ja arversl ag 2011
Jaarverslag 2011 In de beleidsperiode 2009-2012 biedt Keunstwurk kennis, expertise en ondersteuning voor Fryslân op het gebied van cultuureducatie, amateurkunst en professionele kunst. Daarbij is Keunstwurk actief in de disciplines dans, muziek, theater, beeldende kunst en design en de verbindingen ertussen. Keunstwurk richt zich op vier markten: het amateurveld (podiumkunsten); het onderwijs; professionele kunst (beeldende kunst en design); publieke sector (culturele en maatschappelijke organisaties en gemeenten in Fryslân). Keunstwurk voert drie taken uit: • verzamelen en bieden van kennis in de vorm van informatie & advies; educatie; onderzoek • geven van een artistieke impuls • bieden van ondersteuning in artistieke en organisatorische zin. Met wat wij doen, dragen wij bij aan een sterk kunstklimaat in Fryslân, in lijn met het beleid van de provincie. Daarbij richt Keunstwurk zich specifiek op het bevorderen van: een toename van de cultuurparticipatie in Fryslân; een sterk en professioneel georganiseerd amateurveld; een interessant kunstklimaat voor professionele kunstenaars; samenwerking, samenhang en professionalisering in de Friese infrastructuur en het tot stand komen van en verder kunnen uitgroeien van nieuwe initiatieven. In de beleidsperiode 2009-2012 heeft Keunstwurk zich ontwikkeld van een projectorganisatie tot een kennisorganisatie. In plaats van zelf aanbod te creëren en activiteiten te organiseren en te produceren, is Keunstwurk steeds meer de organisatie die op verzoek diensten levert, samenwerking tussen partijen stimuleert en anderen adviseert en ondersteunt bij het realiseren van hun plannen. Dat is een continue proces in plaats van een project met een duidelijk begin en einde. Daarom ook werken we vanaf 2011 in acht programma’s: een samenhang van producten en diensten gedurende het kalenderjaar. En zo verantwoorden we nu voor het eerst ook onze werkzaamheden in het jaarverslag 2011. Om te weten of de beleidsmatige keuzes die in de beleidsperiode 2009 – 2012 zijn gemaakt, (voldoende) aansluiten bij de vragen in de markt, heeft Keunstwurk in 2011 een klantonderzoek laten uitvoeren door het onderzoeksbureau BBO. De vraagstelling daarbij was in het kort: hoe denken de doelgroepen van Keunstwurk over de huidige dienstverlening van Keunstwurk en in welke mate sluit de transitie naar kennisorganisatie aan bij de wensen en behoeften van de doelgroepen? Bijna 90 % van de ondervraagden zegt tevreden te zijn met de dienstverlening van Keunstwurk. Wat Keunstwurk biedt, sluit goed aan bij de vragen en de behoeften uit het veld. Het gaat daarbij met name om informatie & advies, educatie (cursussen, workshops e.d.), het bij elkaar brengen van partijen (netwerken) en het bieden van ondersteuning. We zijn dus op de goede weg!
Renée Waale directeur
2
JA ARVERSLAG 2011
Kennis
Een van de belangrijkste diensten die Keunstwurk levert, is het verzamelen en bieden van kennis. In 2011 zijn in dat verband drie programma’s uitgevoerd.
Programma 1. informatie en advies Dagelijks wordt Keunstwurk gebeld of gemaild met vragen. Die variëren van een adres van de dichtstbijzijnde balletschool tot een advies voor een dirigent van een kinderkoor, de mogelijkheden voor subsidie van een project of een vraag om beleidsadvies m.b.t. cultuureducatie in een Friese gemeente. Om op de grote diversiteit van vragen in te kunnen gaan, verzamelt en ordent Keunstwurk het hele jaar door actuele informatie over: • landelijke, provinciale en lokale ontwikkelingen m.b.t. cultuureducatie, amateurkunst en professionele kunst • vakinhoudelijke ontwikkelingen in de disciplines dans, muziek, theater, beeldende kunst en design • vraag en aanbod m.b.t. cultuurparticipatie en – educatie • overzichten en contactgegevens van amateurverenigingen en professionele makers die in Fryslân actief zijn • opleidingen, fondsen, subsidies, regelgeving. Deze informatie is in 2011 op verschillende manieren beschikbaar gesteld. • op maat in een telefoongesprek, per mail, een persoonlijk advies, d.m.v. coaching, in de vorm van een (bijdrage aan een) publicatie of presentatie of beleidsnotitie. • via digitale nieuwsbrieven In 2011 zijn ongeveer een keer in de twee maanden 9 digitale nieuwsbrieven verstuurd, gericht op specifieke doelgroepen zoals het primair en voortgezet onderwijs, amateurleven (dans, muziek, theater), culturele vrijwilligers, vormgevers en beeldende kunstenaar en de publieke sector. Bij elkaar gaat het om ruim 7.000 adressen • via digitale overzichten/databases In 2011 kon men via de website van Keunstwurk raadplegen: Keunstmarkt vraag/aanbod culturele programmering voor onderwijs en culturele centra; Kultuerfilter vraag/aanbod cultuureducatie in onderwijs van culturele instellingen in Fryslân; Publieke kunst kunst in openbare ruimte in Fryslân; Friese fondsen overzicht van culturele subsidies en fondsen in Fryslân. Verder is in 2011 een interactief overzicht opgezet voor vormgevers in Fryslân: Design in kaart. Het is een soort digitaal platform waarmee netwerkvorming en kennisuitwisseling tussen vormgevers wordt gestimuleerd. Tevens kan het overzicht gebruikt worden door opdrachtgevers die op zoek zijn naar (informatie/projecten van) een vormgever. Op dit moment maken 68 vormgevers die actief zijn in Fryslân, deel uit van Design in kaart. In 2011 heeft Keunstwurk opnieuw de Fryske Toaniel Katalogus geactualiseerd en uitgebreid. De FTK is een samenwerking tussen Keunstwurk en Tresoar.
