JAARVERSLAG 2014 STICHTING HEIFER NEDERLAND 1 JULI JUNI 2014

JAARVERSLAG STICHTING HEIFER NEDERLAND 2014 1 JULI 2013 - 30 JUNI 2014

Jaarverslag Heifer Nederland 2014

COLOFON Dit jaarverslag is een uitgave van Heifer. Het jaarverslag is als PDF document beschikbaar op de website www.heifer.nl, zodat belangstellenden het document altijd kunnen raadplegen. In het digitale verslag wordt doorgelinkt naar gerelateerde filmpjes. Tekstbijdragen Gijs Paaimans, Sara Peeters, Anne-Marije in ’t Veld, Eva van Ierssel, Veerle Hemerik, Marius van der Veeken, Rian Fokker Samenstelling financieel verslag Marius van der Veeken Vormgeving Buro Geus creatie & communicatie b.v. Druk Altorffer Drukkerij b.v. Heifer Nederland Statutaire naam: Stichting Heifer Nederland Opgericht in: 1999 Internationaal netwerk: Heifer International Keurmerk: CBF Keur Bestuursvoorzitter: Rian Fokker Voorzitter raad van toezicht: Kees Beemsterboer Kade 23, 4703 GA Roosendaal Tel.: 0165-520123 [email protected] | www.heifer.nl IBAN: NL60 INGB 0000 0046 63

2

25 september 2014

nr.: 8079.18.684

Grace Asio uit Oeganda had voor het project veel schulden. Dankzij de landbouwtrainingen en de goede samenwerking met haar man, kan hun zoon op school blijven.


INHOUD Heifer in ‘t kort

4

Voorwoord

6

1.

8

Onze projecten

1.1. Hoe gaan we te werk 1.2. Wat hebben we het afgelopen jaar gedaan? 1.3. Wat hebben we hiermee bereikt? 1.4. Wat betekent dat voor de families? 1.5. Wat hebben we geleerd? 1.6. Uitgelichte projecten 1.6.1 Melkveehouderijproject Malawi 1.6.2 Vrouwenproject Ethiopië 1.7. Strategische partnerschappen

9 10 11 12 15 16 16 20 24

2.

Ons werk in Nederland

26

2.1. Voorlichting 2.2. Fondsenwerving 2.3. Communicatie in beeld

26 26 27

3.

Onze organisatie

28

3.1. Ons team 3.2. Activiteiten van de raad van toezicht in het boekjaar 3.3. Personeelsbeleid 3.4. Heifer International netwerk 3.5. Samenvatting Verantwoordingsverklaring

29 30 30 31 32

4.

Doelstelling en strategie

34

4.1. Visie en missie 4.2. Strategisch plan 2014-2016 4.3. Kwaliteit en risicobeheersing 4.4. Vooruitblik naar 2015

35 36 37 39

5.

Financieel verslag

40

Bijlagen: I. Accountantsverklaring II. Overzicht cofinancieringen projecten

54 55 3


HEIFER IN ‘T KORT Heifer Nederland is een zelfstandige ontwikkelingsorganisatie. We maken deel uit van het Heifer International netwerk, dat al in 1944 is gestart met de bestrijding van honger en armoede door het plaatsen van drachtige jonge koeien (heifers in het Engels).

Heifer laat boeren zélf hun armoede overwinnen Bijna 1 miljard mensen zijn ondervoed. Wij vinden dit onacceptabel. Opvallend is dat de meesten daarvan op het platteland wonen en leven van de landbouw. Heifer is ervan overtuigd dat deze boeren een sleutelrol spelen in het overwinnen van honger en armoede. Daarom werken wij met ze samen. Met de juiste kennis over landbouw en goed vee kan een boer gezonde en betaalbare voeding toegankelijk maken. Voor zichzelf én de markt.

Hoe pakken we dit aan? Kwetsbare, maar ondernemende Afrikaanse boeren worden ondersteund met praktijkgerichte trainingen over duurzame landbouwmethoden, veehouderij, milieu, samenwerking binnen het gezin en bedrijfsvoering. Vervolgens ontvangen ze een koe, geit of kippen, samen met boomstekjes en zaden. Het principe van de ‘levende lening’ staat centraal: boeren geven hun kennis, samen met een kalf of kippen door aan een volgende boer. Gemiddeld 9 keer! Met het doorgeven veranderen ze van ontvangers in gevers en bouwen ze mee aan sterke gemeenschappen.

Wat bereiken we hiermee? De impact op de levens van de betrokken boeren en boerinnen is groot. Uit evaluaties blijkt dat de Heifer methode een duurzaam effect heeft op de voedselzekerheid en het inkomen van gezinnen. Daarnaast bereiken vrouwen een betere positie, wordt er op een duurzame manier met het milieu omgegaan en ontstaan hechte sociale groepen.

Sarah uit Oeganda toont trots haar pas geoogste groenten en pinda’s.

4

Heifer in ‘t kort

Terugblik over 2013-2014

Wat ging goed?

• Dit jaar steunden we 2.542 nieuwe gezinnen met dieren en materialen.

Ruim 5.500 gezinnen meldden dit jaar dat zij voor het eerst voldoende inkomen hadden om in hun basisbehoeften te voorzien. Veel daarvan zijn deelnemers aan het grote EU project in Zimbabwe, maar ook melkveehoudsters in Oeganda en varkenshouders in Kameroen wisten hun inkomen te verdubbelen.

• 2.771 nieuwe gezinnen namen deel aan trainingen. • Er zijn vier nieuwe projecten van start gegaan in Ethiopië, Malawi, Kenia en Kameroen. • Zes projecten liepen door in Burkina Faso, Oeganda, Kameroen, Zimbabwe en Ghana. • Er is veel aandacht besteed aan het ontwikkelen van institutionele partnerschappen. • Ons team is versterkt met twee mensen om onze fondsenwervende capaciteit te versterken.

In de projecten besteden we steeds meer aandacht aan klimaatverandering en de toegang tot water. In Kameroen en Malawi profiteerden bijvoorbeeld honderden gezinnen van nieuwe drinkwatervoorzieningen. Het afgelopen jaar investeerden we veel tijd aan het opbouwen van nieuwe institutionele partnerschappen. Inmiddels is een groot voorstel over klimaatadaptatie dat we hebben ontwikkeld met waterorganisatie Aqua4All, onderzoekinstituut ICIPE, Heifer Tanzania en een district council in Tanzania goedgekeurd door de EU. Een aantal andere voorstellen wacht op goedkeuring. De samenwerking binnen het internationale Heifer netwerk wordt steeds beter. Daar zitten grote voordelen aan: door gebruik te maken van elkaars kennis en middelen kunnen we efficiënter werken en meer bereiken. We zijn er trots op dat we weer aan alle CBF normen hebben voldaan.

Wat kon beter? Door hoge veeprijzen konden we niet altijd alle dieren aankopen die we hadden gepland. We losten dat op door de projectopzet iets aan te passen: sommige gezinnen krijgen dieren doorgegeven van andere gezinnen, in plaats van een directe plaatsing door Heifer. Ze moeten daardoor iets langer wachten. In Ethiopië kreeg een aantal gezinnen schapen of kippen in plaats van de duurdere ezels. In Noord-Kameroen is de situatie erg onveilig door de nabijheid van terreurorganisatie Boko Haram. Het komt regelmatig voor dat Heifer staf niet op weg kan om de dorpen in het project te bezoeken. We lossen dat op door voorbeeldboeren op te leiden. De inkomsten uit fondsenwerving waren aanzienlijk lager dan begroot en er werden nog geen nieuwe subsidiecontracten gesloten. Gelukkig volgde de goedkeuring van een groot project snel in het nieuwe jaar. Heifer heeft een groot aantal trouwe donateurs. Maar het werven van nieuwe donateurs wordt steeds lastiger. We proberen steeds creatief te blijven in het betrekken van nieuwe donateurs. Met Moederdag zorgden we bijvoorbeeld voor een mooi moederdagcadeautje.

Financieel overzicht Totale inkomsten 1.043.346 Euro Waarvan besteed aan de doelstellingen: 80,4% Kosten fondsenwerving ten opzichte van baten fondsenwerving: 23,4% Kosten administratie en beheer ten opzichte van totale lasten 5,2%

5


Rian Fokker bekijkt in Ghana de graansilo in aanbouw van Anyin Boakyi. 6

VOORWOORD

INTRODUCTIE NIEUWE VOORZITTER RAAD VAN TOEZICHT

Op 1 juli 2014 bestond Heifer 15 jaar. We hebben onze verjaardag gevierd met een geweldig feest voor onze donateurs. Een mooi moment om eens terug te kijken op wat we in die 15 jaar samen met hen bereikt hebben. Het afgelopen jaar was dat nogal wat: ruim 5000 gezinnen die aan onze projecten deelnemen meldden dat zij voor het eerst voldoende voedsel en inkomen hadden – een enorm resultaat.

Ter inleiding van dit jaarverslag wil ik mijzelf graag voorstellen. Sinds een half jaar ben ik voorzitter van de raad van toezicht van Heifer Nederland. Het grootste deel van mijn werkzame leven ben ik actief geweest in de Nederlandse buitenlandse dienst, onder andere tien jaar in Afrika (Kenia, Tanzania en Zimbabwe). Daarvoor werkte ik voor de particuliere organisatie Novib/Oxfam. Ontwikkelingssamenwerking is een rode draad in mijn werk. Het voorzitterschap van Heifer Nederland sluit hier naadloos op aan.

Financieel gezien was ons 15e jaar minder feestelijk. Ondanks de grote betrokkenheid van een flinke groep trouwe donateurs bleven inkomsten achter bij de verwachtingen. De moeizame situatie van de Nederlandse economie lijkt Heifer ook te raken: vooral bedrijven en vermogensfondsen gaven minder dan in vorige jaren. Toch zijn we ervan overtuigd dat we er sterker voor staan dan ooit. We zijn goed op de toekomst voorbereid, door een grotere focus op institutionele fondsenwerving, door steeds te innoveren en vooral door veel met anderen samen te werken. Zo hebben we partnerschappen opgebouwd met organisaties die een andere, aanvullende expertise hebben. Met waterorganisatie Aqua for All , onderzoeksinstituut ICIPE en Heifer Tanzania hebben we een project ontwikkeld dat tot doel heeft om samen met boeren methoden te testen die hen minder kwetsbaar voor klimaatverandering maken. Effectieve ideeën worden verder verspreid. Inmiddels weten we dat dat voorstel door de EU is goedgekeurd: het project gaat in januari 2015 van start. Samenwerking met bedrijven geeft ons toegang tot hele nieuwe technologieën. Zo introduceren we met het Nederlandse bedrijf Soil Cares in Kenia een uiterst innovatieve en goedkope techniek voor bodemanalyse. De bemestingsadviezen die boeren krijgen moeten gaan zorgen voor hogere opbrengsten en lagere kosten. Ook de samenwerking binnen het Heifer netwerk wordt steeds hechter. Door plannen en strategieën steeds meer op elkaar af te stemmen bouwen we aan een effectief, efficiënt en invloedrijk internationaal netwerk. We moéten wel: onze ambities zijn hoog. We willen ons er niet bij neer leggen dat nog altijd meer dan 800 miljoen mensen ondervoed zijn en onder de armoedegrens leven. Alleen samen met anderen – donateurs, bedrijven, overheden – kunnen we een substantiële bijdrage leveren aan het oplossen van dat probleem. Tenslotte: het afgelopen jaar namen we ook afscheid van onze voorzitter. Joep Houterman leidde 8 jaar lang met veel enthousiasme, humor, kennis en kunde de raad van toezicht (tot 2009 het bestuur) van Heifer. We bedanken hem van harte voor zijn enorme betrokkenheid. We zullen zijn leiderschap en strategische bijdragen missen. Tegelijkertijd zien we uit naar de samenwerking met zijn opvolger, Kees Beemsterboer. Rian Fokker Directeur

Het werk van Heifer is erg belangrijk. Kleinschalige interventies in de landbouw, zoals gerealiseerd door Heifer, blijken zeer effectief om tot inkomensvergroting van boeren te komen. Ze vormen een essentiële aanvulling van nationaal macro-economisch beleid gericht op economische groei en ontwikkeling. Het een kan immers niet zonder het ander. Mijn rol als voorzitter van de raad van toezicht biedt me de kans om met mijn kennis en ervaring bij te dragen aan het werk van Heifer Nederland. We zien dat ontwikkelingssamenwerking (OS) in Nederland en internationaal onder druk staat. Toen de afgelopen jaren het Nederlandse overheidsbudget voor OS fors omlaag ging, gebeurde dat, veelzeggend genoeg, zonder veel publiek protest. Heifer beschikt over een trouwe schare van donateurs maar heeft desondanks gemerkt dat financiering van het Strategisch Plan een grote en constante inzet en veel creativiteit vergt van de hele organisatie. Het spreekt vanzelf dat de raad van toezicht daarin ook haar bijdrage wil en zal blijven leveren. Kees Beemsterboer Voorzitter raad van toezicht

7

SINDS 1999

40.655 GEZINNEN EEN HEBBEN WE

STEUNTJE IN DE RUG GEGEVEN

Anna uit Malawi laat trots haar eerstgeboren kalfje zien. 8

Onze projecten

1 ONZE PROJECTEN In ons strategisch plan 2014-2016 hebben we ons een aantal doelen gesteld die we met onze lokale partners in 2016 willen behalen. Nu het eerste jaar voorbij is, stellen we ons de vraag hoe het er voor staat: zijn we goed van start gegaan met ons nieuwe beleid? Wat betekent dit voor de boeren? Wat ging goed, en wat kan beter? En: zijn we op weg om onze doelstellingen te halen? Hiervoor blikken we terug op de projectresultaten die dit jaar behaald zijn, in zes lopende en vier nieuwe projecten.

1.1 HOE GAAN WE TE WERK Sinds onze oprichting helpen wij met duurzame veehouderijprojecten kwetsbare, maar ondernemende boerengezinnen uit de spiraal van armoede en honger te ontsnappen. Met meer kennis, betere middelen, gelijkwaardigere samenwerking en meer zeggenschap kunnen kleinschalige boeren en boerinnen hun productie en inkomens verhogen, hun kwetsbaarheid verminderen en het landgebruik verduurzamen. Daarmee verbeteren ze het welzijn van hun gezin en dragen ze bij aan het oplossen van wereldwijde problemen als armoede, voedselonzekerheid en klimaatverandering. Onze aanpak onderscheidt zich door de nadruk op vee. Veehouderij biedt een antwoord op de stijgende vraag naar melk, vlees en eieren. Tegelijkertijd is het een effectief middel om armoede te bestrijden: het draagt bij aan betere voeding en hogere inkomens van boeren en boerinnen en creëert werkgelegenheid voor de mensen om hen heen. Dierlijke mest verbetert de bodemstructuur, waterhuishouding en vruchtbaarheid. Zo stijgen door middel van veehouderij ook de opbrengsten van landen tuinbouw en neemt de kwetsbaarheid voor klimaatverandering af. In al onze projecten staat het initiatief van boeren en boerinnen zelf centraal. Zij worden gesteund en

begeleid door onze lokale partnerorganisaties. Samen werken ze plannen uit en formuleren ze doelen, bijvoorbeeld op het gebied van voedselverbetering, inkomensverbetering, toegang tot onderwijs of medische zorg. Wij steunen deze samenwerking met geld, advies en technische begeleiding. We faciliteren samenwerking tussen sectoren en bevorderen leren en innovatie. Zodra een projectvoorstel wordt goedgekeurd, begint er een traject van voorbereiding. De groepen worden getraind in zaken als duurzame landbouwmethoden, veehouderij, agrarische bedrijfsvoering, milieuaspecten, man-vrouw verhoudingen, HIV/AIDS en het werken in groepen. Hiernaast bouwen de gezinnen stallen voor de dieren en telen zij voedingsgewassen. Na deze zorgvuldige voorbereiding worden dieren bij de families geplaatst. Al onze projecten hanteren het principe van de ’levende lening’ (Passing on the Gift): ieder gezin dat een dier ontvangt, geeft een vrouwelijke eerstgeboren nakomeling, samen met de opgedane kennis en ervaring, door aan een volgend gezin dat de training heeft gevolgd. Ook plantenzaden, boomstekjes en (land)bouwmaterialen worden doorgegeven. Ontvangers veranderen hierdoor in trotse gevers die zelf actief bijdragen aan een betere toekomst. 9


1.2 WAT HEBBEN WE HET AFGELOPEN JAAR GEDAAN? Gesteunde projecten Met de bijdragen van Heifer donateurs, partnerorganisaties, bedrijven en de Europese Unie hebben we diverse projecten kunnen ondersteunen. Naast zes lopende projecten hebben we dit jaar vier nieuwe projecten opgestart. Ook hebben we samen met Heifer Zimbabwe een nieuw project opgezet, waaraan wij vanaf volgend jaar financieel gaan bijdragen. Projecten die in 2014 doorliepen: • Educatieproject, Gomboro, Burkina Faso, i.s.m. Asudec • Landbouwproject, Gomboro, Burkina Faso, i.s.m. Asudec • Duurzaam landbouwproject, Bunyole II, Oeganda, i.s.m. Send A Cow Uganda • Varkensproject, Kameroen, i.s.m. Heifer Kameroen • Voedselzekerheid- en armoedebestrijdingsprogramma, Midlands Province Zimbabwe, i.s.m. Heifer Zimbabwe, met steun van de Europese Unie • Landbouw en veehouderijproject, Noord Ghana, i.s.m. Heifer Ghana Projecten die in 2014 nieuw gestart zijn: • Vrouwengroepen project, Ethiopië, i.s.m. Send A Cow Ethiopië en AKAM; • Melkveeproject, Malawi, i.s.m. Heifer Malawi • Landbouw- en veehouderijproject, Noord Kameroen II, i.s.m. Heifer Kameroen • Bodem- en veevoeranalyseproject, Kenia, publiek privaat partnerschap i.s.m. o.a. Soil Cares Initiative en Heifer Kenya, met steun van de Nederlandse overheid Projecten die in 2014 zijn goedgekeurd om in 2015 te starten: • Ontwikkeling van de geitenmarkt, Zimbabwe, i.s.m. Heifer Zimbabwe Dit project wordt gezamenlijk gefinancierd met Heifer International, waarbij Heifer Nederland pas instroomt in 2015 • Het Igunga Ecovillage project, i.s.m. met Heifer Tanzania, Aqua for All, ICIPE en de Igunga District Council, met steun van de Europese Unie.

