Jaarverslag Rijsimulators: verkeerstraining met toekomst

Jaarverslag 20 02 Rijsimulators: verkeerstraining met toekomst

Inhoud Deel een,

Jaarverslag 2002

5

1

20 02 in het kort

2

Ke rn c i j fe r s e n e x a m e n re s u l t a te n

3

Financiële resultaten

4

R i j va a rd i g h e i d 14 ›› Examens voor de motor, de personenauto en de bromfiets ›› Slagingspercentage ›› Examens voor de beroepschauffeur ›› Nader onderzoek naar de rijvaardigheid ›› Theorie-examens voor de luchtvaart

5

M e d i s ch e ri j ge s ch i k t h e i d ›› Praktische rijgeschiktheid ›› Ontwikkelingen

6

Vo r d e r i n g e n 24 ›› Onderzoeken ›› EMA-cursussen ›› Bezwaar en beroep

6

12

21

3

7

A c t i v i t e i t e n i n d e r e g i o ’s ›› Tussentijdse toets ›› Kwaliteit van de dienstverlening ›› Maatschappelijke contacten

8

D e ri j s ch o o l b ra n ch e

9

Ontwikkeling en onderzoek ›› Examens ›› Innovatie ›› Ontwikkelingen in wetten en regels

10

P u b l i c re l a t i o n s e n vo o rl i ch t i n g ›› Jubileum ›› Internet ›› Voorlichting en public relations ›› Media

11

I n te rn a t i o n a a l ›› Rijopleiding ›› Permanente educatie ›› Uitwisseling ›› Adviezen

12

Sociaal beleid 42 ›› Gezondheid en tevredenheid ›› Kinderopvang ›› Opleiding en ontwikkeling ›› Arbobeleid

13

O n d e rn e m i n g s ra a d

14

R a a d v a n To e z i c h t

Deel twee,

10

26

30 32

36

40

44 45

Rijsimulators: verkeerstraining met toekomst

47

Jaarverslag 20 02 deel een

1

20 02 in het kort

De activiteiten van het CBR in 2002 stonden in het teken van de toetreding tot nieuwe markten en verdere groei van het kwaliteitsbewustzijn. Het beleid stond in het teken van:

››

het ontwikkelen van specialismen om de solide bedrijfseconomische basis te continueren en het imago van de organisatie als geheel verder te verbeteren;

››

de positie voor de komende jaren te verankeren;

I N

H E T

K O R T

6

2 0 0 2

een hoge mate van innovatie, klantgerichtheid en efficiency om

››

jubileum, maar vulde ook zijn nieuwe positie als kennisinstituut in. Als hybride organisatie mag het CBR naast zijn publieke taken actief zijn op de private markt, op voorwaarde dat beide activiteiten strikt gescheiden blijven. Rond 2006 evalueert het ministerie van Verkeer en Waterstaat deze werkwijze. Het is niet uitgesloten dat vanaf 2008 meerdere partijen actief worden in het examineren. Tot dat moment houdt het CBR het monopolie op het afnemen van rijexamens.

inspelen op behoeften en ontwikkelingen in en buiten Nederland op het gebied van verkeer, verkeersveiligheid, verkeerseducatie en vervoer;

››

verdere versterking van de kwaliteit van de dienstverlening;

››

gericht activiteiten verwerven die overeenstemmen met de bedrijfsdoelstellingen;

››

In 2002 vierde het CBR niet alleen zijn 75-jarig

contacten en overleg intensiveren met overheden en politiek, alsmede met binnen- en buitenlandse organisaties.

Trends Drie trends bepalen de komende jaren de richting van onze activiteiten: 1. De grens tussen rijopleiding en -examen zal vervagen. Beide activiteiten zullen niet in één

hand komen, maar taken zullen hoe langer hoe meer

Examens

worden uitgewisseld. De ‘Rijopleiding in Stappen’, waar

Het totaalbeeld van de examens in 2002 laat

zowel instructeurs als examinatoren toetsen afnemen, is

een daling van het aantal nieuw aangemelde

daar een voorbeeld van.

examens zien. Dat is het gevolg van de econo-

2. Verkeersveiligheid en mobiliteit komen steeds meer in

mische recessie. Achttienjarigen stelden hun

het brandpunt van de maatschappelijke belangstelling

opleiding uit of verdeelden de rijlessen over

te staan. De betrokkenheid van de media en de publieke

een langere periode.

opinie neemt nu al zienderogen toe. Ook op de politieke Het aantal theorie-examens nam per saldo met tweeënhalf procent af. Alleen dat voor de

politiek een steeds belangrijker rol spelen.

totaal aantal afgenomen examens met ruim vier procent, maar het aantal nieuw aange-

In het licht van deze ontwikkelingen zal het CBR zich de

melde examens daalde.

komende jaren als kennisinstituut steeds meer manifesteren

Door het toegenomen aantal examinatoren

op de Europese markt voor verkeersveiligheid en duurzame

konden wachtende kandidaten sneller op

mobiliteit.

examen. Bij de motorexamens steeg het aantal afgenomen examens met negen procent; maar ook hier zette de daling in de nieuwe aanmeldingen in.

Het CBR leidde per saldo 75 nieuwe examinatoren op. Voor het vierde achtereenvolgende jaar werd zodoende paal en perk gesteld aan het risico van te lange reserveringstermijnen.

Examinatoren, medewerkers voor de theorieexamens en instructeurs werden intensief voorbereid op de veranderingen in het theorie-examen. Op de monitoren in de examenzaal is sinds oktober 2002 niet alleen een foto te zien, maar wordt ook de vraag in beeld gebracht. Het type vragen is uitgebreid met meerkeuze- en open vragen.

Slagingspercentages Door de komst van open en meerkeuzevragen daalden de slagingspercentages bij de

7

K O R T

Bij de praktijkexamens steeg weliswaar het

H E T

bromfiets nam toe, met vijf procent.

van wetten en regels in de EU gaat in de landelijke

I N

politiek neemt verder toe. Het belang van afstemming

2 0 0 2

agenda komen deze onderwerpen steeds hoger te staan. 3. Het gewicht van de Europese Unie (EU) in de verkeers-

theorie-examens. Vooral onder kandidaten die zich niet

Nationale Verkeersexamen wees door de lage

via een rijschool voorbereidden, konden de percentages na

slagingspercentages uit hoe nodig het is dat

1 oktober dalen met soms twintig procent.

verkeerskennis regelmatig wordt opgefrist.

Bij de praktijkexamens voor de motor was sprake van een

Op de website van het CBR waren de theorie-

lichte daling met 0,3 procent. Bij die voor de personenauto

tests het drukst bezochte onderdeel.

en de aanhanger steeg het percentage licht met respectie-

2 0 0 2

I N

H E T

K O R T

8

velijk 0,6 en 0,9.

Simulators

Bij de aanstaande beroepschauffeurs was gemiddeld

Met de aankoop van twee topsimulators van

sprake van een daling in de slagingspercentages. Bij de

het type Adams verwezenlijkte het CBR het

theorie-examens was deze met bijna vier procent het grootst.

voornemen om bijscholing op hoog niveau voor

Bij de praktijkexamens in deze categorie steeg het slagings-

ervaren beroepschauffeurs te ontwikkelen.

percentage, eveneens met vier procent.

Tevens is daarmee voor onderzoeksdoeleinden een natuurgetrouwe omgeving te creëren om

Jubileum

nieuwe ontwikkelingen voor het menselijk

Als onderdeel van het 75-jarig jubileum organiseerde het

verkeersgedrag te testen. Meer daarover in deel

CBR een aantal publieksactiviteiten waarmee het zijn kennis

twee van dit verslag.

in dienst van de verkeersveiligheid wilde stellen. In vijftien examencentra werden gratis rijadviezen verstrekt aan bijna

Tussentijdse toets

tweeduizend automobilisten en nog eens zo’n aantal legde

Voor het derde jaar op rij nam het aantal

een gratis theorie-examen af.

tussentijdse toetsen toe, dit keer met ruim tien

Onder de basisscholen werd een prijsvraag uitgeschreven en

procent. Van deze rijproef ter voorbereiding op

in het najaar werd op SBS 6 Het Nationale Verkeersexamen

het praktijkexamen maakte ruim één op de vijf

uitgezonden. Anderhalf miljoen kijkers volgden dit avond-

kandidaten gebruik. Hun slagingspercentage

vullende programma. Bij 2,2 miljoen huishoudens viel de

lag in 2002 tot zeventien procent hoger dan bij

leerzame en onderhoudende ‘Rij veilig krant’ op de deurmat.

de overige kandidaten.

Ruim vijfduizend instructeurs en rijschoolhouders namen

Bij de versneld bijzondere examens voor men-

op 1 september, de verjaardag van het CBR, deel aan een

sen die een buitenlands rijbewijs willen omzet-

feestelijk symposium.

ten, kon voor het tweede jaar van de tussentijdse toets gebruik worden gemaakt. Ruim

Permanente educatie

tachtig procent van de kandidaten die deze

De belangstelling voor bij- en nascholing is de afgelopen

mogelijkheid benutten, slaagde in één keer.

jaren gaandeweg gegroeid. Het aantal analyses van de rijvaardigheid van beroepschauffeurs steeg in het verslagjaar

Rijgeschikt

met tien procent en IBM Nederland sloot met het CBR een

De medisch adviseurs van het CBR verwezen

contract voor 1.500 berijders van een bedrijfswagen of

twee procent meer bestuurders van zeventig

lease-auto. De pleidooien voor een periodieke toets van de

jaar en ouder naar de medisch specialist. Daar-

theoriekennis en rijvaardigheid van bestuurders van

bij nam het aantal verwijzingen naar de oogarts

personenauto’s en motoren namen toe, onder meer als

met drie procent af en naar andere specialisten

gevolg van de open dagen in het jubileumjaar. Ook Het

met hetzelfde percentage toe.

Het aantal onderzoeken naar de rijgeschiktheid

groot. 71 procent van de leerlingen gaf in een marktonder-

en rijvaardigheid nam verder toe, dit keer met

zoek aan min of meer zeker te zijn van zijn voorkeur voor de

elf procent. De stijging was het gevolg van het

RIS-methode; tachtig procent van de instructeurs zou de

toenemend gebruik dat de politie maakt van

nieuwe opleiding willen leren. Bij een eerste inventarisatie

deze voorziening.

meldden zich ruim duizend instructeurs aan.

9

–met tien procent– was het gevolg van het

rijopleiding moet dat aantal helpen verlagen door verkeers-

toenemend gebruik door de politie. De intensie-

veiliger rijbewijsbezitters af te leveren. De plannen van

ve voorlichting aan de korpsen begint vruchten

minister De Boer van Verkeer en Waterstaat om ‘ervarings-

af te werpen.

kilometers’ aan de opleiding toe te voegen –onderdeel van De Rijbewijsrevolutie, die eind 2002 verscheen– , zouden een

Publicatie slagingspercentages

voortreffelijke vooruitgang voor de veiligheid op de weg zijn.

Door uitspraken van de rechtbank en de Raad van State werd het CBR verplicht de slagingsper-

CIECA-congres

centages van rijscholen te publiceren. Gekozen

Tijdens het 34ste CIECA-congres, dat plaatsvond in Scheve-

werd voor een website om de grote hoeveelheid

ningen, kondigde minister Netelenbos een proef met een

gegevens zo overzichtelijk en actueel mogelijk

terugkomdag voor kersverse rijbewijsbezitters aan. Tijdens

aan de consument te presenteren.

het congres, ditmaal georganiseerd door het CBR, was er

Enkele maanden na de ingebruikname bleek

niet alleen internationale aandacht voor de verplichte

een toenemend aantal rijscholen mogelijk-

terugkomdag. Ook andere innovaties in de permanente

heden te zoeken om de percentages te flatteren.

verkeerseducatie werden door sprekers uit diverse EU-landen toegelicht. Algemeen directeur Vaessen van het CBR droeg de

Rijopleiding in stappen

voorzittershamer na negen jaar over aan de Belg Vanbroeck-

In opdracht van de minister van Verkeer en

hoven.

Waterstaat maakte het CBR een begin met de landelijke proef met de Rijopleiding in Stappen

Rijswijk, juli 2003

(RIS). De opdracht vloeide voort uit de succesvol-

In 2002 bestond de directie uit:

le proeven in Gelderland, waar stijgingen in de

›› de heer J.P. Vaessen, algemeen directeur

slagingspercentages werden bereikt van dertig

›› de heer drs. P. Tau, directeur Financiën en

procent. Zowel onder rijschoolleerlingen als instructeurs bleek de belangstelling voor de RIS

Economische Zaken

›› mevrouw V.A. Bergkamp, adjunct-directeur.

