Jaarverslag en jaarrekening 2011
Oikocredit Nederland
Voorwoord
Inhoud
Met elkaar, vrijwilligers in het land en medewerkers op het bureau in Utrecht, stonden we in 2011 weer voor de uitdaging om ons in te zetten voor Oikocredit en haar doel: armoedebestrijding door kredietverlening, deskundig en op basis van respect.
1. Personeels- en bestuurszaken 3
Het jaar werd positief afgesloten. Oikocredit Nederland bleef de grootste steunvereniging van Oikocredit International, met een groei voor het Oikocredit Nederland Fonds van 3,7 miljoen euro. Dat is weliswaar een lagere groei dan in 2010 maar toch een bemoedigende, gezien de maatschappelijke omstandigheden waaronder gewerkt werd. Denk bijvoorbeeld aan de discussies rondom de afbouw van de fiscale heffingskorting en de algemene zorgen over inkomen en pensioen. Dat we desalniettemin groeiden in het aantal beleggers, laat nog eens zien hoe belangrijk het werk is dat de ruim honderdzestig vrijwilligers doen in samenwerking met de medewerkers op kantoor.
4. Jaarrekening 2011 9
Veel energie ging zitten in interne zaken. We namen afscheid van het model tweehoofdige leiding; er werd een interim-directeur aangesteld die onder andere als opdracht kreeg het bestuur te adviseren over hoe vervolgens het beste gewerkt zou kunnen worden onder een eenhoofdige leiding. Op internationaal niveau dragen we ons steentje bij door participatie van een medewerker en een bestuurslid in het netwerk van steunverenigingen en activiteiten van Oikocredit International.
2. Activiteiten 3 3. Financiële resultaten 7
Balans per 31 december 2011
9
Exploitatierekening over 2011
10
Kasstroomoverzicht 11 Algemeen 12 Grondslagen 12 Toelichting op de Balans per 31 december 2011
13
Toelichting op de Exploitatierekening over 2011
17
Overige gegevens
19
Accountantsverklaring 20 Cijfers van 5 jaren
22
2012 is het VN Jaar van de coöperaties. Binnen dat kader ligt een extra uitdaging om de wereld te laten zien hoe Oikocredit op een vakkundige manier werkt aan haar missie van armoedebestrijding. Oikocredit ondersteunt bijna driehonderd coöperaties wereldwijd. Oikocredit zelf is een unieke financiële ontwikkelingscoöperatie, met een sterk democratisch karakter: elk lid heeft één stem. 2011 was een zwaar jaar, daarom des te meer dank aan alle medewerkers, in dienstverband of als vrijwilliger, die zich met hart en verstand inzetten en het Oikocreditverhaal vertelden op zoveel verschillende plekken. Het verhaal van het recht op een menswaardig bestaan en de manier waarop Oikocredit dat recht inhoud wil geven. In dit verband past ook grote erkentelijkheid naar Annet Smitskamp en Johan van de Ven die Oikocredit Nederland dit jaar verlieten. Siepie de Jong Voorzitter Oikocredit Nederland Dit is Don Domingo. Hij is eigenaar van een kleine koffieplantage en al vele jaren lid van een koffiecoöperatie in Chajul, Guatemala. Dit is een van de bijna driehonderd coöperaties waarin Oikocredit investeert. ‘Voor de coöperatie er was, werkte ik als landarbeider in de oogsttijd. We liepen tien dagen op blote voeten naar de plantage en werden slecht betaald. Nu verkopen we onze eigen koffie en kunnen mijn kinderen studeren.’ 2
1. Personeels- en bestuurszaken Personeel In 2011 is mevrouw A. Smitskamp per 1 juli met vervroegd pensioen gegaan en vervangen door de heer M. van den Berg, die per 1 mei als administratief medewerker tot de staf toetrad. De heer J. van de Ven, hoofd administratie, heeft de organisatie per 1 december verlaten. Delen van zijn werk werden op tijdelijke basis overgenomen door mevrouw C. Kersten. Per 6 juni is de heer R. Kootker als directeur a.i. aangesteld, mede ter vervanging van het managementteam dat medio mei 2011 werd ontbonden. De vaste staf bestond per ultimo van het jaar uit mevrouw G. Röling; de heer M. van den Berg; mevrouw M. van Tol; mevrouw D. Timmermans; mevrouw P. Ebing en de heer O. Albrecht. Daarnaast zijn in 2011 als vrijwilliger op het kantoor van Oikocredit Nederland werkzaam geweest: mevrouw M. van der Marel, mevrouw C. Van Donge-Maat, mevrouw A. Mandersloot, mevrouw H. Aalbers, mevrouw A. Salcedo, de heer J. Stuij en mevrouw S. Van Nes.