10

HEIFER.NL/PROJECTEN

Onze projecten

1.3 WAT HEBBEN WE HIERMEE BEREIKT? In ieder project spreken we samen met de doelgroep en partners doelstellingen af. Samen moeten deze ervoor zorgen dat we onze overkoepelende strategische doelstellingen behalen. In ons strategisch plan 2014-2016 hebben we gezegd dat we minimaal 25.000 gezinnen betere toegang tot dienstverleners, markten en waardeketens willen bieden. Hiervan worden 7.500 meest kwetsbare families intensief ondersteund om hun voedselzekerheid, inkomen en weerbaarheid te vergroten. Om de voortgang goed meetbaar te maken hebben we verschillende directe projectresultaten gepland. Hieronder geven we een overzicht van de voortgang op deze resultaten na één jaar.

RESULTAATMETING Om te weten of we op weg zijn om onze doelstellingen (zoals geformuleerd in het strategisch plan 2014-2016) te behalen, gebruiken wij met al onze partners een systeem voor planning, monitoring en evaluatie (PME). In ieder project wordt de voortgang nauwgezet bijgehouden. Elk half jaar vullen de lokale projectuitvoerders een projectmonitoringsrapport in, op basis van hun eigen administratie, gesprekken met families, groepen en de gemeenschap. De partners rapporteren de financiële voortgang ieder kwartaal en ondergaan jaarlijks een onafhankelijke audit.

VERBETERD ONDERNEMERSKLIMAAT

GESTEUNDE BOERENGEZINNEN

TRAININGEN

BOER-BEDRIJF PARTNERSCHA

Het einddoel is dat 25.000 boeren betere toegang hebben tot dienstverleners, markten en waardeketens. Dit betekent bijvoorbeeld dat boerencoöperaties gezamenlijk grondstoffen inkopen en hun product afzetten aan verwerkende bedrijven. Dit jaar hebben 516 boeren dit doel bereikt. In Kenia krijgen komend boekjaar 10.000 nieuwe boeren toegang tot bodemanalyses. Met deze informatie zijn zij in staat hun landbouwproductie te verbeteren en hun kansen op de markt te vergroten.

3.002 nieuwe gezinnen hebben dit jaar dieren, zaden en landbouwmateriaal ontvangen. Hiervan hebben 2.198 gezinnen dieren ontvangen (344 direct van Heifer en 1.854 via de levende lening).

2.771 huishoudens zijn dit jaar getraind in vaardigheden om hun productiviteit, voedselzekerheid en weerbaarheid te verbeteren. Ze zijn getraind in thema’s als veehouderij, landbouw, beheer van natuurlijke hulpbronnen, voeding, gender, groepsmanagement en HIV/aids preventie.

Er zijn dit jaar geen nieuwe boer-bedrijf partnerschappen ontstaan, maar er zijn vergevorderde gesprekken met een afnemer voor het nieuwe geitenproject in Zimbabwe. Deze afnemer zal vanaf volgend jaar deel gaan uitmaken van het project. Daarnaast is het contract tussen boeren en het zuivelbedrijf in Malawi verlengd en uitgebreid met nieuwe boeren.

Einddoel 2016 = 25.000 Hoe ver zijn we op weg: 2 %



Einddoel = 4 Hoe ver zijn we op weg: 0 %

11


1.4 WAT BETEKENT DIT VOOR DE FAMILIES? Beoogde impact In ieder project streven wij naar een beter leven voor arme en kwetsbare boerengezinnen. Maar wat dat betekent, ‘een beter leven’, en wat daarvoor nodig is, is niet in elk project hetzelfde. Elke gemeenschap heeft een andere beginsituatie, andere kansen en problemen, en andere toekomstwensen. Logisch dus dat de einddoelen die we met de projectdeelnemers afspreken ook verschillen. Ondanks deze verschillen zijn er vijf thema’s waarop we in elk project, met verschillende accenten, verbetering nastreven:

Een beter leven = (

+ INKOMEN

+

VOEDSELZEKERHEID

)x( MILIEU

+ VROUW

) GEMEENSCHAPPEN

HET METEN VAN IMPACT Om te weten wat onze projecten betekenen voor de doelgroep meten we niet alleen de voortgang van projecten, maar ook het effect hiervan. Met een nulmeting wordt de beginsituatie van de doelgroep geanalyseerd. Vervolgens brengen onze partners naast de halfjaarlijkse voortgangsrapportage eens per jaar samen met de doelgroep de veranderingen in kaart op vijf thema’s middels een impactrapportage. Ook in de evaluaties halverwege en na het project meten we dit. In dit jaarverslag proberen we op basis van deze informatie een beeld te geven van de impact die we als Heifer hebben gerealiseerd. Deze vertaalslag is niet eenvoudig: • Verschillende projecten zijn vaak lastig te vergelijken. Verbeterde voedselzekerheid kan in het ene project bijvoorbeeld betekenen dat men minder maanden voedseltekort heeft, terwijl het ergens anders draait om meer gevarieerde voeding. Daarom hanteren we de definities zoals die in ieder

12

project met de doelgroep zijn afgesproken. Ondertussen werken we met onze partners aan de verdere ontwikkeling van het monitoringsysteem om gegevens makkelijker vergelijkbaar te maken. Door nieuwe ICT toepassingen wordt hierin steeds meer mogelijk. • Het duurt vaak enige tijd voor de impact van activiteiten merkbaar wordt. Wie dit jaar getraind is in verbeterde landbouw, zal pas na het volgende oogstseizoen het inkomen zien verbeteren. Daarom benoemen we de impact in het jaar dat die voor het eerst waarneembaar was, ook als die voortkomt uit activiteiten van eerdere jaren. De gezinnen die dit jaar voor het eerst voedsel zeker waren, zijn dus niet altijd de gezinnen die dit jaar voor het eerst gesteund zijn.

Onze projecten

De impact op elk van de vijf thema’s zullen we toelichten met een aantal concrete voorbeelden. Om te laten zien hoe deze thema’s samenhangen lichten we er vervolgens twee projecten uit die beiden dit jaar gestart zijn: het melkveeproject in Malawi en het vrouwenproject in Ethiopië.

INKOMEN Doel strategisch plan 2014-2016: - 6.000 huishoudens hebben voldoende inkomen en middelen om in hun basisbehoeften te voorzien - 25.000 boeren hebben betere toegang tot dienstverleners, markten en waardenketens Er is geen eenduidige definitie van ‘voldoende inkomen.’ Wat voldoende is, hangt van veel dingen af. Daarom kijken wij niet alleen naar absoluut inkomen, maar vooral naar de mate waarin een gezin in haar basisbehoeftes kan voorzien, bijvoorbeeld eten en drinken voor het gezin, scholing en kleine doktersrekeningen. Ook spaar- en investeergedrag geeft een goede indicatie. Als we naar alle projecten tezamen kijken, kunnen we zeggen dat het inkomen van 5.573 gezinnen het afgelopen jaar voor het eerst als voldoende kon worden beschouwd. Dat betekent dat we ons einddoel voor 2016 nu al bijna hebben gehaald. Dit komt met name doordat ons grootste project, het voedselzekerheidsproject in Zimbabwe, bijna afgerond is, waardoor de impact steeds zichtbaarder wordt. Een aantal voorbeelden: • 50 nieuwe boeren in Burkina Faso (landbouwproject) hebben een extra inkomen door de verkoop van kippen. Ze betaalden hiermee extra eten voor het gezin, schoolmateriaal en kleine doktersrekeningen. De hoge veesterfte van 80% is inmiddels

teruggedrongen tot 15% door de betrokkenheid van een diergezondheidswerker. • In Kameroen waren 1.390 varkenshouders in staat hun inkomsten te verdubbelen. Door het in de praktijk brengen van opgedane kennis is de veestapel gegroeid in omvang en kwaliteit. Extra inkomen werd deels besteed aan schoolgeld en investeringen in de eigen woning. • Ook de Oegandese vrouwen zagen hun inkomen verdubbelen het afgelopen jaar. De gemiddelde melkproductie is gestegen tot 11 liter per dag, waarvan 7 liter wordt verkocht op de markt. Ook het overschot uit de moestuinen zorgt voor extra inkomen. • In Zimbabwe kunnen 3.833 huishoudens nu hun kinderen naar school sturen door de verkoop van pluimvee en geiten. Dit project is in 2010 van start gegaan en het aantal kippen en geiten is inmiddels aanzienlijk toegenomen.

verlenging van het huidige contract. • 90 vrouwen in Oeganda verwerken nu pinda’s tot pindakaas, die zij verkopen op de markt. • In Noord Kameroen hebben 300 families hun extra inkomsten geïnvesteerd in het opstarten van een bedrijfje, zoals de handel in pinda’s.

Behalve in boerengezinnen investeren we ook in het versterken van lokale en regionale markten. Hierdoor kunnen onze projectdeelnemers ook op lange termijn een inkomen verdienen, en bereiken we bovendien nog veel meer boeren. Voor 2016 willen we 25.000 boeren helpen aan betere toegang tot dienstverleners, markten en bedrijven.

Voedselzekerheid gaat verder dan de vraag ‘is er eten?’. Het gaat om de beschikbaarheid van eten (is er altijd voldoende eten), de toegankelijkheid (kun je het betalen) en het gebruik (ben je in staat een gezond en voedzaam dieet samen te stellen).

Het afgelopen jaar hebben 816 gezinnen aan deze doelstelling bijgedragen: • In Burkina Faso hebben 100 boeren uit het landbouwproject dit jaar toegang gekregen tot diergezondheidsservices. Daarnaast konden zij hun kippen en ander vee verkopen op de jaarlijks kippendag, georganiseerd door het lokale projectteam, de burgemeester en traditionele dorpsleiders. • In het melkveeproject in Malawi zijn intussen 326 melkveehouders gelinkt met de melkfabriek, Lilongwe Dairy Company. De afnemer is tevreden over de kwaliteit en kwantiteit van de melk en Heifer Malawi heeft eind dit jaar gezorgd voor een

Gezien de nog geplande projecten waarin dit thema centraal staat (zoals het bodem-analyseproject in Kenia, en ontwikkeling van de geitenmarkt in Zimbabwe), verwachten we in 2016 de doelstelling te behalen.

VOEDSELZEKERHEID Doel strategisch plan 2014-2016: 6.000 gezinnen hebben kwalitatief en kwantitatief voldoende eten.

Dankzij toegenomen productie, meer inkomsten en verbeterde opslagmethoden waren 4.670 gezinnen dit jaar voor het eerst verzekerd van toegang tot voldoende voedsel. Het effect op het gebruik van voedsel is met name merkbaar in projecten die direct bijdragen aan meer variatie, zoals met kippeneieren, koemelk en groenten. Een aantal voorbeelden: • In Ghana waren 55 gezinnen dankzij opslag van graan en yam (knolgewas), in staat om gedurende vier maanden 3 maaltijden per dag op tafel te zetten. In de laatste periode voor de nieuwe oogst ging een klein aantal gezinnen over van 3 naar 2 maaltijden per dag, terwijl de andere families eten

13


•

•

•

•

bij kochten. Dit in tegenstelling tot vóór het project waarbij families met honger naar bed gingen. In Malawi is de melkproductie gestegen dankzij trainingen, waaronder die over het maken van voedzaam veevoer. 75 boeren leveren nu gemiddeld 12 liter melk aan het melkcentrum. Daarnaast houden ze 2 à 3 liter over voor eigen consumptie. In Kameroen eten 771 huishoudens uit het varkensproject en 638 gezinnen uit het landbouwproject inmiddels 3 maaltijden per dag. In Oeganda geldt dit nog maar voor 21 gezinnen van de 107. De andere gezinnen eten gemiddeld 2 maaltijden per dag. Maar deze groepen hebben wel een gevarieerder dieet dankzij toegang tot 3 liter melk per dag en groenten uit eigen moestuin. In Zimbabwe eten 3.114 huishoudens nu 3 maaltijden per dag. Nog meer gezinnen (3.593) hebben een gevarieerder voedingspatroon. De projectdeelnemers met melkkoeien consumeren nu 5 liter melk per week en huishoudens met kippen eten nu wekelijks 12 eieren.

MILIEU Doel strategisch plan 2014-2016: - 6.000 huishoudens hebben betere toegang tot water - 6.000 gezinnen beheren natuurlijke hulpbronnen op duurzame wijze Op milieugebied besteden we met name aandacht aan verbeterde toegang tot water en duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen. Het voorkomen van, en omgaan met klimaatverandering speelt hierbij een steeds grotere rol. Afgelopen jaar zijn in twee projecten waterpunten geïnstalleerd en hebben huishoudens tezamen duizenden bomen geplant, energiebesparende ovens gebouwd en milieuvriendelijke maatregelen getroffen om de bodemvruchtbaarheid te verbeteren:

14

• In Noord Kameroen doen 2 drinkwatervoorzieningen dienst aan 40 groepsleden en hun dorpsgenoten. In Malawi maken 500 gezinnen gebruik van een nieuw geslagen waterput. In Zimbabwe en Ethiopië is geïnventariseerd hoe drinkwatervoorzieningen verbeterd kunnen worden. • 1.300 huishoudens hebben tezamen duizenden bomen geplant: 270 in Zimbabwe , 50 in Burkina Faso en 980 in Kameroen. In Ethiopië zijn 5 boomkwekerijen opgezet. Hiermee wordt ontbossing en erosie tegengegaan. Ook de houtkap wordt teruggedrongen door het gebruik van energie besparende fornuizen. In Zimbabwe bouwden dit jaar, in navolging van eerdere projectdeelnemers, 147 mensen deze fornuizen. Hiermee wordt 66% op het houtgebruik bespaard. Bovendien zorgt dit voor minder rook en uitstoot van klimaatgassen. Ook in Oeganda (107) en Ethiopië (100) bouwden gezinnen dit jaar energiebesparende ovens. • Om de bodemvruchtbaarheid te verbeteren zijn in bijna alle projecten gezinnen getraind in het gebruik van dierlijke mest en compost. Zo ook in het nieuwe project in Ethiopië waar 781 gezinnen gemiddeld 50 kg compost hebben gemaakt. In Oeganda en Kameroen zijn maatregelen getroffen om akkers te beschermen tegen bosbranden, waardoor de benodigde mineralen en voedingsstoffen worden behouden.

POSITIE VAN VROUWEN Doel strategisch plan 2014-2016: 4.500 vrouwen hebben meer controle over werk en productiemiddelen Door grootschalige dorpsvoorlichtingen en trainingen in groepsverband, zagen we in alle projecten verbetering van man-vrouwverhoudingen en versterking van de positie van vrouwen: • In een aantal projecten werden vrouwen eigenaar van vee, waarmee zij een eigen inkomstenbron en

hiermee ook aanzien en zelfvertrouwen kregen. In Ghana kregen 96 vrouwen elk 5 geiten en in Kameroen kregen 274 boerinnen varkens en 69 vrouwen geiten, schapen, ezels en gewaszaden. De ezels bieden de mogelijkheid tot het ploegen van akkers bij dorpsbewoners, wat aanzien oplevert in de gemeenschap. Ondanks dat dieren worden toegekend aan vrouwen, wordt er door partnerorganisaties benadrukt dat het gaat om gedeeld eigendom, zodat er geen fricties ontstaan in het gezin en ook de werklast verdeeld wordt onder alle gezinsleden. • Steeds meer mannen helpen hun vrouwen bij huishoudelijke taken als waterhalen, koken en zorg voor de kinderen. • Door de ervaring in de groep werden vrouwen ook in de gemeenschap mondiger en invloedrijker. Zo vervulden dit jaar 108 vrouwen een leiderschapsfunctie in de gemeenschap.

