Jaarverslag en Jaarrekening

Woonstichting Land van Altena Pr. Beatrixlaan 2 te Nieuwendijk Postbus 75 4255 ZH Nieuwendijk

Jaarverslag en Jaarrekening 2009

Woonstichting Land van Altena Werkgebied: Gemeente Werkendam en Gemeente Woudrichem Datum oprichting: 8-5-1954 Datum omzetting naar stichting: 1-12-1999 Datum laatste statutenwijziging: 17-6-2003 Datum en nummer toelating: 14-10-1954, nr. 47 Verlenging toelating: 23-10-1979, nr. 25 Inschrijfnummer KvK: 18115616 Inschrijfnummer VROM: L1704 Inschrijfnummer NRV: 15886 Telefoon: 0183-408788 Fax: 0183-402065 Website: www.landvanaltena.nl Algemeen e-mailadres: [email protected]

Inhoudsopgave Een woord vooraf .................................................................. 3 1. Bestuursverslag.................................................................. 4 Missie, opgave en strategie ........................................................ De organisatie ....................................................................... Maatschappelijke inbedding ....................................................... Governance .......................................................................... Verklaring van het bestuur.........................................................

4 5 6 7 8

2. Verslag Raad van Commissarissen ............................................ 9 Intern toezicht....................................................................... 9 Personele samenstelling............................................................ 9 Werkwijze 2009..................................................................... 10 Oordeel over het gevoerde beleid ............................................... 10 Preadvies van de Raad van Commissarissen .................................... 11

3. Bouwen, verbouwen en onderhouden....................................... 12 Visie en beleid ...................................................................... 12 Nieuwbouw .......................................................................... 12 Woningbezit ......................................................................... 12 Onderhoud woningen .............................................................. 13 Jaarplan 2009 ....................................................................... 14 Energie en milieu................................................................... 14

4. Verhuren ........................................................................ 15 Visie en beleid ...................................................................... 15 Huurbeleid .......................................................................... 15 Incasso en huurachterstand....................................................... 16 Beheer voor derden ................................................................ 16 Jaarplan 2009 ....................................................................... 16 Woningtoewijzing .................................................................. 16 Bijzondere doelgroepen ........................................................... 17 Aanpak overlast..................................................................... 17

5. Wonen en leven ................................................................ 18 Visie en beleid ...................................................................... 18 Gebouwen ........................................................................... 18 Activiteiten.......................................................................... 18 Jaarplan 2009 ....................................................................... 18 Bewonersonderzoek................................................................ 19 Sponsoring en giften ............................................................... 19

6. Wonen, welzijn en zorg ....................................................... 20 Visie en beleid ...................................................................... 20

7. Financieel beleid en beheer.................................................. 21 Visie en beleid ...................................................................... 21 Maatschappelijke investeringen.................................................. 21 Matching en middelen ............................................................. 21 Jaarresultaat........................................................................ 21 Eigen vermogen..................................................................... 21 Financieringspositie ................................................................ 21 Rentabiliteit......................................................................... 21 Meerjarenprognose................................................................. 22 Conclusie ............................................................................ 22 De financiële commissie........................................................... 22

8. Jaarrekening 2009 ............................................................. 23 Balans per 31 december 2009 .................................................... 23 Winst en verliesrekening 2009.................................................... 25 Kasstroomoverzicht 2009 (directe methode) ................................... 26 Grondslagen voor waardering van activa en passiva .......................... 27 Grondslagen voor bepaling van het resultaat .................................. 32 Toelichting op de balans .......................................................... 35 Toelichting op de winst en verliesrekening..................................... 39 Kengetallen ......................................................................... 42

9. Verklaringen .................................................................... 43 Accountantsverklaring ............................................................. 43

2

Een woord vooraf Het jaar 2009 ligt achter ons. Voor corporaties was dit weer een turbulent jaar. In de media worden beelden geschetst van corporaties met projecten die te hoog gegrepen zijn, directeuren die te veel verdienen en van corporaties die in zwaar weer raken vanwege de vennootschapsbelasting en de kredietcrisis. Reden voor de politiek om de teugels strakker aan te trekken en voor ons zelf om goed te kijken naar wat beter kan. Werk gaat door Ondertussen gaat het werk gewoon door. Met een enthousiaste groep medewerkers zijn we bezig om onze woningen technisch op peil te houden en te verbeteren, op een rechtvaardige manier woningen te verdelen, mensen te helpen die in zwaar weer zijn geraakt en onze bijdrage te leveren aan de sfeer en leefbaarheid van de dorpen waarin we werken. Woonstichting Land van Altena is een club van doeners en we zijn blij dat ons werk aan komt bij de mensen voor wie we bezig zijn. Ons bewonersonderzoek laat ook dit jaar weer goede cijfers voor onze dienstverlening. Nieuwe plannen We willen graag een club van doeners blijven, maar realiseren ons dat er meer van ons wordt gevraagd. Van corporaties wordt in toenemende mate verwacht om te laten zien wat ze doen en vooral waar voor ze staan. Wij willen duidelijk en transparant onze prestaties en doelstellingen verwoorden en zijn ons er van bewust dat er op dat terrein nog veel te winnen valt. In het jaar 2009 zijn we daarom begonnen met het kijken naar onszelf en ons vragen gesteld over wat er beter kan en moet. We zitten nog midden in dit proces. Praktisch gezien gaat onze zelfreflectie in 2010 leiden tot: • een nieuw strategisch voorraadbeleid • een herzien financieel beleid • en ten slotte een nieuw ondernemingsplan Jaarverslag Dit jaarverslag is op het huidige beleidsplan. U kunt onze activiteiten en prestaties van het afgelopen jaar toetsen en onze plannen voor de toekomst volgen. Ik nodig u uit om dit jaarverslag te lezen. Uw reactie is van harte welkom: [email protected] Bedankt Wij danken alle organisaties en mensen die met ons meegewerkt en – gedacht hebben in het afgelopen jaar. Blijf bij ons betrokken zodat we samen kunnen werken aan goede huisvesting en een plezierige woonomgeving!

Kees Biesheuvel Directeur/bestuurder

3

1. Bestuursverslag In 2009 is het startschot gegeven voor ontwikkelingen die in 2010 hun vorm zullen krijgen. Intern zijn we gestart met het maken van een nieuw plan voor strategisch voorraadbeheer, dat moet leiden tot nieuwe voornemens op dit terrein, maar ook het fundament zal worden van het nieuwe ondernemingsplan. Extern is met de gemeente Woudrichem en de collega corporaties die daar werkzaam zijn, gestart met het maken van een nieuwe volkshuisvestingsvisie. Met de gemeente Werkendam is gewerkt aan de samenwerkingsovereenkomst voor de Westerhei die begin 2010 ondertekend zal worden en ten slotte deed collega Habion ons het aanbod om het appartementencomplex in de Antonialaan en de grond van het gesloopte verzorgingstehuis te kopen. We hopen dat alle initiatieven die in 2009 gezaaid zijn, in 2010 kunnen worden geoogst.

Missie, opgave en strategie Woonstichting Land van Altena is een kleine woningcorporatie in Nieuwendijk met 870 woningen en 3 gebouwen met een maatschappelijke bestemming in eigendom en 69 woningen in beheer. We zijn actief in de dorpskernen Almkerk, Uitwijk en Waardhuizen (gemeente Woudrichem) en in de dorpskern Nieuwendijk (gemeente Werkendam). Woonstichting Land van Altena kiest bewust voor het werken in deze 4 dorpskernen omdat we op deze wijze dicht bij onze klanten en de dorpen kunnen staan. Binnen de grenzen van onze schaalgrootte bieden wij een gevarieerd aanbod woningen in diverse prijsklassen en bedrijfsruimten die een bijdrage leveren aan de leefbaarheid van de dorpskernen. Verder zijn we in toenemende mate actief als ontwikkelaar van koopwoningen. Onze filosofie Wij willen ons werk graag met liefde doen; dat geeft ons handelen richting. Liefde voor de dorpen en de mensen die daar wonen. Als kleine organisatie zijn we anders: dichter bij de klant, geworteld in de dorpssamenlevingen, informeel en flexibel. Wij werken vanuit voor ons essentiële waarden: betrouwbaarheid, betrokkenheid, integriteit, laagdrempeligheid en gericht op samenwerking, openheid en transparantie. Onze missie Zorgen voor betaalbare huisvesting waarvan mensen kunnen houden, voor een brede doelgroep van de samenleving in een aantrekkelijke en landelijke leefomgeving. Koers Woonstichting Land van Altena streeft al sinds 1954 hetzelfde doel na: het bieden van huisvesting aan iedereen die een probleem heeft om goede en passende huisvesting te vinden. In de loop van de tijd is de manier waarop we dat doen wel steeds veranderd. We zien dat er tal van redenen zijn waarom mensen problemen hebben met het vinden van goede en passende huisvesting. Een kleine portemonnee speelt een belangrijke rol, maar er is meer. De woning staat in een omgeving, die in hoge mate bepaalt hoe het wonen wordt ervaren. In die omgeving wordt gewerkt, naar school gegaan, gewinkeld, gesport en ontspannen. Je dorp is op een bepaalde manier vormgegeven, is goed of juist slecht bereikbaar, heeft voldoende of juist te weinig voorzieningen. Waar eerst de woning centraal stond in het denken en doen van de corporatie is er nu, in toenemende mate, meer oog voor de kwaliteit van de dorpen in de meest brede zin van het woord. Beleidsplan 2007 - 2012 Het beleidsplan heeft een looptijd van 2007 t/m 2012. Het beleidsplan dient als uitgangspunt voor de te maken jaarplannen. In 2010 zal een nieuw beleidsplan worden gepresenteerd. In 2009 is een start gemaakt met een nieuw plan voor strategisch voorraadbeheer. Dit plan zal de basis zijn voor het nieuwe beleidsplan. De belangrijkste punten uit het beleidsplan 2007 t/m 2012 zijn: 1. Anders zijn en blijven dan collega-corporaties, is onze drijfveer om zelfstandig te blijven 2. Onze corporatie zal ook in de koopsfeer projecten gaan ontwikkelen 3. Vrijkomende woningen zullen zoveel mogelijk worden aangepast aan de wensen van de nieuwe bewoners. Bij het nieuwe mutatiebeleid staan de oude en de nieuwe klant centraal 4. Bewoners krijgen een grotere vrijheid bij het zelf aanbrengen van aanpassingen aan de woning 5. Wij streven naar een jaarlijkse huurverhoging op inflatieniveau. Alleen als er een financiële noodzaak is, zullen we voorstellen doen voor een extra huurverhoging. Bij woningverbetering van mutatiewoningen zullen we de huur extra verhogen

4

Waar mogelijk zullen wij meewerken aan- of initiatieven nemen om te komen tot projecten in het kader van de leefbaarheid en projecten op terrein van wonen en zorg. Uitvoering jaarplan 2009 Het jaarplan 2009 biedt een opsomming van onze plannen voor het betreffende jaar. Het jaarplan wordt gebruikt bij de uitvoering van de plannen maar ook voor het toezicht houden door de Raad van Commissarissen. In dit jaarverslag wordt van de plannen en het al dan niet realiseren daarvan, verslag gedaan.

De organisatie Structuur, bestuur en Raad van Commissarissen Het bestuur van de stichting wordt gevormd door Kees Biesheuvel. Hij is directeur/bestuurder. Er is geen sprake van nevenstructuren. De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het bestuur. In principe komen de bestuurder en de Raad van Commissarissen één keer in de zes weken bijeen. Twee leden van de Raad van Commissarissen zijn aangesteld op voordracht van de huurdersverenigingen. Personeel In 2009 hebben geen mutaties plaatsgevonden in het personeelsverloop. Per 1 januari 2004 zijn alle personeelsleden ingedeeld conform de nieuwe CAO. Eind 2009 zijn alle functiebeschrijvingen geëvolueerd en waar nodig aangepast. De Woonstichting beschikt niet over een ondernemingsraad. Het ziekteverzuim bedroeg in 2009 1,13% (2,89% in 2008). Gemiddelde leeftijd per 31-12-2009: 49,7 jaar. Gemiddeld dienstverband per 31-12-2009: 19,3 jaar. Overzicht personeel Naam

Functie

G. van Pelt W.J. Sprangers J. Voskuilen W.H. Boterblom C.H. van Noorloos A.W.C.M. van Zessen – de Bodt A. Ebert F.T. van Zessen – Hoeke J.H.M. Gommers

Hoofd verhuur- en bewonerszaken Hoofd technische dienst Allround onderhoudsmedewerker Allround onderhoudsmedewerker Beheerder steunpunt (parttime) Administratief medewerkster Verhuur en financiën (parttime)

In dienst sinds: 19-06-1978 01-03-1979 01-01-1981 01-03-1984 01-01-1990 01-05-1992

Opzichter Administratief medewerkster (parttime) Opzichter

01-11-1998 01-09-1999 01-09-2006

Arbobeleid Het Arbobeleid is vastgelegd en zijn afspraken over gemaakt met de werknemers. Brancheorganisatie Woonstichting Land van Altena is lid van Aedes, vereniging van woningcorporaties. We onderschrijven de Aedescode en voeren onze werkzaamheden uit naar de letter en geest van de code. Ook zijn we lid van het MKW, de organisatie binnen Aedes, die opkomt voor de belangen van de kleine woningcorporaties. Nevenstructuur Woonstichting Land van Altena kent geen verbindingen met andere rechtspersonen. In 2010 zal een dochter BV worden opgericht in verband met de ontwikkeling van de Westerhei. Kwaliteit van de dienstverlening Voor de medewerkers van Woonstichting Land van Altena is het vanzelfsprekend om de klant centraal te stellen. Onze klantgerichtheid meten we door het jaarlijkse bewonersonderzoek. Het gemiddelde rapportcijfer in 2009 kwam uit op 7,65 (2008: 7,53)

