Jaarverslag Leerplicht - RMC Schooljaar 2012-2013 Gemeenten Emmen en Coevorden
2
Leerplicht - RMC
Leerplicht - RMC
3
Voorwoord Bijna alle kinderen in Nederland gaan naar de basisschool als ze 4 jaar oud zijn. Jongeren tussen de 5 en 18 jaar oud zijn verplicht om onderwijs te volgen totdat ze een startkwalificatie hebben. Voor leerlingen van 5 tot 16 jaar oud heet dit de Leerplicht, voor jongeren tussen 16 en 18 jaar oud de Kwalificatieplicht. Het team Jongeren en Leerplicht richt zich niet alleen op leerplichtige leerlingen van 5 tot 18 jaar oud maar ook op jongeren van 18 tot 23 jaar oud. Samen met de scholen en andere instellingen zetten de medewerkers van team Jongeren en Leerplicht zich er voor in dat alle jongeren naar school gaan en hun opleiding afronden totdat zij een startkwalificatie hebben behaald. In dit jaarverslag staan we stil bij zowel het recht als de plicht van jongeren om naar school te gaan. Dit zijn belangrijke onderwerpen. Want ieder kind in Nederland hoort onderwijs te volgen. Het onderwijs haalt immers het beste uit kinderen, daagt talenten uit en kan achterstanden verkleinen. Jongeren die zonder afgeronde opleiding de arbeidsmarkt betreden, hebben minder kans op een (duurzame) baan, kunnen hun talenten minder makkelijk ontplooien, moeten vaker een beroep doen op sociale voorzieningen en dragen minder bij aan de samenleving. Vanuit dit besef investeren we de laatste jaren veel om schoolverzuim en -uitval terug te dringen. We zien dat spijbelen, veelvuldig ziekteverzuim en te laat komen vaak voortekens zijn van voortijdig schoolverlaten. Daarom is het van belang dat verzuim vroegtijdig wordt aangepakt. Via een (landelijk) digitaal verzuimloket en verbeterde registratiesystemen kunnen verzuim en uitval steeds beter in beeld gebracht worden. Naast het uitvoeren
van de Leerplichtwet en het ontwikkelde lokaal beleid is er in het voorjaar van 2012 een nieuw convenant voortijdig schoolverlaten afgesloten tussen het ministerie van Onderwijs Cultuur en Welzijn (OC&W), de onderwijspartners en gemeenten in de regio Zuidoost-Drenthe. Er zijn nieuwe maatregelen opgesteld voor het terug dringen van voortijdig schoolverlaten (VSV). Ook voor schooljaar 2012-2013 brengen de gemeenten Emmen en Coevorden gezamenlijk verslag uit over de uitvoering van de Leerplichtwet. De gemeente Emmen voert dit beleid ook uit voor de gemeenten Coevorden en BorgerOdoorn (met uitzondering van Nieuw Buinen). De gemeente Borger-Odoorn maakt een eigen jaarverslag. Dit jaarverslag geeft u inzicht in de resultaten en de ontwikkelingen op het gebied van Leerplicht en de Regionaal Meldpunt Coördinatie (RMC)-wetgeving voor het voorkomen en bestrijden van voortijdig schooluitval in het schooljaar 2012-2013.
Leerplicht - RMC
4
Schooljaar 2012/2013 Alle kinderen in Nederland hebben recht op onderwijs, moeten hun talent kunnen ontwikkelen en zich voorbereiden op de maatschappij en de arbeidsmarkt. In ons land gelden de Leerplicht en de Kwalificatieplicht. Dit betekent dat jongeren van 5 tot 18 jaar oud naar school moeten tot zij een startkwalificatie hebben gehaald: een havo-diploma, vwo-diploma of een mbo-diploma op niveau 2 of hoger. Het toezicht op de naleving van de Leerplichtwet en de Kwalificatieplicht is opgedragen aan Burgemeester en Wethouders. Schoolverzuim nog beter in beeld Jongeren die zonder afgeronde opleiding de arbeidsmarkt betreden, hebben minder kans op een (duurzame) baan, kunnen hun talenten minder makkelijk ontplooien, moeten vaker een beroep doen op sociale voorzieningen en dragen minder bij aan de samenleving. Vanuit dit besef investeren we de laatste jaren veel om schoolverzuim en -uitval terug te dringen. Via een (landelijk) digitaal verzuimloket, uitgevoerd door de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), en verbeterde registratiesystemen, kunnen verzuim en uitval steeds beter in beeld gebracht worden. Onderwijsinstellingen hebben met de overheid afspraken gemaakt over verzuimbeleid. Belang van tijdig en volledig melden Een effectieve verzuimaanpak start bij een gedegen registratie. Het is van belang dat scholen tijdig en volledig melden. Daar heeft Leerplicht in schooljaar 2011/2012 nog meer aandacht aan gegeven dan voorheen. Bovendien zijn de eigen registratie, de afstemming met de gemeentelijke basisadministratie (GBA) en meldprocedures verder verbeterd zodat meldingen eerder bij Leerplicht terechtkomen. Daarnaast is het van belang dat de school ervaart dat meldingen snel en effectief worden behandeld door Leerplicht. Hierdoor kan er een onderling vertrouwen ontstaan, hetgeen stimulerend werkt voor het meldgedrag. Het aantal meldingen kan daardoor stijgen. Een stijging van het aantal meldingen betekent dus niet automatisch dat het verzuim ook daadwerkelijk is gestegen. De oorzaak van meer Gemeente Emmen
w