GEMEENSCHAPPEN Doel strategisch plan 2014-2016: - 6.000 huishoudens hebben levensvaardigheden ontwikkeld om om te gaan met HIV/aids gerelateerde problemen - 375 boerengroepen hebben versterkte structuren In alle projecten streven we naar versterking en ontwikkeling van de hele gemeenschap, naar goede samenwerking en het bestrijden van discriminatie en uitsluiting van kwetsbare groepen, zoals bijvoorbeeld mensen met HIV/Aids. Ook onderwijs speelt hierin een belangrijke rol. Groepen die net een project zijn gestart krijgen trainingen om hun structuur te versterken. Een greep uit wat we het afgelopen jaar bereikten: • In totaal zijn 7.199 mensen voorgelicht, meestal in grootschalige bijeenkomsten, over hoe om te gaan met HIV/Aids. Het gaat hierbij om zowel het

Onze projecten

voorkomen ervan als het accepteren van mensen die hieraan lijden. Daarnaast komen ook andere onderwerpen aan bod zoals seksuele voorlichting, veilige seks, toegang tot vrijwillige HIV/aidstests, en risico’s omtrent vrouwenbesnijdenis. • 122 nieuwe groepen hebben training gekregen in leiderschap en groepsdynamiek. • Dankzij gestegen inkomens en een groeiend bewustzijn van het belang van onderwijs gingen veel kinderen (weer) naar school. In Kameroen stuurden 1.390 huishoudens hun kinderen (terug) naar school. In Zimbabwe maakten meerdere groepen het mogelijk om niet alleen hun eigen kinderen maar ook de wezen in hun dorp naar school te sturen. • In veel projecten dragen groepen bij aan de gemeenschap zoals het onderhouden van wegen, reparaties aan schoolgebouwen en kerken.

1.5 WAT HEBBEN WE GELEERD? De projecten verliepen over het algemeen voorspoedig. De meeste projecten behaalden alle geplande resultaten. Vaak zijn de lokale partnerorganisaties zelf in staat om oplossingen te vinden voor kleine problemen die zich voor doen tijdens het project. Door rapportages, veldbezoeken en frequent contact via email en Skype worden wij op de hoogte gehouden en denken, indien nodig, mee aan oplossingen. Een aantal voorbeelden: • Door de stijging van prijzen voor vee konden meerdere partnerorganisaties, waaronder in Ghana en Ethiopië, minderen dieren aanschaffen dan gepland. Om toch hetzelfde aantal huishoudens te bereiken, krijgen sommige gezinnen nu een nakomeling van andere gezinnen in plaats van directe plaatsing door Heifer. Men moet nu wel langer wachten op het vee. In Ethiopië kiest men naast deze oplossing ook voor

•

•

•

•

De broertjes Justin en Fredrik en hun zusje Madalo helpen hun ouders na school graag met de verkoop van bonen.

de aanschaf van schapen en pluimvee in plaats van de duurdere ezels. Zo kunnen toch alle projectdeelnemers worden gesteund. In projecten met veel nadruk op diversificatie –bijvoorbeeld in de vorm van eieren, melk of moestuinen-, is ook een duidelijke kwalitatieve verbetering te zien in voedingspatronen. Men eet dus veel gevarieerder. In projecten zonder deze nadruk zien we dit effect veel minder, ook al wordt er wel voorlichting over gezonde voeding gegeven. In Burkina Faso zagen 50 boeren alleen een kleine verbetering in het voedingspatroon door de verbouw van okra en pepers en ook in Ghana lagen er nog maar weinig groenten en proteïnen op het bord. We gaan in de monitoring en evaluatie meer aandacht aan gebruik van voedsel besteden, en onderzoeken hoe we dit in alle projecten kunnen verbeteren. In Ghana bleek de bouw van yam hutten veel arbeidskracht te vereisen, wat de partner heeft opgevangen door te assisteren met transportmiddelen. In Burkina Faso blijkt ijzeren hekwerk niet effectief om boomplantages te beschermen tegen koeien. Daarom wordt nu gekozen voor doornachtige struiken, wat tegelijkertijd ten goede komt aan de bodemvruchtbaarheid en erosie tegengaat. De aanhoudende onveiligheid in Noord Kameroen, veroorzaakt door de Islamitische terreurbeweging Boko Haram, heeft gezorgd voor vertraging in het project. Voor zowel Heifer Kameroen staf als lokale veldwerkers is het moeilijk en soms onmogelijk om de boeren in de projectgebieden te bereiken. Een aantal activiteiten zijn voortgezet door voorbeeldboeren woonachtig in de dorpen. Bij het formuleren van succesindicatoren voor ons strategisch plan zijn we uitgegaan van een spoedige overstap op een nieuw elektronisch monitoringssysteem door alle lokale Heifer partners. De invoering van dit systeem blijkt echter langer te duren. In de tussentijd passen wij daarom ons eigen monitoringssysteem per project aan om toch de benodigde informatie te verzamelen. 15

James en Mia uit Malawi delen een beker water, afkomstig uit de nieuwe waterput. 16

Onze projecten

ERITREA 1.6 UITGELICHTE PROJECTEN

1.6.1 MELKVEEPROJECT MALAWI

SUDAN

Melk als motor voor ontwikkeling SOMALIË ETHIOPIË

REPUBLIEK

UGANDA

KENIA

RWANDA

CONGO

BURUNDI TANZANIA

PROJECTPERIODE 2013-2016 MALAWI

ZAMBIA

AANTAL GEZINNEN 1.550 MADAGASCAR

ZIMBABWE BOTSWANA

AFRICA

MOZAMBIQUE

FOCUSPUNTEN -P laatsing van melkkoeien, kunstmatige inseminatie -T raining in o.a. veeteelt en marketing -W aterputten en houtbesparende LESOTHO fornuizen -H IV/Aids en genderbewustzijn

REALISATIE PLANNING 2014: Dieren en K.I. ●○○○○ Trainingen ●●●●○ Waterput ●●●○○ HIV/aids en genderbewustzijn ●●●○○

Melk bevat eiwitten, vitamines en calcium en is dus een belangrijk onderdeel voor een gezonde voeding. In veel Afrikaanse gezinnen wordt eenzijdig gegeten en krijgt men onvoldoende voedingsstoffen binnen. Hierdoor blijven kinderen achter in groei, gewicht en ontwikkeling. Malawi is geen uitzondering voor dit probleem. Boeren hebben maar een klein stukje grond, wat door uitputting vaak steeds minder oplevert. Daar komt bij dat regenval schaars en onvoorspelbaar is. Gemiddeld vier maanden per jaar is er te weinig voedsel. Bovendien ontbreekt kennis over een voedzaam dieet. 57% van de kinderen heeft een groeiachterstand en 21% heeft ondergewicht (Mutiple Indicator Cluster Survey, 2006). Om toch het hoofd boven water te houden, zijn boeren gedwongen vee te verkopen. En dat terwijl dieren juist de oplossing kunnen bieden. De lokale Zebu-koe produceert maar 0,75 liter melk per dag en is dus niet erg geschikt voor de zuivelproductie. Door kruising met een sterk melkkoe-ras, en door beter voer, kan de melkproductie in korte tijd aanzienlijk verbeteren. Zo kan het gezin voldoende melk drinken en het overschot verkopen voor extra inkomen. Bovendien kan de koeienmest gebruikt worden op het land om de oogst te verbeteren en zo het voedseltekort van vier maanden te overbruggen. De zuivelsector in Malawi is nog onderontwikkeld, maar het politieke en economische klimaat is momenteel gunstig voor investeringen in deze sector. Steeds meer mensen drinken graag melk, maar de markt voldoet momenteel maar voor 50% aan de vraag. Een gat in de markt waar kleine boeren door samen te werken op in kunnen springen.

Het project Twee bestaande boerengroepen, de Bua en Ludzi melkgroepen, worden uitgebreid tot dienstencentra waar melk wordt verzameld en gekoeld en waar dienstverleners en leveranciers (veeartsen, dierenapotheken, vervoerders, veevoerhandelaren, bank) zich zullen vestigen. De melkgroepen worden gelinkt aan een melkfabriek, zodat afname verzekerd is. Boeren volgen trainingen in het verbeteren van veevoer en er wordt een fokprogramma opgezet met toegang tot kunstmatige inseminatie (K.I.). Hiermee zal de productie per dier verhoogd worden. Ook krijgen families voorlichting over gezonde voeding, wordt de toegang tot schoon drinkwater verbeterd en wordt ontbossing bestreden door het gebruik van energiezuinige fornuizen. Heifer Malawi voert dit project uit samen met de lokale partner Small Scale Livestock and Livelihoods Program (SSLLP), die verantwoordelijk is voor de trainingen over veehouderij. Daarnaast zullen de boeren voorlichting krijgen van verschillende instanties: districtsoverheid (landbouw), universiteit (gezonde voeding), de regionale vakgroep van melkveehouders (melkveehouderij, toegang tot vloeibare stikstof voor K.I.). De melkfabriek Lilongwe Dairy Company traint de boeren in melkopslag en hygiëne. Voor 2016 verwachten we het volgende bereikt te hebben: 1. Duurzame verbetering van de melkproductie en efficiëntie met tenminste 75% 2. Versterking en uitbreiding van de toegang tot de zuivelmarkt voor kleinschalige boeren 3. Verbetering van de gezondheid en voedingssituatie van vrouwen en kinderen Dit project komt ten goede aan 1.550 gezinnen. Hiervan ontvangen 50 boeren direct een koe en geven een kalfje door aan nog eens 50 gezinnen. 750 andere boeren hebben toegang tot K.I. en kunnen zo 17


hun lokale koe kruisen met een verbeterde melkkoe. Zij betalen de kostprijs terug waardoor nog eens 500 gezinnen van dezelfde dienst gebruik kunnen maken. Gezinnen die in een voorgaand project (fase 1) samen 200 koeien hebben ontvangen zullen gedurende dit project profiteren van andere onderdelen zoals de groentezaden, energiebesparende ovens en drie waterpunten.

Activiteiten Dit project loopt nu een jaar en inmiddels heeft de eerste groep van 50 boeren de voorbereidende landbouw en veehouderij trainingen gevolgd. Zij hebben bijna allemaal een koe ontvangen en geven op termijn een kalfje door. Alle geplaatste dieren en andere dieren in de dorpen zijn gevaccineerd in samenwerking met de diergezondheidswerkers van de overheid. Een vervallen dompelbad voor tekenpreventie is gerenoveerd. De groepsleden hebben een commissie opgericht die het gebruik en onderhoud waarborgt. Naast koeien zijn er (eiwit)gewaszaden uitgedeeld aan gezinnen in combinatie met training over bonenteelt. Hiermee kunnen gezinnen hun voedingspatroon verrijken. Het oogstafval kan worden gebruikt voor veevoer. De uitgedeelde mineralen en supplementen zorgen, naast trainingen over de aanleg van graasweides, voor beter veevoer. De Ludzi melkgroep is minder ontwikkeld dan de Bua melkgroep. Momenteel is de bouw van het Ludzi centrum in volle gang. Projectdeelnemers leveren stenen en zand en Heifer levert de overige materialen. De Amerikaanse ambassade maakt de aanschaf van een 1.500 liter koeltank mogelijk. Naast dit melkcentrum is een waterput geslagen waar 500 huishoudens gebruik van kunnen maken. De watercommissie draagt zorg voor het gebruik en onderhoud van de waterpomp.

Sofia uit Malawi drinkt dagelijks verse melk dankzij haar koe. 18

Het afgelopen jaar hebben veel trainingen plaatsgevonden. Naast de reguliere trainingen in leiderschap, landbouw een veeteelt zijn een aantal projectdeelnemers opgeleid als trainer in spaarsystemen.

Zij geven hun kennis door aan dorpsgenoten. De K.I. medewerkers hebben inmiddels hun trainingscertificaat ontvangen en kunnen van start na het ontvangen van hun startpakket. De 750 boeren die geselecteerd zijn voor het fokprogramma hebben de trainingen gevolgd en kunnen binnenkort de diensten inschakelen van de K.I. medewerkers. De diergezondheidswerkers hebben de kennis en startpakketten in huis en verlenen hun diensten aan de projectdeelnemers.

Impact Een relatief simpele activiteit als het organiseren van een commissie voor het dompelbad heeft geresulteerd in een verbeterde samenwerking met andere dienstverleners. Via de commissie zijn boeren nu makkelijk toegankelijk voor andere leveranciers. Als gevolg zijn ze inmiddels opgenomen in het vaccinatieprogramma van de overheid en werken ze samen met private diergezondheidsdiensten. Dit laat zien dat een project als een opstapje kan fungeren om boeren beter in bestaande structuren te integreren.

ook het voedingspatroon verbeterd is. De inkomsten van de melkverkoop worden besteed aan schoolgeld en schoolmaterialen. Deze eerste resultaten zorgen voor hoge verwachtingen om de uiteindelijke projectdoelstellingen te behalen: een hoger familie inkomen en verbeterde voeding- en voedselzekerheid.

Uitdagingen en lessen Uit de evaluatie van de voorloper van dit project is gebleken dat boeren bezuinigen op gezond veevoer voor de koeien. Dit kwam niet ten goede aan de melkproductie. In deze tweede fase wordt hieraan veel aandacht besteed door middel van trainingen en materialen zodat de aanwezigheid van voldoende ruwvoer wordt gewaarborgd. Ondanks de al gegeven trainingen en voorlichtingen over HIV/Aids, heerst er nog altijd een stigma wat betreft dit onderwerp. Men vindt het moeilijk om openlijk over dit onderwerp te praten. Dit soort gedragsverandering vraagt een lange adem en voorzichtigheid is geboden voor de te verwachten resultaten.

De 16-jarige Moffat helpt zijn ouders door na schooltijd melk naar het verzamelpunt te brengen.

Tenminste 75 deelnemers zijn in staat constant minimaal 12 liter melk te leveren aan hun melkcentrum. Zij houden 2 à 3 liter voor eigen consumptie waarmee

AnaJere is voorzitter van de watercommissie van de Ludzi melkgroep en neemt haar taak serieus. “Ik moet zorgen dat mensen de pomp gebruiken zonder dat hij kapot gaat en ik maak het hier regelmatig schoon zodat er geen ziektes kunnen ontstaan.” Ze vertelt wat een verschil de waterpomp maakt. “Iedere vrouw stond om 3 uur in de nacht op om water te halen in de ondiepe waterbron, waar we met zijn allen streden om een klein beetje water. Als het water op was dan moest je nog verder lopen in de hoop dat de waterbron in het volgende dorp nog wel water over had.” Met een grote glimlach zegt ze: “Nu ziet de dag er totaal anders uit. Zelfs jongens en meisjes kunnen erop uitgestuurd worden om een klein beetje water te gaan halen, wat net genoeg is voor dat moment, want er is nu altijd toegang tot water. We zijn nu ook allemaal schoon want er is genoeg water voor iedereen om elke dag in bad te gaan.” Melia, kleindochter van AnaJere, komt nu op tijd op school omdat ze niet meer in de rij hoeft te staan voor water.

AnaJere, voorzitter Water User Community, Cheyadi village

19

1.6.2 VROUWENGROEPEN PROJECT ETHIOPIË

In Ethiopië leren de boeren energiezuinige fornuizen te bouwen. 20

Onze projecten

Ethiopië is een typisch voorbeeld van een land met een groot verschil tussen stad en platteland. In Addis Abeba schieten nieuwe gebouwen als paddenstoelen uit de grond, maar bij het verlaten van de hoofdstad kom je al snel via slechte wegen in gebieden zonder elektriciteit en schoon drinkwater. De overheid heeft nauwelijks interesse in deze gebieden, waar arme boeren met weinig grond en veel vee in hun onderhoud proberen te voorzien.

EGYPTE

D

PROJECTPERIODE 2013-2017

ERITREA SUDAN

SOMALIË ETHIOPIË

FRICA REPUBLIEK

UGANDA CONGO

AANTAL GEZINNEN 1.300

KENIA

RWANDA

De hoge bevolkingsdichtheid, gecombineerd met een gebrek aan landbouw- en weidegrond, zorgt voor uitputting van de bodem. Boeren gebruiken methodes die teveel afhankelijk zijn van onbetrouwbare regenval, verbouwen veelal hetzelfde product en gebruiken dure en vaak verkeerde kunstmest en chemicaliën. Allemaal zaken die de lage bodemkwaliteit verergeren. Bovendien is men in Ethiopië gericht op veeteelt: hoe groter de kudde, hoe beter. Dieren zorgen immers voor een buffer in moeilijke tijden en dit geeft aanzien in de gemeenschap. De kwaliteit van de dieren is zorgelijk: de opbrengst per dier is zeer laag en de veesterfte is hoog door gebrek aan diergezondheidszorg.