5

Bewonersonderzoek – kwaliteit dienstverlening

Te woord staan door de opzichters Voorlichting door opzichters Snelheid klachtenafwikkeling onderhoudsdienst Wijze klachtenafwikkeling onderhoudsdienst Te woord staan door onderhoudsmedewerkers Telefonische bereikbaarheid onderhoudsdienst Snelheid klachtenafwikkeling CV-installateur Wijze klachtenoplossing CV-installateur Telefonische bereikbaarheid CV-installateur Gebruiksaanwijzing Cv-installatie Snelheid klachtenafwikkeling bij glasschades Wijze klachtenoplossing bij glasschades Telefonische bereikbaarheid bij glasschades Snelheid klachtenafwikkeling rioolontstoppingsbedrijf Wijze klachtenoplossing rioolontstoppingsbedrijf Telefonische bereikbaarheid rioolontstoppingsbedrijf Te woord staan medewerkers verhuur- en bewonerszaken Telefonische bereikbaarheid afdeling verhuur Voorlichting door afdeling verhuur Snelheid afwikkeling vragen afdeling verhuur Openingstijden kantoor Regels aanbrengen veranderingen aan de woning Uitleg jaarlijkse huurverhoging Nieuwsbrief van de Woonstichting Nieuwsbrief van de huurdersverenigingen Informatiegids en telefoonkaart Kalender gezamenlijke woningcorporaties Gemiddeld cijfer kwaliteit van de woning

2009

2008

2007

2006

2005

7,8 7,7 7,8 7,7 7,9 7,8 7,5 7,5 7,5 7,5 7,3 7,3 7,3 7,6 7,5 7,7

7,6 7,6 7,8 7,7 7,8 7,7 7,5 7,4 7,4 7,4 7,2 7,3 7,3 7,2 7,2 7,5

7,9 7,7 7,9 7,7 7,9 7,8 7,7 7,6 7,8 7,6 7,5 7,4 7,5 7,5 7,4 7,6

7,7 7,6 7,9 8,2 7,8 7,8 7,7 7,6 7,6 7,3 7,3 7,3 7,3 7,5 7,5 7,6

7,7 7,6 7,7 7,6 7,7 7,7 7,6 7,5 7,6 7,3 7,3 7,3 7,7 7,6 7,5 7,6

7,9 7,9 7,9 7,8 7,7 7,5 7,5 7,6 7,4 7,8 8,2

7,7 7,7 7,7 7,7 7,6 7,4 7,4 7,5 7,4 7,6 8,1

7,8 7,7 7,7 7,7 7,7 7,4 7,4 7,6 7,4 7,7 8,2

7,8 7,8 7,8 7,7 7,6 7,3 7,3 7,5 7,4 7,6 8,1

7,7 7,7 7,7 7,7 7,5 7,3 7,4 7,5 7,4 7,7 8,2

7,65

7,53

7,66

7,61

7,57

Aantal deelnemers aan enquête in 2009: 158

Maatschappelijke inbedding Visie en beleid Woonstichting Land van Altena heeft een publieke taak en een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Ons werk raakt anderen. In de eerste plaats onze klanten, maar ook andere belanghebbenden. Het spreekt voor zich dat we belanghebbenden laten meepraten over ons werk. Onze huurders zijn onze belangrijkste belanghouders. Niet alleen praten wij met huurders die georganiseerd zijn in één van de twee huurdersorganisaties; met het jaarlijks terugkerend bewonersonderzoek houden wij voeling met wat er onder onze klanten leeft. De tweede belangrijke categorie belanghouders zijn de gemeentes in ons werkgebied. Tussen hun belangen en die van ons bestaat een grote overlap. Ook zij zijn bezig met het welzijn in de dorpen, waarbij zij, net als de corporaties, mede verantwoordelijk zijn voor de leefbaarheid van de dorpen en de levenskwaliteit van de huidige bewoners, maar ook voor de toekomstige generaties. Huurdersorganisaties Met de twee huurdersorganisaties Huurdersvereniging A.U.W. (Almkerk, Uitwijk en Waardhuizen) en Huurdersvereniging Nieuwendijk is in 2009 een aantal malen overleg geweest. Er zijn twee vaste overlegmomenten: één in het voorjaar waarin de jaarstukken worden besproken en de jaarlijkse huurverhoging en één in het najaar waarin het jaarplan en de onderhoudsplannen aan de orde komen. De samenwerking met de huurdersverenigingen is ook in 2009 goed verlopen. De door de huurdersorganisaties voorgedragen leden van de Raad van Commissarissen zijn M.J. Kap en J.B. Val.

6

Communicatie met huurders In 2009 zijn twee nieuwsbrieven (het periodiek orgaan van onze organisatie) naar alle bewoners verzonden. Daarnaast werden de 'Huurkrant' en 'Woonlasten in beeld' aan alle bewoners verstrekt. Op www.landvanaltena.nl en of www.woonstichting.com staat informatie voor bewoners, woningzoekenden en andere belangstellenden. De communicatie met de woningzoekenden geschiedt via onder meer www.woneninaltena.nl en de tweewekelijkse advertenties in Altena Nieuws. Naast de vele directe klantcontacten is er ook nog de jaarlijkse bewonersenquête. Aan iedere bewoner wordt om de vier jaar gevraagd om door middel van het invullen van de enquête kenbaar te maken wat gevonden wordt van onze dienstverlening, de omgeving en kwaliteit van de woning. Gemeenten Er is zeer regelmatig overleg met de gemeente Woudrichem en Werkendam op meerde niveaus: uitvoerend, beleidsmatig en bestuurlijk. Wij hechten grote waarde aan een goede relatie met beide gemeentes. Gemeente Woudrichem Met de gemeente Woudrichem zijn in 2009 geen nieuwe prestatieafspraken gemaakt. Afgesproken is dat de nieuwe prestatieafspraken worden gemaakt nadat in 2010 de woonvisie gereed is. Wij zullen meewerken aan de totstandkoming van de nieuwe woonvisie. Onze corporatie is in 2009 samen met de andere corporaties die werkzaam zijn in Woudrichem, betrokken geweest bij het voortraject van de te maken woonvisie. Gemeente Werkendam Met de gemeente Werkendam zijn prestatieafspraken gemaakt voor de periode 2008 – 2011. Hierover is in 2009 een aantal malen overleg geweest tussen de gemeente Werkendam en de 3 corporaties die in de gemeente werkzaam zijn. Ook heeft in 2009 overleg plaatsgevonden tussen de 3 corporaties en de raadscommissie grondgebied van de gemeente Werkendam. De raadsleden waren positief over het werk van de drie corporaties. In 2009 vonden weer onderhandelingen plaats over de ontwikkeling van het plan Westerhei, het bestemmingsplan voor Nieuwendijk dat we samen met projectontwikkelaar van Wanrooij gaan ontwikkelen. Zoals het zich nu laat aan zien wordt in 2010 het bestemmingplan vastgesteld en kan er in 2011 begonnen worden met de eerste bouwstroom. Onze corporatie heeft zitting in het woonzorgzone-overleg van corporaties, zorgaanbieders en de gemeente. De gemeente Werkendam organiseert jaarlijks een aantal zogenaamde wijktafels in en voor het dorp Nieuwendijk. Onze corporatie heeft hierin zitting Met beide gemeenten en de gezamenlijke corporaties is het convenant woonvoorzieningen afgesloten in het kader van de WMOÆ. Samenwerking met andere corporaties Met de corporaties uit het Land van Heusden en Altena wordt op een aantal terreinen samengewerkt. Het directieoverleg vindt, onder ons voorzitterschap, een aantal keren per jaar plaats. In het overleg vindt afstelling plaats over zaken die van gemeenschappelijk belang zijn of waarin een gezamenlijke vertegenwoordiging aan de orde is. Met de collega’s wordt sinds 2009 een gezamenlijke nieuwsbrief uitgegeven, die wordt verspreid onder alle raadsleden en andere politieke belanghebbenden in het Land van Heusden en Altena Regionale geschillencommissie In 2009 is door de gezamenlijke corporaties in het Land van Heusden en Altena een Regionale geschillencommissie ingesteld/ De RGC zal alle geschillen behandelen die er zijn tussen huurders en de woningcorporatie en die te maken hebben met Wonen in Altena. Is een klant ontevreden over onze dienstverlening, dan proberen wij zijn onvrede in eerste instantie zelf weg te nemen. Komen we er niet uit, dan kan zij/hij zich wenden tot de RGC. In 2009 zijn geen klachten behandeld door de RGC. Ook kwamen er geen klachten binnen over Wonen in Altena.

Governance Het bestuur en de Raad van Commissarissen van Woonstichting Land van Altena onderschrijven het belang van een deugdelijk ondernemingsbestuur. Onderdeel daarvan zijn integriteit en transparant handelen van de bestuurder, goed toezicht op het ondernemingsbestuur en het afleggen van verantwoording over het gevoerde beleid en het toezicht daarop. De bestuurder levert alle benodigde informatie aan de raad van Commissarissen die zij nodig heeft om haar rol als toezichthouder te kunnen vervullen.

7

Aedescode en Governancecode De Aedescode en Governancecode zijn in samenspraak met Aedesleden en professionals opgesteld en aangenomen. Woonstichting Land van Altena is een organisatie met een bijzondere opgave. Wij handelen verantwoord en dat betekent: aantoonbaar maatschappelijke resultaten boeken en geen verspilling van maatschappelijk geld. Voor de invoering van de codes kiezen we voor een pragmatische insteek. In dit jaarverslag wordt op verschillende plaatsen melding gemaakt van de toepassing van de codes. De directeur/bestuurder heeft een aanstelling voor onbepaalde tijd. In 1999 is zijn beloning vastgesteld aan de hand van de Cao-inschaling van destijds (IMF schaal 17) en welke is vergeleken met de regeling van de commissie Izeboud. Het totaal vast inkomen inclusief vakantiegeld bedroeg in 2009 € 92.800. De variabele beloning bedroeg € 4.219. Personalia directeur/bestuurder Naam Woonplaats Geslacht Geboortedatum Werkzaam in de huidige functie sinds Werkzaam bij de organisatie sinds Duur benoeming Nevenfuncties

C. Biesheuvel Nieuwendijk Man 16-10-1955 01-12-1999 01-07-1976 geen tijdslimiet geen

Verklaring van het bestuur Het bestuur verklaart hierbij dat in 2009 Woonstichting Land van Altena haar middelen, batige saldi daaronder begrepen het bepaalde in de artikelen 21 en 22 van het BBSH, uitsluitend heeft besteed in het belang van de volkshuisvesting. De besluitvorming van het bestuur sluit aan bij de hoofdlijnen van het beleid zoals die liggen verankerd in het jaarplan 2009 en het beleidsplan 2007 – 2012.

Nieuwendijk, 20 april 2010 Kees Biesheuvel, directeur/bestuurder

8

2. Verslag Raad van Commissarissen Intern toezicht De Raad van Commissarissen(hierna te noemen RvC) heeft tot taak toezicht te houden op het bestuur en op de algemene gang van zaken in de woningcorporatie, vervult de werkgeversrol en staat tevens het bestuur met raad terzijde. De RvC houdt onder andere toezicht op: • realisering van de doelstellingen van de corporatie; • realisering van de volkshuisvestelijke opgaven; • strategie en de risico’s verbonden aan de activiteiten van de corporatie; • kwaliteitsbeleid; • kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording; • financieel beleid; • naleving van wet- en regelgeving • governance. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de RvC zijn in de statuten van Woonstichting omschreven. Een en ander is verder uitgewerkt in het Reglement voor de Raad van Commissarissen zoals dat op 23 april 2008 is vastgesteld. De RvC onderschrijft de Governancecode voor woningcorporaties. De RvC heeft in 2009 haar toezichthoudende taak vervuld met inachtneming van het genoemde reglement en de Governancecode.

Personele samenstelling Profielschets Om de kwaliteit van het toezicht te borgen, heeft de RvC in 2008 een schriftelijke profielschets opgesteld. In 2009 is benoeming van de voorzitter van de RvC aan de orde geweest. In principe was de huidige voorzitter, de heer H. Bults, op grond van het aftreedrooster niet herbenoembaar. Hem is gevraagd om nog een termijn langer aan te blijven. De RvC is van mening dat de samenstelling hierdoor in overeenstemming is met de profielschets. Samenstelling van de RvC Naam H. Bults (22-4-1957) voorzitter J.W. Branderhorst Sprangers (11-12-1952) Lid J.B. Val (15-3-1948) lid namens huurdersorganisatie M.J. Kap (31-1-1967) lid namens huurdersorganisatie D. Ruiter (27-3-1956) Lid

Woonplaats Waardhuizen

Functie en ervaring Directeur basisschool Kennis en ervaring op bestuurlijk terrein Kennis van kleine kernenbeleid Administratief medewerker Kennis en ervaring op het terrein van de volkshuisvesting

Benoeming 2013 Niet herbenoembaar In RvC sinds 1-12-1999 2011 Niet herbenoembaar In RvC sinds 1-12-1999

Woudrichem

Directeur bureau beheer en consulting Kennis en ervaring op politiek, bestuurlijk en toezichthoudend terrein

Nieuwendijk

Directeur adviesbureau Commerciële, bedrijfseconomische en bestuurlijke kennis en ervaring

2012 Herbenoembaar In RvC sinds 15-102008 2010 Herbenoembaar In RvC sinds 1-6-2003

Nieuwendijk

Archivaris Kennis en ervaring op politiek en bestuurlijk terrein Voorzitter commissie financiën

Almkerk

2010 Herbenoembaar In RvC sinds 1-12-1999

De RvC heeft in 2009 geen situaties van tegenstrijdige belangen binnen de RvC geconstateerd. Honorering De leden van de Raad van Commissarissen ontvangen een vaste vergoeding van € 1800 per jaar. De voorzitter ontvangt een extra vaste vergoeding van € 1800. Daarnaast ontvangen alle leden een vergadervergoeding van € 250 per vergadering. Deze bedragen worden niet geïndexeerd en steeds voor drie jaar vastgesteld. In 2008 zijn de bedragen aangepast. De totale honorering bedroeg in 2009 € 19.450.

