Jaarverslag Stichting Heifer Nederland 1 juli juni 2013

Jaarverslag 2013 Stichting Heifer Nederland

•

1 juli 2012 - 30 juni 2013

Jaarverslag Heifer Nederland 2013

Colofon Dit jaarverslag is een uitgave van Heifer. Het jaarverslag is als PDF document beschikbaar op de website www.heifer.nl , zodat belangstellenden het document altijd kunnen raadplegen. In het digitale verslag wordt doorgelinkt naar gerelateerde filmpjes. Tekstbijdragen Gijs Paaimans, Anne-Marije in ’t Veld, Eva Geensen, Marius van der Veeken, Rian Fokker Samenstelling financieel verslag Marius van der Veeken Vormgeving Buro Geus creatie & communicatie b.v. Druk Altorffer Drukkerij b.v. Heifer Nederland Statutaire naam: Stichting Heifer Nederland Opgericht in: 1999 Internationaal netwerk: Heifer International Keurmerk: CBF Keur Bestuursvoorzitter: Rian Fokker Voorzitter raad van toezicht: Joep Houterman Kade 23, 4703 GA Roosendaal Tel.: 0165-520123 E-mail: [email protected] www.heifer.nl IBAN: NL60 INGB 0000 0046 63

2

1 juli 2004

nr.: 8079.18.684


Inhoud Heifer in ‘t kort

4

Voorwoord

7

1.

8

Onze projecten

1.1 Wat hebben we het afgelopen jaar gedaan? 1.2 Wat hebben we hiermee bereikt? 1.3 Wat betekent dit voor de families? 1.4 Wat hebben we geleerd? 1.5 Uitgelichte projecten 1.5.1 Voedselzekerheidsprogramma Zimbabwe i.s.m. de EU 1.5.2 Landbouw- en veehouderijproject Noord Ghana 2. Ons werk in Nederland

10 11 12 14 17 17 20

2.1 Voorlichting 2.2 Fondsenwerving 2.3 Communicatie in beeld

24 24 25

3.

Onze organisatie

26

3.1 Ons team 3.2 Activiteiten van de raad van toezicht in het boekjaar 3.3 Personeelsbeleid 3.4 Heifer International netwerk 3.5 Samenvatting Verantwoordingsverklaring

27 28 28 29 30

4.

Doelstelling en strategie

32

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

33 34 34 36 37

5.

Financieel verslag

Visie en missie Track record en evaluatie Strategisch plan 2014-2016 Kwaliteit en risicobeheersing Vooruitblik naar 2014

Bijlagen: I. II.

Accountantsverklaring Overzicht cofinancieringen projecten

24

38 52 53

3


Heifer in ‘t kort Heifer Nederland is een zelfstandige ontwikkelingsorganisatie. We maken deel uit van het Heifer International netwerk, dat al in 1944 is gestart met de bestrijding van honger en armoede door het plaatsen van drachtige jonge koeien (heifers in het Engels).

WAAR

WIJ VOOR STAAN

HOE

PAKKEN WE DIT AAN

WAT

BEREIKEN WE HIERMEE

Wij vinden honger en armoede onacceptabel

Met de juiste middelen zelf armoede overwinnen

Sterke onafhankelijke gemeenschappen

Bijna 1 miljard mensen zijn ondervoed. De meesten wonen op het platteland. Landbouw is vaak hun enige mogelijkheid om een beter bestaan op te bouwen. Wij zijn er van overtuigd dat Afrikaanse boerengezinnen met de juiste kennis en middelen zelf in staat zijn om voldoende voedsel te produceren en een inkomen te genereren. Dát is waar we voor gaan.

Met duurzame veehouderij- en landbouwprojecten worden arme, maar ondernemende Afrikaanse boerengezinnen ondersteund. Onze aanpak onderscheidt zich door de nadruk te leggen op vee. Boeren en boerinnen ontvangen vee en trainingen als een ‘levende lening’, die ze aflossen door nakomelingen van hun dieren met de opgedane kennis door te geven aan nieuwe projectdeelnemers.

In onze projecten streven wij de volgende doelen na: betere voeding, hogere inkomens, duurzaam milieugebruik, een betere positie van vrouwen en een versterkt sociaal kapitaal. Zo ontstaan sterke onafhankelijke gemeenschappen.

4

Heifer in ‘t kort

Terugblik • Het afgelopen jaar steunden we 2.066 nieuwe gezinnen met dieren, materialen en trainingen. • Nog eens 5.430 andere mensen namen deel aan losse trainingen. • Het afgelopen jaar zijn 5.309 dieren geplaatst en 8.295 dieren doorgegeven. • Er is een nieuw landbouw- en veehouderijproject in Noord Ghana van start gegaan met veel aandacht voor oogstbewaring. • Het kippenproject in Burkina Faso en het Maasai veehouderijproject in Kenia zijn succesvol afgerond. • Onze ambassadrice Anniek Pheifer heeft projecten bezocht in Ghana, waar zij met eigen ogen heeft gezien dat de Heifer methode werkt. • Uit de externe evaluatie van ons strategisch plan 2011-2013 bleek dat de impact op de levens van onze projectdeelnemers groot is: voeding en inkomen verbeteren, gemeenschappen versterken en de positie van vrouwen verbetert. Een nieuw strategisch plan voor de periode 2014-2016 is vastgesteld.

Wat ging goed? Het afgelopen jaar bereikten we in onze projecten beduidend meer gezinnen dan gepland. In de projecten werden goede resultaten bereikt. Zo ging het sterftecijfer van geiten en schapen in Ghana al in het eerste jaar van het project naar beneden van 57% naar 10%. Opbrengsten gingen omhoog – in Oeganda was de opbrengststijging voor gierst bijvoorbeeld 149%. Inkomens stegen in alle projecten. De projecten hadden een positieve impact op het milieu, onder andere door de aanplant van duizenden bomen. Vrouwen kregen een sterkere positie – in Ghana en Oeganda, bijvoorbeeld, waar mannen aanzienlijk meer gingen doen in het huishouden. En sociale structuren werden versterkt, bijvoorbeeld in Zimbabwe waar de boerengroepen graan weggaven aan weduwen en wezen in de gemeenschap. Het ministerie van Buitenlandse Zaken (de Faciliteit Duurzaam Ondernemen en Voedselzekerheid FDOV) keurde een voorstel goed voor een Publiek Privaat Partnerschap van Heifer met het Soil Cares Initiative. Het FDOV zal de helft van de kosten voor dit project bijdragen. Ondanks de lastige economische omstandigheden wist Heifer een hoger inkomen uit eigen fondsenwerving te genereren dan vorig jaar, met dank aan veel trouwe donateurs en een aantal vermogensfondsen. Gebruik van social media speelt een steeds grotere rol in de communicatie met donateurs en belangstellenden.

Heifer scoorde goed als het gaat om verantwoording afleggen. In 2013 figureerden we als positief voorbeeld in een publicatie van het CBF over resultaat- en impactmeting. En ook het jaarverslag van vorig jaar kreeg van de Transparantprijs een bovengemiddelde beoordeling. Wat kan beter? Steeds vaker merken we in projecten dat water een probleem wordt. Klimaatverandering uit zich in minder en onregelmatiger regenval. In de opzet van projecten moeten we daar rekening mee gaan houden. Het totale inkomen was lager dan begroot, omdat we er niet in slaagden een nieuw institutioneel fonds binnen te halen. Dat had onder andere te maken met nieuwe regels in de EU, die een aantal van onze partners uitsluiten. We hopen het komende jaar een oplossing voor die uitsluiting toe te gaan passen. Financieel overzicht Totale inkomsten 1.193.712 Euro Waarvan besteed aan de doelstellingen: 77,6% Kosten fondsenwerving ten opzichte van baten fondsenwerving: 15,3% Kosten administratie en beheer ten opzichte van totale lasten 6,7%

5

6

Voorwoord In maart 2013 sprak ik in Zimbabwe met Genesai. Genesai is opgeleid tot peer farmer en weet alles van dierziektes. Met een vet-kit op de bagagedrager fietst ze over de mulle zandwegen naar boeren uit haar boerengroep die problemen hebben met hun koeien, geiten of kippen. Genesai vertelde dat er door het Heifer project in haar regio veel veranderd is. Het heeft geleid tot hogere opbrengsten, betere voeding, hogere inkomens: “Wij zijn in staat om in onze belangrijkste behoeften te voorzien. Onze kinderen zien er veel beter uit.” Het Heifer project in Zimbabwe, dat zo’n 5560 families steunt met trainingen en vee, beantwoordde aan een grote behoefte. Terwijl de economische groei in de steden aantrekt kampt het platteland met aperte armoede. In de voormalige graanschuur van Afrika heerst honger. We zien dat in veel landen waar we werken: de sterke economische groei in steden bereikt het platteland niet of nauwelijks. Juist boeren en boerinnen leven onder de armoedegrens. Terwijl juist zij een sleutelrol kunnen spelen in de aanpak van honger en armoede. Dat gegeven is een belangrijk uitgangspunt voor het nieuwe strategische plan van Heifer Nederland. In dat plan kondigen we een tweesporenbeleid aan voor onze projecten. Aan de ene kant richt Heifer zich met haar projecten op de meest kwetsbare groepen boeren en boerinnen die voedselonzeker zijn en onder de armoedegrens leven. Door te investeren in kennis en samenwerking en hun een startkapitaal in de vorm van dieren en zaden te geven geeft Heifer hun de kans om duurzame bedrijven op te bouwen en honger en armoede achter zich te laten. En door nakomelingen van hun dieren en kennis door te geven aan anderen (volgens het ‘Levende Lening’ principe) bieden zíj anderen de zelfde kans. Ons project in Zimbabwe laat zien hoe hard dit werk nog nodig is, en hoe effectief deze aanpak is. Aan de andere kant werkt Heifer met een grotere groep boeren en boerinnen die minder kwetsbaar zijn en meer mogelijkheden hebben om te ondernemen. Heifer ondersteunt hen om de kansen te grijpen die de groei van de Afrikaanse economie hun biedt. Dat doen we door bij te dragen aan sterke boerenorganisaties, toegang tot kennis, hoogwaardige productiemiddelen en diensten te verbeteren, en de capaciteit om beleid te beïnvloeden te vergroten. Zo transformeren klein schalige boeren tot aanjagers van locale, duurzame economische groei.

Genesai uit Zimbabwe

Een goed voorbeeld van die tweede benadering is het Publiek Private Partnerschap dat Heifer Nederland dit jaar is aangegaan met het Nederlandse bedrijf Soil Cares Initiative. Soil Cares introduceert in Kenya mobiele laboratoria waar boeren bodemmonsters kunnen laten analyseren voor een goed bemestingsadvies. Heifer Kenya geeft duizenden melkveehouders trainingen over bodem en bemesting, zodat zij de adviezen begrijpen en kunnen toepassen. Het gevolg: betere bemesting, een hogere bodemvruchtbaarheid, hogere productie en lagere kosten. Met deze dubbele aanpak sluiten we nauw aan bij de ontwikkelingen in het internationale Heifer netwerk. Samenwerking binnen dat netwerk wordt steeds nauwer, zowel in de opzet van projecten als in de fondsenwerving. Als mondiaal netwerk hebben we de mogelijkheid grotere, integrale value chain programma’s van de grond te tillen, zoals het East Africa Dairy Development programma. Heifer Nederland wil daar graag een rol in spelen, door Europese fondsen en Nederlandse bedrijven en donateurs met de missie van Heifer te verbinden. Want om meer mensen als Genesai - ondernemende mensen die zich met hun gemeenschap inzetten voor een betere toekomst - op te leiden hebben we hun betrokkenheid hard nodig. Rian Fokker Directeur Heifer Nederland

7

Onze projecten

Het afgelopen jaar keken we terug op een aantal afgeronde projecten en sloten we ons driejarig strategisch plan af. Tegelijkertijd stonden er nieuwe projecten in de steigers en ontwikkelden we onze strategie voor de komende jaren. Kortom: een goed moment om de balans op te maken. Hebben we gedaan wat we van plan waren? Wat heeft dat onze doelgroep gebracht? Wat ging goed, wat kan beter en wat moet anders?

8

Onze projecten

DOELSTELLING VAN HEIFER Sinds onze oprichting helpen wij met duurzame veehouderijprojecten kwetsbare, maar ondernemende boerengezinnen uit de spiraal van armoede en honger te ontsnappen. Met meer kennis, betere middelen, gelijkwaardigere samenwerking en meer zeggenschap kunnen kleinschalige boeren en boerinnen hun productie en inkomens verhogen, hun kwetsbaarheid verminderen en het landgebruik verduurzamen. Daarmee verbeteren ze het welzijn van hun gezin en dragen ze bij aan het oplossen van wereldwijde problemen als armoede, voedselonzekerheid en klimaatverandering.

Onze aanpak onderscheidt zich door de nadruk op vee. Veehouderij biedt een antwoord op de stijgende vraag naar melk, vlees en eieren. Tegelijkertijd is het een effectief middel om armoede te bestrijden: het draagt bij aan betere voeding en hogere inkomens van boeren en boerinnen en creëert werkgelegenheid voor de mensen om hen heen. Dierlijke mest verbetert de bodemstructuur, waterhuishouding en vruchtbaarheid. Zo stijgen door middel van veehouderij ook de opbrengsten van landen tuinbouw en neemt de kwetsbaarheid voor klimaatverandering af. In al onze projecten staat het initiatief van boeren en boerinnen zelf centraal. Zij worden gesteund en begeleid door onze lokale partnerorganisaties. Samen werken ze plannen uit en formuleren ze doelen, bijvoorbeeld op het gebied van voedselverbetering, inkomensverbetering, toegang tot onderwijs of medische zorg. Wij steunen deze samenwerking met geld, advies en technische begeleiding. We faciliteren samenwerking tussen sectoren en bevorderen leren en innovatie.

Zodra een projectvoorstel wordt goedgekeurd, begint er een traject van voorbereiding. De groepen worden getraind in zaken als duurzame landbouwmethoden, veehouderij, agrarische bedrijfsvoering, milieuaspecten, man-vrouw verhoudingen, HIV/AIDS en het werken in groepen. Hiernaast bouwen de gezinnen stallen voor de dieren en telen zij voedergewassen. Na deze zorgvuldige voorbereiding worden dieren bij de families geplaatst. Al onze projecten hanteren het principe van de ’levende lening’ (Passing on the Gift): ieder gezin dat een dier ontvangt, geeft een vrouwelijke eerstgeboren nakomeling, samen met de opgedane kennis, door aan een volgend gezin dat de training heeft gevolgd. Ook plantenzaden, boomstekjes en (land) bouwmaterialen worden doorgegeven. Ontvangers veranderen hierdoor in trotse gevers die zelf actief bijdragen aan een betere toekomst.

9


1.1 Wat hebben we het afgelopen jaar gedaan? Gesteunde projecten Met de bijdragen van Heifer donateurs, partnerorganisaties, bedrijven en de EU hebben we diverse projecten kunnen ondersteunen. We hebben dit jaar twee projecten succesvol afgerond. Vijf projecten liepen door, en één nieuw project ging van start. Ook hebben we vier projecten voorbereid die in 2014 van start gaan. Twee projecten die in 2012 afliepen zijn geëvalueerd: het landbouwproject Bunyole I in Oeganda, en het landbouw- en veehouderijproject in Noord Kameroen.