Bestuurszaken In 2011 vergaderde het bestuur zes keer, waarvan vier keer met de leden van de Stichting Beheer Oikocredit Nederland Fonds (SBONF). De ledenvergaderingen vonden plaats in Amersfoort en Utrecht op 23 mei en 19 november. Op de vergadering van 23 mei trad mevrouw R. Peetoom af omdat zij haar verschillende werkzaamheden niet meer in de tijd kon combineren. Mevrouw P. Kamphuis trad toe tot het bestuur en verving de penningmeester gedurende diens langdurige verblijf in het buitenland. In december heeft mevrouw Kamphuis tussentijds haar bestuurslidmaatschap beëindigd. Op 31 december 2011 was de samenstelling van het bestuur als volgt: mevrouw S.de Jong, voorzitter; mevrouw I. van Meegen, secretaris; de heer K. Vliegenthart, penningmeester; de heer F. Oostlander; de heer B. Spekman en de heer E. Buckens. Per ultimo van het jaar waren er twee vacatures in het bestuur.
Adviescommissie De heer Voskamp nam in 2011 afscheid van de adviescommissie. In de ledenvergadering van 23 mei is de heer A. Kloosterman tot de commissie toegetreden, waardoor de commissie weer uit drie leden bestaat, te weten mevrouw G. Voorrips, de heer E. Woltjer en de heer A. Kloosterman. De adviescommissie was aanwezig op de algemeen bestuursvergaderingen in april en oktober ter voorbereiding op de ledenvergaderingen en ter bespreking van de jaarrekening 2010 c.q. de begroting en jaarplannen van 2012.
Internationaal Ten behoeve van het netwerk van steunverenigingen van Oikocredit International draagt Oikocredit Nederland bij door participatie in het Network Coordination Committee (NCC) door mevrouw P. Ebing. Vanuit het bestuur beheert de heer E. Buckens de portefeuille internationale zaken.
2. Activiteiten Scholieren en studenten Met de Klasse!Actie van Day for Change hebben ruim tienduizend leerlingen in het schooljaar 2010/2011 wederom
Deze kinderen organiseerden een feest met het microkrediet dat ze kregen in het kader van Day for Change.
een recordbedrag opgehaald van in totaal 110.000 euro. Dit geld is geïnvesteerd in diverse projecten die Day for Change ondersteunt. Samen hebben de 35 gastsprekers ruim 245 gastlessen gegeven op diverse basisscholen en middelbare scholen in Nederland. Daardoor zijn bijna vijfduizend leerlingen bereikt en bewust gemaakt van microfinanciering en het werk van Oikocredit. Leerlingen uit het voortgezet onderwijs krijgen, naast de gastlessen van Oikocreditgastsprekers, de mogelijkheid om ondernemerslessen te krijgen van Rabobankmedewerkers en vervolgens hun plannen te ‘pitchen’ op enkele lokale Rabobank-vestigingen. Vrijwilligers en staf hebben diverse presentaties gegeven op hogescholen en universiteiten: Universiteit Wageningen, Universiteit Utrecht, Hogeschool Windesheim (voor de minor Internationale Duurzame Ontwikkeling en voor Business & Economie), de Peace of Minds Academy en de Stenden Hogeschool Leeuwarden. Hier werd in het kader van de Masteropleiding Service Studies aan honderd studenten een presentatie gegeven als aansluiting op ‘hun projectweek duurzame ontwikkeling’. De Oikocreditvrijwilligers uit de Onderwijsgroep zetten zich in om het aanbod van lesmateriaal te verbeteren.