meldingen ligt naar alle waarschijnlijkheid in meer aandacht voor het melden. In de samenwerking met scholen heeft Leerplicht dit jaar ervaren dat groeiende aandacht voor het melden en het registreren van schoolverzuim en –uitval het effect heeft dat er meer gemeld wordt, waardoor ook eerder actie ondernomen kan worden. Door het uitvoeren van controles op de verzuimregistraties van scholen zal inzichtelijk gemaakt worden wat het verband is tussen het daadwerkelijke verzuim en de toe- of afname van het aantal meldingen. Het uiteindelijke effect van tijdig en volledig melden moet zijn dat er zo snel mogelijk een passende actie ingezet kan worden om het verzuim te stoppen. Passende interventies Naast snel optreden en strikte handhaving heeft Leerplicht bij de afwikkeling van verzuimmeldingen steeds meer aandacht voor de ‘zorgkant’. Leerplichtambtenaren bekijken iedere melding nauwkeurig en zoeken passende interventies. Als het verzuim samenhangt met problemen thuis moet daar een oplossing voor komen. Door verdere ontwikkeling van zorgstructuren is voor kinderen en hun ouders sneller adequate hulp te regelen en kunnen leerlingen naar school terugkeren. In de onderstaande tabel ziet u het aantal Leerplichtigen en Kwalificatieplichtigen van de gemeente Emmen en de gemeente Coevorden. Gemeente Coevorden
Jongeren 5 t/m 12 jaar
9.682
Jongeren 5 t/m 12 jaar
3.310
13 t/m 15 jaar
4.061
13 t/m 15 jaar
1.412
16 en 17 jaar
2.664
16 en 17 jaar
w
859
Leerplicht - RMC
5
Schoolverzuim nader toegelicht De Leerplichtwet onderscheidt absoluut en relatief verzuim. Van absoluut verzuim is sprake wanneer een leerplichtige leerling niet staat ingeschreven op een school. Van relatief verzuim is sprake wanneer de leerplichtige leerling ongeoorloofd afwezig is van school. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in signaalverzuim (spijbelen) en luxe verzuim. Signaalverzuim Van spijbelen is sprake als de leerplichtige leerling ongeoorloofd afwezig is, zonder dat er sprake is van vakantie. Regelmatig spijbelen varieert van structureel te laat komen en/of uren verzuimen tot regelmatig een dag of dagdeel spijbelen. In veel gevallen is spijbelgedrag het gevolg van achterliggende problematiek. In dit geval spreken we ook wel van ‘zorgwekkend verzuim’ of ‘signaalverzuim’. Hiervan is sprake als het verzuim een signaal is voor problemen als: • leerproblemen, leerstoornissen; • sociaal-emotionele problemen of stoornissen; • (ernstige) gedragsproblemen of gedragsstoornissen; • gezondheidsproblemen/frequent ziekteverzuim (fysiek en psychisch/psychiatrisch); • gezinsproblemen. De ouders of verzorgers, maar ook leerplichtige leerlingen vanaf 12 jaar oud, kunnen voor signaalverzuim verantwoordelijk worden gesteld. Luxe verzuim Van luxe verzuim is sprake als de leerplichtige of kwalificatieplichtige leerling buiten de schoolvakanties op vakantie gaat. Dit verzuim valt onder volledige verantwoordelijkheid van de ouders.
Gemeente Emmen
Absoluut verzuim Signaal verzuim Luxe verzuim
7 514 17
Gemeente Coevorden
Absoluut verzuim Van absoluut verzuim is sprake wanneer de leerplichtige of kwalificatieplichtige jongere wel staat ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie (GBA), maar niet bij een onderwijsinstelling.
Absoluut verzuim Signaal verzuim Luxe verzuim
0 185 3
Leerplicht - RMC
6
Effecten van interventies na verzuimmeldingen Een leerplichtambtenaar beschikt over een aantal interventies om het verzuim te stoppen. Is het verzuimgedrag de jongere te verwijten, dan kan doorverwezen worden naar Bureau Halt. Is er meer aan de hand, dan wordt verder gekeken naar passende hulpverlening. Wanneer de zorgen te groot zijn, kan een proces-verbaal worden opgemaakt met als doel meer verplichte inzet van hulpverlening. Voordat wordt over gegaan tot het opmaken van een proces-verbaal wordt er vaak eerst een officiële waarschuwing gegeven. Daarnaast bestaat de mogelijkheid tot het inhouden van de kinderbijslag bij 16- en 17-jarigen. Van deze mogelijkheid is in dit verslagjaar geen gebruik gemaakt. Dankzij het registratiesysteem LBA (Leerplicht Basisadministratie) kan Leerplicht steeds beter meten wat de effecten zijn van de gepleegde interventies. Waarschuwingsbrief/gesprek Een van de middelen om (verder) ongeoorloofd signaalverzuim te voorkomen, is het houden van een waarschuwingsgesprek en/of versturen van een waarschuwingsbrief. Er zijn door de leerplichtambtenaren in de gemeente Emmen 89 waarschuwingen gegeven en in de gemeente Coevorden waren dit 43 waarschuwingen. Halt-straf Bij licht spijbelverzuim of te laat komen, bestaat de mogelijkheid om een HALT afdoening (is geen procesverbaal) op te maken. Halt is binnen de integrale keten van jeugd en veiligheid de innovatieve expert die door middel van preventie en repressie een bijdrage levert aan het terugdringen van veelvoorkomende jeugdcriminaliteit. Halt houdt zich bezig met preventie, bestraffing, herstel, signalering en advisering rond veiligheid en leefbaarheid. Dit gebeurd in afstemming en samenwerking met alle relevante partners. Een verwijzing naar de alternatieve straf, de Haltafdoening, leidt in eerste instantie niet tot strafvervolging. Wanneer de jongere de opgelegde straf positief afrondt, wordt de overtreding geseponeerd. Proces-verbaal Het doel van de Leerplichtwet is dat jongeren een ononderbroken schoolcarrière hebben. (Daar waar stagnatie optreedt, grijpt de overheid in.) In sommige gevallen is het opmaken van een proces-verbaal hiertoe het geëigende middel. Maar (signaal)verzuim is vaak ook het eerste signaal van een zorgelijke (thuis-) situatie. Leerplichtambtenaren bekijken daarom elke melding nauwkeurig en zoeken de meest passende interventie, zoals het inschakelen van diverse hulpverleners. Zodra blijkt dat de ingreep of doorverwijzing niet helpt, of dat ouders/verzorgers niet bereid zijn mee te werken, wordt alsnog overgegaan tot handhaving, dat wil zeggen: tot het