BURUNDI TANZANIA

FOCUSPUNTEN -P laatsing van fokstieren, ezels, schapen en MALAWI kippen ZAMBIA -U itdelen zaden, pootaardappelen en MADAGASCAR appelbomen ZIMBABWE -T raining in o.a. veeteelt, landbouw, BOTSWANA MOZAMBIQUE bedrijfsvoering, milieubehoud -W aterputten en houtbesparende fornuizen LESOTHO -H IV/Aids en genderbewustzijn SOUTH AFRICA

REALISATIE PLANNING 2014: Dieren, zaaigoed en bomen Trainingen Waterput HIV/aids en genderbewustzijn

●●●○○ ●●●●● ●○○○○ ●●●●●

Waar te beginnen? Alleen een geïntegreerde aanpak kan de oplossing bieden om een einde te maken aan de neerwaartse spiraal van bodemdegradatie. Om de voedselzekerheid en het inkomen van de boeren te verbeteren is het noodzakelijk zowel de productiviteit als de duurzaamheid van landbouw en veeteelt te verbeteren.

Het project Samen met Send a Cow Ethiopië en de lokale partner Akam ondersteunen we 65 boerengroepen in zes afgelegen dorpen in het Dendi District. Deze groepen bestaan voor minstens 75% uit vrouwen. Door sterke groepen op te leiden en daarnaast de positie van de vrouw bespreekbaar te maken, zullen zij meer in staat zijn het heft in eigen hand te nemen. Ook worden ze getraind in bedrijfsvoering en spaar- en kredietsystemen en zal er gewerkt worden aan verbeterde toegang tot afzetmarkten en microkredieten.

20 democratisch gekozen families met voldoende grasland ontvangen, na trainingen over duurzame landbouw en veehouderij, een Fogera stier. Door de lokale koeien te kruisen met dit ras zal hun productie gaan stijgen. 80 families krijgen ezels, 70 gezinnen ontvangen schapen en 200 gezinnen krijgen kippen als levende lening. Deze 350 gezinnen zullen hun lening binnen de projectperiode aflossen door nakomelingen van hun dieren aan 350 nieuwe gezinnen te schenken. Toegang tot verbeterde diergezondheidszorg zal de veesterfte terugdringen. Naast dieren ontvangen 700 families groentezaden die zij doorgeven aan 1.300 andere gezinnen. 350 gezinnen krijgen zaaigoed voor pootaardappelen en geven dit aan hetzelfde aantal families door. Tot slot ontvangen 525 gezinnen appelboompjes; deze worden niet doorgegeven. Om de bodemdegradatie te stoppen wordt veel aandacht besteed aan milieuvriendelijke productiewijzen en het terugdringen van overbegrazing en erosie. De bouw en het gebruik van energiebesparende kookstoven zal de houtkap tegen gaan. De nieuwe drinkwatervoorzieningen zullen dienst doen aan 1.460 gezinnen, wat zowel de landbouw, de gezondheid van het gezin als de beschikbare tijd voor vrouwen ten goede komt. In 2017 verwachten we de volgende doelen behaald te hebben: 1. 65 boeren spelen een leidende rol in de ontwikkeling van gemeenschappen en gezinnen en bevorderen gelijkwaardige man-vrouwverhoudingen 2. 1.040 gezinnen hebben gedurende het hele jaar voldoende voedsel van goede kwaliteit 3. 1.460 gezinnen hebben toegang tot drinkwater en passen geschikte sanitatie- en hygiënetechnieken toe 4. 1.040 gezinnen hebben hun inkomen met tenminste 75% verbeterd door productie, marketing en arbeid 5. 1.040 gezinnen beheren hun natuurlijke hulpbronnen op productieve en duurzame wijze

21

De haalbaarheidsstudie voor het drinkwatersysteem is afgerond, de aanleg hiervan kan in 2015 van start gaan. Er zijn inmiddels 36 leden van de watercommissie getraind over het beheer hiervan. Na het volgen van de water-, sanitatie- en hygiënetrainingen hebben 840 gezinnen een tip-tap (zie foto) op hun erf. 100 boeren hebben training en bouwmaterialen ontvangen voor energiebesparende ovens. Daarnaast zijn 150 gezinnen getraind in bodem- en water conserverende werkwijzen. Sinds de start van het project hebben meer dan 600 boeren een moestuin aangelegd.

Impact

Betere hygiëne dankzij tip-tap.

Activiteiten Dit vierjarig project is inmiddels één jaar onderweg. In totaal zijn 53 groepen getraind in groepsmanagement en hebben 200 boeren deelgenomen aan bijeenkomsten over man-vrouwverhoudingen. Een aantal groepen heeft een gift ontvangen die is besteed aan gemeenschapswerk, zoals het verbeteren van wegen of het planten van bomen. Daarnaast hebben 2 groepen een lening gekregen voor het opzetten van inkomensgenererende activiteiten. 460 boeren hebben trainingen gevolgd over duurzame landbouw, veehouderij en milieubehoud. Zij hebben 8 fokstieren ontvangen om te kruisen met lokale koeien. 18 gezinnen hebben ezels ontvangen, 30 families schapen en 72 gezinnen kippen. 460 huishoudens hebben groentezaden ontvangen en 320 families zaaigoed voor pootaardappelen. Het uitdelen van appelboompjes is een jaar uitgesteld tot 2015. Door prijsstijgingen van vee en pootaardappelen hebben minder gezinnen deze items kunnen ontvangen dan gepland. Het uitdelen van zaden ligt voor op schema.

22

Het project loopt goed op schema. Het is vroeg om te spreken van blijvende impact. Wel valt op dat projectdeelnemers erg enthousiast zijn en in grote aantallen de trainingslessen in de praktijk brengen: 600 boeren hebben een moestuin, 840 een tip-tap, 23 groepen zijn begonnen met sparen en 250 boeren hebben tezamen 40.500 kg organische compost gemaakt om hun oogstproductie te verhogen. Dit zorgt voor hoge verwachtingen in de toekomst.

Uitdagingen en lessen Door stijgende vee-prijzen hebben minder gezinnen dieren gekregen. Om toch het geplande aantal gezinnen te steunen zal een aantal families schapen of pluimvee ontvangen in plaats van de duurdere ezels. Daarnaast zullen gezinnen nakomelingen van dieren ontvangen via een ander huishouden in plaats van via directe plaatsing. Omdat de leverancier geen stekjes van een zekere kwaliteit kon leveren, is het uitdelen van appelboompjes uitgesteld tot volgend jaar. De groep heeft al wel groentezaden, aardappels, gerst en maiszaden ontvangen die op korte termijn resultaat geven. De impact van de vertraagde appelbomen is niet groot. Deze bomen geven pas na vier tot vijf jaar vruchten en zullen ook niet worden doorgegeven aan andere projectdeelnemers.

SAMEN STA JE STERKER “Het voordeel van samenwerken in een groep is dat je er nooit alleen voor staat. We helpen een groepslid in nood en lossen problemen in de gemeenschap samen op. We moeten samenwerken om armoede te bestrijden. Om als groep sterker te staan zijn we een bedrijfje gestart waarmee we vijf schapen hebben gekocht die we uiteindelijk op de markt weer verkopen. Daarnaast zijn aardappelen geplant voor de verkoop.” Mevrouw Abebu Kuma, lid van Gudetu Kelina groep in Dendi Mumicha

Bikila uit Ethiopië heeft toegang tot schoon drinkwater dankzij de geslagen waterput. 23


1.7 STRATEGISCHE PARTNERSCHAPPEN Eén van onze doelstellingen is het creëren van innovatieve en effectieve partnerschappen. Door onze krachten, kennis en middelen te bundelen met die van anderen kunnen we veel meer bereiken. Daarom stimuleren we onze projectpartners om samen te werken met lokale overheden, bedrijven, universiteiten, etc. Maar ook als Heifer Nederland werken we continue aan het ontwikkelen en onderhouden van strategische relaties. Hiermee zorgen we dat onze impact verder rijkt dan de grenzen van onze projecten. Naarmate er meer nadruk komt te liggen op waardenketens, schaalvergroting en opschaling, wordt dit soort samenwerking steeds belangrijker. Heifer Nederland is op dit vlak een waardevolle partner voor Heifer International: mede dankzij de toppositie van ons land op het gebied van landbouw en veehouderij zitten wij dicht op belangrijke bedrijven, kennisinstituten en netwerken. Bovendien hebben wij direct toegang tot de instanties en fondsen van de Europese Unie. Heifer International heeft daarom met ingang van 2014 haar institutionele bijdrage verhoogd, waardoor wij 0,89 extra FTE kunnen inzetten voor het bouwen van strategische partnerschappen en het werven van institutionele fondsen.

ACTIVITEITEN: Collegiale samenwerking: Heifer heeft dit jaar met diverse andere organisaties de mogelijkheden verkend voor samenwerking in projecten en programma’s. Bijvoorbeeld: • Om boerengemeenschappen weerbaarder te maken tegen klimaatverandering ontwikkelden we samen met het Nederlandse waterplatform Aqua for All en onderzoeksinstituut ICIPE een programma in Tanzania waarin boeren, lokale overheden, bedrijven en deskundigen samen experimenteren met vernieuwende duurzame technieken. Dit plan 24

is ingediend bij de EU en inmiddels goedgekeurd. • Samen met collega-organisatie The Hunger Project Nederland lanceerden we de Zero Hunger Alliance, waarmee we kleine boeren internationaal, nationaal en lokaal een sterkere stem willen geven in het landbouw- en voedselbeleid. Met deze alliantie hopen wij partner te worden in het programma “Samenspraak en Tegenspraak” van het Ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking. • Samen met Heifer Ghana, een consortium van Ghanese bedrijven en de universiteit Wageningen dienden we een aanvraag in bij de Nederlandse organisatie Edukans. Samen willen we kansarme jongeren opleiden en steunen bij het opzetten van hun bedrijf. Het voorstel is door de eerste van twee goedkeuringsrondes heen. • Samen met lokale organisaties Save for Health en VEDCO dienden we bij de EU een aanvraag in om de sociale zekerheid en weerbaarheid te versterken van jongeren, vrouwen en nomaden in Noord Oeganda. Deze is helaas afgewezen. • We bespraken met Utz Certified hoe we de door hen gecertificeerde koffieboeren in Midden Amerika weerbaarder kunnen maken tegen klimaatverandering. Inmiddels hebben we hiervoor samen een voorstel ingediend bij de Postcodeloterij. Bedrijven: Dit jaar ging onze samenwerking van start met het Soil Cares Initiative en de Nederlandse overheid. Gezamenlijk gaan we ervoor zorgen dat boeren in Kenia betaalbare toegang krijgen tot bodemanalyses door dit bedrijf, en deze analyses kunnen gebruiken om hun voedselzekerheid en inkomen te verhogen. Overheden en ambassades: Het afgelopen jaar heeft Heifer een onderzoekstagiaire aangesteld om het ontwikkelingsbeleid van diverse Europese overheden te analyseren op raakvlakken met ons werk. Dit levert

belangrijke input voor onze institutionele strategie voor de komende jaren. Daarnaast hebben we tijdens meerdere dienstreizen Nederlandse ambassades bezocht om kennis en ideeën uit te wisselen. Kennisnetwerken: Heifer wisselt regelmatig kennis over landbouw, veehouderij, voedselzekerheid en armoedebestrijding uit met kennisinstellingen, organisaties, bedrijven en overheden. Zo organiseerden we in april samen met Aeres, Agriterra, FrieslandCampina, het Ministerie van Economische zaken, Van Hall Larenstein, SNV en Wageningen UR een kennisdag over zuivel. Meer dan 140 vertegenwoordigers van de zuivelketen, onderzoekers en ontwikkelingsdeskundigen bezochten deze bijeenkomst. Heifer leidde een workshop en hield een pleidooi voor kleine boeren.

Onze projecten

Imani uit Tanzania heeft een kalf doorgegeven aan een volgend gezin. 25


2 ONS WERK IN NEDERLAND 2.1 VOORLICHTING Voorlichting en bewustwording maken nadrukkelijk deel uit van onze missie. We streven op dit vlak de volgende doelen na: • Voorlichting en bewustwording bij een breed publiek over ontwikkelingssamenwerking en de belangrijke rol van veehouderij en landbouw in de bestrijding van honger en armoede; • Voorlichting en bewustwording over de Heifer methode; • Het informeren van belanghebbenden over de resultaten van de Heifer projecten; • Het werven en behouden van donateurs en geïnteresseerden; • Het vergroten van de naamsbekendheid. Onze voorlichtingsactiviteiten kunnen worden onderverdeeld in voorlichting gericht op de eigen achterban en publieke voorlichting. De achterban bestaat uit een actief adressenbestand (per 1 juli 2014) van 21.945 mensen die geïnteresseerd zijn in het werk van Heifer. Hiervan zijn er 13.637 donateur (62%). Het bestand is iets gegroeid ten opzichte van vorig boekjaar. Alle voorlichtingsactiviteiten staan beschreven op bladzijde 27 in het schema ‘Onze communicatie in beeld’. Vermogensfondsen, bedrijven en institutionele financiers worden door ons als een aparte groep beschouwd. Daarom ontvangen zij tweemaal per jaar uitgebreide voortgangsrapportages van de projecten die zij steunen. Indien gewenst wordt directe informatie van projectpartners verstrekt.

2.2 FONDSENWERVING We ontvangen steun van particuliere donateurs, vermogensfondsen, bedrijven en institutionele financiers. De concrete projecten en de korte lijnen met de lokale 26

projectorganisaties maken het mogelijk donateurs helder te informeren over de besteding van hun donatie. Voor de financiële resultaten van alle fondsenwervingsactiviteiten wordt verwezen naar het financieel verslag.

Particuliere donateurs Het actieve donateursbestand groeide in 2014 tot 13.637. Het aantal donaties steeg met 2% en het gemiddeld giftbedrag steeg met 5%. Wij ervaren de loyaliteit van onze particuliere donateurs als groot compliment. Het werven van nieuwe particuliere donateurs blijkt steeds lastiger en vergt meer creativiteit dan voorheen. Om een groter publiek te informeren over onze werkzaamheden, is Heifer dit jaar meer zichtbaar geweest op radio en televisie en zijn online campagnes ingezet. Via verschillende kanalen zijn we onder de aandacht van bijna 7 miljoen Nederlanders gekomen. Een enorme toename in bereik ten opzichte van voorgaande jaren. In het overzicht ‘Onze communicatie in beeld’ worden alle fondsenwervende activiteiten gericht op de particuliere donateurs beschreven.

Vermogensfondsen Door uitbreiding van onze personele capaciteit met een fondsenwerver bedrijven en vermogensfondsen hebben we het afgelopen jaar meer tijd kunnen investeren in het zoeken, vinden en benaderen van vermogensfondsen. Dit heeft nog niet direct geresulteerd in een hoger aantal donaties, maar we verwachten de resultaten hiervan te zien in het volgende boekjaar.

Bedrijven Naast de aandacht die dit jaar gegeven is aan de vermogensfondsen hebben we ook een aantal stappen gemaakt met de bedrijven om de stijgende lijn van vorig jaar door te zetten. Zo nemen we lokaal actief deel aan ondernemersverenigingen en

bedrijfsbijeenkomsten. Zijn we in gesprek met een tweetal grote ketens over een mogelijke samenwerking. En heeft één van onze trouwe donateurs, Kyos, naast haar eerder toegezegde donatie een extra project gesteund. Daarnaast zijn wij de organisatoren van de jaarlijkse Graskaasdag in Woerden erg dankbaar: zij hebben de totale opbrengst van de eerste graskaas, t.w.v. €19.600, aan Heifer gedoneerd.

Subsidies en institutionele financieringspartners • Vanaf december 2009 ontvangt Heifer Nederland projectsubsidie van de Europese Unie. Dit betreft een vijfjarig contract van € 1,5 miljoen voor het Midlands project in Zimbabwe. • Dit jaar ging het Privaat Publiek Partnerschap (PPP) met het Soil Cares Initiative van start, gericht op bodemverbetering in Kenia. Dit project wordt medegefinancierd door de Nederlandse overheid en door het bedrijf zelf. • Heifer Project International steunt Heifer Nederland met een jaarlijkse kostensubsidie. In juni 2013 is een nieuwe driejarige overeenkomst gesloten van USD 1.050.000 ter ondersteuning van het strategisch plan 2014-2016. • Doelstelling van het strategisch plan 2014-2016 is om tenminste 3 miljoen euro aan nieuwe institutionele steun aan te trekken. Er zijn dit jaar diverse aanvragen ingediend. Enkele hiervan zijn nog in behandeling. • Op 8 oktober 2014 werd door de Europese Unie een subsidieaanvraag goedgekeurd voor een nieuw klimaatadaptie project in Tanzania. Het 4,5 jarige project heeft een budget van 2,1 miljoen Euro. De subsidie bedraagt 1,6 miljoen Euro. Het verschil wordt als eigen bijdrage ingebracht door de diverse partners.