H E T

beginnende bestuurder betrokken. De nieuwe fasegewijze

I N

Bij een kwart van de jaarlijkse verkeersongevallen is een

Alcohol en verkeer) steeg. Ook deze stijging

2 0 0 2

zogeheten EMA-cursussen (Educatieve Maatregel

K O R T

Ook het aantal verplichte verwijzingen naar de

2

Ke r n c i j f e r s en examenresultaten

A a n t a l l e n e n re s u l t a te n va n t h e o ri e - e n p ra k t i j ke x a m e n s

2002 Aantal afgenomen

Aantal

2 0 01 Slagings-

Aantal

voldoende percentage

afgenomen

Aantal

Slagings-

voldoende percentage

T h e o ri e Categorie A

54.595

35.416

B

423.192 69.053

CCV

64,9

55.337

36.566

66,1

234.762

55,5

441.179

238.522

54,1

50.080

72,5

73.114

55.857

76,4

Bromfiets

126.207

58.861

46,6

120.611

54.607

45,3

Subtotaal

673.047

379.119

56,3

690.251

385.552

55,9

32.757

21.530

65,7

31.511

20.841

66,1

Her-examen

15.798

10.250

64,9

13.107

8.520

65,0

Totaal

48.555

31.780

65,5

44.618

29.361

65,8 43,2

Praktijk 10

Categorie

B

C

Eerste examen

Eerste examen

206.438

91.158

44,2

202.257

87.404

Her-examen

220.692

99.146

44,9

207.626

92.863

44,7

Totaal

427.130

190.304

44,6

409.883

180.267

44,0

10.892

6.747

61,9

11.968

7.449

62,2

Eerste examen Her-examen

6.229

3.864

62,0

6.620

4.084

61,7

Totaal

17.121

10.611

62,0

18.588

11.533

62,1

1.091

724

66,4

1.554

1.003

64,5

516

332

64,3

791

472

59,7

1.607

1.056

65,7

2.345

1.475

62,9

19.152

13.985

73,0

17.762

12.884

72,5

E N

E X A M E N R E S U L T A T E N

A

K E R N C I J F E R S

D

Eerste examen Her-examen Totaal

BE


5.623

4.112

73,1

5.250

3.727

71,0

24.775

18.097

73,1

23.012

16.611

72,2

Eerste examen

7.577

5.066

66,9

8.068

5.516

68,4

Her-examen

3.557

2.234

62,8

3.446

2.213

64,2

11.134

7.300

65,6

11.514

7.729

67,1

277.907

139.210

50,1

273.120

135.097

49,5

Totaal VRP *, CE & DE

Totaal Subtotaal


252.415

119.938

47,5

236.840

111.879

47,2

Totaal

530.322

259.148

48,9

509.960

246.976

48,4

Niet afgenomen** Totaal

9.391

8.464

539.713

518.424

O ve ri ge a a n t a l l e n

Tussentijdse toets

2002

2 0 01

55.782

50.513

BNOR » Tussentijdse toets nader onderzoeken » Nader onderzoeken

3.384

1.325

29.261

27.013

» Versneld bijzondere examens

Geneeskundige verklaringen

Vorderingen

11.948

10.074

41.209

37.087

473.866

439.155

14.195

12.839

» Onderzoeken

6.334

5.682

» EMA

7.861

7.157

90, 7

184,6

Aantal medewerkers nominaal (op fulltime basis)

1.069,3

1.016,3

Aantal actieve rijscholen***

4.900

4.946

Aantal opgevoerde rijscholen

289

281

Aantal afgevoerde rijscholen

335

370

* **

VRP = Vakrijproef Aangevraagde en betaalde examens die niet zijn afgenomen, bijvoorbeeld wegens verzuimen.

*** Peildatum: tweede kwartaal 2002.

K E R N C I J F E R S

E N

Totale omzet (in miljoen guldens)

11

E X A M E N R E S U L T A T E N

t.b.v. omwisseling buitenlands rijbewijs) » Totaal BNOR-praktijkexamens

3

Financiële resultaten

G e c o n s o l i d e e rd e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( x € 1. 0 0 0 ) ( n a b e s te m m i n g re s u l t a a t ) 2002

2 0 01

28.861 5.668

27.038 5.228

Ac t i va

Vaste activa Materiële Vaste Activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen Inventarissen

34.529 Financiële vaste activa Deelneming Geldleningen

53 5.121

32.266 4.348

5.174 39.703

F I N A N C I Ë L E

R E S U L T A T E N

12

Vlottende activa Onderhanden werk Debiteuren Belastingen en sociale premies Overige vorderingen Overlopende activa Effecten Liquide middelen

1.559 2.925 596 1.722 2.508 3.289 14.261

Totaal activa Pa s s i va Eigen vermogen private middelen Aandeel derden Egalisatiereserve publieke middelen Groepsvermogen

Voorzieningen Groot onderhoud Sociaal Begeleidingsplan Sociale voorzieningen Herstructurering organisatie

Totaal passiva

1.808 2.643 213 8.678 2.050 5.580 12.195 26.860

33.167

66.563

69.781

15.474 (130) 635

15.903 (81) 15.979

2.899 51 3.427

15.822

3.027 348 169 1.134 6.377 1.316

Langlopende schulden Kortlopende schulden Vooruit ontvangen inschrijfgelden Crediteuren Belastingen Overige schulden Overlopende passiva

4.348 36.614

13.204 2.259 2.120 10.934 14.374

4.678 2.609

16.374 2.452 2.103 6.165 19.578 42.891

46.672

66.563

69.781

G e c o n s o l i d e e rd e re s u l t a te n re ke n i n g ove r 2 0 0 2 ( € 1. 0 0 0 ) 2002

%

2 0 01

%

Praktijkexamens Theorie-examens Verklaringen van geschiktheid Vorderingen Opbrengst overig Opbrengst projecten

44.670 18.073 7.064 7.656 4.177 11.225

49,3 19,9 7,8 8,4 4,6 12,4

40.133 17.909 6.074 7.263 1.409 11.114

50,1 22,3 7,6 9,1 1,8 13,9

Totaal omzet

92.865

102,4

83.902

104,8

2.193

2,4

3.849

4,8

Af: uitbestede werkzaamheden

13

64.288 2.465 23.693

Totaal kosten

100,0 70,9 2,7 26,1

90.446

80.053 58,612 2.052 16.752

99,7

100,0 73,2 2,6 20,9

77.416

96,7

Resultaat Interestbaten en soortgelijke baten en lasten

226 (25)

0,3 (0,1)

2.637 454

3,3 0,6

Resultaat voor belastingen Belastingen

201 (44)

0,2 0,0

3.091 70

3,9 0,1

Resultaat na belastingen Aandeel derden

157 49

0,2 0,0

3.161 81

4,0 0,1

Resultaat boekjaar

206

0,2

3.242

4,1

( ) = negatief

R E S U L T A T E N

Personeelskosten Afschrijving materiële activa Overige bedrijfskosten

90.672

F I N A N C I Ë L E

Opbrengsten

4

Rijvaardigheid

De hoofdtaken van de publieke tak van het CBR zijn de beoordeling van de rijvaardigheid, de medische rijgeschiktheid en de vakbekwaamheid van beroepschauffeurs. De belangrijkste producten zijn hier de Verklaringen van rijvaardigheid en vakbekwaamheid alsmede de medische Verklaringen van geschiktheid. De Verklaringen van rijvaardigheid en vakbekwaamheid worden afgegeven door de examinator, de Verklaringen van geschiktheid

R I J V A A R D I G H E I D

14

door de medisch adviseur van het CBR. Deze documenten zijn onmisbaar voor iedereen die op het gemeentehuis een rijbewijs wil aanvragen.

Examens voor de motor (A), de personenauto (B) en de bromfiets

Theorie-examens Over de hele linie zijn in 2002 ruim 2,5 procent theorieexamens minder afgelegd dan het jaar daarvoor: 673.047 tegen 690.251. Het aantal examens voor de personenauto en de motor nam met respectievelijk achttienduizend en achthonderd af en het aantal bromfietsexamens nam met 5.500 toe. Met uitzondering van de bromfietsexamens was de economische recessie bij de theorie-examens duidelijk zichtbaar. De stijging bij de bromfietsexamens werd veroorzaakt door geruchten dat een praktijkexamen op stapel stond. Veel kandidaten wilden dat vóór zijn door snel op te gaan voor het theorie-examen.

Relatie tussen aantallen praktijkexamens categorie A en percentages geslaagden Aantallen

Percentage geslaagden

68

70000

67

60000

66

50000

65

40000

% geslaagden herexamens

% geslaagden eerste examens

Praktijkexamens

64

30000

Bij de afgenomen praktijkexamens waren de 63

20000

Afgenomen herexamens

62

10000

61

0 1997

1998

1999

2000

2001

Afgenomen eerste examens

gevolgen van de teruggang van de economie nog niet zichtbaar: het totaal aantal nam met ruim vier procent toe. Maar aan het slinkende aantal nieuwe aanvragen was te merken, dat de

2002

achttienjarigen hun rijles vaker uitstellen of de lessen over een langere periode uitsmeren.

Het aantal afgenomen praktijkexamens voor de personenauto steeg van 409.883 naar 427.130.

Relatie tussen aantallen praktijkexamens categorie B en percentages geslaagden

15

Deze stijging werd niet veroorzaakt door een Percentage geslaagden

46

groeiend aantal nieuwe kandidaten, maar door

450000

45

het toegenomen aantal examinatoren. Daar-

400000

44

350000

43

300000

42

250000

41

200000

40

150000

39

100000

38

50000

37

0

36

door kon het CBR wachtende kandidaten snel% geslaagden herexamens

ler examen afnemen. De voorraad (her)examens nam met veertienduizend af, waardoor de

% geslaagden eerste examens

reserveringstermijnen korter werden. Ook bij de motorexamens hetzelfde beeld als bij de examens voor de personenauto: minder

1997

1998

1999

2000

2001

2002



nieuwe aanvragen, maar toch meer afgenomen examens. Dankzij het toegenomen aantal examinatoren werden in 2002 48.555 examens afgenomen, tegen 44.618 het jaar daarvoor. Maar de stijgende lijn van de afgelopen jaren vlakt af.

In 2002 werd het beleid om de reserveringstermijnen voor de praktijkexamens op een aanvaardbaar niveau te houden onverminderd voortgezet. Net als de voorgaande vier jaar werden extra nieuwe examinatoren aangetrokken –dit keer in totaal 75. Dat aantal moet niet alleen het toenemend aantal vertrekkende VUT-gerechtigde examinatoren opvangen, maar ook extra capaciteit creëren om de reserveringstermijnen verder te verlagen. Per saldo zijn er sinds 1999 156 examinatoren extra bijgekomen.


Aantallen

500000

Slagingspercentages voor A-examen met/zonder tussentijdse toets (TTT) Percentage geslaagden

80

70

60

50

Slagingspercentage

40

De invoering van open en meerkeuzevragen

30

op 1 oktober 2002 had soms grote invloed op

20

Geen TTT

de slagingspercentages bij de theorie-examens. 10

Kandidaten die zich via een rijschool op het examen hadden voorbereid, slaagden veelal in

Wel TTT 0 2002

één keer. Maar onder kandidaten die zich hoogstens met een boek of cd-rom thuis voorbereidden, daalde het slagingspercentage na 1 oktober soms met twintig procent. Over het hele 16

verslagjaar genomen steeg het percentage

Slagingspercentages voor B-examen met/zonder tussentijdse toets (TTT)

geslaagden bij de bromfietsexamens licht met R I J V A A R D I G H E I D


1,3 procent –ruim een procent minder dan een

60

jaar eerder. Bij het theorie-examen voor de motor daalde

50

het slagingspercentage met 1,2 procent. Bij de personenauto steeg het met 1,1 procent.

40

30

Het aantal geslaagden bij de praktijkexamens voor de motor nam licht af met 0,3 procent. Bij

20

de personenauto en de aanhanger was sprake van een lichte toename, met respectievelijk

Geen TTT 10

0,6 en 0,9 procent.

Wel TTT 0 2002

Nagenoeg alle examens voor de rijvaardigheids- en vakbekwaamheidsdiploma’s voor beroepschauffeurs in Nederland worden afgenomen door de divisie CCV van het CBR. Deze divisie kent een paritair samengestelde raad waarin ondernemersorganisaties (EVO, KNV en TLN) en werknemersorganisaties (CNV en FNV) zitting hebben. De CCV-raad is verantwoordelijk voor de inhoudelijke kant van de vakbekwaamheidsexamens. Door de samenstelling van de raad is de invloed van werkgevers en werknemers op het niveau van de vakbekwaamheid gewaarborgd.

Kandidaten die voor het ADR-examen willen opgaan, moeten aantonen dat zij in hun opleiding succesvol aan praktijkoefeningen hebben deelgenomen. Door nieuwe richtlijnen en normen werden extra praktijkoefeningen aan het vijfjaarlijkse herhalingsexamen toegevoegd. Daarnaast moeten de opleiders opgave doen van het lesprogramma. Op deze manier bewaakt CCV de uniformiteit van de opleidingen. Al te grote verschillen kunnen een risico vormen voor de kwaliteit van de afgeleverde kandidaten. Daar zijn de verkeersveiligheid en bekwaamheid niet bij gebaat. 17

In 2002 ontvingen 7.438 chauffeurs het ADR-certificaat (2001: 7.723) en slaagden 3.397 voor de herhalingstoets (2001: 5.022). De afgelopen vier jaar is het aantal uitgereikte ADR-certificaten met 49 procent afgenomen. Dit werd vrijwel volledig veroorzaakt door de sterke daling van het aantal kandidaten voor de herhalingstoets.

In 2002 heeft de divisie CCV 69.053 theorie-examens afgenomen, tegen 73.114 in 2001.

Verder maakte CCV een begin met de wijziging van de

Het aantal ingedeelde praktijkexamens (C, D en E: respectie-

taxi-examens, het examen Koelvervoer en de vrachtwagen-

velijk vrachtauto, bus en aanhanger) daalde van 32.447

en busexamens. Laatstgenoemde twee veranderen door

in 2001 naar 29.862 in 2002. De belangstelling voor het

de invoering in 2003 van een nieuwe Europese richtlijn voor

chauffeursberoep laat al jaren te wensen over. Door de

het rijbewijs.

economische recessie wordt het er niet beter op. Het slagingspercentage nam bij de theorie-examens af met

Audiovisueel examen

3,9 procent, bij het praktijkexamen voor de vrachtwagen

De individuele mondelinge theorie-examens Verkeer C en D

met 0,1 procent en bij de aanhanger met 1,5 procent. Bij de

maakten in januari 2002 plaats voor klassikale audiovisuele.

praktijkexamens voor de bus was sprake van een stijging

Aanvankelijk daalde het slagingspercentage aanzienlijk,

met 2,8 procent. Het aantal diploma-uitreikingen voor de

vooral doordat kandidaten niet aan de vaste antwoordtijd

vakbekwaamheidexamens daalde met acht procent naar

gewend waren. Naarmate de voorbereiding verbeterde, steeg

18.347.

het percentage weer tot gemiddeld zestig procent.

Gevaarlijke stoffen

Examenhuis

In het belang van de veiligheid moeten chauffeurs die met

De oprichting van het Examenhuis liep vertraging op. Deze

gevaarlijke stoffen rijden, voldoen aan strenge vakbekwaam-

nieuwe organisatie is bedoeld om alle examens voor beroeps-

heidseisen. Zij beschikken over een ADR-certificaat, waar zij

chauffeurs in ons land te bundelen. CCV, het Examenbureau

elke vijf jaar een herhalingstoets voor afleggen. Het ministe-

Vervoer en Logistiek (EVL) en Logex brengen daarin hun

rie van Verkeer en Waterstaat heeft de divisie CCV belast

examens onder. De definitieve oprichting vindt nu plaats

met de examinering.

op 1 september 2003.