Projecten die in 2013 zijn afgerond: • Kippenproject rondom Ouagadougou, Burkina Faso, i.s.m. Asudec; • Maasai veehouderijproject Kenia, i.s.m. Heifer Kenya Projecten die in 2013 doorliepen: • Educatieproject, Gomboro, Burkina Faso, i.s.m. Asudec • Landbouwproject, Gomboro, Burkina Faso, i.s.m. Asudec • Duurzaam landbouwproject II, Bunyole, Oeganda, i.s.m. Send A Cow Uganda • Varkensproject Kameroen, i.s.m. Heifer Kameroen • Voedselzekerheid- en armoedebestrijdings programma, Midlands Province Zimbabwe, i.s.m. Heifer Zimbabwe, met steun van de Europese Unie

Projecten die in 2013 nieuw gestart zijn: • Landbouw en veehouderijproject Noord Ghana, i.s.m. Heifer Ghana Projecten die in 2013 zijn goedgekeurd om in 2014 te starten: • Vrouwengroepen project Ethiopië, i.s.m. Send A Cow Ethiopië en AKAM; • Melkveeproject Malawi, i.s.m. Heifer Malawi • Landbouw- en veehouderijproject Noord Kameroen II, i.s.m. Heifer Kameroen • Bodem- en veevoeranalyseproject, Kenia, publiek privaat partnerschap i.s.m. o.a. Soil Cares Initiative en Heifer Kenya, met steun van de Nederlandse overheid

RESULTAATMETING Om te weten of we op weg zijn onze doelstellingen te halen gebruiken wij met al onze partners een systeem voor planning, monitoring en evaluatie. In ieder project wordt de voortgang nauwgezet bijgehouden. Elk half jaar vullen de lokale projecthouders een projectmonitoringsrapport in, op basis van hun eigen administratie, gesprekken met families, groepen en de gemeenschap. De partners rapporteren de financiële voortgang ieder kwartaal en ondergaan jaarlijks een onafhankelijke audit. Aan het begin van ieder project verrichten we een nulmeting door middel van informatieverzameling bij individuele families. Halverwege en aan het einde van het project vindt evaluatie plaats. De uitkomsten hiervan vergelijken we met de gestelde doelen. Waar nodig wordt bijgestuurd.

10

Onze projecten

1.2 Wat hebben we hiermee bereikt? Het afgelopen jaar steunden we in onze projecten 49 nieuwe groepen en 2.066 nieuwe gezinnen. 709 van hen ontvingen dieren en materialen van Heifer, 1.357 gezinnen ontvingen dieren en materialen van andere families. In totaal namen 6.378 mensen deel aan trainingen; dit zijn zowel projectdeelnemers als geïnteresseerden uit de gemeenschap. Nog veel meer gezinnen profiteerden van activiteiten die de hele gemeenschap ten goede komen, zoals verbeterde watervoorzieningen of dierengezondheidszorg. Zoals het onderstaande overzicht laat zien hebben we daarmee onze doelstellingen voor dit jaar en ook voor de afgelopen drie jaar ruimschoots behaald:

Bereikte gezinnen

Ondersteunde groepen

Getrainde individuen

Doelstelling 2013

1.210

23

3.500

Resultaat 2013

2.066

49

6.378

Doelstelling 2010-2013

4.000

160

4.000

Resultaat 2010-2013

4.869

186

19.504

+869

+26

+15.504

Verschil

De doelstellingen van het strategisch plan hebben we dus ruimschoots overtroffen. Het aantal getrainde individuen is zelfs bijna 4x zoveel dan verwacht. De reden hiervoor is dat in steeds meer projecten activiteiten voorkomen die de directe doelgroep overstijgen. Om zaken als ongelijke man-vrouwverhoudingen, klimaatverandering of HIV/ aids effectief aan te pakken is het vaak nodig de hele gemeenschap te betrekken. Beperken we ons tot de gezinnen die actief aan projecten deelnamen en die naast trainingen ook dieren en/of andere productiemiddelen hebben ontvangen, dan hebben we sinds onze oprichting in 1999 inmiddels 28.628 gezinnen bereikt. Dit zijn naar schatting 170.000 individuen. Onze financiële bijdrage hieraan is als volgt:

Heifer financiële steun aan projecten: Cofinanciering door partnerorganisaties:

6.865.24 5 4.560.94 2

11


1.3 Wat betekent dit voor de families? Beoogde impact In ieder project streven wij naar een beter leven voor arme en kwetsbare boerengezinnen. Maar wat dat betekent, “een beter leven”, en wat daarvoor nodig is, is niet in elk project hetzelfde. Elke doelgroep heeft een andere beginsituatie, andere kansen en problemen, en andere toekomstwensen. Logisch dus dat de einddoelen die we met de doelgroep afspreken ook verschillen. Ondanks deze verschillen zijn er vijf thema’s waarop we in elk project, met verschillende accenten, verbetering nastreven: • Inkomen; • Voedselzekerheid; • Milieu; • De positie van vrouwen; • Sociaal kapitaal.

Inkomen Alle bereikte gezinnen beschikken over nieuwe productiemiddelen en kennis. Bij de meeste gezinnen vertaalt zich dit ook naar een stijging van het inkomen. Alleen in het nieuwe project in Ghana is het nog te vroeg om dit te meten. Een aantal voorbeelden: • In Burkina Faso verdrievoudigde het jaarlijkse aantal verkochte kippen onder de 100 deelnemers. Pluimvee is nu hun voornaamste inkomstenbron. • 27 leerlingen van het educatieproject ontvingen microkrediet en startten hun eigen pluimvee- of geitenbedrijf. • In Oeganda leverde de verkoop van melk en groenten vrouwen meer inkomsten op. 30% van hen staat nu regelmatig op de markt.

HET METEN VAN IMPACT Om te weten wat onze projecten betekenen voor de doelgroep meten we niet alleen de voortgang van projecten, maar ook het effect hiervan. Tijdens de nulmeting wordt de beginsituatie van de doelgroep geanalyseerd. Vervolgens brengen onze partners naast de halfjaarlijkse voortgangsrapportage eens per jaar samen met de doelgroep de veranderingen in kaart op alle vijf de genoemde thema’s. Ook in de evaluaties halverwege en na het project meten we dit. Door de verschillende accenten is het soms lastig de projecten te vergelijken. Verbeterde voedselzekerheid kan in het ene project bijvoorbeeld betekenen dat men minder maanden per jaar voedseltekort heeft, terwijl het ergens anders betekent dat men een meer gevarieerd dieet krijgt. De komende tijd gaan we het systeem zo aanpassen dat we de projectresultaten beter kunnen vergelijken en optellen. De overstap van de meeste partners op een digitaal monitoringsysteem maakt dit mogelijk. In ons nieuwe strategisch plan hebben we dan ook specifiekere doelstellingen op impactniveau geformuleerd. Voor dit jaar kunnen we aan de hand van voorbeelden ook een aardige indruk geven van de behaalde impact per thema. Om te laten zien hoe deze thema’s samenhangen lichten we er vervolgens twee projecten uit: het nieuwe project in Ghana en het voedselzekerheidsprogramma in Zimbabwe.

12

• In het varkensproject in Kameroen steeg door verkoop van varkens en gebruik van mest het gemiddelde inkomen van 740 gezinnen al met bijna 100%. • In het afgeronde project in Oeganda heeft 76% van de gezinnen nu een hoger inkomen. • In Noord Kameroen had 84% van de gezinnen nu meer inkomstenbronnen dan voorheen. Hierdoor steeg het inkomen van de 760 gezinnen met gemiddeld 49%. De verwachting is dat dit verder stijgt. 80 gezinnen haalden al een stijging van 80%. De extra inkomsten blijken met name besteed te worden aan scholing, voedsel, gezondheidszorg, huisvesting en basisproducten als kleding en zeep. Ook wordt een deel geïnvesteerd in het bedrijf. In Oeganda kochten boerinnen van de melkopbrengst bijvoorbeeld legkippen. In Zimbabwe startten 12 groepen een commerciële entstammen kwekerij. Voedselzekerheid Duizenden gezinnen waren dit jaar in staat hun voedselzekerheid te verbeteren. Daarbij ging het zowel om betere beschikbaarheid (door hogere productie, meer inkomen, minder verlies en minder periodes van schaarste) als om kwaliteit (door meer variatie, hoogwaardigere voeding en meer kennis van een gezond dieet): • Ook na het doorgeven van jongen beschikten de meeste deelnemers over meer vee dan voorheen. In Noord Kameroen hielden gezinnen na het doorgeven nog 7-15 schapen over. In Burkina Faso hadden de boeren na een half jaar gemiddeld al 82 kuikens gefokt.

Onze projecten

• Door het opleiden van gezondheidswerkers nam de veesterfte in Zimbabwe af tot minder dan 3%, tegen een landelijk gemiddelde van 10-12%. In Ghana daalde de sterfte van geiten en schapen nu al van 57% naar 10%. Gezonder vee leidt tot hogere en efficiëntere productie. • Door mestgebruik en trekkracht steeg de oogst in Oeganda dit jaar met 60%. Gezien de eerdere resultaten verwachten we dat dit zal stijgen tot 95%. In het geëvalueerde project in Kameroen steeg de oogst van gierst, bonen en pinda’s met 149%, 347% en 150%. • In Ghana bouwden gezinnen graansilo’s en opslaghutten voor yams (een knolgewas). Hierdoor daalde het verlies van yams en graan tot respectievelijk 5% en 10-15%. Aan het begin van het jaar was dit nog ruim 20%. • Door deze stijgingen en diversificatie van de productie verbeterde het dieet van gezinnen. In het varkensproject in Kameroen eten 450 gezinnen nu 3x per dag; dit waren er voorheen maar 43. In Oeganda eten boerinnen die hun koeien gebruikten om te ploegen (40%) nu het hele jaar 3x per dag. Ook eten alle gezinnen nu veel vaker groentes en dierlijke eiwitten. Milieu Door aandacht voor duurzame landbouw en diversificatie werden gezinnen minder kwetsbaar voor milieuproblemen en klimaatverandering. Ook stelden we hen in staat hun leefomgeving te beschermen: • In Zimbabwe, Burkina Faso, Kameroen en Oeganda hebben projectdeelnemers duizenden bomen geplant. Hiermee wordt ontbossing en erosie tegengegaan. • In Zimbabwe bouwen in navolging van projectdeelnemers steeds meer mensen hout besparende fornuizen. Dit voorkomt ontbossing en zorgt voor minder uitstoot. Ook in Oeganda bouwden alle gezinnen dit jaar deze fornuizen. Eén groep vroeg overheidssubsidie voor een zuinige broodoven.

• In Kameroen investeerden 645 gezinnen in het duurzaam beheer van oppervlaktewater. Voorheen deden maar 23 gezinnen dit. • Dankzij trekkracht konden de boeren in Zimbabwe in de winter ploegen. Hierdoor ging veel minder regenwater verloren en kon men eerder zaaien. • 87 tot 100% van de gezinnen stapte over op duurzaam gebruik van dierlijke mest en compost. Dit komt de bodemkwaliteit ten goede, wat ook te zien is aan de hogere opbrengst. • In alle projecten namen gezinnen maatregelen om erosie te voorkomen. In Kameroen past 64% van de gezinnen inmiddels alle maatregelen die het project introduceert toe. 100% paste al wel een aantal belangrijke technieken toe zoals contourlandbouw en minimale grondbewerking. Positie van vrouwen In alle projecten zagen we verbetering van man-vrouwverhoudingen en versterking van de positie van vrouwen: • Mannen droegen meer bij aan huishoudelijke taken als waterhalen, koken en kinderzorg. In Ghana deed 70% van de mannen dit, in Kameroen 83%. • De meeste dieren werden dit jaar aan vrouwen geschonken, die hiermee een eigen inkomstenbron kregen. In Oeganda bijvoorbeeld beschikken vrouwen nu over de opbrengst van de melk, terwijl vee voorheen altijd van mannen was. Hierdoor kregen vrouwen meer zeggenschap over uitgaven en beslissingen in het gezin. • Door de ervaring in de groep werden vrouwen ook in de gemeenschap mondiger en invloedrijker. In Kameroen kregen 45 vrouwen dit jaar een leidinggevende functie in een lokaal bestuur, watercomité, kerk, etc. In Oeganda bedongen vrouwen het ontslag van een niet-functionerende landbouwvoorlichter.

Sociaal kapitaal In alle projecten streven we naar versterking en ontwikkeling van de hele gemeenschap, naar goede samenwerking en het bestrijden van discriminatie en uitsluiting van kwetsbare groepen, zoals bijvoorbeeld mensen met hiv/aids. Ook onderwijs speelt hierin en belangrijke rol. Een greep uit wat we het afgelopen jaar bereikten: • Dankzij de gestegen inkomsten en groeiend bewustzijn van het belang van onderwijs gingen veel kinderen (weer) naar school. In Oeganda besloten vrouwengroepen een boete op te leggen aan leden die hun kinderen thuis hielden. In Noord Kameroen gingen sinds het begin van het project 450 kinderen weer terug naar school. In Burkina Faso volgden dit jaar 30 schoolverlaters een opleiding. 30 anderen leerden lezen en schrijven. • In veel projecten dragen groepen bij aan de gemeenschap. In Zimbabwe deelden ze de oogst met weduwen en weeskinderen. In Ghana droegen ze meer bij aan andere activiteiten als de bouw van scholen. • In alle projecten is aandacht voor hiv/aids: zowel het voorkomen en tijdig signaleren ervan, als het accepteren van mensen die eraan lijden. Ook afgelopen jaar lieten weer veel nieuwe mensen zich testen en daalde de discriminatie van mensen met hiv/aids. In Zimbabwe zijn 48 groepsleden opgeleid tot lokale Aids-voorlichter. • In Burkina Faso wierpen de investeringen in de samenwerking met lokale autoriteiten hun vruchten af: de burgemeester speelde een grote rol in het mobiliseren van de gemeenschap, hij coördineerde eigenhandig de vertaling van schoolboeken en stelde het terrein van het gemeentehuis ter beschikking voor een gemeenschappelijke boomgaard.

13


1.4 Wat hebben we geleerd? De projecten verliepen over het algemeen voorspoedig. De meeste projecten behaalden alle geplande resultaten. Toch blijven we nadenken over wat beter kan. Dat doen we zowel door te leren van bovengenoemde successen als van problemen. Het afgelopen jaar kwam een aantal uitdagingen op ons pad en dat van onze partners: • In Burkina Faso begon het jaar net na het eerste goede regenseizoen sinds jaren. Op zich goed nieuws, maar het betekende dat iedereen nodig was voor de oogst en dus niet aan trainingen deel kon nemen. In Zimbabwe kon een aantal activiteiten niet doorgaan vanwege de verkiezingsperiode. De trainingen zijn inmiddels ingehaald. Het trainingsschema en het lesrooster in Burkina Faso zijn inmiddels aangepast om meer rekening met de landbouwkalender te houden. • In Ghana ging de bouw van yam hutten en graansilo’s trager dan gepland. In Oeganda moesten vrouwen langer dan verwacht sparen voor de bouw van hun stal. In Burkina Faso liep de bouw van kippenhokken vertraging op door regen. De les is dat zelfs de bouw van relatief eenvoudige constructies veel tijd kost in gebieden waar materialen schaars zijn. Onze partners blijven het ontwerp en de bouwtechniek van stallen etc. aanscherpen om met zo min mogelijk middelen een duurzaam resultaat te halen.