Ons werk in Nederland

2.3 COMMUNICATIE IN BEELD

NIEUW JAAR, NIEUWE LOOK Het afgelopen jaar hebben wij hard gewerkt aan het doorvoeren van de nieuwe huisstijl in alle communicatiemiddelen. Deze nieuwe look gaat gepaard met een nieuwe slogan ‘Stop honger. Help een boer’. Het laatste onderdeel, de website, komt in november 2014 aan bod.

ONZE CAMPAGNES De inkomsten uit de campagnemailings vielen het afgelopen jaar wat tegen. Vooral de werving van nieuwe donateurs bleek lastig. Dankzij een actie met armbandjes in een aantal vrouwenbladen rondom Moederdag is Heifer onder de aandacht van een groot publiek gekomen en is het toch gelukt om nieuwe donateurs aan te trekken. SPECIAAL VOOR ALLE NEDERLANDSE MOEDERS:

EEN PRACHTIGE ARMBAND! Maakt u de Ethiopische Zenith deze Moederdag gelukkig met kippen? Misschien vindt u het dan ook leuk om een Nederlandse moeder blij te maken met een prachtige armband*. U kunt dit armbandje natuurlijk ook cadeau doen aan uw dochter, uw vrouw of aan u zelf!

Bestel dit mooie Moederdagcadeau als extra bij uw donatie via het aangehechte machtigingsformulier of via de website: heifer.nl/moederdag. Ook dit jaar kunt u de gratis Moederdagcadeaukaart bestellen bij iedere donatie.

Heifer_Flyer-Moederdag2014_v2.indd 1

* We hebben verschillende modellen, allemaal even leuk! U krijgt een willekeurig model toegestuurd.

16-03-14 21:13

YOU’VE GOT MAIL NIEUWSBRIEF

STOP HONGER

HELP EEN BOER

MEI 2014 mei 2014

Aandacht voor duurzame en biologische landbouw Een belangrijk onderdeel binnen het trainingsprogramma in Oeganda is het op duurzame wijze verbouwen van gewassen. Voor eigen gebruik, maar ook voor de markt. In maart zijn de vrouwen van de Nyange vrouwengroep weer bijeengekomen op de boerderij van een van de groepsleden. Dit keer om alles te weten te komen over het maken van kitchen gardens (bij ons bekend als de moestuin). Na deze training zullen de dames de geleerde technieken zelf thuis gaan toepassen. De naam kitchen garden is erg toepasselijk vanwege de ligging; vlak bij de eigen woning. Wat in de kitchen gardens wordt verbouwd is dan ook meestal voor eigen gebruik. Vaak hebben de boerengezinnen nog een ander veld verderop gelegen waar gewassen worden verbouwd voor de markt.

De kitchen gardens komen in diverse varianten voor. Zo heb je de keyhole garden; een verhoogde tuin met een compostvat in het midden. De keyhole garden maakt het mogelijk om op een klein stukje grond, met weinig water en voedingsstoffen, toch groenten te kweken. Doordat het compostvat in het midden zit worden de voedingsstoffen vanzelf aan de grond afgegeven. Een andere variant is de mandala garden;

een ronde tuin met diverse inhammen waardoor er meerdere compartimenten ontstaan. Door de inhammen worden alle compartimenten goed bereikbaar. En ook hier zorgt de ronde vorm er voor dat het water en de voedingsstoffen eerlijk verdeeld worden over de gewassen. Een iets ander type moestuin is de raised garden; kleine percelen grond worden wat verhoogd en rondom afgebakend. Dit voorkomt bodemverdichting, het gaat ongedierte (zoals slakken) en onkruid tegen en zorgt voor een goede afwatering. De technieken van de kitchen gardens zijn ook uitermate geschikt voor onze Nederlandse tuinen. Wilt u het zelf gaan proberen? Ga dan naar www.heifer.nl/kitchengarden en ga aan de slag! Heel veel succes en plezier, en hou ons op de hoogte van de vorderingen via www.facebook.com/heifernederland.

Terug naar Ghana Marloes van den Berg deed vijf jaar geleden onderzoek naar een melkveeproject in Ghana. Dit jaar ging ze opnieuw kijken. Ze vond er heel wat ambitieuze boeren. Marloes: “Vijf jaar geleden vertrok ik als Utrechtse student naar Ghana om voor Heifer International en Heifer Nederland onderzoek te doen naar hun eerste melkveeproject in Ghana. Ik woonde onder andere in Suhum, een dorp op drie uur rijden van Accra. Vijf maanden lang verbleef ik in deze regio en bezocht de verschillende boeren van het project. Ik hield mijn enquêtes en bekeek hun stallen en koeien. Ik was erg onder de indruk van de toewijding van de diverse boeren. Bijna niemand had ervaring met koeien, laat staan melkveehouderij. Ook waren er boeren die helemaal geen boerenbedrijf bezaten, maar het Heifer-project als een kans zagen voor een nieuwe toekomst. Toen ik in Ghana aankwam was het project twee jaar aan de gang. Er waren boeren met één koe en twee kalfjes en anderen waren hun stal aan het bouwen in afwachting van hun ‘heifer’. Ik zag grote verschillen tussen de boeren onderling. Er waren boeren met prachtige stallen; schoon, goed gefundeerd en beschermd met gaas tegen de dodelijke tsetsevlieg. Maar ik kwam ook boeren tegen met stallen van mindere kwaliteit waar koeien er soms ziek uitzagen.

Voor sommige boeren viel het koeienhouden zwaar. De koeien werden niet zwanger, er werden alleen maar stiertjes geboren of het verzorgen van de koe nam meer tijd in beslag dan verwacht. Toch zag ik vrijwel altijd de toewijding van de boeren in hoe tam de koeien waren en de namen die gegeven werden.

Afgelopen maart was ik na vijf jaar terug, om mijn belofte in te lossen dat ik de boeren zou opzoeken om te kijken hoe het met ze was. Ik heb echt genoten van de paar dagen dat ik er was. En er zijn ambitieuze plannen in de maak. Al op de eerste avond in Suhum zat ik om de tafel om een projectvoorstel te lezen. Samen met de Nederlandse WAV (Werkgroep duurzame landbouw en ontwikkelingssamenwerking Alblasserwaard Vijfherenlanden) wordt gewerkt aan een voorstel om een coöperatieve boerderij op te zetten die ook als educatiecentrum kan gaan dienen voor scholieren en studenten. De boerengroep uit Suhum had zich in vijf jaar stevig weten te verankeren! Ook werd duidelijk dat de boeren naar een balans werkten in hun bedrijf. Melkveehouderij kan in Ghana niet de enige bron van inkomsten zijn. Net als in Nederland

heb je een aanzienlijke koppel koeien nodig, om er van rond te kunnen komen. Maar dat zou in Suhum niet mogelijk zijn; er is onvoldoende land en de structuur is er (nog) niet naar om volledig op het inkomen van de koeien te leven. Er wordt dus naast de melkveehouderij op andere manieren geld verdiend. En dat werd een probleem: hoe meer koeien, hoe meer werk en hoe minder aandacht en tijd je aan je andere inkomsten kan besteden. Vier koeien bleek nu het maximum te zijn. Het voelde als een nieuwe fase van het koeienproject, de boeren stonden niet meer aan het begin, maar keken naar een nieuwe voortzetting. Ik ben heel benieuwd waar de nieuwe ideeën toe zullen leiden, ik heb in ieder geval veel vertrouwen in de ambitieuze boeren uit Suhum!”

WHAT’S NEW(S)? Onze donateurs ontvingen dit jaar drie nieuwsbrieven in de bus waarin zij werden geïnformeerd over de projecten, behaalde resultaten en interessante ontwikkelingen. Vanwege de wens van de donateur om steeds meer informatie digitaal te ontvangen, gaan wij de nieuwsbrieffrequentie per post vanaf 2015 terugbrengen naar twee.

Steeds meer donateurs willen via de mail op de hoogte worden gehouden van de Heifer activiteiten. Zo’n 5000 donateurs en geïnteresseerden ontvingen, naast de driejaarlijkse nieuwsbrief, gemiddeld vier e-news updates. Zo blijven zij op de hoogte van activiteiten en ontwikkelingen, zoals de start van een nieuw project of een ‘passing on the gift’ ceremonie.

HOE HEBBEN WE HET GEDAAN?

LEUK WEETJE Lukas Tobias uit Malawi is opgeleid als dierengezondheidswerker. Met zijn fiets kan hij behalve de dieren in zijn gemeenschap die betrokken zijn bij een Heifer project, ook vee uit de omgeving behandelen. De boeren hebben nu toegang tot gezondheidszorg voor hun vee, en Lukas verdient een extra inkomen.

HALLO, U SPREEKT MET… Heifer_Nieuwsbrief-19_def.indd 1

08-05-14 16:26

Ook dit jaar hebben we onze nieuwe donateurs gebeld met de vraag of zij onze projecten op structurele basis willen steunen. Ruim 13% hiervan doet dit.

JAARVERSLAG 2014 STICHTING HEIFER NEDERLAND 1 JULI 2013 - 30 JUNI 2014

Met ons jaarverslag informeren wij betrokkenen en geïnteresseerden over de organisatie, activiteiten en behaalde resultaten. Het jaarverslag verschijnt in december en is ook op onze website te lezen.

ONLINE Bij alle activiteiten op het gebied van fondsenwerving en communicatie streven we naar een optimale integratie van de online en offline kanalen. De Moederdag campagne is hier een goed voorbeeld van. Een grootschalige online campagne, bestaande uit Google Adwords, Facebook ads en bannering op de Sanoma kanalen, heeft 11.548 mensen naar onze website geleid. De eigen kanalen, zoals de website en social media, werden grotendeels ingezet om onze achterban met regelmaat te informeren en betrekken bij ons werk. www.facebook.com/Heifernederland www.twitter.com/Heifer_NL www.heifer.nl

HEIFER IN THE PICTURE Het werk van Heifer is nog nooit onder zo’n groot publiek (bijna 7 miljoen) onder de aandacht geweest als dit jaar. Men kon ons horen en zien op televisie (Socutera Ned. 1, 2 en 3, RTL 4 en 5), lokale, regionale en landelijke radio en in landelijke vrouwenbladen (Libelle, Margriet, Flair).

27

3 DE HEIFER ORGANISATIE Stichting Heifer Nederland is een zelfstandige Nederlandse fondsenwervende ontwikkelingsorganisatie met een onafhankelijk bestuur en raad van toezicht. Heifer Nederland maakt deel uit van het internationale netwerk van Heifer International. In paragraaf 3.4 wordt nader uitleg gegeven over de samenwerking in dit netwerk.

Shure uit Ethiopië oogst tarwe van haar kleine stukje land. 28

Onze organisatie

3.1 ONS TEAM PER 1 JULI 2014 Raad van toezicht Kees Beemsterboer

Voorzitter (benoemd per 12 maart 2014, aftredend op 12 maart 2018, herkiesbaar ), gepensioneerd diplomaat bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken, functies onder andere inspecteur bedrijfsvoering en ambassadeur.

Corry de Lange

Lid (aftredend 24 november 2015, niet herkiesbaar), ondernemer. Nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen PWN en van diverse MKB bedrijven.

Jolien Koole

Lid (aftredend 25 november 2014, herkiesbaar), communicatie adviseur.

Akke van der Zijpp Lid (aftredend 21 maart 2015, herkiesbaar), Emeritus professor Animal Production Systems, Wageningen Universiteit, Nederland, Extraordinary professor Animal, Wildlife and Grassland Science University of the Free State, Bloemfontein, South Africa. Björn Wijman Lid (aftredend 27 juni 2015, herkiesbaar), interim manager en docent management control Nyenrode Business Universiteit Steve Denne Lid (benoemd per 25 juni 2014, aftredend op 25 juni 2018, herkiesbaar) Chief Operating Officer Heifer International USA

Meewerkend Bestuur Rian Fokker Voorzitter, directeur van Heifer sinds 1 juli 2009 Voorheen hoofd Beleidsbeïnvloeding en Global Programs bij internationale NGO. Nevenfuncties: in november 2013 benoemd tot bestuurslid van de VFI, brancheorganisatie van goede doelen. Marius van der Veeken Bestuurslid, manager bedrijfsvoering en financiën sinds 1 februari 2003. Voorheen bankier, financieel consultant en zelfstandig ondernemer. Geen nevenfuncties.

Medewerkers Anne-Marije in ’t Veld Eva van Ierssel Veerle Hemerik Willy Mureau Gijs Paaimans Sara Peeters

Voorlichting en fondsenwerving Voorlichting en fondsenwerving Voorlichting en fondsenwerving Donorservice en administratie Institutionele fondsenwerving Projecten 29


3.2 ACTIVITEITEN VAN DE RAAD VAN TOEZICHT IN HET BOEKJAAR

3.3 PERSONEELSBELEID

Na de goedkeuring van het strategisch plan 2014-2016 in juni 2013 was boekjaar 2014 het eerste jaar van deze nieuwe strategische periode. Belangrijke aandachtspunten voor de raad van toezicht in dit boekjaar waren het aflopen van de statutaire termijn van de voorzitter en het voornemen om de samenwerking met Heifer International te verstevigen door toetreding van een directielid van Heifer International in onze raad van toezicht.

Heifer is een informele organisatie met hoog gekwalificeerde medewerkers, die sterk zijn verbonden door hun grote betrokkenheid bij de doelstellingen van Heifer. Er wordt veel aandacht besteed aan de ontwikkeling en opleiding van de medewerkers. Het ziekteverzuim is bijzonder laag. De arbeidsvoorwaarden zijn gebaseerd op de CAO Welzijn. In het kader van het strategisch plan 2014-2016 zijn dit jaar twee nieuwe medewerkers aangenomen ter versterking van de capaciteit voor (institutionele) fondsenwerving. Het aantal FTE is uitgebreid met 1,3 FTE tot 5,6 FTE. Heifer geeft invulling aan het MVO beleid door duurzame inkoopkeuzes, verschuiving van papieren naar elektronische informatievoorziening, energieverbruik etc. In de projecten vormen duurzaamheid en klimaat en milieuaspecten essentiële onderdelen van planning en uitvoering.

Op 12 maart 2014 is Joep Houterman wegens het bereiken van de maximale statutaire termijn afgetreden als voorzitter van de raad van toezicht. Bestuur en raad van toezicht bedanken Joep Houterman voor zijn inspirerende leiderschap en waardevolle bijdrage aan de ontwikkeling van Heifer gedurende de afgelopen acht jaar. Per gelijke datum werd Kees Beemsterboer benoemd tot nieuwe voorzitter van de raad van toezicht. Kees Beemsterboer is gepensioneerd diplomaat en heeft een lange en veelzijdige carrière gehad bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Op 25 juni 2014 werd Steve Denne, COO van Heifer International, op verzoek van Heifer Nederland benoemd tot lid van de raad van toezicht. In het boekjaar heeft de raad van toezicht vier reguliere vergaderingen gehouden. In de vergaderingen werd aan de hand van de rapportages door het bestuur onder andere gesproken over jaarplanning en budgettering, de inhoudelijke en financiële voortgang van projecten, voorlichting en fondsenwerving, organisatie en financiën en de samenwerking met de partners in het internationale netwerk.

30

De raad van toezicht verleende goedkeuring aan de volgende besluiten: • Vaststelling jaarverslag en jaarrekening 2013, vermogensmutaties en decharge van het bestuur • Vaststelling jaarplan en begroting boekjaar 2015 • Toetreding Rian Fokker tot het bestuur van de Vereniging van Fondsenwervende Instellingen (VFI) Door de personele wisselingen in de raad van toezicht is de jaarlijkse evaluatie van het bestuur en de zelf evaluatie van de raad van toezicht uitgesteld tot december 2014. De raad van toezicht waardeerde het initiatief van de directeur en de manager bedrijfsvoering en financiën om voor het derde achtereenvolgende jaar af te zien van de jaarlijkse cao periodiek in het licht van de moeilijke economische omstandigheden. In de vergadering van 19 september 2014 werden Björn Wijman en Corry de Lange benoemd tot lid van de audit commissie. De auditcommissie heeft op 30 oktober 2014 het accountantsverslag 2014 van Mazars besproken met het bestuur en de accountant. De accountant concludeert in zijn verslag dat de administratieve organisatie en het intern beheersingsstelsel adequaat zijn ingericht. De controle van de jaarrekening leidde niet tot correcties. De bespreking in de auditcommissie was vooral gericht op de toekomst van de organisatie en de uitbouw van onze strategische positie in het internationale Heifer netwerk. Jaarverslag en jaarrekening 2014 zijn goedgekeurd door de raad van toezicht en vastgesteld door het bestuur op 19 november 2014.