9

Zelfevaluatie In 2009 heeft de RvC haar functioneren geëvalueerd. De evaluatie is gedaan aan de hand van een vragenlijst over het functioneren van ieder individueel RvC lid en een vragenlijst over het functioneren van de RvC als geheel. De vragenlijsten werden ingevuld door alle RvC leden en door de leden van het MT. In de vragenlijst werd gevraagd om een waardering te geven voor een aantal aspecten van toezicht houden, adviseren, de werkgeversrol en de bemensing van de RvC. De resultaten van de enquête zijn besproken in een bijeenkomst met het MT en in een bijeenkomst van alleen de leden van de RvC. De RvC heeft de evaluatie als zeer positief ervaren en werkt aan het realiseren van verbeteringen.

Werkwijze 2009 De RvC heeft in 2009 zeven keer vergaderd in aanwezigheid van de directeur/bestuurder en één of meer vertegenwoordigers van het werkapparaat en één keer met alleen de leden van de RvC. Terugkerend onderwerp van bespreking was de voorgenomen ontwikkeling van de Westerhei. Verder heeft de Raad zich ondermeer op de volgende onderwerpen gericht: • uitvoering van het jaarplan 2009 • bespreking met de accountant naar aanleiding van de jaarstukken 2008 • kennismaking met Van Wanrooij projectontwikkeling, partner bij de ontwikkeling van de Westerhei • Risicoanalyse Deloitte ontwikkeling Westerhei • Aankoop 54 appartementen en nieuwbouwgrond van Habion • Zelfevaluatie • Analyse CFV Dit alles naast de gebruikelijke financiële kwartaalrapportages, de jaarstukken, de meerjarenprognose en de kwartaalrapportages op het gebied van woningtoewijzing en verhuur. Besluitvormingsproces Het besluitvormingsproces van de Raad is in principe gericht op het bereiken van onderlinge overeenstemming. Het interne toezicht is gericht op het bestuur en de algemene gang van zaken binnen de organisatie. Centraal staan de strategie, de financiën en de volkshuisvestingstaken. De Raad wil naast het interne toezicht een klankbord zijn voor het managementteam van de woonstichting. Informatievoorziening Alle agendapunten worden voorzien van een toelichting en bijbehorende stukken en minimaal een week voor de vergadering toegezonden. In 2009 zijn de volgende stukken ter beschikking gesteld aan de Raad van Commissarissen: o Kwartaalrapportages financiën, verhuur en onderhoud o Jaarrekening en jaarverslag 2008 o Accountantsverslag en –verklaring 2008 o Bedrijfstakinformatie Aedes 2007 o Jaarplan 2010 o Begroting 2010 en meerjarenplanning o Corporatie in perspectief, Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) o Oordeel van de prestaties, VROM.

Oordeel over het gevoerde beleid Het maatschappelijk rendement De RvC oordeelt dat Woonstichting Land van Altena in 2009 de besluitvorming vooral gericht heeft op het verhogen van het maatschappelijk rendement van het beschikbare vermogen. Woonstichting Land van Altena slaagt er goed in om haar eigen ambities te realiseren en een herkenbare en bij de corporatie passende bijdrage te leveren aan de lokale maatschappelijk opgave. Borging van de financiële continuïteit De financiële continuïteit van Woonstichting Land van Altena stemt tevreden. Volgens de financiële toezichthouder Centraal Fonds Volkshuisvesting is de financiële positie van de corporatie toereikend om het voorgestelde beleid vorm te geven. De RvC deelt deze bevinding en oordeelt dat de continuïteit is gewaarborgd. Het blijft wel belangrijk om te monitoren of de veranderingen die zich momenteel voltrekken leiden tot andere inzichten.

10

Maatschappelijke inbedding De belangrijkste belanghouders van Woonstichting Land van Altena zijn de huurders. Door het jaarlijkse bewonersonderzoek is een goed beeld te krijgen over de tevredenheid van de huurders. De RvC is van mening dat Woonstichting Land van Altena er in slaagt om een goede dienstverlening te geven aan haar klanten.

Preadvies van de Raad van Commissarissen De jaarrekening is per 31-12-2009 opgemaakt door de directeur/bestuurder. De Raad van Commissarissen heeft de jaarrekening laten onderzoeken door Deloitte. Hun accountantsverklaring is hieronder opgenomen. Wij stellen u voor de jaarrekening goed te keuren. Nieuwendijk, 6 mei 2010 De Raad van Commissarissen

11

3. Bouwen, verbouwen en onderhouden Visie en beleid Woonstichting Land van Altena wil doen wat nodig is om leefbare dorpen te realiseren. De mensen in die dorpen staan daarbij altijd centraal. Samen met andere partijen werken we aan de leefbaarheid van Almkerk, Nieuwendijk, Uitwijk en Waardhuizen. We ontwikkelen en beheren vastgoed waarin mensen graag wonen, werken of recreëren en leveren bijdragen aan initiatieven die de leefbaarheid bevorderen. In 2009 zijn we gestart met het formuleren van een nieuw strategisch voorraadbeleid. Het is de bedoeling dat dit medio 2010 af is.

Nieuwbouw In 2009 is gestart met de bouw van het Jan Biesheuvel Dijkhuis in Nieuwendijk. In dit woon-zorgcomplex komen 26 appartementen voor ouderen. In Almkerk is een woning gesloopt in de Fabriciusstraat en vervolgens gestart net de bouw van 2 nieuwe woningen op die plek. Nieuwbouwplannen De onderstaande plannen zijn in ontwikkeling of worden onderzocht op haalbaarheid. o Wozoco Nieuwendijk, 26 woningen met zorg voor ouderen – start bouw 1e kwartaal 2009. o Sloop van 4 woningen en de nieuwbouw van 8 woningen aan de Fabriciusstraat te Almkerk – gefaseerd. o In samenwerking met de Gebr. Van Wanrooij zal het bestemmingsplan de Westerhei in Nieuwendijk worden ontwikkeld. In 2010 zal hiervoor een exploitatieovereenkomst met de gemeente Werkendam worden afgesloten. In 2011 hopen we de eerste paal te slaan. Als de kredietcrisis aan houdt is het zeer waarschijnlijk dat we in het plan extra huurwoningen gaan realiseren. Vooralsnog zijn 10 huurwoningen in de meerjarenraming opgenomen. De Woonstichting zal een dochteronderneming oprichten die in samenwerking met een dochteronderneming van Van Wanrooij in een gezamenlijke onderneming de Westerhei gaat realiseren. o Een bedrijfsterrein aan de Rijksweg te Nieuwendijk is aangekocht. Doel van deze aankoop is de verplaatsing van een garagebedrijf uit een woonwijk aan de Pr. Irenelaan te Nieuwendijk naar het door ons aangekochte terrein. Nieuwe onderhandelingen in 2009 zijn op niets uitgelopen In 2010 zal het bedrijfsterrein verkocht worden. o In 2010 zullen 54 appartementen aan de Antonialaan te Almkerk worden aangekocht van collega Habion. Tevens wordt van Habion het terrein van het gesloopte verzorgingstehuis Antonia aangekocht, dat ruimte biedt voor de ontwikkeling van nieuwbouw. Een en ander zal in 2010 onderzocht worden. o Collega Woonlinie gaat het nieuwe bestemmingsplan Den Doorn te Almkerk ontwikkelen. Onze corporatie zal in dit gebied de nieuwbouw van huurwoningen ter hand nemen.

Woningbezit Eind 2009 beschikt Woonstichting Land van Altena over 870 woningen.18 van deze woningen beschikken over een garage.

Verdeling per kern en per woningtype Eengezinswoning Almkerk Nieuwendijk Uitwijk Waardhuizen Totaal In %

284 320 26 4 634 72,9

Woonruimte voor 1 of 2 personen 46 47 93 10,7

Senioren Huisvesting 39 104 143 16,4

Totaal per 31-12-2009 369 471 26 4 870

Totaal per 31-12-2008 369 471 26 4 870

Verkoopbeleid Woonstichting Land van Altena verkoopt momenteel geen bestaande huurwoningen. Wij hebben hiervoor een aantal argumenten: 1. Van de totale woningvoorraad in ons werkgebied is 38,6% huurwoning (bron: sociale atlas Brabant). Bijna 80% van de huurwoningen is in ons bezit. De verwachting is dat het percentage huurwoningen terug zal lopen, omdat er in de toekomst meer koopwoningen zullen worden gebouwd 2. Er is voldoende vraag naar huurwoningen 3. Er is geen financiële noodzaak om tot verkoop over te gaan 4. We gaan koopwoningen bouwen in de toekomst, om aan deze vraag te voldoen

12

5. Het aantal huurwoningen dat beheerd wordt door onze corporatie is noodzakelijk om het huidige peil van de dienstverlening in stand te houden.

Onderhoud woningen Regelmatig onderhoud is essentieel: zowel voor de bewoners en de buurt als voor de waardeontwikkeling van de woningen. Woonstichting Land van Altena kent een uitgebreid onderhoudsprogramma variërend van spoedreparaties tot grootschalig onderhoud. In totaal is in 2009 € 2,9 miljoen (in 2008: 3,6 miljoen) besteed aan onderhoud. Bij veel onderhoudsprojecten vindt intensief overleg plaats met (toekomstige) bewoners. Mutatieonderhoud Vanaf 2007 is er een nieuw mutatiebeleid. De invoering van dit beleid heeft de nodige extra inspanningen gekost voor de technische dienst. Inmiddels staat de uitvoering van het nieuwe beleid goed op de rails. Wanneer een woning vrijkomt, wordt deze grondig opgeknapt. Uitgangspunten hierbij zijn: o De woning wordt op een zo hoog mogelijk niveau gebracht op het gebied van isolatie en energiebesparing. Vanaf 2009 dient hiervoor het energielabel als uitgangspunt. o Sanitaire voorzieningen en ruimten worden aangepast aan de huidige maatstaven o Elektrische voorzieningen worden aangepast aan de huidige maatstaven o Er wordt rekening gehouden met de wensen van de nieuwe bewoner. Kwaliteit van de woningvoorraad De kwaliteit van de woningvoorraad is ruim voldoende. Dit maken wij op uit de rapportcijfers die huurders in onze jaarlijkse enquête geven aan de kwaliteit van hun woning, uit het hier onderstaande overzicht voorzieningenniveau van de woningen en uit de waarnemingen van onze technische dienst. Voorzieningenniveau woningen Van het totale woningbezit van 869 woningen zijn per 31-12-2009: 841 woningen 815 woningen 757 woningen 608 woningen 654 woningen 865 woningen 523 woningen

voorzien voorzien voorzien voorzien voorzien voorzien voorzien

van van van van van van van

een Cv-installatie (96,78%) een Hr-ketel (93,79%) spouwmuurisolatie (87,11%) dakisolatie (69,97%) vloerisolatie (75,26%) dubbele beglazing (99,54%), waarvan 244 Hr++glas (28,08%) inbraakwerend hang- en sluitwerk (60,18%)

Bewonersonderzoek: Kwaliteit van de woning Grootte van de woning Grootte woonkamer Grootte slaapkamer(s) Grootte tuin Indeling van de woning Algehele staat van onderhoud Kwaliteit sanitair Kwaliteit wand- en vloertegelwerk Kwaliteit keukenblok Kwaliteit schilderwerk buitenkant Kleuren buitenschilderwerk Geluidsisolatie ten opzichte van omringende woningen Geluidsisolatie ten opzichte van buiten Beveiliging tegen inbraak Brandgangen Vochthuishouding Gemiddeld cijfer kwaliteit van de woning

13

2009

2008

2007

2006

2005

7,4 7,4 7,3 7,5 7,3 7,3 7,1 6,9 7,1 7,0 7,4 6,6 6,9 7,0 6,5 6,9 7,10

7,4 7,2 7,2 7,5 7,2 7,3 7,0 6,8 6,8 7,1 7,4 6,6 6,9 7,0 6,7 6,8 7,06

7,6 7,4 7,3 7,6 7,2 7,3 7,1 6,9 7,1 7,1 7,5 6,4 6,8 7,1 6,3 6,7 7,09

7,4 7,4 7,4 7,5 7,2 7,3 7,0 6,8 7,0 7,1 7,4 6,5 6,7 6,9 6,2 6,7 7,03

7,4 7,2 7,2 7,6 7,3 7,2 7,0 6,6 6,8 6,9 7,2 6,2 6,7 6,9 6,1 6,6 6,93

Jaarplan 2009 Voornemens

Uitvoering

Nieuwbouw: Zeil Almkerk 4 grondgebonden woningen. De verwachting is dat dit plan niet door gaat. Sloop van één woning in de Fabriciusstraat en start van de nieuwbouw van 2 huurwoningen. Almkerk Zuid. Collega Woonlinie gaat in 2011 beginnen met de uitvoering van dit plan. Eventuele huurwoningen worden door onze corporatie gebouwd en geëxploiteerd. Jan Biesheuvel Dijkhuis. 1e paal in het 1e kwartaal 2009. Westerhei Nieuwendijk. Tekenen exploitatieovereenkomst gemeente en samenwerkingovereenkomst Van Wanrooij begin 2009. Beschut en begeleid wonen Rijksweg Nieuwendijk in samenwerking met zorginstelling Philadelphia Strategisch voorraadbeheer: Woningvoorraad wordt in stand gehouden en waar mogelijk verbeterd Onderhoudsbegroting: Onderhoudsuitgaven: 1.146.000 Woningverbetering: 1.374.000 Opknappen seniorenwoningen: 419.000 Onderhoud voor derden Totaal 2.939.000 Onderhoud uitgelicht: 60 Cv-ketels vervangen 28 groepenkasten vernieuwen en uitbreiden 55 mutatiewoningen 50 nieuwe aanrechten 59 woningen, dakgoten vervangen 116 woningen, buitenschilderwerk 55 woningen, na-isoleren 2 woningen, houten vloeren vervangen door beton