14

• In steeds meer gebieden wordt de regenval onregelmatiger en neemt de concurrentie om water tussen huishoudelijk gebruik, moestuinbouw en veehouderij toe. In Zimbabwe bijvoorbeeld gaan steeds meer pompen defect en drogen waterbekkens uit. De evaluatie in Kameroen liet ook zien dat water een probleem was. In het nieuwe project is hier dan ook veel aandacht voor. In ons nieuwe strategisch plan is water een speerpunt. Het afgelopen jaar zijn we met diverse waterorganisaties in gesprek gegaan om samen te werken en van elkaar te leren. • Het betrekken van jongeren is essentieel. In veel landen zien jongeren geen toekomst in de landbouw. In Burkina Faso zagen we bijvoorbeeld dat enkele leerlingen de opleiding verlieten op het moment dat ze een financiële verplichting aan moesten gaan om een eigen boerderij op te zetten. Door jongeren meer bij het project te betrekken en leerlingen beter te selecteren en voor te bereiden heeft de school intussen weer een klas vol gemotiveerde scholieren. De komende jaren zullen we met onze partners meer aandacht geven aan het vergroten van de kansen van jongeren.

15

16

Onze projecten

1.5 Uitgelichte projecten

1.5.1 Voedselzekerheidsprogramma Zimbabwe i.s.m. de Europese Unie De productie verhogen en het milieu verbeteren, kan dat? Grote delen van Afrika kampen met bodemdegradatie en erosie. Door verkeerde landbouwmethodes ontstaat al snel een negatieve spiraal: bodems raken steeds verder uitgeput en houden minder water en voedingsstoffen vast, de productie neemt verder af, waarop men toevlucht zoekt in nog minder duurzame methodes. Overbegrazing en ontbossing versnellen dit proces.

imbabwe Z d i e h r e k e Voedselz ies 5.520 famil 2010-2015

luimvee koeien en p lt en marketing , n te ei g n a ee gv 3 Plaatsin in o.a. landbouw, veet uitbomen g fr n in e in n e ra uiz 3T parende forn 3 Hout bes s en genderbewustzijn 3 HIV/Aid 3: lanning 201 ●●●○○ Realisatie p ●●●●● Dieren ●●●●● Trainingen bomen n ●○○ e Fornuizen enderbewustzijn ●● g n HIV/aids e

Zo ook in Zimbabwe. Dit land kampt de laatste jaren met steeds minder en steeds onregelmatigere neerslag. Vooral in de Midlands provincie is dit een groot probleem. Samen met de toenemende bevolkingsdruk en niet-duurzame landbouwmethodes leidt dit tot ontbossing, erosie en bodemdegradatie. Er is weinig perspectief voor kleinschalige boeren, die het grootste deel van de rurale bevolking vormen. De Zimbabwaanse landbouwsector, ooit een succesverhaal, is de klap van het falende landhervormingsbeleid en de daarop volgende crisis nog niet te boven. Met name in de droge maanden heerst er voedselgebrek. Er is nauwelijks budget voor landbouwontwikkeling en het opzetten en onderhouden van infrastructuur zoals bijvoorbeeld de watervoorziening. Tegelijkertijd valt er juist bij kleinschalige boeren nog een grote slag te slaan. Door de efficiëntie te verhogen kunnen zij veel meer voedsel produceren zonder de natuurlijke hulpbronnen uit te putten. Met de juiste technieken voor landbouw en veehouderij, goede en gezonde dieren en een wisselwerking tussen vee en gewas halen zij veel meer uit hun boerderij. Ook dragen ze zo bij aan het herstel van de bodem en de waterhuishouding. Met extra maatregelen als boomaanplant en verminderde houtkap kan ontbossing worden bestreden. Het resultaat: een betere balans tussen natuur en productie en meer voedsel en inkomen.

Het project In dit programma willen we de voedselzekerheid, het inkomen en de weerbaarheid van 5.520 gezinnen (33.120 mensen) blijvend verbeteren. We geven prioriteit aan de meest kwetsbare groepen: mensen met hiv/aids, weduwen, minderjarige gezinshoofden en pleegouders. We richten ons op vier districten waarin de voedselzekerheid problematisch is. In elk district werken we samen met 12 groepen van elk 90 gezinnen. Elke groep is onderverdeeld in drie groepen van 30: groep A ontvangt dieren (kippen, geiten of koeien), groep B ontvangt hout besparende fornuizen, en groep C ontvangt fruitbomen. Elk gezin uit groep A geeft nakomelingen van de dieren door aan een gezin uit groep B, en die weer aan C. Hetzelfde geldt voor stekjes van fruitbomen en hulp bij het bouwen van een fornuis. Alle groepen worden getraind in duurzame landbouw, veehouderij, bedrijfsvoering en marketing, groepsmanagement, HIV/aids bewustzijn en man/ vrouw verhoudingen.

17


We werken samen met Heifer Zimbabwe en MASO, een lokale organisatie gespecialiseerd in gender en HIV/aids. Ook zijn lokale landbouw- en veeteeltvoorlichters van de overheid nauw bij het project betrokken. Het project wordt voor 2/3e door de EU gefinancierd als onderdeel van hun voedselzekerheidsprogramma.

enkele trainingen deel. De nadruk lag op veehouderij en landbouw, met thema’s als mestgebruik, duurzaam landgebruik, dierverzorging en gebruik van trekkracht. In elke groep zijn voorbeeldboeren getraind die hun groepsgenoten kunnen voorlichten. Ook zijn er 4 uitwisselingen georganiseerd tussen verschillende districten, zodat groepen van elkaar konden leren.

In 2015 verwachten we het volgende bereikt te hebben: • Het verbeteren van de voedselzekerheid van 5.520 gezinnen door hogere productiviteit en inkomsten; • Het reduceren van milieudegradatie door het promoten van milieuvriendelijke productiemethoden; • Het vergroten van de weerbaarheid van de doelgroep door het versterken van hun capaciteit voor socio-economische activiteiten.

De laatste 170 gezinnen uit de B-groepen ontvingen materiaal en bouwden daarmee een hout besparend fornuis. De groepsleden die getraind zijn in de bouw ervan helpen nu bij het onderhoud. Ook krijgen ze bestellingen van andere dorpsgenoten. Het afgelopen jaar bouwden 35 niet-groepsleden ook een fornuis.

Activiteiten: Het afgelopen jaar zijn de laatste dieren door het project geplaatst. Alle 1.440 gezinnen uit de A-groepen hebben nu dieren ontvangen. In totaal ging het dit jaar nog om 25 koeien, 630 geiten en 2.597 kippen en parelhoenders. Ook hebben 1.183 gezinnen dieren ontvangen van andere gezinnen: 2.218 geiten, 8 koeien en 5.750 kippen. In veel kippengroepen hebben inmiddels alle leden dieren ontvangen. Maar het doorgeven van dieren wordt voortgezet. Daarom worden nieuwe groepen gestart. Het afgelopen jaar zijn 9 nieuwe groepen geselecteerd om pluimvee te ontvangen. Er zijn groepscomités gekozen en families geselecteerd. De komende periode beginnen ze met trainingen. In elke groep worden deelnemers opgeleid tot dierengezondheidswerker. Zij worden uitgerust met een fiets en een basispakket met vaccinaties en geneesmiddelen. Dit jaar werden er 40 nieuwe opgeleid en kregen 80 eerder opgeleide deelnemers een herhalingscursus. Er werden 40 fietsen en 24 medicijnpakketten verstrekt. De rest ontving dit vlak na het einde van de periode. De meeste trainingen verliepen volgens schema. Alle gezinnen namen aan trainingen deel, voor het eerst of als herhaling. Ook namen 200 niet-groepsleden aan 18

De gezinnen die boomstekjes ontvingen hebben kwekerijen opgezet waar ze bomen enten en stekken om door te geven. Samen met de bosbouwcommissie van de overheid is in elke groep een deelnemer opgeleid tot trainer in het kweken van fruitbomen. 480 gezinnen gaven dit jaar 703 stekjes door aan 140 families. Het ging dan bijvoorbeeld om sinaasappelbomen geënt op de stam van een citroenboom. Sinaasappels leveren namelijk meer op, maar de citroenboom is beter bestand tegen droogte. De geiten- en koeiengroepen ontvingen zaden van eetbare struiken om daarmee veevoerbanken te starten. 1.434 gezinnen hebben inmiddels bomen geplant. Samen met MASO zijn 118 groepsleden (71 vrouwen en 47 mannen) getraind als voorlichter op het gebied van man-vrouw verhoudingen en HIV/aids. Samen met de lokale gezondheidsposten trainen zij de rest van de gemeenschap. Deze periode zijn 3 groepen getraind. Per district is dit jaar een districtscomité opgericht. Hierin zit een afgevaardigde uit elke groep. Ze zullen de voortgang van de groepen gaan monitoren, activiteiten plannen, etc. Nu werken ze samen met de projectstaf, als het project is afgerond kunnen ze zelfstandig verder.

Onze projecten

Impact Het is duidelijk te zien dat gezinnen hun boerderij na trainingen beter managen dan voorheen. Een verbetering is bijvoorbeeld dat men nu dankzij trekkracht ’s winters al kan ploegen. Daardoor gaat minder water verloren en kan men eerder zaaien. Niet alleen de koeiengroepen passen dit toe, ook de geiten- en kippenboeren huren met de extra inkomsten trekkracht in. Vroeger moesten gezinnen veel kunstmest kopen, nu hebben ze vaak zoveel dierlijke mest dat ze een deel kunnen verkopen. Van de 965 gezinnen die dit jaar getraind zijn in mestgebruik passen er 840 mest toe in hun akker en moestuin. De opbrengst per hectare steeg hierdoor substantieel. De deelnemers hebben nu meer kennis van dierengezondheid. Dankzij de lokale dierengezondheidswerkers hebben ze ook toegang tot vaccinaties en medische hulp. Elke dierengezondheidswerker bedient gemiddeld ook 30 niet-projectleden per maand. De veesterfte is hierdoor enorm afgenomen en ligt nu ruim onder de 3%, terwijl het landelijk gemiddelde 10-12% is. Vanwege dit succes zijn de dierengezondheidswerkers nu opgenomen in het officiële vaccinatieprogramma van de overheid. Het kweken van bomen is erg aangeslagen. Inmiddels zijn ruim 3.000 fruitbomen, 5.000 veevoerbomen en 4.500 geënte fruitbomen geproduceerd. 12 groepen zijn een entstamkwekerij begonnen. Hoewel dit specialistisch werk is, leveren ze een betere kwaliteit dan grote kwekerijen. Ze planten de stekjes zelf en verkopen ze voor $5 per stuk voor extra inkomen. Behalve dat de bebossing toeneemt door het planten van bomen wordt er dankzij de populariteit van de hout besparende fornuizen ook steeds minder gekapt. Door beter weidebeheer en de beschikbaarheid van meer voer is er nu tot in oktober voldoende gras beschikbaar, terwijl dit voorheen in augustus op was.

Uitdagingen en lessen De meeste activiteiten verliepen volgens schema. Toch kwam er een aantal uitdagingen op ons pad: • De prijs van koeien lag hoger dan verwacht. Hierdoor moesten jongere dieren worden aangeschaft en moet men langer of kalveren wachten. Daarom is besloten de gezinnen uit C groepen alvast een aantal kippen te geven. • Er vonden dit jaar verkiezingen plaats. Hierdoor waren samenscholingen niet toegestaan. Bijeenkomsten om dieren door te geven en groepstrainingen over HIV/aids zijn daarom naar de volgende periode verschoven. • De training over gemeenschappelijk grasbeheer is niet doorgegaan vanwege de politieke gevoeligheid van het onderwerp. Door de landhervormings-

politiek van de overheid wonen er nu mensen illegaal op weidegronden. Bovendien willen veehouders die niet deelnemen aan het project vaak niet meewerken. De training is vervangen door trainingen over gereguleerd voeren om zo de druk op weidegronden tegen te gaan. Dit lijkt een positief effect te hebben. • Een andere uitdaging is watergebrek. Doordat de overheid nauwelijks onderhoudsbudget heeft gaan steeds meer waterpompen stuk. Ook heeft het de laatste jaren erg weinig geregend. Er is daardoor steeds minder water voor huishouden, vee en landbouw, en men moet er steeds verder voor lopen. Heifer werkt met diverse partners aan betaalbare oplossingen.

“We hadden hier meerdere gevallen van zeer productieve boeren die toch geen schoolgeld konden betalen. Waarom? Omdat vlak na de oogst de prijs van een emmer mais nog maar $2 is, terwijl het schoolgeld ongeveer $20 is. Dankzij het project kan zo’n boer nu gewoon 4 kippen verkopen en het schoolgeld betalen. Omdat kippen snel reproduceren heeft hij de volgende termijn alweer genoeg kippen. Zo ontstaat er geen betalingsachterstand meer. (… ) Vroeger als we boeren adviseerden de meststoffen aan het begin van het zaaiseizoen te kopen, antwoordden ze dat ze geen geld hadden. Nu kunnen ze kippen en eieren verkopen en daarmee meststoffen kopen. Dit heeft hun levensstandaard verbeterd (….) Ik denk dat het project hen echt naar een hoger niveau heeft getild: fysiek, psychisch en sociaal….”