4
JA ARVERSLAG 2011
Programma 2. educatie In 2011 heeft Keunstwurk een programma samengesteld met onder meer workshops, cursussen en bijeenkomsten. Het programma gaat in op de actualiteit en op de vragen uit het veld. Het is vooral bedoeld om inspiratie te bieden (door bijvoorbeeld actuele landelijke ontwikkelingen in Fryslân te presenteren) en de deskundigheid bij de deelnemers te bevorderen. In 2011 bestond het programma uit de volgende onderdelen: • cultuureducatie zes inspiratiedagen rond actuele thema’s m.b.t. cultuureducatie in het onderwijs; voor docenten in het primair en voortgezet onderwijs, icc-ers, vakleerkrachten en medewerkers van culturele en maatschappelijke instellingen in Fryslân. • amateurkunst expertmeeting m.b.t. samenwerking tussen amateurkunstenaars en professionele makers op het gebied van de podiumkunsten. Bedoeld als inspiratie voor nieuwe samenwerkingsvormen, veelal interdisciplinair. Verder is Keunstwurk in 2011 nauw betrokken geweest bij het Macbeth festival van Tryater, waarbij amateurverenigingen, leerlingen uit het voortgezet onderwijs en professionele spelers samenwerkten. • amateurtheater tweejarige opleiding regisseur; workshop regisseur; opleiding productie; coaching, workshop, cursus toneelschrijven; voor (aspirant) regisseurs, toneel schrijvers en producenten van (friestalig) toneel; met als doel deskundigheid te ontwikkelen en te bevorderen, zodat er voldoende goed gekwalificeerde regisseurs, producenten en schrijvers zijn voor het amateurtheater in Fryslân. • amateurmuziek oriëntatie- en basiscursus amateur koordirigenten; voor amateur koorzangers die een koor willen dirigeren; met als doel deskundigheid te bevorderen en het aantal gekwalificeerde amateur koordirigenten in Fryslân te vergroten. • fondsenwerving studiedag en masterclass fondsenwerving; voor (beginnende) professionele makers (o.a. beeldende kunstenaars) en ad hoc initiatieven; met als doel hen te ondersteunen bij hun aanvraag voor subsidie bij een landelijk of Fries fonds. Aan het programma educatie hebben circa 700 mensen deelgenomen. Bij de realisatie van het programma heeft Keunstwurk samengewerkt met andere organisaties in en buiten Fryslân: Bibliotheek Service Fryslân, BUOG, bureau CAZ, Cedin, Collegium Vocale Fryslân, Fries Museum, Kulturele Haadstêd 2018, Kunstfactor, Kunstencentrum groep Groningen, Media Art Fryslân, Omrop Fryslân, PeerGrouP, Random Collision, SAKO, SAMO, it Skriuwersbûn, STAF, Stenden PABO, STUFT, Tresoar, Tryater.
5
JA ARVERSLAG 2011
Programma 3. onderzoek Keunstwurk heeft een rol in het signaleren van ontwikkelingen m.b.t. cultuureducatie, amateurkunst of professionele kunst in Fryslân. Daarom doet Keunstwurk soms ook onderzoek. Met als doel gegevens te verzamelen en vast te leggen. Om vervolgens onderbouwd het onderwerp op de agenda te zetten en de discussie hierover aan te zwengelen. In 2011 heeft Keunstwurk een onderzoek m.b.t. amateurkunst in Fryslân uitgevoerd. De taken en verantwoordelijkheden tussen gemeenten, provincie en organisaties die de amateurkunst ondersteunen (zoals de gemeentelijke centra voor de kunsten en de provinciale steuninstelling) zijn aan het veranderen. Het amateurveld heeft hiermee te maken en dreigt er last van te krijgen. Het onderzoek richtte zich op de amateur podiumkunsten. Het bestond uit een digitale enquête en twee bijeenkomsten met een vertegenwoordiging van het amateurveld. Het doel van het onderzoek was in kaart te brengen op welke manier het amateurveld nu wordt ondersteund, wat daarbij goed en minder goed gaat en waaraan men in de toekomst behoefte heeft. Op basis van de uitkomsten is een notitie geschreven, Uit Liefde. Het is een beleidsadvies voor provincie en gemeenten over een toekomstige verdeling van taken en verantwoordelijkheden; gericht op een adequate ondersteuning van het amateurveld in een tijd dat overheden minder geld beschikbaar stellen voor de amateurkunst. Het onderzoek is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de koepelorganisaties SAMO (hafabra), STAF (theater), SAKO (koren) en de Kommisje Dûns (dans). Aan het onderzoek hebben ruim 200 mensen deelgenomen.
6
JA ARVERSLAG 2011
Impuls
Een tweede taak die Keunstwurk in de huidige beleidsperiode uitvoert, is het stimuleren van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van cultuureducatie, amateurkunst en professionele kunst in Fryslân. Om zo het kunstklimaat in Fryslân te versterken en cultuurparticipatie te bevorderen.
