dat de pensioenverplichtingen nagekomen kunnen worden en het risico aanvaardbaar is. Het beleggingsproces is gericht op waardetoevoeging door middel van een actief beleid over en binnen de beleggingscategorieën, landen, sectoren, individuele bedrijven en door het innemen van duration- en yieldcurve posities bij obligaties.

4.2

Resultaten beleggingsportefeuille

In 2011 was er sprake van een voortzetting en verdere verdieping van de crisis in de eurozone waarbij ditmaal ook grote landen zoals Spanje en Italië dreigden te worden meegezogen in de neergang van Griekenland. Wereldwijd was er sprake van een bijstelling naar beneden van economische groeiverwachtingen. De politieke discussies in de VS over de omvang van de staatsschuld en de maatregelen om deze naar beneden te brengen veroorzaakten nog meer onrust op de financiële markten waarbij de verlaging van de AAA kredietstatus van de Verenigde Staten extra olie op het vuur gooide. Als gevolg van bovenstaande ontwikkelingen nam de volatiliteit op de financiële markten weer fors verder toe waarbij de gedachten weer teruggingen naar de situatie ten tijde van de ondergang van Lehman in september 2008. De onrust zorgde ervoor dat beleggers vluchtten naar de meest veilige havens, wat in het geval van de euro-zone de markt voor Duitse staatsleningen betekende. Pas op het einde van het jaar toen de Europese Centrale Bank met een lange termijn kredietfaciliteit de markten te hulp kwam, keerde de rust deels op de markten terug en begonnen kredietopslagen weer te dalen.

18


De samenstelling van de beleggingsportefeuille per ultimo 2011 is weergegeven in onderstaande tabel.

Beleggingscategorie

Portefeuille Marktwaarde Werkelijk (x € 1.000)

Aandelen Vastrentende waarden Vastgoed Grondstoffen Mix Liquiditeiten Totaal

(%)

33.514 89.470 12.300 3.463 1.773 3.357

23,3% 62,3% 8,5% 2,4% 1,2% 2,3%

143.877

100,0

Het totale beleggingsrendement inclusief kosten en LDO in 2011 bedroeg 18,9%. Het totale beleggingsresultaat exclusief LDO kwam uit op 0,0%, terwijl de benchmark een rendement behaalde van 0,4%. Daarmee heeft het pensioenfonds in 2011 een kleine underperformance behaald. De underperformance is met name veroorzaakt door een negatief relatief rendement van vastrentende waarden en de beleggingscategorie ‘Mix’. De beleggingscategorieën aandelen, vastgoed en grondstoffen behaalden een positief relatief rendement.

4.3

Aandelen

Door de onrust en de risico-aversie van beleggers was er over geheel 2011 sprake van een negatief rendement op aandelen. Het pensioenfonds behaalde een negatief rendement van 6,3%. De dalingen bedroegen in de Europese aandelenmarkten ongeveer – 6,0% als gevolg van de crisis in de eurozone. De Amerikaanse markt liet per saldo een kleine stijging zien. De markten in het Verre Oosten waren in 2011 het meest negatief gestemd met performancecijfers rond de - 13,0% met uitschieters van -16,0% voor de opkomende markten in deze regio.

4.4

Vastrentende waarden

Ook binnen de vastrentende waarden portefeuille maakten beleggers in 2011 een onderscheid tussen meer en minder risicovolle beleggingen. Dit leidde er toe dat in de markt voor de meest veilige staatsleningen ook de hoogste rendementen werden geboekt, terwijl in de meer risicovolle obligatiemarkten zoals hoger risico bedrijfsobligaties en leningen van opkomende markten de oplopende risicopremie zorgde voor zeer beperkte rendementen. De rentedaling in staatsleningen zorgde ook voor fors hogere rendementen uit hoofde van de renteafdekking in de portefeuille. De performances binnen vastrentende waarden waren: AAA-staatsobligaties 6,7%, hypothekenfonds 10,2% en bedrijfsobligaties 2,1%.

4.5

Vastgoed

Het pensioenfonds belegt volledig in beursgenoteerd vastgoed. De beursgenoteerde vastgoed beleggingen hebben in 2011 in lijn met de aandelen een daling laten zien. Uiteindelijk kwam in 2011 het rendement op vastgoed uit op -3,1%.

4.6

Grondstoffen

In lijn met de andere meer risicovolle beleggingscategorieën hebben de grondstoffen in 2011 een negatief rendement laten zien. Binnen grondstoffen was er wel sprake van uiteenlopende ontwikkelingen waarbij de prijzen van energie door aanhoudende vraag vanuit de opkomende 19


markten en onrust in het Midden-Oosten op peil bleven. Per saldo liet het AEGON Commodity Fund een daling zien van 1,2%.

4.7

LDO

Het Long Duration Overlay (LDO) is een product dat probeert de rentegevoeligheid van de totale (vastrentende) portefeuille in overeenstemming te brengen met de rentegevoeligheid van de verplichtingen. Dit wordt gedaan door de duration van de vastrentende portefeuille te verlengen. Deze verlenging wordt bewerkstelligd door in het LDO-fonds te beleggen. Van de strategische portefeuille hoeft slechts voor een klein deel in het LDO-fonds belegd te worden. Het LDO-fonds bestaat uit swaps en een buffer die weer bestaat uit staatsobligaties. De overlaystructuur wordt hierbij in stand gehouden door bijstorten en afromen. In 2011 is de rentetermijnstructuur substantieel gedaald, waardoor de belegging in LDO een fors positief beleggingsrendement heeft behaald.

4.8

Maatschappelijk verantwoord beleggen

AEGON, als vermogensbeheerder van het pensioenfonds, baseert zijn beleggingsbeleid op de overtuiging dat het mogelijk is financiële en maatschappelijke rendementen te integreren. AEGON Nederland selecteert daarom beleggingen waarvan is vastgesteld dat deze in overeenstemming zijn met normen en waarden zoals die voortvloeien uit de Code of Conduct van AEGON. AEGON hanteert voor zijn beleggingsbeleid een zwarte lijst en een grijze lijst. De bedrijven op de zwarte lijst sluiten we direct uit van alle actieve beleggingen (het zogeheten uitsluitingenbeleid). De zwarte lijst wordt gepubliceerd op www.aegon.nl. De bedrijven op de grijze lijst sluit AEGON niet onmiddellijk uit van zijn beleggingen. Indien mogelijk gaat AEGON Nederland met dergelijke bedrijven een actieve dialoog aan om ze tot ander gedrag te bewegen. Dit wordt ‘engagement’ genoemd. In bedrijven die niet op deze lijsten voorkomen, kan AEGON zonder belemmering investeren. AEGON ziet erop toe dat de beleggingsfondsen die aan klanten worden aangeboden het stembeleid van AEGON volgen. Bedrijven waarvan is aangetoond dat ze mensenrechten op ernstige wijze schenden, controversiële wapens produceren, ernstige milieuschade aanbrengen of veroordeeld zijn voor ernstige corruptie, komen in aanmerking voor uitsluiting. Indien mogelijk zal AEGON met deze bedrijven eerst een actieve dialoog aangaan om ze tot ander gedrag te bewegen. Levert deze dialoog na veelvuldig en herhaaldelijk engagement niet het gewenste resultaat op, dan gaat AEGON alsnog over tot uitsluiting van het bedrijf. AEGON maakt voor de invulling van dit beleid gebruik van de analyseresultaten van een gespecialiseerd extern bureau. Informatie over controversiële activiteiten is niet altijd beschikbaar of bekend. AEGON is verantwoordelijk voor het beleggingsbeleid en de uitvoering van het beleid.

20


5.

Pensioencommunicatie en -administratie

5.1

Inleiding

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op activiteiten op het gebied van pensioencommunicatie en -administratie die in 2011 hebben plaatsgevonden. Ook worden de belangrijkste kenmerken van de pensioenregeling toegelicht. Tot slot wordt in dit hoofdstuk ingegaan op (voorstellen voor) nieuwe weten regelgeving op pensioengebied.

5.2

Pensioencommunicatie

Ook in 2011 stonden pensioenfondsen volop in de belangstelling; door de lage rente, de nieuwe overlevingstafels en slechte resultaten op de beurzen, ging het niet zo goed met de pensioenfondsen. In dergelijke tijden is het van essentieel belang om duidelijk en op het juiste moment te communiceren. Het bewust maken c.q. meer betrokken maken van de deelnemers bij hun persoonlijke pensioensituatie is één van de communicatie-doelstellingen van het pensioenfonds. Om dat te bereiken, stelt het fonds ieder jaar een communicatieplan vast waarin de communicatiedoelstellingen en de in te zetten communicatiemiddelen worden vermeld. Het • • • • •

pensioenfonds onderscheidt de volgende doelgroepen: deelnemers; gewezen deelnemers (slapers); gewezen partners van de deelnemers (bij scheiding); pensioengerechtigden (mensen die een partner- of wezenpensioen ontvangen); werkgevers.

Reguliere communicatie Ieder jaar verstuurt het pensioenfonds de volgende communicatiemiddelen: • -

Uniform Pensioenoverzicht Het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) is in september 2011 verstuurd. In het pensioenoverzicht staat o.a. de volgende informatie: opgebouwde en te bereiken rechten naar de stand van 1 januari A-factor Het UPO is voor de deelnemers ook digitaal beschikbaar op het persoonlijke deel van de website.

•

Overzicht partnerpensioen De pensioengerechtigden hebben in het najaar van 2011 het jaarlijkse overzicht van het partnerpensioen ontvangen.

•

Pensioenkrant De deelnemers en pensioengerechtigden hebben in 2011 twee uitgaven van de pensioenkrant ontvangen. In deze pensioenkranten is onder meer aandacht besteed aan de nieuwe huisstijl en website, de pensioenplanner, life-events, mijnpensioenoverzicht.nl, het Pensioenakkoord, verhoging van de pensioenen en pensioenkeuzes. Verder is er in 2011 ook een pensioenkrant voor de werkgevers verzorgd.

Overige mailingen en brieven Naast de procesbrieven, zijn er in 2011 verschillende mailingen en brieven verstuurd naar de doelgroepen.

21


Communicatiemiddel Mailingen en brieven 1. Inloggegevens 2. Toelichting nota’s 3. Startbrieven 4. Omzetting spaarsaldi 5. Toeslagverlening

Actieve deelnemers

Gewezen deelnemers

Werkgevers ● ●

● ● ●

●

●

Acquisitiebrochure werkgevers AEGON stelt jaarlijks een acquisitieplan op om nieuwe werkgevers te werven. In 2011 is een acquisitiebrochure gemaakt. Website De content van de website is in 2011 met regelmaat geactualiseerd.

22


5.3

Pensioenadministratie

Beantwoording deelnemersvragen

In 2011 hebben 763 deelnemers een vraag gesteld aan het pensioenfonds. Deelnemers stelden met name vragen over pensioentoekenningen en pensioenopgaven (Uniform Pensioenoverzicht en Beleggingsoverzicht). Deelnemersvragen per kanaal 180 160 140 120 100

Telefonische vragen

80

Schriftelijke vragen

60

E-mail contact

40 20 0 1e kwrt 2011

2e kwrt 2011

3e kwrt 2011

4e kwrt 2011

Beantwoording werkgeversvragen Er zijn in 2011 990 vragen gesteld door werkgevers aan het pensioenfonds. In het eerste kwartaal van 2011 zijn meer vragen gesteld vanwege de overgang naar een nieuwe pensioenuitvoerder (TKP) en wijzigingen in de gegevensaanlevering. De vragen hadden in 2011 met name betrekking op de gegevensaanlevering via het werkgeversportaal, premienota’s en wijziging van de bedrijfsgegevens. Werkgeversvragen per kanaal 300 250 200 Telefonische vragen

150

Schriftelijke vragen

100

E-mail contact

50 0 1e kwrt 2011

2e kwrt 2011

3e kwrt 2011

4e kwrt 2011

23


5.4

Pensioenregeling

Kenmerken Pensioenregeling Pensioendatum Type regeling Toeslagverlening Pensioengevend salaris Franchise Maximum Pensioengevend salaris Opbouw ouderdomspensioen per jaar Partnerpensioen Wezenpensioen

65 jaar middelloonregeling voorwaardelijk 12 maal het maandsalaris inclusief vakantietoeslag 16.150 74.451 2% 70% van het ouderdomspensioen 14% van het ouderdomspensioen