Mkandla Ukeria , landbouwvoorlichtingsambtenaar Kwekwe district

19

1.5.2 Landbouw- en veehouderijproject Noord Ghana

20

Onze projecten

houderijLandbouw- enGvhee project Noord ana2.400 families 2013-2016 en schapen 3 Plaatsen van geiten oden eth gm sla op 3 Verbeteren ijn elz nw ere di n ere 3 Verbet van de landbouw 3 Verduurzamen ktt oegang 3 Verbeteren mar man -vrouwverhoudingen n va 3 Verbeteren : Realisatie planningn 2013 ●●●●● ere di n va en Plaats e rg ve ●●●●● Verbeteren gezondheidszo ●●●●● Trainingen ●●●○○ o’s Yamhutten en graansil ●●●●● Genderbewustzijn 3 Nulmeting

Verbetering van voedselzekerheid en inkomen door lagere verliezen Naast het verhogen van de productie kan ook het terugdringen van oogstverlies een grote bijdrage leveren aan de voedselzekerheid en het inkomen van boeren. Door slechte verwerking en opslag gaat in ontwikkelingslanden vaak een groot deel van de oogst verloren. Het bewaren van producten voor periodes van schaarste of hoge marktvraag is hierdoor een groot risico. Door te werken aan betere opslagmethodes komt er meer voedsel beschikbaar gedurende langere periodes. Dit geldt ook in Ghana. Het land heeft veel landbouwpotentieel en de meerderheid van de bevolking werkt in de landbouw. Toch is er een structureel voedselgebrek en is het land afhankelijk van import. 28% van de bevolking leeft in armoede, met name op het platteland. Door beperkte kennis en middelen is de productie laag en het oogstverlies hoog. Bij veel gewassen gaat 20-50% van de oogst verloren. Ook de veehouderij kent hoge verliezen door veesterfte. De overheid heeft geprobeerd de productie te vergroten, maar had tot voor kort weinig aandacht voor de verbetering van de opslag en verwerking van oogst en de gezondheid van vee. Dat is nu aan het veranderen; de overheid dit project ondersteunt dit project daarom met 2/3e van de totale kosten. Het project Samen met Heifer Ghana en het Ghanese Development Solutions Center (DSC) startten we dit jaar met een nieuw project. Hierin steunen we 2.400 gezinnen in 20 gemeenschappen in de Noordelijke regio van Ghana. Hoewel dit gebied geschikt is voor landbouw en veeteelt is de armoede groot. Veel gezinnen hebben 4-5 maanden per jaar te weinig voedsel en eten slechts 1 maaltijd per dag. De landbouw kampt met grote problemen door onbetrouwbare regenval en gebrek aan kennis van duurzame en productieve methodes. Bovendien dwingt gebrek aan opslag en alternatieve inkomsten de boeren hun oogst direct te verkopen, als de prijs het

laagst is. Traditioneel vormt vee de buffer voor tijden van schaarste, maar de veesterfte is hoog door gebrek aan voer en gezondheidszorg. Met name vrouwen kampen met de gevolgen van deze problemen. Doordat veel mannen migreren op zoek naar werk komt de zorg voor het huishouden en de boerderij volledig bij de vrouwen te liggen. Ongeveer 70% van de voedselproductie wordt door vrouwen gedaan, evenals bijna alle verwerking en verkoop. Maar vaak hebben ze te weinig toegang tot bruikbare grond om voedsel voor het gezin te verbouwen. Ook hebben ze vaak geen toegang tot bestaande hulpprogramma’s. In dit project steunen we daarom 40 groepen van met name vrouwen die de productie van gewassen en vee duurzaam willen verbeteren en de verliezen willen terugdringen. Allereerst helpen we ze met kennis en middelen om de productie van basisgewassen als graan en yams te verhogen en daarbij bodemdegradatie tegen te gaan. Daarnaast leren de deelnemers hoe ze graansilo’s en opslaghutten voor yamknollen moeten bouwen, die regen en ongedierte buiten houden. Ook ontvangen ze trainingen in veehouderij. 1.000 gezinnen zullen geiten of schapen ontvangen. De hele gemeenschap zal kunnen profiteren van betere gezondheidszorg voor vee. Het project geeft veel aandacht aan het versterken van de positie van vrouwen. In 2016 verwachten we de volgende doelen te behalen: • 80% van de huishoudens zal in staat zijn hun voedselzekerheid en inkomen te verbeteren; • 70% van de huishoudens zal verbeterde man-vrouw verhoudingen en een gelijkwaardigere taakverdeling hebben; • 100% van de deelnemers heeft toegenomen kennis over HIV/aids en gezondheid en draagt deze kennis actief uit in hun gemeenschap; • 70% van de deelnemers is bekend met milieuvriendelijke productiemethodes en past die ook toe.

21


Activiteiten Dit jaar ging het project van start met een nulmeting. Daaruit bleek onder andere dat vooraf niemand beschikte over een opslaghut voor yam. 35% bezat een graansilo, maar meestal geen goede. Het gemiddelde verlies van yams en graan (mais en sorghum) na de oogst bedroeg 20%. Slechts 2% had toegang tot veegezondheidszorg en niemand voerde het vee bij. De sterfte van geiten en schapen bedroeg hierdoor 57%. Omdat veel mannen zich verzetten tegen het idee dat vrouwen zich op de yam- en graanproductie richten, ging het project van start met een bewustwordingscampagne. Hierin wordt gewezen op de noodzaak en de voordelen van vrouwelijke participatie in deze activiteiten. Het afgelopen jaar zijn 10 van de 20 gemeenschappen hierover voorgelicht. 400 deelnemers zijn getraind in yamproductie en –opslag, en 400 in graanproductie en –opslag. Ook zijn trainers opgeleid om de bouw van silo’s en hutten te begeleiden. Tot nu toe zijn 27 yamhutten en 107 graansilo’s gebouwd. 183 deelnemers zijn getraind in veehouderij. Zij ontvingen bij elkaar 914 geiten en schapen. 60 deelnemers zijn opgeleid als lokale veegezondheidswerker. Zij kunnen vaccineren en eenvoudige ziektes herkennen en behandelen.

Impact Zowel vrouwen als mannen waarderen de nieuwe productie- en opslagtechnieken. De kennis van oogstverwerking en de betere opslagmethodes hebben het verlies van yams teruggebracht tot 5%, van mais tot 15% en van sorghum tot 10%. Ook op het gebied van veehouderij zijn al resultaten merkbaar. 78% van alle deelnemers voert hun vee nu extra bij. Hetzelfde percentage heeft nu al toegang tot gezondheidszorg en vaccinaties. De sterfte onder geiten en schapen is hierdoor al van 57% tot 10% per jaar gedaald. 1.500 gezinnen werden voorgelicht over man-vrouwverhoudingen. 70% van de mannen draagt nu bij aan de traditionele taken van de vrouw zoals water en hout halen en kinderen verzorgen. De vrouwen spelen nu ook een rol in de veehouderij en kunnen zonder problemen naar groepsbijeenkomsten. Vrouwen krijgen steeds meer zeggenschap in beslissingen binnen het gezin.

Uitdagingen en lessen De bouw van yamhutten en graansilo’s kwam traag op gang. Het enthousiasme neemt toe, maar voor veel deelnemers duurt het lang om de benodigde materialen (hout) te verzamelen. Bovendien viel het einde van de cursus in de regentijd, waardoor de bouw vertraging opliep. Het project heeft maatregelen genomen (zoals huur van machines om hout sneller te verwerken en het samenstellen van vaste bouwploegen) om de bouw te versnellen. Er is nog wel terughoudendheid bij zowel mannen als vrouwen bij het idee van yam- en graanproductie als zelfstandige activiteit van vrouwen. De meeste gezinnen kiezen tot nu toe voor een samenwerking waarin de vrouw de man ondersteunt. Het idee dat dit het domein van de man is zit verankerd in de cultuur, en veranderingen daarin gaan langzaam. Bij bewezen succes zal waarschijnlijk geleidelijk meer acceptatie ontstaan.

PERSOONLIJK VERHAAL: In de gemeenschap van Sitiepour, in het Tuna district, wordt de yamoogst ieder jaar aangevreten door knaagdieren. Ook ontkiemt een deel van de knollen in de opslag. Hierdoor daalt de marktwaarde, neemt de smaak af en treedt bederf en rotting op. Toch aarzelden veel boeren een yamhut te bouwen. Volgens hen was de oogst te klein om dit rendabel te maken en lag de akker te ver van het huis om de voorraad aan huis te hebben. Maar William Wiedoma besloot het er toch op te wagen en werd de eerste in zijn dorp met een yamhut. Meteen in het eerste jaar al merkte hij dat hij de yams nu gemakkelijk zes maanden kon bewaren zonder vraatsporen of kiemen. Voorheen was drie maanden wel de limiet. Zijn vrouw hoeft nu niet meer het veld in om yams te halen. De kinderen eten dagelijks geroosterde yam na schooltijd. Terugkijkend zegt William dat de bouw van de hut wel veel werk was, maar dat het de moeite meer dan waard was. Hij spoort zijn dorpsgenoten nu aan om voor het volgende seizoen ook een yamhut te bouwen.

22

23


2. Ons werk in Nederland Het succes van onze projecten wordt grotendeels bepaald door de boeren en boerinnen zelf. Onmisbaar hierbij zijn donateurs, fondsen, bedrijven en overheden die bereid zijn om deze boeren en boerinnen, en hun gemeenschap, te steunen. Ons werk in Nederland richt zich op het vergroten van het draagvlak van de Heifer methode en het werven van fondsen. 2.1 Voorlichting Voorlichting en bewustwording maken nadrukkelijk deel uit van onze missie. We streven op dit vlak de volgende doelen na: • Voorlichting en bewustwording bij een breed publiek over ontwikkelingshulp en de belangrijke rol van veehouderij en landbouw in de bestrijding van honger en armoede; • Voorlichting en bewustwording over de Heifer methode; • Het informeren van belanghebbenden over de resultaten van de Heifer projecten; • Het werven en behouden van donateurs en geïnteresseerden; • Het vergroten van de naamsbekendheid. Onze voorlichtingsactiviteiten kunnen worden onderverdeeld in voorlichting gericht op de eigen achterban en publieke voorlichting. De achterban bestaat uit een actief adressenbestand (per 1 juli 2013) van 21.400 mensen die geïnteresseerd zijn in het werk van Heifer. Het bestand is iets gegroeid ten opzichte van vorig boekjaar. Alle voorlichtingsactiviteiten staan beschreven op bladzijde 25 in het schema ‘Communicatie in 24

beeld’. Vermogensfondsen, bedrijven en institutionele financiers worden door ons als een aparte groep beschouwd. Daarom ontvangen zij tweemaal per jaar uitgebreide voortgangsrapportages van de projecten die zij steunen. Indien gewenst wordt directe informatie van projectpartners verstrekt.

2.2 Fondsenwerving We ontvangen steun van particuliere donateurs, vermogensfondsen, bedrijven en institutionele financiers. De concrete projecten en de korte lijnen met de lokale projectorganisaties maken het mogelijk donateurs helder te informeren over de besteding van hun donatie. Voor de financiële resultaten van alle fondsenwerving activiteiten wordt verwezen naar het financieel verslag. Particuliere donateurs Het actieve donateursbestand groeide in 2012-2013 tot 13.119. Het aantal donaties bleef stabiel en het gemiddelde giftbedrag nagenoeg gelijk. Ondanks het afnemende vertrouwen in de goede doelensector en de nog steeds voelbare economische crisis, blijft de particuliere donateur ons trouw. Daar zijn we best trots op. In het overzicht ‘Communicatie in beeld’ worden alle fondsenwervende activiteiten gericht op de particuliere donateurs beschreven. Om een groter publiek te informeren over onze werkzaamheden, wordt volgend jaar een nieuwe mediastrategie uitgewerkt waarin televisie, radio en online media een belangrijke rol spelen. Een grotere betrokkenheid moet leiden tot een stijging van het aantal nieuwe (jongere) donateurs en het inkomen. Vermogensfondsen Verschillende vermogensfondsen steunden het afgelopen jaar onze projecten in Afrika met een aanzienlijk bedrag. Erg blij zijn we met de tweejarige steuntoezegging van Achmea Foundation voor ons project in Ethiopië. Doelstelling voor de komende jaren is een verdere toename van de donaties door vermogensfondsen.

Bedrijven We hebben een bedrijvenstrategie ontwikkeld die is gebaseerd op het vinden van samenwerkingen die leiden tot win-win situaties voor beide partijen. En dit werpt zijn vruchten af. Diverse bedrijven hebben ons dit jaar gesteund, met een duidelijke stijging aan inkomsten ten opzichte van het voorgaande boekjaar. Zo was er dit jaar de vierde editie van de spaaractie met biologisch zuivelbedrijf Ecomel/Zuiver Zuivel. En er zijn er meer contracten gesloten ter ondersteuning van de projecten. Om samenwerking met bedrijven en vermogensfondsen verder uit te bouwen wordt ons team in het nieuwe jaar versterkt met een fondsenwerver bedrijven en vermogensfondsen. Subsidies en institutionele financieringspartners Vanaf december 2009 ontvangt Heifer Nederland projectsubsidie van de Europese Unie. Dit betreft een vijfjarig contract van € 1,5 miljoen voor het Midlands project in Zimbabwe. In juli 2013 werd een subsidie goedgekeurd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken voor een Privaat Publiek Partnerschap (PPP) met het Soil Cares Initiative, gericht op bodemverbetering in Kenia. Vergroting van het inkomen uit subsidies en institutionele financieringen is een belangrijke doelstelling in het strategisch plan 2014-2016. Heifer Project International steunt Heifer Nederland met een jaarlijkse kostensubsidie. In juni 2013 is een nieuwe driejarige overeenkomst gesloten van USD 1.050.000 ter ondersteuning van het strategisch plan 2014-2016.

Ons werk in Nederland

2.3 Communicatie in beeld

What’s new(s)? 3 nieuwsbrieven per jaar geven onze donateurs informatie over projecten, behaalde resultaten en nieuwsfeiten.

Nieuwsbrief Oktober 2013

U spreekt met… Regelmatig bellen we onze nieuwe en bestaande donateurs met de vraag of zij onze projecten op structurele basis willen steunen.

Kort geleden sprak mijn collega in Burkina Faso met Alimat a. Alimata is een trotse boerin die mede dankzij u haar structureel kon verbeteren. leven Zij wil haar verhaal graag persoonlijk aan u vertelle n. Hartelijke groet, Rian Fokker directeur Heifer Nederla nd

U laat boerinnen zoals Alimata lachen Geachte…..,

Onze campagnes Driemaal per jaar ontvangen onze donateurs een direct mailing. Deze vraagt aandacht en steun voor een specifiek project of thema. Bedankt!

Bedankt voor uw steun en het vertrouwen dat u in mij heeft getoond.

2 jaar geleden kreeg ik de kans om deel te nemen aan een Heifer project. Daar ben ik u nog iedere dag dankbaar voor. Want mede dankzij uw hulp gaan mijn kinderen naar school en hebben we iedere dag een gezonde maaltijd. Daarom wil ik u graag persoonlijk mijn verhaal vertellen. Mijn naam is Alimata. Ik woon samen met mijn man en 5 kinderen op het platteland van Burkina Faso. Onze families zijn al jaren afhankelijk van landbouw. Geld voor school was er niet. Ook mijn man en ik werken al van jongs af aan op het land, zonder enig uitzicht op verbetering. Weinig eten, weinig geld, geen medicijnen. Het was dag in dag uit weer overleven. Dit was niet de toekomst die wij voor onze kinderen voor ogen hadden.

Dankzij u is daar verandering in gekomen. In 2011 ontving ik 10 kippen en een haan. Maar minstens zo belangrijk waren de trainingen over het houden van kippen, het duurzaam verbouwen van groenten en het belang van vaccineren. Als we die kennis jaren eerder hadden gehad, waren we nooit op het punt van extreme armoede beland. Ons leven is in korte tijd drastisch veranderd. De gezondheid van ons gezin is sterk verbeterd, we hebben genoeg te eten, fatsoenlijke kleding en de kinderen gaan naar school. En het belangrijkste: ik lach weer! Maar ik zie nog veel vrouwen om mij heen iedere dag worstelen. Bezorgt u deze vrouwen ook een glimlach op het gezicht door hen dezelfde kans te geven? Natuurlijk geven mijn vriendinnen ook de eerstgeboren kuikens vol trots door aan een nieuw gezin! U geeft met uw H donatie dus minstens twee gezinnen een hoopvolle toekomst.

H

Ontzettend bedankt voor uw steun!

Dhr. Godschalx Sincèrement, Empelsedijk 15 Alimata Ouedraogo 5235 AD 'S-HERTOGENBOSCH Trotse boerin

TAD

Hoe kunt u helpen?

Online Door optimalisatie en integratie van alle online activiteiten is het aantal unieke webbezoekers met 35% gestegen. Via social media delen we nieuws uit het veld en gaan we regelmatig de dialoog aan met onze achterban. P1201B/H1201

A000001

You’ve got mail Bijzondere gebeurtenissen, zoals de start van een nieuw project of een ‘passing on the gift’ ceremonie, delen we met onze donateurs via e-mail updates.

✓ €25. Schenk kippen en training over het houden van kippen

P.s. Met een gift van €50 krijgen ✓ €40. Geef <3491198393167-4DNB133-S2/3-2*2SND 123kippen, / 1 training en vaccinaties twee van mijn vriendinnen niet alleen ✓ €50. Geef het complete pakket van kippen, training, vaccinaties én kippenvoer kippen, maar ook vaccinaties en kippenvoer. Dit staat voor hen gelijk aan gezonde voeding, een inkomen en een lach op het gezicht.

