JAARVERSLAG 2011 Wat SURFNET realiseerde in 2011
INHOUDsopgave 1 Voorwoord
3
2 Netwerkinfrastructuur 2.1 Diensten 2.2 Nieuwe verbindingen, proeven en impulsen 2.3 Voorbereiding SURFnet7 2.4 Overig
5 6 6 8 9
3 Samenwerkingsinfrastructuur 3.1 SURFconext 3.2 SURFfederatie 3.3 MediaMosa 3.4 SURFmedia, SURFgroepen en SURFcontact 3.5 Innovatieprogramma's
12 13 14 14 14 15
4 Kennisdeling, samenwerking en professionalisering 4.1 SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma 4.2 Bijeenkomsten 3.3 Beveiliging 4.4 Cloud computing 4.5 Duurzaamheid
19 20 20 20 21 22
5 Personeel en organisatie
23
6 Financiën 6.1 Balans 6.2 Winst- en verliesrekening
26 28 29
De verschillende SURF-organisaties presenteren hun belangrijkste, gezamenlijke resultaten van 2011 in een online jaarbeeld. Daar zijn ook de jaarverslagen van SURF en SURFmarket te vinden. www.surf.nl/jaarbeeld2011
2
1
VOORWOORD
3
Al sinds haar oprichting bewijst SURFnet dat samenwerking loont. Met en voor de instellingen voor hoger onderwijs en onderzoek realiseren we innovatieve ICT-oplossingen, die het belang en de grenzen van een individuele instelling overstijgen. In 2011 heeft SURFnet haar visie aangescherpt. De nadruk ligt nog sterker dan voorheen op het verbinden en toegankelijk maken van ICT-diensten door het ontwikkelen en exploiteren van verbindende infrastructuren: de netwerkinfrastructuur en de samenwerkingsinfrastructuur. De diensten SURFinternet, SURFlichtpaden en eduroam, respectievelijk SURFconext en SURFfederatie bieden daarvoor de kernfunctionaliteit. >
Directie SURFnet: Erwin Bleumink, Karen de Bruijn en Kees Neggers
> Daarnaast stimuleren en ontwikkelen we showcases en tijdelijke ICT-diensten, die bij succes hun weg naar de markt vinden. Ook ondersteunen we instellingen met kennis en bundelen we de krachten binnen onze doelgroep, zoals op het gebied van cloud computing.
Voortdurende vernieuwing is cruciaal. Daarom wordt de
SARA naar SURF wordt dat in de toekomst nog sterker.
netwerkinfrastructuur in het innovatieprogramma GigaPort3
Niet alleen binnen SURF worden de krachten gebundeld, dat
(2009-2013) naar een hoger plan gebracht, met als doel het
gebeurt ook met externe partijen. Zoals met Kennisnet rich-
hoger onderwijs en onderzoek een flexibel en schaalbaar
ting de MBO-sector, en met NWO, Big Grid en SARA in de
netwerk te bieden dat overal en altijd op eenvoudige wijze
wedstrijd Enlighten Your Research. Vanzelfsprekend werkt
beschikbaar is. Voor de uitrol van SURFnet7, die in 2012
SURFnet ook internationaal samen met zusterorganisaties en
plaatsvindt, zijn in 2011 de voorbereidingen getroffen.
gebruikersgroepen, in fora als TERENA, e-IRG en GLIF en in
Dat gebeurde onder meer door de selectie van de leveranciers
projecten als GN3 en GLORIAD/Taj.
Ciena en Telindus-ISIT. Tot slot: vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde De nieuwe generatie samenwerkingsinfrastructuur SURFconext,
leeftijd verlaat algemeen directeur Kees Neggers per 1 juli
ontwikkeld binnen het SURFworks-programma, ging in 2011
2012 SURFnet. Om die reden heeft het Algemeen Bestuur
in productie. SURFconext koppelt diensten en instrumenten
van Stichting SURF besloten de directiestructuur van
van vele leveranciers en instellingen aan elkaar en kon in 2011
SURFnet per die datum te wijzigen. De directie bestaat
op grote belangstelling rekenen van instellingen, leveranciers
dan uit Erwin Bleumink (algemeen directeur), Karen de Bruijn
en internationale zusterorganisaties. Om SURFconext tot een
(directeur bedrijfsvoering) en Erik Huizer (directeur technologie
succes te maken, is de samenwerking met SURFmarket
per 1 juli 2012).
(voorheen SURFdiensten) in 2011 verstevigd op het gebied van vendor management. In 2012 wordt deze samenwerking verder
Directie SURFnet:
Een weergave van de meestgebruikte woorden bij het antwoord op de vraag waarom instellingen SURFnet aanraden.
uitgebreid op het gebied van innovatie en accountadvisering.
Kees Neggers, Erwin Bleumink en Karen de Bruijn
Bron: SURFnet klanttevredenheidsondezoek instellingen 2011
De aangesloten instellingen waren volgens het jaarlijkse klanttevredenheidsonderzoek opnieuw zeer tevreden over SURFnet. Bijna alle respondenten vinden SURFnet een veilige keuze en een vertrouwenwekkende organisatie. Hun waardering bleef op hetzelfde peil als in 2010, dat wil zeggen zeer hoog. De samenwerking met de andere SURF-organisaties wordt ieder jaar intensiever. Dit is enerzijds het gevolg van het feit dat de buitenwereld de werkmaatschappijen van SURF als één geheel ziet. Anderzijds komt de toegevoegde waarde van de SURF-organisaties dichter bij elkaar te liggen. Dat is goed zichtbaar op het gebied van cloud computing en de ICT-onderzoeksinfrastructuur. Met de oprichting van het
4
Netherlands e-Science Center en de verwachte komst van
OVER SURFNET Samenwerken, onderzoeken en leren, maar ook het delen van kennis, data en instrumenten zijn belangrijke voorwaarden voor de kwaliteit van het Nederlandse hoger onderwijs en onderzoek. Het is de taak van SURFnet om onderzoekers, docenten en studenten met elkaar te verbinden en hun via een vertrouwde ICT-infrastructuur toegang te bieden tot allerlei innovatieve ICT-diensten. Zo kunnen instellingen en hun gebruikers de mogelijkheden die ICT biedt optimaal benutten. Daarnaast stimuleert SURFnet het gebruik en de ontwikkeling van nieuwe ICT-toepassingen. Na bewezen succes vinden die via leveranciers en kennisoverdracht hun weg naar de markt. Daarmee versterkt SURFnet de Nederlandse kenniseconomie en is het een motor voor innovatie.
2
NETWERKinfraSTRUCTUUR
5
Een hybride fixed-wireless netwerk, dat onbegrensd en efficiënt datatransport realiseert, is de basis voor samenwerking tussen onderzoekers, docenten en studenten. Voortdurende vernieuwing is daarbij onmisbaar. Vandaar dat het innovatieproject GigaPort3 werkt aan het op een hoger plan brengen van de SURFnet-netwerkinfrastructuur en deze naadloos wil integreren met overige ICT-infrastructuurvoorzieningen. De belangrijkste diensten die SURFnet op dit vlak biedt zijn SURFinternet, SURFlichtpaden en eduroam. >
Apparatuur voor de langste 100 Gbits/s-verbinding ter wereld wordt geplaatst
2.1 Diensten
de compliancy en de uitbreiding naar andere continenten.