Door gemeente Woudrichem is dit plan afgeblazen. In het 4e kwartaal 2009 is gestart met de nieuwbouw van 2 woningen op de plaats van de gesloopte woning. Met Woonlinie in 2009 afspraken gemaakt voor de bouw in 3 fasen van telkens 12 huurwoningen. Een en ander is afhankelijk van het woningmarktonderzoek dat in het kader van het strategisch voorraadbeheer plaats vindt en van woonvisie van de gemeente Woudrichem, De eerste paal van het Jan Biesheuvel Dijkhuis is op 18 maart 2009 geslagen door 3 wethouders van de gemeente Werkendam. Dit proces is aanzienlijk vertraagd doordat externe adviseurs andere prioriteiten hadden en doordat onderhandelingen tussen de fiscus en de grondverkoper stroef verliepen. Doordat Philadelphia als organisatie in zwaar weer terecht kwam, is dit plan verdwenen in de ijskast. In 2009 zijn verbeteringen aangebracht bij 00 vrijgekomen woningen. 1.019.617 1.724.424 174.874 4.850 2.923.765 64 Cv-ketels vervangen 33 Groepenkasten vernieuwd en uitgebreid 41 mutatiewoningen 43 nieuwe aanrechten 35 woningen, dakgoten vervangen 111 woningen buitenschilderwerk 56 woningen nageïsoleerd 11 vloeren vervangen

Energie en milieu Bij het maken van nieuwbouwplannen volgt Woonstichting Land van Altena een EPC zoals is voorgeschreven. Bij het ontwerp van de Wozoco wordt geëxperimenteerd met het toepassen van een warmtepomp. Het mutatiebeleid voorziet er in dat bij het opknappen van een vrijgekomen woning alle energiebesparende maatregelen worden toegepast die technisch en financieel haalbaar zijn. Energielabels bestaande woningvoorraad Label A Label B Label C Label D Label E Label F Label G Totaal

Aantal 31-12-09 13 300 274 198 53 23 7 868

Percentage 31-12-09 1,50 34,56 31,57 22,81 6,11 2,65 0,80 100,00

Aantal 31-12-08 15 270 256 227 70 25 7 870

Percentage 31-12-08 1,72 31,03 29,44 26,09 8,05 2,87 0,80 100,00

14

4. Verhuren Visie en beleid Bij Woonstichting Land van Altena behoort momenteel het hele woningbezit tot de kernvoorraad. Die woningen zijn dus beschikbaar voor de primaire doelgroep: huurders die zich niet zelfstandig op de woningmarkt kunnen gaan, omdat hun inkomen niet toereikend is voor koopwoningen of marktconforme huren. Omdat de primaire doelgroep kleiner is dan het aantal goedkope huurwoningen kan in de toekomst besloten worden om de kernvoorraad kleiner te maken. Vooralsnog hebben wij besloten om dit niet te doen. Onze belangrijkste motieven zijn: o Er is (nog) geen financiële noodzaak o De telkens oplaaiende discussie over de hypotheekrenteaftrek. Kopers met een hypotheek krijgen via hun belastingaftrek een aanzienlijke subsidie van het Rijk. Een aftrek die vele malen meer oplevert dan de huurtoeslag. Zodra de politiek wat gaat doen aan de hypotheekaftrek (wat voor de hand lijkt te liggen in het licht gezien van de stagnerende woningmarkt en de Europese voorschriften), kon onze kernvoorraad wel eens erg nodig zijn voor de mensen die gedwongen hun huis moeten verkopen. o De kredietcrisis

Huurbeleid Het kabinet Balkenende heeft voor de kabinetsperiode een inflatievolgend huurbeleid afgesproken. Door ons mutatiebeleid zullen de huren van individuele woningen wel extra stijgen. Deze extra stijging gaat echter wel samen met een woningverbetering. Huurverhoging De gemiddelde huurverhoging bedroeg in 2009 2,5 % (in 2008 1,6%). Alle huurders hebben bij de huuraanzeggingsbrief een woonkostenkrant ontvangen. Huurtoeslag Eind 2009 ontvangen 191 (222 in 2008) huurders via Woonstichting Land van Altena huurtoeslag van de overheid. Een aantal huurders ontvangt de huurtoeslag rechtstreeks van de Belastingdienst en betaalt de volle huur. Huurprijsgeschillen Evenals in het vorige jaar, zijn geen bezwaren tegen de huurverhoging binnengekomen. Verhuurmutaties In 2008 zijn 44 nieuwe huurovereenkomsten voor woningen afgesloten. 41 huurovereenkomsten zijn beëindigd. Aan het einde van het jaar stonden 8 woningen tijdelijk leeg in verband met woningverbetering. Woningruil In 2009 waren er geen aanvragen voor woningruil. Huurprijzen per dorpskern en prijsklasse Huren tot € 357,37 Almkerk Nieuwendijk Uitwijk Waardhuizen Totaal In %

128 139 9 0 276 31,76

Huren van € 357,37 tot € 548,18 237 330 17 4 588 67,66

15

Huren van € 548,18 tot € 647,53

Huren vanaf € 647,53

3 2 0 0 5 0,58

0 0 0 0 0 0

Incasso en huurachterstand Huurachterstanden Het incasseren van huurachterstanden is een belangrijk onderwerp binnen de organisatie. Getracht wordt om achterstanden niet te hoog te laten oplopen. Geprobeerd wordt om in persoonlijk contact te komen met huurders met betalingsproblemen en zoveel mogelijk de helpende hand te bieden bij financiële problemen. Uitgangspunt bij de invordering van huurachterstanden is, dat er bij een achterstand van 1 maand wordt aangemaand en er bij een huurachterstand van 2 maanden of meer een deurwaarder wordt ingeschakeld en/of een betalingsregeling wordt getroffen. Woonstichting Land van Altena sloot 2009 af met een eindsaldo huurachterstand voor zittende huurders van € 45.366. De huurachterstand van vertrokken huurders bedraagt eind 2009 € 12.702 aantal maanden

Aantal huurders

Huurachterstand( x € 1.000)

2008

2009

2008

2009

32

13

3

2

1 tot 2 maanden

8

25

10

15

2 tot 3 maanden

4

4

5

4

3 tot 4 maanden

4

0

1

0

4 tot 5 maanden

0

3

4

5

5 maanden of meer

10

10

28

32

Totaal

58

55

51

58

Tot 1 maand

Ontruimingen Wij doen er alles aan om het niet zo ver te laten komen, maar toch zijn er in 2009 2 woningen ontruimd. Het aantal huurders dat is vertrokken zonder op te zeggen, bedraagt 0 (in 2008: 0). Er zijn in 2009 2 ontruimingsvonnissen uitgesproken.

Beheer voor derden Verhuur voor derden De navolgende woningen worden door onze stichting beheerd voor derden: • 9 woningen aan de Rijksweg te Nieuwendijk. Eigenaar P. Kieboom • 5 woningen aan de Melkweg te Almkerk. Eigenaar Werbra Holding • 54 woningen aan de Antonialaan te Almkerk. Eigenaar Habion

Jaarplan 2009 Voornemens Huurbeleid Reguliere huurverhoging (inflatie niveau) 2,25% Overleg huurdersverenigingen 2 keer regulier overleg

Uitvoering Huurverhoging 1,6% 2 keer regulier overleg

Woningtoewijzing Voor de woningtoewijzing maken wij gebruik van Wonen in Altena. Wonen in Altena is het gezamenlijke woningtoewijzingssysteem van Woonservice Meander, Woonlinie en Woonstichting Land van Altena. Het systeem is snel ingeburgerd geraakt bij de woningzoekenden. Woningzoekenden kunnen zich melden voor een woning door middel van een bon uit de krant en door middel van www.woneninaltena.nl. Onze woningen worden aangeboden door middel van de aanbodmodule of door middel van de lotingsmodule.

16

Kengetallen Wonen in Altena

Aantal reacties aanbod en loting Totaal aantal verhuringen Verhuisstromen: Nieuwkomers van buiten de regio Verhuisstromen binnen de regio, maar niet binnen eigen kern Gemiddelde wachttijd in jaren: - aanbodmodel - lotingmodel - optiemodel Totaal aantal woningzoekenden (laatste dag jaar) Actief woningzoekenden (gedurende het jaar): - aanbodmodel - lotingmodel - optiemodel Totaal woningzoekenden (gedurende het jaar) Aantal urgenten Nieuwe inschrijvingen Uitschrijvingen

2009

2008

2007

2006

9.381 311

9.529 326

7.543 397

5.061 195

22 105

36 117

33 137

14 77

4,7 1,9 4,4 6.266

4,3 1,5 5.810

4,3 1,1 2,0 5.043

4,5 0,8 6,7 4.654

1.338 333 89 7.328 158 1.463 1.062

1.324 286 15 6.865 140 1.614 1.060

1.172 208 96 6.382 101 1.344 1.339

938 117 11 5.371 143 1.001 392

Aantal woningzoekenden per 31-12-2009 uit het eigen werkgebied Kern herkomst Eenpersoonshuishouden Tweepersoonshuishouden Eenoudergezin 3 of 4 personen 5 of meer personen Totaal

Almkerk

Uitwijk

Waardhuizen

Nieuwendijk

Totaal 2009

Totaal 2008

194 136 25 14 3 372

8 12 2

6 2

22

8

223 205 31 38 4 501

431 355 58 52 7 903

417 313 45 47 8 830

Bijzondere doelgroepen In het verslagjaar heeft Woonstichting Land van Altena 4 statushouders gehuisvest. 0 in Almkerk en 4 in Nieuwendijk in twee woningen.

Aanpak overlast Overlast, over het algemeen tussen bewoners onderling, kan veroorzaakt worden door lawaai, psychosociale problematiek, vervuiling of een combinatie hiervan. Wij proberen door persoonlijke bemiddeling, samen met bewoners die een conflict hebben, de problemen op te lossen of tot een acceptabel niveau terug te brengen. In 2009 is een aantal keren met succes bemiddeld. Woninguitzettingen in dit kader, hebben niet plaats gevonden. Hennepkwekerijen Wij pakken hennepkwekerijen aan omdat ze gevaar voor de buren en de woningen opleveren. Bovendien is hennepteelt strafbaar. In 2009 zijn geen hennepkwekerijen aangetroffen.

17

5. Wonen en leven Visie en beleid Waar mogelijk draagt onze corporatie bij aan de leefbaarheid van de dorpen waarin wij werken. Onder andere door het sponsoren van en deelnemen aan activiteiten en het doen van investeringen in gebouwen die een bijdrage leveren aan de leefbaarheid. In ons jaarlijks bewonersonderzoek vragen wij aan de bewoners om zich uit te spreken over het voorzieningenniveau van de dorpen.

Gebouwen Steunpunt Nieuwendijk Het steunpunt in Nieuwendijk heeft een uitgebreidere functie dan de meeste steunpunten voor ouderen. Het complex dat, door middel van gangen, gekoppeld is aan een 9-tal bestaande woningen, is uitvalsbasis van een wijkverzorgende, een eetpunt en een ontmoetingsplaats voor ouderen die rondom het steunpunt wonen. Daarnaast is het steunpunt een soort cultureel centrum voor ouderen uit het dorp Nieuwendijk. Alle ouderenorganisaties houden hun bijeenkomsten in het steunpunt, er wordt gegymd, gesjoeld, bingo gespeeld en gebiljart. Het kantoortje van het Steunpunt wordt gebruikt door Stichting Mark en Maasmond als uitvalsbasis voor de gezinszorg in Nieuwendijk en Hank. Dienstencentrum De Singel Nieuwendijk In dienstencentrum “De Singel” zijn ondergebracht een huisartsenpraktijk, een praktijk voor fysiotherapie, een praktijk voor psychologie, de bibliotheek, het kantoor van Welzijnsorganisatie Trema, het consultatiebureau zuigelingen en het prikcentrum. Muziek- en jongerencentrum Xinix Nieuwendijk Dit gebouw biedt ruimte aan muzikanten die kunnen oefenen in de aanwezige oefenruimtes en omvat een zaal waar optredens plaats vinden en een caféruimte. Xinix wordt gerund door ruim 120 vrijwilligers.

Activiteiten Wijktafel Nieuwendijk Vanaf 2002 is er een convenant wijkgericht werken, dat is aangegaan met de gemeente Werkendam, Politie Midden/West Brabant, Stichting Trema en de woningcorporaties. In het convenant is afgesproken om samen te werken aan de verbetering van de leefbaarheid in de gemeente Werkendam. Het wijkgericht werken is vooral gericht op veiligheid, de kwaliteit van de woonomgeving en de gemeenschapszin in de wijk. Onze corporatie heeft zitting in het wijkteam Nieuwendijk. Een aantal keren per jaar vindt een wijktafel plaats waar inwoners worden uitgenodigd om mee te denken over hun dorp. Naar aanleiding van de inbreng van bewoners, wordt snel actie ondernomen.