Vrijwilligers Heifer onderscheidt de vrijwilligers in twee groepen. Een aantal mensen is structureel aan Heifer verbonden en ondersteunt Heifer met persoonlijke kennis en inzet. Een goed voorbeeld is de raad van toezicht die zich onbezoldigd inzet voor Heifer. Deze groep vrijwilligers staat dicht bij de organisatie en wordt regelmatig geïnformeerd. De tweede groep vrijwilligers bestaat uit de honderden mensen die door de jaren heen een groot aantal spontane activiteiten hebben georganiseerd om Heifer te steunen. Bij Heifer staan deze mensen geregistreerd als donateur, maar hun bijdrage is vaak veel groter dan alleen financieel.

Onze organisatie

3.4 HEIFER INTERNATIONAL NETWERK Heifer Nederland werd in 1999 als zelfstandige Nederlandse ontwikkelingsorganisatie opgericht met de steun van Heifer International (zie ook www.heifer.org ). Deze Amerikaanse organisatie heeft 70 jaar ervaring met veehouderij en landbouwprojecten in ontwikkelingslanden. De missie van Heifer International is door ondersteuning van arme boerengemeenschappen een bijdrage te leveren aan een duurzame oplossing voor honger en armoede in de wereld. Heifer streeft naar een vreedzame samenleving en een gezonde omgeving waarin middelen eerlijk worden verdeeld. De Heifer methode is vanaf het begin gebaseerd op de kernwaarde “Passing on the Gift”. Het doorgeven van dieren en het overdragen van verworven kennis versterkt mensen in hun waardigheid en geeft hen hoop en vertrouwen in de toekomst. De doelstellingen in het huidige strategisch plan van Heifer International zijn vergroting van impact door een betere gebiedsfocus en schaalvergroting van de projecten, diversificatie van de inkomsten en versterking van de operationele systemen. Kerncijfers Heifer International boekjaar 2013 Totale inkomsten uit donaties en bijdragen

$ 114.895.000

Besteed aan doelstelling Waarvan ontwikkelingsprogramma’s Waarvan voorlichting

$ $ $

93.688.000 (76%) 72.040.000 (62%) 12.781.000 (11%)

Fondsenwerving en beheerskosten

$

29.775.000

Totale bestedingen

$ 123.463.000

(24%)

Heifer International heeft veldkantoren in zo’n 30 landen die de projecten met lokale, goed opgeleide mensen begeleiden. De juridische structuur van deze landenkantoren kan verschillen en is afhankelijk van wettelijke vestigingseisen en interne afwegingen. Naast de veldkantoren in de projectlanden zijn er in verschillende landen onafhankelijke Heiferorganisaties. Enkele van deze organisaties zijn specifiek gericht op fondsenwerving, andere op projectuitvoering en sommige op beiden. Heifer Nederland heeft voor het gebruik van de Heifer-naam een licentieovereenkomst getekend met Heifer International. De belangrijkste voorwaarden zijn dat wij projecten ondersteunen die passen in de Heifer-filosofie en dat wij in onze

communicatie-uitingen de universele Heifer boodschap uitdragen. Heifer Nederland ontvangt een kostensubsidie van Heifer International die contractueel is vastgelegd (2014-2016 USD 1.050.000). Hierdoor kunnen wij de opbrengst fondsenwerving zoveel mogelijk direct aan de doelstellingen besteden. Heifer Nederland werkt voor de uitvoering van projecten direct samen met lokale partners. Meestal zijn dit veldkantoren van Heifer International, maar wij steunen ook projecten van onze Engelse zusterorganisatie Send a Cow en van zelfstandige zuidelijke organisaties zoals Asudec in Burkina Faso. De lokale partners rapporteren rechtstreeks aan ons over de voortgang van projecten en de besteding van de middelen. De verantwoordelijkheden van Heifer Nederland in de keten bestaan uit: • advisering van partnerorganisaties bij het ontwikkelen van projecten, het vinden van relevante samenwerkingen, financieel beleid en projectmonitoring en evaluatie, • beoordeling van projectvoorstellen van partners, fondsenwerving ten behoeve van goedgekeurde projecten, • monitoring, evaluatie en verslaglegging ten behoeve van alle stakeholders, verantwoording afleggen aan donateurs, financiers en subsidieverstrekkers over voortgang, resultaten en impact, • voorlichting geven aan het Nederlands publiek over ontwikkelingswerk en de Heifer-methode en daarmee bewustwording vergroten en een breder draagvlak creëren. De samenwerking binnen het netwerk biedt belangrijke voordelen voor effectiviteit, efficiency en risicobeheer: • De Heifer methode is een bewezen succesvolle aanpak, • Wij maken gebruik van de bestaande infrastructuur van de partners, • Alle partners voldoen aan vastgestelde strategische, operationele, financiële en wettelijke eisen, • De lokale partners hebben een goed inzicht in de lokale behoeften, regelgeving en gebruiken, • De lokale organisaties worden erkend door de lokale overheden (voorwaarde voor vestiging). De partners in het netwerk voeren in diverse platforms overleg over onderwerpen als projectplanning, monitoring en evaluatie, projectfinanciering, marketing en communicatie. Om efficiëntie te verbeteren wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van elkaars marketingmateriaal en worden systemen geharmoniseerd. Veel aandacht wordt besteed aan controle van de bestedingen. De lokale Heifer projectorganisaties rapporteren in een uniform financieel systeem per kwartaal aan Heifer International en aan partners zoals Heifer Nederland. De jaarrekeningen worden gecontroleerd door gecertificeerde accountants. 31


3.5 SAMENVATTING VERANTWOORDINGSVERKLARING D.D. 19 NOVEMBER 2014 I. Besturen en Toezicht houden Stichting Heifer Nederland heeft gekozen voor het bestuursmodel waarin besturen en toezicht houden organiek zijn gescheiden. Het meewerkend bestuur bestaat uit de directeur en de manager bedrijfsvoering en financiën. De onbezoldigde raad van toezicht heeft een controlerende en adviserende rol. Zij benoemt de leden van het bestuur, beoordeelt hen jaarlijks en stelt hun salaris vast. Vanuit de raad van toezicht is een auditcommissie samengesteld die toeziet op de financiële verantwoording. De procedures voor benoeming, besluitvorming en werkwijze van het bestuur, de raad van toezicht en de auditcommissie is in samenhangende reglementen vastgelegd. De invulling van vacante bestuursposities en vacante posities in de raad van toezicht is gebaseerd op profielschetsen die door de raad van toezicht worden vastgesteld. De raad van toezicht en het bestuur vergewissen zich ervan dat een kandidaat objectief en onafhankelijk de werkzaamheden kan verrichten en past bij de organisatie. De besluitvorming over de aanstelling vindt plaats in de vergadering van de raad van toezicht. De leden van het bestuur worden benoemd voor de periode van de arbeidsovereenkomst. De leden van de raad van toezicht worden benoemd voor een periode van vier jaar en zijn eenmaal herbenoembaar.

Voor een aantal bestuursbesluiten is voorafgaande goedkeuring van de raad van toezicht vereist. Dit geldt onder andere voor het vaststellen van strategische plannen en begrotingen, het overschrijden van de begroting met een bedrag groter dan €10.000, ingrijpende personele mutaties, het vaststellen van de jaarrekening en het wijzigen van de statuten. Heifer hanteert een strategische planningcyclus van drie jaar. In juni 2013 is het strategisch plan vastgesteld voor de periode van 1 juli 2013 tot 30 juni 2016. Jaarlijks wordt een operationeel jaarplan met begroting opgesteld. Het bestuur rapporteert ieder kwartaal over activiteiten en financiën aan de raad van toezicht. De door de raad van toezicht aangestelde gecertificeerde registeraccountant controleert jaarlijks de administratieve organisatie en interne controle procedures en de jaarrekening. Aanbevelingen tot verbetermaatregelen worden door het bestuur opgevolgd.

II. Optimale besteding van middelen Heifer heeft de programmadoelstelling in het strategisch plan vertaald naar specifieke, meetbare resultaten. In het jaarplan en de begroting worden de beoogde resultaten vastgesteld met een planning van de bijbehorende activiteiten. De inhoudelijke en financiële voortgang wordt door de raad van toezicht per kwartaal gecontroleerd aan de hand van rapportages door het bestuur. Heifer werkt met een kwaliteitssysteem op basis van de Partos streefwaarden, waarin de procedures en verantwoordelijkheden voor partnerkeuze, projectgoedkeuring, monitoring en evaluatie eenduidig zijn vastgelegd. De status van de projecten ligt vast in een projectdatabase. Over ieder project wordt twee keer per jaar inhoudelijk en vier keer per jaar financieel gerapporteerd. Projecten boven €50.000 worden extern geëvalueerd. In de publicaties van Heifer wordt regelmatig de uitdrukking ‘symbolische gift’ gebruikt. Met deze uitdrukking geeft Heifer aan, dat het geld dat een donateur geeft voor een bepaald project of soort dier in voorkomende gevallen ook voor andere projecten of dieren kan worden ingezet. Heifer wil donaties daar waar deze het hardst nodig zijn en op de meest efficiënte wijze inzetten. Er zijn interne kostennormen vastgesteld voor fondsenwerving en administratie en beheer. Voor inkopen boven €10.000 wordt offertevergelijking gedaan.

32

Onze organisatie

III. Communicatie met belanghebbenden De communicatie met de verschillende groepen belanghebbenden van Heifer wordt in onderstaande communicatiematrix weergegeven.

Belanghebbenden Nieuwsbrief Direct Voortgangs Jaar- Directe (3x p/j) mail rapportage verslag info van (3x p/j) (2x p/j) partner organisatie

Heifer heeft zich voorbereid op het online rapporteren volgens IATI standaarden (zie uitleg). De communicatie met de Nederlandse achterban wordt toegelicht in het hoofdstuk Voorlichting en Fondsenwerving.

Project- Persoonlijk Website Social bezoek overleg media

Particuliere donateurs ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ Vrijwilligers ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ Bedrijven en Vermogensfondsen

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

Institutionele financiers & Subsidieverstrekkers

✓ ✓ ✓ ✓ ✓

Partnerorganisaties ✓ ✓ ✓ Internationaal netwerk ✓

✓

Projectdeelnemers ✓ ✓ Zuidelijke overheden ✓ ✓ ✓ ✓ & ambassades Brancheorganisaties ✓ ✓ ✓ ✓

IATI is de internationale standaard voor het openbaar beschikbaar maken van projectinformatie in de ontwikkelingssector. Het is een internationaal initiatief waarbij donor organisaties, overheden en ngo’s samenwerken om de transparantie en openheid van ontwikkelingshulp te verbeteren. Heifer is een lerende organisatie die streeft naar voortdurende verbetering van haar werk. Heifer heeft hiertoe onder andere een klachtenprocedure ontwikkeld, die voor iedereen inzichtelijk is via de website. Elke klacht wordt geregistreerd en de afhandeling wordt vastgelegd. Jaarlijks worden de klachten geanalyseerd en waar nodig wordt het beleid aangepast. Heifer is actief lid van de Nederlandse brancheorganisaties Partos, AgriProFocus, Instituut Fondsenwerving (IF) en Vereniging Fondsenwervende Instellingen (VFI). Heifer onderschrijft de gedragscodes van VFI en Partos. Heifer is aangesloten bij het Centraal Bureau Fondsenwerving. Het CBF Keur voor Goede Doelen is met ingang van 1 juli 2004 toegekend en is op 25 september 2014 verlengd tot 1 januari 2018. Het Bestuur

R. Fokker

M. van der Veeken

33

4 DOELSTELLING EN STRATEGIE

Meseret uit Ethiopië aan het werk in haar bloeiende moestuin. 34


4.1 VISIE EN MISSIE Terwijl de economieën van veel ontwikkelingslanden snel groeien zijn er nog steeds 900 miljoen mensen ondervoed. Het grootste deel daarvan leeft op het platteland: juist boerenfamilies leven onder de armoedegrens en hebben onvoldoende te eten. In Afrika hebben erosie en uitspoeling van bodems de kwaliteit van de gronden aangetast. De productie van de boeren is onvoldoende voor de eigen voedselvoorziening en die van hun omgeving. In de visie van Heifer Nederland spelen kleinschalige boeren en boerinnen een sleutelrol in het aanpakken van deze problemen. Met meer kennis, betere middelen, meer samenwerking en meer zeggenschap kunnen juist zij hun productie en inkomens verhogen, hun kwetsbaarheid verminderen en het landgebruik verduurzamen. En zij kunnen een rol spelen in het verbeteren van de beschikbaarheid van voedsel in de regio. Heifer Nederland streeft naar een wereld waarin boeren en boerinnen gelijkwaardig en op een duurzame manier in hun eigen voedselbehoefte en in die van anderen voorzien, deel uitmaken van sterke regionale voedselmarkten en redelijke inkomens verdienen. Veehouderij draagt bij aan betere voeding en hogere inkomens van boerenfamilies en creëert werkgelegenheid voor de mensen om hen heen. Gebruik van mest leidt tot een vruchtbaardere bodem die beter water vasthoudt. Zo stijgen ook de opbrengsten van landen tuinbouw en neemt de kwetsbaarheid voor klimaatverandering af.

Heifer Nederland stimuleert een duurzame veehouderij door kwetsbare, maar ondernemende boeren en boerinnen startkapitaal te verschaffen in de vorm van kennis en vaak dieren en zaden. In ieder project staat de Passing on the Gift benadering centraal: De boeren geven hun kennis en nakomelingen van hun dieren door aan anderen uit hun gemeenschap. Daarmee veranderen ze van ontvangers in gevers en bouwen ze mee aan sterke, weerbare gemeenschappen. Vrouwen behoren vaak tot de armste groepen binnen gemeenschappen en zijn het vaakst ondervoed. Daarom werken wij aan verbetering van hun positie door man-vrouw verhoudingen bespreekbaar te maken en juist met vrouwen te werken. De missie van Heifer Nederland is werken aan vermindering van honger en armoede, door duurzame veehouderij, samenwerking binnen gemeenschappen, duurzaam landgebruik en gelijkwaardige manvrouwverhoudingen te bevorderen. We informeren en betrekken de Nederlandse samenleving bij ons werk. Sinds de oprichting in 1999 heeft Heifer Nederland met de steun van het Nederlandse publiek ruim 40.000 boerengezinnen een steuntje in de rug gegeven om voeding en inkomen blijvend te verbeteren.

35


4.2 STRATEGISCH PLAN 2014-2016 (samenvatting, zie www.heifer.nl voor volledige versie)

STRATEGISCHE PRIORITEITEN 1. de impact voor boerengezinnen vergroten door samenwerking met andere organisaties en het vinden van institutionele fondsen; 2. een sterk merk opbouwen en een steeds groter Nederlands publiek bij het werk van Heifer betrekken; 3. behoud van een professionele organisatie en voortbouwen aan een sterk internationaal netwerk.

DOELSTELLINGEN 1. In juni 2016 zijn 7500 families ondersteund om voedselzekerheid, inkomen en weerbaarheid te verhogen 2. In juni 2016 zijn 25000 families in staat gesteld om deel uit te maken van regionale voedselmarkten. De economische en maatschappelijke ontwikkelingen in de landen waar wij werken vragen om een duale aanpak: gericht op de bestrijding van honger en armoede waar nodig, en marktgericht waar mogelijk. 3. Met innovatieve en effectieve partnerschappen vergroten wij onze impact en werven in 3 jaar tijd € 3 miljoen aan institutionele fondsen Door ons internationale netwerk, expertise en projectaanpak zien wij goede mogelijkheden om nieuwe partnerschappen te ontwikkelen en institutionele fondsen aan te trekken.

36

4. Het Nederlandse publiek voorlichten over het belang van landbouw en veehouderij in ontwikkeling, en de toegevoegde waarde van Heifer daarbij. Door het Nederlandse publiek en de boeren en boerinnen in de projecten met elkaar te verbinden wil Heifer de kennis over armoede en de belangrijke rol van landbouw en veehouderij vergroten. 5. Verhoging van het inkomen uit publieke fondsenwerving tot € 864.000 in financieel jaar 2016. Wij streven naar geleidelijke groei van donaties van particulieren, bedrijfsleven en vermogensfondsen en verhoging van onze naamsbekendheid. 6. Onze professionele, efficiënte, innovatieve en transparante organisatie consolideren en actief deel uitmaken van een sterk internationaal Heifer netwerk. In het strategisch plan 2014-2016 is extra aandacht besteed aan de synergie met het strategisch plan van Heifer International om de impact van ons gezamenlijk werk te vergroten.