In 2011 steeg het aantal aangesloten instellingen licht. Zeven
Zo is een eduroam-training verzorgd in Zuid-Afrika.
instellingen (voornamelijk uit het HBO en MBO) vroegen een aansluiting op het SURFnet-netwerk aan (2010: vier), vijf zeg-
Met de dienst SURFdomeinen kunnen ICT-beheerders van
den hun aansluiting op. Het totale aantal aangesloten instel-
op SURFnet aangesloten instellingen gemakkelijk internet-
lingen steeg daarmee licht, van 163 naar 165. Hun gemiddelde
domeinen registreren en verhuizen. Via SURFdomeinen
waardering voor alle diensten van SURFnet was hoog.
werd eind 2011 door UMC Utrecht de 3.000e domeinnaam geregistreerd. Het gebruik van deze dienst neemt nog
Omdat bij de installatie van lichtpaden vaak meerdere instel-
steeds toe. Er zijn inmiddels 3.140 geregistreerde domeinen.
lingen zijn betrokken, heeft een supportteam in 2011 waar
UMC Utrecht registreerde eind 2011 de 3000e domeinnaam via SURFdomeinen
nodig de installatie met alle betrokken partijen voorbereid en
Hoewel pinnen over IP inmiddels ook mogelijk is via een
begeleid. De klantwaardering voor de dienst SURFlichtpaden
reguliere internetverbinding, steeg het aantal instellingen
was 8,0.
dat gebruik maakt van de dienst SURFinternetpinnen van 23 naar 34. SURFinternetpinnen kan ook worden gebruikt
De website van NetherLight (www.netherlight.net) is afgelo-
voor het opwaarderen van chipknipkaarten, wat via het
pen jaar volledig vernieuwd. Het is de bedoeling via dit inter-
reguliere internet niet mogelijk is.
nationale lichtpadknooppunt in Amsterdam ook diensten van high-performance cloudaanbieders via een lichtpad
2.2 Nieuwe verbindingen, proeven en impulsen
beschikbaar te gaan stellen aan de op SURFnet aangesloten
Omdat mobiele communicatie een steeds belangrijkere rol
instellingen. De eerste aangesloten aanbieder was Vancis,
speelt in het hoger onderwijs en onderzoek, hebben KPN
leverancier van onder meer storagediensten.
en SURFnet een overeenkomst gesloten voor gezamenlijk onderzoek naar betere integratie van mobiele datanetwerken.
6
Studenten en medewerkers kunnen via eduroam nagenoeg
Er is een plan opgesteld voor een pilot in 2012 waarin de
wereldwijd draadloos internettoegang krijgen op basis van
mobiele breedbandinfrastructuur van KPN zo naadloos
hun instellingsaccount. Onder invloed van het groeiend
mogelijk wordt gekoppeld aan de netwerkinfrastructuur van
gebruik van mobiele devices nam het gebruik van eduroam
SURFnet en aan de wifi-netwerken van de instellingen die
in 2011 flink toe. In 2011 is – net als in 2010 – gewerkt aan de
aan het onderzoek meedoen. Zo wordt kennis en ervaring
harmonisatie van eduroam, zodat deze dienst in Nederland
opgedaan met de mogelijkheden van nieuwe, zogenaamde
overal op dezelfde manier wordt geïmplementeerd.
vierde generatie (4G) mobiele netwerken. De koppeling
Speciale supportteams helpen de instellingen met de (juiste)
vindt plaats op basis van eduroam-authenticatie en wordt
eduroam-configuratie. Dat geldt zowel voor instellingen die
in 2012 als eerste tot stand gebracht op het Utrecht
nog geen eduroam hadden, als instellingen die moeite had-
Science Park. De samenwerking met KPN richt zich ook
den met de configuratie. Het gebruik van eduroam neemt
op onderzoek naar de invoering van de nieuwe generatie
ook buiten Nederland toe. SURFnet werkte onder meer aan
internetadressen (IPv6).
In het kader van het innovatieproject GigaPort3 is een 100
IP-VOLUME AANGESLOTEN INSTELLINGEN Binnenkomend verkeer (van instelling naar SURFnet-netwerk) en uitgaand verkeer (van SURFnet-netwerk naar instelling).
Gbit/s-lichtpad gerealiseerd tussen Amsterdam en Genève (CERN). Dit lichtpad met een lengte van 1.650 km was in juli de langste 100 Gbit/s optische verbinding ter wereld (tot dan
7.000
TB In TB Uit
6.000 5.000
was de afstand beperkt tot 1.000 km). De test werd in augustus uitgebreid met de inzet van commercieel verkrijgbare Ethernet-apparatuur. Dit gebeurde in samenwerking met het Amsterdamse internetknooppunt AMS-IX en CERN in Genève. Zo kon de interoperabiliteit worden aangetoond tussen appa-
4.000
ratuur van verschillende leveranciers, evenals de betrouwbaarheid van de verbinding over lange afstand. Met de 100
3.000
Gbit/s-technologie tonen SURFnet en CERN aan goed voor-
2.000
bereid te zijn op high-performance gedistribueerde dataverwerking over langere afstand.
1.000 0 jan
feb
mrt
apr
mei
jun
jul
aug
sep
okt
nov
dec
Tijdens de TERENA Networking Conference in Praag is een geslaagde demonstratie gegeven van datatransmissie over een geavanceerde 40 Gbit/s ultra long-haul optische verbinding. De totale lengte van de demonstratie bedroeg 4.300 km glasvezel via de netwerken van SURFnet en NORDUnet, en
GEBRUIK EDUROAM Ontwikkeling van het aantal eduroam-sessies door de jaren heen (gemeten niet-lokale sessies per maand).
omvatte dus meerdere domeinen. Dankzij de gebruikte ‘alien wave’ methode kunnen beide partijen internationale onder250.000
12 10
200.000
8
150.000
6 100.000
4
50.000
2
0
0 2004
7
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
zoekssamenwerking faciliteren door high-performance datadistributie en video- en dataverwerking te ondersteunen, zoals bij eScience-experimenten.
In september vond tijdens de IBC Broadcast show in de
Voor het eerst werd ook een duurzaamheidsprijs uitgereikt
RAI een demonstratie plaats van ultra-high definition video-
aan de inzending die het slimste omgaat met energieverbruik.
technologie, waarbij onder andere gebruik werd gemaakt van SURFnet6. De grensverleggende videotechnologie
2.3 Voorbereiding SURFnet7
levert 16 keer scherpere beelden dan standaard HD-tv.
In 2011 is de basis gelegd voor de nieuwe generatie netwerk-
Deze demonstratie bewijst niet alleen de technische
infrastructuur SURFnet7, onder meer door de selectie van
haalbaarheid, maar was ook onderdeel van de voorbe-
industriële partners door middel van Europese aanbestedingen.
reidingen voor de Olympische Spelen van 2012 in Londen.
Ciena gaat de next generation ethernet apparatuur leveren die de basis vormt voor de vernieuwing in SURFnet7 en
Gedurende heel 2011 vonden discussies plaats over een
gaat nauw met SURFnet samenwerken op het gebied
meer efficiënte datadistributie tussen de researchcentra
van netwerkinnovatie, tests en pilots. Voor de bouw en het
wereldwijd waar data uit de Large Hadron Collider (LHC)
beheer van het nieuwe SURFnet7-netwerk sloot SURFnet
van CERN worden verwerkt. Samenwerking tussen SURFnet
een overeenkomst met Telindus-ISIT. Telindus-ISIT was
en haar zusterorganisaties in het buitenland resulteerde in
eerder betrokken bij de bouw en het beheer van SURFnet6.
het pilotnetwerk LHCONE (LHC Open Network Environment). LHCONE maakt hiermee de onderzoeksgegevens van de
SURFnet7 speelt in op het toenemend gebruik van licht-
verschillende LHC-experimenten beter toegankelijk voor
paden in zeer diverse configuraties. Lichtpaden bieden
deze onderzoekscentra.
hoge bandbreedtes die via het internet niet mogelijk zijn of niet gegarandeerd kunnen worden. Ze kunnen daarmee
Eveneens in december vond de prijsuitreiking plaats van de
wetenschappelijke instrumenten en grote dataverzamelingen
wedstrijd Enlighten Your Research 3 met als motto: ‘Take your
gebruiksvriendelijk en hoogwaardig ontsluiten.
e-Infrastructure to the next level’. Samen met de partners
Prijsuitreiking Enlighten Your Research 3
NWO, SARA en BiG Grid is SURFnet op zoek gegaan naar
In november 2011 vond de mid-term review plaats van
onderzoeksprojecten met grote diverse datastromen die
GigaPort3, het innovatieproject dat SURFnet7 realiseert.
baat hebben bij een geïntegreerde e-infrastructuur: gecen-
Het uit internationale experts samengestelde Strategic
traliseerde opslag- en rekenfaciliteiten, gridinfrastructuur
Advisory Committee was zeer positief over het project
en connectiviteit met een lage latency en/of een hoge
en noemde de tot dusver behaalde resultaten ‘excellent’.
throughput. In totaal veertien teams dienden een voorstel in.