Jaarplan 2009 Voornemens

Uitvoering

Leefbaarheid Bijdrage aan culturele en sociale leven: 32.000 euro

Geen uitgaven gedaan op dit terrein

18

Bewonersonderzoek Kwaliteit woonomgeving

Parkeergelegenheid Verkeersveiligheid Veiligheid buurt De rust in de buurt De mensen in de buurt Aantrekkelijkheid van de buurt Groen in de buurt Speelvoorzieningen Verlichting in de straat Kwaliteit bestrating rijweg Kwaliteit bestrating trottoir Orde en netheid op straat Ophalen huisvuil Afstand tot de bushalte Dienstregeling openbaar vervoer Afstand winkels dagelijkse levensbehoeften Kwaliteit winkels dagelijkse levensbehoeften Afstand tot medische- en zorgvoorzieningen Kwaliteit medische en zorgvoorzieningen Wijk- en buurtbeheer Gemeente Algemene waardering van het dorp Gemiddeld cijfer woonomgeving

2009

2008

2007

2006

2005

6,7 6,8 7,3 7,3 7,5 7,5 7,1 6,4 7,2 6,9 6,4 7,0 7,5 7,3 6,8 7,1 7,3 7,5 7,7 6,9 7,6

6,6 6,8 7,4 7,5 7,7 7,6 7,1 6,3 7,3 6,8 6,2 7,3 7,6 7,1 6,3 7,0 7,2 7,8 7,7 7,0 7,6

6,7 7,0 7,4 7,4 7,6 7,5 7,2 6,4 7,1 6,8 6,2 7,1 7,6 7,2 6,8 7,2 7,4 7,6 7,7 6,9 7,5

6,7 6,9 6,9 7,8 7,5 7,5 7,1 6,3 7,3 6,9 6,4 7,2 7,6 7,3 6,7 7,2 7,3 7,8 7,8 6,9 7,5

6,6 6,6 7,1 7,3 7,4 7,4 6,9 6,1 6,9 6,7 6,3 7,0 7,4 7,2 6,6 7,1 7,4 7,7 7,7 6,9 7,6

7,13

7,14

7,16

7,17

7,04

Sponsoring en giften Vanuit onze maatschappelijke betrokkenheid hechten wij veel waarde aan sponsoring. De activiteiten die wij sponsoren verschillen van elkaar, maar hebben gemeen dat ze een bijdrage leveren aan de leefbaarheid van de streek en/of de dorpen waarbinnen wij werken. Hieronder een overzicht van de sponsoring in 2009: Stichting Homeplan Stichting avondvierdaagse Nieuwendijk Uitgave blad voor Uitwijk en Waardhuizen Uitgave boek geloven in Almkerk Advertenties (krant locale omroepen) Totaal

1.500 100 196 3.000 1.070 _______ 5.866 =======

19

6. Wonen, welzijn en zorg Visie en beleid Woonstichting Land van Altena wil meewerken en investeren in voorzieningen die de zorg in de dorpen op een hoger niveau tilt. Van de dorpen waarin wij werken is Almkerk het beste voorzien waar het gaat om voorzieningen op het terrein van de zorg. In Almkerk is en een verpleeghuis gevestigd, het verzorgingstehuis is eind 2008 tijdelijk verhuisd naar Werkendam. Collega Woonlinie gaat in Almkerk een Wozoco bouwen, die als vervanging van het verzorgingstehuis gaat dienen. Wat betreft voorzieningen in het kader van de zorg richten wij ons op de kern Nieuwendijk. Uitwijk en Waardhuizen zijn te klein voor een voorziening. In Nieuwendijk is het steunpunt voor ouderen in ons bezit. De steunpuntcommissie regelt, onder voorzitterschap van de Woonstichting, de dagelijkse gang van zaken. In 2009 wordt begonnen met de bouw het woon-zorgcomplex. Met instelling Philadelphia onderzoeken wij de mogelijkheden om te komen tot een kleinschalig complex voor mensen met een verstandelijke handicap. Zorg In principe wordt door Mark en Maasmond zorg op maat geleverd aan de mensen die woonachtig zijn in de 56 ouderenwoningen rond het steunpunt. Vanaf het ontstaan van het steunpunt wordt er ook zogenaamde wijkzorg verstrekt. Dit houdt in dat de wijkverzorgende alle ouderen twee keer per jaar bezoekt en wat intensiever contact heeft met ouderen, die wat extra aandacht nodig hebben. Het bezoek van de wijkverzorgende wordt gebruikt om voorlichting te geven over de activiteiten voor ouderen, maar ook om een vinger aan de pols te houden waar het gaat over het zelfstandig kunnen wonen en vereenzaming. Netwerk Maatschappelijke zorg Het netwerk maatschappelijke zorg richt zich onder meer op mensen die geen hulp vragen, maar wel nodig hebben. Het doel van het netwerk is om problemen te signaleren bij inwoners van het Land van Heusden en Altena en hierop het zorgaanbod af te stemmen. In het netwerk wordt samengewerkt door de volgende instellingen: Politie, Trema, Maas en Leije, GGZ, Gemeenten, Novadic-Kentron, GGD, Mark en Maasmond en de woningcorporaties. Woonzorgzone Nieuwendijk Onze corporatie heeft zitting in de Woonzorgzone Nieuwendijk. In dit overleg hebben, naast de corporatie, alle zorginstellingen zitting die werkzaam zijn in de dorpskern en de gemeente Werkendam. In dit overleg komen alle ontwikkelingen en initiatieven aan de orde die er zijn op het terrein van de zorg voor de kern Nieuwendijk. Zorgnetwerk Land van Heusden en Altena Het zorgnetwerk Land van Heusden en Altena komen de regionale ontwikkelingen ter sprake op het terrein van wonen, zorg en welzijn. De gezamenlijke corporaties worden hierin vertegenwoordigd door de heer W. Bijl van Woonservice Meander.

20

7. Financieel beleid en beheer Visie en beleid De afgelopen jaren is de financiële positie van Woonstichting Land van Altena aanzienlijk verbeterd. Dit heeft vooral te maken gehad met de zeer beperkte nieuwbouwmogelijkheden die er voor handen waren. Daarin gaat verandering komen. Er staan een aantal nieuwbouwprojecten in de planning en ook de ontwikkeling van bestemmingsplan de Westerhei zal een investering vragen. Daarnaast zal het nieuwe mutatiebeleid tot investeringen leiden. De invoering van de Vennootschapsbelasting zal een negatief beslag leggen op onze middelen. Het spreekt voor zich dat we ons financieel beleid afstemmen op hierboven genoemde ontwikkelingen. Hierbij hanteren we de volgende randvoorwaarden: 1. De financiële continuïteit moet te allen tijde gewaarborgd zijn. 2. Investeringen worden vooraf beoordeeld op rendement. Investeringen dienen kostendekkend te zijn of winstgevend te zijn, tenzij het wenselijk is om onrendabele investeringen te doen in het kader van sociale woningbouw of herstructurering. 3. Op de kapitaalmarkt wordt gezocht naar gunstige voorwaarden voor het aantrekken van geldleningen.

Maatschappelijke investeringen Woonstichting Land van Altena investeert in de samenleving. Dat kan niet altijd rendabel. In 2008 zijn onrendabele investeringen gedaan ten behoeve van de volgende projecten: renovatie seniorenwoningen te Nieuwendijk en het activeren van het opknappen van woningen bij mutaties. Omdat de complexen, waaronder deze projecten vallen, voldoende ruimte hebben (overwaarde vanwege een hogere bedrijfswaarde dan de boekwaarde), hebben de onrendabele investeringen niet geleid tot afboekingen op de reserves.

Matching van middelen Woonstichting Land van Altena staat positief tegenover het matchen van middelen. Een verhuurder die toevallig armlastig is of over onvoldoende liquide middelen beschikt, moet kunnen bouwen voor de doelgroep in haar werkgebied. Sinds 2005 wordt € 1.000.000 geparticipeerd in het Wooninvesteringsfonds (WIF).

Jaarresultaat De resultatenrekening over 2009 sluit met een positief resultaat van 327 duizend euro. In 2008 bedroeg het resultaat 43 duizend euro.

Eigen vermogen Het eigen vermogen vervult onder andere een bufferfunctie om verliezen tengevolge van onrendabele investeringen op te vangen. Daarnaast is de omvang van het eigen vermogen een belangrijke graadmeter voor de verschaffers van geldleningen. Eind 2009 bedraagt het eigen vermogen 7,2 miljoen euro en de solvabiliteit 19,93%

Financieringspositie De leningenportefeuille kent eind 2009 een omvang van 27,5 miljoen euro. Het gemiddelde rentepercentage van alle leningen bedroeg in 2009 4,66 %.

Rentabiliteit De rentabiliteit over het totale vermogen geeft inzicht in de verhouding tussen gerealiseerde winst versus het vermogen. De gerealiseerde rentabiliteit over het totale vermogen bedraagt in 2009 4,39% (3,77% in 2008).

21

Meerjarenprognose De cijfers van de prognose zijn gebaseerd op onze plannen voor de toekomst op zowel het gebied van onderhoud als van nieuwbouw. Daarnaast zijn de overige te verwachten bedrijfskosten in de cijfers opgenomen.

Prognoses balansposten Eigen vermogen Schulden lange termijn Materiële vaste activa Prognoses kengetallen Solvabiliteit

2010

2011

2012

2013

2014

2015

5.616 34.542 38.218

5.269 39.960 43.142

5.543 39.340 43.955

5.703 40.195 45.013

5.908 40.682 45.720

6.065 41.101 46.357

13,50%

11,26%

11,93%

12,01%

12,26%

12,42%

Conclusie De vermogenspositie en de bedrijfswaardeberekening bieden naar onze mening voldoende financieel perspectief om de geplande doelstellingen te realiseren met waarborging van de financiële continuïteit.

De financiële commissie De financiële commissie is een onafhankelijke commissie, die zich buigt over het financiële beleid van de Woonstichting. De commissie brengt adviezen uit aan zowel de Raad van Commissarissen als de directeur/bestuurder. De commissie kwam in 2009 drie keer bijeen. Samenstelling financiële commissie Naam D. Ruiter W.J. Sprangers C. Biesheuvel C.M.A. Kuijten J.H.M. van Boxtel RA Dr. M.R.R. van Bremen

Functie Lid Raad van Commissarissen woonstichting, voorzitter commissie Hoofd technische dienst woonstichting, secretaris commissie Directeur/bestuurder woonstichting Afdeling financiën gemeente Werkendam Accountant politie Haaglanden Universiteit van Tilburg, faculteit economie en bedrijfswetenschappen

22

8. Jaarrekening 2009 Activa

Ref

Vaste activa Immateriële vaste activa Goodwill Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Financiële vaste activa Te vorderen BWS-subsidies Deelnemingen Groepsmaatschappijen Effecten Overig Vlottende activa Voorraden

Totaal

0

28.283 0 3.992 173

27.026 0 867 190

32.448

28.083

94 0 0 1.003

233 0 0 1.003

1.097

1.236

31

31

0

0

57

52

4

Effecten Liquide middelen

0

2

3

5

Ref

x € 1.000

1

Onderhanden projecten Vorderingen Huurdebiteuren Gemeenten Groepsmaatschappijen Latente belastingvorderingen Overige vorderingen Overlopende activa

Balans per 31 december 2009 2008 Passiva

2009 x € 1.000

20 7 84 0

209 84 18 363 0

2.236

2.833

35.896

32.546

Eigen vermogen Kapitaal Wettelijke en statutaire reserves Overige reserves Resultaat boekjaar

2009 x € 1.000

2008 x € 1.000

0 0 6.825 327 7.152

0 0 6.731 94 6.825

0 0 77 0 0 0 0 0 77

0 0 158 0 0 0 0 0 158

12.115 15.288 - 620 26.783

12.535 11.925 - 1.057 23.403

3 687 33

517 33

21 1.140 1.884

21 1.589 2.160

35.896

32.546

6

Egalisatierekening

Voorzieningen Pensioenen Voorziening onderhoud Voorziening latente belastingverplichting Voorziening garantieverplichtingen Voorziening onrendabele investering nieuwbouw Voorziening reorganisatiekosten Voorziening deelnemingen Overige voorzieningen

7

Langlopende schulden Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Aflossingsverplichting komend jaar

8

Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan gemeenten Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Groepsmaatschappijen Overige schulden Overlopende passiva

9

Totaal

23

Sjersestraat Almkerk

Pr. Beatrixlaan Nieuwendijk

’t Gemeent Uitwijk

Hoge Oldersdijk Waardhuizen

24

Winst- en verliesrekening over het boekjaar 2009 Ref.

BEDRIJFSOPBRENGSTEN Huren Vergoedingen Overheidsbijdragen Verkoop onroerende zaken Gerealiseerde opbrengsten onderhanden projecten Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten

10

BEDRIJFSLASTEN Afschrijving op (im)materiële vaste activa Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa Erfpacht Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Lasten onderhoud Bijzondere waardeveranderingen van vlottende activa Overige bedrijfslasten Som der bedrijfslasten

11

Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Waardeveranderingen financiële vaste activa en effecten Opbrengsten financiële vaste activa en effecten Rentelasten en soortgelijke kosten Groepsresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Belastingen Resultaat deelnemingen Groepsresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen Aandeel derden

25

2009 x € 1.000

2008 x € 1.000

4.194 120 5 0 0 1.899 49 6.267

4.043 108 55 0 0 2.035 37 6.278

654 0 0 460 47 90 897 0 2.557 4.705

561 0 0 398 48 83 1.407 0 2.765 5.262

1.562

1.016

29 0 45 - 1.181

150 0 45 - 1.168

455

43

-128

51

327

94

12

13

Kasstroomoverzicht 2009 (directe methode)

Kasstroom uit operationele activiteiten Ontvangsten van huurders Ontvangsten van subsidiegevers Ontvangsten overig Betalingen Betalingen Betalingen Betalingen

aan werknemers aan leveranciers onderhoud uit hoofde van zakelijke lasten overig

2009

2008

4.319 16 113

4.448

4.156 55 28

4.239

-2.241

-587 -1.600 -871 -10

-3.068

-653 -722 -799 -67

Kasstroom uit bedrijfsoperaties

2.207

Ontvangen interest Ontvangen dividend Betaalde interest Betaalde winstbelasting

17 45 -1.164 0

Kasstroom uit operationele activiteiten

-1.102

1.171 138 45 -1.151 0

1.105

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vast activa Desinvesteringen in materiële vast activa Investeringen in financiële vaste activa Desinvesteringen in financiële vaste activa Investeringen in immateriële vast activa Desinvesteringen in immateriële vast activa

-4.744 0 0 100 0 0

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

-4.644

203

-2.582 0 0 0 0 0

-4.644

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Ontvangsten uit langlopende schulden (klim) Ontvangsten uit langlopende schulden (nieuwe leningen) Aflossing langlopende schulden Aankopen/uitlotingen/verkopen effecten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Toename/afname geldmiddelen in 2009

26

4.000 -1.058 0

2.942

-968

-2.582 -2.582

6.200 -1.435 0,00

4.765

2.942

4.765

-597

2.386

Grondslagen voor waardering van activa en passiva Algemeen Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van voorgaand jaar. Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie De oorspronkelijke investeringen in complexen worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van cumulatieve afschrijvingen en (naar verwachting duurzame) bijzondere waardeverminderingen. De verkrijgings- of vervaardigingsprijs wordt bepaald als de som van alle direct toe te rekenen uitgaven, eventueel vermeerderd met na-investeringen. Tevens worden hierbij de rente tijdens de bouw op vreemd vermogen en direct toerekenbare interne kosten alsmede transactiekosten geactiveerd. Voor zover verkregen subsidies kwalificeren als investeringssubsidie worden deze in mindering gebracht op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. De geactiveerde rente wordt berekend tegen de gemiddelde rentevoet over het totale vreemde vermogen. Voor onroerende zaken waarvoor specifieke financiering is aangetrokken wordt de interestvoet van deze specifieke financiering gehanteerd. Uitgaven na eerste verwerking (de zogeheten na-investeringen) die leiden tot een waardeverhoging van het actief worden aangemerkt als activeerbare kosten van vernieuwing. De lasten van onderhoud waaronder renovatie onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardeverhoging van het actief. De lasten van onderhoud worden direct in het resultaat verantwoord. Complexen worden gedefinieerd op basis van groepen van gelijksoortige activa (kasstroomgenererende eenheid). Deze worden gedefinieerd op basis van onderkende product-marktcombinaties welke zich als volgt laten omschrijven: 1. Producten a. Gezinswoningen van na 1945 b. Seniorenwoningen van na 1945 c. Appartementen voor 1 of 2 persoonshuishouden van na 1945 d. Maatschappelijk vastgoed 2. Markten: a. Gemeente Woudrichem: Almkerk, Uitwijk en Waardhuizen b. Gemeente Werkendam: Nieuwendijk De indeling sluit aan op de wijze waarop het interne beleid en de bedrijfsvoering is gedefinieerd. Aansluiting is daarbij gezocht bij de differentiatie in het huur- en onderhoudsbeleid en levensduurschattingen.