Keunstwurk signaleert landelijke tendensen, vertaalt deze naar de Friese situatie, neemt initiatieven, legt verbindingen en ontwikkelt vervolgens samen met anderen nieuwe projecten. Voor de realisatie van het project is Keunstwurk vervolgens regelmatig de penvoerder, de partij die subsidies aanvraagt of de coördinator is. Het gaat vaak om meerjarige trajecten. Voor 2011 onderscheiden wij twee programma’s: onderzoek & ontwikkeling en realisatie. In de praktijk van alledag lopen de twee programma’s soms in elkaar over.
Programma 4. onderzoek & ontwikkeling Kunstfactor, het sectorinstituut voor amateurkunst, heeft onlangs een landelijk project opgezet – Zing es – waarmee zingen in de klas wordt gestimuleerd. Dit project wordt ondersteund met een landelijke subsidieregeling van het Fonds voor Cultuurparticipatie. In navolging van deze landelijke ontwikkeling, ontstonden in 2011 verschillende initiatieven in Fryslân om het zingen in het basisonderwijs te bevorderen. Keunstwurk heeft de krachten gebundeld en in gezamenlijkheid is een meerjarenplan ontworpen, met als titel Wy sjonge! Voor dit plan heeft Keunstwurk vervolgens eind 2011 een subsidieaanvraag bij het Fonds voor Cultuurparticipatie ingediend. Deze aanvraag is gehonoreerd; daarmee kan het project vanaf 2012 worden uitgevoerd. De samenwerkingspartners zijn: Pabo Stenden, Pabo NHL, Ateliers Majeur, De Meldij, Collegium Vocale Fryslân, SAKO. Sinds 2010 is de coördinator erfgoededucatie van de provincie Fryslân ondergebracht bij Keunstwurk. De opdracht is erfgoededucatie binnen cultuureducatie in het onderwijs meer zichtbaar te maken en het basis en voortgezet onderwijs te stimuleren meer aandacht te besteden aan erfgoededucatie. In het kader van deze opdracht is in 2011 het initiatief genomen tot Fryslân boppe; een project voor het onderwijs, waarmee jongeren (10-14 jaar) gestimuleerd worden een mening te vormen over historische gebouwen in hun eigen omgeving. Op het gebied van amateurkunst is in 2011 het initiatief genomen tot de Laboranten; een onderzoek naar nieuwe vormen van artistieke samenwerking tussen (amateur) dans, theater, muziek en sport. E.e.a. heeft geleid tot drie korte voorstellingen van jonge makers (30 deelnemers); te zien in een sporthal in Leeuwarden en Sneek en tijdens het Straatfestival in Leeuwarden; totaal circa 1.000 bezoekers. Bij het initiatief waren betrokken: FC Cambuur, Achmea, Frans Vermeerschen (componist), dansgroep Ekiep en spelers van Meeuw I Jeugdtheaterschool.
8
JA ARVERSLAG 2011
Programma 5. Realisatie In 2011 heeft Keunstwurk zich ingezet voor de ontwikkeling en realisatie van de vijf hierna beschreven projecten. Alle projecten zijn ontwikkeld als impuls voor het Friese kunstklimaat en als stimulans voor cultuurparticipatie. De rol van Keunstwurk bij deze projecten was wisselend: initiatiefnemer, mede bedenker, penvoerder, adviseur, intermediair en/of coördinator. De Reis De Reis is een meerjarig community art project van Fryslân 2018 (Kulturele Haadstêd), dat in 2011 is ontwikkeld en gestart. Keunstwurk is hierbij vanaf het begin nauw betrokken geweest; als mede ontwikkelaar en projectcoördinator. Overige partners in De Reis zijn: Doarpswurk, Tresoar en Nij Sicht. De Reis is bedoeld om de Friese bevolking te betrekken bij de ambitie van Fryslân – en Leeuwarden in het bijzonder – om in 2018 Kulturele Haadstêd van Europa te willen zijn. De Reis laat zien wat er in Fryslân op cultureel vlak mogelijk is door gemeenschapszin. Verder is het activeren van inwoners de mooiste manier om te laten zien dat cultuur in de breedste zin van het woord kan werken als verbinder en katalysator. De Reis heeft in 2011 in vijf dorpen/regio’s in Fryslân plaats gevonden. Een artistiek leider gaat op zijn eigen manier in gesprek met de inwoners en ontdekt samen met hen wat er leeft. Hoe kijken de inwoners naar hun eigen dorp, hun positie in de regio, in Fryslân, in Nederland en zelfs in Europa? De uitkomst levert input voor een culturele uiting die de artistiek leider samen met de inwoners vervolgens realiseert. De dorpen/regio’s in 2011 zijn: Het Bildt/Oudebiltzijl, Jistrum, Ritsumasyl, Noordwolde en Smalle Ee. De artistiek leiders zijn geweest: Henry Alles (PeerGrouP), Tjerk Kooistra, Dirk Bruinsma, Wouter Daane. Er hebben circa 300 inwoners meegewerkt aan de Reisprogramma’s; er was ruim 2.100 man publiek. De Reis wordt in 2012 voortgezet. Vormlab Er is een groep vormgevers, ontwerpers en creatieven in Fryslân voor wie de provincie een bron van inspiratie is. Zij willen vanuit hun verbondenheid mee denken over het versterken en benutten van de kwaliteiten van de provincie. De initiatiefgeroep Station Fryslân 2018 organiseerde in dat kader eind 2010 een aantal debatten voor vormgevers. De kwaliteit van deze bijeenkomsten was hoog en het vroeg om voortzetting in een meer gestructureerde werkwijze. Keunstwurk heeft aangeboden dit te faciliteren en te organiseren. Hieruit is in 2011 Vormlab ontstaan. In het Vormlab worden met professionele vormgevers ideeën ontwikkeld die de kernkwaliteiten van Fryslân als uitgangspunt hebben. Vijf inspiratiedagen, telkens rond een ander thema en gehouden op een inspirerende locatie moeten een creatief proces op gang brengen tussen de deelnemende vormgevers en leiden tot uitwisseling tussen partijen. Voor de concrete projecten die hieruit voortkomen, zal onderzocht worden of deze in het kader van de Kultuerele Haadstêd 2018 gerealiseerd kunnen worden. De thema’s van de inspiratiedagen zijn geweest: taal en typografie; duurzame grondstoffen; ruimte en landschap; virtuele omgeving; sociaal design. Er hebben 35 vormgevers deelgenomen aan de inspiratiedagen; een Linkedin groep telt 43 leden. Vormlab is tot stand gekomen in samenwerking met: initiatiefgroep Station Fryslân 2018, Kulturele Haadstêd 2018, René Knip, Atelier NL, Atelier Fryslân, Gameship, Sandberg instituut. Vormlab wordt in 2012 voortgezet.