E x a m e n s vo o r d e b e ro e p s ch a u ffe u r

Relatie tussen aantallen examens C/D/E en percentages geslaagden Aantallen


40000

66

% geslaagden herexamens

30000

64 % geslaagden eerste examens

Advisering ervaren chauffeurs

20000

62

10000

60

0

58

Steeds meer werkgevers in het beroepsvervoer hebben behoefte aan verdere verhoging van de


professionaliteit van hun chauffeurs, met name als het gaat om veilig, comfortabel, kosten- en milieubewust rijgedrag. Een eenmalig examen

1997

1998

1999

2000

2001


2002

aan het begin van de loopbaan is niet meer genoeg om de kwaliteit en de productiviteit te waarborgen. De divisie CCV biedt daarom rijvaardigheidsanalyses aan die worden afgesloten 18

met een getuigschrift en –waar nodig– met een


bijscholingsadvies. De analyse is inmiddels onderdeel van het KEMA-keurmerk voor buson-

Totaal aan geslaagden in 2002 en 2001 voor de CCV-diploma's Toerwagenvervoer, Ambulancevervoer, Bederfelijke goederen, Taxivervoer Aantallen

1000

dernemingen. Bij sommige deelnemende bedrijven zijn de schades sinds de rijvaardigheidsanalyses met maar liefst de helft afgenomen.

800

In 2002 nam CCV 850 (2001: 773) rijvaardigheidsanalyses af. Onder de deelnemers bevon600

den zich onder meer de Limburgse brandweer, Cargo Boss, Brouwer Tours, Connexxion Tours en BOVO Tours.

400

Door de sterk gegroeide belangstelling is de rijvaardigheidsanalyse de grootste commerciële activiteit van CCV geworden.

200 2002

Brandweer CCV analyseerde niet alleen het rijgedrag van de Limburgse brandweer, maar coachte daar ook de

2001

0 Toerwagenvervoer

Ambulancevervoer

Bederfelijke goederen

Taxivervoer

mentorchauffeurs. Deze chauffeurs begeleiden collega’s in de eerste vijf jaar na het behalen van het certificaat rijvaardigheid. Zij organiseren

we opleiding en het nieuwe examen voorzien in

Klachten

bijscholing als daar aanleiding voor is.

een toenemende vraag onder werkgevers naar

De divisie CCV ontving 38 klachten, waarvan

professioneel opgeleide directiechauffeurs.

23 over de theorie-examens en vijftien over de

Directiechauffeurs

praktijkexamens. Twee bleken terecht, zes

In samenwerking met Interseco en Interdrive,

Trainingen voor instructeurs

gedeeltelijk terecht en 29 niet terecht. Eén

twee opleidingsinstituten voor directie-

Vrachtwagen- en businstructeurs kregen bij-

klacht werd ingetrokken.

chauffeurs, ontwikkelde CCV voor deze

scholing, vooral in het rijden met een oplegger

doelgroep een nieuw examen. Voor het examen

in binnen- en buitenland. In totaal verzorgde

volgt de kandidaat een basisopleiding. De nieu-

CCV 32 dagen training op dit gebied.

Nader onderzoek naar de ri j va a rd i g h e i d

Nader onderzoeken Het aantal nader onderzoeken steeg in het verslagjaar met acht procent ten opzichte van 2001: 29.261 tegen 27.013.

daten die in een periode van vijf jaar vier keer of meer voor het reguliere praktijkexamen zijn gezakt. Een nader onderzoek bij het Bureau Nader Onderzoek Rijvaardigheid (BNOR), een divisie van het CBR, duurt langer dan een regulier praktijkexamen. Daardoor hebben de adviseurs van de divisie BNOR extra tijd en aandacht voor de kandidaat. Ook de omgeving is anders dan de gebruikelijke CBR-centra. Zo kan de spanning voor een examen aanzienlijk afnemen. De eisen die aan de rijvaardigheid worden gesteld, zijn dezelfde als bij de reguliere praktijkexamens.

Deze stijging was het gevolg van het toegenomen aantal examens. Doordat de tijd tussen aanvraag en examen terugliep, groeide ook het aantal kandidaten voor een nader onderzoek. Het slagingspercentage voor de nader onderzoeken daalde met één procent, van 62 naar 61.

Omwisseling buitenlandse rijbewijzen

19

Iedereen die een Nederlands rijbewijs aanvraagt, moet in Nederland wonen en er minstens 185 dagen van het jaar vóór de aanvraag hebben gewoond. Een buitenlands rijbewijs kan zonder examen voor een Nederlands exemplaar worden omgewisseld als het is afgegeven in de Europese Unie of in een ander door de minister van Verkeer en Waterstaat aangewezen land. Voor automobilisten is anders een versneld bijzonder examen (VBE) het aangewezen middel. Kandidaten krijgen met dit praktijkexamen één keer de gelegenheid aan een rijvaardigheidsadviseur van het BNOR te laten zien dat zij over voldoende vaardigheden beschikken om volwaardig aan het verkeer in Nederland deel te nemen. Slagen zij daar niet in, dan moeten zij een regulier theorie- en praktijkexamen afleggen.


Het nader onderzoek naar de rijvaardigheid is bestemd voor kandi-

Relatie tussen aantallen Nader onderzoeken en de percentages geslaagden Aantallen


65

40000

35000

60

30000

% geslaagden 25000

In 2002 nam het BNOR 11.948 maal een versneld bijzonder examen af, in 2001 10.074

20000

maal. 76,5 procent slaagde (2001: 71,2). De

15000

55

stijging is voor een belangrijk deel het gevolg

50

10000

van de invoering van de tussentijdse toets. Ruim 22 procent van de kandidaten legde vóór het VBE-examen een tussentijdse toets (TTT) af. Van

5000 Afgenomen onderzoeken 45

0 1997

1998

1999

2000

2001

2002

hen slaagde ruim tachtig procent voor het daaropvolgende examen. Dat is vijftien procent meer dan kandidaten die zonder TTT het VBE-examen aflegden.


20

Rijtesten Het BNOR neemt in het kader van de vorderingsprocedure (zie hoofdstuk zes) rijtests af bij bestuurders bij wie twijfel bestaat over de rijvaardigheid. Het gaat hier niet om een herexamen, maar om een onderzoek naar de praktische rijvaardigheid of de theoriekennis. In 2002 werden ruim vijfhonderd rijtests en theorietoetsen afgenomen, twee keer zoveel als het voorafgaande jaar. Deze groei werd vooral veroorzaakt door jonge bestuurders die de politie wegens ernstige overtredingen bij het CBR aanmeldde.

Klachten In het verslagjaar werden achttien klachten over het nader onderzoek ingediend en zeventien over het VBE-examen. Vier daarvan waren terecht en negen ten dele terecht. De klachten hadden vooral betrekking op de uitslag en de begeleiding tijdens het examen.

T h e o ri e - e x a m e n s vo o r d e l u ch t va a rt In opdracht van de Rijksluchtvaartdienst nam het CBR voor het derde achtereenvolgende jaar alle theorie-examens voor de Nederlandse burgerluchtvaart af. Onder de kandidaten zijn aanstaande vliegers van de Airbus en Boeing 747, maar ook aspirant-ballonvaarders en -helikopterpiloten. Maandelijks kunnen zij in één of meer van de ruim 160 vakken examen doen in de CBR-examencentra in Assen, Amsterdam, Breda, Eindhoven, Leusden, Maastricht en Utrecht. De afdeling Luchtvaartexamens is gevestigd in het regiokantoor in Amsterdam. In 2002 nam het CBR 9.536 examens af, zeventien procent minder dan in het voorafgaande jaar. 4.483 maal deden aanstaande beroepsvliegers theorieexamen en 5.053 maal aankomende privé-vliegers. De daling vond vooral plaats in de eerste helft van het verslagjaar. Mogelijke oorzaken van de daling zijn de nieuwe Europese regels voor de luchtvaartexamens en, evenals bij de andere examens, de teruglopende economie.

5

M e d i s ch e r i j g e s ch i k t h e i d

rijvaardigheid, één van de hoofdtaken van de publieke tak van het CBR. Die beoordeling vindt plaats:

››

bij iedere aanvraag voor een rijexamen;

››

bij de vernieuwing van het rijbewijs vanaf het zeventigste levensjaar;

››

bij mensen die vanwege een medische aandoening een rijbewijs met kortere geldigheidsduur hebben gekregen;

››

bij mensen die het CBR om een nieuwe beoordeling vragen, omdat hun medische situatie is veranderd;

››

en bij mensen die het rijbewijs in een zogeheten vorderingsprocedure zijn kwijtgeraakt.

Verklaring van geschiktheid. 57 procent van de aanvragers beantwoordde alle vragen op de Eigen verklaring met ‘nee’ en bevestigde daarmee gezond te zijn (2001: 59 procent). 43 procent van de aanvragen werd nader beoordeeld door een medisch adviseur van het CBR, een stijging van twee procent ten opzichte van 2001. In 68 procent van de gevallen betrof het aanvragen van mensen die voor het rijbewijs moesten worden gekeurd omdat zij zeventig jaar of ouder waren; een toename van twee procent. Het CBR verwees 46.132 aanvragers onder en boven de

leeftijdscategorie van zeventig jaar en ouder was hier, net als in 2001, een stijging te zien. De verwijzingen naar de oogarts namen tot 2001 toe, maar daalden in het verslagjaar voor het eerst sinds jaren.

Afwijzen Van de nader beoordeelde aanvragen werden er 8.189 afgewezen, omdat de aanvrager ongeschikt was of in de loop van de

De beoordeling wordt aangevraagd met een Eigen verklaring, die tien vragen bevat over voor het verkeer relevante ziekten en aandoeningen. Wie alle vragen met ‘nee’ beantwoordt is medisch geschikt, als er verder geen bezwarende medische gegevens bekend zijn. Het CBR geeft dan een Verklaring van geschiktheid af.

beoordeling de aanvraag introk. 61 procent van hen was zeventig jaar of ouder, een stijging van maar liefst vijftien procent. De belangrijkste redenen voor afwijzing in de groep van zeventig jaar en ouder waren ernstige oogafwijkingen en hersenziekten (onder andere dementie). Beneden de zeventig jaar waren vooral alcoholmisbruik, hersenziekten (onder andere beroertes) en epilepsie de meest voorkomende redenen voor ongeschiktheid.

Bij mensen die vragen met ‘ja’ beantwoorden, hangt het van het oordeel van de medisch adviseur van het CBR af of een Verklaring van geschiktheid wordt afgegeven. Er kan eerst nog nader onderzoek door een medisch specialist of een deskundige praktische

Uiteindelijk werd 96 procent van de nader beoordeelde aanvragen gehonoreerd. Veertien procent daarvan met een verklaring met een kortere geldigheidsduur vanwege een progressief ziektebeeld. Deze categorie keert binnen één tot tien jaar terug voor een nieuwe beoordeling.

rijgeschikthied van het CBR nodig zijn. Net als het rijvaardigheidsbewijs is een Verklaring van geschiktheid onmisbaar voor iedereen die op het gemeentehuis een rijbewijs aanvraagt.

21

zeventig jaar voor nader onderzoek naar een specialist. Bij de

Met de afwijzing van de medisch adviseur waren 853 aanvragers het niet eens. Zij maakten gebruik van hun recht op een herkeuring. Voor het eerst in drie jaar is hier sprake van een –minieme– daling van één procent.

R I J G E S C H I K T H E I D

voor het besturen van motorvoertuigen is, naast het toetsen van de

Het CBR behandelde in 2002 473.866 aanvragen voor een

M E D I S C H E

De beoordeling van de lichamelijke en geestelijke geschiktheid

Algemene wet bestuursrecht

slinkt de tijd die het CBR aan begeleiding van

Naast een medische herkeuring bestaat sinds

deze groep besteedt.

1999 via de Algemene wet bestuursrecht ook de

Daarvoor in de plaats is een groeiende groep

mogelijkheid bezwaar aan te tekenen tegen de

–meest oudere– rijbewijsbezitters gekomen

manier waarop de (her)keuring is verlopen.

met oogproblemen en verminderde mentale

Hiervan werd in 2002 247 maal gebruik

functies (traagheid en beginnende dementie).

gemaakt, een stijging van 44 procent.

Deze mensen leggen bij het CBR een rijtest of technisch onderzoek af, waarbij vooral

P ra k t i s ch e ri j ge s ch i k t h e i d (aanpassingen)

aandacht wordt besteed aan een veilige en praktische verkeersdeelname.

M E D I S C H E


22

Het CBR streeft ernaar zoveel mogelijk mensen

In 2002 nam het totaal aantal rijtests dat in de

veilig aan het gemotoriseerde verkeer te laten

CBR-regio’s werd afgenomen met twaalf procent

deelnemen. Vooral bij gehandicapten is

af (10.992 tegen 12.497 in 2001).

(auto)mobiliteit van groot belang; het is vaak hun sleutel tot zelfstandigheid. Het CBR beschikt op dit terrein over de expertise van

Ontwikkelingen

‘deskundigen praktische rijgeschiktheid’ (voor-

De afdeling Medische Zaken zette

heen aanpassingsdeskundigen). Zij begeleiden

rijtests in voor twee wetenschappelij-

en adviseren mensen met functiebeperkingen

ke onderzoeken. Het ene onderzoek

en stellen de veiligheidseisen vast voor de auto

betrof een dissertatie aan de

of motor. Uitgangspunt bij de beoordeling is

Rijksuniversiteit Groningen naar

steeds, dat kandidaten aan dezelfde rijvaardig-

het soelaas dat training biedt

heidseisen moeten voldoen als ieder ander.

voor automobilisten met oog-

De drempel voor de hulp moet zo laag mogelijk

stoornissen. In het andere

zijn. De deskundigen zoeken de gehandicapten

onderzoek wordt de waarde

dan ook zoveel mogelijk in de eigen omgeving

voor het rijgedrag onderzocht

op.

van prisma’s in het brilmontuur bij een halfzijdig gezichtsveld.