27

Bedrijfswaarde De bedrijfswaarde wordt gevormd door de contante waarde van de geprognosticeerde kasstromen uit hoofde van toekomstige exploitatieopbrengsten en toekomstige exploitatielasten over de geschatte resterende looptijd van de investering. Daarbij wordt rekening gehouden met de voorgenomen bestemming en aard van het bezit. Onderscheid wordt gemaakt in woningen bestemd voor de verhuur, woningen bestemd voor de verkoop op korte en langere termijn en bedrijfsmatige/overige onroerende zaken. De kasstroomprognoses zijn gebaseerd op redelijke en onderbouwde veronderstellingen die de beste schatting van de directie weergeven van de economische omstandigheden die van toepassing zullen zijn gedurende de resterende levensduur van het actief. De kasstromen zijn gebaseerd op de eind 2009 intern geformaliseerde meerjaren begroting en bestrijken een periode van 5 jaar behoudens de verwachte kosten van groot onderhoud, erfpacht en overige contracten met een werkingsduur van meer dan vijf jaar. De kosten van planmatig onderhoud worden gebaseerd op de in de meerjaren onderhoudsbegroting onderkende cycli per component. Voor latere jaren wordt uitgegaan van de verwachte gemiddelde groeivoeten voor inflatie, huurstijging en rente alsmede genormeerde lastenniveaus.

CW huren CW huurderving CW BWS CW onderhoud CW Belasting en verzekering CW Salarissen CW Sociale lasten CW Overige personeelskosten CW Pensioenlasten CW Te verrichten eigen dienst CW Huisvesting CW Bestuur CW Algemene kosten Bedrijfswaarde Rentabiliteitswaarde correctie Boekwaarde grond Bedrijfswaarde totaal

2009 64.011 - 800 22 - 16.366 - 3.904 - 6.801 - 791 - 633 - 1.344 5.852 -727 -775 - 4.726 33.018 1.943 3.784 38.745

2008 65.692 -657 89 -17.717 -3.606 - 6.913 - 768 - 614 - 1.306 5.684 -707 -753 - 4.611 33.813 1.626 3.784 39.223

Verloopoverzicht bedrijfswaarde Bedrijfswaarde per 1-1-2009 Autonome mutatie bedrijfswaarde Mutaties huur Mutaties huurderving Mutaties BWS Mutaties onderhoud Mutaties belastingen en verzekeringen Mutaties salarissen Mutatie sociale lasten Mutatie overige personeelskosten Mutatie pensioenlasten Mutatie te verrichten eigen dienst Mutatie huisvesting Mutatie bestuur Mutaties algemene kosten Bedrijfswaarde per 31-12-2009 Rentabiliteitswaarde correctie Boekwaarde grond Bedrijfswaarde totaal

33.813 - 1.681 - 143 -67 1.351 - 298 112 -23 -19 -38 168 -20 -22 -115 33.018 1.943 3.784 38.745

28

Uitgangspunten bedrijfswaardeberekening Bij de bedrijfswaardeberekening gelden de volgende uitgangspunten: – jaarlijkse huurverhogingen van op basis prijsinflatie (zie onderstaande tabel); – jaarlijkse huurderving van 1,25%; – mutatiegraad van 6%; – jaarlijkse stijgingen van de variabele lasten van op basis prijsinflatie (zie onderstaande tabel); – variabele lasten (OZB, verzekering en algemeen beheer) op basis van de laatst bekende kosten. Stijgingen op basis prijsinflatie (zie onderstaande tabel) – kosten van onderhoud conform onderhoudsbegroting voor de eerstkomende vijf jaar, daarna een bedrijfseconomische norm van € 1.231 (prijspeil 2010) per verhuureenheid Jaarlijkse stijgingen op basis van onderhoudsindex (zie onderstaande tabel); – investeringen nieuwbouw en investeringen inzake herstructurering op basis van feitelijke verplichtingen in casu voorgenomen en goedgekeurd extern gecommuniceerd beleid – een rekenrente op basis lange rente uit onderstaande tabel; – de periode waarover contant gemaakt wordt loopt parallel met de geschatte resterende levensduur van de complexen/investering, de minimale levensduur is gesteld op 10 jaar tenzij vanuit planvorming een kortere levensduur gerechtvaardigd is. – De heffingsbijdrage van het Centraal Fonds Volkshuisvesting en de te betalen vennootschapsbelasting maken geen onderdeel uit van de bedrijfswaarde. PARAMETERS: Prijsinflatie (%) Looninflatie (%) Korte rente (%) Lange rente (%) Bouwindex (%) Onderhoudsindex (%) Marktindex (%)

2010 1,25 1,5 2,81 5 1,5 0 -1

2011 1,48 1,95 2,96 5,5 1,95 1,95 0,2

2012 1,63 2,27 3,06 6 2,27 2,27 1,04

2013 1,74 2,49 3,3 6 2,49 2,49 1,63

2014 2,25 3 3,3 6 3,25 3,25 3

2015 2,25 3 3,3 6 3,25 3,25 3

2016 2,25 3 3,3 6 3,25 3,25 3

2017 2,25 3 3,3 6 3,25 3,25 3

2018 2,25 3 3,3 6 3,25 3,25 3

2019 2,25 3 3,3 6 3,25 3,25 3

2020 2,25 3 3,3 6 3,25 3,25 3

Bij de bepaling van de bedrijfswaarde wordt rekening gehouden met de rentabiliteitswaardecorrectie van de bestaande leningenportefeuille en beleggingen. De rentabiliteitswaardecorrectie betreft het verschil tussen de contante waarde van de verwachte kasstromen uit hoofde van leningen en beleggingen en de waardering van deze posten op de balans. De bepaling van de restwaarde van de grond opgenomen in de bedrijfswaarde vindt voor zover er nog geen herbestemming van de grond heeft plaatsgevonden plaats op basis van de oorspronkelijke prijs. Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Dit betreffen complexen in aanbouw die worden gewaardeerd tegen Ingenomen grondposities worden onder deze post verwerkt tegen aanschafprijs en bijkomende kosten. Afschrijving vindt eerst plaats nadat de betreffende complexen in exploitatie zijn genomen. Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie worden gewaardeerd op basis van aanschafwaarde onder aftrek van lineaire/annuïtaire afschrijvingen. Financiële vaste activa Te vorderen BWS-subsidies De vordering uit hoofde van binnen het Besluit Woninggebonden Subsidies toegezegde bedragen (contante waarde van de uitbetalingen) wordt jaarlijks verminderd met de door de budgethouders beschikbaar gestelde bedragen. De uitbetalingstermijn is afhankelijk gesteld van de disconteringsvoet en beloopt vanaf de vaststelling van de subsidie maximaal 30 jaar. Het kortlopende deel van deze post is opgenomen onder de vlottende activa.

29

Effecten Effecten worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Vervolgens worden de onder financiële vaste activa opgenomen effecten die:
geen onderdeel zijn van de handelsportefeuille; en
niet tot einde looptijd worden aangehouden; gewaardeerd tegen reële waarde. Waardevermeerderingen van deze effecten worden rechtstreeks verwerkt in het vermogen. Op het moment dat de desbetreffende effecten niet langer in de balans worden verwerkt, wordt de cumulatieve waardevermeerdering in het eigen vermogen verwerkt in de winst- en verliesrekening. Indien van een individueel effect de reële waarde onder de (geamortiseerde) kostprijs komt, wordt de waardevermindering verwerkt ten laste van de winst-en-verliesrekening. Voor rentedragende financiële activa vindt verwerking van de rentebaten plaats tegen de effectieverentemethode. Effecten die onderdeel zijn van de handelsportefeuille worden gewaardeerd tegen reële waarde. Waardeveranderingen worden rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Gekochte, rentedragende effecten die tot het einde van de looptijd worden aangehouden worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Transactiekosten die zijn toe te rekenen aan effecten die na de eerste verwerking worden gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van de waardeveranderingen via de winst-en-verliesrekening worden rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Transactiekosten die zijn toe te rekenen aan effecten die na eerste verwerking worden gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van de waardeveranderingen via het eigen vermogen worden in de eerste waardering verwerkt. Bij verkoop van de effecten aan een derde of door opname in de effectieve rente (in geval van een rentedragend actief) worden de transactiekosten in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Voorraden De voorraden grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd op verkrijgingsprijzen onder toepassing van de FIFO-methode ( first in, first out) of lagere opbrengstwaarde. Vorderingen Huurdebiteuren Waardering geschiedt tegen nominale waarde rekening houdend met een voorziening voor mogelijke oninbaarheid gebaseerd op een statische benadering. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen en verliezen die op balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de hoogte redelijkerwijs kan worden geschat. Voorzieningen worden tegen nominale waarde opgenomen met uitzondering van een voorziening voor pensioenen die wordt bepaald op basis van contante waarde volgens actuariële grondslagen. Met verplichtingen van samenwerkingscombinaties in de vorm van een vennootschap onder firma wordt als gevolg van de hoofdelijke aansprakelijkheid slechts rekening gehouden indien en voor zover de financiële positie van één of meerdere partners daartoe aanleiding geeft.

30

Voorziening pensioenen Woonstichting Land van Altena heeft een aantal pensioenregelingen. De hoofdregeling (SPW) betreft een toegezegd-pensioenregeling bij het bedrijfstakpensioenfonds. Hierbij is een pensioen toegezegd aan personeel op de pensioengerechtigde leeftijd, afhankelijk van leeftijd, salaris en dienstjaren. Deze toegezegd-pensioenregeling is verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegde-bijdrageregeling. Latente belastingvorderingen en -verplichtingen De actieve en passieve belastinglatenties zijn opgenomen rekening houdend met tijdelijke verschillen tussen waardering in de jaarrekening en de fiscale waardering. De latenties zijn gewaardeerd tegen contante waarde waarbij discontering plaatsvindt tegen de nettorente. De nettorente bestaat uit de voor Woonstichting Land van Altena geldende rente voor langlopende leningen (5,0%) onder aftrek van belasting op basis van het effectieve belastingtarief (25,5%). Latente belastingvorderingen worden opgenomen voor zover realisatie daarvan redelijkerwijze te verwachten is. Latente belastingvorderingen uit hoofde van verrekenbare verschillen en beschikbare voorwaartse verliescompensatie worden opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat er toekomstige fiscale winst beschikbaar zal zijn waarmee verliezen kunnen worden gecompenseerd en verrekeningsmogelijkheden kunnen worden benut. Latente belastingen worden verantwoord voor tijdelijke verschillen inzake groepsmaatschappijen, deelnemingen en joint ventures, tenzij De Stichting in staat is het tijdstip van afloop van het tijdelijk verschil te bepalen en het niet waarschijnlijk is dat het tijdelijke verschil in de voorzienbare toekomst zal aflopen. Latente belastingvorderingen zijn opgenomen onder de financiële vaste activa, latente belastingverplichtingen zijn opgenomen onder de voorzieningen. Langlopende schulden Langlopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. Schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt op basis van de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden in de winst-en-verliesrekening als interestlast verwerkt. Leningen die zijn aangetrokken binnen het Dynamische Kostprijshuursysteem (klimleningen) worden niet afgelost zolang de bijbehorende exploitaties van de activa voorgecalculeerde exploitatieverliezen opleveren. Gedurende deze periode worden de leningen jaarlijks met een vooraf bepaald bedrag verhoogd. De aflossingsverplichting voor het komend jaar van de langlopende schulden is opgenomen onder de kortlopende schulden. Overige activa en passiva Voor zover in het bovenstaande niet anders is aangegeven worden activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde. Hierbij wordt op vorderingen, indien dit noodzakelijk is, een voorziening wegens mogelijke oninbaarheid in mindering gebracht.