Het nieuwe netwerk wordt in 2012 uitgerold. SURFacademy
Daarbij waren vooral de vakgebieden humanities, life sciences
organiseerde in december twee seminars om de SURFnet-
en klimaatonderzoek vertegenwoordigd. Vier voorstellen
contactpersonen bij de instellingen te informeren over de
werden gehonoreerd met twee jaar gebruik van dataopslag,
overgang naar SURFnet7.
rekentijd, geavanceerde netwerkverbindingen, support bij de implementatie en een geldprijs van maximaal 20.000 euro. 8
OMZET PER DOELGROEPSEGMENT
2
18%
2
8%
3
% 12
28%
Universiteiten
23%
Hogescholen
SURFnet heeft zich ten doel gesteld om alle instellingen die hun Domain Name System (DNS) beheren via SURFdomeinen de mogelijkheid te bieden dit te ondertekenen met DNSSEC, wat de eigen domeinnaam beschermt. Begin 2011 zette de
Overig HO
9%
MBO
18%
Research
opleiding SNE het eerste onderdeel van een op SURFnet aan-
2%
Bibliotheken
gesloten organisatie dat naar DNSSEC overging. De Universiteit
3%
UMC’s
12%
Overig
2
5%
opleiding System and Network Engineering van de UvA DNSSEC aan voor haar hoofddomein os3.nl. Daarmee was de
van Tilburg had twee primeurs: het was de eerste aangesloten instelling die DNSSEC op haar DNS-resolvers aanbood en het was de eerste Nederlandse universiteit die DNSSEC inzette voor
3% 5%
9%
een van haar hoofddomeinen (tilburguniversity.edu). Om het kennisniveau over DNSSEC in de doelgroep te verhogen, werden in 2011 drie workshops over DNSSEC georganiseerd. 2.4 Overig Voor de derde en laatste keer reikte de Nederlandse Taskforce
De vijf deelprojecten van het vierjarige Europese project
IPv6 de gelijknamige Awards uit. Met deze prijs vraagt de
GN3 verliepen voorspoedig. In dit project werken de Europese
Taskforce aandacht voor de overstap van internetprotocol
nationale onderzoeks- en onderwijsnetwerkorganisaties met
versie 4 (IPv4) naar versie 6 (IPv6). Die overstap is noodzakelijk
TERENA en DANTE onder de naam GÉANT samen aan een
omdat de IPv4-internetadressen halverwege 2012 op zijn.
nieuwe generatie van de Europese onderzoeksnetwerkinfra-
SURFnet trad op als sponsor van de IPv6 Awards.
structuur. Het project dat in 2009 van start ging, wordt deels gesubsidieerd door de Europese Unie. Er zijn 15 medewerkers
Op 8 juni werd wereldwijd de World IPv6 Day georganiseerd
van SURFnet bij betrokken.
om te testen of intensief gebruik van IPv6 problemen opleverde. De bijeenkomst in Amsterdam, die onder andere door SURFnet was georganiseerd, werd druk bezocht. Voor netwerkarchitecten en -beheerders schreef SURFnet een handleiding, waarmee zij in staat zijn een goed IPv6-nummerplan op te stellen. Vanwege de belangstelling uit het buitenland verscheen deze ook in het Engels. Het SURFnetsupportteam begeleidde een tiental instellingen bij het maken van een plan van aanpak voor de overgang naar IPv6. 9
SURFnet7/GigaPort3 Via het innovatieproject GigaPort3 brengt SURFnet de SURFnet-netwerkinfrastructuur naar een hoger plan. Voor het ontwerpen en bouwen van SURFnet7 – dat een volgende generatie netwerken mogelijk maakt en dynamische diensten ondersteunt – heeft de overheid 32 miljoen euro subsidie beschikbaar gesteld uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES). In 2010 ging GigaPort3 officieel van start. SURFnet7 wordt in 2012 uitgerold. SURFnet voert het project uit onder supervisie van SURF en in samenwerking met leveranciers, gebruikers en onderzoekspartners.
Energie-efficiënte jungle computing ‘Het softwaresysteem Ibis van de VU ondersteunt wetenschappers in allerlei domeinen om hun grootschalig rekenwerk op gedistribueerde systemen uit te voeren. Wij werken bijvoorbeeld samen met computational astrophysics onderzoekers van de Universiteit Leiden, die de evolutie van sterrenclusters in het universum simuleren, en met klimaatonderzoekers van de Universiteit Utrecht. Tijdens hun simulaties worden diverse submodellen verspreid over verschillende typen machines.
Voor ‘jungle computing’ is op grote schaal data-uitwisseling nodig en dus een flinke bandbreedte. Bij het draaien van complexe problemen op jungle computing-systemen kan Ibis diverse afwegingen maken. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor zo snel mogelijk resultaat, maar ook om het resultaat zo energie-efficiënt mogelijk te bereiken. Het gebruik van verschillende typen hardware heeft namelijk consequenties voor het energieverbruik. Die mogelijkheid leverde ons de duurzaamheidsprijs van Enlighten Your Research 3 op. We hopen dat de onderzoekers in Leiden en Utrecht via het gewonnen lichtpad en Ibis sneller doorbraken in hun vakgebied bereiken.’ Frank Seinstra, universitair docent, Vrije Universiteit
10
SURFnet7: efficiënter, sneller en laagdrempeliger ‘SURFnet7, de opvolger van het huidige netwerk SURFnet6, heeft drie grote voordelen. Het nieuwe netwerk is een stuk efficiënter, de snelheden gaan omhoog en het gebruik van lichtpaden wordt laagdrempeliger. In 2011 is hard gewerkt aan de voorbereidingen voor de uitrol, die in 2012 zal plaatsvinden. Met SURFnet7 kunnen we de capaciteit van het netwerk efficiënter gebruiken. We kunnen meer dataverkeer aan met Carrier Ethernet technologie, waarmee we verbindingen over onze glasvezelinfrastructuur ‘multiplexen’. De inzet van nieuwe apparatuur maakt het daarnaast ook mogelijk de snelheid van de verbindingen te verhogen. De proeven die we in 2011 hebben gedaan, tonen aan dat verbindingen van 40 en 100 Gbit/s over lange afstanden mogelijk zijn. Door de invoering van zogenaamde multi service poorten voor de instellingen kunnen hun netwerkbeheerders straks eenvoudiger een lichtpad in gebruik nemen. Met het nieuwe network resource management systeem kunnen zij op zo’n poort zelf lichtpaden maken, inplannen en beheren. Zo komen met
SURFnet7 onderzoeksdata en clouddiensten nog sneller en flexibeler beschikbaar.’ Alexander van den Hil, product manager SURFinternet en SURFlichtpaden, SURFnet
11
3
Samenwerkingsinfrastructuur
12
Om online samenwerken over de grenzen van instellingen heen mogelijk te maken, biedt SURFnet diverse voorzieningen aan. Voorbeelden daarvan zijn SURFfederatie, SURFmedia, SURFgroepen, SURFcontact en MediaMosa. >
> De nieuwe generatie
samenwerkingsinfrastructuur SURFconext, die in 2011 in productie ging, maakt het mogelijk diensten en instrumenten van commerciële aanbieders en die van instellingen met en naast elkaar te gebruiken.