Het werk van de deskundigen praktische rijge-

De Harvard University in Boston

schiktheid had oorspronkelijk vooral betrek-

financiert dit onderzoek.

king op gehandicapten, maar hun aantal is sinds de invoering van de Wet Voorzieningen Gehandicapten in 1994 afgenomen. De meeste gemeenten zijn voor gehandicapte rijbewijsbezitters overgegaan op collectief vervoer. Aanpassingen aan de auto of motor moet een gehandicapte dus steeds vaker zelf betalen. Daardoor

Ve r k l a r i n g e n v a n g e s c h i k t h e i d i n 2 0 0 2 e n 2 0 0 1

2002

2001

Totaal aantal aanvragen

473.866

430.203

nader beoordeeld door medisch adviseurs

203.216 (43%)

176.760 (41%)

64.973 (32%)

60.099 (34%)

›› verwezen naar andere specialist ›› 70 jaar en ouder ›› verwezen naar oogarts/opticiën ›› verwezen naar andere specialist ›› aanvraag afgewezen/ingetrokken

6.267 (33%)

5.501 (33%)

12.492 (67%)

11.127 (67%)

138.187 (68%)

116.661 (66%)

24.292 (89%)

21.922 (92%)

3.081 (11%)

2.036 ( 8%)

8.189 ( 4%)

5.029 ( 3%)

voor privé autogebruik. Beroepsmatig gebruik blijft uitgesloten. Hiermee paste de minister de tweede Europese richtlijn toe die de lidstaten het recht geeft strengere eisen te stellen aan beroepsmatig gebruik van het rijbewijs.

Ritalin Op verzoek van het CBR formeerde psychiater prof. dr. Buitelaar een groep deskundigen die

Europa

het ministerie adviseerde over het gebruik van

De deskundigen praktische rijgeschiktheid

Ritalin in het verkeer door ADHD-patiënten.

leverden een bijdrage aan twee Europese

Daarmee moest een einde komen aan de

projecten. In het project ‘Quavadis’ hielpen

verwarring over dit middel. Want hoewel de wet

zij de rijbewijscodes voor aanpassingen te

het gebruik van het middel verbiedt, besloot de

beschrijven. In ‘Consensus’ werd een databank

Raad van State dat ook individuele factoren

voorbereid met de verbanden tussen handicaps

moesten worden betrokken bij de afweging

en de bijbehorende aanpassingen aan voer-

deze mensen een medische Verklaring van

tuigen en procedures.

geschiktheid te verstrekken. De Commissie Buitelaar kreeg het verzoek het

Met Luxemburg en Spanje werd een

Ritalingebruik bij ADHD-patiënten te beoorde-

studie voorbereid naar de resultaten

len in het licht van de huidige medische inzich-

van de uiteenlopende leeftijden

ten. In 2003 brengt de commissie advies uit.

waarop een medische keuring voor oudere rijbewijsbezitters plaatsvindt.

Meldplicht

De studie –en een eventueel vervolg

Aan het einde van het verslagjaar adviseerde de

op grotere schaal– moet uiteindelijk

Gezondheidsraad de minister van Verkeer en

duidelijk maken in hoeverre harmo-

Waterstaat de termijn voor medische geschikt-

nisatie van de keuringsleeftijd in de

heid van diabetespatiënten te verhogen van vijf

Europese Unie mogelijk is.

naar tien jaar. Ook voor beroepschauffeurs adviseerde de raad de eisen –in afwijking van

Het CBR droeg bij aan het advies van

de Europese regels–- te versoepelen.

de Gezondheidsraad aan de minister

Opvallend was dat de Gezondheidsraad de

van Verkeer en Waterstaat over het

minister ongevraagd, net als in 2001, adviseerde

versoepelen van de strenge eisen aan

een meldplicht in te voeren voor wijzigingen in

bestuurders met een hersentumor. Gezien

iemands medische situatie. Daarmee wil de

de vorderingen van de medische wetenschap

raad een einde maken aan de verkeersonveilige

adviseerde de Gezondheidsraad de eisen voor

situaties die ontstaan doordat bestuurders

mensen bij wie een tumor is verwijderd te

niet verplicht zijn medische veranderingen

versoepelen. De minister nam het advies over

te melden.

23


›› verwezen naar oogarts/opticiën

M E D I S C H E

›› onder de 70 jaar

6

Vo r d e r i n g e n

De divisie Vorderingen van het CBR is namens de minister van Verkeer en Waterstaat belast met de zogeheten vorderingsprocedure. De vorderingsprocedure wordt gestart tegen mensen van wie de politie, de officier van justitie of de directeur van het CBR vermoedt dat zij ongeschikt zijn om achter het stuur te zitten. Van hen kan worden geëist dat zij zich aan een onderzoek onderwerpen. Dat kan een onderzoek naar de medische geschiktheid of de rijvaardigheid zijn. In het eerste geval voert een externe medisch specialist het onderzoek uit, in het laatste geval een rijvaardigheidsdeskundige van het CBR. De uitkomst van het onderzoek kan ertoe leiden dat het rijbewijs

V O R D E R I N G E N

24

ongeldig wordt verklaard. De vorderingsprocedure is een administratieve maatregel in het kader van de verkeersveiligheid.

Cursus en onderzoek Wie met een alcoholpromillage tussen 1,3 en 1,8 achter het stuur zit en wordt aangehouden, komt in aanmerking voor een cursus in het kader van de Educatieve Maatregel Alcohol en verkeer (EMA). Bestuurders doen in deze cursus kennis op over de effecten van alcohol op de verkeersveiligheid en analyseren de motieven voor hun alcoholgebruik om hun houding en gedrag te verbeteren. Het CBR legt deze cursus aan de overtreder op na een melding (‘mededeling’) van de politie. Weigering van deelname aan de cursus leidt ertoe dat het rijbewijs ongeldig wordt verklaard. Wie met een promillage van 1,8 of hoger wordt aangehouden, gaat naar een medisch onderzoek. Ook bestuurders die onder invloed van drugs of medicijnen achter het stuur zitten en worden aangehouden, komen in aanmerking voor een medisch onderzoek. Wie ongeschikt blijkt om nog achter het stuur te zitten, moet het rijbewijs inleveren. Wie geschikt is, moet alsnog naar een EMA-cursus. Agressieve en gevaarlijke rijders komen in aanmerking voor een onderzoek naar de rijvaardigheid.

Onderzoeken

Vorderingen in het verslagjaar, net als voor-

De divisie Vorderingen besloot in 2002 6.334 maal tot een

gaande jaren, geïnvesteerd in voorlichting en in

onderzoek naar de rijgeschiktheid of rijvaardigheid van

intensief contact met politiekorpsen.

bestuurders. Dat is een stijging van elf procent. De politie

Ter ondersteuning van de bewijsvoering tegen

maakt steeds intensiever van deze voorziening gebruik; de

overtreders ontvangt het CBR videobanden van

intensieve voorlichting aan de korpsen begint vruchten af

overtredingen die met surveillancewagens zijn

te werpen.

gemaakt. Hiertoe werkt de divisie Vorderingen

Driekwart van de onderzoeken betrof alcoholmisbruik en in

samen met de registratieteams van de KLPD.

bijna twintig procent van de gevallen was er een andere medische aanleiding (onder meer epilepsie en black-out). Elf procent betrof een onderzoek naar de rijvaardigheid.

E M A- c u r s u s s e n 25

Kwaliteit en efficiency

tot een EMA-cursus. Dat was tien procent meer

De vorderingsprocedure is een verkeersveiligheidsmaatregel

dan in 2001. Ook deze stijging komt voor reke-

en werkt het beste bij een lik-op-stukbeleid. Efficiency in de

ning van het groeiend gebruik dat de politie

afhandeling is dus nodig om mensen die door de politie zijn

van deze voorziening maakt.

aangehouden, zo snel mogelijk duidelijkheid te geven over eventuele maatregelen. In dat kader is bij de divisie

Na een evaluatieonderzoek naar de leer- en gedragseffecten van de EMA-cursussen werd een nieuwe opzet gemaakt. In deze opzet wordt de cursus nauwkeurig afgestemd op de deelnemers. Tussen de cursusdagen zijn ruime intervallen ingebouwd om de deelnemers gelegenheid te geven de stof te verwerken. Via evaluatiegesprekken vindt voortdurend bijstelling plaats. De nieuwe werkwijze ging in 2002 in.

Bezwaar en beroep Wie het niet eens is met een besluit van de divisie Vorderingen kan bezwaar, beroep en hoger beroep aantekenen bij respectievelijk de divisie zelf, de bestuursrechter en de Raad van State. In 2002 werden 2.736 bezwaarschriften behandeld, een stijging van 37 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. 153 bezwaren werden gegrond verklaard. Van de 285 beroepszaken bij de rechtbank bleken er 59 gegrond.

V O R D E R I N G E N

7.861 keer werden bestuurders in 2002 verplicht

7

A c t i v i t e i t e n i n d e r e g i o ’s

Bijna negentig procent van het werkaanbod van het CBR betreft het afnemen van theorie- en praktijkexamens voor de personenauto en de motor en het verwerken van aanvragen voor de medische Verklaringen van geschiktheid. De vijf regio’s van het CBR zijn belast met de uitvoering van deze werkzaamheden en met het afnemen van de theorie-examens voor de bromfiets en de praktijkexamens voor de aanhangwagen.

A C T I V I T E I T E N

I N

D E

R E G I O ’ S

26

Het CBR heeft deze activiteiten gedecentraliseerd om letterlijk en figuurlijk dichter bij de klanten en de partners (de rijscholen) te staan. Een terugblik op de activiteiten in de regio’s is dan ook altijd een beoordeling van het succes van de dienstverlening en van de afstemming van de dienstverlening en producten op de regionale markten.

De vijf regio’s van het CBR brachten in het verslagjaar voor het derde achtereenvolgende jaar de reserveringstermijnen omlaag. Voor de praktijkexamens bedroeg het gemiddelde iets meer dan zes weken en voor de theorie-examens ruim drie weken. 75 nieuwe medewerkers werden aangetrokken of collega’s overgeplaatst die na een interne opleiding aan de slag gingen als examinator. De uitbreiding van het aantal examinatoren past in een beleid dat inspeelt op het grillige verloop in de vraag naar examens. Uitgangspunt daarbij is dat meer examinatoren voorhanden moeten zijn dan het gemiddeld aantal examens, dat de bij- en nascholing zo flexibel mogelijk plaatsvindt en dat examinatoren mogelijkheden hebben voor andersoortige activiteiten in de organisatie.

Aantal Verklaringen van geschiktheid per regio in 2002 en 2001 2002

2 0 01

Regio Noord

53.596

48.712

Regio Oost

96.158

90.519

Regio Zuid

97.011

85.804

Regio West-Noord

98.574

90.078

Regio West-Zuid

102.221

91.777

totaal

447.560

406.890

Het slagingspercentage bij de kandidaten voor het B-examen lag 16,3 procent hoger als zij een tussentijdse toets aflegden. Bij de A-examens bedroeg het verschil 8,1 procent.

S a m e nwe rke n m e t o p l e i d e r s

belang voor een gerichte voorbereiding van leerlingen op het

Om het traject verder te versnellen, werd een plan

wegverkeer. De CBR-regio’s investeren daarom ieder jaar

ontwikkeld om zoveel mogelijk werk door de medische

opnieuw in de samenwerking met de rijscholen. Voor nieu-

administratie uit te laten voeren en alleen de ingewikkelder

we opleiders worden in veel regio’s kennismakingsbezoeken

aanvragen te laten beoordelen door één van de CBR-artsen.

georganiseerd. Periodiek bezoekt het management van de

De bedoeling is de nieuwe werkwijze in 2003 in gebruik

regio’s de rijscholen.

te nemen.

Examenplaatsoverleg

In bijna alle regio’s ging voor het zesde

De afgelopen jaren is het regelmatige overleg met de opleiders in inhoud en omvang gegroeid. Met name het examenplaatsoverleg is door zijn regelmaat een nuttig hulp-

achtereenvolgende jaar het aantal tussen-

middel voor het uitwisselen van informatie en ideeën. In het

tijdse toetsen (TTT) omhoog. Stijgingen

verslagjaar werd dit overleg intensief benut voor informatie-

tot vijfentwintig procent leidden ertoe

uitwisseling over de nieuwe opzet van de theorie-examens en

dat ruim één op de vijf kandidaten voor

Het Nieuwe Rijden – de rijstijl die brandstof bespaart. Aan

een praktijkexamen van het succesvolle

beide onderdelen werd ook apart aandacht besteed in

toetsinstrument gebruik maakte.

speciale trainings- en instructiebijeenkomsten. Verder stonden de ontwikkeling van de Rijopleiding in Stappen, de website met slagingspercentages van rijscholen, het nieuwe reserveringssysteem TOP online en de tussentijdse toets op de agenda. Daarnaast passeerde het Beginnersrijbewijs de revue.

Branche Ook door regelmatig overleg met de brancheorganisaties ABAN, BOVAG en FAM investeren de CBR-regio’s in de samenwerking met de rijscholen. In elke regio kwam men minstens twee keer bijeen om aandacht te besteden aan onder meer de afstemming tussen opleiding en examen, de problematiek rond de reserveringstermijnen, de toekomstige ontwikkelingen in wetten en regels en de branche, RIS en het CBR-jubileum.

I N

Tu s s e n t i j d s e t o e t s

27

R E G I O ’ S

Samenwerking tussen opleiders en examinatoren is van

van medische geschiktheid werd onder de loep genomen.

D E

Ook de afhandeling van de aanvragen voor een verklaring


Sneller afhandelen

Aantal afgenomen examens per regio in 20 02 (inclusief niet verschenen kandidaten)

Regio Noord Theorie-examens

63.712

Praktijkexamens categorie A

5.824

Praktijkexamens categorie B

Tevreden

Regio Oost

Uit een enquête onder examenkandidaten in de provincies

Theorie-examens

Friesland, Groningen en Drenthe (regio Noord) bleek grote


tevredenheid over het praktijkexamen. Bijna alle 1.500


48.572

112.737 10.101 78.291

ondervraagden vonden dat zij correct waren behandeld en onderweg heldere opdrachten kregen. Zeventig procent kon

Regio Zuid

zich vinden in de uitslag, ook als die negatief was.