AVanzelfsprekend 0 0 7 0 8zijn 7 de boerinnen in Burkina Faso blij met ieder bedrag dat u kunt missen.

8000023200758922

Heifer_Nieuwsbrief-17.indd 1

www.facebook.com/Heifernederland www.twitter.com/Heifer_NL www.youtube.com/user/HeiferNederland

Anniek Pheifer in Ghana In februari bezocht onze ambassadrice de projecten in Ghana om met eigen ogen te zien waarom de Heifer-methode werkt. Anniek: “Wat een reis. Wat zijn de boeren en boerinnen sterk en wat hebben ze een doorzettingsvermogen. Ik ben diep onder de indruk. En ik heb met eigen ogen gezien: de Heifer methode werkt.”

Heifer in the picture Door de reis van Anniek Pheifer naar Ghana hebben we veel media-aandacht gekregen. Het blad Fabulous Mama plaatste Anniek’s blogs op de website en verkoos haar tot ‘Queen of Hearts’ tijdens het Mama of the year Event. Nieuwe Liefde Magazine plaatste een interview en ZIJ Magazine besteedde online aandacht aan haar reis.

Hoe hebben we het Jaarverslag 2013gedaan? Stichting Heifer Nederland

•

1 juli 2012 - 30 juni 2013

Met ons jaarverslag informeren wij betrokkenen en geïnteresseerden over de organisatie, activiteiten en behaalde resultaten. Het jaarverslag verschijnt in december en is ook op onze website te lezen.

Uw mening telt Jaarlijks vragen wij onze panelleden hun mening te geven over verschillende onderwerpen. De laatste enquête gaf ons nieuwe inzichten over de website en de bereidheid van donateurs om in actie te komen voor Heifer.

04-09-13 14:22

www.heifer.nl 25

3. Onze organisatie Stichting Heifer Nederland is een zelfstandige Nederlandse fondsenwervende ontwikkelingsorganisatie met een onafhankelijk bestuur en raad van toezicht. Heifer Nederland maakt deel uit van het internationale netwerk van Heifer International. In paragraaf 3.4 wordt nader uitleg gegeven over de samenwerking in dit netwerk.

26

Onze organisatie

3.1 Ons team per 1 juli 2013 Raad van Toezicht Joep Houterman

Voorzitter (aftredend op 8 februari 2014, niet herkiesbaar), Lid Directieraad Nuffic, Den Haag. Nevenfuncties o.a. voorzitter RvC Stichting Idealis, Wageningen.

Corry de Lange

Lid (aftredend 24 november 2015, niet herkiesbaar) zelfstandig ondernemer. Nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen PWN en van diverse MKB bedrijven.

Jolien Koole

Lid (aftredend 25 november 2014, herkiesbaar), zelfstandig communicatie adviseur, Culemborg.

Akke van der Zijpp

Lid (aftredend 21 maart 2015, herkiesbaar), Emeritus professor Animal Production Systems, Wageningen Universiteit, Nederland, Extraordinary professor Animal, Wildlife and Grassland Science University of the Free State, Bloemfontein, South Africa.

Björn Wijman

Lid (aftredend 27 juni 2015, herkiesbaar), zelfstandig interim manager en docent management control Nyenrode Business Universiteit

Meewerkend Bestuur Rian Fokker

Voorzitter, directeur van Heifer sinds 1 juli 2009 Voorheen hoofd Beleidsbeïnvloeding en Global Programs bij internationale NGO, geen nevenfuncties.

Marius van der Veeken

Bestuurslid, manager bedrijfsvoering en financiën sinds 1 februari 2003. Voorheen bankier, financieel consultant en zelfstandig ondernemer.

Medewerkers Anne-Marije in ’t Veld Eva Geensen Willy Mureau Gijs Paaimans

Voorlichting en fondsenwerving Voorlichting en fondsenwerving Donorservice en administratie Projecten

27


3.2 Activiteiten van de raad van toezicht in het boekjaar 2012-2013 De samenstelling van de raad van toezicht is in het boekjaar niet veranderd. Er zijn voorbereidingen getroffen voor de werving van een nieuwe voorzitter omdat Joep Houterman in februari 2014 statutair aftreedt. Conform het reglement raad van toezicht is een profielschets opgesteld voor deze vacature. Aan de hand van de profielschets worden geschikte kandidaten ter kennismaking uitgenodigd. Benoeming vindt plaats door stemming in de raad van toezicht. In het boekjaar heeft de raad van toezicht vier reguliere vergaderingen en twee bijzondere vergaderingen gehouden. In de reguliere vergaderingen werd aan de hand van de rapportages door het bestuur onder andere gesproken over jaarplanning en budgettering, de inhoudelijke en financiële voortgang van projecten, voorlichting en fondsenwerving, organisatie en financiën en de samenwerking met de partners in het internationale netwerk. De twee bijzondere vergaderingen waren gewijd aan de evaluatie van het strategisch plan 2010-2013 en de nieuwe strategische planning 2014-2016. De raad van toezicht onderschrijft de conclusies van de externe evaluatie (zie paragraaf 4.2) en stelt met tevredenheid vast dat de organisatie in de periode 2010-2013 ondanks een kostenbesparende personele reorganisatie goed heeft gepresteerd. De Heifer projecten laten goede resultaten zien en de projectmonitoring loopt goed. Er is een sprong voorwaarts gemaakt in fondsenwerving en communicatie, maar de organisatie blijft financieel kwetsbaar. De raad van toezicht ondersteunt het strategisch plan 2014-2016 waarin als prioriteiten zijn benoemd de vergroting van onze impact door intensievere sa-

28

menwerkingen en verhoging van het institutioneel inkomen, versterking van het Heifer merk en uitbouw van onze rol in het netwerk. De raad van toezicht verleende goedkeuring aan de volgende besluiten: • Vaststelling jaarverslag en jaarrekening 2011-2012, vermogensmutaties en decharge van het bestuur • Vaststelling kwaliteitsbeleid 2014-2016 • Vaststelling strategisch plan 2014-2016 met meerjarenbegroting • Vaststelling jaarplan en begroting boekjaar 2014 met gewijzigde rapportagemethodiek • Personeelsuitbreiding boekjaar 2014 met 1,5 FTE Het functioneren van het bestuur is geëvalueerd en positief beoordeeld door de raad van toezicht. De raad is tevreden over de samenwerking met het bestuur en de kwaliteit van de informatievoorziening. Het functioneren van de raad van toezicht is in het boekjaar geëvalueerd. De raad van toezicht is tevreden over de invulling van zijn toezichthoudende taak, maar de adviesfunctie en netwerkmogelijkheden van de raad blijven wat onderbelicht. Het bestuur zou daar naar het oordeel van de raad meer gebruik van kunnen maken. In de vergadering van 18 september 2013 werden Björn Wijman en Corry de Lange benoemd tot lid van de audit commissie. De auditcommissie heeft op 30 oktober 2013 het accountantsverslag 2012-2013 van Mazars besproken met het bestuur en de accountant. De accountant concludeert in zijn verslag dat de administratieve organisatie en het intern beheersingsstelsel adequaat zijn ingericht. De controle van de jaarrekening leidde niet tot correcties. De bespreking in de auditcommissie was vooral gericht op de toekomst van de organisatie en de uitbouw van onze strategische positie in het internationale Heifer netwerk. Jaarverslag en jaarrekening 2012-2013 zijn goedgekeurd door de raad van toezicht en vastgesteld door het bestuur op 27 november 2013.

3.3 Personeelsbeleid Heifer is een informele organisatie met hoog gekwalificeerde medewerkers, die sterk zijn verbonden door hun grote betrokkenheid bij de doelstellingen van Heifer. Er wordt veel aandacht besteed aan de ontwikkeling en opleiding van de medewerkers. Het ziekteverzuim is bijzonder laag. De arbeidsvoorwaarden zijn gebaseerd op de CAO Welzijn. Het aantal FTE is in dit boekjaar onveranderd 4,3 FTE. In het kader van het strategisch plan 2014-2016 worden in boekjaar 2014 twee nieuwe medewerkers (1,5 FTE) aangenomen ter versterking van de capaciteit om institutionele financieringen aan te trekken en de fondsenwerving uit te breiden. Heifer heeft geen formeel MVO beleid, maar in de dagelijkse praktijk wordt hier wel zoveel mogelijk aandacht aan besteed. Hierbij valt te denken aan duurzame inkoopkeuzes, verschuiving van papieren naar elektronische informatievoorziening, energieverbruik etc. In de projecten vormen duurzaamheid en klimaat en milieuaspecten essentiële onderdelen van planning en uitvoering. Vrijwilligers Heifer onderscheidt de vrijwilligers in twee groepen. Een klein aantal mensen is structureel aan Heifer verbonden en ondersteunt Heifer met persoonlijke kennis en inzet. Een goed voorbeeld is de raad van toezicht die zich onbezoldigd inzet voor Heifer. Deze groep vrijwilligers staat dicht bij de organisatie en wordt regelmatig geïnformeerd. De tweede groep vrijwilligers bestaat uit de honderden mensen die door de jaren heen een groot aantal spontane activiteiten hebben georganiseerd om Heifer te steunen. Bij Heifer staan deze mensen geregistreerd als donateur, maar hun bijdrage is vaak veel groter dan dat.

Onze organisatie

3.4 Heifer International netwerk Heifer Nederland werd in 1999 als zelfstandige Nederlandse ontwikkelingsorganisatie opgericht met de steun van Heifer International (zie ook www.heifer.org ). Deze Amerikaanse organisatie heeft al bijna 70 jaar ervaring met veehouderij en landbouwprojecten in ontwikkelingslanden. De missie van Heifer International is door ondersteuning van arme boerengemeenschappen een bijdrage te leveren aan een duurzame oplossing voor honger en armoede in de wereld. Heifer streeft naar een vreedzame samenleving en een gezonde omgeving waarin middelen eerlijk worden verdeeld. De Heifer methode is vanaf het begin gebaseerd op de kernwaarde “Passing on the Gift”. Het doorgeven van dieren en het overdragen van verworven kennis versterkt mensen in hun waardigheid en geeft hen hoop en vertrouwen in de toekomst. De doelstellingen in het huidige strategisch plan van Heifer International zijn vergroting van impact door een betere gebiedsfocus en schaalvergroting van de projecten, diversificatie van de inkomsten en versterking van de operationele systemen. Kerncijfers Heifer International boekjaar 2011-2012 Inkomsten uit donaties

$ 112.805.000

Besteed aan doelstelling Waarvan ontwikkelingsprogramma’s Waarvan voorlichting

$ $ $

84.821.000 (73%) 72.040.000 (62%) 12.781.000 (11%)

Fondsenwerving en beheerskosten

$

30.835.000

Totale bestedingen

$

115.656.000

(27%)

Heifer International heeft veldkantoren in zo’n 30 landen die de projecten met lokale, goed opgeleide mensen begeleiden. De juridische structuur van deze landenkantoren kan verschillen en is afhankelijk van wettelijke vestigingseisen en interne afwegingen. Naast de veldkantoren in de projectlanden zijn er in verschillende landen onafhankelijke partnerorganisaties die het werk van Heifer actief ondersteunen. Enkele van deze organisaties zijn specifieke gericht op fondsenwerving, andere op projectuitvoering en sommige op beiden. Heifer Nederland heeft voor het gebruik van de Heifer-naam een licentie overeenkomst getekend met Heifer International. De belangrijkste voorwaarden zijn dat wij projecten ondersteunen die passen in de Heifer-filosofie en dat wij in onze communi-

catie-uitingen de universele Heifer boodschap uitdragen. Heifer Nederland ontvangt een kostensubsidie van Heifer International die contractueel is vastgelegd (20142016 USD 1.050.000). Hierdoor kunnen wij de opbrengst fondsenwerving zoveel mogelijk direct aan de doelstellingen besteden. Heifer Nederland werkt voor de uitvoering van projecten direct samen met lokale partners. Meestal zijn dit veldkantoren van Heifer International, maar wij steunen ook projecten van onze Engelse zusterorganisatie Send a Cow en van zelfstandige zuidelijke organisaties zoals Asudec in Burkina Faso. Er zijn geen financiële stromen van Heifer Nederland naar Heifer International. De projectbijdragen worden rechtstreeks naar de lokale partners overgemaakt en zij rapporteren rechtstreeks aan ons terug over de besteding van deze middelen. De verantwoordelijkheden van Heifer Nederland in de keten bestaan uit: • Advisering van partnerorganisaties bij het ontwikkelen van projecten, het vinden van samenwerkingen, financieel beleid en projectmonitoring en evaluatie, • Beoordeling van projectvoorstellen van partners, fondsenwerving ten behoeve van goedgekeurde projecten. • Monitoring, evaluatie en verslaglegging ten behoeve van alle stakeholders, verantwoording afleggen aan donateurs, financiers en subsidieverstrekkers over voortgang, resultaten en impact. • Het Nederlands publiek voorlichten over ontwikkelingswerk en de Heifer- methode om bewustwording te vergroten en een breder draagvlak te creeëren. De samenwerking binnen het netwerk biedt belangrijke voordelen voor effectiviteit, efficiency en risicobeheer: • De Heifer methode is een bewezen succesvolle aanpak, • Wij maken gebruik van de bestaande infrastructuur van de partners, • Alle partners voldoen aan vastgestelde strategische, operationele, financiële en wettelijke eisen, • De lokale partners hebben een goed inzicht in de lokale behoeften, regelgeving en gebruiken, • De lokale organisaties worden erkend door de lokale overheden (voorwaarde voor vestiging). De partners in het netwerk voeren in diverse platforms overleg over onderwerpen als projectplanning, monitoring en evaluatie, projectfinanciering, marketing en communicatie. Om efficiëntie te verbeteren wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van elkaars marketing materiaal en worden systemen geharmoniseerd. Veel aandacht wordt besteed aan controle van de bestedingen. De lokale Heifer projectorganisaties rapporteren in een uniform financieel systeem per kwartaal aan Heifer International en aan partners zoals Heifer Nederland. De jaarrekeningen worden gecontroleerd door gecertificeerde accountants. 29


3.5 Samenvatting Verantwoordingsverklaring d.d. 27 november 2013 I. Besturen en Toezicht houden Stichting Heifer Nederland heeft gekozen voor het bestuursmodel waarin besturen en toezicht houden organiek zijn gescheiden. Het meewerkend bestuur bestaat uit de directeur en de manager bedrijfsvoering en financiën. De onbezoldigde raad van toezicht heeft een controlerende en adviserende rol. Zij benoemt de leden van het bestuur, beoordeelt hen jaarlijks en stelt hun salaris vast. Vanuit de raad van toezicht is een auditcommissie samengesteld die toeziet op de financiële verantwoording. De procedures voor benoeming, besluitvorming en werkwijze van het bestuur, de raad van toezicht en de auditcommissie is in samenhangende reglementen vastgelegd. De invulling van vacante bestuursposities en vacante posities in de raad van toezicht is gebaseerd op profielschetsen die door de raad van toezicht worden vastgesteld. De raad van toezicht en het bestuur vergewissen zich ervan dat een kandidaat objectief en onafhankelijk de werkzaamheden kan verrichten en past bij de organisatie. De besluitvorming over de aanstelling vindt plaats in de vergadering van de raad van toezicht. De leden van het bestuur worden benoemd voor de periode van de arbeidsovereenkomst. De leden van de raad van toezicht worden benoemd voor een periode van vier jaar en zijn eenmaal herbenoembaar.