4.3 KWALITEIT EN RISICOBEHEERSING Op basis van het meerjarenplan worden jaarlijks operationele jaarplannen opgesteld. Hierin worden per doelstelling de activiteiten gepland. Per kwartaal worden de activiteiten gerapporteerd en waar nodig bijgestuurd. De procedures voor projectgoedkeuring, monitoring en evaluatie voldoen aan het kwaliteitssysteem gebaseerd op de Partos streefwaarden. Begin 2013 heeft Heifer Nederland besloten om het interne kwaliteitssysteem verder te verbeteren op basis van de Partos ISO 9001 norm, maar voorlopig niet op te gaan voor formele certificering vanwege de hoge kosten en het tijdbeslag op onze kleine organisatie. Bij de vaststelling van het strategisch plan 2014-2016 is het Heifer risicomodel geactualiseerd. De gedetailleerde risicoanalyse wordt jaarlijks getoetst en indien nodig aangepast. In de volgende tabel wordt een samenvatting gegeven van de belangrijkste risico’s met (mogelijke) gevolgen en maatregelen.

Omdat de Oegandese Olivia weinig grond heeft, verbouwt ze groenten in een ‘garden bag’. 37


38

Risicogebied

Risico en mogelijke gevolgen

Maatregelen

Fondsenwerving en reputatie

Economische teruggang, toenemende concurrentie, negatieve publiciteit over de sector kunnen leiden tot afnemende inkomsten.

Diversificatie in inkomsten, financiering en subsidies. Versterken van binding met donateurs door goede voorlichting en rapportage op impact. Benadrukken van de eigen Heifer methode. Deelname aan Stuurgroep Communicatie van de VFI.

Projectimplementatie

Politieke instabiliteit in projectlanden, gebrekkige infrastructuur, klimaatproblemen, beperkte marktmogelijkheden voor de producten, minder goede partners, onvoldoende samenwerking in de groepen, en corruptie kunnen de resultaten van de projecten nadelig beïnvloeden.

Heifer werkt intensief samen met zorgvuldig gekozen partners, die de projectgroepen intensief begeleiden, meestal met steun van lokale overheden. In de projectvoorstellen worden de risico’s voor de projecten geïnventariseerd. Gepropageerde landbouwmethoden maken betrokken boeren minder kwetsbaar voor droogte. In projecten wordt in toenemende mate aandacht besteed aan value chains en het versterken van de positie van boeren daarin. Er is een actief anti-corruptiebeleid.

Organisatie

Heifer is een klein team zodat de afhankelijkheid van individuele medewerkers groot is. De mensen hebben daarbij grote individuele verantwoordelijkheden.

Belangrijke taken en relaties worden zoveel mogelijk gedeeld door twee mensen, er is een goede archiefstructuur met backup. Procedures worden vastgelegd. De raad van toezicht houdt professioneel toezicht.

Financiële tegenvallers

Dalende inkomsten kunnen leiden tot een tekort op de lopende projectverplichtingen, relatief te hoge kostenratio’s en onzekere continuïteit.

Projectverplichtingen worden pas aangegaan als de financiering voor het eerste jaar volledig en de totale periode voor de helft is gedekt. In 2010 is de organisatie verkleind en aangepast aan een lager inkomen. Er wordt een continuïteitsreserve opgebouwd ter grootte van 1 jaar vaste kosten. Momenteel is deze 48% van de operationele kosten.


4.4 VOORUITBLIK NAAR 2015 In het komende jaar starten we met de implementatie van het nieuwe ECO village project in Tanzania met steun van de Europese Unie. Als meer subsidies worden goedgekeurd zullen er meer nieuwe projecten worden gestart, zoals een project in Ghana, in samenwerking met Learn4Work, gericht op het verminderen van jeugdwerkloosheid. Elf projecten worden voortgezet, o.a. in Burkina Faso, Ethiopië, Ghana, Kameroen, Kenia, Malawi, Oeganda en Zimbabwe. Drie van deze projecten zijn in de laatste fase en zullen dit jaar worden afgesloten. In de projecten wordt veel aandacht besteed aan klimaatverandering en water, de invloed op de lokale productieketen, de rol van de jeugd en de positie van vrouwen. In onze voorlichtingsactiviteiten wordt gewerkt aan een betere integratie van online en offline media-activiteiten. In institutionele fondsenwerving is de doelstelling om minimaal één strategisch partnerschap met het bedrijfsleven te ontwikkelen en tenminste twee nieuwe meerjarige projectsubsidies binnen te halen. Het inkomen uit eigen fondsenwerving is begroot op 825.000 Euro.

In Ghana bouwen de boeren deze hutten om hun yam in op te slaan. 39


5 FINANCIEEL VERSLAG 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 40

Balans per 30 juni 2014 Staat van baten en lasten boekjaar 2013-2014 Kasstroom overzicht 2013-2014 Grondslagen voor de financiële verslaggeving Toelichting op de balans Toelichting op de staat van baten en lasten Meerjarenbegroting 2014-2016

De Tanzaniaanse Ruwaida en Salehe laten hun zelfgebouwde geitenstal zien.

Financieel verslag

5.1 BALANS

30 juni 2014

30 juni 2013

ACTIVA

Euro

Euro

Materiële vaste activa

6.552

6.994

6.552

6.994

147.351

249.562

Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen

Totaal

236.798

457.998

384.149

707.560

390.701

714.554

211.939

265.283

0

59.840

211.939

325.123

93.948

220.974

305.887

546.097

84.814

168.457

390.701

714.554

PASSIVA Reservers en fondsen • Reserves - Continuïteitsreserve - Bestemmingsreserves • Fondsen - Bestemmingsfondsen Totaal reserves en fondsen Kortlopende schulden Totaal

41


5.2 STAAT VAN BATEN EN LASTEN BOEKJAAR 2013-2014 Realisatie

Begroting

Realisatie

2013-2014

2013-2014

2012-2013

Euro

Euro

Euro

Baten: - Baten uit eigen fondsenwerving

548.736

810.000

757.551

- Baten uit acties van derden

444.321

280.000

230.670

46.861

392.341

200.321

- Subsidies van overheden - Overige baten

3.428

0

5.170

Som der baten

1.043.346

1.482.341

1.193.712

719.314

794.391

795.783

Lasten: Besteed aan doelstellingen - Projecten - Voorlichting

306.403

347.732

239.669

1.025.717

1.142.123

1.035.452

128.662

145.926

115.600

Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten verkrijging subsidies

62.513

61.032

11.210

191.175

206.958

126.810

66.664

77.915

83.771

66.664

77.915

83.771

1.283.556

1.426.996

1.246.033

Bestemmingsreserves

-59.840

Bestemmingsfondsen

-127.026

-240.210

55.345

-52.321

Beheer en administratie Kosten beheer en administratie

Resultaatbestemming 2013-2014 Toevoeging/onttrekking aan: Continuïteitsreserve

Som der lasten Resultaat

42

-53.344

-240.210

Financieel verslag

5.3 KASSTROOMOVERZICHT 2013-2014 2013-2014 Fondsenwerving (excl. AKV) Subsidies (excl. AKV)

2012-2013

509.018

662.121

46.861

200.321

Co-financiering projecten

172.359

0

Uitgaven fondsenwerving

-70.030

-64.866

Uitgaven subsidies

-10.294

0

Uitgaven voorlichting

-163.403

-122.067

Projectuitgaven via hulporganisaties

-598.227

-670.862

Totale kasstroom doelstelling

-113.716

4.647

Kosten eigen organisatie

-441.602

-388.238

Apparaatskostenvergoeding (AKV)

311.679

326.100

Mutatie vorderingen

102.212

-246.400

Mutatie schulden

-83.643

106.415

-111.354

-202.123

Totale kasstroom exploitatie (Des)investeringen materiële vaste activa

442

1.827

Totale kasstroom investeringen

442

1.827

Rente en incidentele baten

3.428

5.170

Totale kasstroom financiering

3.428

5.170

-221.200

-190.479

Liquide middelen op 1 juli 2013

457.998

648.477

Liquide middelen op 30 juni 2014

236.798

457.998

-221.200

-190.479

Totale kasstroom

Mutatie liquide middelen

Het kasstroom overzicht sluit met een afname van 221.200 Euro. Dit is het gevolg van lagere inkomsten uit fondsenwerving en vertraging in de ontvangst van subsidietermijnen.

43


5.4 GRONDSLAGEN VOOR DE FINANCIËLE VERSLAGGEVING Algemeen De jaarrekening 2013-2014 is opgesteld in overeenstemming met de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 650 voor Fondsenwervende instellingen. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij de betreffende grondslag voor een specifieke post in de jaarrekening anders vermeldt, worden alle activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Vreemde valuta Vorderingen, schulden en verplichtingen in buitenlandse valuta zijn omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transacties in buitenlandse valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers van afwikkeling. Koersverschillen zijn opgenomen in de staat van baten en lasten. (Im)materiële vaste activa De (im)materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgingprijs, verminderd met lineair berekende afschrijvingen, op basis van de geschatte economische levensduur. De restwaarde van de vaste activa wordt op nihil gesteld. De gehanteerde afschrijvingstermijn is drie jaar. Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, voor zover nodig rekening houdend met een voorziening tegen mogelijke oninbaarheid. Continuïteitsreserve Met de continuïteitsreserve wordt beoogd de continuïteit van de organisatie te waarborgen in tijden van tegenvallende inkomsten. Het vermogensbeleid is gebaseerd op een risicoanalyse waarin de omvang en

44

samenstelling van de jaarlijkse inkomsten en de omvang van de reserves worden afgezet tegen de kosten van de organisatie. Heifer Nederland streeft naar een continuïteitsreserve van 100% van de jaarlijkse kosten van de eigen organisatie. De externe norm bedraagt maximaal 1,5 keer de jaarlijkse kosten van de eigen organisatie. Baten eigen fondsenwerving De opbrengsten uit mailingacties, donaties, giften en overige baten worden verantwoord in het jaar waarin zij worden ontvangen. Baten uit nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang van de nalatenschap betrouwbaar kan worden vastgesteld. Subsidies en projectfinancieringen Subsidiebaten en projectfinancieringen worden verantwoord in het jaar waarin deze zijn ontvangen, of het daartoe strekkende betalingsverzoek is goedgekeurd. Bestedingen De bestedingen worden verdeeld over de doelstellingen: • Ontwikkelingsprojecten De verstrekte steun en subsidie wordt verantwoord in het jaar waarin de betaling aan de projectpartner is verricht, of het daartoe strekkende betalingsverzoek van de projectpartner is goedgekeurd. De bestedingen door de partnerorganisaties worden verantwoord in interne projectrapportages die de partnerorganisaties aan Heifer verstrekken en in de jaarverslagen van de partnerorganisaties, die door onafhankelijke gekwalificeerde accountants worden gecontroleerd.

• Voorlichting De totale directe kosten van voorlichting en fondsenwerving worden voor 70% toegerekend aan voorlichting en bewustmaking en voor 30% aan fondsenwerving. Deze door het bestuur vastgestelde toewijzing van de communicatiekosten is gebaseerd op analyse van de communicatie activiteiten naar doelgroep, doelstelling, activiteit en tekstinhoud en procentuele toewijzing van de onderliggende kostenrekeningen. Jaarlijks worden de gerealiseerde communicatiekosten geanalyseerd volgens dit model. Operationele kosten De kosten worden verantwoord in het jaar waarop deze betrekking hebben. Dit betekent, dat rekening wordt gehouden met vooruitbetaalde c.q. nog te betalen posten. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode en geeft een volledig overzicht van de geldstromen in de organisatie gedurende het boekjaar. In de kasstroom doelstelling zijn alle ontvangsten en uitgaven opgenomen in het kader van de doelstellingen van de organisatie. In de kasstroom exploitatie zijn de kosten van de eigen organisatie opgenomen en de ontvangsten die zijn aangewend om deze kosten te dekken. Deze ontvangsten bestaan uit de kostenbijdrage van Heifer Project International USA, de overeengekomen kostenbijdragen in andere subsidiecontracten en maximaal 20% van de ontvangsten uit eigen fondsenwerving. Binnen deze 20% worden ook de uitgaven fondsenwerving gedekt.

Financieel verslag

Ednas ontving van Heifer een koe. Ze heeft er nu meerdere op stal staan en heeft als aanvulling kippen gekocht. 45


5.5 TOELICHTING OP DE BALANS ACTIVA Vaste activa Activa bedrijfsvoering Aanschafwaarde per 01-07-2013 Investeringen boekjaar

Euro

Euro

Euro

Inventaris

Software

Totaal

62.266

30.618

92.884

5.409

0

5.409

Aanschafwaarde per 30-06-2014

67.675

30.618

98.293

Cumulatieve afschrijvingen per 01-07-2013

55.272

30.618

85.890

Afschrijvingen boekjaar

5.851

0

5.851

61.123

30.618

91.741

Boekwaarde per 01-07-2013

6.994

0

6.994

Boekwaarde per 30-06-2014

6.552

0

6.552

Cumulatieve afschrijvingen per 30-06-2014

Vorderingen en overlopende activa • Te ontvangen projectsubsidie Europese Unie • Fondsen en bedrijven • Heifer International • Nalatenschappen • Vooruitbetaalde huur • Te ontvangen rente • Waarborgsommen • Vooruitbetaalde kosten Liquide middelen Kas Bank- en girorekeningen Depotrekening subsidie Europese Unie 46

30 juni 2014 30 juni 2013 Euro Euro 35.721 200.321 30.740 0 77.172 0 0 43.342 1.256 1.256 526 1.312 1.258 1.258 678 2.073 147.351 249.562 355 364 235.991 457.404 452 230 236.798 457.998

Vorderingen De subsidievordering betreft een door de Europese Unie goedgekeurd liquiditeitsverzoek voor de vijfde tranche van de subsidie voor het voedselzekerheid project in Zimbabwe. De vordering fondsen en bedrijven betreft de cheque van een inzamelingsactie door een bedrijf en een liquiditeitsverzoek aan de leidende projectorganisatie voor de doorbetaling van ons aandeel in de Nederlandse overheidssubsidie voor het gezamenlijke PASIFIK project in Kenia. Deze subsidie was reeds door de leidende projectorganisatie ontvangen. Liquide middelen De liquide middelen zijn volledig direct opneembaar. Het beleggen van liquiditeitsoverschotten op korte termijn past niet in het beleid van de organisatie.

Financieel verslag

PASSIVA Reserves en fondsen

Euro

Continuïteit reserve

Bestemmings reserve projecten

Subtotaal reserves

Bestemmingsfonds projecten

Totaal eigen vermogen

Stand per 30-06-2013

265.283

59.840

325.123

220.974

546.097

Mutatie in boekjaar

53.344-

59.840-

113.184-

127.026-

240.210-

Stand per 30-06-2014

211.939

-

211.939

93.948

305.887

Op grond van een analyse van de financiële risico’s streeft Heifer naar een continuïteitsreserve ter grootte van 100% van de jaarlijkse operationele kosten. Hiermee wordt beoogd de continuïteit te waarborgen in tijden van tegenvallende inkomsten (bijvoorbeeld door macro-economische omstandigheden). Ook is deze reserve van toenemend belang als buffer voor de eigen bijdrage verplichtingen in subsidie overeenkomsten. Door de tegenvallende inkomsten uit fondsenwerving en de doorlopende projectverplichtingen is de continuïteitsreserve in het boekjaar afgenomen tot 48% van de operationele kosten. In het bestemmingsfonds projecten is het vermogen vastgelegd, waaraan door de donateur een bepaalde bestemming is gegeven en dat nog niet aan het project is besteed. De specificatie luidt als volgt: - - - - - -

Subsidie Europese Unie, project Zimbabwe Midlands Bestemde donaties voor zuivelproject Malawi Bestemde donaties voor project vrouwengroepen, Ethiopië Bestemde donaties voor project Bunyole, Oeganda Bestemde donaties voor varkensproject Kameroen Bestemde donaties voor project Gmomboro, Burkina Faso

31.536 4.690 45.485 6.019 4.167 2.051

30 juni 2014 30 juni 2013 Euro

Euro

Kortlopende schulden Crediteuren 11.936 Te betalen projectverplichtingen Belastingen en sociale lasten 21.129 Overlopende passiva 51.749

14.110 105.000 8.966 40.381

168.457

84.814

Totaal 93.948

47


NIET IN DE BALANS OPGENOMEN RECHTEN EN VERPLICHTINGEN Op 28 december 2009 werd een vijfjarige subsidie toegekend door de Europese Unie voor het project Midlands Zimbabwe. Op grond van deze subsidietoekenning werd op 29 april 2010 een vijfjarige projectovereenkomst gesloten met Heifer Project International Zimbabwe voor de uitvoering van het project Midlands Zimbabwe. Onderstaand volgt een overzicht van het verloop van deze contracten. Subsidie overeenkomst Europese Unie Begroting totale projectkosten

1.623.537

Eigen bijdrage Heifer Nederland

-56.824

Bijdrage Heifer Project International USA

-56.824

Subsidiecontract EU Aftrek contingency reservering Subsidiecontract na aftrek contingency reservering Subsidietermijnen staat van baten en lasten Nog te ontvangen subsidie Saldo projectreserverekening Totaal beschikbaar

1.509.889 -18.164 1.491.725

Op 28 juni 2013 werd een vierjarige subsidie toegekend door de Nederlandse overheid voor een Publiek Privaat Partnerschap onder leiding van SoilCares Holding B.V. te Wageningen voor een bodemvruchtbaarheid project in Kenia onder de naam PASIFIK. Op grond van deze subsidietoekenning werd in april 2014 een samenwerkingsovereenkomst getekend tussen SoilCares Holding B.V., enkele andere betrokken ondernemingen en Heifer Nederland als vertegenwoordigende organisatie van de betrokken Heifer partners. Op 18 juni 2014 werd een projectovereenkomst getekend tussen Heifer Nederland, Heifer International en Heifer Kenia. Onderstaand volgt een overzicht van het verloop van deze contracten.