De aangesloten werkgevers kunnen kiezen om een maximum pensioengevend salaris in te bouwen. Voor bedrijven die vanaf 1 januari 2011 zijn toegetreden is het mogelijk om enkele van de bovenstaande kenmerken naar eigen keuze toe te zeggen. Dit betreft de hoogte van de franchise, het maximum pensioengevend salaris en het opbouwpercentage. Tot 1 januari 2010 was er boven een bepaalde grens een beschikbare premieregeling (BPR) van toepassing. Actieve deelnemers die per 31 december 2009 aan deze BPR regeling deelnamen hebben de keuze gekregen of ze de regeling ook na 31 december 2009 willen handhaven. Per 31 december 2009 66 actieve deelnemers ervoor gekozen om deze BPR regeling ook na 31 december 2009 te handhaven. Hiervan zijn per 31 december 2011 nog 46 actief deelnemer. Voor deze groep blijft de basismodule gehandhaafd tot de salarisgrens (voor 2011 € 37.226) en de BPR-regeling voor het pensioengevend salaris boven deze salarisgrens. Bij de BPR-regeling is er voor elke individuele deelnemer een pensioenbeleggingsrekening (PBR) geopend waarop een pensioenkapitaal wordt gespaard. De deelnemers beleggen via het zogenaamde Life Cycle Beleggen (hierbij wordt voor de deelnemer belegd op basis van zijn of haar risicoprofiel en neemt het beleggingsrisico af naarmate men de pensioendatum nadert) of maken deelnemers zelf een keuze uit (een combinatie van) de beleggingsfondsen. De beleggingsopbrengsten van de door de deelnemers gekozen fondsen bepalen het rendement van zijn of haar individuele PBR. Op de pensioendatum zijn de deelnemers verplicht voor het saldo van de PBR pensioen bij het pensioenfonds aan te kopen. Wellicht ten overvloede dient hierbij te worden vermeld dat de beleggingen volledig voor rekening en risico van de deelnemers worden aangehouden; deze beleggingen vormen dan ook geen onderdeel van de beleggingsportefeuille voor rekening van het pensioenfonds. De actieve deelnemers die per 1 januari 2010 niet hebben gekozen voor handhaving van de BPRregeling, hebben in december 2011 de aanbieding gekregen om het in de beschikbare premieregeling opgebouwde kapitaal om te zetten naar een gegarandeerd pensioen in de middelloonregeling. Hoewel de waarde van het opgebouwde kapitaal beduidend hoger was dan in begin 2010, is deze nog niet op het niveau van vóór de financiële crisis. Er is dit jaar, evenals vorig jaar, nauwelijks gebruik gemaakt van deze optie. Grensbedragen Per 1 januari 2011 zijn door het bestuur de volgende bedragen vastgesteld: (bedragen in euro)

Franchise basismodule Grensbedrag basismodule Grensbedrag excedentmodule / maximum pensioengevend salaris 24

2011 16.150 37.226

2010 15.900 36.650

74.451

73.300


5.5

Nieuwe wetgeving

Diverse ontwikkelingen op het gebied van pensioen in het verslagjaar vormden de aanleiding voor nieuwe (voorstellen van) wetgeving. Het gaat hierbij onder meer om wetgeving ten aanzien van de ingangsdatum van de AOW, de fiscale eisen bij vervroeging van pensioen en de voorstellen om te komen tot een aanpassing van de bestuursmodellen van pensioenfondsen. Daarnaast stonden de ontwikkelingen in het kader van het Pensioenakkoord in het verslagjaar volop in de belangstelling. Eén kanttekening bij deze paragraaf is dat onderstaande ontwikkelingen kunnen zijn ingehaald door politieke ontwikkelingen in 2012. AOW-uitkering op verjaardag Het wetsvoorstel om de AOW-uitkering in te laten gaan op de dag dat iemand 65 jaar wordt (op de verjaardag), is in december 2011 door de Eerste Kamer aangenomen en is per 1 april 2012 in werking getreden. Tot 1 april 2012 ging de AOW-uitkering nog in op de eerste dag van maand waarin iemand 65 jaar werd. Deze wijziging kan ertoe leiden dat er geen aansluiting meer is tussen de ingangsdatum van de AOW-uitkering, het ouderdomspensioen en de beëindiging van de arbeidsovereenkomst, waardoor inkomensconsequenties kunnen optreden. Een eventuele wijziging van de pensioenregeling om die gevolgen op te vangen, is een zaak van sociale partners. Het bestuur heeft sociale partners gewezen op de mogelijke gevolgen van deze wetswijziging. Wetsvoorstel verhoging pensioenleeftijd, extra verhoging AOW en flexibilisering ingangsdatum AOW In dit wetsvoorstel, dat in oktober 2011 bij de Tweede Kamer is ingediend, gaat het om de verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd, de mogelijkheid om de AOW-uitkering eerder of later in te laten gaan en om een extra verhoging van de AOW-uitkering. Voorgesteld wordt de AOW-leeftijd in 2020 te verhogen naar 66 jaar en naar verwachting in 2025 naar 67 jaar. Afhankelijk van de ontwikkeling van de levensverwachting maakt het wetsvoorstel een verdere verhoging mogelijk. Daarnaast wordt geregeld dat de AOW-uitkering onder actuariële herrekening zowel kan worden vervroegd als uitgesteld. Tot slot zal de AOW-uitkering volgens het wetsvoorstel tussen 2012 en 2028 extra worden verhoogd. Voor wat betreft aanpassing van het Witteveen-kader zal de fiscale pensioenrichtleeftijd volgens het wetsvoorstel in 2014 worden verhoogd naar 67 jaar. Een verdere verhoging is - net als voor de AOW - mogelijk. Het voorstel voorziet niet in een verlaging van de fiscaal maximale opbouwpercentages, zij het dat de huidige maximale opbouwpercentages gekoppeld zullen worden aan de hogere pensioenleeftijd. Demissionair minister Kamp heeft in het kader van het stabiliteitsprogramma aangekondigd te komen met een aanpassing van het wetsvoorstel, waarbij uitgegaan wordt van een versnelde, stapsgewijze verhoging van de AOW-leeftijd. (Door)werken en bijverdienen bij vervroeging van pensioeningangsdatum Voor vervroeging van de pensioeningangsdatum gold tot voor kort de fiscale eis dat dit alleen mogelijk was voor het gedeelte dat de deelnemer stopt met werken. De deelnemer diende een verklaring te ondertekenen, waarin hij verklaart te stoppen met werken en ook niet meer de intentie heeft weer te gaan werken. De staatssecretaris van Financiën heeft bij Besluit van 30 augustus 2011 bekendgemaakt dat deze eis komt te vervallen voor zover het pensioen niet vóór de 60e verjaardag vervroegd ingaat. Dit betekent dat bij een vervroeging van pensioen vanaf de 60-jarige leeftijd, niet meer getoetst hoeft te worden of de deelnemer stopt met werken. Gaat het pensioen na vervroeging eerder in dan op 60-jarige leeftijd, dan geldt de voorwaarde nog wel. Voor zover van toepassing zijn de pensioenreglementen hierop aangepast.

25


Afwijkende teksten toeslagenmatrix Per 1 april 2011 is de wetgeving rondom de toeslagenmatrix gewijzigd. De wet is zodanig aangepast dat afwijken van de standaardteksten van de zogenoemde voorwaardelijkheidsverklaring is toegestaan als het gebruik van de standaardteksten tot onjuiste, onbegrijpelijke of onduidelijke informatie aan de deelnemer zou leiden. De voorwaardelijkheidsverklaring dient in alle persoonlijke uitingen opgenomen te worden voor zover in deze uitingen over toeslagen wordt gesproken. De AFM zal achteraf controleren in hoeverre de afwijkingen bijdragen aan de begrijpelijkheid en/of juistheid van de voorwaardelijkheidsverklaring. In de wet is expliciet bepaald dat de afwijkingsmogelijkheid zich beperkt tot de voorwaardelijkheidsverklaring in persoonlijke uitingen. Dit heeft tot gevolg dat er vooralsnog geen mogelijkheid is om in pensioenreglementen en de uitvoeringsovereenkomsten van de standaardtekst van de voorwaardelijkheidsverklaring af te wijken. De beoordeling daarvan ligt bij DNB. Wijziging melding arbeidsongeschiktheid Artikel 37 van de Pensioenwet is ten aanzien van de melding van de arbeidsongeschiktheid gewijzigd. Voorheen werd hierin bepaald dat pensioenuitvoerders verplicht zijn met het UWV een contract af te sluiten op grond waarvan het UWV aan de pensioenuitvoerder de arbeidsongeschiktheid van de werknemer meldt. Deze verplichting is vervallen. In plaats daarvan geldt dat het UWV aan een pensioenuitvoerder automatisch de arbeidsongeschiktheidsmeldingen en de daarin optredende mutaties doorgeeft. Standaard uitruil partnerpensioen In de Pensioenwet is een bepaling opgenomen waarin geregeld is dat bij baanwisseling een standaarduitruil plaatsvindt van een deel van het ouderdomspensioen in partnerpensioen, als dat is opgenomen in de pensioenregeling. Dit betekent, dat de uitruil plaatsvindt, tenzij de deelnemer en de partner nadrukkelijk aangeven niet te kiezen voor de uitruil. Op de pensioendatum was een standaarduitruil voor pensioenregelingen met een partnerpensioen op risicobasis al voorgeschreven. De standaarduitruil wordt door het pensioenfonds zowel op de pensioendatum als bij beëindiging van de deelneming voor de pensioendatum toegepast. Wetsvoorstel ‘Versterking bestuur pensioenfondsen’ Het kabinet heeft in februari 2012 het wetsvoorstel ‘Wet versterking bestuur pensioenfondsen’ ingediend bij de Tweede Kamer. Samenvattend staan de volgende uitgangspunten bij de herziening van de wettelijke regels centraal: • versterking van de deskundigheid van het bestuur en het intern toezicht; • adequate vertegenwoordiging van alle risicodragers; • stroomlijning van taken en organen. Ten opzichte van de huidige wettelijke regels beoogt het wetsvoorstel onder meer de volgende wijzigingen: • • • • • •

keuze tussen twee bestuursmodellen: het paritaire model met bestuursvertegenwoordiging door de drie geledingen en het onafhankelijke model met onafhankelijke bestuurders; pensioengerechtigden hebben altijd zitting in het paritaire bestuur (de raadpleging onder pensioengerechtigden vervalt); bij het paritaire model is er een deelnemers- en pensioengerechtigdenraad met de bevoegdheden van het huidige verantwoordingsorgaan; de huidige deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan houden op te bestaan; bij afspraken over een maximalisatie van de premie is het aantal bestuurszetels voor de werkgever lager; bij het onafhankelijke model is er een belanghebbendenorgaan, bestaande uit de drie geledingen, met een aantal goedkeuringsrechten en een advies- en verantwoordingstaak; 26


• •

• •

het intern toezicht wordt bij bedrijfstakpensioenfondsen uitgevoerd door een permanente raad van toezicht, welke een aantal goedkeuringsrechten krijgt; bij ondernemingspensioenfondsen kan wat betreft het intern toezicht worden gekozen voor een permanente raad van toezicht of jaarlijkse visitatie door een onafhankelijke visitatiecommissie; de deskundigheidstoets zal gaan gelden voor alle beleidsbepalers van het pensioenfonds, waaronder de leden van het belanghebbendenorgaan en de raad van toezicht; het bestuur kan een kandidaat-bestuurder weigeren als deze niet voldoet aan het vooraf opgestelde functieprofiel.