opmaken van een proces-verbaal. Naast de inmenging van de Officier van Justitie is de Raad voor de Kinderbescherming adviserend betrokken bij de afhandeling van een dergelijk proces-verbaal. De processen-verbaal worden door een kinder- c.q. kantonrechter behandeld. De betrokken leerplichtambtenaar wordt uitgenodigd om de laatste stand van zaken toe te lichten. De rechter kan vervolgens een taakstraf opleggen, Maatregel Hulp en Steun vanuit jeugdreclassering en/of een geldboete tot maximaal € 3.700,-. Tabel 3. Aantal Processen verbaal gemeente Emmen en Coevorden
Aantal PV’s gemeente Emmen en Coevorden Gemeente
Schooljaar 2011-2012
Schooljaar 2012-2013
Emmen
Luxe
17
8
Emmen
Zorg
34
37
Emmen
Halt
7
14
Coevorden
Luxe
0
1
Coevorden
Zorg
6
3
Coevorden
Halt
2
4
Ouderbetrokkenheid Er is soms twijfel over de juiste manier om ouders te informeren en te betrekken bij ondersteuningsactiviteiten. In de praktijk hebben leerplichtambtenaren gemerkt dat leerkrachten, schoolleidingen en hulpverleners terughoudend zijn om ondersteuning in te schakelen wanneer de ouders van de leerling deel van het probleem zijn. Dit geldt vooral als leerlingen zich zonder ondersteuning nog (even) weten te redden. Ook mijden ouders soms zorg en vertonen hun kinderen teruggetrokken gedrag. Dit maakt in een aantal gevallen een vroege signalering en ondersteuning moeizaam. Kinderen van deze ouders behoren tot de meest kwetsbare leerlingen. De leerplichtambtenaar informeert bij zorgwerkend verzuim de ouders/verzorgers van de leerling, bij het opmaken van een proces verbaal wordt de ouder/ verzorger altijd gehoord.
Leerplicht - RMC
7
Bemiddeling (preventief) en vrijstellingen Bemiddeling (preventief) De afdeling Leerplicht behandelt niet alleen verzuimmeldingen, maar ook kennisgevingen voor vrijstelling van de Leerplichtwet. Ook bemiddeling bij conflicten en het voorkomen van uitval is een belangrijke taak van de leerplichtambtenaar. Het gaat vaak om meldingen/aanvragen voor leerlingen in de leeftijd van 13 tot 18 jaar oud. In schooljaar 2012-2013 zijn opnieuw spreekuren gehouden op alle locaties van het voortgezet onderwijs in de gemeenten Emmen en Coevorden. De leerplichtambtenaren hanteerden een methodiek, waarbij ze zich vooral richtten op het preventief aanspreken van leerlingen op school. Er is gekozen voor een snelle actie kort na het verzuim en de aanpak is afgestemd met medewerkers die op de scholen zijn belast met het verzuimbeleid. Bij het dreigen van een conflict worden de diverse partijen in een vroeg stadium bij elkaar geroepen om zo de situatie op te lossen en schoolverzuim te voorkomen. Er zijn 682 preventieve acties uitgevoerd in de gemeente Emmen en 80 preventieve acties in de gemeente Coevorden. Vrijstelling Leerplichtige leerlingen die niet in staat zijn om naar school te gaan kunnen vrijgesteld worden van de Leerplichtwet. De ouders van deze jongeren zijn voor de aanvraag van de vrijstelling verantwoordelijk.
Er zijn drie soorten vrijstellingen, namelijk: • Vrijstellingen voor leerlingen van 5 jaar. Is de leerling nog geen 6 jaar dan mag de leerling 5 uur per week thuis gehouden worden. Dit dient gemeld te worden bij de schooldirecteur of bestuur van de school. • Vrijstelling van inschrijving. Dit kan in de volgende voorbeelden: - Een jongere is ongeschikt om naar school te gaan door lichamelijke of psychische oorzaken; - Een ouder heeft bezwaren tegen de levensbeschouwelijke richting van de school; - Een jongere staat ingeschreven bij een Nederlandse gemeente, maar verblijft in het buitenland en volgt daar onderwijs; - Ouders leiden met hun kind een trekkend bestaan, als kermisexploitant of circusmedewerker. • Vrijstelling van geregeld schoolbezoek. In bepaalde gevallen kunnen de ouders van de schooldirecteur toestemming krijgen om hun kind niet naar school te laten gaan. Bijvoorbeeld bij ziekte, religieuze feestdagen, verhuizing, bruiloft, noodzaak vanwege specifieke aard van het beroep van één van de ouders of gewichtige omstandigheden. Tabel 4. Vrijstellingen Gemeente Emmen en Coevorden
Vrijstellingen
Emmen
Coevorden
47
30
8
Leerplicht - RMC
Kwalificatieplicht De wet beoogt de voortijdige schooluitval van minderjarige jongeren tegen te gaan door de invoering van de Kwalificatieplicht tot de 18e verjaardag. Leerlingen zijn volledig leerplichtig tot en met het schooljaar waarin ze 16 jaar worden en kwalificatieplichtig tot 18 jaar. Het doel hiervan is dat iedereen een zogeheten startkwalificatie haalt, dan wel tot zijn achttiende jaar naar school gaat met als doel voortijdige schooluitval te voorkomen. De taken van de kwalificatieplicht- medewerker variëren van het toezicht houden op de wetsbepalingen uit de Leerplichtwet 1969 tot en met preventie om schoolverzuim en daardoor uitval te voorkomen. De leerplichtambtenaren voeren de Kwalificatieplicht uit voor de leerlingen binnen scholen voor het voortgezet onderwijs. De mbo-Kwalificatieplichtigen worden benaderd door een kwalificatieplicht-medewerker. De Kwalificatieplicht mbo wordt vanuit het cluster RMC uitgevoerd, de RMC-medewerkers hebben de toegang en verbindingen met alle mbo-locaties in Zuidoost-Drenthe. In de regio Zuidoost-Drenthe zijn 206 preventieve acties uitgevoerd in het kader van de Kwalificatieplicht.