9
JA ARVERSLAG 2011
Dûns op ‘e kop In Fryslân dansen de zogenaamde skotsploegen de folkloristische dansen. Het gaat om immaterieel erfgoed; de dansen, de muziek en de liedjes zijn van generatie op generatie overgedragen. Maar, het aantal skotsploegen in Fryslân loopt sterk terug; men heeft grote moeite om voldoende leden te vinden. Er bestaan op dit moment nog slechts tien groepen in de gehele provincie. Als er geen aandacht aan wordt besteed, zullen er over enkele jaren geen actieve beoefenaars meer zijn. Daarmee dreigt een traditie in Fryslân te verdwijnen. Dûns op ‘e kop is door Keunstwurk ontwikkeld vanuit twee perspectieven. Enerzijds het vastleggen van deze danstraditie in Fryslân. Anderzijds: het stimuleren van belangstelling voor de folklore dansen bij een volgende generatie door zelf actief te gaan dansen. Eind 2010 heeft Keunstwurk voor het tweede onderdeel van het project – het stimuleren van de actieve cultuurparticipatie – subsidie toegekend gekregen van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Het project is gedurende het kalenderjaar 2011 uitgevoerd; in januari 2012 is het project met een eindvoorstelling afgerond. Dûns op ‘e kop bestaat uit een aantal onderdelen: een web registratie van vier klassieke folklore dansen; een serie van zes workshops voor jonge dansmakers en dansdocenten, geïnspireerd op deze folklore dansen; een serie lessen in het basisonderwijs (groep 5-8) door de dansdocenten; een voorbeeldchoreografie met cursisten van de mbo opleiding dans; een tv documentaire over het tot stand komen van de voorbeeldchoreografie en een eindpresentatie waarbij alle losse onderdelen een geheel vormen. In het hele project gaat het steeds om het bij elkaar brengen van traditie en een eigentijdse interpretatie, en om het – direct of indirect – stimuleren van de belangstelling voor en de deelname aan de folkloristische danscultuur bij jeugd en jongeren. Dûns op ‘e kop is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met: de skotsploegen uit Leeuwarden, Hindeloopen, Bolsward, Sneek en Dokkum; jeugddansgroep DOX o.l.v. Hildegard Draaijer, choreograaf Minke Elisa Brands, een aantal dansdocenten, een aantal Friese basisscholen, Omrop Fryslân, documentairemaker Marijke Jongbloed, Friesland College D’drive, opleiding artiest/dans, Jeugd dansopleiding Friesland. Aan het project hebben 540 leerlingen van het basisonderwijs en 120 cursisten mbo, dansmakers, docenten en amateur dansers deelgenomen; de eindpresentatie is door 300 mensen bezocht.
10
JA ARVERSLAG 2011
Impuls voor jong muziektalent In de beleidsperiode 2009-2012 heeft Keunstwurk de opdracht om jaarlijks twee projecten op te zetten waarmee het jonge muziektalent in Fryslân een impuls krijgt. In nauw overleg met SAMO en met de dirigenten van het Fries Jeugd Harmonieorkest en de Friese Jeugd Brassband worden de thema’s per jaar bepaald. In 2011 is gekozen voor klassieke muziek en voor een multidisciplinair project, Opus Pandora. Klassieke muziek is niet iets waarmee men in de hafabra sector veel bezig is. Meestal wordt muziek gespeeld, geïnspireerd door de romantische stijlperiode. Daarom is er voor gekozen om de jeugdorkesten in 2011 intensief kennis te laten maken met de klassieke stijl. Gedurende een aantal maanden hebben zij samen met leden van het Noord Nederlands Orkest klassieke speeltechnieken geoefend, onder leiding van docenten van het Prins Claus Conservatorium. Er is toegewerkt naar een optreden tijdens het festival voor klassieke muziek, City Proms in Leeuwarden. Hier traden de jeugdorkesten op samen met het Frysk Jeugdorkest. Het festival is bezocht door circa 2.000 mensen; er deden 450 (amateur) musici aan mee. Het tweede impuls project voor de jeugdorkesten in 2011 bestond uit het project Opus Pandora. Het is een multidisciplinaire voorstelling, met muziek, dans, drama, cabaret en film; geschreven door Jaap Oosterwijk. Het Fries Jeugd Harmonie orkest o.l.v. Thijs Oud speelde in deze voorstelling een belangrijke rol; het trad op als begeleidingsorkest; een nieuwe ervaring voor hen. Bij de realisatie van opus Pandora is nauw samengewerkt met verschillende groepen kinderen en jongeren van het Centrum voor de Kunsten & Ritmyk in Sneek. De voorstelling trok 500 bezoekers; er deden rond de 200 (amateur) spelers aan mee.