30

Voor een aantal bestuursbesluiten is voorafgaande goedkeuring van de raad van toezicht vereist. Dit geldt onder andere voor het vaststellen van strategische plannen en begrotingen, het overschrijden van de begroting met een bedrag groter dan €10.000, ingrijpende personele mutaties, het vaststellen van de jaarrekening en het wijzigen van de statuten. Heifer hanteert een strategische planning cyclus van drie jaar. In juni 2010 werd een strategisch plan vastgesteld tot 30 juni 2013. De realisatie van dit strategisch plan is in maart 2013 extern geëvalueerd. Rekening houdende met de uitkomsten van deze evaluatie is een nieuw strategisch plan vastgesteld voor de periode van 1 juli 2013 tot 30 juni 2016. Jaarlijks wordt een operationeel jaarplan met begroting opgesteld. Het bestuur rapporteert ieder kwartaal over activiteiten en financiën aan de raad van toezicht. De door de raad van toezicht aangestelde gecertificeerde registeraccountant controleert jaarlijks de administratieve organisatie en interne controle procedures en de jaarrekening. Aanbevelingen tot verbetermaatregelen worden door het bestuur opgevolgd.

II. Optimale besteding van middelen Heifer heeft de programmadoelstelling in het strategisch plan vertaald naar specifieke, meetbare resultaten. In het jaarplan en de begroting worden de beoogde resultaten vastgesteld met een planning van de bijbehorende activiteiten. De inhoudelijke en financiële voortgang wordt door de raad van toezicht per kwartaal gecontroleerd aan de hand van rapportages door het bestuur. Heifer werkt met een kwaliteitssysteem op basis van de Partos streefwaarden waarin de procedures en verantwoordelijkheden voor partnerkeuze, projectgoedkeuring, monitoring en evaluatie eenduidig zijn vastgelegd. De status van de projecten ligt vast in een projectdatabase. Over ieder project wordt twee keer per jaar inhoudelijk en vier keer per jaar financieel gerapporteerd. Projecten boven €50.000 worden extern geëvalueerd. In de publicaties van Heifer wordt regelmatig de uitdrukking ‘symbolische gift’ gebruikt. Met deze uitdrukking geeft Heifer aan, dat het geld dat een donateur geeft voor een bepaald project of soort dier in voorkomende gevallen ook voor andere projecten of dieren kan worden ingezet. Heifer wil donaties op de meest effectieve en efficiënte wijze inzetten, daar waar deze het hardst nodig zijn. Er zijn interne kostennormen vastgesteld voor fondsenwerving en administratie en beheer. Voor inkopen boven €10.000 wordt offertevergelijking gedaan.

Onze organisatie

III. Communicatie met belanghebbenden De communicatie met de verschillende groepen belanghebbenden van Heifer wordt in onderstaande communicatiematrix weergegeven.

De communicatie met buitenlandse belanghebbenden is nader beschreven in het hoofdstuk Heifer Programma. De communicatie met de Nederlandse achterban wordt toegelicht in het hoofdstuk Voorlichting en Fondsenwerving.

Belanghebbenden Nieuwsbrief Direct Voortgangs Jaar Directe (3x p/j) mail rapportage verslag info van (3x p/j) (2x p/j) partner organisatie Particuliere donateurs

Project Persoonlijk Website Social bezoek overleg media

✓ ✓ ✓ ✓ ✓

Vrijwilligers ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ Bedrijven en Vermogensfondsen

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

Institutionele financiers & Subsidieverstrekkers

✓ ✓ ✓ ✓ ✓

Partnerorganisaties ✓ ✓ ✓ Internationaal netwerk ✓

✓

Projectdeelnemers ✓ ✓ Zuidelijke overheden & ambassades

Heifer is een lerende organisatie die streeft naar voortdurende verbetering van haar werk. Heifer heeft hiertoe onder andere een klachtenprocedure ontwikkeld, die voor iedereen inzichtelijk is via de website. Elke klacht wordt geregistreerd en de afhandeling wordt vastgelegd. Jaarlijks worden de klachten geanalyseerd en waar nodig wordt het beleid aangepast. Heifer is actief lid van de Nederlandse brancheorganisaties Partos, AgriProFocus, Instituut Fondsenwerving (IF) en Vereniging Fondsenwervende Instellingen (VFI). Heifer onderschrijft de gedragscodes van VFI en Partos. Heifer is aangesloten bij het Centraal Bureau Fondsenwerving. Het CBF Keur voor Goede Doelen is met ingang van 1 juli 2004 toegekend en is per 1 januari 2012 verlengd tot 1 januari 2015. Het Bestuur

✓ ✓ ✓ ✓

Brancheorganisaties ✓ ✓ ✓ ✓

R. Fokker

M. van der Veeken

31

4. Doelstelling en strategie

32


4.1 Visie en Missie Terwijl de economieën van veel ontwikkelingslanden snel groeien zijn er nog steeds 900 miljoen mensen ondervoed. Het grootste deel daarvan leeft op het platteland: juist boerenfamilies leven onder de armoedegrens en hebben onvoldoende te eten. In Afrika hebben erosie en uitspoeling van bodems de kwaliteit van de gronden aangetast. De productie van de boeren is onvoldoende voor de eigen voedselvoorziening en die van hun omgeving. In de visie van Heifer Nederland spelen kleinschalige boeren en boerinnen een sleutelrol in het aanpakken van deze problemen. Met meer kennis, betere middelen, meer samenwerking en meer zeggenschap kunnen juist zij hun productie en inkomens verhogen, hun kwetsbaarheid verminderen en het landgebruik verduurzamen. En zij kunnen een rol spelen in het verbeteren van de beschikbaarheid van voedsel in de regio. Heifer Nederland streeft naar een wereld waarin boeren en boerinnen gelijkwaardig en op een duurzame manier in hun eigen voedselbehoefte en in die van anderen voorzien, deel uitmaken van sterke regionale voedselmarkten en redelijke inkomens verdienen.

Veehouderij draagt bij aan betere voeding en hogere inkomens van boerenfamilies en creëert werkgelegenheid voor de mensen om hen heen. Gebruik van mest leidt tot een vruchtbaardere bodem die beter water vasthoudt. Zo stijgen ook de opbrengsten van landen tuinbouw en neemt de kwetsbaarheid voor klimaatverandering af. Heifer Nederland stimuleert een duurzame veehouderij door kwetsbare, maar ondernemende boeren en boerinnen startkapitaal te verschaffen in de vorm van kennis en vaak dieren en zaden. In ieder project staat de Passing on the Gift benadering centraal: De boeren geven hun kennis en nakomelingen van hun dieren door aan anderen uit hun gemeenschap. Daarmee veranderen ze van ontvangers in gevers en bouwen ze mee aan sterke, weerbare gemeenschappen. Vrouwen behoren vaak tot de armste groepen binnen gemeenschappen en zijn het vaakst ondervoed. Daarom werken wij aan verbetering van hun positie door man-vrouw verhoudingen bespreekbaar te maken en juist met vrouwen te werken. De missie van Heifer Nederland is werken aan vermindering van honger en armoede, door duurzame veehouderij, samenwerking binnen gemeenschappen, duurzaam landgebruik en gelijkwaardige man-vrouwverhoudingen te bevorderen. We informeren en betrekken de Nederlandse samenleving bij ons werk.

33


4.2 Track record en evaluatie

4.3 Strategisch plan 2014-2016 (samenvatting, zie www.heifer.nl voor volledige versie)

Heifer Nederland is opgericht in 1999 en heeft sinds die tijd met de steun van het Nederlandse publiek ruim 28.000 families een steuntje in de rug gegeven om voeding en inkomen blijvend te verbeteren. Onze aanvankelijk sterke inkomensgroei stagneerde in de jaren 2007 tot 2009. Om die reden werd besloten grondig te reorganiseren. Het strategisch plan 20102013 behelsde onder andere een bezuiniging van 30%, met behoud van een bescheiden inkomensgroei. De realisatie van het strategisch plan 2010-2013 is extern geëvalueerd door Warner Strategie en Management. De evaluatie laat zien dat de meeste doelen gehaald zijn. De belangrijkste conclusies zijn: • Ons projectenwerk is sterk. De impact op de levens van de projectdeelnemers is groot: voeding en inkomen verbeteren, gemeenschappen worden sterker, en de positie van vrouwen verbetert. • Onze toegevoegde waarde voor partnerorganisaties is hoog, zowel op het gebied van financiële ondersteuning als op het gebied van capaciteitsontwikkeling. Vooral op het gebied van Planning, Monitoring en Evaluatie is Heifer sterk. • Onze communicatie-uitingen zijn van goede kwaliteit en de organisatie werkt volgens hoge professionele standaarden. Het merk Heifer Nederland is nog niet sterk genoeg voor de marketingdoelstellingen van grotere bedrijven, maar Publiek Private Partnerschappen (PPP) met bedrijven hebben wel degelijk kans van slagen. Onze eerste PPP is in juli 2013 van start gegaan. Ondanks de kostenbesparende reorganisatie is het inkomen van Heifer Nederland de afgelopen jaren gegroeid. Het institutionele inkomen steeg minder snel dan gepland, waardoor de organisatie te afhankelijk bleef van vrijwillige donaties en daardoor financieel kwetsbaar is. De evaluator adviseert de capaciteit op het gebied van institutionele fondsenwerving te versterken om zo aan een stabielere basis te bouwen.

34

Een snel veranderende omgeving Door economische, beleidsmatige en technologische ontwikkelingen is de omgeving waarin Heifer Nederland opereert de afgelopen jaren snel veranderd. Dat heeft consequenties voor ons werk. In veel landen waar wij onze projecten uitvoeren is de economische groei hoog, maar niet op het platteland. De landbouw voelt in steeds meer landen de gevolgen van erosie, landdegradatie en klimaatverandering. Maar boeren krijgen ook in een hoog tempo toegang tot nieuwe technologieën. In onze fondsenwerving ondervinden we dat het beleid van institutionele donoren sterk beïnvloed wordt door de economische situatie in Europa. Het Nederlandse beleid legt veel nadruk op private sector ontwikkeling en kansen voor Nederlandse bedrijven. Het Europese beleid richt zich onder andere op investeringen in duurzame landbouwmethoden, het organiseren van kleinschalige boeren en de positie van vrouwen. Onze particuliere donateurs steunen ons trouw maar hun gemiddelde geefbedrag is door de economische crisis gedaald. Bij vermogensfondsen zien we een verschuiving van doneren naar investeren. Steeds meer bedrijven onderkennen de economische waarde van een actief MVO beleid. Strategische prioriteiten Ondanks de lastige economische omstandigheden zien wij kansen om te groeien en meer mensen te helpen om hun bestaan structureel te verbeteren. Wij hebben drie strategische prioriteiten benoemd, die elkaar onderling versterken: 1. De impact voor boerengezinnen vergroten door samenwerking met andere organisaties en het vinden van institutionele fondsen; 2. Een sterk merk opbouwen en een steeds groter Nederlands publiek bij het werk van Heifer betrekken; 3. Behoud van een professionele organisatie en voortbouwen aan een sterk internationaal netwerk.

Doelstellingen 1. In juni 2016 zijn 7500 families ondersteund om voedselzekerheid, inkomen en weerbaarheid te verhogen 2. In juni 2016 zijn 25000 families in staat gesteld om deel uit te maken van regionale voedselmarkten. De economische en maatschappelijke ontwikkelingen in de landen waar wij werken vragen om een duale aanpak: gericht op de bestrijding van honger en armoede waar nodig, en marktgericht waar mogelijk. De bewezen effectieve Heifer aanpak past goed bij het eerste doel. Wij bieden projectsteun, kennisopbouw en netwerken en wij zullen ons inspannen om de hulp aan kwetsbare groepen op de politieke agenda te houden. Bij het tweede doel gaat het om het ontwikkelen van kleine boeren tot aanjagers van lokale economische ontwikkeling en spelers in duurzame regionale voedselketens. Ondernemende boeren en boerinnen met groeipotentie hebben behoefte aan sterke organisaties, hoogwaardige productiemiddelen, kennis, infrastructuur en toegang tot markten. Heifer gaat daarin een rol spelen door meer met bedrijven samen te werken, trainingen te verzorgen en te bemiddelen met financiers. Bij beide doelgroepen blijven klimaat en water belangrijke thema’s. 3. Met innovatieve en effectieve partnerschappen vergroten wij onze impact en werven in 3 jaar tijd € 3 miljoen aan institutionele fondsen Heifer biedt partners toegang tot een groot, internationaal netwerk met praktijkkennis van landbouw, veehouderij en ontwikkeling waarin bedrijven, organisaties en overheden worden verbonden met een groot aantal boeren en boerinnen. Ten behoeve van schaalvergroting en stabiliteit op de langere termijn moeten de inkomsten uit institutionele financiering sterk stijgen. Door ons netwerk, expertise en projectaanpak zien wij goede mogelijkheden om nieuwe institutionele fondsen aan te trekken bij de Nederlandse


overheid en de Europese Unie. Heifer Nederland zal de trekker worden van de Europese fondsenwerking van het internationale netwerk. 4. Het Nederlandse publiek voorlichten over het belang van landbouw en veehouderij in ontwikkeling, en de toegevoegde waarde van Heifer daarbij. Heifer Nederland is de schakel tussen het Nederlandse publiek en de boeren en boerinnen die actief zijn in de projecten. Door hen met elkaar te verbinden wil HNL de kennis over armoede, en de rol van landbouw en veehouderij vergroten. De nieuwe mediastrategie is gericht op social media en een grotere inzet op radio en tv.

5. Verhoging van het inkomen uit publieke fondsenwerving tot € 864.000 in financieel jaar 2016. Wij gaan op drie doelgroepen inzetten om fondsen te werven: particuliere donateurs, het bedrijfsleven en vermogensfondsen. Deze activiteiten versterken elkaar: vermogensfondsen en bedrijven verwachten een eigen bijdrage vanuit particuliere donaties en andersom kunnen wij onze naamsbekendheid bij potentiële donateurs verhogen door met bedrijven samen te werken. 6. Onze professionele, efficiënte, innovatieve en transparante organisatie consolideren en actief deel uitmaken van een sterk internationaal Heifer netwerk.

De visie en missie van Heifer International en Heifer Nederland komen vanuit onze kernwaarden sterk overeen. In het strategisch plan 2014-2016 is extra aandacht besteed aan de synergie met het strategisch plan van Heifer International om de impact van ons gezamenlijk werk te vergroten. Intensievere samenwerking, uitbouw van het netwerk en gezamenlijke financiering van projecten zijn belangrijke speerpunten voor de komende jaren. Voor ieder van deze doelstellingen zijn kwalitatieve prestatie indicatoren opgenomen in het logframe, dat onderdeel uitmaakt van het meerjarenplan. Deze worden jaarlijks getoetst.