De Kwalificatieplicht is één van de maatregelen die de Rijksoverheid heeft ingesteld om schooluitval van jongeren tegen te gaan en de kansen van startende jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten. Na de Kwalificatieplicht geldt de Werk/Leerplicht. Deze is ingesteld voor jongeren tot 27 jaar die niet werken of naar school gaan. Zij kunnen geen beroep meer doen op een uitkering. De Kwalificatieplicht geldt niet in de volgende gevallen: - Een jongere heeft een schooldiploma of getuigschrift van de praktijkschool. Deze jongeren kunnen een programma volgen dat past bij hun niveau; - Een jongere zit op een speciale school omdat hij zeer moeilijk leert of een verstandelijke en/of een lichamelijke beperking heeft; - De leerplichtambtenaar heeft in individuele gevallen vrijstelling gegeven aan jongeren die om lichamelijke of psychische redenen geen startkwalificatie kunnen halen.
Regionale Meld- en Coördinatiefuncties (RMC) en voortijdig schoolverlaters Het RMC is ingesteld om voortijdig schoolverlaten van niet meer leerplichtige jongeren regionaal aan te pakken in Zuidoost Drenthe. De gemeente Emmen is contactgemeente voor de gemeenten Borger-Odoorn en Coevorden. Het RMC ondersteunt en versterkt het werk van de leerplichtambtenaren. Er wordt gewerkt binnen een groot netwerk van (hulpverlenings-)instanties om: • preventief in te springen om voortijdig schoolverlaten te voorkomen; • zo veel mogelijk voortijdig schoolverlaters uit een regio een startkwalificatie te laten behalen; • jongeren die (dreigen) uit te vallen in beeld te brengen en te houden. De uitvoering van het RMC wordt gedaan door een administratief medewerker en door trajectbegeleiders. De trajectbegeleider fungeert als spin in het web. Voortijdig schoolverlaten kent zelden één oorzaak. De ene jongere stopt met school omdat het niet lukt een leerwerkplek te vinden. De ander zou wel willen doorleren, maar is genoodzaakt te stoppen vanwege de zorg voor haar baby. De volgende valt uit omdat de opleiding tegenvalt en andere verwachtingen had van het werk waar hij voor wordt
opgeleid. Weer een ander kampt met verslaving, schulden en een strafblad. Gezien de diversiteit en combinatie van redenen (schoolgerelateerd en/of persoonlijk) voor uitval is er geen standaard aanpak, er is bijna altijd sprake van maatwerk. Wij zijn van mening dat alleen een integrale aanpak werkt. Bovendien hebben niet alle jongeren de cognitieve en/of sociale capaciteiten om een startkwalificatie te halen. Scholen zijn verplicht om jongeren tussen de 18 en 23 jaar, die zonder startkwalificatie de opleiding verlaten, te melden. Ook hebben zij een meldplicht wanneer een jongere langer dan één maand zonder reden van school wegblijft. Deze meldingen worden gedaan aan het verzuimloket van DUO, die vervolgens de melding doorgeeft aan de juiste contactgemeente van deze leerling. De RMC trajectbegeleider werkt nauw samen met de school en andere instanties om schooluitval in een zo vroeg mogelijk stadium te voorkomen. Vanuit de preventieve aanpak worden op alle mbo-locaties in de regio spreekuren gehouden door de trajectbegeleiders. In overleg worden acties uitgezet. Jongeren die verzuimen worden uitgenodigd voor een gesprek of er wordt een huisbezoek afgelegd.
Leerplicht - RMC
Wanneer jongeren daadwerkelijk worden uitgeschreven kan het RMC een voortijdig schoolverlater ondersteunen bij het volgen en vinden van een opleiding of het vinden van een (leer)werkbaan. Bij deze curatieve aanpak staat het leveren van maatwerk en haalbaarheid voorop. Preventief-VSV voorkomen Op alle mbo-locaties in de regio Zuidoost-Drenthe worden door de RMC-trajectbegeleiders inmiddels preventieve verzuimgesprekken gevoerd. Er zijn 267 preventieve gesprekken gevoerd met leerlingen op het mbo. Deze gesprekken vinden op school plaats wanneer er nog sprake is van gering verzuim en er geen DUO melding hoeft te worden gedaan. Het doel van de gesprekken met de jongeren (en soms ook hun ouders) is dat jongeren vroegtijdig worden gewaarschuwd voor de gevolgen van aanhoudend verzuim. Regelmatig komt er tijdens een preventief gesprek naar voren dat een jongere verzuimt door bijvoorbeeld problemen in de thuissituatie of door problemen op school. Op die momenten wordt samen met de jongeren gekeken of er behoefte is aan hulp hierbij. Daarbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan hulp vanuit school (bijvoorbeeld gesprekken met de zorgcoördinator, vertrouwenspersoon of het schoolmaatschappelijk werk). Blijft een jongere na dit preventieve gesprek alsnog verzuimen, dan volgt een uitnodiging op het Werkplein. Bij jongeren tot de leeftijd van 18 jaar kan een strafrechtelijke procedure in gang worden gezet.