3.1 SURFconext
te achterhalen met welke online diensten SURFconext voldoet
De samenwerkingsinfrastructuur SURFconext zorgt ervoor
aan de wensen van de op SURFnet aangesloten instellingen,
dat diensten van verschillende aanbieders met en naast die
werd in november een online enquête georganiseerd.
van de instellingen gebruikt kunnen worden en dat zij via federatieve login veilig toegankelijk zijn. In april werden de
Om met aanbieders afspraken te maken over het gebruik
eerste vier universiteiten en een hogeschool aan SURFconext
van hun online diensten door de op SURF aangesloten
gekoppeld. Zij startten een pilot om hun wensen en eisen
instellingen en de daaraan verbonden gebruikers, hebben
aan een online samenwerkingsomgeving helder te krijgen.
SURFnet en SURFmarket in september een gezamenlijk
De pilotinstellingen vertelden tijdens een roadshow eind 2011
vendor management team opgericht. Aanbieders hebben
over hun ervaringen en plannen met SURFconext. Zij demon-
bij SURF nu één vast aanspreekpunt. Het team zorgt ervoor
streerden onder andere hoe ze verschillende (cloud)diensten
dat de clouddiensten van relevante aanbieders beschikbaar
met federatieve authenticatie en centraal groepsbeheer
komen en dat het proces waarin ICT- en cloudaanbieders
binnen hun eigen instellingomgeving inzetten.
op SURFconext worden aangesloten, professioneel en snel verloopt. De samenwerking tussen SURFnet en SURFmarket
In augustus werd SURFconext als SURFnet-productiedienst
heeft in 2011 de eerste vruchten afgeworpen en wordt in
gelanceerd; tot die tijd was SURFconext als bèta-release
2012 geïntensiveerd.
beschikbaar. De in 2010 geïntroduceerde dienst SURFteams, waarmee teamverbanden kunnen worden gecreëerd
Onderzoeksbureau Gartner besteedde aandacht aan
– zoals onderzoeksteams, groepen studenten of afdelingen –
SURFconext in haar publicatie ‘Cloud Collaboration in
is onderdeel gaan uitmaken van de SURFconext-dienstverlening.
Higher Education 2011: Consumerization Is Leading the Way’.
Daarnaast werd SURFmedia aan SURFconext gekoppeld.
Ook Automatisering Gids schreef over SURFconext.
Ook is een scala aan commercieel verkrijgbare diensten
Daarnaast werd de samenwerkingsinfrastructuur opgenomen
technisch beschikbaar via SURFconext. Dat gebeurde onder
in de uitgave ‘Goed nieuws uit Nederland’, een boek gewijd
meer voor de diensten Google Apps, Liferay, Confluence en
aan vijftig inspirerende innovaties.
de compute- en storagecloud Greenqloud. Zodra met deze leveranciers bemiddelingsovereenkomsten zijn afgesloten,
SURFconext is op basis van open standaarden ontwikkeld,
kan de doelgroep ze in gebruik nemen. Voor een aantal
onder meer de OpenSocial-standaard. Daardoor kunnen
diensten is dit inmiddels gebeurd. Tijdens een proof-of-concept
applicaties die OpenSocial ondersteunen op een lichtgewicht
werd duidelijk dat het mogelijk is agendasystemen van meer-
manier worden geïntegreerd en kunnen OpenSocial-gadgets
dere aanbieders in een gezamenlijke interface te laten zien.
worden gebruikt in elke portal die aan die standaard voldoet. Om applicatieontwerpers en -ontwikkelaars, functioneel
13
Een groot aantal instellingen onderzoekt welke (commerciële)
beheerders, communicatie- en informatiespecialisten en ook
clouddiensten ze via SURFconext willen gaan gebruiken. Om
studenten kennis te laten maken met de mogelijkheden van
AANTAL OP SURFFEDERATIE AANGESLOTEN
(service providers). Eind 2011 waren 77 identity providers
IDENTITY PROVIDERS EN SERVICE PROVIDERS
(2010: 67) en 73 service providers (2010: 48) aangesloten
identity providers
op SURFfederatie.
service providers
Op 14 november 2011 werd een nieuw record gevestigd.
80 77
70
73
67
60
aantal logins per dag sinds de zomer explosief. Andere nieuw
48
46
40
aangesloten diensten zijn OnStage, SURFspace en het SURFinschrijfportal. Om een impuls te geven aan de verdere groei
30
10
dag op 32.806. Door de aansluiting van onder meer het studenteninformatiesysteem ProgresWWW (RuG) steeg het
50
20
Het aantal logins van gebruikers via SURFfederatie lag die
van SURFfederatie en om de dienst laagdrempelig beschik-
25
baar te houden voor de SURFnet-doelgroep, betalen (commer-
21
ciële) service providers sinds 1 januari 2011 geen aansluittarief.
10
0 2008
2009
2010
2011
3.3 MediaMosa MediaMosa is de binnen het SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma ontwikkelde open source software voor het inrichten van een videoplatform. Het vormt de basis van videodiensten die SURFnet en Kennisnet het onderwijs
dergelijke gadgets, organiseerde SURFnet een OpenSocial
in Nederland aanbieden, zoals SURFmedia, Teleblik en
Code Jam. Dertig ontwikkelaars en studenten maakten een
Leraar24. Om een extra stimulans te geven aan het gebruik
webgadget voor onderwijs en onderzoek. De vier meest
van MediaMosa binnen het onderwijs, hebben SURFnet en
interessante en innovatieve gadgets wonnen een Award.
Kennisnet de MediaMosa Stimuleringsregeling uitgeschreven. Zeven onderwijsinstellingen namen deel aan deze regeling
3.2 SURFfederatie
voor het ontwikkelen van nieuwe toepassingen voor
De dienst SURFfederatie stelt gebruikers in staat om met
MediaMosa. Die werden gepresenteerd tijdens de druk
hun instellingsaccount in te loggen bij alle diensten- en
bezochte MediaMosa Communitydag op 8 december.
contentaanbieders die op SURFfederatie zijn aangesloten.
Er werden twee nieuwe releases van MediaMosa ontwikkeld.
Dit maakt toegangsbeheer tot webgebaseerde diensten
14
veilig, efficiënt en laagdrempelig. Sinds 2007 is SURFfederatie
3.4 SURFmedia, SURFgroepen en SURFcontact
een centrale, betrouwbare bemiddelaar tussen instellingen
Een aantal innovatieve ICT-diensten die SURFnet ontwikkelt,
(identity providers) en aanbieders van diensten en content
zijn in principe tijdelijk van aard. Als er voldoende (commerciële)
SURFMEDIA
alternatieven beschikbaar zijn, worden de diensten uitgefa-
Het aantal video’s (2011) in de live en on-demand streaming mediadienst
seerd. Dat geldt per 31 december 2012 voor SURFmedia,
SURFmedia
SURFgroepen en SURFcontact. Van de live en on-demand streaming mediadienst SURFmedia
120000
werden drie nieuwe releases vrijgegeven, waardoor onder
100000
meer het delen van videomateriaal sterk is vereenvoudigd. Dat kan bijvoorbeeld via Twitter, e-mail en het gebruik van
80000
QR-codes. Ook de ondersteuning van mobiele devices is verbeterd. Het aantal geüploade video’s steeg van 86.887 (2010)
60000
naar 102.184 (2011). In totaal werden 2.343.569 video’s beke40000
ken. Er waren eind 2011 46 instellingen federatief gekoppeld aan SURFmedia.