35


4.4 Kwaliteit en risicobeheersing Op basis van het meerjarenplan worden jaarlijks operationele jaarplannen opgesteld. Hierin worden per doelstelling de activiteiten gepland. Per kwartaal worden de activiteiten gerapporteerd en waar nodig bijgestuurd. De procedures voor projectgoedkeuring, monitoring en evaluatie voldoen aan het kwaliteitssysteem gebaseerd op de Partos streefwaarden. Begin 2013 heeft Heifer Nederland de afweging gemaakt of het kwaliteitsbeleid geformaliseerd dient te worden in een ISO 9001 systeem dat extern wordt getoetst. Wij hebben besloten om het interne kwaliteitssysteem verder te verbeteren op basis van de Partos ISO 9001 norm, maar voorlopig niet op te gaan voor formele certificering vanwege de hoge kosten en het tijdbeslag op onze kleine organisatie. Bij de vaststelling van het strategisch plan 2014-2016 is het Heifer risicomodel geactualiseerd. De gedetailleerde risicoanalyse wordt jaarlijks getoetst en indien nodig aangepast. In de volgende tabel wordt een samenvatting gegeven van de belangrijkste risico’s met (mogelijke) gevolgen en maatregelen.

Risicogebied

Risico en mogelijke gevolgen

Maatregelen

Fondsenwerving en reputatie

Economische teruggang, toenemende concurrentie, negatieve publiciteit over de sector kunnen leiden tot afnemende inkomsten.

Diversificatie in inkomsten, financiering en subsidies. Versterken van binding met donateurs door goede voorlichting en rapportage op impact. Benadrukken van de eigen Heifer methode.

Projectimplementatie

Politieke instabiliteit in projectlanden, gebrekkige infrastructuur, klimaatproblemen, beperkte marktmogelijkheden voor de producten, minder goede partners, onvoldoende samenwerking in de groepen, en corruptie kunnen de resultaten van de projecten nadelig beïnvloeden.

Heifer werkt intensief samen met zorgvuldig gekozen partners, die de projectgroepen intensief begeleiden, meestal met steun van lokale overheden. In de projectvoorstellen worden de risico’s voor de projecten geïnventariseerd. Gepropageerde landbouwmethoden maken betrokken boeren minder kwetsbaar voor droogte. In projecten wordt in toenemende mate aandacht besteed aan value chains en het versterken van de positie van boeren daarin. Er is een actief anti-corruptiebeleid.

Organisatie

Heifer is een klein team zodat de afhankelijkheid van individuele medewerkers groot is. De mensen hebben daarbij grote individuele verantwoordelijkheden.

Belangrijke taken en relaties worden zoveel mogelijk gedeeld door twee mensen, er is een goede archiefstructuur met back-up. De raad van toezicht houdt professioneel toezicht.

Financiële tegenvallers

Dalende inkomsten kunnen leiden tot een tekort op de lopende projectverplichtingen, relatief te hoge kostenratio’s en onzekere continuïteit.

Projectverplichtingen worden pas aangegaan als de financiering voor het eerste jaar volledig en de totale periode voor de helft is gedekt. In 2010 is de organisatie verkleind en aangepast aan een lager inkomen. Er wordt een continuïteitsreserve opgebouwd ter grootte van 1 jaar vaste kosten. Momenteel is deze 68% van deze kosten.

36


4.5 Vooruitblik naar 2014 In het komende jaar starten we met de implementatie van vijf nieuwe projecten, o.a. in Kenia, Malawi, Ethiopië en Kameroen. Zes bestaande projecten worden voortgezet, o.a. in Burkina Faso, Oeganda en Zimbabwe. In nieuwe projecten wordt veel aandacht besteed aan klimaatverandering en water, de invloed op de lokale productieketen, de rol van de jeugd en de positie van vrouwen. In onze voorlichtingsactiviteiten wordt gewerkt aan een betere integratie van online en offline media-activiteiten. In institutionele fondsenwerving is de doelstelling om minimaal één strategisch partnerschap met het bedrijfsleven te ontwikkelen en tenminste één nieuwe meerjarige projectsubsidie binnen te halen. Hiervoor moet aan minimaal vier aanvraagprocessen worden deelgenomen. Het inkomen uit eigen fondsenwerving is begroot op 810.000 Euro, een stijging van ruim 7%.

37


5. Financieel verslag 5.1 Balans per 30 juni 2013 5.2 Staat van baten en lasten boekjaar 2012-2013 5.3 Kasstroom overzicht 2012-2013 5.4 Grondslagen voor de financiële verslaggeving 5.5 Toelichting op de balans 5.6 Toelichting op de staat van baten en lasten 5.7 Meerjarenbegroting 2014-2016

38

Financieel verslag

5.1 Balans ACTIVA

30 juni 2013

30 juni 2012

Euro

Euro

6.994

8.821

6.994

8.821

249.562

3.162

Materiële vaste activa

Vorderingen en overlopende activa

457.998

648.477

707.560

651.639

714.554

660.460

265.283

208.451

59.840

59.840

325.123

268.291

220.974

330.127

Totaal reserves en fondsen

546.097

598.418

Kortlopende schulden

168.457

62.042

Totaal

714.554

660.460

Liquide middelen

Totaal

PASSIVA Reservers en fondsen • Reserves - Continuïteitsreserve - Bestemmingsreserves • Fondsen - Bestemmingsfondsen

39


5.2 Staat van baten en lasten boekjaar 2012-2013

Baten: - Baten uit eigen fondsenwerving

Realisatie

Begroting

Realisatie

2012-2013

2012-2013

2011-2012

Euro

Euro

Euro

757.551

835.000

681.463

- Baten uit acties van derden

230.670

230.769

216.148

- Subsidies van overheden

200.321

510.000

411.546

- Overige baten Som der baten

5.170

0

12.961

1.193.712

1.575.769

1.322.118

795.783

1.066.311

660.685

Lasten: Besteed aan doelstellingen - Projecten - Voorlichting

239.669

280.294

244.059

1.035.452

1.346.605

904.744

115.600

120.591

103.442

Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten verkrijging subsidies

11.210

11.799

26.107

126.810

132.390

129.549

83.771

87.479

61.546

83.771

87.479

61.546

1.246.033

1.566.474

1.095.839

Bestemmingsreserves

0

Bestemmingsfondsen

-109.153

-52.321

9.295

226.279

Beheer en administratie Kosten beheer en administratie

Resultaatbestemming 2012-2013 Toevoeging/onttrekking aan: Continuïteitsreserve

Som der lasten Resultaat

40

56.832

-52.321

Financieel verslag

5.3 Kasstroomoverzicht 2012-2013

2012-2013

2011-2012

Fondsenwerving (excl. AKV)

662.121

634.312

Subsidies (excl. AKV)

200.321

844.591

Uitgaven fondsenwerving

-64.866

-57.086

0

0

Uitgaven subsidies Uitgaven voorlichting

-122.067

-133.200

Projectuitgaven via hulporganisaties

-670.862

-826.864

4.647

461.753

-388.238

-357.282

326.100

371.398

-246.400

2.348

Totale kasstroom doelstelling Kosten eigen organisatie Apparaatskostenvergoeding (AKV) Mutatie vorderingen

106.415

5.863

-202.123

22.327

Mutatie materiële vaste activa

1.827

1.900

Totale kasstroom investeringen

1.827

1.900

Mutatie schulden Totale kasstroom exploitatie

Rente en incidentele baten

5.170

12.960

Totale kasstroom financiering

5.170

12.960

-190.479

498.940

Totale kasstroom

Liquide middelen op 1 juli 2012 Liquide middelen op 30 juni 2013 Mutatie liquide middelen

648.477

149.537

457.998

648.477

-190.479

498.940

Het kasstroomoverzicht sluit met een afname van 190.479 Euro (vorig jaar toename 498.940 Euro). Deze afname is vooral het gevolg van de verlate ontvangst van een geplande subsidietermijn van de Europese Unie. Door administratieve vertraging werd deze subsidietermijn pas na balansdatum ontvangen.

41


5.4. Grondslagen voor de financiële verslaggeving Algemeen De jaarrekening 2012-2013 is opgesteld in overeenstemming met de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 650 voor Fondsenwervende instellingen. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij de betreffende grondslag voor een specifieke post in de jaarrekening anders vermeldt, worden alle activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Vreemde valuta Vorderingen, schulden en verplichtingen in buitenlandse valuta zijn omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transacties in buitenlandse valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers van afwikkeling. Koersverschillen zijn opgenomen in de staat van baten en lasten. (Im)materiële vaste activa De (im)materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgingprijs, verminderd met lineair berekende afschrijvingen, op basis van de geschatte economische levensduur. De restwaarde van de vaste activa wordt op nihil gesteld. De gehanteerde afschrijvingstermijn is drie jaar. Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, voor zover nodig rekening houdend met een voorziening tegen mogelijke oninbaarheid. Continuïteitsreserve Met de continuïteitsreserve wordt beoogd de continuïteit van de organisatie te waarborgen in tijden van tegenvallende inkomsten. Het vermogensbeleid is

42

gebaseerd op een risicoanalyse waarin de omvang en samenstelling van de jaarlijkse inkomsten en de omvang van de reserves worden afgezet tegen de kosten van de organisatie. Heifer Nederland streeft naar een continuïteitsreserve van 100% van de jaarlijkse kosten van de eigen organisatie. De externe norm bedraagt maximaal 1,5 keer de jaarlijkse kosten van de eigen organisatie. Baten eigen fondsenwerving De opbrengsten uit mailingacties, donaties, giften en overige baten worden verantwoord in het jaar waarin zij worden ontvangen. Baten uit nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang van de nalatenschap betrouwbaar kan worden vastgesteld. Subsidies en projectfinancieringen Subsidiebaten en projectfinancieringen worden verantwoord in het jaar waarin deze zijn ontvangen, of het daartoe strekkende betalingsverzoek is goedgekeurd. Bestedingen De bestedingen worden verdeeld over de doelstellingen: • Ontwikkelingsprojecten De verstrekte steun en subsidie wordt verantwoord in het jaar waarin de betaling aan de projectpartner is verricht, of het daartoe strekkende betalingsverzoek van de projectpartner is goedgekeurd. De bestedingen door de partnerorganisaties worden verantwoord in interne projectrapportages die de partnerorganisaties aan Heifer verstrekken en in de jaarverslagen van de partnerorganisaties, die door onafhankelijke gekwalificeerde accountants worden gecontroleerd.

• Voorlichting De totale directe kosten van voorlichting en fondsenwerving worden voor 65,3% toegerekend aan voorlichting en bewustmaking en voor 34,7% aan fondsenwerving. Deze door het bestuur vastgestelde toewijzing van de communicatiekosten is gebaseerd op analyse van de communicatie activiteiten naar doelgroep, doelstelling, activiteit en tekstinhoud en procentuele toewijzing van de onderliggende kostenrekeningen. Jaarlijks worden de gerealiseerde communicatiekosten geanalyseerd volgens dit model. Operationele kosten De kosten worden verantwoord in het jaar waarop deze betrekking hebben. Dit betekent, dat rekening wordt gehouden met vooruitbetaalde c.q. nog te betalen posten. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode en geeft een volledig overzicht van de geldstromen in de organisatie gedurende het boekjaar. In de kasstroom doelstelling zijn alle ontvangsten en uitgaven opgenomen in het kader van de doelstellingen van de organisatie. In de kasstroom exploitatie zijn de kosten van de eigen organisatie opgenomen en de ontvangsten die zijn aangewend om deze kosten te dekken. Deze ontvangsten bestaan uit de kostenbijdrage van Heifer Project International USA, de overeengekomen kostenbijdragen in andere subsidiecontracten en maximaal 20% van de ontvangsten uit eigen fondsenwerving. Binnen deze 20% worden ook de uitgaven fondsenwerving gedekt.

Financieel verslag

43


5.5. Toelichting op de balans ACTIVA Vaste activa Activa bedrijfsvoering Aanschafwaarde per 01-07-2012 Investeringen boekjaar

Euro

Euro

Euro

Inventaris

Software

Totaal

59.685

30.618

90.303

2.581

0

2.581

Aanschafwaarde per 30-06-2013

62.266

30.618

92.884

Cumulatieve afschrijvingen per 01-07-2012

50.864

30.618

81.482

Afschrijvingen boekjaar

4.408

0

4.408

55.272

30.618

85.890

Boekwaarde per 01-07-2012

8.821

0

8.821

Boekwaarde per 30-06-2013

6.994

0

6.994

Cumulatieve afschrijvingen per 30-06-2013

30 juni 2013

30 juni 2012

Euro Euro

Vorderingen en overlopende activa • Te ontvangen projectsubsidie Europese Unie • Te ontvangen nalatenschappen

200.321

0

43.342

0

• Vooruitbetaalde huur

1.256

1.256

• Te ontvangen rente

1.312

0

• Waarborgsommen

1.258

1.258

• Vooruitbetaalde kosten

2.073

648

Bank- en girorekeningen Depotrekening subsidie Europese Unie 44

De te ontvangen nalatenschap betreft een nalatenschap waarvan de omvang vast staat en de notaris heeft aangekondigd dat deze op korte termijn zal worden afgewerkt.

249.562 3.162

Liquide middelen Kas

Vorderingen De openstaande subsidievordering betreft het door de Europese Unie goedgekeurde liquiditeitsverzoek voor de betaling van de vierde tranche van de vijfjarige subsidieovereenkomst voor het voedselzekerheid programma in Zimbabwe. Het bedrag is ontvangen in het boekjaar 2013-2014.

364 976 457.404

331.157

230

316.344

457.998 648.477

Liquide middelen De liquide middelen zijn volledig direct opneembaar. Het beleggen van liquiditeitsoverschotten op korte termijn past niet in het beleid van de organisatie.

Financieel verslag

PASSIVA Reserves en fondsen

Euro Stand per 30-06-2012 Mutatie in boekjaar Stand per 30-06-2013

Continuïteit reserve 208.451

Bestemming reserve projecten

56.832

59.840 -

265.283

59.840

Door de geringe inkomstengroei in de afgelopen jaren voldoet de vermogenspositie nog niet aan de interne doelstelling, een continuïteitsreserve ter grootte van 100% van de jaarlijkse operationele kosten, dit jaar een bedrag van 388.000 Euro. In het boekjaar kon conform begroting een behoorlijke toevoeging aan de continuïteitsreserve worden gedaan en bedraagt deze per balansdatum 68% van de operationele kosten. In de bestemmingsreserve projecten is het vermogen vastgelegd, dat door het bestuur is gereserveerd voor lopende projecten. De specificatie luidt als volgt: - Ontvangen donaties gereserveerd voor project Gmomboro, Burkina Faso 59.840 In het bestemmingsfonds projecten is het vermogen vastgelegd, waaraan door de donateur een bepaalde bestemming is gegeven en dat nog niet aan het project is besteed. De specificatie luidt als volgt: - Subsidie Europese Unie, project Zimbabwe Midlands 59.220 - Bestemde donaties voor zuivelproject Malawi 53.667 - Bestemde donaties voor project vrouwengroepen, Ethiopië 55.254 - Bestemde donaties voor project Bunyole, Oeganda 13.583 - Bestemde donaties voor project Gmomboro, Burkina Faso 39.250 Totaal 220.974

Subtotaal Reserves

Bestemmingsfonds projecten

Totaal eigen vermogen

268.291

330.127

598.418

56.832

109.153-

52.321-

325.123

220.974

546.097

30 juni 2012 30 juni 2011

Euro

Euro

Kortlopende schulden Crediteuren 14.110 10.309 Te betalen projectverplichtingen 105.000 Belastingen en sociale lasten 8.966 16.689 Overlopende passiva 40.381 35.044 168.457 62.042

De projectverplichtingen op korte termijn bestaan uit de per balansdatum openstaande liquiditeitsverzoeken van Heifer Zimbabwe voor het door de Europese Unie gefinancierde project in de Midlands Provincie.