9
dynamisch. Als de begeleiding wordt afgesloten omdat het vervolgtraject heel duidelijk is, wil dat nog niet zeggen dat het traject ook werkelijk gevolgd gaat worden. Nazorg is in deze trajecten van belang om de kans van slagen zo groot mogelijk te laten zijn. De jongeren die aangeven weer naar school te gaan, worden gevolgd en indien nodig wordt extra actie opgezet vanuit het RMC. Tabel 6. Bestemming RMC
bestemming
Schooljaar 2011-2012
Schooljaar 2012-2013
(terug) naar opleiding
247
317
Werk
50
167
Startkwalificatie niet haalbaar
241
104
Nog in begeleiding
104
79
(verhuizing, leeftijd 23+, niet gemotiveerd voor scholing*)
324
295
Totaal
974
962
*= Een groep jongeren wil geen ondersteuning van het RMC bij terugkeer naar het onderwijs of bij het vinden van werk. Zolang de jongeren nog niet de leeftijd
Er wordt contact opgenomen met de mentor van de school en informatie opgevraagd over het actuele verzuim van de jongere. De jongere wordt ofwel telefonisch gesproken of uitgenodigd voor een gesprek. Verder wordt door de trajectbegeleiders op scholen aan jongeren actief voorlichting gegeven over de gevolgen van voortijdig schoolverlaten. Er wordt bij de mentoren meer en meer op aangedrongen verzuim sneller te gaan melden bij het RMC om uitval te voorkomen. Er is, ter voorkoming van voortijdig schoolverlaten, de afspraak gemaakt geen verschil meer te maken in melding en oppakken van verzuim naar leeftijd (geen onderscheid 18- en 18+), dus melden na 16 uur ongeoorloofd verzuim in vier weken. Er zijn door het het mbo 292 18+ DUO meldingen gedaan. Verder nemen de trajectbegeleiders deel aan de zorgadviesteams van zowel het Drenthe College, als het AOC Terra en het Alfa College in Hardenberg. Curatief -VSV aanpak Soms komt het voor dat jongeren gemeld worden bij het verzuimloket en daarna toch uitvallen. Ze komen dan in het curatieve traject terecht. Daarnaast worden ook de VSV’ers opgepakt die het onderwijs hebben verlaten en via de administratie of ketenpartners in beeld komen bij RMC trajectbegeleiding. De groep voortijdig schoolverlaters van 18 tot 23 jaar is heel
van 23 jaar hebben bereikt en niet in het bezit zijn van een startkwalificatie blijft het RMC deze jongeren volgen. Het volgen van deze jongeren gebeurt door periodieke controle en een koppeling met de gegevens van Suwi.
Vanaf maart 2013 is er gestart met het onderzoeken van de effectiviteit van de “oude” curatieve aanpak. De belangrijkste aanbeveling over de aanpak is het meer groeps- en vraaggericht benaderen van de doelgroep in plaats van de individuele benadering. Als voorproefje hierop is een workshop ingezet voor jonge moeders in de leeftijd van 18-27 jaar die terug willen/moeten naar school. Naast de RMC-doelgroep is ook de WWB-doelgroep meegenomen. De workshop bood naast praktische tips (WSF, kinderopvang, fondsen, gemeentelijk beleid) ook een beroepskeuzetest aan. De workshop is door de deelnemers als positief ervaren. Naast de praktische tips en de test vonden de deelnemers het fijn om hun ervaringen met elkaar en met een ervaringsdeskundige (degene die de workshop gaf) te delen. De overige aanbevelingen hebben betrekking op de nazorg van de terugkeerders en het contact krijgen en houden met de schoolverlaters zonder startkwalificatie. In het nieuwe schooljaar wordt daaraan invulling gegeven en blijven we de curatieve aanpak verder ontwikkelen.
10
Leerplicht - RMC
VSV Convenant In Zuidoost-Drenthe hebben de regiogemeenten en de schoolbesturen voor de RMC-regio een gemeenschappelijke doelstelling: zorgen dat zoveel mogelijk jongeren een gekwalificeerde start maken op de arbeidsmarkt en daarmee een goede kans op duurzame participatie. Het kabinet Rutte II heeft de doelstelling voor het tegengaan van voortijdige schooluitval (VSV) aangescherpt. Het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters mag in 2016 landelijk maximaal 25.000 zijn. Deze doelstelling is in de vorm van een resultaatafspraak vastgelegd in een convenant tussen OCW, de RMC-regio Zuidoost-Drenthe, VO-scholen en de mbo-instellingen.