Theorie-examens

Teleurstellend was dat de instructeur maar bij eenderde


van de ondervraagden meereed. De aanwezigheid van de


127.462 10.326 80.568

instructeur bij het voor- en nagesprek varieerde sterk per examenplaats: tussen 43 en 93 procent. Het CBR propageert

Regio West-Noord

nadrukkelijk dat de instructeurs vóór, tijdens en na de

Theorie-examens

examenrit aanwezig zijn. Zij vormen een belangrijk


hulpmiddel bij een goede afstemming tussen opleiding en


148.289 12.774 110.698

examen. Dat zal dan ook in regio Noord onder de aandacht van de rijscholen worden gebracht.

Regio West-Zuid Theorie-examens

I N

Kwa l i te i t va n d e d i e n s t ve rl e n i n g


D E

R E G I O ’ S

28

De regio’s doorstonden de verlengingstoets voor de Totaal landelijk

standaard om in ISO 9001-2000.

Theorie-examens Praktijkexamens categorie A

Negen vestigingen werden in 2002 geheel of gedeeltelijk vernieuwd. De ingrepen varieerden van complete nieuwbouw tot verhuizingen en meer of minder ingrijpende opknapbeurten. Deze investeringen bevorderen de gebruikswaarde en de uitstraling van de gebouwen. Daarmee wil het CBR het imago van moderne, klantvriendelijke dienstverlener onderstrepen.

Het examencentrum in Kampen werd gesloten. De grote aantallen verkeersremmende maatregelen in de omgeving van het centrum maakte de locatie ongeschikt voor praktijkexamens. De examens worden voortaan vanuit Zwolle en Emmeloord afgenomen.

10.903


ISO-certificering of bereidden deze voor. Alle zetten hun

Kwaliteit op locatie

151.794



115.604

603.994 49.928 433.823

contacten. Naast participatie in de Regionale en Provinciale

ontvingen de regiokantoren van het CBR

Organen Verkeersveiligheid waren de kantoren gastheer voor

279 klachten, twee meer dan in 2001. Dit

delegaties uit binnen- en buitenland.

aantal blijft de laatste jaren stabiel.

Medewerkers van de regio’s droegen bij aan landelijke beur-

Het merendeel van de klachten betrof de

zen als de Megafestatie voor jongeren en de beurs Motor.

examenuitslag. Vijftien procent van de klachten

Daarnaast werd aan regionale activiteiten en manifestaties

was terecht of ten dele terecht.

deelgenomen. Zo werkte regio Oost mee aan de ‘liefheidsverklaringen’ van Team Alert, het team dat in opdracht van de

Maatschappelijke contacten

minister van Verkeer en Waterstaat verkeersveiligheid bij jongeren onder de aandacht brengt. Met een ondertekende

Vanwege het 75-jarig jubileum van het CBR

liefheidsverklaring gaven geslaagde praktijkexamenkandida-

vonden er eind mei en begin juni open dagen

ten aan, dat zij zich netjes wilden gedragen in het verkeer.

plaats in vijftien examencentra, verspreid over

Dergelijke activiteiten zijn goede gelegenheden om de maat-

het land. Bijna tweeduizend automobilisten

schappelijke betrokkenheid van het CBR te accentueren.

maakten met een examinator of een instructeur van een rijschool uit de omgeving een rit in de

Innovatie

eigen auto voor een rijadvies. Vrijwel iedereen

Als uitvloeisel van de opdracht van de minister van Verkeer

ging met verbeterpunten naar huis: meestal

en Waterstaat maakten de regio’s een begin met de lande-

betrof het het kijkgedrag of de juiste plaats op

lijke vervolgproef van de vernieuwende Rijopleiding in

de weg.

Stappen. Begeleid door introductiebijeenkomsten werd de

Nog eens tweeduizend bezoekers namen deel

eerste belangstelling onder instructeurs gepeild voor deze

aan een theorie-examen, waarvoor minder dan

succesvolle innovatie van de Nederlandse rijopleiding. Meer

tien procent slaagde.

over dit project in hoofdstuk negen.

D E

Op ongeveer twee miljoen klantcontacten

I N

Veel aandacht was er in de regio’s voor de maatschappelijke


Klachten

R E G I O ’ S

29

8

D e r i j s ch o o l b r a n ch e

De rijscholen en het CBR bedienen dezelfde markt. De leerling van de één is de kandidaat van de ander. De opleiders en het exameninstituut zijn voor een gedegen voorbereiding van aanstaande bestuurders op elkaar aangewezen. Het CBR heeft jaarlijks vele duizenden malen contact met opleiders: hoofdzakelijk tijdens examens en tussentijdse toetsen, maar ook bij overlegsituaties en minder formele ontmoetingen.

D E

R I J S C H O O L B R A N C H E

30

De formele relatie ligt vast in de inschrijfovereenkomst die het CBR met elke rijschool heeft. Daarin zijn de kwaliteitsinzet van de rijschool en de tegenprestatie van het CBR vastgelegd. Rijscholen doen opgave van de gegevens van bedrijf, mens en materieel en het CBR garandeert een aantal tegenprestaties: meerijden van instructeurs tijdens examens, een aansluiting op het online reserveringssysteem en toezending van publicaties over wetten en regels. De laatste jaren is er, naast de inhoudelijke en formele kant van de relatie, nog een derde variant ontstaan: kijken in elkaars keuken. Om de afstemming tussen opleiding en examen verder te verbeteren, stellen opleiders en examinatoren steeds meer belang in overleg over elkaars beroep.

Medio 2002 stonden bij het CBR 4.900 rijscholen ingeschreven, 46 minder dan in 2001. In zes jaar is het aantal met twintig procent gedaald. De schaalvergroting in de rijschoolbranche is op gang; het einde lijkt nog niet in zicht. De afgelopen jaren moesten bij rijscholen de kosten omlaag en de opbrengsten omhoog om rendabel te kunnen draaien. Aan de ene kant nam de concurrentie om de klandizie toe en aan de andere kant zochten rijscholen samenwerking om de bedrijfskosten te verlagen en de markt kwaliteit te kunnen blijven bieden. Dat leidde tot toenemend kwaliteitsbesef in de branche.

bij de aanmelding van kandidaten nam opval-

toegenomen. Des te verrassender was de reactie van de

lend toe. Voorletters werden verwisseld, het

brancheorganisaties op het succesverhaal van de Rijoplei-

geslacht of het geboortejaar veranderd –ogen-

ding in Stappen (RIS). Kort nadat de minister van Verkeer en

schijnlijke futiliteiten met verstrekkende gevol-

Waterstaat het CBR had verzocht de nieuwe opleiding

gen. Want het ging steeds om kandidaten die

landelijk te introduceren, ontstonden bij rijscholen reserves.

eerder gezakt waren en door de administratieve

Lange tijd was de samenwerking tussen de rijscholen en het

foutjes plotseling veranderden in kandidaten

CBR door gezamenlijk kwaliteitsbesef bepaald; maar door de

die voor het eerst op examen kwamen.

oppositionele houding van de BOVAG-VAN ging een deel van

Daarnaast gingen sommige administratiekan-

de winst van de laatste jaren verloren. Hier en daar dook het

toren een steeds dubieuzere rol vervullen. Ooit

oude wij-zij-denken op dat de samenwerking tot midden

opgericht om rijscholen de administratieve

jaren tachtig van de vorige eeuw had gekenmerkt.

rompslomp van de examenreservering uit handen te nemen, ontpopten deze bedrijven

Slagingspercentages De traditionele reactie op de vernieuwende RIS werd

zich nu als zelfstandige aanvrager waar de rijschool anoniem achter schuil kon gaan.

vooral ingegeven door de afgedwongen publicatie van

Door al deze trucs kon het slagingspercentage

de slagingspercentages van rijscholen. Nadat het

ongemerkt stijgen. De website met slagingsper-

televisieprogramma Kassa door de rechtbank en de

centages werd er navenant onbetrouwbaarder

Raad van State in het gelijk was gesteld, ontwikkelden

door.

het ministerie van Verkeer en Waterstaat, de brancheorganisaties BOVAG-VAN en FAM met het CBR een

Terug naar kwaliteitsbesef

speciale website om de slagingspercentages te

De angstige reacties van sommige rijscholen op

publiceren. Rijscholen, die zich de afgelopen vijftien

de consumenteninformatie over hun prestaties

jaar tot tweemaal toe met succes tegen publicatie

staat haaks op de kwaliteitsontwikkeling in de

hadden verzet, roerden zich en spraken schande van

branche van de laatste jaren. Want wie naar

het publiek maken van hun bedrijfsgegevens.

kwaliteit streeft, kiest voor kwaliteitsmeting en controleerbaarheid. Anders heeft de publicatie

Al kort na de start van de website registreerden

van de slagingspercentages geen enkele zin.

medewerkers in de CBR-regio’s de eerste pogingen van rijscholen om de percentages te flatteren. Nieuwe rijscho-

Alleen met hulp van de consument valt de

len werden ingeschreven die voortdurend met kandidaten

draad van de kwaliteitsontwikkeling na de

verschenen die voor het praktijkexamen zakten. De nieuw

terugval in het afgelopen jaar op te pakken.

ingeschreven namen bleken na enig zoekwerk te horen

Massale belangstelling van het publiek voor

bij bestaande rijscholen. Kandidaten met minder goede

vernieuwingen als de Rijopleiding in Stappen

vooruitzichten leken bij de nieuwe naam ondergebracht te

zal uitwijzen, dat het groeiende kwaliteitsbesef

worden om het slagingspercentage van de oorspronkelijke

van de laatste jaren de rijschoolbranche

rijschool te flatteren.

uiteindelijk voordeel oplevert.

31

R I J S C H O O L B R A N C H E

Ook het aantal administratieve verschrijvingen

kwaliteitsontwikkeling en de behoefte aan nascholing

D E

Binnen de branche zijn de laatste jaren de discussies over

9

Ontwikkeling en onderzoek

Elk jaar besteedt het CBR een belangrijk deel van de menskracht en de middelen aan verdere verbetering van de dienstverlening en de producten. Het betreft met name de vorm en inhoud van de examens alsmede efficiency- en effectiviteitsverbetering van de administratieve processen en de informatisering. Zo wordt ingespeeld op actuele technologische ontwikkelingen en toekomstige (verkeers)wetgeving. De bedoeling daarvan is de kwaliteit van

O N T W I K K E L I N G

E N

O N D E R Z O E K

32

de dienstverlening en de voorbereiding op de deelname aan het verkeer verder te perfectioneren. Dergelijke innovatieve verbeteringstrajecten werden in het verslagjaar zowel centraal als in de regio’s en bij de divisies ingezet.

Examens

Theorie- en praktijkexamens In 2002 kregen de aanpassingen in de theorie-examens Verkeer C en D en de theorie-examens voor de personenauto, motor en bromfiets hun beslag. Het mondelinge C- en D-examen werd audiovisueel. In de andere theorie-examens werden de eerste open en meerkeuzevragen opgenomen. Hier doen de examenvragen nu nadrukkelijker een beroep op het inzicht van kandidaten. De komst van het audiovisuele C- en D-examen zorgt voor meer objectiviteit in de beoordeling.

Als gevolg van Europese afspraken veranderen in 2003 en 2004 de eisen voor het motorexamen. Eerst worden kledingeisen ingevoerd, waarna het examen in 2004 wordt gesplist in tweeën: een examen Voertuigbeheersing en een examen Verkeersdeelneming. In het verslagjaar startten daarvoor de voorbereidingen.

Om het telefonisch reserveren van theorie-

reserveringssysteem ERS, voortgezet. Het ERS

examens te verbeteren, werden de mogelijkhe-

werd begin jaren negentig in gebruik genomen

den van een voice responsesysteem onderzocht.

en stelde de rijscholen in staat via een telefoon-

Deze bleken zo veelbelovend, dat in 2003 een

verbinding zelfstandig examens te reserveren

proef in enkele regio’s plaatsvindt.

in het planningssysteem van het CBR. Maar het ERS verouderde en paste niet meer in de visie van het CBR op klantgerichte, moderne

de nabije toekomst digitaal verlopen. Papieren

diensten en producten. Daarom werd uiteinde-

uitslagen zullen via het internet worden door-

lijk TOP online ontwikkeld: een internetachtig

geseind. Een eerste studie van de toepassing van

computerprogramma, dat het mogelijk maakt

kleine handcomputers (ofwel PDA’s: Personal

vanuit de rijschool examens aan te vragen, te

Digital Assistants) wees uit dat er belangrijke

reserveren en te ruilen, en medische Verklarin-

voordelen in de klantgerichtheid en de

gen van geschiktheid aan te vragen. Aan het

efficiënte afhandeling te behalen zijn.

einde van het jaar, ruim twee maanden na de introductie, was een kwart van de rijscholen overgeschakeld van het ERS naar TOP online.

In het verslagjaar werd de ontwikkeling

Met ingang van 2004 houdt het ERS op te

van TOP online, de opvolger van het examen-

bestaan.

I n n ova t i e

Rijopleiding in Stappen In opdracht van de minister van Verkeer en Waterstaat maakte het CBR een begin met de landelijke proef met de Rijopleiding in Stappen (RIS). De opdracht was het directe gevolg van de succesvolle proeven in Gelderland. Daar werden slagingspercentages tot dertig procent boven het gebruikelijke niveau bereikt met een nieuw type modulaire opleiding die verkeersveiliger bestuurders oplevert. Op aanraden van het Regionaal Overlegorgaan Verkeersveiligheid Gelderland (ROVG, de initiatiefnemer van de proef met de RIS) zocht en vond de minister in het CBR de organisatie met de logistieke infrastructuur en kennis voor de omvangrijke landelijke introductie.


E N

TOP online

33

O N D E R Z O E K

De schriftelijke afhandeling van examens zal in

Twee marktonderzoeken wezen uit, dat er grote belangstelling voor de RIS te verwachten is. Na de regionale proef in het oosten van het land bleek de nieuwe opleiding onder rijschoolleerlingen een al spontane naamsbekendheid van 28 procent te hebben. Liefst 71 procent van de ruim drieduizend ondervraagde leerlingen was er min of meer zeker van, dat zij voor de RIS zouden kiezen als zij aan het begin van hun opleiding stonden. En dat ondanks het huis34

werk en de deeltoetsen die van de gefaseerde

O N D E R Z O E K

opleiding deel uitmaken. De hogere slaagkans en het vooruitzicht van veiliger rijden bleken de belangrijkste voordelen, waar veertig procent van de ondervraagden zelfs extra geld voor wilde uitgeven.