20000
Het aantal geregistreerde gebruikers van SURFgroepen, een eerste generatie online samenwerkingsomgeving, steeg in
dec
nov
okt
sep
aug
jul
jun
mei
apr
mrt
jan
feb
0
2011 van ongeveer 107.000 naar 118.000 gebruikers.Tegelijkertijd nam het gemiddelde aantal gebruikers dat in een maand actief is af van 9.000 naar 5.700. Aan SURFgroepen werd functionaliteit toegevoegd om de uitfasering te ondersteunen, zoals een maandelijkse e-mail aan eigenaren van inactieve teamsites en een permanente melding bij het aanmaken van
HDMCU TOTALE SESSIETIJD Totale sessietijd in uren per maand
een nieuwe teamsite.
2500
De in 2009 geïntroduceerde online HD-videoconferencing dienst SURFcontact kent een stabiele gebruikersgroep.
2000
Het aantal instellingen dat de dienst afneemt bleef gelijk met
1500
20 instellingen. De SURFcontact-gebruikers maakten ongeveer evenveel gebruik van HD-videoconferencing als in 2010.
1000 500
3.5 Innovatieprogramma’s Het innovatieprogramma SURFworks richt zich op de ontdec
nov
okt
sep
aug
jul
jun
mei
apr
mrt
feb
jan
0
wikkeling van een grensverleggende samenwerkingsinfrastructuur. De ambitie is om met SURFconext een omgeving
15
te realiseren waarin studenten en medewerkers van op
SURFnet aangesloten instellingen eenvoudig en veilig online samenwerken: met elkaar en met hun relaties buiten de SURFnet-doelgroep, nationaal en internationaal. In SURFworks werken instellingen voor hoger onderwijs en onderzoek en (internationale) partners intensief samen. Het programma kwam tot stand met steun van Stichting SURF. In het kader van de Innovatieregeling 2011 van het SURFnet/ Kennisnet Innovatieprogramma ontwikkelden vier onderwijsinstellingen 4K-videomateriaal. Zoals Hogeschool Avans dat studiemateriaal maakte op basis van beelden van microscopische preparaten, die zijn voorzien van gesproken commentaar door een expert. Door de haarscherpe weergave kan veel dieper op de beelden worden ingezoomd. Voor studenten organiseerde SURFnet samen met One Minutes en Waag Society de wedstrijd ‘Betoverend detail’. Met de wedstrijd wilde SURFnet de mogelijkheden en meerwaarde van 4K-video laten zien en instellingen inspireren nieuwe toepassingen te ontwikkelen op het gebied van wetenschap, geneeskunde en kunst. SURFnet bouwt voortdurend aan het verbeteren van de ‘vertrouwde identiteit’ van haar gebruikers. Omdat die via het netwerk toegang krijgen tot steeds meer verschillende diensten, ontwikkelde SURFnet in het kader van het SURFnet/ Kennisnet Innovatieprogramma de app tiqr. Met deze gratis app voor Android en iPhone krijgen gebruikers via hun smartphone op basis van een QR-code veilig toegang tot websites waarvoor authenticatie is vereist. De mobiele authenticatieapplicatie won de tweede prijs in de ‘Develop for Privacy Challenge’ van de American Civil Liberties Union. Ook werd tiqr genomineerd voor de Novay Digital Identity Award 2011.
16 Deelnemers werken ingespannen aan de beste Open Social gadget tijdens de Code Jam 2011.
De cloudstrategie verwezenlijken met SURFconext ‘Als je online samenwerking wilt ondersteunen, kun je natuurlijk op zoek gaan naar een digitale leer- en werkomgeving. Maar van zo’n totaaloplossing gebruik je in de praktijk maar een deel en voor sommige functies bestaan betere oplossingen. Vandaar dat wij hebben gekozen voor het aanbieden van diensten. Daarmee hebben we in een proefproject met SURFconext ervaring opgedaan. In de pilot hebben we persoonlijke informatiediensten – apps en gadgets – voor studenten gemaakt, bijvoorbeeld om hun studievoortgang of lesrooster via hun smartphone in te zien. Daarnaast hebben we onderzocht of we de hogeschoolportal HZInfoNet geschikt konden maken voor het inbedden van online diensten. Ook groepsbeheer via SURFconext hebben we uitgeprobeerd. SURFconext blijkt een mooi middel om onze cloudstrategie te verwezenlijken. Zolang de clouddiensten voldoen aan bepaalde standaarden, kunnen ze aan SURFconext worden gekoppeld. We hoeven zulke toepassingen niet zelf te gaan hosten, te onderhouden en te beheren. En
studenten en medewerkers kunnen hun favoriete platform gebruiken. Ronald Verhage, projectleider, HZ University of Applied Sciences
17
Eén aanspreekpunt voor cloudleveranciers ‘De opkomst van cloud computing zorgt voor veranderingen. Er komen nieuwe online diensten beschikbaar, waarin de onderwijs- en onderzoeksinstellingen veel potentie zien. Om ervoor te zorgen dat zij deze services op een goede manier kunnen gebruiken, verbinden we leveranciers en instellingen via SURFconext. Ook maken we met de aanbieders afspraken over de gebruiksvoorwaarden (licentie, prijs, security, privacy), de wijze van distributie en communicatie. Om te voorkomen dat aanbieders zowel met SURFnet als SURFmarket in contact moeten treden, hebben we op één plaats binnen SURF een vendor management team ingericht. Aanbieders hebben nu één contactpunt binnen SURF waarmee ze afspraken maken.
Als je met grote marktpartijen iets wilt bereiken, moet je zorgen voor focus. Door de oprichting van het vendor management team met leden van SURFmarket en SURFnet, staat SURF sterker. Daar plukt iedereen de vruchten van.’
Andres Steijaert, teammanager vendor management, SURFnet
18
4
KENNISDELING, SAMENWERKING EN PROFESSIONALISERING
19
SURFnet wil samenwerking stimuleren en fungeert als expertisecentrum voor alle aangesloten instellingen voor onderzoek en onderwijs. Kennisoverdracht vindt plaats via publicaties, bijeenkomsten, campagnes en het scholingsen professionaliseringprogramma SURFacademy. Samenwerking vindt plaats binnen communities en innovatieprogramma’s en voor instellingsoverstijgende onderwerpen, zoals beveiliging en cloud computing. >
SURFCERT AANTAL INCIDENTEN DOOR DE JAREN HEEN
projecten uitgevoerd. Dit heeft onder andere geresulteerd in een cloudstappenplan, een checklist voor privacy en een overzicht van clouddiensten.
10.000 8826
8.000 7083
6.000
Eind 2011 kwam na acht jaar een einde aan de subsidie van OCW voor het SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma.