45


Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen Op 28 december 2009 werd een vijfjarige subsidie toegekend door de Europese Unie voor het project Midlands Zimbabwe. Op grond van deze subsidietoekenning werd op 29 april 2010 een vijfjarige projectovereenkomst gesloten met Heifer Project International Zimbabwe voor de uitvoering van het project Midlands Zimbabwe. Onderstaand volgt een overzicht van het verloop van de contracten in het boekjaar.

Subsidie overeenkomst Europese Unie Begroting totale projectkosten Eigen bijdrage Heifer Nederland Bijdrage Heifer Project International USA Subsidiecontract EU Subsidietermijnen staat van baten en lasten Nog te ontvangen subsidie Saldo projectreserverekening Totaal beschikbaar

1.623.537 -56.824 -56.824 1.509.889 -1.305.688 204.201 52.924 257.125

Projectovereenkomst HPI Zimbabwe Begroting totale projectkosten Bijdrage Heifer Project International USA Projectbegeleidingskosten Heifer NL en USA Contractuele projectverplichting Projectbestedingen staat van baten en lasten Openstaande projectverplichting

1.623.537 -53.106 -106.213 1.464.218 -1.226.151 238.067

Projectbegeleidingskosten Begrote begeleidingskosten Op EU subsidie in rekening gebrachte kosten Nog te verrekenen kosten

106.213 -89.941 16.272

Voor de kantoorruimte aan de Kade 23 te Roosendaal is een direct opzegbaar huurcontract afgesloten met een opzegtermijn van twaalf maanden. De kosten voor het boekjaar 2013-2014 bedragen circa €15.000.

46

Financieel verslag

5.6. Toelichting op de staat van baten en lasten

2012/2013 2011/2012

Baten uit eigen fondsenwerving

Werkelijk Begroot Werkelijk

Toelichting op de ontwikkeling van de baten. De opbrengst uit particuliere donaties is 2% hoger dan vorig boekjaar, maar 16% lager dan begroot. Het aantal ontvangen donaties en het gemiddelde giftbedrag bleven nagenoeg gelijk. Het aantal actieve donateurs in de database is gestegen van 12.662 naar 13.119.

Mailingacties en particuliere giften - Kerstmailing - Opbrengst nieuwsbrieven - Overige mailings - Erfenissen en legaten - Overige particuliere giften Totaal

140.805 145.000 137.413 55.762 70.000 75.334 54.874 60.000 64.723 90.851 110.000 68.089 64.913 90.000 54.790 407.205 475.000 400.349

De donaties van vermogensfondsen zijn 9% boven begroting en 32% hoger dan vorig boekjaar. De donaties van bedrijven zijn lager dan begroot, maar 40% hoger dan vorig boekjaar. Donaties van scholen, activiteiten en overige opbrengsten daalden.

Donaties vermogensfondsen Donaties bedrijven Donaties scholen, activiteiten en overige

272.520 53.098 24.728

250.000 60.000 50.000

206.463 38.231 36.420

De totale baten uit eigen fondsenwerving zijn 11% hoger dan vorig boekjaar maar 9% lager dan begroot. Wij vermoeden dat de voortdurende economische crisis hier een belangrijke reden voor is.

Totaal baten eigen fondsenwerving

757.551

835.000

681.463

Baten uit acties van derden Bijdrage Heifer International Totaal

230.670 230.769 216.148 230.670 230.769 216.148

Subsidies overheden Overige baten

200.321 5.170

510.000 0

411.546 12.961

Totaal andere baten

436.161

740.769

640.655

1.193.712

1.575.769

1.322.118

Som der Baten

Ondanks verschillende aanvragen is het begrote nieuwe subsidiecontract van 300.000 Euro in het boekjaar niet gerealiseerd. Hierdoor is de som der baten in het boekjaar 24% lager dan begroot en 10% lager dan vorig boekjaar. Wel werd aan het einde van het boekjaar een nieuwe subsidie voor een Publiek Privaat Partnerschap met de onderneming BLGG Research voor een project in West Kenia toegewezen door het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Deze toewijzing werd in juli 2013 formeel bevestigd en financiering en projectuitvoering zullen starten in oktober 2013.

47


5.4. Toelichting op de staat van baten en lasten

LASTEN Specificatie en verdeling kosten naar bestemming Bestemming Doelstelling Werving baten Beheer en Administratie

Totaal 2012-2013

Begroot 2012-2013

Totaal 2011-2012

Projecten Voorlichting Eigen fonds Subsidies werving Overheden Projectbijdragen 670.862 670.862 935.296 548.270 Publiciteit communicatie 122.067 64.866 186.933 224.300 190.286 Personeelskosten 94.643 90.557 39.067 8.633 64.506 297.406 315.878 279.720 Reis en verblijfskosten 2.846 798 344 76 568 4.632 9.000 5.970 Huisvestingskosten 4.949 4.735 2.043 451 3.373 15.551 16.000 15.883 Kantoor en algemeen 20.827 19.928 8.597 1.899 14.196 65.447 60.592 50.347 Kosten raad van toezicht 253 242 104 23 172 794 1.000 398 Afschrijvingskosten 1.403 1.342 579 128 956 4.408 4.408 4.964 Totaal

795.783

239.669

115.600

11.210

83.771 1.246.033 1.566.474 1.095.838

De kosten zijn te onderscheiden in kosten die verband houden met de bestedingen in het kader van de doelstellingen ontwikkelingsprojecten en voorlichting, kosten die verband houden met het verwerven van de baten en kosten van administratie en beheer. De kosten zijn toegerekend op basis van de werkelijke urenbesteding van de medewerkers. Deze verdeelsleutel wordt ook toegepast bij de begrotingen. Kosten die volledig toe te wijzen zijn aan ontwikkelingsprojecten, voorlichting, werving baten of administratie en beheer worden volledig aan dat bedrijfsonderdeel doorbelast.

48

Financieel verslag

Kengetallen en normen

Specificatie projectbijdragen 2012-2013

Besteed aan de doelstellingen ten opzichte van de totale baten 2012-2013 2011-2012 Werkelijk Begroot Werkelijk Interne norm 75,0% 77,6% 85,5% 86,2% De besteding aan de doelstelling is lager dan begroot door de lagere totale omvang van de bestedingen, maar wel ruim boven de interne norm.

Kosten eigen fondsenwerving ten opzichte van baten eigen fondsenwerving

2012-2013 2011-2012 Werkelijk Begroot Werkelijk

Interne norm 22,0%

15,3% 14,4%

15,2%

Werkelijk

Begroot

Zimbabwe Midlands EU Kameroen Far North Ghana noord Kameroen Bamboutos Burkina Faso landbouw Burkina Faso educatie Kenia Maasai Kenia PPP bodemonderzoek Oeganda Bunyole II Ethiopië vrouwengroepen Malawi zuivel Nieuw subsidieproject

467.125 0 28.845 8.334 99.337 24.689 14.732 2.800 25.000 0 0 0

393.929 47.155 28.845

61.720 50.000 50.000 135.000

Totaal bestedingen

670.862

931.296

De projectbijdragen zijn 28% lager dan begroot, omdat geen nieuw gesubsidieerd project kon worden opgestart, de nieuwe goedgekeurde projecten in Ethiopië en Malawi na het boekjaar van start gingen en projectbetalingen uit oogpunt van risicobeheersing worden verdeeld in meerdere termijnen.

Specificatie kosten publiciteit en communicatie

De kosten eigen fondsenwerving zijn ruim binnen de interne norm.

2012-2013 Kosten beheer en administratie ten opzichte van totale lasten 2012-2013 2011-2012 Werkelijk Begroot Werkelijk

Interne norm

7,0%

6,7%

5,6%

125.160 24.689 14.798

5,6%

De kosten administratie en beheer zijn binnen de begroting, maar de totale lasten zijn lager door de lagere projectbestedingen. Hierdoor is de kostenratio hoger dan begroot, maar wel binnen de norm.

Direct mail Website Advertenties en media Nieuwsbrieven Kosten database Overige kosten communicatie Totaal

2011-2012

Werkelijk Begroot Werkelijk 93.369 105.000 78.269 19.958 33.000 41.044 19.873 23.300 14.753 9.666 22.500 20.800 19.827 18.300 12.334 24.240 42.200 23.086 186.933 244.300 190.286

49


Doorbelasting kosten publiciteit en communicatie Voorlichting en bewustmaking Fondsenwerving Totaal

Gemiddeld aantal personeelsleden in FTE

Werkelijk Budget Werkelijk 122.067 157.010 133.200 64.866 67.290 57.086 186.933 224.300 190.286

De kosten van publiciteit en communicatie zijn 17% lager dan begroot door kostenbesparingen en uitstel van enkele geplande activiteiten als gevolg van de beperkte personeelscapaciteit.

Specificatie kosten eigen organisatie 2012-2013 2011-2012 Werkelijk Begroot Werkelijk Lonen en salarissen 241.467 258.349 225.748 Sociale lasten 32.463 36.029 34.891 Pensioenlasten 18.746 18.500 16.069 Overige personeelskosten 4.728 3.000 3.010 Totaal personeelskosten

297.404

315.878

279.718

Reis- en verblijfskosten Huisvestingskosten Kantoorkosten Kosten raad van toezicht Algemene kosten

4.632 9.000 5.969 15.552 16.000 15.883 18.408 16.000 19.078 794 1.000 399 51.448 49.000 36.235

Totaal overige kosten

90.834

91.000

77.564

Totaal kosten

388.238

406.878

357.282

De totale kosten eigen organisatie zijn 5% lager dan begroot. De personeelskosten zijn lager dan begroot omdat een geplande personeelsuitbreiding niet werd gerealiseerd. De budgettoename voor algemene kosten wordt verklaard door de geplande kosten van een externe evaluatie.

50

2012-2013 2011-2012 Werkelijk Begroot Werkelijk 4,3 4,3 4,3 Het personeelsbestand is in het boekjaar ongewijzigd. De salarissen zijn gebaseerd op de CAO Welzijn. Er is een collectieve pensioenregeling met een 30% eigen bijdrage van de medewerkers. Bezoldiging directeur Naam R. Fokker Functie Directeur Dienstverband Aard onbepaald Contracturen 28 Parttime % 75 Bezoldiging Bruto salaris 45.245 Vakantiegeld 3.651 Eindejaarsuitkering 4.071 Totaal jaarinkomen 53.364 SV lasten werkgever Onbelaste vergoedingen Belastbare vergoedingen Pensioenlasten werkgever Totaal overige lasten en vergoedingen

8.770 2.896 317 4.378 16.361

Totaal bezoldiging boekjaar Totaal bezoldiging vorig boekjaar

69.328 67.319

De raad van toezicht heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van de andere bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het bezoldigingsbeleid wordt periodiek geactualiseerd. De laatste evaluatie was in mei 2013. De directiebeloning voldoet aan de criteria van de VFI-Richtlijn Beloning van Directeuren. De toename van de totale bezoldiging is het gevolg van een urenuitbreiding en stijging van de pensioenlasten. De directeur vervult geen nevenfuncties. Aan bestuurders en toezichthouders zijn geen bezoldigingen, met inbegrip van pensioentoezeggingen, toegekend. Tevens zijn geen leningen, voorschotten en garanties verstrekt aan bestuurders en toezichthouders.

Financieel verslag

5.7 Meerjarenbegroting 2014-2016

FY 2014 Baten Baten uit eigen fondsenwerving 810.000 Subsidies overheden en anderen 392.000 Kostensubsidie Heifer International 280.000 Som der baten 1.482.000

Lasten Besteed aan doelstellingen Ontwikkelingsprojecten Voorlichting Totaal Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten subsidies Totaal Kosten administratie en beheer Som der lasten Cofinancieringen

FY 2015

FY 2016

845.000 1.100.000 260.000 2.205.000

885.000 1.560.000 240.000 2.685.000

818.000 1.553.000 1.986.000 315.000 305.000 327.000 1.133.000 1.858.000 2.313.000

129.000 125.000 133.000 93.000 97.000 105.000 222.000 222.000 238.000 72.000

76.000

81.000

1.427.000

2.156.000

2.632.000

180.000 230.000

320.000

De meerjarenbegroting maakt deel uit van de in juni 2013 vastgestelde strategische planning 2014-2016. De inkomstenbegroting is gebaseerd op geleidelijke groei van de baten uit eigen fondsenwerving en sterke groei van de baten uit meerjarige subsidiecontracten. De capaciteit van de organisatie zal worden versterkt om deze doelen te bereiken. De kostenbijdrage door Heifer International is verhoogd en contractueel vastgelegd tot 2016. De bestedingen aan ontwikkelingsprojecten stijgen aanzienlijk door de hogere subsidiebaten. De kosten van de organisatie zullen geleidelijk stijgen door de toenemende omvang van de activiteiten. Cofinanciering bestaat uit projectsteun die rechtstreeks door andere organisaties aan onze projectpartners wordt overgemaakt ter medefinanciering van gezamenlijke projecten.

51


Bijlage I

controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan het bestuur van Stichting Heifer Nederland Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening, van pagina 38 tot en met pagina 51, voor de periode van 1 juli 2012 tot en met 30 juni 2013 van Stichting Heifer Nederland te Roosendaal bestaande uit de balans per 30 juni 2013 en de staat van baten en lasten voor de periode van 1 juli 2012 tot en met 30 juni 2013 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 650 “Fondsenwervende instellingen”. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet het doel een oordeel uit te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algemene beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Heifer Nederland op 30 juni 2013 en van de baten en lasten voor de periode van 1 juli 2012 tot en met 30 juni 2013 in overeenstemming met de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 650 “Fondsenwervende Instellingen”.

Verantwoordelijkheid van de accountant Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen fouten van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.

Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig met de Richtlijn 650 voor fondsenwervende instellingen is opgesteld. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening. Breda, 11 december 2013 MAZARS PAARDEKOOPER HOFFMAN N.V.

Origineel getekend door J.J.M. Tempelaars RA 52

Financieel verslag

Bijlage II

Overzicht Cofinancieringen projecten De meerjarenbegroting maakt deel uit van de in juni 2013 vastgestelde strategische planning 2014-2016.

2012-2013 2011-2012 Heifer International USA - Zimbabwe EU project 33.887 24.592 - Project Kameroen 142.735 0 Send a Cow project Oeganda 0 668 Send a Cow project Kameroen 0 57.168 Ghana, overheidssteun 47.997 0 Totaal

224.619 82.428

De inkomstenbegroting is gebaseerd op geleidelijke groei van de baten uit eigen fondsenwerving en sterke groei van de baten uit meerjarige subsidiecontracten. De capaciteit van de organisatie zal worden versterkt om deze doelen te bereiken. De kostenbijdrage door Heifer International is verhoogd en contractueel vastgelegd tot 2016. De bestedingen aan ontwikkelingsprojecten stijgen aanzienlijk door de hogere subsidiebaten. De kosten van de organisatie zullen geleidelijk stijgen door de toenemende omvang van de activiteiten. Cofinanciering bestaat uit projectsteun die rechtstreeks door andere organisaties aan onze projectpartners wordt overgemaakt ter medefinanciering van gezamenlijke projecten.

53

Heifer Nederland Kade 23, 4703 GA Roosendaal T +31(0)165 - 520 123 E [email protected] I www.heifer.nl

Jaarverslag Stichting Heifer Nederland 1 juli juni 2013

Recommend Documents