De beoogde inwerkingtreding is 1 januari 2013. Pensioenfondsen krijgen na inwerkingtreding van het wetsvoorstel, met uitzondering van enkele bepalingen, een jaar de tijd om de interne organisatie en de relevante documenten aan te passen. Beleidsregel ‘Deskundigheid’ Nadat DNB en AFM in september 2010 een consultatieversie van de vernieuwde beleidsregel ‘Deskundigheid’ hadden gepubliceerd, is ‘Beleidsregel Deskundigheid’ op 1 januari 2011 in werking getreden. In de beleidsregel zijn de deskundigheidseisen verder aangescherpt. De vereiste deskundigheid moet blijken uit opleiding, werkervaring en competenties. De beleidsregel geldt voor nieuwe (kandidaat)bestuursleden en heeft in het verslagjaar geleid tot het opstellen van een procedure ‘Deskundig en competent pensioenfondsbestuur’. Pensioenakkoord Op 10 juni 2011 presenteerde de Stichting van de Arbeid de nadere uitwerking van het Pensioenakkoord van juni 2010. Om de gevolgen van de stijging van de levensverwachting het hoofd te bieden, worden voorstellen gedaan voor meer voorwaardelijke pensioenen, bijvoorbeeld met betrekking tot de pensioenleeftijd. Daarnaast zouden pensioenregelingen meer dan nu het geval is, moeten ‘meeademen’ met de financiële positie van het pensioenfonds om de schokbestendigheid van het stelsel te vergroten. Voor een aantal van de voorstellen is aanpassing van de Pensioenwet, het FTK en de fiscale pensioenwetgeving nodig. Het is aan de decentrale sociale partners om verdere invulling te geven aan het Pensioenakkoord. Verwacht wordt dat de wetsvoorstellen tot aanpassing van de Pensioenwet en het FTK niet eerder dan in 2013 bij de Tweede Kamer zullen worden ingediend. In april 2012 is het kabinet-Rutte gevallen, waarna het demissionaire kabinet met de Tweede Kamer in het ‘Lente-akkoord’ een bezuinigingspakket heeft afgesproken. Eén van de maatregelen in dit pakket is dat de AOW-leeftijd al eerder omhoog gaat dan in het pensioenakkoord was afgesproken, namelijk geleidelijk vanaf 2013 tot een AOW-leeftijd van 66 in 2019. In het pensioenakkoord was afgesproken dat de AOW pas in 2020 naar 66 en in 2025 naar 67 zou gaan. Wat de gevolgen zijn van deze afspraken voor het pensioenakkoord is nog niet duidelijk. Vooruitlopend op de aanpassing van het financieel toetsingskader (FTK), heeft demissionair Minister Kamp op 30 mei 2012 een hoofdlijnennotitie aangaande het nieuwe FTK aangeboden aan de Tweede Kamer. Het nieuwe FTK zal sociale partners en pensioenfondsbesturen een keuze laten tussen een ‘nominaal contract’, dat lijkt op het bestaande kader en een ‘reëel contract’, dat nieuw is. In het reële contract zal het uitgangspunt zijn dat de pensioenaanspraken en –rechten worden aangepast aan de inflatie, echter in dit contract worden aanspraken en rechten sneller dan in het nominale contract aangepast aan tegenvallende beleggingsrendementen en/of een sneller stijgende levensverwachting. In beide contracten zal de dekkingsgraad gemiddeld worden door uit te gaan van een voortschrijdende gemiddelde over 12 maanden, waardoor fondsen minder afhankelijk zullen worden van dagkoersen op de financiële markten. In de notitie is onder meer opgenomen dat sociale partners en pensioenfondsen vooraf transparant zullen moeten zijn over de verdeling van financiële risico’s, zodat jongeren en ouderen weten waar ze aan toe zijn. Verder 27


zullen fondsen naar de deelnemers toe helder moeten communiceren over deze risico’s en over de gevolgen hiervan voor de koopkracht van hun pensioen. Het pensioenfondsbestuur volgt de ontwikkelingen op dit terrein op de voet. Verantwoordelijkheidsverdeling fondsbestuur en sociale partners De uitwerking van het Pensioenakkoord heeft het vraagstuk van de verantwoordelijkheidsverdeling tussen sociale partners (als verantwoordelijken voor de arbeidsvoorwaarden) en het pensioenfondsbestuur (als uitvoerder van de pensioenregeling) pregnanter dan tot nu toe op tafel gelegd. Hierover is door de Pensioenfederatie intensief gesproken met de Stichting van de Arbeid. In een notitie van de Pensioenfederatie van december 2011 wordt uitgebreid ingegaan op deze verantwoordelijkheidsverdeling. Het pensioenfondsbestuur heeft hier met belangstelling kennis van genomen. In- en uitlooprisico bij arbeidsongeschiktheid De koepelorganisaties van pensioenfondsen en verzekeraars hebben in 2011 op hoofdlijnen een akkoord bereikt om op uniforme wijze het inloop- dan wel het uitlooprisico bij arbeidsongeschiktheid te dekken. Volgens de gemaakte afspraken zal voor een arbeidsongeschiktheidspensioen het uitgangspunt worden dat het uitlooprisico gedekt wordt. Dat betekent dat een toename in de mate van arbeidsongeschiktheid nadat een werknemer bij een nieuwe werkgever in dienst is getreden en aan een nieuwe pensioenregeling is gaan deelnemen, gedekt wordt door de oude pensioenuitvoerder. Voor wat betreft een premievrije deelneming wordt dekking van het inlooprisico het uitgangspunt. Dat betekent dat in de geschetste situatie de toename van de arbeidsongeschiktheid door de nieuwe pensioenuitvoerder gedekt wordt. De nieuwe uitvoerder krijgt volgens de afspraken de mogelijkheid dit risico te beperken. Het kabinet heeft aangegeven de gemaakte afspraken in wetgeving te willen verankeren nadat een aantal onderdelen van die afspraken juridisch is getoetst. Indien die toetsing geen belemmeringen oplevert voor een wettelijke uitwerking, zal het kabinet naar verwachting in de loop van 2012 aan de Tweede Kamer het betreffende wetsvoorstel aanbieden.

28


6.

Actuariële analyse

Oordeel van de externe actuaris over de financiële positie De financiële positie van het pensioenfonds is naar mening van de waarmerkend actuaris voldoende. Daarbij is bepalend de mate van waarschijnlijkheid dat het pensioenfonds zal kunnen voldoen aan de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, in aanmerking nemend het streven inzake toeslagen, zoals aan verzekerden meegedeeld en de in weten regelgeving opgenomen criteria. Analyse van het resultaat Het totaal resultaat over het boekjaar bedraagt negatief € 7.291 duizend (vorig jaar negatief € 1.154 duizend). Voor het verkrijgen van inzicht in de verschillende verlies- en winstbronnen die tot dit resultaat hebben geleid is een actuariële analyse gemaakt. Het resultaat van deze analyse is in het onderstaande overzicht vermeld: 2011

2010

10.637 109 -12.093 -103

6.576 139 -7.613 -129

0 -1.450

-11 -1.038

Pensioenuitvoeringskosten Bijdrage kosten (vanuit premiebijdragen) Resultaat op kosten

-768 768 0

-749 749 0

Ontvangen en betaalde intrest Beleggingsopbrengsten voor risico deelnemers Bijschrijving rendement voor risico deelnemers Resultaat op intrest

190 -114

0 578

114

-578

190

0

Uitkeringen aan deelnemers Afkopen aan deelnemers Uitkeringen voor risico deelnemers Uitkeringen herverzekering garantiecontract Afkopen klein pensioen – garantiecontract Afkopen aan pensioenfonds Uitkeringen voor risico deelnemers – herverzekering Resultaat op uitkeringen

-1.558 -33 0 1.579

-1.342 -55 -104 1.293

0 0 64

40 16 153

52

1

Binnenkomende waardeoverdrachten Koopsommen waardeoverdrachten Uitgaande waardeoverdrachten Afkopen waardeoverdrachten Aanvulling werkgevers inzake waardeoverdrachten Resultaat op waardeoverdrachten

4.841 -4.797 -192 217 0

338 -430 -463 527 -30

69

-58

Bedragen x € 1.000

Premiebijdragen werkgevers en werknemers Premiebijdragen voor risico deelnemers Kosten pensioenopbouw – garantiecontract Kosten pensioenopbouw voor risico deelnemers Betaalde herverzekeringspremies Resultaat op premies

29



Toeslagverlening (niet vanuit premiebijdragen) Uitkering overrente Aandeel in technisch resultaat Toevoeging bufferreserve Overige baten Overige resultaten

Resultaat boekjaar

2011 -2.009

2010 -1.309

-5.181 14 886 140 -6.152

1.189 34 0 27 -59

-7.291

-1.154

Kostendekkende premie In de volgende tabel is een overzicht van de kostendekkende premie opgenomen. (bedragen * € 1.000) RTS Gedempt Kostendekkende premie • actuarieel benodigde premie voor de inkoop van de 12.631 7.584 onvoorwaardelijke onderdelen van de regeling: • solvabiliteitsopslag: 126 76 • opslag voor uitvoeringskosten: 768 768 • opslag voor garantiekosten: 897 897 • actuarieel benodigde premie voor de inkoop van de 0 voorwaardelijke onderdelen van de regeling 0 Totaal kostendekkende premie

14.422

Feitelijke premie voor risico pensioenfonds Feitelijke premie voor risico deelnemers Totaal feitelijke premie

11.404 109 11.513

9.325

Het pensioenfonds voldoet aan de eis dat de feitelijke premie minimaal gelijk moet zijn aan de gedempte kostendekkende premie. Ultimo 2011 bedroeg de dekkingsgraad behorend bij het vereist eigen vermogen 101,0% (2010: 101,0%). Ultimo 2011 bedraagt de werkelijke dekkingsgraad 103,6% (2010: 110,3%). Technische winstdeling Het pensioenfonds deelt in de technische resultaten welke de herverzekeraar behaalt. Jaarlijks wordt het resultaat op sterfte, arbeidsongeschiktheid en mutaties vastgesteld en gereserveerd. Op de einddatum van de uitbestedingovereenkomst heeft het pensioenfonds recht op een aandeel in het gecumuleerde en opgerente technische resultaat. De hoogte van het aan het pensioenfonds toekomende aandeel in dit technische resultaat is 67,5%. Een eventueel negatief technisch resultaat komt, aan het einde van de 5-jarige winstdelingsperiode (per 1 januari 2015), geheel ten laste van de herverzekeringsmaatschappij. Het technisch resultaat over boekjaar 2011 bedraagt € 19 duizend (2010: € 50 duizend). Het aandeel van het pensioenfonds over de opgerente cumulatieve technische winst over het boekjaar is € 14 duizend (2010: € 34 duizend). Het pensioenfonds houdt bij de bepaling van het resultaat reeds rekening met haar aandeel van 67,5% in het technisch resultaat in enig jaar (voor zover het gecumuleerde totaal hiervan positief 30


is). Het aandeel van het pensioenfonds aan het eind van het boekjaar wordt binnen het eigen vermogen verantwoord als bestemmingsreserve technisch resultaat; de niet-opeisbare vordering op de herverzekeraar voor hetzelfde bedrag is opgenomen onder de post ‘herverzekeringsdeel technische voorzieningen’.

31


7.

Besturing en naleving wetgeving

7.1

Algemeen

De inhoud van de pensioenregeling is het resultaat van het overleg tussen werkgeversvereniging en werknemersvereniging. Het bestuur is verantwoordelijk voor de verwezenlijking van de doelstelling van het pensioenfonds, de strategie, het beleid en de uitvoering daarvan en daarmee voor een goede uitvoering van de pensioenregeling voor (gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden en hun nabestaanden in overeenstemming met de bestaande weten regelgeving.

7.2

Bestuursaangelegenheden

Vergaderingen Er hebben in 2011 vijf vergaderingen plaatsgevonden met het voltallige bestuur in combinatie met (een van) de overige (pensioenfonds)organen. De vergaderingen hebben plaatsgevonden op: • 11 maart 2011; • 27 mei 2011; • 17 juni 2011 (dit betrof een bestuursvergadering deels gecombineerd met de deelnemersraad, de Algemene Ledenvergadering van de werknemersvereniging en de Algemene Ledenvergadering van de werkgeversvereniging); • 30 september 2011; • 25 november 2011. Behandelde onderwerpen en besluitvorming De belangrijkste onderwerpen en besluitvorming onder andere vanuit voornoemde vergaderingen betreffen de volgende: •

Transitie naar TKP Sinds 1 januari 2011 is de pensioenadministratie in opdracht van het bestuur bij TKP ondergebracht. TKP is een dochtermaatschappij van AEGON. TKP is gespecialiseerd in de pensioenuitvoering van (bedrijfstak) pensioenfondsen. AEGON blijft de herverzekeraar en de vermogensbeheerder van het pensioenfonds. Door het bestuur is de afronding van de transitie naar de nieuwe uitvoerder in 2011 nauwgezet gemonitord.

•

Beleggingen Met ingang van 11 mei 2011 heeft het bestuur beleggingen behandeld in een commissie. Hiertoe is een Beleggingsadviescommissie (hierna: BAC) geformeerd. In de BAC hebben namens het bestuur zitting: de heer Raaijmakers, de heer Vermeulen en de heer Nijkamp. Daarnaast nemen de heer Van Daalen van Towers Watson (actuarieel adviseur) en de heer Hendrick van AEGON (vermogensbeheerder) deel aan de vergaderingen van de BAC. Zij hebben echter geen stemrecht. De BAC bereidt bestuursbesluiten voor inzake de beleggingen. Het bestuur heeft de vermogensbeheerder nauwgezet gevolgd in zijn besluitvorming ten aanzien van de tactische asset allocatie en het durationbeleid. In 2011 is aangevangen met een ALM-studie, aan de hand waarvan het beleggingsbeleid zal worden herijkt.