Voor de regio Zuidoost-Drenthe vertaalt zich dat in de doelstelling om het aantal VSV-ers van 420 in 2010-2011 terug te brengen naar 280 in 2014-2015. Om dit doel te bereiken, wordt t/m schooljaar 2015 met vijf maatregelen gewerkt. Het RMC is nauw betrokken bij de uitvoering van en/of de ontwikkelingen mbt de verschillende maatregelen. Maatregelen: 7.1 Versterking RMC functie In het kader van preventief handelen is in november 2011 gestart met het project RMC-versterkend. Doelstelling is het creëren van een nauwere samenwerking tussen het mbo in deze regio en RMC-Leerplicht met als resultaat een reductie van VSV. In het schooljaar 2012-2013 is er vooral ingezet op het vroegtijdig signaleren en terugdringen van verzuim. Door de inzet van het traject RMC-versterkend is er meer beweging en bewustwording om VSV te voorkomen bij scholen. Om deze bewustwording te creëren zijn er door RMC-trajectbegeleiders voorlichtingen gegeven aan jongeren, ouders, onderwijzend en ondersteunend personeel over VSV. Daarnaast is er aandacht gevraagd voor het vroegtijdig signaleren en melden van verzuim bij DUO. Behaalde resultaten zijn:
• Een stijging in het aantal DUO-meldingen bij verzuim. • Op alle mbo-locaties wordt spreekuur gehouden door een RMC-trajectbegeleider. • RMC-trajectbegeleiders sluiten aan bij exitgesprekken wanneer een jongere wordt uitgeschreven. Op deze manier vindt er bij uitschrijving een ‘warme overdracht’ plaats. Het aansluiten bij exitgesprekken door RMC trajectbegeleiders is een aandachtspunt voor het komende schooljaar. Trajectbegeleiders hebben hier minder vaak bij aan kunnen sluiten dan als doel was gesteld. 7.2 Overstap VO naar het mbo Het doel van deze maatregel is om de overgang van het voortgezet onderwijs naar het middelbaar beroepsonderwijs zo goed mogelijk te laten verlopen. De VO-scholen in de regio werken hierin samen met de mbo’s en team RMC/ Leerplicht. Eén van de speerpunten in deze maatregel is het systeem Intergrip. Intergrip is een systeem dat ontwikkeld is om risicoleerlingen in beeld te krijgen en zo het aantal voortijdig schoolverlaters terug te dringen. Dit programma registreert de vervolgkeuze van de leerlingen en de aanmeldingen bij
Leerplicht - RMC
het mbo. Leerlingen die op 1 mei nog geen keuze hebben gemaakt, krijgen extra aandacht. In het schooljaar 2012-2013 waren vlak voor de zomervakantie 18 leerlingen in Intergrip geplaatst die volgens het systeem nog niet opnieuw stonden ingeschreven voor een vervolgopleiding. Deze leerlingen zijn benaderd door medewerkers van het team jongeren & Leerplicht en zijn geplaatst op een vervolgtraject. 7.3 Mbo 1 – opstroom naar niveau 2 en uitstroom naar werk Opleidingen op niveau 1 zijn bedoeld voor jongeren die geen VO-diploma hebben of om een andere reden (nog) geen opleiding op een hoger niveau aankunnen. Het doel van deze maatregel is om deze studenten optimaal te begeleiden bij het behalen van een startkwalificatie: een diploma op niveau 2. Wanneer een startkwalificatie niet haalbaar blijkt worden jongeren begeleid bij het vinden van duurzaam werk voor ten minste 12 uur per week. Die begeleiding kan bestaan uit coaching op het gebied van werknemersvaardigheden, maar kan ook gericht zijn op het rechtstreeks in contact brengen van jongeren met (potentiële) werkgevers. 7.4 Mbo – ‘De leerling is gezien’ Met deze maatregel wordt geprobeerd het aantal leerlingen die kort verzuimen terug te dringen. De maatregel is in eerste instantie gericht op mbo-leerlingen niveau 3 en 4. Het gaat niet om de overbelaste of zorgleerlingen, maar juist om onopvallende leerlingen. Alle leerlingen waarbij
11
één of meer uren ‘ongeoorloofd verzuim’ in Magister (leerling systeem mbo) geregistreerd staat, worden gebeld. Zo mogelijk worden ook de ouders op de hoogte gebracht. Afhankelijk van de reden van verzuim en/of voorgeschiedenis van de leerling wordt de leerling door Leerplicht of RMC uitgenodigd voor een verzuimgesprek. Ouderbetrokkenheid is een aandachtspunt. 7.5 Plusvoorziening Een Plusvoorziening is een combinatieprogramma van zorg en hulpverlening, onderwijs en (indien nodig) arbeidstoeleiding, waarbij een duidelijke structuur voor en verbondenheid met de jongere voorop staan. Een Plusvoorziening biedt ondersteuning aan overbelaste jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 23 jaar. Overbelaste jongeren beschikken in principe over de capaciteiten om hun schoolloopbaan met minimaal een startkwalificatie af te sluiten, maar lopen door een opeenstapeling van problemen een groot risico op zowel school- als maatschappelijke uitval. Het doel van de maatregel is het creëren van een Plusvoorziening in de regio Zuidoost-Drenthe. Concreet resultaat van deze maatregel is dat er in mei 2013 een Pluscoach is gestart met als doel het coachen en begeleiden van overbelaste jongeren t.b.v. het behalen van een startkwalificatie. Percentage VSV Voor de nieuwe convenantperiode wordt door OCW een geheel vernieuwde meetsystematiek ingevoerd. De basis van de systematiek wordt gevormd door normpercentages VSV per onderwijssoort. Het oude systeem, met
Leerplicht - RMC
12
Tabel 7. Percentage VSV Zuidoost Drenthe
reductiedoelstellingen in absolute getallen ten opzichte van een peiljaar, wordt losgelaten. In tabel 7. worden definitieve cijfers van de regio Zuidoost Drenthe weergegeven volgens oude systematiek. Tabel 8. geeft de voorlopige VSV cijfers weer op basis van de nieuwe meetsystematiek. De prestatienorm is per onderwijssoort verschillend. De voorlopige cijfers laten zien dat we in de regio de prestatienorm waarschijnlijk gaan halen m.u.v. de havo-vwo bovenbouw.