11
JA ARVERSLAG 2011
Ondersteuning
De derde taak die Keunstwurk uitvoert, is het bieden van ondersteuning. In 2011 zijn in dat verband drie programma’s uitgevoerd.
Programma 6: loketfunctie Ook in 2011 heeft Keunstwurk het gehele jaar door ondersteuning geboden aan vier provinciale koepelorganisaties voor amateurkunst en drie provinciale jeugdorkesten. Het gaat om SAMO (hafabra), SAKO (koren), STAF (theater) en de Kommisje Dûns; de Friese Jeugd Brassband, het Fries Jeugd Harmonieorkest en het Frysk Jeugdorkest. Keunstwurk heeft een loketfunctie, adviseert en ondersteunt de besturen en voert secretariële, organisatorische en/of administratieve werkzaamheden uit.
Programma 7: faciliteren netwerken In 2011 heeft Keunstwurk een aantal netwerken ondersteund. Het zijn netwerken waarbij een groep met gemeenschappelijke belangen bij elkaar zijn gebracht, veelal op initiatief van Keunstwurk. Het doel van de netwerken is kennis en ervaringen delen en stimuleren van nieuwe ontwikkelingen en gezamenlijke initiatieven. Om zo meer mogelijk te maken in Fryslân. De netwerken zijn: •
kultuerfilter
netwerk van 14 provinciale culturele instellingen met cultuureducatief aanbod voor het primair en voortgezet onderwijs. Doel van het netwerk is het aanbod zichtbaar/ vindbaar te maken voor het onderwijs (via www.kultuerfilter.nl; 950 abonnees en 50 hits per dag), gemeenschappelijk studiedagen op te zetten en nieuwe initiatieven voor het onderwijs te ontwikkelen. •
platform kunsteducatie
netwerk van coördinatoren van centra voor de kunsten in Fryslân; 17 deelnemers. Alle cvk’s of wat daar voor organisatorisch in de plaats is gekomen in de afgelopen tijd, komen twee maal per jaar bij elkaar om ontwikkelingen op beleidsniveau met elkaar te bespreken en in kaart te brengen wat e.e.a. voor het werkniveau betekent. •
jeugdcultuurfonds
netwerk van gemeenten in oprichting. Het Jeugdcultuurfonds is een landelijk initiatief dat kinderen uit onbemiddelde gezinnen in staat stelt om deel te nemen aan culturele activiteiten, zoals muzieklessen. Het is de bedoeling dat gemeenten budget beschikbaar stellen en een gemeentelijk fonds op richten. In Fryslân komt het proces langzaam op gang. Keunstwurk is voor de gehele provincie vraagbaak. Er is in 2011 voor alle gemeenten in Fryslân een informatiebijeenkomst georganiseerd. Verder zijn er via Keunstwurk en het landelijke fonds in 2011 vijf kinderen bemiddeld. •
culturele vrijwilligers
netwerk van mensen die actief zijn in culturele commissies, die zich bezig houden met het programmeren van podiumkunsten in dorpshuizen of andere locaties. Het gaat om circa 100 culturele commissies en in samenwerking met de stichting Alde Fryske Tsjerken en met Doarpswurk worden bovendien nog 39 (kerk) commissies en 230 dorpshuizen bereikt. Totaal dus 370 groepen culturele vrijwilligers. Keunstwurk verstuurt nieuwsbrieven, geeft advies, organiseert bijeenkomsten en jaarlijks een informatiemarkt met impresariaten en theaterbureaus. • winterakademie/iepenloftspullen netwerk van bestuurders en artistieke teams van openluchtspelen in Fryslân (20 deelnemers). Doel van het netwerk is kennisuitwisseling, bijscholing en belangenbehartiging. Keunstwurk geeft ook individueel advies. In 2011 is het netwerk twee maal bij elkaar gekomen. • netwerk vormgevers netwerk van vormgevers, ontwerpers,designers enerzijds en opdrachtgevers, kennisinstellingen en overheden anderzijds. Doel van het netwerk is kennisuitwisseling, onder meer door het organiseren van themabijeenkomsten; zoals in 2011 een workshop over het ontwerpen van e-books (30 deelnemers).