•

Nieuw aangesloten werkgevers en collectieve waardeoverdrachten Naar aanleiding van succesvolle acquisitietrajecten zijn in 2011 nieuwe werkgevers toegetreden tot het pensioenfonds. Als gevolg hiervan hebben er inkomende collectieve waardeoverdrachten plaatsgevonden. Het bestuur heeft de processen nauwgezet gevolgd die geleid hebben tot de aansluitingen en collectieve waardeoverdrachten.

32


•

Afkoop kleine pensioenen In de bestuursvergadering van 25 november 2011 heeft het bestuur besloten over te gaan tot de afkoop van kleine pensioenen.

•

Papierloos vergaderen Door het bestuur is met ingang van de bestuursvergadering van 30 september 2011 overgegaan op het vergaderen via iPads. De voordelen voor het bestuur zijn onder meer dat geen fysieke vergadermappen meer aan de orde zijn. Daarnaast is diverse belangrijke informatie voor bestuursleden sneller, makkelijker en op ieder gewenst moment beschikbaar en toegankelijk.

•

Plaatsvervangende bestuursleden Sinds 17 juni 2011 heeft het bestuur twee plaatsvervangende bestuursleden benoemd in het bestuur. Het gaat om een plaatsvervangend bestuurslid namens de werkgevers en een plaatsvervangend bestuurslid namens de werknemers.

Gemiddeld waren alle bestuursleden aanwezig tijdens de bestuursvergaderingen. In alle vergaderingen was het voor besluitvorming noodzakelijke quorum aanwezig.

7.3

Goed Pensioenfondsbestuur

Goed Pensioenfondsbestuur behelst het integer en transparant handelen, waarbij een belangrijke plaats wordt ingeruimd voor het afleggen van verantwoording over het uitgeoefende toezicht. Het bestuur is zich bewust van zijn verantwoordelijkheid voor het goed besturen van het pensioenfonds en zal alles doen wat nodig is voor het handhaven van het vertrouwen in het pensioenfonds en de pensioensector. Ontwikkelingen op dit terrein worden nauwlettend gevolgd. De Principes van Goed Pensioenfondsbestuur zijn met ingang van 1 januari 2008 van kracht. Wettelijke verankering van de principes heeft plaatsgevonden in de Pensioenwet. Voor de inrichting van het interne toezicht is gekozen voor de instelling van een visitatiecommissie die eens per drie jaar een visitatie uitvoert. Bij het interne toezicht op het functioneren van (het bestuur van) het pensioenfonds wordt gekeken naar de procedures en processen en de interne beheersing binnen het pensioenfonds, naar de wijze waarop het pensioenfonds wordt aangestuurd en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico’s op de langere termijn. Tevens is met ingang van 1 januari 2008 een verantwoordingsorgaan ingesteld. Het verantwoordingsorgaan beoordeelt het door het bestuur gevoerde beleid, de gemaakte beleidskeuzes en de naleving van de Principes van Goed Pensioenfondsbestuur, met als uitgangspunt de vraag of het bestuur op een evenwichtige wijze met de belangen van alle belanghebbenden rekening heeft gehouden bij het bepalen van het beleid. Om redenen van beheersbaar houden van de bestuursproces heeft het bestuur reeds in 2006 besloten om de bemensing van het verantwoordingsorgaan en de deelnemersraad te laten bestaan uit een personele unie (voor wat de betreft de vertegenwoordiging namens de actieve deelnemers en de gepensioneerden). Op die wijze kan overleg worden gecombineerd waar het overlap in taken tussen verantwoordingsorgaan en deelnemersraad betreft. Formeel gezien zullen die taken overigens gescheiden worden gehouden. In subparagraaf 7.3.2 is het verslag van het verantwoordingsorgaan en in subparagraaf 7.3.3 is de reactie van bestuur op het oordeel van het verantwoordingsorgaan opgenomen.

33


7.3.1

Visitatiecommissie

Voor het intern toezicht is gekozen voor de vorm van een visitatiecommissie. Eenmaal in de drie jaar zal een visitatie plaatsvinden. In 2010 heeft een visitatie plaatsgevonden. De volgende visitatie vindt plaats in 2013.

7.3.2

Verslag van het verantwoordingsorgaan

Het verantwoordingsorgaan (hierna: VO) van het pensioenfonds is op 1 januari 2008 ingesteld. Bij de oprichting is een reglement vastgesteld op basis van de uitgangspunten van Pension Fund Governance. Het VO heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over: a) het handelen van het bestuur met betrekking tot het afgelopen kalenderjaar aan de hand van het jaarverslag, de jaarrekening en overige informatie (waaronder – indien van toepassing – de bevindingen van de visitatiecommissie); b) de beleidskeuzes van het bestuur voor de toekomst; c) het gevoerde beleid over het afgelopen kalenderjaar. Daarnaast heeft het VO het recht advies uit te brengen over: het vaststellen en wijzigen van de vergoedingsregeling voor bestuursleden; het wijzigen van beleid ten aanzien van het VO; de vorm, inrichting en samenstelling van het interne toezicht; het vaststellen en wijzigen van een interne klachten- en geschillenprocedure; Het VO vertegenwoordigt drie geledingen: de “actieve” deelnemers, de pensioengerechtigden en de bij het bedrijfstakpensioenfonds aangesloten werkgevers. Het verantwoordingsorgaan beoordeelt het door het bestuur gevoerde beleid, de gemaakte beleidskeuzes en de naleving van de Principes van Goed Pensioenfondsbestuur. Het verantwoordingsorgaan kan beschikken over voldoende informatie, mede door formele en informele overleggen met het bestuur of een delegatie van het bestuur en door de bespreking van het jaarverslag met het bestuur, de waarmerkend actuaris en de controlerend accountant. Het verantwoordingsorgaan heeft uitgebreid kennis genomen van het jaarverslag en de jaarrekening van het pensioenfonds en van de overige door het bestuur verstrekte informatie. Op basis van deze informatie heeft het verantwoordingsorgaan zich uitgesproken over het door het bestuur gevoerde beleid in 2011. Oordeel Het VO is positief gestemd over het gekozen beleid waarin prioriteit wordt gegeven aan de groei van het pensioenfonds. Het VO deelt de mening van het bestuur dat een toeslagenbeleid hand in hand moet gaan met een goed en degelijk beleggingsbeleid. Het VO is verheugd met de recente groei en is van mening dat dit een positieve bijdrage levert aan de continuïteit van het fonds. Het VO - alsmede de deelnemersraad - is verheugd over het feit dat zij betrokken is bij het invullen van de vacatures. Zij doet een dringend beroep op het bestuur om op de hoogte te blijven van het proces inzake de invulling van de vacatures. Het VO spreekt de verwachting uit dat de communicatie met het bestuur zal blijven bijdragen aan een zo goed mogelijk effectief beleid van het pensioenfonds.

34


7.3.3

Reactie bestuur op oordeel verantwoordingsorgaan

Bij de prioriteit die het bestuur geeft aan de groei van het pensioenfonds, geldt de voorwaarde dat dit op beheerste en gecontroleerde wijze plaatsvindt. Daarbij wordt opgemerkt dat deze groei in ieder geval geen negatieve uitwerking dient te hebben op de deelnemers van het pensioenfonds. Het toeslagenbeleid en beleggingsbeleid van het pensioenfonds worden door het bestuur voortdurend gemonitord en indien de financiële positie van het pensioenfonds het toelaat, kan tot toeslagverlening worden besloten. Het bestuur dankt het VO voor de prettige samenwerking tot op heden en spreekt de hoop uit om dit voor de toekomst te kunnen continueren.

7.4

Vergoedingsregeling

De bestuursleden ontvangen vacatiegeld voor het deelnemen aan bestuursvergaderingen en aan andere bijeenkomsten waar hun aanwezigheid gewenst is. Reis- en verblijfskosten door de bestuursleden in de uitoefening van hun functie gemaakt, worden vergoed. Ook de leden van de deelnemersraad en verantwoordingsorgaan ontvangen vacatiegeld voor het deelnemen aan bestuurs-/deelnemersraadvergaderingen. Ten aanzien van de hoogte van de vergoedingen geldt dat de zogenaamde SER-vergoedingen worden gevolgd.

7.5

Informatie vanuit toezicht van DNB en AFM

In 2011 zijn, evenals in voorgaande jaren, aan het pensioenfonds geen dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door DNB geen aanwijzingen aan het pensioenfonds gegeven, noch is een bewindvoerder aangesteld of is bevoegdheidsuitoefening van organen van het fonds gebonden aan toestemming van DNB. De werkelijke dekkingsgraad van 103,6% is hoger dan de dekkingsgraad behorend bij het (minimaal) vereist eigen vermogen van 101,0%. De vermogenspositie van het pensioenfonds kan daarom worden gekarakteriseerd als toereikend. Vanwege de goede financiële positie van het pensioenfonds is geen herstelplan van toepassing. AFM Met de inwerkingtreding van de Wet op het financieel toezicht en de Pensioenwet per 1 januari 2007 heeft het pensioenfonds formeel te maken met twee toezichthouders. De AFM voor het zogenaamde gedragstoezicht en DNB voor het prudentiële toezicht. DNB Voor wat betreft het prudentiële toezicht is er in 2011, los van de reguliere correspondentie, geen sprake geweest van verdere bijzondere aandachtspunten voor dit pensioenfonds.

7.6

Deskundigheids- en integriteitstoets

DNB heeft regels vastgesteld om besturen van pensioenfondsen te toetsen. Concreet houden deze regels in dat bestuurders van pensioenfondsen, voordat zij worden benoemd, door DNB worden getoetst op integriteit en deskundigheid. De bestuursleden van het pensioenfonds zijn getoetst en DNB heeft met de benoeming van alle bestuursleden ingestemd. Het bestuur vindt het belangrijk dat de deskundigheid op peil wordt gehouden, mede gezien de ontwikkelingen op pensioenen beleggingsgebied. Het bestuur volgt hiertoe actief de voor het pensioenfonds relevante pensioenontwikkelingen en worden in de gelegenheid gesteld (vervolg)cursussen, seminars en andere bijeenkomsten bij te wonen.

35


In verband met de invoering van de beleidsregel ‘Deskundigheid’ van DNB en AFM heeft het bestuur een beleidsdocument ´Deskundig en competent pensioenfondsbestuur´ opgesteld. De implementatie van dit document met daarin vastgelegde procedures zal in 2012 plaatsvinden.

7.7

Gedragscodes

Het pensioenfonds beschikt over een gedragscode. Het doel van de gedragscode is het bijdragen aan het transparant en integer handelen van bestuurders ten behoeve van al degenen die bij het pensioenfonds belang hebben en tot het waarborgen van de goede naam en reputatie van het pensioenfonds als marktpartij. De gedragscode bevat onder meer regels over hoe een bestuurslid moet omgaan met vertrouwelijke informatie, voorwetenschap, relatiegeschenken en het vervullen van nevenfuncties bij andere ondernemingen en instellingen. Het pensioenfonds heeft een Compliance Officer belast is met het toezicht op de naleving van de op grond van de gedragscode geldende bepalingen. Er zijn in 2011 geen overtredingen van de gedragscode geconstateerd.

7.8

Klachten- en geschillenprocedure

Het pensioenfonds heeft een klachten- en geschillenregeling opgesteld. Klachten kunnen worden ingediend bij de administrateur van het pensioenfonds en geschillen kunnen worden voorgelegd bij het bestuur van het pensioenfonds. Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen klachten en geschillen. Klachten gaan over het gedrag van mensen (bestuur of uitvoering), die belast zijn met de uitvoering van de pensioenregeling. De wijze van bejegening geeft onvrede en daarover wordt geklaagd. Geschillen gaan over de interpretatie van regelingen en afspraken. Men is het niet eens met een besluit van het bestuur en wil een ander besluit genomen hebben. In het betreffende reglement is zowel een klachtenregeling als een geschillenregeling opgenomen.

7.9

Organisatie en uitvoering

Het bestuur heeft de administratie en de uitvoering van het dagelijks beleid uitbesteed aan AEGON. Tevens is AEGON herverzekeraar van het pensioenfonds. Vanaf 1 januari 2011 heeft AEGON, in overleg met het bestuur, ervoor gekozen de pensioenuitvoering van het pensioenfonds over te dragen aan TKP Pensioen B.V. in Groningen. TKP Pensioen is een dochtermaatschappij van AEGON. Het bestuur beoordeelt de uitvoering op basis van periodieke rapportages over de uitgevoerde werkzaamheden in het kader van de afgesloten Service Level Agreement. Tevens ontvangt het pensioenfonds jaarlijks een ISAE 3402 type II-rapport van AEGON, welke door een externe accountant is gecertificeerd.