7045
Samen met instellingen en marktpartijen werden gemiddeld
5930
50 projecten per jaar uitgevoerd. Daarmee kon een flinke
5129
4.000
stimulans worden gegeven aan ICT-innovatie in het onderwijs. Gedurende de looptijd van het programma ontstonden
2.000
diensten als MediaMosa en SURFgroepen. Kennisdeling vond plaats via rapporten, artikelen, SURFacademy-seminars en
0 2007
2008
2009
2010
2011
-workshops, presentaties en de ambassadeursnetwerken en communities van SURFnet en Kennisnet. Ook in de toekomst blijven SURFnet en Kennisnet samenwerken. 4.2 Bijeenkomsten Het aanbod van het scholings- en professionaliseringprogramma SURFacademy bestond in 2011 in totaal uit
4.1 SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma
71 seminars, webinars, workshops en een code jam (2010:
Het doel van het SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma
70 bijeenkomsten). Er maakten 2.306 mensen gebruik
is om de innovatiekracht van het onderwijs te versterken.
van (2010: 1.700 deelnemers). Uit de jaarlijks gehouden
Dat gebeurt door het geven van een impuls aan ICT-
enquête onder professionals in het hoger onderwijs en
vernieuwing in het onderwijs en inspiratie aan onderwijsinstel-
onderzoek bleek opnieuw dat deelnemers de bijeenkomsten
lingen als voorbereiding op de toekomst. In 2011 zijn binnen
waarderen vanwege de kwaliteit en de actualiteit van het
het programma bijna 30 projecten uitgevoerd, onder andere
aanbod. Andere sterke punten zijn de mogelijkheid tot
op het gebied van Leren op afstand/Online samenwerken,
netwerken en het delen van kennis. Via de website van
Augmented Reality, Nieuwe videotoepassingen en 4K-video.
SURFacademy werden voor het eerst ook webinars
Voor deze thema’s is in 2011 een innovatieregeling voor
(online seminars) gegeven, zoals over de privacyaspecten
onderwijsinstellingen uitgezet. Van de 158 ingediende project-
van cloud computing en over HTML5.
voorstellen zijn er 36 met een kleine financiële bijdrage uit
20
het programma uitgevoerd. Voorbeelden van projecten zijn
4.3 Beveiliging
Succesvol praktijkleren met de iPad, 3D-eiwitscanner, Virtuele
Ook in hoger onderwijs en onderzoek is beveiliging een
erfgoedcollectieontsluiting en History in close-up. Daarnaast
belangrijk aandachtsgebied. SURF speelt daarbij een
zijn in 2011 binnen het programma veel op de cloud gerichte
belangrijke faciliterende rol. Dit gebeurt onder andere
via het SURFnet Computer Security Incident Response
middelen waarmee zij zelf een security awarenesscampagne
Team (CSIRT), SURFcert. SURFcert zag in 2011 een toename
kunnen uitrollen. Ruim 50 instellingen hebben de afgelopen
van 25% ten opzichte van 2010 in het aantal verwerkte inci-
jaren gebruik gemaakt van de Cybersave Yourself promotie-
denten. Deze toename zit vooral in het aantal met malware
materialen. Met ingang van 2012 neemt het platform voor
geïnfecteerde computers en is voor een groot deel het gevolg
informatiebeveiligers in het hoger onderwijs, SURFibo,
van betere detectiemethodes bij de door SURFcert gebruikte
de coördinatie van Cybersave Yourself op zich.
bronnen. 2011 liet ook een toename zien in het aantal phishingincidenten waarbij de accountgegevens van gebruikers in
4.4 Cloud computing
verkeerde handen vielen, met misbruik van die accounts als
Steeds meer onderwijs- en onderzoeksinstellingen ontdekken
gevolg. SURFcert heeft in 2011 ook bijgedragen aan het
de mogelijkheden van cloud computing: het leveren of
ontmantelen van een botnetwerk, samen met Kaspersky.
gebruiken van diensten via internet. Om invulling te geven
Eind 2011 waren 46 CSIRT's van de instellingen geregistreerd
aan dit thema richtte SURF in 2011 een taskforce Cloud op,
bij SURFcert. Voor hen werd tweemaal de training TRANSITS
waarin SURFnet een actieve rol vervult. Doel van de taskforce
georganiseerd. Ook verzorgde SURFcert een driedaagse
is om samen met het hoger onderwijs en onderzoek een
forensische cursus.
SURF-cloudstrategie te formuleren en gezamenlijk de cloud te benutten. De taskforce stelde in 2011 een position paper
Daarnaast faciliteert SURFnet de SURFnet Community van
op, waarin nut en noodzaak van cloud computing en cloud-
Incident Response Teams (SCIRT). Deze community is bedoeld
diensten werden uiteengezet, evenals de kansen en uitdagin-
voor CSIRT’s van de op SURFnet aangesloten instellingen. Voor
gen. Het document bevat daarnaast een aanzet tot een
hen zijn in 2011 drie succesvolle bijeenkomsten georganiseerd,
gemeenschappelijke cloudstrategie en een actieplan.
soms voorafgegaan door een workshop. Tijdens het Diginotarincident bleek SCIRT een waardevol platform voor het uitwisse-
De taskforce Cloud organiseerde in november een Bestuurs-
len van ideeën en ervaringen.
beraad en in december een cloudberaad voor de directeuren ICT en de CIO’s van de hogescholen en universiteiten.
Via het tweedaags beveiligingsseminar SURFibo/SURFcert
Instellingen zien de potentie van cloud computing en zijn
faciliteert SURFnet het delen van kennis en kunde binnen de
enthousiast en bereid om op dat vlak in SURF-verband samen
beveiligingscommunity. Tijdens deze conferentie, die in februari
op te trekken. Het Algemeen Bestuur van SURF besloot in
voor de vierde keer werd gehouden, werd de SURFcert
november om met een gezamenlijke strategie de cloud te
Security Award uitgereikt aan Team Cymru, een organisatie
gaan benutten. Uitgangspunt daarbij is ‘Cloud First’: generieke
die onderzoek doet naar beveiligingsincidenten op internet.
diensten worden door universiteiten en hogescholen zoveel mogelijk uit de public cloud afgenomen.
Om medewerkers en studenten beter bewust maken van de
21
gevaren op internet en hen veiliger te laten omgaan met
Onder de titel ‘De wolk in het onderwijs’ publiceerden
informatie, computers en netwerken, kunnen de aangesloten
SURFnet en Kennisnet een rapport over de privacyaspecten
instellingen beschikken over een toolkit met communicatie-
van cloud computing. Dat rapport kwam tot stand in samen-
werking met SURFdirect, de digitale rechten expertise com-
De pilot is een vervolg op de ICT-scans die in 2010 door SURF
munity van SURF en TILT (Centrum voor Recht, Technologie
en Agentschap NL zijn uitgevoerd. De best practice 'ICT-scan
en Samenleving van de Universiteit van Tilburg). Met het
helpt RUG verduurzamen' , die eveneens in 2011 verscheen,
rapport zijn onderwijs- en onderzoeksinstellingen in staat
beschrijft hoe deze universiteit bij de verbouwing en vernieu-
antwoord te krijgen op privacy-, dataprotectie- en juridische
wing van haar rekencentrum in 2010 de ICT-scan gebruikte om
vragen rondom het gebruik van clouddiensten. Ook publiceer-
ervoor te zorgen dat de serverruimtes zo energiezuinig mogelijk
de SURFnet in samenwerking met Gartner en SURFibo de
zouden worden.
Checklist Cloud Security. Het document dient als leidraad bij het veilig overstappen naar clouddiensten en het uitbe-
Om innovatieve duurzame ICT-projecten binnen onderwijs- en
steden van ICT-diensten aan cloudaanbieders.
onderzoeksinstellingen te stimuleren, organiseerde SURFnet de
Het SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma ontwikkelde
Innovatieregeling Duurzaamheid & ICT 2011. Instellingen konden
een stappenplan waarmee onderwijsinstellingen clouddiensten
met hun voorstel een substantiële eenmalige bijdrage winnen.
planmatig en gefaseerd in het onderwijs kunnen invoeren.