31

Grondslagen voor bepaling van het resultaat Algemeen Het resultaat wordt bepaald als verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen reeds zodra zij voorzienbaar zijn. Het resultaat wordt tevens bepaald met inachtneming van de verwerking van ongerealiseerde waardeveranderingen van op actuele waarde gewaardeerde: − onder vlottende activa opgenomen effecten; − afgeleide financiële instrumenten die niet zijn aangemerkt als afdekkingsinstrument. Opbrengstverantwoording Bijzondere posten Bijzondere posten zijn baten of lasten die behoren tot de gewone bedrijfsuitoefening, maar op grond van de aard, omvang of het incidentele karakter afzonderlijk worden toegelicht, teneinde een goed inzicht te geven in het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening van de corporatie en met name de ontwikkeling daarin. Bijzondere posten worden met het oog op de analyse en de vergelijkbaarheid van de resultaten zoveel als mogelijk naar aard en omvang afzonderlijk en ongesaldeerd toegelicht. Bedrijfsopbrengsten Huren De jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden aan een maximum. Voor het verslagjaar 2009 bedroeg dit maximumpercentage 2,50%. De opbrengsten uit hoofde van huur voortvloeiend uit contracten waar “Huurvast”en “Huurzeker” geldt worden aangemerkt als zijnde gerealiseerd in het jaar van opeisbaarheid daar bij tussentijdse beëindiging van het huurcontract geen terugbetalingsverplichting geldt. Overheidsbijdragen Onder deze post zijn de volgende elementen opgenomen: – vrijval uit de egalisatierekening rijksbijdragen; – overige overheidsbijdragen. Voor zover de overige overheidsbijdragen nog niet zijn ontvangen is de bijdrage berekend op grond van de regelingen, waarbij rekening is gehouden met voorcalculatorische huurverhogingen en lastenstijgingen. Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf De toe te rekenen interne directe kosten en rente in het kader van voorfinanciering ten behoeve van onroerende zaken in ontwikkeling worden hieronder verantwoord. Bedrijfslasten Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa De afschrijvingen op materiële vaste activa en goodwill worden gebaseerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode dan wel de annuïtaire methode op basis van de geschatte economische levensduur. Met een mogelijke restwaarde wordt geen rekening gehouden. Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa De overige waardeveranderingen worden gebaseerd op de waardering van de betreffende activaposten. De

32

onder deze post verantwoorde bedragen hebben betrekking op een afboeking dan wel terugneming van een bijzondere waardevermindering. Deze bijzondere waardevermindering ontstaat door een jaarlijkse toets van de reële waarde ten opzichte van de waarde gebaseerd op boekwaarde. Periodiek betaalbare beloningen Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-enverliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Pensioenen Woonstichting Land van Altena heeft een aantal pensioenregelingen. De hoofdregeling (SPW) betreft een toegezegd-pensioenregeling bij het bedrijfstakpensioenfonds. Hierbij is een pensioen toegezegd aan personeel op de pensioengerechtigde leeftijd, afhankelijk van leeftijd, salaris en dienstjaren. Deze toegezegd-pensioenregeling is verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegde-bijdrageregeling. Voor de pensioenregelingen betaalt Woonstichting Land van Altena op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Behalve de betaling van premies heeft de Groep geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioenregelingen. De Groep heeft in geval van een tekort bij het fonds geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan hogere toekomstige premies De premies worden verantwoord als personeelskosten als deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien deze tot een terugstorting leiden of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Lasten onderhoud Onder deze post worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud verantwoord. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. Reeds aangegane verplichtingen waarvan de werkzaamheden nog niet zijn uitgevoerd op balansdatum worden verwerkt onder de niet uit de balans blijkende verplichtingen. Het klachten- en mutatieonderhoud wordt onderscheiden in kosten van derden en eigen dienst, alsmede de kosten van het materiaalverbruik. In de winst- en verliesrekening zijn de kosten van de eigen dienst opgenomen bij de kostensoort salarissen en sociale lasten. De lasten van onderhoud onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardeverhoging van het actief. Overige bedrijfslasten De overige bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Belastingen Vanaf 1 januari 2008 is Woonstichting Land van Altena belastingplichtig geworden voor de vennootschapsbelasting. Corporaties zijn sindsdien verplicht over hun integrale activiteiten vennootschapsbelasting te betalen. Een en ander is vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst (VSO). In deze VSO zijn specifieke bepalingen opgenomen met betrekking tot de waardering van posten op de fiscale openingsbalans en de wijze van resultaatneming. De belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winst-enverliesrekening, rekening houdend met beschikbare fiscaal compensabele verliezen uit voorgaande boekjaren (voor zover niet opgenomen in de latente belastingvorderingen) en vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van niet-aftrekbare kosten. Tevens wordt rekening gehouden met wijzigingen die optreden in de latente belastingvorderingen en latente belastingschulden uit hoofde van wijzigingen in het te hanteren belastingtarief. Deze last is in de resultatenrekening opgenomen. Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen die als onderdeel van de berekening van de effectieve rente worden meegenomen.

33

Dividenden en koersverschillen effecten Dividend te ontvangen van niet op nettovermogenswaarde gewaardeerde deelnemingen en nietbeursgenoteerde effecten worden verantwoord zodra Woonstichting Land van Altena het recht hierop heeft verkregen. Koersverschillen op effecten worden verwerkt op basis van de waardering van beursgenoteerde effecten op marktwaarde. Activeren van rentelasten Rentelasten worden geactiveerd voor kwalificerende activa gedurende de periode van vervaardiging van een actief, indien het een aanmerkelijke hoeveelheid tijd vergt om het actief gebruiksklaar of verkoopklaar te maken. De te activeren rente wordt berekend op basis van de verschuldigde rente over specifiek voor de vervaardiging opgenomen leningen en van de gewogen rentevoet van leningen die niet specifiek aan de vervaardiging van het actief zijn toe te rekenen, in verhouding tot de uitgaven en periode van vervaardiging.

34

Toelichting op de balans

ACTIVA 1. Materiële vaste activa Onder de materiële vaste activa zijn de boekwaarden verantwoord van: - de onroerende zaken in exploitatie - de onroerende zaken in ontwikkeling - de onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie De onroerende zaken in exploitatie worden gewaardeerd tegen historische kostprijs (verkrijgingswaardedan wel vervaardigingsprijs) verminderd met de gecumuleerde afschrijvingen dan wel tegen bedrijfswaarde indien deze naar verwachting duurzaam lager is. De afschrijvingen zijn annuïtair bepaald uitgaande van een rentevoet van 6,25% en de restant economische levensduur. Op gronden in eigendom vindt geen afschrijving plaats. Waardeverloop

Boekwaarde per 1-1-2009 Oorspronkelijke aanschafwaarde per 1-1-2008 Investeringen in 2008 Totale afschrijvingen per 31-12-2008 Boekwaarde per 1-1-2009 Mutaties 2009: Investeringen woningen Investeringen overige gebouwen en goederen Afschrijvingen Boekwaarde per 31-12-2009 Oorspronkelijke aanschafwaarde per 1-1-2009 Investeringen in 2009 Totale afschrijvingen per 31-12-2009 Boekwaarde per 31-12-2009

Totaal

Onroerende zaken in exploitatie Woningen

Onroerende zaken in exploitatie niet zijnde woningen

Onroerende zaken in ontwikkeling

Onroerende zaken ten dienste van de exploitatie

32.564 2.816 -7.387 28.083

28.424 3.192 -7.208 24.408

1.707 934 -23 2.618

2.179 -1.312

344 2 -156 190

1.899 3.120 - 654

1.899 -5 -10

3.125

- 627

32.448 35.469 5.019 - 8.040 32.448

25.680 31.616 1.899 - 7.835 25.680

2.603 2.640 -5 - 32 2.603

3.992 867 3.125

867

- 17

3.992

173 346 - 173 173

De afschrijvingstermijnen en gevolgde systematiek luiden als volgt: – Grond geen afschrijvingen – Stichtingskosten annuïtair 50 jaar – Na-investeringen annuïtair afschrijvingstermijnen gelijk aan restantlevensduur van het betreffende complex – Kantoor/werkplaats annuïtair 25 jaar, grond geen afschrijving – Inventaris annuïtair 5 jaar De activa zijn verzekerd tegen aanschaf- c.q. voortbrengingskosten. Jaarlijks wordt de waarde aangepast aan het indexcijfer voor nieuwbouwwoningen zoals dit door het CBS wordt berekend. De verzekerde som op basis van herbouwwaarde op balansdatum bedraagt: € 83.275.700 Het onroerend goed is nagenoeg in zijn geheel gefinancierd met rijksleningen of met kapitaalmarktleningen onder overheidsgarantie. Er zijn geen hypothecaire zekerheden afgegeven. Per balansdatum waren verplichtingen aangegaan met betrekking tot materiële vaste activa voor een bedrag van € 3.992.000. Ingebruikname zal in het volgende boekjaar plaatsvinden. Herindeling complexen Met ingang van 2007 is een nieuwe complexindeling van kracht. Er is één complex met alle woningen in de gemeente Woudrichem, omvattende gezinwoningen van na 1945, seniorenwoningen van na 1945 en appartementen voor 1 of 2 persoonshuishoudens van na 1945. Er is één complex met alle woningen in de gemeente Werkendam omvattende gezinwoningen van na 1945, seniorenwoningen van na 1945 en appartementen voor 1 of 2 persoonshuishoudens van na 1945. Er is één complex voor het maatschappelijk vastgoed. Nieuwe complexen worden toegevoegd aan één van deze complexen. Doordat er voldoende ruimte is tussen de boekwaarden en bedrijfswaarden, worden onrendabele toppen vooralsnog niet ten laste van de resultatenrekening gebracht.

35

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Het kantoor, de werkplaats en kantoorinventaris zijn gewaardeerd tegen aanschafwaarde verminderd met de daarop toegepaste afschrijvingen volgens het annuïteitensysteem met een looptijd van 25 jaar. De grond is gewaardeerd tegen de aanschafwaarde. 2. Financiële vaste activa Te vorderen BWS-subsidies De te vorderen BWS-subsidies worden gewaardeerd tegen de contante waarde onder aftrek van de ontvangen bijdrage. De BWS-vordering wordt jaarlijks opgerent tegen het rentepercentage volgens de subsidiebeschikking. De te vorderen BWS-subsidies worden gewaardeerd tegen de contante waarde onder aftrek van de ontvangen bijdrage. De BWS-vordering wordt jaarlijks opgerent tegen het rentepercentage volgens de subsidiebeschikking. In 2008 is de BWS van complex NWSH 00046 afgekocht. Door te late doorzending heeft verwerking pas in 2009 plaatsgevonden. Beleggingen op lange termijn Hieronder is een achtergestelde lening u/g aan het Wooninvesteringsfonds opgenomen. Deze lening is opgenomen tegen nominale waarde en is uitgegeven in de vorm van twee certificaten met ieder een nominale waarde van € 500.000. Deze certificaten betreffen vorderingen op naam. De opgelopen couponrente ad 1.875 euro is opgenomen in de boekwaarde. Van Woningnet, software ontwikkelaar van Wonen in Altena, zijn 100 aandelen in bezit. Per 31-12-2008 bedraagt de koers 11,95 per aandeel. Deze aandelen zijn gekocht in verband met vrijstelling van BTW. Totaal

Boekwaarde per 1-1-2009 Afkoop ineens Waardevermindering/vermeerdering Boekwaarde per 31-12-2009 Oorspronkelijke waarde Mutaties Boekwaarde per 31-12-2009

Te vorderen BWS-subsidies

1.445 -122 54 1.377 1.631 - 254 1.377

233 -122 -17 94 419 - 325 94

Beleggingen op lange termijn 1.003

1.003 1.003 1.003

VLOTTENDE ACTIVA 3. Voorraden Onder de balanspost voorraden zijn de onderhoudsmaterialen verantwoord. De voorraad onderhoudsmaterialen is opgenomen tegen de laatst bekende inkoopsprijs. 4. Vorderingen De vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde Latente belastingvorderingen Op grond van de verwachtingen in de meerjarenprognose 2010 – 2019 wordt nog geen toekomstige fiscale winst beschikbaar waarmee de fiscale verliezen over 2008 en 2009 kunnen worden gecompenseerd. Ultimo 2009 is dan ook geen latente belastingvordering opgenomen. Overlopende activa Deze post betreft niet vervallen exploitatiebijdragen van een drietal oud-complexen. 5. Liquide middelen De liquide middelen omvatten de kasgelden evenals de overtollige middelen die op een spaarrekening zijn gezet. Rekening courant Rabobank 201 Rekening courant BNG 79 Bedrijfstelerekening Rabobank 1.956 Totaal 2.236 De liquide middelen staan tot een bedrag van € 2.236.000 ter vrije beschikking.