7.10

Uitvoeringskosten

In navolging van de publicatie ‘Kosten pensioenfondsen verdienen meer aandacht’ van de Autoriteit Financiële Markten op 12 april 2011 heeft de Pensioenfederatie op 10 november de notitie ‘Aanbevelingen uitvoeringskosten 2011’ gepubliceerd. In deze publicatie benoemt de Pensioenfederatie de verschillende uitvoeringskosten en worden aanbevelingen gedaan hoe over deze kosten gecommuniceerd kan worden richting de verschillende stakeholders.

36


De pensioenfederatie heeft in de notitie een onderscheid gemaakt tussen pensioenbeheerkosten, vermogensbeheerkosten en transactiekosten. Pensioenbeheerkosten De pensioenbeheerkosten bestaan uit de integrale kosten voor pensioenbeheer inclusief de in het depotverslag opgenomen administratiekostenvergoeding. In 2011 bedragen de pensioenuitvoeringskosten per actieve deelnemer en gepensioneerde € 212,-. Indien bij de bepaling van de pensioenbeheerkosten per deelnemer ook de gewezen deelnemers meegenomen worden, dan bedragen de pensioenbeheerkosten € 114,- per deelnemer. Vermogensbeheerkosten De vermogensbeheerkosten bestaan uit de vergoeding voor de vermogensbeheerdienstverlening. De kosten vermogensbeheer worden gerapporteerd als een percentage van het gemiddeld belegd vermogen. De kosten van de beleggingsfondsen waarin wordt belegd maken geen deel uit van de gepresenteerde vermogensbeheerkosten. In 2011 bedragen de vermogensbeheerkosten 0,33% van het gemiddeld belegd vermogen. Transactiekosten De transactiekosten bestaan uit toe- en uittredingsvergoedingen van de beleggingsfondsen. De gemaakte transactiekosten binnen de beleggingsfondsen maken geen deel uit van de gepresenteerde transactiekosten. In 2011 bedragen de transactiekosten 0,31% van het gemiddeld belegd vermogen.

7.11

Statutenwijzigingen

In 2011 zijn de volgende wijzigingen doorgevoerd in de statuten: - Toegevoegd is dat twee plaatsvervangende bestuurszetels namens de werkgevers en twee plaatsvervangende bestuursleden namens de werknemers aan het bestuur kunnen worden toegevoegd. Deze bestuursleden mogen aanwezig zijn bij de bestuursvergaderingen maar krijgen pas stemrecht indien een of twee bestuursleden van de betreffende geleding niet aanwezig zijn; - De statuten zijn gewijzigd zodat een zittend bestuurslid niet hoeft af te treden bij beëindiging van het lidmaatschap van de werknemersvereniging en bij het bereiken van de pensioendatum. Dit laatste wordt ook door DNB aanbevolen in zijn brief van 13 december 2010; - De statuten zijn gewijzigd inzake de benoemingsprocedures van bestuursleden. Het bestuur heeft besloten dat bestuursleden niet meer worden benoemd door de werkgeversvereniging en de werknemersvereniging, maar dat dit voordragende partijen worden. Na voordracht van deze organisaties, kan het bestuur overgaan tot benoeming van de kandidaat bestuursleden.

37


8.

Verwachte gang van zaken

De ALM-studie en het integraal risicomanagement zijn onderwerpen die in 2012 in elk geval bijzondere aandacht zullen krijgen. Het bestuur zal voorts inspelen op actuele ontwikkelingen. ALM-studie Eind 2011 is een start gemaakt met een ALM-studie. Deze studie is in mei 2012 afgerond. Met deze studie heeft het pensioenfonds een actueel inzicht gekregen betreffende het premiebeleid, het toeslagbeleid, het meest optimale strategische beleggingsbeleid en de optimale mate van afdekking van het renterisico gegeven het risico dat het bestuur wenselijk acht. Integraal risicomanagement Het integraal risicomanagement is een belangrijk onderwerp dat in 2012 bijzondere aandacht zal krijgen. De wijze waarop een bestuur van een pensioenfonds om moet gaan met het integraal risicomanagement beleid en de wijze waarop DNB dit beleid beoordeelt, is eind 2011 gepubliceerd. Het bestuur zal in 2012 verdere invulling geven aan het integraal risicomanagement beleid. Den Haag, 21 juni 2012 Mevrouw mr. A.M. van Arkel-Rijbroek De heer drs. L.P.A. Cleiren FB De heer mr. P. Frijlink De heer J.W.B. Luhoff De heer H.G. Nijkamp De heer J.J.M. Raaijmakers AA, secretaris De heer G. Rebel AA De heer P.M.S. Vermeulen AA, voorzitter

38


Jaarrekening

39


9.

Jaarrekening

9.1

Balans (na bestemming van het saldo van baten en lasten)


31-12-2011

31-12-2010

ACTIVA Beleggingen voor risico deelnemers Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Vorderingen en overlopende activa

[1]

5.001

5.076

[2] [3]

181.850 5.627

134.285 14.722

Overige activa

[4]

2.340

0

194.818

154.133

[5]

6.563

13.854

TOTAAL ACTIVA

PASSIVA Stichtingskapitaal en reserves Voorziening pensioenverplichting voor risico pensioenfonds Voorziening pensioenverplichting voor risico deelnemers

[6]

181.802

134.251

[7]

5.001

5.076

Overige schulden en overlopende passiva

[8]

1.452

952

194.818

154.133

TOTAAL PASSIVA [.]

De bij de posten vermelde nummers verwijzen naar de toelichting op de balans vanaf pagina 48.

40


9.2

Staat van baten en lasten


2011

2010

[9]

11.404

7.324

BATEN Premiebijdragen Premiebijdragen voor risico deelnemers Beleggingsresultaten voor risico deelnemers

[10]

109

140

[11]

-114

578

Baten uit herverzekering

[12]

-2.702

2.555

Overige baten

[13]

336

59

9.033

10.656

Totaal baten LASTEN Pensioenuitkeringen

[14]

1.590

1.501

Pensioenuitvoeringskosten Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds

[15]

768

749

[16]

- Pensioenopbouw

12.346

6.478

- Toeslagverlening

1.930

1.289

- Rentetoevoeging

2.032

4.320

- Onttrekking voor pensioenuitkeringen - Onttrekking voor pensioen uitvoeringskosten

-1.578

-1.348

-24

-28

- Wijziging marktrente - Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten - Wijziging grondslagen

28.930

13.293

4.424

-76

0

39

-509

-50

- Overige mutaties

47.551

-23.917

[17]

-75

553

[18]

-47.551

-23.917

Kosten pensioenopbouw

[19]

14.104

8.917

Saldo overdrachten van rechten

[20]

-69

28

Overige lasten

[21]

6

62

Totaal lasten

16.324

11.810

Saldo van baten en lasten

-7.291

-1.154

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers Mutatie herverzekeringsdeel technische voorzieningen

[.]

De bij de posten vermelde nummers verwijzen naar de toelichting op de staat van baten en lasten vanaf 56. 41


Bedragen x € 1.000 Bestemming saldo van baten en lasten Wettelijke en statutaire reserves Mutatie algemene reserve Bestemmingsreserves Mutatie reserve technische winstdeling Mutatie reserve resultaat waardeoverdrachten Overige reserves Bufferreserve Totale bestemming van het resultaat

42

2011

2010

-2.016

-6.487

14 69

34 -58

-5.358

5.357

-7.291

-1.154


9.3

Kasstroomoverzicht


2011

2010

10.786 8.462 2.324

239 -239 0

16

0

2.340

0

0

0

Mutatie liquide middelen

2.340

0

Liquide middelen primo boekjaar Liquide middelen ultimo boekjaar

0 2.340

0 0

Mutatie liquide middelen

2.340

0

Kasstroom uit pensioenactiviteiten Ontvangen premies Betaalde bedragen pensioenactiviteiten Totale kasstroom uit pensioenactiviteiten Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Ontvangen directe beleggingsopbrengsten Netto kasstroom Koers- omrekeningsverschillen

43


9.4

Toelichting op de jaarrekening

9.4.1

Bepalingen weten regelgeving

De jaarrekening is opgesteld volgens de voorschriften die zijn vastgelegd in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek (BW) en de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, in het bijzonder Richtlijn 610 Pensioenfondsen.

9.4.2

Waarderings- en berekeningsgrondslagen

Schattingen en veronderstellingen De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden. Opname van actief, verplichting, bate of last Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar het pensioenfonds zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten worden in de staat van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Saldering Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de 44


verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met gesaldeerd opgenomen financiële activa en financiële verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten worden eveneens gesaldeerd opgenomen. Verwerking van waardeveranderingen van beleggingen Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de rekening van baten en lasten opgenomen. Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Vorderingen uit herverzekeringscontracten die classificeren als garantiecontracten worden gelijk gesteld aan de hiertegenover staande voorziening voor pensioenverplichtingen. Bij de waardering van de vordering wordt rekening gehouden met de kredietwaardigheid van de herverzekeraar middels een afslag voor kredietrisico. Vorderingen uit hoofde van winstdelingsregelingen in herverzekeringsovereenkomsten op het moment van toekenning door de herverzekeraar. In de toelichting op de balans dient, indien sprake is van een verzekeringscontract waarvoor een gesepareerd beleggingsdepot wordt aangehouden, het verloop van de beleggingen zichtbaar wordt gemaakt. Voor de grondslagen van die verloopoverzichten gelden de volgende waarderingsgrondslagen: Algemeen Alle beleggingen worden gewaardeerd op actuele waarde. Slechts indien de actuele waarde van een belegging niet betrouwbaar kan worden vastgesteld, vindt waardering plaats op basis van geamortiseerde kostprijs. Participaties in beleggingsinstellingen, die gespecialiseerd zijn in een bepaald soort beleggingen worden gerubriceerd en gewaardeerd volgens de grondslagen voor dat soort beleggingen. Alle gerealiseerde en ongerealiseerde resultaten worden direct in de staat van baten en lasten verantwoord. Mix-fondsen De onderliggende participatiewaarden van de mixfondsen bestaat uit vastrentende waarden (SAF Fixed Income LDO) en zakelijke waarden (SAF Equity). De betreffende waarderingsgrondslagen worden onderstaand nader toegelicht. Aandelen Beursgenoteerde aandelen en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoers. Niet-beursgenoteerde aandelen en participaties in niet-beursgenoteerde beleggingsinstellingen worden gewaardeerd tegen de door de beleggingsinstelling gerapporteerde intrinsieke waarde (zijnde de marktwaarde van de participaties op basis van de onderliggende intrinsieke waarden). Vastrentende waarden Beursgenoteerde vastrentende waarden en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoersen. Indien vastrentende waarden of participaties in beleggingsinstellingen niet-beursgenoteerd zijn, vindt waardebepaling plaats op basis van de geschatte toekomstige netto kasstromen (rente en aflossingen) die uit de beleggingen zullen voortvloeien, contant gemaakt tegen de geldende marktrente en rekening houdend met het risicoprofiel (kredietrisico, oninbaarheid) en de looptijd. 45


Indien geen betrouwbare schatting van de actuele waarde van de vastrentende waarden is te maken, worden vastrentende waarden gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs. Beleggingen voor risico deelnemers De grondslagen voor de waardering van beleggingen voor risico van deelnemers zijn gelijk aan die voor de beleggingen die voor risico van het fonds worden aangehouden. De waardering van de beleggingen voor risico van deelnemers is gelijk gesteld aan de voorzieningen voor risico van deelnemers. Vorderingen en kortlopende schulden Deze zijn gewaardeerd tegen nominale waarde verminderd met de noodzakelijk geachte voorziening voor oninbaarheid. Liquide middelen Onder de liquide middelen zijn opgenomen die kasmiddelen en tegoeden op bankrekeningen, die onmiddellijk opeisbaar zijn dan wel op korte termijn opeisbaar zijn en niet het karakter van beleggingen hebben. Stichtingskapitaal en reserves Stichtingskapitaal en reserves worden bepaald door het bedrag dat resteert nadat alle actiefposten en posten van het vreemd vermogen, inclusief de voorziening pensioenverplichtingen, volgens de van toepassing zijnde waarderingsgrondslagen in de balans zijn opgenomen. Technische Voorzieningen De technische voorziening voor risico van het pensioenfonds wordt gewaardeerd op actuele waarde (marktwaarde). De actuele waarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de beste inschatting van toekomstige kasstromen die samenhangen met de op balansdatum onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen. Onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen zijn de opgebouwde nominale aanspraken en de onvoorwaardelijke (indexatie)toezeggingen. De contante waarde wordt bepaald met gebruikmaking van de marktrente. Bij de berekening van de technische voorziening voor risico van het pensioenfonds is uitgegaan van het op de balansdatum geldende fondsreglement en van de over de verstreken deelnemersjaren verworven aanspraken. Jaarlijks wordt door het bestuur besloten of de opgebouwde pensioenaanspraken worden geïndexeerd. Alle per balansdatum bestaande indexatiebesluiten zijn in de berekening begrepen. Er wordt geen rekening gehouden met toekomstige salarisontwikkelingen. Bij de berekening van de technische voorziening wordt rekening gehouden met premievrije pensioenopbouw in verband met invaliditeit op basis van de contante waarde van premies waarvoor vrijstelling van betaling wegens arbeidsongeschiktheid is verleend. Bij de bepaling van de actuariële uitgangspunten wordt uitgegaan van voor de toezichthouder acceptabele grondslagen, waarbij rekening wordt gehouden met de voorzienbare trend in overlevingskansen. De berekeningen zijn uitgevoerd op basis van de volgende actuariële grondslagen en veronderstellingen: a. De rentevoet is de DNB yield curve per einde jaar. b. De sterftekansen zijn ontleend aan de overlevingstafels AG generatietafel 2010-2060, rekening houdende met ervaringssterfte op basis van de Towers Watson ervaringstabel.