Kerkelijke instellingen Onderzoek kerkelijke instellingen en duurzaam beleggen: Oikocredit Nederland heeft de VBDO (Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling) opdracht gegeven om in kaart te brengen wat de stand van zaken is binnen PKN-gemeenten en katholieke instellingen op het terrein van duurzaam beleggen. Het doel van het onderzoek was het stimuleren van de discussie over duurzaam beleggen binnen deze instellingen. Er is aan meegewerkt door 64 diaconieën en gemeenten van de PKN, veertien parochies en veertien orden/congregaties. Het blijkt dat maar 40 procent van de respondenten een formeel of informeel duurzaam beleggingsbeleid heeft. Kerkelijke instellingen sluiten vaak bepaalde sectoren uit, maar ze investeren niet actief in duurzame bedrijven. Verder doen ze vrijwel niet aan actief aandeelhouderschap. Het besef dat kerken ook via hun beleggingsbeleid hun missie in praktijk kunnen brengen is nog geen gemeengoed. De resultaten van het onderzoek werden gepresenteerd op het seminar ‘Het duurzame aandeel van de kerk’ (zie bij: Evenementen). 3
Samenwerking met de Protestante Kerk in Nederland: De samenwerking met de Protestantse Kerk in Nederland leidde er toe dat nu 695 diaconieën en 156 PKN-gemeenten via de PKN in Oikocredit deelnemen voor bijna 14,9 miljoen euro (in 2010 869 PKN-gemeenten en diaconieën voor 14,3 miljoen euro). In diverse PKN-bladen en op de website is uitgebreid aandacht besteed aan diverse activiteiten van Oikocredit Nederland zoals het eerdergenoemde seminar (zie bij: Evenementen). Oikocredit Nederland was vertegenwoordigd met een stand op de Landelijke Diaconale Dag en op de Luisterend Dienen Dag. Er werden veel interessante contacten gelegd die door vrijwilligers in de regio opgevolgd worden Door de PKN is verder de map ‘Zinvol beleggen; kerkelijke deelname in Oikocredit’ geactualiseerd en gepromoot.
Samenwerking met ICCO De Nederlandse ontwikkelingsorganisatie ICCO en Oikocredit International hebben een vijfjarige samenwerkingsovereenkomst getekend. Het contract is een vernieuwing van een langlopend partnerschap. In de overeenkomst staat centraal: capaciteitsopbouw bij landbouwprojecten, garanties voor hoog risicoprojecten en versterking van sociale resultaten bij microfinanciering. Door gezamenlijke planning van activiteiten kunnen beide organisaties een attractiever aanbod doen aan hun partners. Zowel Oikocredit als ICCO hebben kantoren in tientallen landen. Dit om nauw te kunnen samenwerken met de microfinancieringsinstellingen, coöperaties en het MKB ter plekke. Ook in Nederland zijn ICCO en Oikocredit van plan om samen te werken. Oikocredit Nederland en ICCO willen samen een deel van de benodigde fondsen ter financiering van de gezamenlijke projecten werven.
Gemeenten en provincies Met het Fido Optimaalselect Fonds van de NV Bank Nederlandse Gemeenten kunnen decentrale overheden met hoofdsomgarantie investeren in Oikocredit. In 2011 hebben diverse decentrale overheden aangegeven een deel van hun reserves in Oikocredit te willen beleggen. In de praktijk heeft dit nog niet tot daadwerkelijke investeringen geleid, wel tot enkele giften. We vinden aansluiting bij de Millenniumcampagne van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Er zijn nu ruim honderdvijftig Millenniumgemeenten met ruim negen miljoen inwoners. De meerderheid van de Nederlandse bevolking woont dus al in een gemeente die de Millenniumdoelen onderschrijft en er actief mee aan de gang is. Daarbij worden veel maatschappelijke groeperingen in de gemeente betrokken. Voor Oikocredit is dit een perfect kader om ons te presenteren en maatschappelijk draagvlak voor ons werk te creëren.