E N

Onder tweeduizend geënquêteerde rijschoolhouders was de houding niet anders. Uit het tweede marktonderzoek bleek dat 98 procent

Volgens planning moesten in 2003 ongeveer duizend

wel eens van de RIS gehoord had. Tachtig

instructeurs onderwezen worden in de RIS-methode.

procent zou de principes van de nieuwe opleiding willen leren.

Eind 2002 trok de BOVAG zich terug uit de Stuurgroep RIS,

Bijna de helft stond positief tegenover de RIS,

omdat het exameninstituut CBR zich naar haar mening

vijftien procent was er minder over te spreken.

verre diende te houden van de opleidingsbranche. Kort

Tachtig procent van de respondenten verwacht

daarop kondigde LBVI, de koepel van opleidingsinstellingen

dat de nieuwe opleiding beter is dan de

voor de rijschoolbranche, een kort geding aan tegen het

bestaande.

ministerie van Verkeer en Waterstaat en het CBR. Het CBR diende direct met de landelijke proef te stoppen.

In het najaar volgde tijdens de reguliere overleg-

Na tegemoetkomingen van CBR-zijde wees de Haagse

gen met de rijscholen in de examenplaatsen een

rechtbank de eis van LBVI in 2003 af.

voorlichtingscampagne, met daaropvolgend een belangstellingsregistratie. Na drie maanden

Permanente educatie voor chauffeurs van bedrijfsauto’s

hadden zich ruim duizend instructeurs gemeld.

Het rijbewijs kan niet meer voor het leven zijn. Steeds meer

Tegelijk met de voorlichting aan de rijscholen

vat in de samenleving de mening post dat in de loop der

startte een opleidingsprogramma binnen het

jaren routinefouten ontstaan die risico’s in het verkeer

CBR, waarin examinatoren werden getraind in

kunnen veroorzaken. Daarnaast blijven veranderingen

het onderwijzen van de RIS aan de instructeurs.

in wetten en regels onopgemerkt als bestuurders niet

ontwikkeling van adequate toepassingen. Daarmee wil het Rij Simulator Centrum vooral de markt van wetenschappelijk en toegepast onderzoek bedienen, alsmede ervaren beroepschauffeurs. In het tweede deel van dit verslag wordt uitgebreid aandacht aan de simulators besteed.

Ontwikkelingen in wetten en regels 35

een bijdrage aan de ontwikkeling van wetten en regels een belangrijk aspect. Vanwege de verbondenheid met de verbetering van de verkeersveiligheid stelt het CBR zijn expertise graag ter beschikking om de verkeerswetten

O N D E R Z O E K

In het beleid van het CBR is het leveren van

››

een eerste evaluatie met het ministerie van

personenvervoer zag dat als eerste in en maakt inmiddels

Verkeer en Waterstaat van de totstand-

steeds intensiever gebruik van de rijvaardigheidsanalyse van

koming van het beginnersrijbewijs;

CCV, de examendivisie van het CBR voor beroepschauffeurs.

››

Verbetering van het rijgedrag heeft immers belangrijke bedrijfseconomische voordelen.

de projectgroep Tunnelveiligheid van het ministerie van Verkeer en Waterstaat;

››

discussies met maatschappelijke organisa-

Computergigant IBM Nederland was het eerste bedrijf dat

ties en het ministerie van Verkeer en

nadrukkelijk ook uit sociale overwegingen in het verslagjaar

Waterstaat over De Rijbewijsrevolutie, het

interesse toonde voor een rijvaardigheidsanalyse bij alle

plan van de minister om nieuwe eisen te

medewerkers met een bedrijfs- of lease-auto. Het bedrijf beschouwt zijn hulp bij een veilige verkeersdeelname als een

stellen aan de rijopleiding;

››

belangrijke voorziening voor de medewerkers. Na een geslaagde proef met honderd IBM-ers werd een tweejarig contract met het CBR gesloten om 1.500 berijders van een

deelname aan het Motorplatform, een overleg van brancheorganisaties;

››

deelname aan het Overlegorgaan Verkeersveiligheid.

bedrijfswagen theoretisch en praktisch te toetsen. Daarnaast vroeg en kreeg de Raad voor de

Simulators

Transportveiligheid inhoudelijke bijdragen

Na de aankoop en installatie van twee topsimulators van het

bij haar onderzoek naar diverse verkeers-

type Adams werd in het verslagjaar intensief gewerkt aan de

ongevallen.


in dat kader onder meer deelgenomen aan: regelmatig op herhaling gaan. De branche voor goederen- en

E N

en -regels verder te optimaliseren. In 2002 werd

10

Public relations en voorlichting

De publieke tak van het CBR investeert via externe communicatie primair in de relatie met rijopleiders en kandidaten. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is dat de verstandhouding met de rijscholen bepalend is voor het beeld dat kandidaten van het CBR hebben. Daarnaast draagt het CBR met zijn communicatie-activiteiten bij aan de verbetering van de verkeersveiligheid. De decentrale organisatiestructuur biedt de regio’s en divisies zelfstandigheid in hun communicatie met de buitenwacht. Voor de herkenbaarheid van het CBR worden intern steeds gezamenlijke afspraken gemaakt, zodat van de organisatie als geheel een uniform beeld blijft bestaan.

Jubileum Een groot deel van de communicatieactiviteiten stond in het verslagjaar in het teken van het 75-jarig jubileum. Het CBR wilde bij de externe jubileumactiviteiten zijn opgedane kennis van driekwart eeuw zoveel mogelijk in dienst stellen van de samenleving. Voor dat doel organiseerde het:

››

een kinderwedstrijd: de laatste drie groepen van alle Nederlandse basisscholen werden uitgenodigd hun kijk te geven op het verkeer in 2027. In een maand tijd

P U B L I C

R E L A T I O N S

E N

V O O R L I C H T I N G

36

kwamen kijkdozen, boekrollen, video’s en tekeningen binnen; 44 in totaal. Een deskundige jury –bestaande uit kinderboekenschrijfster Mieke van Hooft, verkeersdeskundige Bart van Arem van TNO en Marlous van Elswijk van Team Alert– beoordeelde de inzendingen en leverde met CBR-medewerkers de grootbeeld tv, de computer en het boekenpakket af bij de winnende scholen;

››

‘De rij veilig krant’: twaalf pagina’s informatie, educatie en verstrooiing op zondagkrantformaat die bij 2,2 miljoen abonnees van regionale dagbladen op de deurmat viel;

››

open dagen: vijftien examencentra openden hun deuren zodat rijbewijsbezitters hun kennis en vaardigheid

konden toetsen. Bijna tweeduizend bezoekers maakten met een instructeur of examinator een rit in hun eigen auto, ontdekten ingeslopen routinefouten en gingen met gerichte adviezen ter verbetering van hun rijvaardigheid naar huis. Nog eens tweeduizend bezoekers toetsten hun verkeerskennis tijdens officiële theorie-examens. Minder dan tien procent slaagde;

››

Het Nationale Verkeersexamen: in nauwe samenwerking met producent IdtV en SBS 6 verzorgde het CBR in oktober een avondvullend programma over verkeersveiligheid. Afgewisseld door reportages en interviews

37

simultaan programma via de website van het CBR. Van hen slaagde 37 procent. In de studio deden vier bekende Nederlanders zonder rijbewijs het examen ‘voor het echie’. Drie van hen voldeden aan de norm, stapten met een CBR-examinator in de auto voor hun praktijkexamen en slaagden;

››

jubileumboek: onder de titel ’75 jaar veilig op weg’ verscheen een populaire beschrijving van de ontwikkelingen op en rond de weg. Veranderingen in de samenleving, de techniek, de infrastructuur, de wet en het examen passeerden de revue. In het boek werd voor het eerst de geschiedenis van de Nederlandse rijopleiding beschreven;

››

feestelijk rijschoolsymposium: ruim vijfduizend rij-instructeurs bezochten in het Arnhemse Gelredome een speciaal symposium en het aansluitende feest.

I n te rn e t In de communicatie van het CBR met zijn doelgroepen is een verschuiving gaande van gedrukt materiaal en telefonische informatie naar internet. De belangstelling voor www.cbr.nl groeide in een jaar tijd met 49 procent tot gemiddeld 111.500 bezoekers per maand. Het gebruik van papieren

E N

Drieduizend internetgebruikers deden hetzelfde in een

R E L A T I O N S

0900-nummer doorzenden. 31 procent slaagde.

P U B L I C

theorie-examen afleggen en de antwoorden per SMS of


konden de bijna anderhalf miljoen kijkers een officieel

voorlichtingsmateriaal en telefonische informatie neemt gestaag af, vooral sinds de ingebruikname van de e-mailvoorziening op de website. Hoewel de website in augustus 1999 primair is ontwikkeld als hulpmiddel bij de examenvoor38

bereiding, blijkt een groeiend aantal ervaren

P U B L I C

R E L A T I O N S

E N


rijbewijsbezitters de site te bezoeken voor permanente educatie. Vooral de theorietests worden intensief gebruikt: ruim 65 procent van de bezoekers benut ze.

Vo o r l i c h t i n g e n p u b l i c r e l a t i o n s Aangemoedigd door de enthousiaste reacties van rijscholen werd voor de tweede maal een verkorte versie van het jaar-

Slagingspercentages

verslag uitgebracht. Elke rijschool ontving een exemplaar

Door rechterlijke uitspraken werd het CBR

van de brochure.

verplicht de slagingspercentages van de ingeschreven rijscholen te publiceren. De publicatie

Het CBR begeleidde met het ministerie van Verkeer en Water-

kreeg –in overleg met het televisieprogramma

staat de invoering van het beginnersrijbewijs. Als onderdeel

Kassa, de eiseres– de vorm van een website

van een media- en een publieksvoorlichtingstraject reikte

(www.rijschoolgegevens.nl). Het ministerie van

minister Netelenbos officieel het eerste certificaat uit.

Verkeer en Waterstaat en de brancheorganisa-

Ook de rijscholen werden –onder meer via het vakblad

ties BOVAG-VAN en FAM waren bij de totstand-

Reflector– voorbereid op de ‘Maatregel beginnende

koming betrokken. De percentages worden

bestuurders’, zoals het beginnersrijbewijs officieel heet.

elk kwartaal ververst en tonen steeds het gemiddelde percentage over een jaar.

Onder het motto ‘Theorieles, dan weet je ’t zeker’ bereidde

De website wordt gemiddeld ruim 70.000 keer

het CBR met de branche de leerlingen voor op open en

per maand bezocht.

meerkeuzevragen in het theorie-examen. Met posters, folders, zogeheten freecards en perspubliciteit werd het

In samenwerking met de Dienst Wegverkeer en

belang van gedegen voorbereiding via de rijschool onder

het ministerie van Verkeer en Waterstaat reali-

de aandacht gebracht.

seerde het CBR de website www.rijbewijs.nl waar bezoekers alle informatie over het gelijk-

Door middel van voorlichtingsbijeenkomsten en artikelen

namige onderwerp kunnen vinden. Sinds de

in Reflector werden de rijscholen voorgelicht over de ontwik-

start in mei werd de website bijna 100.000 keer

keling van TOP online, de opvolger van het verouderde

bezocht.

examenreserveringssysteem (zie hoofdstuk negen).

Media Vooral de externe jubileumactiviteiten en het jaarverslag trokken veel belangstelling van de media. Vele tientallen keren werd in dagen weekbladen aandacht aan de visie en activitei-

verkeersveiligheid.

beurs Megafestatie en aan de Automotorsportbeurs in Zuidlaren. Via dergelijke manifestaties wordt vorm gegeven

In de afleveringen van het televisieprogramma

aan de educatieve taak van het CBR (verbetering van de

‘Blij dat ik rij’ van Yorin waren –net als in de

verkeersveiligheid), aan imagoverbetering en aan afzet van

drie voorafgaande jaren– fragmenten te zien

diensten en producten.

van vóór en na het praktijkexamen. De serie bood mogelijkheden het CBR profiel te geven

In alle regiokantoren vonden kennismakingsbezoeken

bij de aanstaande kandidaten.

plaats met nieuwe instructeurs en rijscholen en kregen een delegatie van B&W van Rijswijk en de bedrijvenvereniging,

Reflector

alsmede buitenlandse delegaties uitleg over de taken en

Naast instructie en opleiding werd Reflector,

werkzaamheden van het CBR.

het tijdschrift van het CBR voor de ingeschreven rijscholen, benut om de branche op de hoogte

De medisch adviseurs en de afdeling Medische Zaken

te houden van relevante ontwikkelingen. De

verzorgden lezingen en presentaties tijdens bijeenkomsten

jaargang 2002 stond vooral in het teken van

van patiëntenverenigingen, ouderen, artsen, verpleeg-

de vakinhoud, de toekomst van opleiding en

kundigen en verkeersorganisaties.

examen, het jubileum van het CBR en de ontwikkeling van de succesvolle Rijopleiding in

Intern

Stappen. In juni vond de Rijschoollunch plaats,

Zebranet –het intranet van het CBR– werd verder ontwik-

een periodieke bijeenkomst waar professionals

keld. Het snelle medium heeft de sterk gedecentraliseerde

uit de rijopleiding van gedachten wisselen over

organisatie intern beter bereikbaar gemaakt, vooral na

nieuwe en wenselijke ontwikkelingen.

ingrijpende technische verbeteringen, cursussen en

Eenmaal per jaar vindt een journalistiek verslag

voorlichting over de werking. Alle organisatieonderdelen

van de lunch via Reflector zijn weg naar de

hebben een eigen plek op Zebranet.

opleiders.


actuele ontwikkelingen rond het thema

Amsterdam, aan Motor 2002 in Utrecht, aan de jongeren-

E N

Het CBR was in 2002 deelnemer aan de BedrijfsautoRAI in

39

R E L A T I O N S

landelijke woordvoerders een reactie op

P U B L I C

ten van het CBR besteed, en gaven regionale en

Beurzen en manifestaties

11

Internationaal

Nederland is als onderdeel van de Europese Unie onderhevig aan de harmonisatie van de wetten en regels over verkeersveiligheid. Het CBR neemt actief deel aan dat proces via CIECA, de Commission Internationale des Examens de

I N T E R N A T I O N A A L

40

Conduite Automobile. CIECA is de bundeling van rijexameninstituten in Europa en enkele landen daarbuiten. Zij assisteert de Europese Commissie op verzoek bij het onderzoeken en implementeren van aangepaste regels en wetten. Daarnaast investeerde het CBR in 2002 in het ontwikkelen van

Rijopleiding

‘Basic’ Onder leiding van de Finse universiteit in Turku werd onderzoek verricht naar nieuwe vormen voor de basisrijopleiding in een aantal Europese landen. De nadruk lag daarbij op goede ervaringen met begeleid rijden en voortgezette opleidingen. Naast CIECA nemen ook onderzoeksinstituten en rijschoolorganisaties aan dit project deel. In 2002 vond een workshop plaats. Het project wordt in 2003 afgesloten.