Uit de ingediende voorstellen sprak een grote betrokkenheid met het onderwerp. De resultaten waren erg aansprekend,
4.5 Duurzaamheid
zowel voor de deelnemers zelf als voor andere instellingen in
Een van de doelstellingen van SURFnet is om haar expertise
Nederland. Vanwege het succes van de innovatieregeling wordt
op het gebied van duurzame ICT-innovatie uit te breiden en
deze in 2012 herhaald.
te delen met aangesloten instellingen. Op die manier helpt SURFnet de instellingen om duurzamer te gaan opereren.
Duurzaamheid is een onderwerp dat door haar karakter verbindt,
Na het succesvolle symposium Groene ICT eind 2010 heeft
zowel binnen SURF als met externe organisaties. Naast de geza-
SURF in 2011 een SIG Groene ICT opgericht (inmiddels bijna
menlijke website (www.surf.nl/duurzaamheid) en het SURF-brede
300 leden) en hebben allerlei bijeenkomsten plaatsgevonden.
position statement werkt SURFnet via de SIG Groene ICT ook samen met de instellingen. Daarnaast worden internationaal de
Er verschenen diverse publicaties, waaronder het rapport
krachten gebundeld. SURFnet schoof in 2011 aan bij het GÉANT-
‘Een duurzame start’, geschreven door TNO in opdracht van
green team en wordt hiervan in 2012 formeel lid.
SURFnet en bedoeld voor iedereen die met het onderwerp
22
duurzaamheid & ICT aan de slag wil. Onderzoeksinstituut
In het kader van het duurzaamheidsbeleid is het eigen
Novay publiceerde in opdracht van SURFnet ‘ICT Energy
SURFnet-netwerk en het SURFnet-kantoor onderworpen aan
Efficiency in Higher Education’. Dit rapport biedt advies over
een energieverbruiksmeting. Een rapport van TNO beschrijft
strategieën voor het realtime en continu meten van energie-
het energieverbruik en daarmee de CO2-uitstoot van SURFnet
verbruik door ICT-systemen en werd gepresenteerd tijdens
en laat zien hoe deze getallen berekend zijn. Op basis hiervan
de bijeenkomst ‘Energiegebruik van ICT: een duurzame ver-
neemt SURFnet maatregelen die het meeste effect hebben,
gelijking’. Daar werd ook een pilot voor 2012 aangekondigd
gecombineerd met wat haalbaar is. Zo zijn er plannen om het
waarin instellingen met een online tool hun prestaties kunnen
aantal routers terug te brengen. SURFnet wil de meting jaar-
monitoren en vergelijken met de rest van het hoger onderwijs.
lijks laten verrichten.
5
PERSONEEL EN ORGANISATIE
Eind 2011 waren bij SURFnet 83 medewerkers in dienst (2010: 87). Negen medewerkers verlieten SURFnet; vijf nieuwe medewerkers kwamen in dienst. Daarnaast zijn twee deelnemers aan het Jong Talent Programma doorgestroomd naar een vaste positie. Dat verklaart voor een deel de terugloop in het aantal medewerkers. >
23
Deze jubilarissen waren in 2011 tien jaar in dienst.
Sinds de start van het Jong Talent Programma in 2007 zijn
Om de inkoop binnen SURFnet verder te professionaliseren,
zeven vacatures door de Jonge Talenten ingevuld. In het
is in mei een inkoopadviseur in dienst getreden. Het multi-
programma werken zij twee jaar op verschillende afdelingen.
disciplinaire inkoopteam blijft daarnaast ondersteuning
Door werkervaring op te doen in complexe opdrachten of
bieden aan de inkoopprocessen. Ook blijft er aandacht voor
projecten maken ze kennis met de praktijk en werken ze
het duurzaam inkopen.
intensief aan hun persoonlijke ontwikkeling. De ondernemingsraad van SURFnet heeft zich vanuit haar In maart verliet CTO Erik-Jan Bos na meer dan 23 jaar
missie om bij te dragen aan een inspirerend werkklimaat
SURFnet. Algemeen directeur Kees Neggers kondigde in de
beziggehouden met onder meer de volgende onderwerpen:
zomer zijn vertrek aan per 1 juli 2012, vanwege het bereiken
de gewijzigde directiestructuur, het beloningsbeleid,
van de pensioengerechtigde leeftijd. Het Algemeen Bestuur
de invoering van innovatieteams, een inspirerende werk-
van Stichting SURF besloot daarop de directiestructuur van
omgeving en huisvesting.
SURFnet per diezelfde datum te wijzigen. De directie bestaat dan uit Erwin Bleumink (algemeen directeur), Karen de Bruijn
Sturing binnen SURFnet vindt plaats vanuit twee lijnen.
(directeur bedrijfsvoering) en Erik Huizer (directeur technologie).
De innovatieprogramma’s worden gestuurd via stuurgroepen
LEEFTIJDSOPBOUW VAN MEDEWERKERS VAN SURFNET
40%
vrouw
15
11%
11%
25 - 30
%
60%
man
19%
31 - 35
30%
36 - 40
19%
41 - 45
15%
46 - 50 > 50
5
4
3
60%
% 19
19%
6%
40%
< 25
0%
6%
ONTWIKKELING ZIEKTEVERZUIM Het ziekteverzuimcijfer is inclusief zwangerschapsverlof
MAN-VROUWVERHOUDING BIJ SURFNET
2
1
30%
0 2007
24
2008
2009
2010
2011
ORGANOGRAM Situatie op 31 december 2011
en exploitatie via afdelingen. In 2011 was sprake van vier
DIRECTIE Kees Neggers
programma’s, acht stuurgroepen en enkele tientallen projec-
Erwin Bleumink
ten. In 2012 wordt dat teruggebracht naar drie programma’s, twee stuurgroepen en zes multidisciplinaire teams. Zo kan CHIEF FINANCIAL & HR OFFICER Karen de Bruijn*
beter op doelen worden gestuurd en tegelijkertijd flexibeler worden ingespeeld op de ontwikkelingen in de omgeving. Om een indruk te krijgen van de belangrijkste ontwikkelingen
NETWERKDIENSTEN Bram Peeters* / Wouter Huisman / Marijke Kaat / Alex Kip / Jac Kloots / Gerben van Malenstein / Richa Malhorta / Stavroula Moustaka / Paul Noomen / Roeland Nuijts / Luuk Oostenbrink / Niels den Otter / Hans Trompert
MIDDLEWARE SERVICES Harold Teunissen* / Paul Dekkers / Joost van Dijk / Xander Jansen / Pieter van der Meulen / Frans Panken / Remco Poortinga / Roland van Rijswijk / Rogier Spoor
ADVANCED SERVICES Floor Jas* / Henny Bekker / Niels van Dijk / Maarten Kremers / Michiel Schok / Frans Ward / Marieke de Wit / Bas Zoetekouw
COMMUNICATIE & MARKETING Lonneke Walk* / Eric van der List / Nanja Nouwen / Paulien Rinsema / Mariëlle Schipper
COMMUNITY SUPPORT Roel Rexwinkel* / Wim Biemolt / Alexander Blanc / Petra Boezerooy / Paul van Dijk / Nicole Grégoire / Peter Hinrich / Brunolf Kleve / Femke Morsch / Gera Pronk / Ivo Reints / Calluna Tenge / Kirsten Veelo
heeft SURFnet, samen met medewerkers van aangesloten FINANCIËN, INFORMATIE & ORGANISATIE Pia Bos / Iris van Breukelen / Astrid Breur / An Copper / Manon Esmyer / Franciska Jansen / Laura Glas / Evelijn Jeunink / Ilse Koning / Monja Meulstee / Ineke Poortinga / Anita Sudré / Willem-Jan Verkleij / Lida Westbroek / Michiel Wets / Jeff Wever
kende trends – zoals globalisering, personalisering en maatschappij 2.0 – zijn de vraagstukken en uitdagingen voor de instellingen en voor SURFnet onderzocht. De komende jaren worden die gezamenlijk opgepakt. De omgevingsscan heeft SURFnet ook geïnspireerd en geholpen bij de Jaarplanvorming voor 2012. In 2011 heeft SURFnet een contract gesloten met een nieuwe arbodienst, Remaz. Na een evaluatie is besloten met Remaz verder te gaan. Om die reden zijn enkele kleine wijzigingen in het ziekteverzuimbeleid aangebracht. Daarnaast is hard gewerkt aan het actualiseren van de
ACCOUNT ADVISERING Walter van Dijk* / Maurice van den Akker / Sabita Behari / Ida Bezemer / Jasper Distelbrink / Albert Hankel / Eefje van der Harst / Alexander van den Hil / Arjen Ooijevaar / Sandra Passchier / Remco Rutten / Roland Staring / Adres Steijaert
arbeidsvoorwaarden. Ook zijn er verkennende gesprekken gevoerd met de Belastingdienst over horizontaal toezicht, een nieuwe samenwerkingsvorm die is gebaseerd op wederzijds vertrouwen.