-1.341.409 150.316 21.179 171.495

Projectbegroting PASIFIK (2014-2017)

Begroting Realisatie Openstaand

Begrote directe projectkosten Heifer Kenya

424.195

77.172

347.023

Begrote kosten projectbegeleiding Heifer NL

73.820

17.086

56.734

498.015

94.258

403.757

212.098

77.172

134.926

36.910

5.946

30.964

Totale projectbegroting Projectovereenkomst HPI Zimbabwe Begroting totale projectkosten

1.623.537

Correctie voor contingency reservering

-18.164

Bijdrage Heifer Project International USA

-53.106

Projectbegeleidingskosten Heifer NL en USA

-106.213

Contractuele projectverplichting

1.446.054

Projectbestedingen staat van baten en lasten

-1.384.580

Openstaande projectverplichting

Op EU subsidie in rekening gebrachte kosten Nog te verrekenen kosten

48

Overeengekomen bijdrage Heifer International Bijdrage Heifer Nederland uit donaties Subsidie overeenkomst FDOV

249.008

11.140

237.868

Totaal financiering

498.015

94.258

403.757

61.474

Projectbegeleidingskosten Begrote begeleidingskosten na correctie contingency

Financieringsovereenkomst PASIFIK

104.941 -104.941 0

Voor de kantoorruimte aan de Kade 23 te Roosendaal is een direct opzegbaar huurcontract afgesloten met een opzegtermijn van twaalf maanden. De kosten voor het boekjaar 2014-2015 bedragen circa €15.000.

Financieel verslag

5.6 TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2013/2014 Baten uit eigen fondsenwerving

2012/2013

Werkelijk

Begroot

Werkelijk

133.721

150.000

140.805

- Opbrengst nieuwsbrieven

64.754

70.000

55.762

- Overige mailings

60.792

75.000

54.874

- Overige particuliere giften

73.905

85.000

64.913

333.172

380.000

316.354

5.001

50.000

90.851

126.737

270.000

272.520

Donaties bedrijven

54.332

75.000

53.098

Activiteiten en overige

29.494

35.000

24.728

548.736

810.000

757.551

Kostenbijdrage Heifer International

271.962

280.000

230.670

Projectfinanciering Heifer International

172.359

0

Totaal

444.321

280.000

230.670

46.861

392.341

200.321

3.428

0

5.170

494.610

672.341

436.161

1.043.346

1.482.341

1.193.712

Mailingacties en particuliere giften - Kerstmailing

Totaal

Erfenissen en legaten Donaties vermogensfondsen

Totaal baten eigen fondsenwerving

Baten uit acties van derden

Subsidies overheden Overige baten Totaal andere baten

Som der Baten

Toelichting op de ontwikkeling van de baten. De opbrengst uit particuliere donaties is 5% hoger dan vorig boekjaar, maar 12% lager dan begroot. Het aantal ontvangen donaties steeg met 2% en het gemiddelde giftbedrag met 4,7%. Het aantal actieve donateurs in de database is gestegen van 13.119 naar 13.637. De donaties van vermogensfondsen bleven fors achter op de begroting omdat in het boekjaar onvoldoende financieringsaanvragen bij vermogensfondsen zijn ingediend. Met name door de tegenvallende inkomsten uit vermogensfondsen en erfenissen zijn de totale baten uit eigen fondsenwerving 27% gedaald. Door onvoldoende vaste inkomsten uit langlopende subsidies en financieringen is Heifer steeds afhankelijk van de ontwikkeling van de donaties in het boekjaar om aan zijn verplichtingen te kunnen voldoen. In het strategisch plan 2014-2016 is een actief beleid ingezet om de inkomsten uit institutionele financieringen de komende jaren structureel te verhogen. De begrote nieuwe subsidie inkomsten zijn in het boekjaar nog niet gerealiseerd. Na balansdatum, op 8 oktober 2014, werd een Europese subsidie van 1.600.000 Euro toegekend voor een nieuw project in Tanzania. En er lopen nog een aantal veelbelovende aanvragen, maar hierop is nog geen goedkeuring verleend. Heifer International verstrekte project cofinancieringen voor het EU project in Zimbabwe en het PASIFIK project in Kenia.

49


LASTEN Specificatie en verdeling kosten naar bestemming Bestemming

Doelstelling

Werving baten

Projecten Voorlichting Projectbijdragen Directe kosten voorlichting en fondsenwerving Personeelskosten

Beheer en

Totaal

Begroot

Totaal

Administratie

2013-2014

2013-2014

2012-2013

Eigen fonds

Subsidies

werving

overheden

598.227

652.869

670.862

243.727

258.000

186.933

598.227 163.403

70.030

10.294

98.146

115.907

47.523

42.326

54.034

357.936

441.327

302.038

4.260

5.031

2.063

1.837

2.346

15.537

16.800

15.551

Kantoor en algemeen

17.077

20.167

8.269

7.364

9.401

62.278

52.000

66.241

Afschrijvingskosten

1.604

1.895

777

692

883

5.851

6.000

4.408

719.314

306.403

128.662

62.513

66.664

1.283.556

1.426.996

1.246.033

Huisvestingskosten

Totaal

De kosten zijn te onderscheiden in kosten die verband houden met de bestedingen in het kader van de doelstellingen ontwikkelingsprojecten en voorlichting, kosten die verband houden met het verwerven van de baten en kosten van administratie en beheer. De kosten zijn toegerekend op basis van de werkelijke urenbesteding van de medewerkers. Deze verdeelsleutel wordt ook toegepast bij de begrotingen. Kosten die volledig toe te wijzen zijn aan ontwikkelingsprojecten, voorlichting, werving baten of administratie en beheer worden volledig aan dat bedrijfsonderdeel doorbelast.

50

Financieel verslag

Specificatie projectbijdragen 2013-2014

Kengetallen en normen

Besteed aan de doelstellingen ten opzichte van de totale baten

2013-2014

Norm

75,0%

2012-2013

Werkelijk

Begroot

Werkelijk

80,4%

77,0%

77,6%

De besteding aan de doelstelling is hoger dan begroot en ruim boven de interne norm. Kosten eigen fondsenwerving ten opzichte van baten eigen fondsenwerving

2013-2014

Interne norm

22,0%

Werkelijk

Begroot

Werkelijk

23,4%

18,0%

15,3%

Kosten beheer en administratie ten opzichte van totale lasten 2013-2014

Norm

7,0%

Begroot

Zimbabwe Midlands EU Kameroen Far North Kameroen Bamboutos Ghana noord Burkina Faso landbouw Burkina Faso educatie Kenia bodemonderzoek Oeganda Bunyole II Ethiopië vrouwengroepen Malawi zuivel Nieuw subsidieproject

173.474 50.000 0 29.652 85.770 5.005 91.458 36.730 50.411 75.727 0

92.330 64.000 4.167 29.652 85.663 5.005 39.128 72.372 50.000 75.000 135.000

Totaal bestedingen

598.227

652.317

2012-2013

Het percentage kosten eigen fondsenwerving is boven de interne norm door de tegenvallende baten uit eigen fondsenwerving. Toch wordt ook dit jaar weer ruim voldaan aan de officiële CBF norm van 25%.

Werkelijk

2012-2013

Werkelijk

Begroot

Werkelijk

5,2%

5,5%

6,7%

De kosten administratie en beheer zijn binnen de begroting en binnen de interne norm.

De projectbijdragen zijn lager dan begroot, omdat geen nieuw gesubsidieerd project kon worden opgestart. De projectbijdragen aan de lopende projecten zijn nagenoeg volgens schema gerealiseerd. Specificatie kosten publiciteit en communicatie 2013-2014 Direct mail Website Advertenties en media Nieuwsbrieven Kosten database Overige kosten communicatie Totaal

2012-2013

Werkelijk 106.849 18.438 38.427 15.659 14.708 39.352

Begroot 105.000 30.000 43.750 22.500 17.500 39.250

Werkelijk 93.369 19.958 19.873 9.666 19.827 24.240

233.433

258.000

186.933

Werkelijk 163.403 70.030

Budget 180.600 77.400

Werkelijk 122.067 64.866

233.433

258.000

186.933

Doorbelasting kosten publiciteit en communicatie Voorlichting en bewustmaking Fondsenwerving Totaal

De kosten van publiciteit en communicatie zijn 10% lager dan begroot door goede kostenbeheersing. 51


Specificatie kosten eigen organisatie

Bezoldiging directeur 2013-2014

2012-2013

Werkelijk

Begroot

Werkelijk

280.824

334.327

241.467

Sociale lasten

43.349

52.000

32.463

Pensioenlasten

19.716

21.000

18.746

6.342

4.000

4.728

Totaal personeelskosten

350.231

411.327

297.404

Reis- en verblijfskosten

7.705

30.000

4.632

15.537

16.800

15.552

Lonen en salarissen

Overige personeelskosten

Huisvestingskosten Kantoorkosten

19.269

18.000

18.408

Algemene kosten

48.860

40.000

52.242

91.371

104.800

90.834

441.602

516.127

388.238

Totaal overige kosten Totaal kosten

Met name door lagere personeelskosten zijn de totale kosten eigen organisatie 14% lager dan begroot. De personeelskosten zijn lager omdat een geplande personeelsuitbreiding pas later in het jaar werd gerealiseerd. De budgetoverschrijding voor algemene kosten wordt verklaard door kosten van verzekeringen en de CBF hertoetsing.

Gemiddeld aantal personeelsleden in FTE 2013-2014

2012-2013

Werkelijk

Begroot

Werkelijk

4,9

5,6

4,3

Het personeelsbestand is in het boekjaar conform plan uitgebreid tot 5,6 FTE. Door de late invulling van de vacatures is het gemiddelde aantal FTE in het boekjaar 4,9. De salarissen zijn gebaseerd op de CAO Welzijn. Er is een collectieve pensioenregeling met een 30% eigen bijdrage van de medewerkers. 52

Naam Functie Dienstverband Aard Contracturen Parttime %

R. Fokker Directeur

onbepaald 28 75

Bezoldiging Bruto salaris Vakantiegeld Eindejaarsuitkering Totaal jaarinkomen

46.519 3.722 4.170 54.411

SV lasten werkgever Onbelaste vergoedingen Belastbare vergoedingen Pensioenlasten werkgever Totaal overige lasten en vergoedingen

8.449 3.214 525 4.406 16.594

Totaal bezoldiging boekjaar Totaal bezoldiging vorig boekjaar

71.005 69.328

De raad van toezicht heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van de andere bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het bezoldigingsbeleid wordt periodiek geactualiseerd. De laatste evaluatie was in mei 2013. De directiebeloning voldoet aan de criteria van de VFI-Richtlijn Beloning van Directeuren. De directeur is in november 2013, na goedkeuring door de raad van toezicht, toegetreden als bestuurslid van de Vereniging Fondsenwervende Instellingen (VFI). Zij vervult geen andere nevenfuncties. Aan bestuurders en toezichthouders zijn geen bezoldigingen, met inbegrip van pensioentoezeggingen, toegekend. Tevens zijn geen leningen, voorschotten en garanties verstrekt aan bestuurders en toezichthouders.

Financieel verslag

5.7 MEERJARENBEGROTING 2015-2016 FY 2015

FY 2016

Baten uit eigen fondsenwerving

845.000

885.000

Subsidies overheden en anderen

1.100.000

1.560.000

260.000

240.000

2.205.000

2.685.000

1.553.000

1.986.000

305.000

327.000

1.858.000

2.313.000

Baten

Kostensubsidie Heifer International Som der baten Lasten Besteed aan doelstellingen Ontwikkelingsprojecten Voorlichting Totaal Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten subsidies Totaal Kosten administratie en beheer Som der lasten

Cofinancieringen projecten

125.000

133.000

97.000

105.000

222.000

238.000

76.000

81.000

2.156.000

2.632.000

230.000

320.000

De meerjarenbegroting maakt deel uit van de in juni 2013 vastgestelde strategische planning 2014-2016. De definitieve jaarbegrotingen kunnen door veranderde omstandigheden afwijken. De inkomstenbegroting is gebaseerd op geleidelijke groei van de baten uit eigen fondsenwerving en sterke groei van de baten uit meerjarige subsidiecontracten. Deze groei is met name gebaseerd op de ruime subsidiemogelijkheden die de Europese Unie de komende jaren biedt voor landbouw en voedselzekerheid programma’s. De capaciteit van de organisatie is versterkt om deze doelen te bereiken. De kostenbijdrage door Heifer International is verhoogd en contractueel vastgelegd tot 2016. Op 8 oktober 2014 werd een Europese subsidie toegekend van 1.600.000 Euro voor een project van 4,5 jaar in Tanzania. De bestedingen aan ontwikkelingsprojecten zullen toenemen door de hogere subsidiebaten. De kosten van de organisatie zullen geleidelijk stijgen door de toenemende omvang van de activiteiten. Aangezien de continuïteitsreserve nog niet voldoet aan de interne norm van 100% van de jaarlijkse operationele kosten zullen de exploitatieoverschotten worden toegevoegd aan de reserve tot aan deze norm is voldaan.

53


BIJLAGE I ACCOUNTANTSVERKLARING CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan het bestuur van Stichting Heifer Nederland

VERKLARING BETREFFENDE DE JAARREKENING

OORDEEL

Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening, van pagina 41 tot en met pagina 52, voor de periode van 1 juli 2013 tot en met 30 juni 2014 van Stichting Heifer Nederland te Roosendaal bestaande uit de balans per 30 juni 2014 en de staat van baten en lasten voor de periode van 1 juli 2013 tot en met 30 juni 2014 met de toelichting gecontroleerd.

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Heifer Nederland op 30 juni 2014 en van de baten en lasten voor de periode van 1 juli 2013 tot en met 30 juni 2014 in overeenstemming met de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 650 “Fondsenwervende Instellingen”.

VERANTWOORDELIJKHEID VAN HET BESTUUR VERKLARING BETREFFENDE OVERIGE BIJ OF KRACHTENS DE WET GESTELDE EISEN Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 650 “Fondsenwervende instellingen”. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig met de Richtlijn 650 voor fondsenwervende instellingen is opgesteld. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening.

VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE ACCOUNTANT Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen fouten van materieel belang bevat.

Breda, 15 december 2014

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.

Origineel getekend door J.J.M. Tempelaars RA

Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet het doel een oordeel uit te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algemene beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. 54

MAZARS PAARDEKOOPER HOFFMAN N.V.

Financieel verslag

BIJLAGE II OVERZICHT COFINANCIERINGEN PROJECTEN 2013-2014

2012-2013

- Zimbabwe Midlands

50.963

33.887

- Kameroen

42.559

142.735

Heifer International USA

- Zimbabwe goat value chain - Malawi Send a Cow Ethiopie Ghanese overheid

129.402 88.207 45.428

0

109.433

47.997

Brot fur die Welt, Kameroen

26.007

0

Totaal

491.999

224.619

Cofinanciering bestaat uit projectsteun die rechtstreeks door andere organisaties aan onze projectpartners wordt overgemaakt ter medefinanciering van gezamenlijke projecten.

Madeline en Noah uit Kameroen werken na het volgen van de ‘gender training’ zij aan zij op de boerderij.

55

Heifer Nederland Kade 23, 4703 GA Roosendaal T +31(0)165 - 520 123 E [email protected] I www.heifer.nl

HEIFER.NL

JAARVERSLAG 2014 STICHTING HEIFER NEDERLAND 1 JULI JUNI 2014

Recommend Documents