46


c. Voor het partnerpensioen is aangenomen dat de partner drie jaar jonger is dan de verzekerde man en drie jaar ouder is dan de verzekerde vrouw. d. Voor mannen worden de volgende gehuwdheidsfrequenties toegepast: Leeftijd van de man (x) Gehuwdheidsfrequentie tot 18 jaar 0 van 18 tot 25 jaar 0,01 + 0,07 (x-18) van 25 tot 35 jaar 0,50 + 0,04 (x-25) van 35 tot 65 jaar 0,90 van 65 jaar en hoger 1 Voor vrouwen worden de volgende gehuwdheidsfrequenties toegepast: Leeftijd van de vrouw (y) Gehuwdheidsfrequentie tot 18 jaar 0 van 18 tot 25 jaar 0,05 + 0,10 (y-18) van 25 tot 30 jaar 0,75 + 0,02 (y-25) van 30 tot 50 jaar 0,85 van 50 tot 65 jaar 0,85 - 0,01 (y-50) van 65 jaar en hoger 1 e. De netto premiereserve wordt verhoogd met een excassoreserve van 1,5% van de netto premiereserve. f. De schadevoorziening voor verzekerden met vrijstelling van premiebetaling wegens arbeidsongeschiktheid is bepaald als de bruto koopsom voor het nog niet gefinancierde gedeelte van de verzekering. Voorzieningen voor risico van deelnemers De waardering van de voorzieningen voor risico van deelnemers wordt actuarieel bepaald. Resultaatbepaling De baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop zij betrekking hebben. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode. Dit houdt in dat alle ontvangsten en uitgaven ook als zodanig worden gepresenteerd.

47


9.4.3

Toelichting op de balans


2011

2010

5.076

4.523

Premies

145

139

Risicopremies en kostenopslagen

-42

-11

Afkopen en uitkeringen

-64

-153

-114

578

5.001

5.076

AEGON Dynamic Fund 1

20

0


139

2


307

1


565

132


1.966

254


1.745

436


185

179


25

23


49

0

AEGON Vastgoed Fund

0

157

AEGON Equity Fund

0

1.888

AEGON Rente Fund

0

617

AEGON Mix Fund

0

633

AEGON Deposito Fund

0

356

AEGON staatsleningen Fonds

0

398

5.001

5.076

ACTIVA [1] Beleggingen voor risico deelnemers Stand begin boekjaar

Beleggingsrendement Stand einde boekjaar Waarvan:

[2] Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Garantiecontracten met beleggingsdepot Te vorderen technisch resultaat Totaal

181.802

134.251

48

34

181.850

134.285

Het verloopoverzicht van het herverzekeringsdeel van de technische voorziening is gelijk aan het verloop zoals opgenomen onder de toelichting op de voorziening pensioenverplichtingen onder noot 6 van de toelichting.

48


Stand begin boekjaar

2011

2010

134.251

110.334

Pensioenopbouw

12.346

6.478

Toeslagverlening

1.930

1.289

Rentetoevoeging

2.032

4.320

-1.578

-1.348

-24 28.930

-28 13.293

4.424 0

-76 39

-509

-50

181.802

134.251

Onttrekking voor pensioenuitkeringen Onttrekking voor pensioenuitvoeringskosten Wijziging marktrente Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten Wijziging actuariële grondslagen Overige mutatie voorziening pensioenverplichting Stand einde boekjaar

Bij de garantiecontracten bestaat de mogelijkheid om de herverzekerde pensioenverplichtingen achter te laten bij de verzekeraar. Beleggingsresultaten komen, indien positief ten gunste van het pensioenfonds. Indien deze negatief bedraagt wordt het negatieve resultaat op de balans van het depot geactiveerd. Toekomstige positieve resultaten worden eerst aangewend om geactiveerde negatieve resultaten te verrekenen. Bij dit contract is een gesepareerd beleggingsdepot geopend waarin de beleggingsportefeuille de volgende samenstelling en het volgende verloop kent (bedragen op marktwaarde). Deze toelichting geeft enkel een nadere onderbouwing van de in het gesepareerd beleggingsdepot aangehouden beleggingen en sluit derhalve niet aan op het totaal van het herverzekeringsdeel van de technische voorzieningen. Totaal beleggingen gesepareerd beleggingsdepot Aandelen

33.514

40.081

Vastrentende waarden

95.324

69.743

Vastgoed

12.300

0

Grondstoffen

3.463

0

Overige beleggingen

3.886

5.653

Beleggingsvorderingen

3.357

4.071

151.844

119.548

40.081

34.829

Aandelen Stand begin boekjaar Aankopen

36.290

6.233

Verkopen

-41.052

-6.813

-1.805

5.832

33.514

40.081

Beurs- en valutakoersverschillen Stand einde boekjaar

49


2011

2010

Waarvan: AEGON World Equity Fund

33.514

0

0

40.081

89.470

64.386

4.081

5.357

1.773

0

95.324

69.753


64.386

44.970

Aankopen

115.396

15.591

Verkopen en aflossingen

-93.005

-1.402

2.693

5.227

89.470

64.386

AEGON Emerging Market Debt Fund

2.224

0

AEGON ABS Fund

8.703

0

AEGON EURO AAA Bond Fund

25.121

0

AEGON European Credit Fund

18.318

0

AEGON Long Duration Overlay

12.674

0

478

0

2.251

0

19.701

0

0

64.386

AEGON SAF Equity Vastrentende waarden Obligatiebeleggingsfondsen Annuïteitenlening aan AEGON Levensverzekering N.V. Mix fondsen Totaal vastrentende waarden Verloop obligatiebeleggingsfondsen

Beurs- en valutakoersverschillen Stand einde boekjaar Waarvan:

AEGON Tactical Interest Rate Overlay AEGON Global High Yield Fund AEGON Hypotheken Fonds AEGON SAF Fixed Income LDO Verloop annuïteitenlening Stand begin boekjaar

5.357

6.533

Annuïteit

-1.402

-1.402

Interest

203

250

Herwaardering n.a.v. wijziging marktrente

-77

-24

4.081

5.357

Stand einde boekjaar

De annuïteitenlening houdt verband met de op 1 januari 1995 onder de werkingssfeer van het depot gebracht voorziening voor pensioenverplichtingen per 31 december 1994. De hoofdsom van deze lening bedraagt € 19.055 duizend. De lening heeft een looptijd van 20 jaar en een intrestvoet van 4,0%. De aflossingen en het interest vervallen jaarlijks op 31 december.

50


2011

2010

Verloop mix fondsen Stand begin boekjaar

0

0

2.169

0

-50

0

-346

0

1.773

0

1.773

0

0

0

12.950

0

Verkopen

-488

0

Beurs- en valutakoersverschillen

-162

0

12.300

0

12.300

0

0

0

Aankopen

3.620

0

Verkopen

-119

0

-38

0

3.463

0

3.463

0


5.653

7.844

Aflossingen

-1.785

-1.785

18

-406

3.886

5.653

Aankopen Verkopen en aflossingen Beurs- en valutakoersverschillen Stand einde boekjaar Waarvan: AEGON Global TAA + Fund Vastgoed Stand begin boekjaar Aankopen

Stand einde boekjaar Waarvan: AEGON Vastgoed Fund Internationaal Grondstoffen Stand begin boekjaar

Beurs- en valutakoersverschillen Stand einde boekjaar Waarvan: AEGON Global Commodity Fund Overige beleggingen

Herwaardering n.a.v. wijziging marktrente Stand einde boekjaar

De overige belegging betreft een fictieve lening aan AEGON Levensverzekering N.V. De fictieve lening is verstrekt in verband met de herstructurering van de beleggingsportefeuille per ultimo 1998. De hoofdsom van deze lening bedraagt € 17.849 duizend. De lening wordt in tien gelijke delen afgelost. De eerste aflossing vond plaats op 31 december 2004 en de laatste aflossing is gepland op 31 december 2013. De intrestvoet van deze lening bedraagt 4,5%. Beleggingsvorderingen Liquide middelen inzake beleggingen

51

3.357

4.071

3.357

4.071


Er vinden geen beleggingen plaats in premiebijdragende ondernemingen en er vindt geen uitlening van beleggingen plaats.

Te vorderen technisch resultaat

2011

2010

48

34

48

34

Met de herverzekeraar is een technische winstdelingsregeling overeengekomen. Het pensioenfonds ontvangt 67,5% van de cumulatieve technische winst over de contractperiode 2010 en met 2014. Een cumulatief technisch verlies is geheel voor rekening van de herverzekeraar. De bovenstaande vordering op AEGON Levensverzekering N.V. is niet direct opeisbaar. Kredietrisico herverzekeraar Als gevolg van een herziening van het Besluit Financieel Toetsingskader pensioenfondsen (Besluit FTK) op 1 februari 2011, is het pensioenfondsen toegestaan het kredietrisico buiten beschouwing te laten bij de berekening van het vereist eigen vermogen en de waardering van de vordering op de herverzekeraar op marktwaarde. Het bestuur heeft gezien de positieve ontwikkeling van de solvabiliteit van AEGON Levensverzekering N.V. (hetgeen onder meer is vertaald in de bevestiging van de rating door Standard en Poor’s) besloten om geen kredietafslag te bepalen op de vordering op de herverzekeraar ultimo boekjaar. [3] Vorderingen en overlopende activa Vrije reserve in gesepareerd beleggingsdepot Rekening courant AEGON Levensverzekering Overlopende rente banken Premies Totaal

5.508

14.070

0

524

10

0

109

178

5.627

14.772

Alle overige vorderingen hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar. [4] Overige activa Banken

2.340

0

Totaal

2.340

0

De tegoeden bij banken staan ter vrije beschikking van het pensioenfonds.