13
JA ARVERSLAG 2011
Programma 8: projectmanagement Keunstwurk is in 2011 nauw betrokken geweest bij het voorbereiden en/of realiseren van een aantal provinciale culturele evenementen. De werkzaamheden liepen uiteen; artistiek advies, samenstellen van programmering en/of projectmanagement. Soms liepen zaken ook enigszins in elkaar over. De evenementen zijn: •
voorronde kunstbende
organisatie van provinciale wedstrijd voor jong talent (13 – 18 jaar) als voorronde op de landelijke wedstrijd en finale; inclusief coaching en begeleiding van de winnaars van de voorronde. In 2011 hebben in Fryslân 236 jongeren actief deelgenomen aan de wedstrijd. Met de voorronde en de werving en publiciteitscampagne er aan voorafgaand, zijn ongeveer 5.000 jongeren in Fryslân bereikt. Er is nauw samengewerkt met organisaties als Centra voor de Kunsten in Fryslân, Froeks TV, een aantal scholen voor voortgezet onderwijs en hbo/mbo kunstvakonderwijs in Fryslân, verschillende instellingen m.b.t jongerenwerk en een aantal culturele organisaties, zoals het Straatfestival in Leeuwarden en theater De Lawei in Drachten. •
philips jongeren designprijs
organisatie van ontwerpwedstrijd voor jongeren (16 – 26 jaar). Doel van de jaarlijkse wedstrijd is om de belangstelling bij jongeren voor design te vergroten en hen te stimuleren om een design gerelateerde opleiding te volgen en/of design als beroep te kiezen. In 2011 waren er 42 deelnemers, afkomstig uit voortgezet onderwijs en mbo/hbo opleidingen. Het werk van winnaars en genomineerden is tentoongesteld. De prijs is gesponsord door Philips in Drachten. •
gerrit benner prijs voor beeldende kunst van de provincie fryslan
organisatie van tweejaarlijkse prijs i.s.m. het Fries Museum. Keunstwurk organiseert op verzoek van de provincie de prijs; het werk van de winnaar wordt tentoongesteld in het Fries Museum. In 2011 betrof de prijs een oeuvreprijs; winnaar is Paul Panhuysen. •
vredeman de vriesprijs voor vormgeving van de provincie fryslan
organisatie van jaarlijkse prijs; het ene jaar voor vormgeving, het andere jaar voor architectuur. Keunstwurk organiseert op verzoek van de provincie de prijs; in 2011 zijn er 86 deelnemers; een stijging ten opzichte van eerdere jaren (60 inzendingen). Het werk van de tien genomineerden is geëxposeerd in het Fries Museum. Het tijdschrift De Moanne heeft een nummer uitgebracht over design in Fryslân. •
stipelrunte
tweejarig korenfestival in Fryslân, waarbij koren uit de gehele provincie optreden. De Stipelrûnte vindt in kerken en kerkjes in een regio plaats; in 2011 in Trynwâlden. In de loop der jaren heeft het festival zich zo ontwikkeld dat koren en vrijwilligers in de betreffende regio een groot deel van de organisatie van het festival op zich nemen. Keunstwurk adviseert en ondersteunt hierbij. In 2011 hebben 68 koren deelgenomen. Het publiek bestond uit ongeveer 2.200 mensen. •
jongerentheaterdag
organisatie jaarlijks evenement waarmee het jongerentoneel in plattelandsgemeenten wordt gestimuleerd. De dag komt tot stand in nauwe samenwerking met STAF, een Friese gemeente en de toneelvereniging(en) aldaar. In 2011 valt de keuze op Harkema, gemeente Achtkarspelen. Er doen 70 jongeren mee; de voorstelling trekt 120 bezoekers. •
slachtemarathon
voorbereiden culturele programmering voor de Slachtemarathon 2012. Vanaf het begin van dit vierjaarlijkse evenement is Keunstwurk nauw betrokken bij het ontwikkelen en realiseren van de culturele programmering van de ren- en wandeltocht. Op verzoek van het bestuur van de stichting Slachtemarathon heeft Keunstwurk in 2011 een plan ontwikkeld voor de kunstactiviteiten tijdens de tocht. De uitwerking van het plan vindt in 2012 plaats. Naar verwachting zullen er circa 13.500 mensen deelnemen aan de ren- en wandeltocht.
14
JA ARVERSLAG 2011
In de markt
Naast de Stipetaak die Keunstwurk in overleg met de Provincie Fryslân uitvoert, werkt Keunstwurk ook in de markt.
De hiervoor beschreven programma’s en activiteiten in 2011 worden gerekend tot de zogenaamde stipe taak van Keunstwurk. Jaarlijks ontvangt Keunstwurk een budgetsubsidie van de provincie Fryslân en worden er tussen subsidiegever en -ontvanger afspraken gemaakt over de te leveren producten en diensten. Sinds enige tijd werkt Keunstwurk daarnaast ook in de markt. Wij voeren opdrachten uit van derden, en brengen de uren (en eventuele overige kosten) hiervoor in rekening. In 2011 is Keunstwurk op deze manier nauw betrokken geweest bij twee projecten op het gebied van kunst in de openbare ruimte. Deze worden hierna kort beschreven. Dat geldt ook voor het podiumkunstenproject in het basisonderwijs, Uurcultuur. Tenslotte is in 2011 ingezet op een groei van het aantal verhuringen van het Huis voor Amateurkunst, een voorziening die vanaf het begin van de beleidsperiode wordt geëxploiteerd door Keunstwurk. Kunst bij de boer Opleidingscentrum AOC Fryslân vroeg Keunstwurk om een concept te bedenken voor een kunstroute langs biologische bedrijven. Met het project Kunst bij de boer wil het AOC de belangstelling voor biologische landbouw stimuleren en bezoekers wijzen op de waarde van agrarisch natuurbeheer, duurzame landbouw en dierenwelzijn. Het project heeft ook een educatieve kant, gericht op leerlingen in het basis en voortgezet onderwijs. De eerste editie van Kunst bij de boer heeft in 2011 plaatsgevonden in de gemeente Achtkarspelen. In 2012 volgt een tweede editie in de regio zuid-west Fryslân. Voor Achtkarspelen benaderde Keunstwurk vijf kunstenaars die in hun werk affiniteit tonen met thema’s als ecologie, hergebruik materialen en duurzaamheid. De kunstenaars hebben opdracht gekregen om een tijdelijk werk te maken, geïnspireerd door de ‘eigenschappen’ van het biologische bedrijf waar hun werk te zien zou zijn. Een fietstocht langs de vijf deelnemende biologische bedrijven, vormde de kunstroute. De werkzaamheden die Keunstwurk in opdracht heeft uitgevoerd, zijn: conceptontwikkeling, selectie en begeleiding kunstenaars, opzetten educatief programma. De vijf geselecteerde kunstenaars zijn: Machiel Braaksma, Marije Vogelzang, Sjef Meijman en Tryntsje Nauta & Grytsje Klijnstra. De bedrijven bevinden zich in Drogeham, Eastemar, Twijzel, Twijzelerheide, Boelenslaan in de gemeente Achtkarspelen. De opening van de kunstroute is door 250 mensen bezocht; er hebben 200 leerlingen aan deelgenomen. De kunstroute heeft ruim 3.000 mensen getrokken.