‘Trainer’ In het project ‘Trainer’ beoordelen veertien

organisatie en

Europese landen en een Amerikaanse organisa-

inhoud van voort-

tie de mogelijkheden van nieuwe technologieën

gezette rijopleidingen. De studie leidde tot

in de rijopleiding. In het project worden twee

aanbevelingen voor veiligheidstrainingen,

eenvoudige simulatieapparaten ontwikkeld als

analyses van cursussen en een raamwerk voor

aanvulling op de praktische rijopleiding. Voor

een Europees kwaliteitslabel.

het theoriegedeelte wordt een cd-rom gemaakt, die vooral bedoeld is voor jonge bestuurders. Het project staat onder leiding van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid en loopt in

CIECA-congres

2003 af.

Tijdens het 34ste CIECA-congres in Schevenin-

In het verslagjaar vond een workshop plaats.

gen kondigde minister Netelenbos een proef met een terugkomdag voor kersverse rijbewijs-

internationale netwerken en stelde zijn expertise ter beschikking van ontwikkelingen in het buitenland.

Uitwisseling

Pe rm a n e n te e d u c a t i e

bezitters aan. Een proef daarmee in het oosten van ons land zal onderdeel zijn van een project

‘Advanced’

met nog vijf andere Europese landen. Onder

Onder de naam ‘Advanced’ rondde CIECA het

hen zijn Finland en Luxemburg, waar een

onderzoek naar de voortgezette rijopleidingen

verplichte terugkomdag voor beginnende

in Europa af dat in 2000 was gestart. Het CBR en

bestuurders al jaren gemeengoed is.

onderzoeksinstituten uit zes andere Europese landen leverden een bijdrage. De Europese

Tijdens het congres, ditmaal georganiseerd

Commissie besteedt extra aandacht aan

door het CBR, was er niet alleen internationale

scholing en nascholing van rijbewijsbezitters

aandacht voor de verplichte terugkomdag.

en wilde in dat verband aanbevelingen voor de

Ook andere innovaties in de permanente

Het CBR bracht voor CIECA voor het vijfde achtereenvolgende jaar het tijdschrift ‘CIECA Forum’ uit. Het tijdschrift is bedoeld om ervaringen en inzichten van de ledenlanden uit te wisselen. Omdat het blad inmiddels een stevige plaats in de lezersmarkt had verworven, kon het hoofdredacteurschap door het CBR aan CIECA worden overgedragen.

Met NEA Transportonderzoek en -opleiding

41

een duurzame samenwerking met de Turkse associatie van transportondernemers UND. Dat leidde tot een aantal projectvoorstellen.

verkeerseducatie werden door sprekers uit diverse EU-landen toegelicht. Omdat wetgeving daarover in de Europese Unie

Adviezen

ontbreekt, wordt gestreefd naar gezamenlijke kwaliteitseisen

Harmonisatie

tussen de lidstaten, onder meer via het project ‘Advanced’. In

Het Tsjechische ministerie van Transport en Communicatie

de vervolgcursussen is nu nog te weinig aandacht voor de

werd geassisteerd bij de toetreding tot de Europese Unie.

voertuigbeheersing en de manier waarop aan het verkeer

Daartoe werd een analyse gemaakt van de Tsjechische

wordt deelgenomen, zo bleek uit de gepresenteerde

rijopleiding en -examinering.

resultaten van ‘Advanced’. In Letland adviseerde het CBR over verbetering van de Algemeen directeur Vaessen van het CBR droeg de voorzit-

rijopleiding en het rijexamen in het kader van de toetreding

tershamer na negen jaar over aan de Belg Vanbroeckhoven.

tot de Europese Unie. Een consortium van NEA Transportop-

Deze is algemeen directeur van Autoveiligheid NV, een door

leiding en -onderzoek, Vakopleiding Transport en Logistiek

de overheid erkend bedrijf voor autokeuring en rijexamens.

(VTL) en het CBR voerde het project uit. Adviezen werden vooral verstrekt over de medische keuringen en de inhoud

BikeSafety

van het praktijkexamen.

320 deelnemers uit negentien landen gaven acte de présence op BikeSafety, een manifestatie ter bevordering van de

Op de thuisbasis werden delegaties van overheid en

veiligheid van motorrijders. Tijdens twintig verschillende

brancheorganisaties uit de Tsjechische Republiek, Letland,

workshops in twee dagen werd vooral aandacht besteed aan

Ierland, China en Aruba ontvangen en wegwijs gemaakt in

de gevolgen van de Europese richtlijn 2000/56 voor het

de organisatie van de rijopleiding en -examens in Nederland

motorexamen.

en de rijbewijswetgeving.

I N T E R N A T I O N A A L

onderzocht het CBR de mogelijkheden voor

12

Sociaal beleid

Sinds de start van de decentralisatie in 1991 is het CBR een organisatie die meer dan gemiddeld in verandering is. De maatschappelijke ontwikkelingen en de emancipatie van de consument vergen een voortdurende perfectionering van de producten en de dienstverlening. Daarnaast streeft het CBR er steeds nadrukkelijker naar om als kennisinstituut zijn expertise op de markt te brengen. Die ontwikkelingen vereisen een flexibele organisatie en een adequaat beleid

S O C I A A L

B E L E I D

42

inzake opleiding en ontwikkeling. Deze elementen kenmerken de laatste jaren het sociaal beleid van het CBR. Het brandpunt is verlegd van ‘zorg voor de medewerkers’ naar ‘balans tussen de belangen van medewerker en organisatie’. Medewerkers hebben daardoor meer verantwoordelijkheid gekregen voor de ontwikkeling van de eigen loopbaan. Nieuwe en bestaande vacatures worden steeds vaker met eigen medewerkers ingevuld.

Eind 2002 waren bij het CBR 1.282 mensen in dienst, die

voor bijzondere prestaties en de mogelijkheden voor

ruim 1.069 fulltime formatieplaatsen invulden. Per saldo

promotie en functieverandering. De daaropvolgende

nam het aantal medewerkers in het verslagjaar met 63 toe.

bespreking van de resultaten met de medewerkers

Er traden 165 medewerkers in dienst (2001: 211), 93 verlieten

leverde informatie op waarmee in het voorjaar van 2003

de organisatie (2001: 133) en 87 medewerkers veranderden

verbeterplannen worden opgesteld.

van functie (2001: 86).

Beter verzuimbeleid Gezondheid en tevredenheid

De zorg over de hoogte van het ziekteverzuim en de invoering van de Wet Verbetering Poortwachter –bedoeld om

In het voorjaar vond onder alle medewerkers een onderzoek

de toename van het aantal WAO-ers te stoppen– leidde tot

plaats naar de tevredenheid met het werk en de effecten

verbetering van het verzuimbeleid. Zieke werknemers

daarvan op het ziekteverzuim. Vergelijking van de resultaten

krijgen nu intensievere begeleiding.

met een twee jaar eerder gehouden onderzoek wees uit, dat

Daarnaast werden de spelregels voor het ziekteverzuim

de tevredenheid over het organisatiebeleid, de beloning, het

aangepast aan het nieuwe beleid. Ook de contractvoorwaar-

werkklimaat, de leiding, de ontwikkelingsmogelijkheden,

den met de Arbodienst scherpte het CBR aan. De effecten van

de openheid en de kwaliteit van het werkoverleg was

de maatregelen hadden al in het verslagjaar resultaat: het

toegenomen. Verbetering bleek nodig bij de informatie-

verzuim daalde met bijna twee procent: van 7,9 in 2001

voorziening, de kwaliteit van de kinderopvang, de beloning

naar zes in 2002.

‘permanente educatie’ van medewerkers. De laatste categorie opleidingen houdt nauw verband met de organisatieveranderingen binnen het CBR.

Voor de vakinhoudelijke scholing van examinatoren werden de mogelijkheden van e-learning benut. Met lesprogramma’s via het inter- en intranet kunnen zij zich vanaf 1 mei 2003 op flexibele wijze – tussen examens en vanuit huis – bijscholen. In samenwerking met de Citogroep uit Arnhem werd de lesstof voor de bij- en nascholing van examinatoren geschikt

maar veeleer een middel tot zelfontplooiing. Werk moet passen bij de persoonlijke levenssfeer en aansluiten bij de individuele wensen. De behoefte om werk en zorgtaken te kunnen combineren kreeg eind 2001 zijn beslag in de Wet Arbeid en Zorg en werd begin 2002 bij het CBR geïntroduceerd. Medewerkers hebben nu de mogelijkheid om van nieuwe vormen van verlof gebruik te maken bij onder meer calamiteiten, bevalling, adoptie en ouderschap.

Ook voor nieuwe examinatoren bleek e-learning dé oplossing waarmee aan ongewenste uitval tijdens de opleiding een einde kon worden gemaakt. Tot voor kort verlieten aspiranten de opleiding als zij onverwacht niet aan de hoge eisen bleken te voldoen. Doordat zij hun vorige baan al hadden opgezegd, vielen deze mensen in een gat. Sinds de reorganisatie van de opleiding krijgen de aspirant en het CBR al in de oriëntatieperiode, die parallel met de oude baan loopt, een goede indruk van de vooruitzichten. Met behulp van e-learning en contactdagen kunnen de

K i n d e ro p va n g Ook adequate kinderopvang is onmisbaar in een organisatie die ambitieuze doelstellingen met goed gekwalificeerde

aanstaande examinator en het CBR vaststellen, of beiden aan elkaar gewaagd zijn. Pas daarna zegt de aspirant de oude baan op en treedt bij het CBR in dienst.

medewerkers wil realiseren. Het budget voor deze opvang werd daarom meer dan verdubbeld. Voor medewerkers in de drie kantoren in Rijswijk realiseerde het CBR een aparte unit met twaalf kindplaatsen bij de plaatselijke georganiseerde kinderopvang.

Arbobeleid In 2002 vonden op ruim een half miljoen praktijkexamens vijftien ongevallen plaats. Ernstig letsel vloeide er niet uit voort. Vanwege de arbeidsomstandigheden van de examinatoren

Opleiding en ontwikkeling Opleiden en ontwikkelen zijn bij het CBR ingeburgerde begrippen en prominente aandachtspunten. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen enerzijds de vakinhoudelijke scholing die nodig is voor de borging van de kwaliteit van het examen en anderzijds opleidingen die gericht zijn op

werd de eis van kracht dat nieuwe examenauto’s voorzien moeten zijn van minstens vier portieren. Daarnaast werd een zogeheten hoekoogspiegel ingevoerd, zodat de examinator de kandidaat beter kan observeren.

Op verschillende werkplekken werden de ergonomie, temperatuur, tocht en luchtvochtigheid onderzocht en verbeterd.

43

B E L E I D

Werk is allang niet meer uitsluitend een inkomstenbron,

gemaakt voor dit flexibele, digitale leren.

S O C I A A L

Wet Arbeid en Zorg

13

Ondernemingsraad

Krachtens de wet beschikt het CBR over een ondernemingsraad en zogeheten onderdeelcommissies in de regio’s. De ondernemingsraad en directie brengen de medewerkers met communiqués op de hoogte van

O N D E R N E M I N G S R A A D

44

de belangrijkste onderwerpen uit

In het verslagjaar vonden acht onderlinge en acht reguliere overlegvergaderingen met de directie plaats. Vanwege de invoering van de

›› ›› ››

Wet Verbetering Poortwachter vond een extra overleg met de directie plaats.

onderzoek naar tevredenheid en verzuim; herindeling van de CBR-regio’s; instemmingaanvraag voor de herschikking van pensioenen;

››

verkenning van de opleiding van nieuwe examinatoren;

Buiten de gebruikelijke financiële overzichten en jaarverslagen kwamen de volgende onder-

›› ››

werpen aan de orde:

›› ›› ››

hun overleg.

›› ›› ›› ›› ›› ›› ›› ››

›› ››

beleidsplan simulators; TOP online;

werkwijze van directie/ondernemingsraad; adviesaanvraag voor een Kenniscentrum Verkeer & Vervoer;

››

De Rijbewijsrevolutie van minister De Boer van Verkeer en Waterstaat.

instemmingaanvraag voor wijziging van het reglement voor het Sociaal Fonds;

De ondernemingsraad bestond uit zestien

instemmingaanvraag voor permanente

leden, afkomstig van het hoofdkantoor en de

educatie;

divisies BNOR, CCV en Vorderingen, alsmede

arbeidsverzuim / Wet Verbetering

de vijf regio’s.

Poortwachter;

In het eigen jaarverslag van de ondernemings-

contractvoorstellen Arbodienst;

raad wordt uitgebreid op de behandelde

Rijopleiding in Stappen;

onderwerpen en het functioneren van de raad

Examenhuis CCV;

ingegaan.

adviesaanvraag voor de directiestructuur, inclusief het organogram;

De ondernemingsraad was ultimo 2002 als

wijziging van de structuur van de

volgt samengesteld:

examinatorenopleiding;

C.M. Lange, voorzitter

instemmingaanvraag voor de competenties

W. Mesu, secretaris

van medisch adviseurs en deskundigen

M.A. Kesselring, plaatsvervangend voorzitter

praktische rijgeschiktheid;

A.J.M.M. Kavelaars, plaatsvervangend secretaris

zorg en verlof;

R.J. van Beekum

verkenning van het theorie-examen bij de

C.H.J. Blokpoel

rijschool;

H.J.J. Blösser P. Fuchs W.T. de Haan F. Hoorenman L. van Ingen-Leerling P.J.M. Keijzer-Tempelmann P.C.J. Lander J.M.R. Leerdam A.M. Midde-de Kruijf L. van Rijt

14 0

R a a d v a n To e z i c h t

Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen werd in het verslagjaar geleid door een tweehoofdige directie, ondersteund door een adjunct-directeur.