52



2011

2010

6.254

8.270

309

226

0

5.358

6.563

13.854

PASSIVA [5] Stichtingskapitaal en reserves Algemene reserves Bestemmingsreserves Overige reserves Totaal

Het vereist eigen vermogen wordt verondersteld gelijk te zijn aan het minimaal vereist eigen vermogen. Het (minimaal) vereist eigen vermogen is vastgesteld op 1,0% van de voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds. In 2011 is het (minimaal) vereist eigen vermogen vastgesteld op € 1.818 duizend (2010: € 1.343 duizend). De werkelijke dekkingsgraad van 103,6% is hoger dan de dekkingsgraad behorend bij het (minimaal) vereist eigen vermogen van 101,0%. De vermogenspositie van het pensioenfonds kan daarom worden gekarakteriseerd als toereikend. Vanwege de goede financiële positie van het pensioenfonds is geen herstelplan van toepassing. Algemene reserves Stand begin boekjaar

8.270

14.758

Resultaat via resultaatbestemming

-2.016

-6.488


6.254

8.270

48

34

Reserve resultaat waardeoverdrachten

261

192


309

226


34

0

Resultaat via resultaatbestemming

14

34


48

34

192

250

69

-58

261

192

5.358

0

885

409

-6.243

-65

Dotatie ten laste van vrij vermogen

0

5.014


0

5.358

Bestemmingsreserves Reserve technische winstdeling

Reserve technische winstdeling

Reserve resultaat waardeoverdrachten Stand begin boekjaar Resultaat via resultaatbestemming Stand einde boekjaar Overige reserves Stand begin boekjaar Toevoeging bufferopslag Mutatie via resultaatbestemming

53


In de per 1 januari 2010 ingegane overeenkomst met AEGON is opgenomen dat het fonds binnen het gesepareerde beleggingsdepot een buffer aan zal houden ter grootte van 5,0% van de pensioenverplichtingen volgens de waardering van het fonds. Aangezien deze middelen in het depot gedurende de contractperiode niet vrij opneembaar zijn, wordt een deel van het vermogen separaat gepresenteerd als bufferreserve. De hoogte van deze reserve is gelijk aan de hoogte van de bufferreserve in het gesepareerde beleggingsdepot ultimo boekjaar. 2011

2010

[6] Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds Stand begin boekjaar

134.251

110.334

Pensioenopbouw

12.346

6.478

Toeslagverlening

1.930

1.289

Rentetoevoeging

2.032

4.320

Wijziging marktrente

28.930

13.293

Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten Onttrekking voor pensioenuitkeringen

4.424 -1.578

-76 -1.348

-24

-28

0 -509

39 -50

181.802

134.251

84.165

58.953

4.606

3.936

Gewezen deelnemers

63.719

49.570

Gepensioneerden

26.587

19.827

179.077

132.286

2.725

1.965

181.802

134.251

Onttrekking voor pensioenuitvoeringskosten Aanpassing actuariële grondslagen Overige mutatie voorziening pensioenverplichting Stand einde boekjaar Actieve deelnemers Arbeidsongeschikte deelnemers

Netto voorziening pensioenverplichtingen Excasso voorziening Stand einde boekjaar

[7] Voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers 5.076

4.523

Premies

145

139


-42

-11


-64

-153

-114

578

5.001

5.076

1.244

0


Beleggingsrendement Stand einde boekjaar [8] Overige schulden en overlopende passiva Rekening courant AEGON Levensverzekering N.V. Vooruit ontvangen premies Overige schulden Totaal einde boekjaar

54

0

796

208

156

1.452

952


9.4.4

Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen

Langlopende contractuele verplichtingen Het pensioenfonds heeft een uitbestedingsovereenkomst afgesloten met AEGON per 1 januari 2010. Het betreft een langlopende overeenkomst voor een periode van vijf jaar met een opzegtermijn van twee maanden.

55


9.4.5

Toelichting op de staat van baten en lasten

Bedragen x € 1.000 [9] Premiebijdragen voor risico pensioenfonds Bijdrage van werkgevers Totaal

2011

2010

11.404

7.324

11.404

7.324

De stijging van de premiebijdragen in 2011 wordt met name veroorzaakt door de toename van het aantal aangesloten werkgevers. De feitelijke-, kostendekkende- en gedempte-, herverzekeringspremies zijn als volgt: Feitelijke premie Kostendekkende premie Gedempte premie Herverzekeringspremie

11.404 14.422 9.325 12.657

7.324 8.791 6.617 8.362

12.631 126 897 768

7.353 74 624 740

14.422

8.791

7.584 76 897 768

5.179 74 624 740

9.325

6.617

Kostendekkende premie Kosten pensioenopbouw Opslag voor (minimaal) vereist eigen vermogen Garantiekosten herverzekeraar Pensioenuitvoeringskosten Totaal Gedempte premie Kosten pensioenopbouw Opslag voor (minimaal) vereist eigen vermogen Garantiekosten herverzekeraar Pensioenuitvoeringskosten Totaal

Bij de bepaling van de kostendekkende en gedempte premie is uitgegaan van de volgende veronderstellingen: • De actuarieel benodigde koopsom voor pensioenopbouw en risicodekking is vastgesteld volgens het reglement zoals deze gold op 1 januari 2011; • De kostendekkende premie is gebaseerd op de rentetermijnstructuur van 31 december 2010; de gedempte premie is gebaseerd op een vaste rekenrente van 5,0%; • De opslag voor het minimaal vereist eigen vermogen bedraagt voor herverzekerde fondsen 1,0%; • De opslag voor het vereist eigen vermogen is voor het fonds gelijk gesteld aan het minimaal vereist eigen vermogen; het betreft een volledig herverzekerd fonds; • De uitvoering- en garantiekosten zijn gelijk gesteld aan de kosten zoals in het jaarverslag verantwoord. Op basis van de vergelijking tussen de feitelijke premie en de gedempte premie kan worden gesteld dat het fonds over 2011 voldoet aan de bepalingen in artikel 127 tot en met 130 van de Pensioenwet.

56


De herverzekeringspremie (inclusief pensioenuitvoeringskosten) betreft de in het boekjaar aan de herverzekeraar verschuldigde premies, waarbij tevens rekening wordt gehouden met de verschuldigde garantiekosten en pensioenuitvoeringskosten. De werkelijk in het boekjaar betaalde herverzekeringspremies en pensioenuitvoeringskosten kunnen als volgt worden weergegeven: Herverzekeringspremie Kosten pensioenopbouw Garantiekosten herverzekeraar Pensioenuitvoeringskosten

10.992 897 768

6.990 623 749

12.657

8.362

2011

2010

[10] Premiebijdragen voor risico deelnemers Stortingen excedentenregeling (Pensioen BeleggingsRekening)

109

140

Totaal

109

140

[11] Beleggingsresultaten voor risico deelnemers Indirecte beleggingsopbrengsten

-114

578

Totaal

-114

578

1.579

1.333

14

34

886

0

-5.181

1.188

-2.702

2.555

Totaal

[12] Baten uit herverzekering Uitkeringen uit hoofde van herverzekering Uitkering technische winstdeling Toevoeging bufferopslag Uitkering overrente gesepareerd beleggingsdepot

De uitkeringen uit hoofde van herverzekering zijn als volgt nader te specificeren: Ouderdomspensioen

1.250

991

296

291

Wezenpensioen

11

11

Afkopen wegens gering pensioen

22

40

1.579

1.333

Nabestaandenpensioen

Het pensioenfonds heeft, per 1 januari 2015 recht op uitkering van een positief technisch resultaat. Het pensioenfonds neemt een niet direct opeisbare vordering op ter grootte van het tussentijdse aandeel in de cumulatieve opgerente technische winst. De mutatie in deze vordering wordt als bate verantwoord. [13] Overige baten Interest baten

196

32

Omvangskorting

118

0

Overig

22

27

Totaal

336

59

57


2011

2010

1.250

991

296

291

Wezenpensioen

11

11

Afkopen klein pensioen

33

55

1.590

1.348

Uitkeringen Pensioenbeleggingsrekeningen

0

104

Afkopen Pensioenbeleggingsrekeningen

0

49

1.590

1.501

69 0 17 477 43 37 95 19 0 0

76 0 25 438 37 27 138 21 0 -13

11

0

768

749

[14] Pensioenuitkeringen Ouderdomspensioen Partnerpensioen

Uitkeringen en afkopen pensioenregeling

Totaal [15] Pensioenuitvoeringskosten Bestuurskosten Kosten visitatiecommissie Kosten verantwoordingsorgaan/deelnemersraad Vergoeding administratiekosten Controle- en advieskosten accountants Controle- en advieskosten actuaris Overige advieskosten Contributies en bijdragen Dwangsommen en boetes Bijdrage werkgeversvereniging Overige kosten

De kosten verantwoordingsorgaan/deelnemersraad bestaan uit vacatiegelden, reiskosten en opleidingskosten. [16] Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds Pensioenopbouw Onder pensioenopbouw is opgenomen de actuarieel berekende waarde van de diensttijdopbouw. Dit is het effect op de voorziening pensioenverplichtingen van de in het verslagjaar opgebouwde nominale rechten ouderdomspensioen, nabestaandenpensioen en wezenpensioen. Verder is hierin begrepen het effect van de individuele salarisontwikkeling. Toeslagverlening De toeslag op pensioenrechten en pensioenaanspraken heeft betrekking op de per 1 juli 2011 gegeven indexatie. De toeslagverlening is voorwaardelijk. Er is geen recht op toeslag en er kan op de langere termijn geen zekerheid worden gegeven of en in hoeverre toeslagverlening kan plaatsvinden. Een eventuele achterstand in de toeslagverlening kan worden ingehaald. Rentetoevoeging In 2011 zijn de pensioenverplichtingen opgerent met de 1-jaarsrente van de RTS-curve van 1,3%, wat overeenkomt met een bedrag van ruim € 2 miljoen. 58


Wijziging marktrente De marktrente wordt bepaald conform de rentetermijnstructuur, zoals gepubliceerd door DNB. Door uitzonderlijke marktomstandigheden en gebrekkige liquiditeit in het lange eind van de interbancaire swapmarkt bestaat er volgens DNB onzekerheid omtrent juiste prijsvorming op de interbancaire swapmarkt. Als gevolg hiervan heeft DNB – in lijn met artikel 126 van de Pensioenwet – besloten de RTS (rentetermijnstructuur) per ultimo 2011 vast te stellen als een gemiddelde van de RTS van alle handelsdagen in de periode 1 oktober tot en met 31 december 2011. De pensioenverplichtingen van het fonds zijn berekend op basis van deze door DNB aangepaste RTS. Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten De gevolgen van waardeovernames en waardeoverdrachten worden meegenomen in de berekening van de voorziening. Onttrekking voor pensioenuitkeringen en uitvoeringskosten Verwachte toekomstige pensioenuitkeringen worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de voorziening pensioenverplichtingen. De onder dit hoofd opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de pensioenen van de verslagperiode. Toekomstige pensioenuitvoeringskosten (in het bijzonder excassokosten) worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de voorziening pensioenverplichtingen. De onder dit hoofd opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de kosten van de verslagperiode. Wijziging grondslagen Er zijn in 2011 geen wijzigingen geweest ten aanzien van de grondslagen. 2011

2010

[17] Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers Premies

145

139


-42

-11


-64

-153

-114

578

-75

553

Beleggingsrendement Totaal

[18] Mutatie herverzekeringsdeel technische voorzieningen Pensioenopbouw

-12.346

-6.478

Toeslagverlening

-1.930

-1.289

Rentetoevoeging

-2.032

-4.320

-28.930

-13.293

-4.424 1.578

76 1.348

24

28

0 509

-39 50

-47.551

-23.917

Wijziging marktrente Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten Onttrekking voor pensioenuitkeringen Onttrekking voor pensioenuitvoeringskosten Aanpassing actuariële grondslagen Overige mutatie voorziening pensioenverplichting Totaal

59


2011

2010

11.088

7.052

-116

-117

2.235

1.363

0

-16

897

624

0

11

14.104

8.917

[19] Kosten pensioenopbouw Bruto premies Vrijgestelde bruto premies Koopsommen Afkopen aan het pensioenfonds Garantiekosten Risicopremie en administratiekosten Pensioenbeleggingsrekeningen Totaal

De stijging van de premiebijdragen in 2011 wordt met name veroorzaakt door de toename van het aantal aangesloten werkgevers. [20] Saldo overdrachten van rechten Overgenomen collectieve pensioenverplichtingen

-4.780

0

Kosten inkoop collectieve pensioenverplichtingen

4.777

0

-61

-338

Kosten inkoop pensioenverplichtingen

20

430

Overgedragen pensioenverplichtingen

192

463

-217

-527

-69

28

Interestlasten Verrekening werkgevers inzake waardeoverdrachten

6

32

0

30

Totaal

6

62

Overgenomen pensioenverplichtingen

Baten vrijval pensioenverplichtingen Totaal [21] Overige lasten

9.4.6

Verbonden partijen

Transacties met bestuurders De bezoldiging van de bestuurders wordt nader toegelicht in de toelichting op de staat van baten en lasten bij de uitvoeringskosten. Het pensioenfonds heeft geen leningen verstrekt aan de (voormalige) bestuurders. Ook heeft het pensioenfonds geen vorderingen op de (voormalige) bestuurders. Transacties met verbonden partijen Het pensioenfonds heeft afzonderlijke uitvoeringsovereenkomsten afgesloten met de aangesloten werkgevers ten aanzien van de uitvoering van het pensioenreglement. De belangrijkste onderdelen uit deze overeenkomsten zijn: • •

de werkgevers zijn verplicht al hun werknemers waarop de pensioenovereenkomst van toepassing is, aan te melden als deelnemer; de werkgevers verplichten zich de overeengekomen gegevens inzake werknemers tijdig en op de overeengekomen wijze aan het pensioenfonds te vertrekken; 60


•

•

het pensioenfonds verplicht zich de deelnemers en overige rechthebbenden pensioenaanspraken en pensioenrechten toe te kennen overeenkomstig de bepalingen van de geldende statuten en/of het pensioenreglement; ter dekking van de financiële gevolgen van de door het pensioenfonds aangegane verplichtingen, zoals vastgelegd in de statuten en het pensioenreglement, verplichten de werkgevers zich maandelijks premies aan het pensioenfonds te voldoen, met inachtneming van de bepalingen van de uitvoeringsovereenkomst;

De overeenkomsten hebben een looptijd van 5 jaar. De overeenkomsten kunnen door elk van de partijen schriftelijk worden opgezegd. Het bestuur voert geen actief opzeggingsbeleid. Den Haag, 21 juni 2012 Mevrouw mr. A.M. van Arkel-Rijbroek De heer drs. L.P.A. Cleiren FB De heer mr. P. Frijlink De heer J.W.B. Luhoff De heer H.G. Nijkamp De heer J.J.M. Raaijmakers AA, secretaris De heer G. Rebel AA De heer P.M.S. Vermeulen AA, voorzitter

61


Overige gegevens

62


10.