JONGE TALENTEN / François Kooman / Wladimir Mufty / Migiel de Vos * afdelingshoofd 25
instellingen, een omgevingsscan opgesteld. Voor de onder-
6
financiën
Het financiële jaar 2011 werd afgesloten met een resultaat van 0,4 miljoen euro voor belastingen, het begrote resultaat was neutraal. Het verschil ten opzichte van de begroting wordt verklaard door lagere bedrijfslasten. De omzet in 2011 bedraagt 32,0 miljoen euro en bestaat voor 10,5 miljoen euro uit projectsubsidies.
26
>
6.1 Balans > pagina 28 De in het verleden ontvangen subsidies vanuit ontwikkelings-
Ten opzichte van 2010 is een tariefverlaging van 4% door-
projecten voor apparatuur en langjarige gebruiksrechten op
gevoerd op aansluitvergoedingen. De totale tariefinkomsten
glasfiberverbindingen zijn op de balans gereserveerd onder
bedroegen, conform begroting 19,7 miljoen euro. De kosten
kortlopende schulden. De reservering valt vrij naar gelang
voor intern personeel komen circa 0,4 miljoen euro lager
de afschrijvingen op deze activa gerealiseerd worden.
uit dan begroot en 0,2 miljoen hoger dan 2010.
In 2011 werd in totaal voor 4,5 miljoen euro geïnvesteerd in materiële vaste activa.
De kosten voor extern personeel kwamen 1,2 miljoen euro lager dan begroot en 0,9 miljoen lager dan in 2010, vooral
De immateriële vaste activa betreffen de gebruiksrechten
veroorzaakt door achterblijven van de inzet van extern
op glasfiber. In 2011 werd in totaal voor 1,2 miljoen euro in
personeel binnen de innovatieprogramma’s.
deze gebruiksrechten geïnvesteerd. De afschrijvingen komen lager uit dan in 2010, door een De liquiditeitspositie bedraagt ultimo 2011 circa 22,6 miljoen
toename van volledig afgeschreven activa en een uitstel
euro tegen 23,0 miljoen euro ultimo 2010. De ruime liquidi-
van investeringen in het kader van het project GigaPort3.
teitspositie wordt veroorzaakt door de financiering van
De operationele kosten zijn ongeveer gelijk als in 2010 en
GigaPort3. GigaPort3 wordt gefinancierd uit het Fonds
flink lager dan begroot, voornamelijk doordat de operationele
Economische Structuurversterking (FES), op voorschotbasis.
kosten binnen GigaPort3 achterbleven ten opzichte van de
De liquide middelen staan grotendeels ter vrije beschikking.
begroting. Dit werd mede veroorzaakt door lager dan
De agioreserve die tot en met het vorig boekjaar op de balans
geplande investeringen in apparatuur.
stond is met ingang van 2011 opgenomen binnen de algemene reserve, aangezien deze reserve in basis geen kenmerken
In 2011 heeft NCF weer een bijdrage verleend om een
van een agioreserve kent.
hoogwaardig netwerkgebruik voor de door NWO gefinancierde research instellingen veilig te stellen.
6.2 Winst- en verliesrekening > pagina 29 De totale bedrijfsopbrengsten bedragen 32,0 miljoen euro.
De begroting voor 2012 voorziet in een omzet van
De kosten binnen de innovatieprogramma’s bleven achter
31,2 miljoen euro exclusief de vrijval uit de egalisatie-
bij de begroting en hebben geleid tot 3,5 miljoen lagere
reserve projectactiva.
omzet voor de ontwikkelprojecten (subsidie) ten opzichte van de begroting.
27
BALANS
31-12-2011 31-12-2010
ACTIVA Immateriële vaste activa Langdurige gebruiksrechten glasvezels 2.122.194
2.247.076
Materiële vaste activa Computerapparatuur/programmatuur Inventaris
5.148.266 200.824 5.349.090
Financiële vaste activa Deelnemingen
136.830 136.830
Belastinglatenties
858.947 1.091.157
Vlottende activa Debiteuren Belastingen en sociale verzekeringen Overige vorderingen en overlopende activa
Bron: jaarrekening 2011, voorzien van een controleverklaring van de onafhankelijke accountant. Alle bedragen zijn vermeld in euro’s. 28
6.499.589 139.384 6.638.973
274.418 427.053 1.433.633 1.105.619 3.840.021 4.043.729 5.548.072 5.576.401
Liquide middelen
22.606.292
22.998.902
37.911.308
37.399.456
PASSIVA Eigen vermogen Gestort en geplaatst aandelenkapitaal 1.359.000 1.359.000 Niet-uitkeerbare reserves 2.341 2.341 Algemene reserve 11.727.061 11.370.849 Onverdeeld resultaat 316.249 356.212 13.404.651 13.088.402 Vreemd vermogen Kortlopende schulden Crediteuren 3.686.074 2.866.348 Belastingen en sociale verzekeringen 199 168.193 Overige schulden en overlopende passiva 20.820.384 21.276.513 24.506.657 24.311.054 37.911.308 37.399.456
WINST-EN-VERLIESREKENING
OMZET Tariefinkomsten Ontwikkelprojecten Vrijval egalisatierekening projectactiva Bedrijfsopbrengsten
21.376.185 21.627.039 9.187.103 12.153.734 1.422.794 753.362 31.986.082 34.534.135
KOSTEN Personele kosten Algemene kosten Afschrijvingen Exploitatiekosten Externe connectiviteit Directe kosten projecten
12.786.547 13.766.296 1.766.143 1.968.274 4.425.779 5.556.054 8.270.423 8.293.450 2.204.271 1.945.777 2.234.499 2.546.421
Som der bedrijfslasten
31.687.662
34.076.272
298.420
457.863
Bedrijfsresultaat
Bron: jaarrekening 2011, voorzien van een controleverklaring van de onafhankelijke accountant. Alle bedragen zijn vermeld in euro’s. 29
2011 2010
Rentebaten
133.428 78.611
Resultaat vóór belastingen
431.848
Vennootschapsbelasting
115.599 180.262
Resultaat ná belastingen
316.249
536.474
356.212
COLOFON Tekst Daphne Riksen en SURFnet Ontwerp Judith Brüggenwirth grafisch ontwerp Fotografie Herbert Wiggerman, Paul van Bueren, Ivar Pel © SURFnet 2012 SURFnet Radboudkwartier 273 3511 CK Utrecht Postbus 19035 3501 DA Utrecht 030 – 2 305 305 www.surfnet.nl