2010-2011 Aantal
2011-2012 Percentage
Aantal
vsv
Percentage
vsv
Regio Zuidoost Drenthe
420
3,0
415
2,9
Landelijk
39115
3,0
36245
2,8
Tabel 8. Voorlopige VSV 2012-2013 Zuidoost Drenthe
Mbo1 opleidingen
Doelpercentage: 32,5
Stand
Aantal
Percentage Uitschr. t.o.v. Startset
01 oktober
24
29,27 %
Mbo2 opleidingen
Doelpercentage: 13,5
Stand
Aantal
Percentage Uitschr tov Startset
01 oktober
123
10,37 %
Mbo3/4 opleidingen
Doelpercentage: 4,25
Stand
Aantal
Percentage Uitschr tov Startset
01 oktober
102
3,12 %
VO onderbouw
Doelpercentage: 1
Stand
Aantal
Percentage Uitschr tov Startset
01 oktober
15
0,29 %
Vmbo bovenbouw
Doelpercentage: 4
Stand
Aantal
Percentage Uitschr tov Startset
01 oktober
29
1,09 %
Havo/vwo bovenbouw
Doelpercentage: 0,5
Stand
Aantal
Percentage Uitschr tov Startset
01 oktober
19
0,90 %
Ontwikkelingen schooljaar 2012-2013 Sociale zaken - Klantmanagers Wet Werk en Bijstand – Artikel 13 WWB Sinds januari 2012 is het team Jongeren van Werk/Sociale Zaken samengevoegd met het team Leerplicht-RMC onder de nieuwe noemer team ’Jongeren en Leerplicht’. Hierdoor is er goede afstemming en worden er meer initiatieven ondernomen om jongeren terug te leiden naar school. Door de aanpassing van de Wet Werk en Bijstand (WWB) is het voor jongeren geen vanzelfsprekendheid dat zij een WWBuitkering krijgen. Jongeren krijgen een zoekperiode van vier weken. In deze periode moeten zij aantonen wat zij hebben ondernomen om niet afhankelijk te zijn van WWB. Op 1 juli 2012 is de scholingsplicht ingevoerd voor jongeren tussen
de 18 en 27 jaar oud die een WWB-uitkering aanvragen/ ontvangen op grond van art. 13 WWB. Jongeren hebben dus de verplichting te onderzoeken of zij regulier onderwijs kunnen volgen. Er worden voor deze jongeren scholingsgesprekken ingepland met RMC trajectbegeleiders die begeleiding bieden bij het vinden van een geschikte opleiding. Passend Onderwijs De Wet Passend Onderwijs is op 9 oktober 2012 aangenomen door de Eerste Kamer. Deze wet brengt een aantal veranderingen voor scholen in het primair en voortgezet onderwijs met zich mee. Met de invoering
Leerplicht - RMC
van de Wet Passend Onderwijs krijgen deze scholen een zorgplicht. Dit betekent dat zij ervoor moeten zorgen dat iedere leerling die op hun school staat ingeschreven of zich bij hun school aanmeldt een passende onderwijsplek krijgt. Dat kan zijn in het reguliere onderwijs, of in het (voortgezet) speciaal onderwijs. De opdracht vanuit de wet op het Passend Onderwijs is om via het ‘Op Overeenstemming Gericht Overleg’ te komen tot afspraken tussen de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs en gemeenten. De inzet is gebaseerd op de gemeentelijke ‘Lokale Educatieve Agenda. Voor de invoering van passend onderwijs is een jaar extra uitgetrokken: de belangrijkste pijler, de zorgplicht, gaat in op 1 augustus 2014 in plaats van op 1 augustus 2013. Centrum voor Jeugd en gezin en Drentse verwijsindex (Dvi) De Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) in de gemeenten Emmen en Coevorden zijn er voor alle vragen over opvoeden en opgroeien. Het CJG geeft informatie en advies, signaleert, geeft licht pedagogische hulp, schakelt specialistische hulp in en coördineert de zorg. Het CJG wordt gevormd door een aantal kernpartners, namelijk GGD Jeugdgezondheidszorg 4 – 18 jaar, Icare Jeugdgezondheidszorg 0 – 4 jaar, Bureau Jeugdzorg Drenthe en de (lokale) welzijns- en maatschappelijk werkorganisaties. De afgelopen jaren is door de CJG’s geïnvesteerd in het opbouwen van een structurele samenwerking met het onderwijs. Hierdoor is er onder anderen contact met de leerplichtambtenaar. Dit is verstevigd doordat de leerplichtambtenaar is gaan melden via de zogenaamde Drentse verwijsindex (Dvi). In Drenthe is er door alle gemeenten voor gekozen om te werken met deze verwijsindex. De aangesloten organisaties, waaronder alle kernpartners van het CJG, voeren casussen met betrekking tot probleemsituaties rondom jeugd van – 9 maanden tot 23 jaar in via de Dvi, zodat er “matches” ontstaan, waardoor vervolgens hulpverlening wordt gecoördineerd en afgestemd. Hierdoor is er effectieve en efficiënte samenwerking tot stand gekomen die de jeugdige zelf ten goede komt en bijdraagt aan een zo optimaal mogelijke onderwijsloopbaan. Focus op vakmanschap Naast de kansen om de kwaliteit van het onderwijs en het pedagogisch klimaat te verbeteren, maken we ons zorgen over de mogelijke consequenties van de invoering van ‘Focus op vakmanschap’. In overleg met het mbo proberen we de consequenties voor VSV in beeld te krijgen. Belangrijk zijn bijvoorbeeld het beëindigen van de drempelloze instroom voor mbo niveau-2, het bindend studieadvies bij niveau-1 en de koppeling van verblijfsduur aan bekostiging. De invoering van Focus op vakmanschap is uitgesteld tot 1-1-2014. Voortijdig schoolverlaten zet jongeren op een achterstand die later moeilijk overbrugbaar is. Om deze uitval zo veel mogelijk te voorkomen, is een goed vangnet nodig bij de