Overige gegevens

10.1

Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten

Ten aanzien van de bestemming van het saldo van baten en lasten is geen bepaling opgenomen in de statuten van het pensioenfonds. De bestemming is nader uitgewerkt in de ABTN. Voor het verslagjaar wordt voorgesteld het resultaat als volgt te bestemmen. Bedragen x € 1.000 Bestemming saldo van baten en lasten Wettelijke en statutaire reserves Mutatie algemene reserve Bestemmingsreserves Mutatie reserve technische winstdeling Mutatie reserve resultaat waardeoverdrachten Overige reserves Bufferreserve Totale bestemming van het resultaat

63

2011

2010

-2.016

-6.487

14 69

34 -58

-5.358

5.357

-7.291

-1.154


10.2

Actuariële verklaring

Opdracht Door Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening, gevestigd te Groningen is aan Towers Watson B.V. de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het verslagjaar 2011. Gegevens De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn ‘Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake van de controle van verantwoordingen van verzekeringsinstellingen’ heeft de accountant van het pensioenfonds mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid en de volledigheid van de administratieve basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming van belang zijn. Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basisgegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt voor mijn beoordelingswerkzaamheden heb aanvaard. Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht: • •

heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld; en heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds.

Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen kan nakomen, mede in aanmerking nemend het financieel beleid van het pensioenfonds. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel. Oordeel Ik heb geconstateerd dat de verplichtingen van het pensioenfonds volledig zijn herverzekerd door middel van een garantiecontract en dit betrokken in mijn oordeel. De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum tenminste gelijk aan het wettelijk vereist eigen vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een toereikende solvabiliteit. 64


Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De vermogenspositie van Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening is naar mijn mening voldoende. Daarbij is in aanmerking genomen dat de mogelijkheden tot het realiseren van de toeslagen beperkt zijn.

Nieuwegein, 21 juni 2012

Drs. M.R. Stok AAG Verbonden aan Towers Watson B.V.

65


10.3

Controle verklaring van de onafhankelijke accountant

Aan: het Bestuur van Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2011 van Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening te Den Haag gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2011, de staat van baten en lasten en het kasstroomoverzicht over 2011 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW), met inachtneming van het bepaalde in artikel 146 Pensioenwet. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de entiteit gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW, met inachtneming van het bepaalde in artikel 146 Pensioenwet. 66


Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Zwolle, 21 juni 2012

Ernst & Young Accountants LLP

w.g. drs. H. Elgersma RA

67


Bijlagen

68


Bijlage 1

Deelnemersbestand Stand ultimo vorig verslagjaar

Bij

Af

Deelnemers, actief en voortgezet

2.313

1.450

400

3.363

Gewezen deelnemers

2.791

398

116

3.073

Ingegane pensioenen

237

62

21

278

163

50

2

211

0

0

0

0

60

6

9

57

14

6

10

10

5.341

1.910

537

6.714

Stand ultimo verslagjaar

waarvan: (tijdelijk) Ouderdomspensioen Arbeidsongeschiktheidspensioen* Partnerpensioen Wezenpensioen Totaal:

* De aantallen arbeidsongeschiktheidspensioen zijn eveneens opgenomen onder deelnemers voortgezet als gevolg van hun (gedeeltelijke) premievrije opbouw.

69


Bijlage 2

Begrippenlijst

ABTN Afkorting voor actuariële en bedrijfstechnische nota. In deze, door de wet verplicht gestelde nota, wordt het beleid van het pensioenfonds beschreven op het gebied van financiering, beleggingen, pensioenen en toeslagverlening. Actuariële analyse In deze analyse wordt de invloed verklaard van opgetreden verschillen tussen de actuariële grondslagen en werkelijke ontwikkelingen. AG-Prognosetafels Prognosetafels gepubliceerd door het Actuarieel Genootschap geven de gemiddelde overlevingsen sterftefrequenties binnen de Nederlandse bevolking weer en worden gebruikt bij het berekenen van pensioenpremies. Er zijn voor mannen en vrouwen aparte prognosetafels afgeleid. De prognosetafels worden aangevuld met jaartallen die de waarnemingsperiode aangeven. Asset Liability Management (ALM) Het in kaart brengen van de onderlinge samenhang van pensioenverplichtingen, premiebeleid en beleggingsmix. Met behulp van ALM-simulatiemodellen worden beelden geschetst van de kansen en bedreigingen voor het pensioenfonds in diverse economische scenario’s. Beleggingsfonds Instelling die geld van derden belegt in aandelen of andere beleggingssoorten. Beleggingsmix De verdeling van beleggingen over verschillende beleggingscategorieën, zoals aandelen, vastrentende waarden en overige beleggingen. Ook wel beleggingsportefeuille. Benchmark Representatieve herbeleggingsindex waartegen de prestaties van de beleggingsportefeuille worden afgezet. Beschikbare-premieregeling (BPR) Pensioenregeling waarin de hoogte van de verzekerde pensioenen afhankelijk is van de krachtens de regeling beschikbare premie en de daarmee te behalen (en behaalde) beleggingsopbrengsten. Met behulp van actuariële grondslagen en methoden wordt bij pensioneren de precieze hoogte van het pensioen vastgesteld. Bij andere typen pensioenregelingen wordt eerst de pensioenhoogte en vervolgens de hoogte van de premies vastgesteld. Contante waarde De huidige waarde van een bedrag waarover je pas na een bepaalde periode de beschikking hebt. Dekkingsgraad De dekkingsgraad is de verhouding tussen de netto activa en de voorziening pensioenverplichtingen, uitgedrukt in een percentage. Dit verhoudingsgetal geeft aan in hoeverre op lange termijn de pensioenverplichtingen kunnen worden nagekomen. De netto activa zijn het saldo van het belegd vermogen, de andere activa en de schulden. DNB De Nederlandsche Bank. Duration De gevoeligheid van een waarde voor fluctuaties in de kapitaalmarktrente, rekening houdend met de resterende looptijd van die waarde. 70


Ervaringssterfte Omdat aangenomen wordt dat de werkende bevolking gezonder is dan de niet werkende bevolking wordt op basis van ervaringscijfers op de sterftekansen zoals ontleend aan de prognosetafel een leeftijdsafhankelijke afslag toegepast. Door rekening te houden met deze ervaringssterfte hoeven geen leeftijdscorrecties te worden toegepast. Feitelijke premie De feitelijke premie is de premie zoals deze daadwerkelijk wordt geheven in het boekjaar. Franchise Het deel van het salaris dat niet wordt meegenomen bij het berekenen van de pensioengrondslag. Gedempte premie De gedempte premie wordt berekend door de rente of het rendement te baseren op een voortschrijdend gemiddelde uit het verleden of het rendement op een verwachting voor de toekomst. Grondstoffen Grondstoffen en goederen waarvan de prijs in hoge mate wordt bepaald door de actuele vraag en het aanbod. Voorbeelden zijn olie, graan en metalen. Kostendekkende premie Pensioenfondsen zijn verplicht om een kostendekkende premie te berekenen. De kostendekkende premie fungeert als (wettelijk) ijkpunt bij de beoordeling van de feitelijke premie die het pensioenfonds in rekening brengt. Markrente-correctiefactor De marktrentecorrectiefactor is een eenmalige correctiefactor die wordt vastgesteld om de 4%premie aan te laten sluiten op de marktrente. Marktwaarde De marktwaarde is het bedrag waarvoor een recht of een verplichting kan worden afgewikkeld tussen terzake goed geïnformeerde partijen, die tot een transactie bereid en onafhankelijk van elkaar zijn. Middelloon(regeling) Het middelloon is de hoogte van het gemiddelde salaris gedurende de hele loopbaan. Bij de middelloonregeling hangt het uiteindelijke pensioen af van het aantal jaren dat een deelnemer bij de werkgever in dienst is geweest en het salarisverloop tijdens deze werkzame periode. Het op te bouwen pensioen is bij deze regeling een gewogen gemiddelde van alle pensioengrondslagen over de gehele periode van deelname aan de regeling. Minimaal vereist eigen vermogen De ondergrens van het vereist eigen vermogen. Indien het pensioenfonds niet over het minimaal vereist vermogen beschikt, is sprake van een dekkingstekort. Opkomende markten Markten die eerder achterbleven bij de economische ontwikkeling, maar waarvan de vooruitzichten nu goed zijn. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om markten in Midden- en ZuidAmerika, Midden- en Oost-Europa, het Verre Oosten en Zuid-Afrika. Overige beleggingen Overige beleggingen zijn beleggingen anders dan de voor een pensioenfonds meer traditionele beleggingen zoals aandelen en vastrentende waarden.

71


Pensioengrondslag Het gedeelte van het salaris dat de grondslag vormt voor de pensioenopbouw van een deelnemer. De pensioengrondslag wordt berekend door het pensioengevend jaarsalaris te verminderen met de franchise. Pensioenwet Op 1 januari 2007 is de Pensioenwet in werking getreden. De Pensioenwet heeft tot doel de waarborgen te verschaffen voor financiële zekerheid, individuele zekerheid en uitvoeringszekerheid. Quorum Het quorum is het aantal bestuursleden dat aanwezig moet zijn in een vergadering om geldige besluiten te kunnen nemen. Stichtingskapitaal en reserves Buffer om mogelijke waardedalingen van de in het pensioenfonds aanwezige middelen op te vangen. Pensioenfondsen zijn verplicht om te beschikken over een voldoende grote buffer. Met een toereikendheidstoets kan jaarlijks worden vastgesteld of het stichtingskapitaal en de reserves groot genoeg zijn. Toeslagverlening Om de koopkracht van pensioenen niet achteruit te laten gaan, kunnen pensioenen worden aangepast. Dit houdt in dat een toeslag kan worden gegeven op het pensioen. Het bestuur neemt jaarlijks een besluit over het al dan niet verhogen van de pensioenaanspraken. De toeslagverlening is voorwaardelijk. Er wordt slechts toeslag verleend voor zover de middelen van het pensioenfonds dit toelaten. Verantwoordingsorgaan De in de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur gehanteerde term voor een orgaan waarin de actieve deelnemers, de pensioengerechtigden en de financieel betrokken werkgever(s) zijn vertegenwoordigd en waaraan het bestuur periodiek verantwoording aflegt. Vereist eigen vermogen Het vermogen dat nodig is om te bewerkstelligen dat met een zekerheid van 97,5% wordt voorkomen dat het pensioenfonds binnen een periode van één jaar over minder waarden beschikt dan de hoogte van de voorziening pensioenverplichtingen. Het wordt berekend conform de daarvoor geldende wettelijke regels. Visitatiecommissie In het kader van de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur kan voor het toezichthoudend orgaan gekozen worden voor een Visitatiecommissie die één keer in de drie jaar - of vaker als daartoe aanleiding is – het functioneren van het bestuur toetst. De visitatiecommissie wordt benoemd door het bestuur en bestaat uit ten minste drie onafhankelijke deskundigen. Waardeoverdracht(en) Het naar een andere pensioenregeling overdragen van de waarde van het opgebouwde pensioenrecht.

72


Colofon Uitgegeven door Stichting Pensioenfonds Accountancy Correspondentieadres: Postbus 501 9700 AM GRONINGEN Bezoekadres: Europaweg 27, Groningen Telefoon Fax internet emailadres

050 582 19 90 050 313 82 01 www.pfaccountancy.nl [email protected]

Realisatie TKP Pensioen BV Postbus 501 9700 AM GRONINGEN

73

Jaarverslag Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening

Recommend Documents