››

Nieuw-Loosdrecht (onafhankelijk lid)

››

Deze werd bijgestaan door een raad van toezicht die bestaat uit zeven leden. Zij worden benoemd door de minister van Verkeer en Waterstaat. De raad

de heer ir. J. Barkhof te Voorschoten (op voordracht van de ANWB, in overleg met de representatieve verkeersbonden);

››

bestaat uit:

de heer mr. J.A. Hoekzema te Heist-Knokke, België (op voordracht van de BOVAG, in overleg met de representatieve organisaties

››

een onafhankelijke voorzitter;

››

twee onafhankelijke leden, aan de minister voorgedragen door de Raad

van rijschoolhouders); de heer T.J. Werter MBA te Rijnsburg

voordracht van de ondernemingsraad van het CBR).

aan de minister door respectievelijk de ANWB, BOVAG, CCV-raad en de ondernemingsraad van het CBR.

Door het tragisch overlijden van de heer Werter op 29 april 2002 ontstond een vacature.

De Raad van Toezicht was in 2002 als volgt

De Raad van Toezicht vergaderde in het verslag-

samengesteld:

jaar zes maal. Naast de vaste agendapunten

››

mevrouw mr. E.J.J.E. van Leeuwen-Schut te

zoals de financiële rapportages (het jaarverslag,

Zoetermeer, voorzitter;

de begroting en de meerjarenbegroting)

de heer mr. R. Prins te Bilthoven,

besteedde de raad bijzondere aandacht aan:

››

vice-voorzitter (onafhankelijk lid);

›› ››

de samenstelling van de directie; de strategie naar aanleiding van de hybride organisatie;

›› ›› ›› ›› ›› ›› ›› ››

het ziekteverzuim; het HRM-beleid; de oprichting van het Examenhuis; de pensioenen; de Rijopleiding in Stappen (RIS); het reserveringssysteem TOP online; het 75-jarig jubileum van het CBR; de vacature in de Raad van Toezicht.

Rijswijk, juli 2003

Mevrouw mr. E.J.J.E. van Leeuwen-Schut, voorzitter.

T O E Z I C H T

vier leden, met instemming van de Raad van Toezicht voorgedragen

45

de heer H.A.P.M. Pont te Rijswijk (op

V A N

››

R A A D

››

(op voordracht van de CCV-raad);

van Toezicht;

››

de heer E.A. van Amerongen te

0

Jaarverslag 20 02 deel twee

Rijsimulators: verkeer straining met toekomst

Het gebruik van simulators groeit. In navolging van het spoor en de luchten zeevaart hebben zij ook bij het wegverkeer hun intrede gedaan. Organisaties als de ANWB, Vakopleiding Transport en Logistiek en het CBR beschikken over toestellen met uiteenlopende kwaliteiten en gebruiksdoelen. De mogelijkheden van simulators zijn legio en dat geldt met name voor de topmodellen. Maar zijn de relatief hoge kosten te beheersen? Want zowel in de transport- en vervoersbranche als onder rijscholen drukken de kosten

R I J S I M U L A T O R S :

V E R K E E R S T R A I N I N G

M E T

T O E K O M S T

48

zwaar en zijn de marges smal. Men neigt te bezuinigen op materieel. Zonder innovatie dreigen er risico’s voor de verkeersveiligheid.

Het toenemend gebruik van simulators is niet verrassend. In de visie van het CBR vraagt het verkeer vandaag de dag een steeds hoger kwaliteitspeil van bestuurders dat op de weg maar ten dele te oefenen valt. Door de grotere verkeersdichtheid is de kans op een risicosituatie of ongeval statistisch veel groter dan pakweg twintig jaar geleden; de gevolgen van een ongeval zijn ingrijpender. Geschaarde vrachtwagens kunnen leiden tot uren oponthoud voor het wachtende verkeer en derving van miljoenen euro’s aan inkomsten. Om maar te zwijgen van het persoonlijk leed dat de vele tonnen gewicht kunnen veroorzaken.

Het gaat om een omvangrijk probleem. Vorig

hoog niveau worden geoefend en herhaald,

jaar was bij 25 procent van de ongevallen een

des te beter is de chauffeur voorbereid. Maar

vrachtwagen of bus betrokken en bij 73 procent

een groot aantal kritieke situaties is in de

een personenauto. Juist díe vervoermiddelen en

traditionele rijopleiding en het huidige examen

hun bestuurders zijn in beeld als het om verbe-

moeilijk of onmogelijk te oefenen. Te denken

tering van de ongevalpreventie gaat; het zware

valt aan rijden bij dichte mist en sneeuw,

materieel vanwege de verstrekkende gevolgen

slippen, rijden met slecht verdeelde lading,

en de personenauto vanwege het grote aantal.

bergritten, onvoorspelbaar gedrag van medeweggebruikers en de keuze van het juiste

leemte niet voorzien, alle kwaliteitsverbete-

aanpassen biedt dus geen soelaas. Vanwege de extra verkeersoverlast zou dat maatschappelijk en bedrijfseconomisch ook niet te verdedigen zijn. Toch moeten er, wat het CBR betreft, veel en zo gevarieerd mogelijke toetsmomenten zijn om vast te kunnen stellen of de aspirant z’n rijbewijs waard is. Rijsimulators compenseren het tekort aan zulke situaties en bieden wat de weg niet bieden kan. Zij zijn –zeker als de macro-economische kosten van ongevallen worden meegerekend– een lonende investering in de verkeersveiligheid.

I n n ova t i e Rijsimulators zijn een innovatie in verkeersveiligheidstraining en wetenschappelijk onderzoek, met belangrijke economische voordelen. Om die reden schafte het CBR in 2002 twee topmodellen van het type Adams aan in Zwitserland. Door de nauwkeurige nabootsing van elke denkbare verkeerssituatie kunnen bedrijven, universiteiten en onderzoeksinstituten in het Rij Simulator Centrum in Utrecht diepgaander

T O E K O M S T

De opleiding, het examen en de bijscholing

M E T

van de rijopleiding, het examen en de regelmatige bijscholing. Hoe meer situaties daar op een

49

ringen van de afgelopen jaren ten spijt.


Ongevallen zijn te voorkomen door verbetering

inhaalmoment. De rijopleiding kan in die


Oe fe n e n o p h o o g n i ve a u

en nauwkeuriger dan ooit tevoren studies verrichten naar het menselijk gedrag. Te denken valt aan de invloed van verdovende middelen op het weggedrag, de menselijke belasting bij het gebruik van beeldschermen in de auto en de effecten van wegwijzers op het rij- en vluchtgedrag in tunnels. Daarnaast is dit type simulator bij uitstek geschikt voor de opleiding, toetsing en bijscholing van (ervaren) beroepschauffeurs. Dat is niet alleen in het belang van de verkeersveiligheid, maar ook van het beroepstransport. 50

wordt hoog gewaardeerd, getuige het feit dat 25 procent van het grensoverschrijdende transport in Europa wordt uitgevoerd door landgenoten. Maar kwaliteit verplicht. Een samenwerkingsverband van CNV, EVO, FNV Bondge-

een miljoen euro subsidie beschikbaar gesteld om de

van het chauffeursvak. De vijf organisaties gaan er


M E T

noten, KNV, TLN en CBR heeft daarom onlangs ongeveer


T O E K O M S T

Het kwaliteitsniveau van de Nederlandse beroepschauffeur

simulatietechniek te benutten voor verdere verbetering

nadrukkelijk van uit, dat deze innovatie op den duur tot rendement voor de transportsector leidt.

Vo o r d e l e n De voordelen van de simulatietechniek zijn talrijk. Elke oefening kan onbeperkt herhaald worden en overlast voor het overige wegverkeer blijft achterwege. De controle over

Om te kunnen profiteren van de grote voor-

de omstandigheden in en buiten de cabine is volledig. Niet

delen van de simulator moet er nog een belang-

de omstandigheden bepalen de moeilijkheidsgraad van de

rijke hindernis genomen worden. Want de hoge

training, maar uitsluitend de eisen aan de kandidaat. De

aanschafprijs maakt de alleskunners te duur

rijvaardigheid van een beroepschauffeur wordt daardoor

voor de reguliere rijopleiding en regelmatige

beter dan door training op de weg.

bijscholing.

De belangstelling van brandweer en politie voor de rijsimula-

Dat de prijs van de basisopleiding voor de rij-

tie is dan ook goed te verklaren. Het rijvaardigheidsniveau

bewijzen de komende jaren zal stijgen is onver-

van hulpdiensten vergt training die op de weg niet plaats

mijdelijk, gezien het belang dat de samenleving

kan vinden. Op een simulator speelt verkeershinder geen rol

hecht aan preventieve verkeersveiligheid. Maar

en kunnen de meest extreme situaties onbeperkt worden

als in die prijs ook nog de investeringskosten

opgeroepen.

van een topsimulator worden verdisconteerd,

simulator oefenen. Wie bijvoorbeeld moeite heeft met gelijktijdig schakelen, anticiperen en toepassen van de verkeersregels, heeft aan de low endsimulator goed oefenmateriaal. Maar de realiteit van het asfalt blijft bij deze simulator uiteindelijk de graadmeter, ook omdat rijden onder druk alleen op de weg te leren is.

een goed onderhouden truck met oplegger, een ander rijdt leidt dat tot een abnormale prijsstijging per lesuur en examen. Toch zijn er mogelijkheden.

met minder materieel en kan zich een duurdere aanschaf simpelweg niet veroorloven. Als de opleidings- en examenbranche overgaat tot gezamenlijke aanschaf en onderhoud van materieel en dat volgens

Ve r v a n g e n d e n a a n v u l l e n d

een goed ontwikkeld schema inzet, kan ieders pakket van diensten aan de consument aanzienlijk worden uitgebreid.

Rijsimulators zijn ruwweg te verdelen in ‘high

Door de organisatiegraad in de branche aan te passen, wordt

end-‘ en ‘low end-modellen’. High endmodellen

het aanbod breder. De aanschaf van low end-rijsimulators

bieden een zeer nauwkeurige imitatie van de

wordt op deze manier haalbaar.

werkelijkheid waarbij de kandidaat letterlijk iedere hobbel in de weg werkelijk voelt. Dit type

Het gebruik van simulators maakt rijscholen minder afhan-

simulators is vanwege de hoge aanschafprijs

kelijk van het wegverkeer. De tijdwinst die daarmee geboekt

voorbehouden aan de opleiding en bijscholing

wordt, kan aan extra leerlingen worden besteed. Daarnaast is

van beroepschauffeurs en aan onderzoek van

de rijsimulator een investering in de leskwaliteit. Op de

verkeersgedrag.

computergestuurde machines kan onbeperkt en diepgaand worden geoefend tot het gewenste prestatieniveau is bereikt.

De veel goedkopere low endmodellen –met prijzen tussen de vijftig- en zestigduizend euro– geven een benadering van de werkelijkheid en

B e d ri j f s c u l tu u r

kunnen als aanvulling dienen in de rijoplei-

De belangrijkste investering voor het gebruik van rijsimula-

ding. Specifieke vaardigheden die extra training

tors in de rijopleiding betreft de heersende bedrijfscultuur

vergen, kan de leerling goed op dit type

in de rijschoolwereld. Rijscholen zijn –van oudsher, onder

T O E K O M S T

hun diensten aan te bieden. De ene rijschool beschikt over

M E T

aanschafkosten vaak niet in staat de gewenste variëteit in


Vrijwel elke rijschool beschikt over eigen materieel. Vooral de opleiders van beroepschauffeurs zijn door de hoge

51


S a m e nwe rk i n g

druk van de krappe winstmarges en als gevolg van de vrijheid van onderwijs in ons land– zelf-

Overheid en bedrijfsleven hebben de afgelopen

standige, op zichzelf staande bedrijven met een

twintig jaar kosten noch moeite gespaard om de

sterk ontwikkeld concurrentiegevoel. Pas de

veiligheid op de weg en de rentabiliteit van het

laatste jaren ontstaan de eerste vormen van

beroepsvervoer te verbeteren. De techniek van

samenwerking en de schaalvergroting waarmee

de vervoermiddelen en de infrastructuur werden ingrijpend verbeterd. Daarnaast

wordt gewerkt.

zorgden logistieke verbeteringen voor efficiën-

Pas als de professionaliteit van de rijopleiding

ter vervoer. Met voorlichtingscampagnes,

zich uitbreidt naar het management en de

wetswijzigingen en politietoezicht werd

bedrijfsvoering, kan de samenwerking ontstaan

ingespeeld op het gedrag van de chauffeur.

die het gebruik van simulators mogelijk maakt.

Nu de opleidingsmogelijkheden hun plafond

Investeren in simulators heeft dus nauwelijks

hebben bereikt, is actieve ondersteuning van de

met geld te maken. Want met cijfers valt aan te

overheid voor nieuwe innovaties onmisbaar.

tonen, dat gecombineerde aanschaf en gedeeld

Een afwachtende houding is niet in het belang

gebruik een simulator tot een haalbare

van de verkeersveiligheid, de betrokken

investering maken.

bedrijfstakken en de economie in het algemeen. Daarmee blijft de optimaal voorbereide

Gezien het belang dat de overheid heeft bij de


M E T

elders in het bedrijfsleven al meer dan tien jaar


T O E K O M S T

52

We t ge v i n g

chauffeur een illusie.

innovatie van rijvaardigheid en vakbekwaamheid, mag ook van die kant een bijdrage worden verwacht aan het kwaliteitspeil van bestuurders en beroepschauffeurs.

Jaarverslag Rijsimulators: verkeerstraining met toekomst

Recommend Documents