13
overgang van VO naar het mbo. De voorgenomen Entreeopleidingen, die de plaats moeten gaan innemen van het huidige mbo-1, kunnen een dergelijk vangnet vormen. Vanaf 2014 kunnen jongeren zonder vooropleiding via de Entreeopleiding alsnog een diploma halen dat toegang geeft tot het mbo niveau 2. Alle mbo-scholen zijn zich aan het voorbereiden om het Entree-onderwijs vorm te geven. Wel is het zo dat de uitvallers uit de Entree-opleidingen niet langer meer onder de zorg van de school vallen. Actieplan Jeugdwerkloosheid ‘Samen sterk tegen schooluitval en jeugdwerkloosheid’ Het kabinet wil dat jongeren een eerlijke kans krijgen om te participeren in de samenleving. Hiervoor heeft het kabinet mevrouw Sterk als ambassadeur aangesteld. Zij heeft de gemeente Emmen begin juni 2013 bezocht. Tijdens dit bezoek waren ook jongeren, enkele wethouders uit de arbeidsregio, werkgevers en vertegenwoordigers vanuit het onderwijs aanwezig. Als ambassadeur heeft mevrouw Sterk voornamelijk de taak om ervoor te zorgen dat de regionale en sectorale aanpak elkaar versterken om te stimuleren dat een match ontstaat tussen de vacatures, stageplaatsen en werkverbanden die werkgevers beschikbaar stellen voor de jongeren die op zoek zijn naar werk.
14
Leerplicht - RMC
Acties Maatwerk Er zijn soms factoren die jongeren belemmeren om hun startkwalificatie te behalen. In de begeleiding van deze jongeren is het kunnen bieden van maatwerk belangrijk. Er is een budget opengesteld voor leerplichtambtenaren en RMC trajectbegeleiders om maatwerk te kunnen bieden in de begeleiding. Dit budget kan individueel worden ingezet maar ook in groepsverband. Dag van de Leerplicht De dag van de Leerplicht op donderdag 21 maart 2013 stond dit schooljaar in het teken van de samenwerking binnen het voortgezet onderwijs en het Middelbaar Beroeps Onderwijs. De scholen hebben onverwacht een lekkere taart bezorgd gekregen als blijk van waardering voor de samenwerking. Last Minute Event Ook dit jaar is er weer een Last Minute Event georganiseerd om jongeren van 15 tot 27 jaar te stimuleren om een terugkeer te maken naar de schoolbanken. Het event vond plaats op donderdag 6 juni en werd georganiseerd door het RMC. Er waren zowel studieloopbaanbegeleiders van de mbo-instellingen als Jobhunters voor ondersteuning bij het vinden van leer/werkbanen aanwezig. Ongeveer 95 jongeren hebben de middag bezocht. Naar aanleiding van het last Minute Event biedt het Drenthe College een programma aan voor jongeren die geïnteresseerd zijn in een opleiding en werken in de techniek. Jongeren die na het programma nog steeds geïnteresseerd zijn kunnen zich voor komend schooljaar inschrijven voor een opleiding in de techniek bij het Drenthe College. Voorlichtingen Er zijn diverse voorlichtingen gegeven met betrekking tot Leerplicht, Kwalificatieplicht en de RMC wetgeving aan ondermeer docenten, opleidingsmanagers, leerlingen en ouders. Deskundigheidsbevordering Medewerkers van team Jongeren en Leerplicht worden gestimuleerd om zich te blijven ontwikkelen door middel van cursussen en trainingen. Een aantal medewerkers heeft een opleiding toegepaste psychologie gevolgd. Afgelopen schooljaar heeft het team Jongeren en Leerplicht zelf jongeren getest op persoonlijke eigenschappen. Ingrado Noord Dit jaar is een Rayondag vanuit Ingrado geïnitieerd. Ingrado is onze landelijke branche-organisatie. Tijdens deze dag werd er in de ochtend voornamelijk informatie vanuit Ingrado gedeeld. Ingrado heeft vooral contact met het ministerie van OCW over ontwikkelingen en trends voortkomend
uit de Leerplichtwet. Bijvoorbeeld over de onderwerpen schooluitval, verzuim, thuisonderwijs en vrijstellingen. In de middag was er ruimte voor workshops onder andere: positief opvoeden, de leerplichtambtenaar: bewaker van de Leerplicht of het Leerrecht? en later is nog niet te laat. Portalis Afgelopen schooljaar is het team Jongeren en Leerplicht op bezoek geweest bij Portalis. Portalis is een jeugdinrichting waarmee team Jongeren en Leerplicht regelmatig contact heeft. Het betreft een doelgroep die intensieve gedwongen begeleiding en behandeling nodig heeft en is voor jongeren tot en met 23 jaar. Deze jongeren zijn om verschillende redenen door hun gedrag in de problemen geraakt. De problemen zijn nu zo groot dat het voor de ontwikkeling van de jongere - en vaak ook voor de omgeving - op dat moment het beste is om hem/haar tijdelijk gedwongen (gesloten en besloten) te behandelen. Team Jongeren en Leerplicht heeft met name contact over de jongeren die weer terugkeren in de regio Zuidoost-Drenthe.
Colofon Redactie: Team Jongeren en Leerplicht Team Communicatie Vormgeving: Team Communicatie