16
JA ARVERSLAG 2011
12 stekjes Kunst die verbindt, dat is de gedachte waaruit de stekjes in Noordoost Fryslân zijn voortgekomen. De provincie Fryslân inventariseerde in 2006 ideeën voor een beter Fryslân in 2030. De zogenaamde Fryske Fiersichten. Een van de ingezonden plannen was om 10.000 speciaal vormgegeven bankjes te maken. Die zouden paarsgewijs op 5.000 plekken tegenover elkaar moeten staan. Deze stekjes zouden mensen die elkaar nog niet kennen, uitnodigen tot een kennismaking. Bovendien zouden de bezoekers en bewoners door de keuze van de locaties de grote landschappelijke variatie en kwaliteit van de provincie kunnen ervaren. Dit concept heeft uiteindelijk geleid tot een project in noordoost Fryslân, dat startte in 2010. Keunstwurk is door Plattelandsprojecten en Landschapsbeheer benaderd met de vraag om gezamenlijk een pilot op te zetten en te realiseren: 12 stekjes. Met steun van de provincie is in de zes deelnemende gemeenten – Achtkarspelen, Dongeradeel, Dantumadiel, Ferwerderadiel, Kollumerland en Tytsjerksteradiel – een ontmoeting tot stand gebracht tussen kunst en landschap. In de zomer van 2011 is het eerste stekje gereed gekomen en onthuld; in de zomer van 2012 zal het project afgerond zijn. De 12 stekjes zijn eigenlijk een nieuwe vorm van community art. In het kunstproject voeden de inwoners de kunstenaars met hun kennis van de omgeving, geschiedenis en oude volksverhalen. Het resultaat is dat de stekjes worden gedragen door de bevolking en dat de ontwerpen stuk voor stuk een duidelijke binding hebben met de locatie. De stekjes vertellen het verhaal van de plek. Zo voegen ze betekenis toe aan het landschap en nemen ze tegelijkertijd op natuurlijke wijze hun plaats in het landschap in. De opdracht aan Keunstwurk betrof: conceptontwikkeling, voordracht kunstenaars, opzetten en organiseren ontwerpprijsvraag voor vijf stekjes, locatiekeuze in nauw overleg met inwoners, ondersteuning bij selectie en opdrachtverlening aan kunstenaars, ondersteuning kunstenaars bij realisatie van het werk, organisatorische ondersteuning. De kunstenaars/ontwerpers zijn: Kristien Pilat/Deborah Tienstra; Martin Borchert; Stefan Damman; Sybe Jan Kramer; Nynke Rixt Jukema; Martijn Westphal; Sylvia Dijkstra; René Knip; Haiko Meijer; René Veenhuizen; Tejo Remy; Paul Roncken.
17
JA ARVERSLAG 2011
Uurcultuur Uurcultuur is een kunsteducatie project voor het primair onderwijs in Fryslân, dat in principe wordt gefinancierd door de deelnemende scholen en gemeenten. In 2011 heeft Keunstwurk voor ruim 300 scholen – van de 443 scholen excl. Leeuwarden – in 27 gemeenten in Fryslân een programma samengesteld met jeugdtheatervoorstellingen. Deze programma’s zijn bedoeld voor kinderen in het basisonderwijs. Tijdens hun schoolcarrière komen zij in aanraking met verschillende vormen van podiumkunsten. De voorstellingen vinden over het algemeen op de eigen school plaats; de voorstellingen worden ondersteund met educatief lesmateriaal. Keunstwurk scout, selecteert en contracteert de professionele theatergroepen, stelt in overleg met de deelnemende scholen de programma’s samen en maakt financiële afspraken met de gemeenten en de scholen. Er waren in 2011 twintig professionele gezelschappen uit het noorden bij Uurcultuur betrokken; er zijn 500 voorstellingen gegeven voor 38.000 kinderen. Daarbij is ook samengewerkt met het Centrum voor de Kunsten & Ritmyk in Sneek en de schouwburgen in Franeker, Sneek en Drachten. Huis voor Amateurkunst Met ingang van 2009 exploiteert Keunstwurk het Huis voor Amateurkunst. Aanvankelijk nog met steun uit de budgetsubsidie van de provincie Fryslân, maar met ingang van 2011 niet meer. Alle kosten – op de servicekosten na – moeten vanaf 2011 gedekt worden uit inkomsten uit verhuringen. Gelukkig is de belangstelling voor het Huis van Amateurkunst in de loop van de jaren gegroeid. In 2011 is 40 % van het aantal beschikbare dagdelen verhuurd. Vooral de belangstelling voor de dansstudio neemt toe. Het Huis van Amateurkunst is in 2011 door heel veel verschillende partijen gehuurd. Over het algemeen allemaal toe te rekenen aan de doelgroepen: amateurkunstenaars, - verenigingen, ad hoc gezelschappen, startende kunstenaars, kunst gerelateerde opleidingen en (semi) professionals die met/voor amateurkunstenaars werken. De meeste huurders en hun deelnemers zijn afkomstig uit Fryslân. Een uitzondering hierop is Holland Dance; deze landelijke dansmanifestatie hield in 2011 voor dansers uit de drie noordelijke provincies audities en trainingen in het Huis voor Amateurkunst.