36

PASSIVA 6. Eigen vermogen Het verloop van het eigen vermogen is als volgt: 2009 6.825 327 7.152

Stand per 1 januari Bij: uit de winstverdeling over het boekjaar Stand per 31 december

2008 6.731 94 6.825

7. Voorzieningen Passieve belastinglatentie De opgenomen passieve latentie ad € 76.500 heeft betrekking op de langlopende schulden. 8. Langlopende schulden 2009 looptijd korter dan vijf jaar Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Totaal

150 150

2009 looptijd langer dan vijf jaar 12.115 15.138 27.253

2009 totaal

2009 rentevoet

12.115 15.288 27.403

5,149% 4,153% 4,663%

2008 totaal

2008 rentevoet

12.535 5,050% 11.925 3,753% 24.460 4,400%

Aflossingsverplichtingen binnen 12 maanden na de afloop van het jaar zijn opgenomen onder de kortlopende schulden. De aflossingsverplichting voor 2009 bedraagt € 620.000. Uit hoofde van klimleningen is gedurende het boekjaar geen bedrag bijgeschreven. De rentabiliteitswaarde (contante waarde van de uit hoofde van bestaande leningscontracten rente- en aflossingsverplichtingen) bedraagt € 1.943.000 (2008 € 1.626.000). De mutaties van de langlopende schulden kunnen als volgt worden toegelicht: leningen overheid Stand per 1 januari 2009 Bij: nieuwe leningen Af: aflossingen Bij: klim Stand per 31 december 2009

leningen kredietinstellingen 12.535 11.925 4.000 420 637

Totaal

24.460 4.000 1.057

12.115

15.288

27.403

2009

2008

3 687 33 21 1.140 1.884

517 33 21 1.589 2.160

9. Kortlopende schulden

Onderhanden projecten Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan gemeenten Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden Overlopende passiva

De overlopende passiva zijn als volgt opgebouwd: Niet vervallen rente en aflossingen Aflossingverplichting volgend boekjaar Vooruit ontvangen huur Totaal

490 625 25 ______ 1.140

37

Niet uit de balans blijkende verplichtingen De egalisatierekening BWS aan de creditzijde van de balans is vrijgevallen. De woningen waarvoor in het verleden BWS-subsidie is toegekend, zijn op basis van het huidige beleid niet bestemd voor verkoop op de korte termijn. Daarnaast rust op deze BWS-subsidie nog een voorwaardelijke terugbetalingsverplichting, die bij verkoop van de desbetreffende woningen naar rato door VROM c.q. Stadgewest Breda teruggevorderd wordt. Aangegane verplichtingen aankoop Van collega Habion worden 54 huurappartementen voor ouderen en het terrein van het gesloopte verzorgingstehuis Antonia aangekocht. De overdracht vindt plaats op 1 april 2010. De aankoopprijs van de huurappartementen bedraagt 4.740.000 KK en voor het perceel grond 800.000 KK. Aantrekken geldleningen In het kader van bovengenoemde aankoop worden twee leningen aangetrokken van ieder 5.000.000. Een van de twee leningen wordt ook gebruikt voor herfinanciering van leningen en andere investeringen. Vogelaarheffing De heffing voor het jaar 2009 is voor onze corporatie vastgesteld op € 51.096. Voorziening aanspraken tekorten pensioenvoorzieningen De pensioenregeling van Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties (SPW) is een zogenaamde salaris-diensttijdregeling (toegezegd pensioen/DB regeling). Als aangesloten werkgever bij SPW is Woonstichting Land van Altena slechts verplicht een vooraf door het bestuur van SPW vastgestelde premie te betalen. Er bestaat geen enkele reglementaire of statutaire verplichting om eventuele tekorten van het pensioenfonds aan te zuiveren. Ook bestaat er geen enkele aanspraak van aangesloten werkgevers op eventuele opgebouwde buffers. De pensioenregeling van SPW kan daarom voor de RJ 271 dan ook gekwalificeerd worden als een toegezegde-bijdrageregeling (DC-regeling) Het dekkingspercentage van Stichting Pensioenfonds is 96 % per 31-12-2008 (2007:142%). Dit percentage ligt onder het gestelde minimum (105%) en derhalve was SPW verplicht om voor 1 april 2009 een herstelplan op te maken. SPW heeft op 26 maart 2009 het herstelplan vastgesteld. Er zijn geen financiële consequenties doordat er geen enkele reglementaire of statutaire verplichting is om eventuele tekorten van het pensioenfonds aan te zuiveren. Deze informatie is verstrekt door SPW. Onderdeel van het plan is dat het SPW de pensioenen de komende jaren niet of beperkt zal indexeren. Op basis van het herstelplan zullen de pensioenpremies gedurende langere tijd op het maximum van 31% worden vastgesteld. Dit betekent een lastenverzwaring voor de corporaties vanaf 2009. De verdeling is afhankelijk van de CAO onderhandelingen tussen werkgevers en werknemers. Conclusie: eventuele extra lasten die voor rekening komen van de werkgever zijn vooralsnog niet definitief bekend.

38

Toelichting op de winst- en verliesrekening 10. Bedrijfsopbrengsten Huren 2009 4.117 117 4.234 37 3 4.194

Woningen en woongebouwen Onroerende zaken niet zijnde woningen Af : huurderving wegens leegstand Huurderving wegens oninbaarheid

2008 3.979 109 4.088 44 1 4.043

De "te ontvangen nettohuur" is gewijzigd als gevolg van : – verhoging van de huren wegens algemene huurverhoging en wegens woningverbetering tot een bedrag van € 126.000. – het in exploitatie komen van nieuwe woningen en woongebouwen of van aangekochte woningen tot een bedrag van € 20.000 (Werf in 2009 het hele jaar in exploitatie) De geografische onderverdeling van de nettohuuropbrengsten kan als volgt worden weergegeven: 2009 2008 Gemeente Woudrichem 1.861 1.786 Gemeente Werkendam 2.373 2.302 4.234 4.088

Vergoedingen De post leveringen en diensten bestaat uit de bedragen welke de huurders boven de (netto-) huurprijs betalen voor portiekverlichting en schoonmaken portieken, glasfonds, onderhoud en stroom van een lift, ontstoppingsfonds en boilerhuur. Daarnaast zijn de servicekosten van de in beheer zijnde woningen van de Antonialaan in dit bedrag opgenomen. 2009 122

Overige goederen, leveringen en diensten Af : vergoedingsderving wegens Leegstand vergoedingsderving wegens oninbaarheid

2008 108

2 120

108

De te ontvangen vergoedingen zijn gewijzigd als gevolg van : -verhoging/verlaging van de vergoedingen tot een bedrag van € 14.000.

Overheidsbijdragen De overheidsbijdragen betreffen de BWS-subsidies, de ontvangen jaarlijkse bijdragen in woningaanpassingen en de jaarlijkse subsidie voor het Steunpunt Nieuwendijk. 2009 -4 9 5

Vrijval egalisatierekening BWS-subsidies Subsidie steunpunt Totaal overheidsbijdragen Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf Dit betreft de activering van het opknappen van woningen bij mutatie.

39

2008 47 8 55

Overige bedrijfsopbrengsten Hieronder zijn opgenomen de vergoedingen van aan derden doorberekende kosten voor beheer, de baten van het Steunpunt, inschrijfgelden van woningzoekenden en de geactiveerde onderhoudskosten. De overige bedrijfsopbrengsten omvatten: Beheer woningen derden 11 Indicaties, inschrijfgeld Wonen in Altena Ontvangen vergoedingen onderhoud huurders 28 Ontvangen vergoeding onderhoud derden 1 Steunpunt: koffie- en wasserettemunten 1 beheerder en administratiekosten 3 Antonia teruggave energie, huismeester 5 ______ Totaal 49 11. Bedrijfslasten Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Afschrijving onroerende zaken in exploitatie Afschrijving onroerende zaken ten dienste van de exploitatie Totaal afschrijvingen

2009 637 17 654

2008 545 16 561

2009 521 68 308 897

2008 939 170 298 1.407

Lasten onderhoud De onderhoudsuitgaven zijn te verdelen in: Planmatig onderhoud Mutatieonderhoud Klachtenonderhoud Totaal Overige bedrijfslasten 2009

2008

Beheerskosten Algemene beheer- en administratiekosten Automatiseringskosten Bestuurskosten Subtotaal beheerskosten

294 65 59 418

305 89 44 438

Heffingen Belastingen Verzekeringen Contributie landelijke federatie Subtotaal heffingen

225 31 10 266

215 31 10 256

181 1.625

250 1.811

67 1.873

10 2.071

2.557

2.765

Overige bedrijfslasten Servicekosten Kosten onderhanden projecten Mutatie(s) overige voorzieningen Diverse bedrijfslasten Subtotaal overige bedrijfslasten Totaal overige bedrijfslasten

40

Accountantshonoraria In het boekjaar zijn de volgende bedragen aan accountantshonoraria ten laste van het resultaat gebracht: 2009 2008 Controle van de jaarrekening Andere controlewerkzaamheden Fiscale advisering Andere niet-controlediensten Totaal

21 3 6 43 73

17 3 5 21 46

Bovenstaande honoraria betreffen uitsluitend de werkzaamheden die bij de Stichting en de in de consolidatie betrokken maatschappijen zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en externe accountants zoals bedoeld in art. 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties). 12. Financiële baten en lasten Opbrengsten financiële activa en effecten Opbrengsten financiële vaste activa (dividend lening WIF) Opbrengsten effecten Overige te benoemen Totaal opbrengsten financiële vaste activa en effecten

2009 45

2008 45

45

45

2009

2008

650 531

687 480

Rentelasten Rente langlopende schulden: - Leningen overheid - Leningen kredietinstellingen - Waarborgsommen - Overige schulden

1

Rente kortlopende schulden - Kredietinstellingen - Gemeenten - Leveranciers - Overige schulden Totaal rentelasten en soortgelijke kosten

1.181

1.168

2009 0 -128 -128

2008 209 -158 51

2009

2008

455

42

654 2 -1.512

561 107 -1.531

-856 -401

-863 -821

-102

-209

13. Belastingen De belastingen kunnen als volgt worden gespecificeerd: Acute belastingen Mutatie latente belastingen in 2009

De acute belastinglast is als volgt bepaald: Resultaat voor belastingen volgens de Jaarrekening Afschrijvingen Tijdelijke verschillen Permanente verschillen Fiscale verliescompensatie Totaal permanente en tijdelijke verschillen Belastbaar bedrag Berekende winstbelasting

41

Het gemiddelde wettelijke belastingtarief bedraagt 25,5%. De lagere effectieve belastingdruk wordt veroorzaakt door het benutten van fiscale verliescompensatie en fiscaal vrijgestelde winstbestanddelen. Dit betreft ondermeer verschillen in de verwerking van resultaten uit projectontwikkeling, afschrijvingen op het vastgoed, de verwerking van interest en de fiscaal niet aftrekbare heffing van het Centraal Fonds Volkshuisvesting.

Kengetallen Aantal verhuureenheden Woningen naoorlogs In aanbouw Overige objecten (steunpunt, dienstencentrum en Xinix) Totaal in bezit Woningen in beheer Personeelsbezetting (voltijds, einde boekjaar) Directie Technische dienst toezichthoudend Technische dienst Verhuur- en bewonerszaken Totaal Ziekteverzuimpercentage Verhuur- en incasso Woningzoekenden bij Wonen in Altena Actief woningzoekenden (gedurende jaar) Nieuwe inschrijvingen Uitschrijvingen Aantal urgenten gedurende jaar Aantal verhuringen Wonen in Altena Toewijzingen eigen corporatie Verhuringen eigen corporatie Leegstaande woningen ivm opknapbeleid (> 3 maanden) Goedkope woningen (< € 357,37) Betaalbare woningen ( > € 357,37 en < € 548,18) Dure woningen (> € 548,18) Jaarlijkse huurverhoging Aantal bezwaren tegen de huurverhoging Huurachterstand in % Huurderving in % Financiële continuïteit Solvabiliteit Liquiditeit Rentabiliteit eigen vermogen Rentabiliteit vreemd vermogen Rentabiliteit totaal vermogen Renteresultaat in % eigen vermogen Interne financiering per woning Cashflow per woning Balans en winst- en verliesrekening Eigen vermogen per verhuureenheid Algemene kosten (excl. Salarissen) per verhuureenheid Salarissen en sociale lasten per verhuureenheid Jaarresultaat per verhuureenheid Totaal opbrengsten per verhuureenheid (x 1.000) Jaarresultaat volgens winst- en verliesrekening (x 1.000) Onderhoud Totale uitgaven onderhoud (x 1.000) Onderhoud per vhe Aantal reparatieverzoeken per vhe

42

2009

2008

2007

2006

2005

869 28 9 906 69

870 9 879 69

862 9 7 878 69

861 1 7 869 69

861 7 868 69

1,00 3,17 2,00 1,83 8,00 1,13

1,00 3,00 2,00 1,83 7,83 2,89

1,00 3,00 2,00 1,72 7,72 9,95

1,00 3,00 2,00 1,72 7,72 3,57

1,00 2,00 2,00 1,72 6,72 1,84

6.266 1.760 1.463 1.062 158 311 90 44 8 276 588 5 2,50 0 1,32 0,97

5.810 1.625 1.614 1.060 140 326 85 53 1 294 573 3 1,60% 0 1,24 1,09

5.043 1.476 1.344 1.339 101 397 70 51 10 307 555 0 1,10% 0 1,14 1,04

4.654 1.066 1.001 392 143 195 70 57 0 313 548 0 1,70% 0 1,22 0,46

61 46 0 308 553 0 1,20% 0 0,99 0,26

19,93 1,25 5,51 4,11 4.39 8,29 6.430 1.207 8.431 449 751 376 7.224 327

20,97 1,49 1,52 4,54 3,91 8,62 5.197 763 € 7.845 463 678 108 7.216 94

24,28 0,23 10,63 4,77 6,19 7,09 8.779 1.398 € 7.809 404 643 830 6.021 715

23,08 1.66 11.26 5.19 6,58 7.47 4.301 1.322 € 6.987 382 592 783 6.016 674

20,60 1,41 14,90 5.61 7,50 5,87 3.948 1.421 € 6.203 271 577 919 5.341 792

2.902 3.339 1,62

3.573 4.107 1,52

2.136 2.478 1,62

1.470 1.707 1,39

1.211 1.406 1,37

9. Verklaringen Accountantsverklaring Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de jaarrekening 2009 van Woonstichting Land van Altena te Nieuwendijk bestaande uit de balans per 31 december 2009 en de winst- en verliesrekening over 2009 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van Woonstichting Land van Altena is verantwoordelijk voor het opmaken van deze jaarrekening die het vermogen en resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met de bepalingen inzake de jaarrekening en het jaarverslag als opgenomen in artikel 26, eerste lid, van het Besluit beheer sociale-huursector en richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht en het controleprotocol in rubriek A van Bijlage III bij het Besluit beheer sociale-huursector. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van Woonstichting Land van Altena. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van Woonstichting Land van Altena heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Woonstichting Land van Altena per 31 december 2009 en van het resultaat over 2009 in overeenstemming met artikel 26, eerste lid, van het Besluit beheer sociale-huursector en richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving.

43

Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften/en of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de verplichting ingevolge Bbsh artikel 28, sub a melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391, lid 4, BW. Voorts merken wij op dat, op grond van artikel 6 van de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens, is voldaan aan de wettelijke verplichting tot vermelding van de informatie over topinkomens en dat, indien de toegelaten instelling financiële ondersteuning heeft gegeven aan buitenlandse instellingen zoals bedoeld in de MG 2005-04 en MG 2009-03, hiervan melding is gemaakt in de jaarrekening en het jaarverslag. Rotterdam, 2 juni 2010 Deloitte Accountants B.V. was getekend: drs. R.M.J. van Vugt RA

De eerste paal van het Jan Biesheuvel Dijkhuis wordt geslagen door 3 wethouders van de gemeente Werkendam: Mevrouw Hak en de heren Luteijn en Begemann Foto: Corine Verweij

44