18
JA ARVERSLAG 2011
ORGANISATIE
Medewerkers 2011 Renée Waale
directeur
Harmien Venema
directie assistent
ondersteuning en administratie Skelte Aukema
afdelingscoördinator / controller
Titus van’t Veer
webmaster
Anita Wessel
medewerker financiële admininstratie
Janet Herder
medewerker personele admininstratie
Nanita Tromp
medewerker receptie
Jellie Boersma
medewerker receptie
kunst en participatie Dolly de Kroon
afdelingscoördinator / adviseur dans
Luuk Eisema
adviseur theater
Hans Brans
adviseur theater
Aafje Stolte
medewerker
Metsje Gerslma
adviseur multidisciplinaire projecten
Inge v/d Berg
junior adviseur kunstbende
Anna van der Werf
medewerker
Jan Holtrop
adviseur muziek
Cornelis Langhout
junior adviseur muziek
Akke Kooistra
medewerker
kunst en educatie Lummie Fokkema
afdelingscoördinator / adviseur cultuureducatie
Margaretha Cats
adviseur beeldende kunst
Roelof Koster
adviseur vormgeving
Geartsje de Vries
medewerker
Kie Ellens
adviseur beeldende kunst
Jacqueline Nipperus
adviseur cultuureducatie
Jikkie Cats
junior adviseur cultuureducatie
Ida van der Molen
medewerker
Daniëlle van Peer
adviseur cultuureducatie
huis voor amateurkunst Ariën Kooyman
huismeester
Ytzen van der Wal
huismeester
Harmien Venema
coördinator
20
JA ARVERSLAG 2011
Bestuur 2011 Bestuur
bestuursfunctie
bestuurstermijn
functie en nevenfunctie(s)
herkiesbaar per februari 2013
adviseur openbaar bestuur en management
Skelte Brouwers
voorzitter
lid landinrichtingscommissie Baarderadeel
voorzitter bestuur natuurcoöperatie Baarderadeel
lid algemeen bestuur Wetterskip en
voorzitter fractie ‘water natuurlijk’
Hans van der Lei
penningmeester
herkiesbaar per september 2011
vrijwilliger Humanitas thuisadminstratie bestuurslid Florabuurtvereniging Heerenveen
Ineke Grijpma
secretaris
herkiesbaar per november 2013
advocaat bij de Haan Tuinman Sleijfer advocaten
voorzitter Vereniging Jonge Balie Friesland
secretaris Stichting Agrarische Dagen Franeker
Paulien de Jong
lid
herkiesbaar oktober 2014
directeur Friesland College Educatie
herkiesbaar per juni 2012
Straat & Spektakeltheater, eigen bedrijf
Sylvia van den Berg
lid (voordracht OR)
programmeur Fries Straatfestival
adviseur straattheater festival Helmond en Zuidlaren
Nederlands afgevaardigde in Circostrada
Programmeur de Rode Loper, theaterfestival Almere
Ton Groot Haar
lid
herkozen in september 2010
algemeen directeur Groot Haar + Orth
vice-voorzitter Natuurmuseum Fryslân
vice-president Lions club Leeuwarden
adviseur Froeks.TV
adviseur Stichting Jong Talint yn Fryslân
21
JA ARVERSLAG 2011
financien 2011
uitgaven
x 1.000
Personeel
1.081
Huisvesting
213
Kantoor
50
Organisatie
81
Afschrijvingen
36
Activiteiten en projecten
738
Overige
1
Totaal
2.200
inkomsten
x 1.000
Algemeen
77
Activiteiten en projecten
653
Vrijval voorzieningen
19
Overige
12
Subsidie Provincie Fryslân
1.463
Totaal
2.224
Resultaat
24
23
JA ARVERSLAG 2011
Colofon Foto pag. 6; Kunstbende Expo / Jochum van der Woude Fotograaf: Marieke van der Veen Foto pag. 8; De Reis Fotograaf: PeerGrouP Foto pag. 10; Dûns op ‘e kop Fotograaf: Jikkie Cats Foto pag. 11; Dansende keepers / dansgroep Ekiep Fotograaf: Jikkie Cats Foto pag.16; Houten Hemeltje / Sylvia Dijkstra Foto: archief Keunstwurk Foto pag. 17; Uurcultuur / Gary Boyce Fotograaf: Jikkie Cats Foto pag. 18; Holland Dance / Dance Date Fotograaf: Duco Volker Vormgeving: BW H ontwerpers
Postbus 1288 8900 cg Ljouwert/Leeuwarden t (058) 234 34 34 f (058) 234 34 99 e
[email protected]
besykadres/bezoekadres: Wissesdwinger 1 8911 er Ljouwert/Leeuwarden
ing 6729748 frieslandbank 296700940 btw nr. 8017.54.161 kvk nr. 41004471
www.keunstwurk.nl
24
JA ARVERSLAG 2011