MindTheirBusiness: ondernemers voor ondernemers Via www.mindtheirbusiness.nl investeren bedrijven in het Oikocredit Nederland Fonds. Het spreekt ondernemers hier 4
Oud-premier Jan Peter Balkenende noemde Oikocredit tijdens het Future Leaders Event als een goed voorbeeld van ontwikkelingssamenwerking, omdat Oikocredit appelleert aan het eigen initiatief en ondernemerschap van mensen.
aan om een collega-ondernemer daar te helpen met de opstart van een bedrijfje. In 2011 hebben vrijwilligers ongeveer honderd bedrijvenbezoeken afgelegd en presentaties verzorgd om het concept MindTheirBusiness onder de aandacht te brengen. Als initiatiefnemer van het nieuwe ondernemersplatform MindTheirBusiness was Han Rijndorp overtuigd van de kracht van microkrediet. Hij ging zelf kijken via een Oikocreditstudiereis naar Guatemala en zijn ideeën bleken te kloppen. Zelf ondernemer in hart en nieren, wilde hij iets betekenen voor collega-ondernemers aan de andere kant van de wereld. Rijndorp: ‘Je kunt mensen wel geld geven, maar daar worden ze afhankelijk van. Maar het stimuleren van ondernemerschap spreekt me wél aan.’ Oikocredit, waarvan MindTheirBusiness nu onderdeel is, verstrekt de leningen, voornamelijk via microfinancieringsinstellingen. Rijndorp bezocht een groep vrouwen in een sloppenwijk. Elke vrouw kreeg een microkrediet van 200 euro. De vrouwen schaffen met de leningen voedselproducten aan om te verkopen op de markt. Ze verwerven een inkomen en kunnen zelfs wat sparen. Rijndorp: ‘Zonder twijfel werkt microkrediet! Samen met goede begeleiding leidt het tot betere leefomstandigheden, behuizing, gezondheid en scholing. Maar er zijn nog miljoenen mensen die baat zouden hebben bij een lening. Daarom hoop ik dat veel ondernemers mee gaan doen via www.mindtheirbusiness.nl.’
Evenementen Voornamelijk dankzij een netwerk van ruim honderdvijftig vrijwilligers organiseerde Oikocredit Nederland weer allerlei evenementen of kon daarbij aanwezig zijn. Seminar Het duurzame aandeel van de kerk: Samen met de Protestantse Kerk Nederland (PKN) en de VBDO heeft Oikocredit Nederland een geslaagd seminar georganiseerd waarop de onderzoeksresultaten van het onderzoek naar het duurzaam beleggingsbeleid van kerkelijke instellingen werden gepresenteerd en handvatten werden aangereikt in de workshops om met duurzaam beleggen aan de slag te gaan. Er bleek grote behoefte aan meer informatie over
Vertegenwoordiging bij evenementen Naast het zelf organiseren van allerlei activiteiten en evenementen, was Oikocredit Nederland weer vertegenwoordigd bij verschillende beurzen, festivals, congressen en bijeenkomsten. Tienduizenden mensen kwamen op deze manier in aanraking met Oikocredit en het Oikocredit Nederland Fonds.
• Future Leaders over MindTheirBusiness: Tweehonderd
Arjan Plaisier, de scriba van de PKN, ontving op het seminar ‘Het duurzame aandeel van de kerk’ het eerste exemplaar van het boekje ‘Investeren in je/de missie; duurzaam beleggen door kerken’.
• de mogelijkheden. Op het seminar werd door Huub Lems, financieel deskundige van de PKN, het eerste exemplaar van het boekje Investeren in je/de missie; duurzaam beleggen door kerken aangeboden aan ds. Arjan Plaisier, de scriba van de PKN. Chocolade workshops: De Oikocredit-workshopbegeleiders hebben samen in 2011 ruim dertig chocolade workshops gegeven, verspreid in heel Nederland. Diverse groepen mensen worden op een leuke manier bereikt: kerkleden, leden van vrouwengroepen, studenten, oud-werknemers, vriendinnen, leden van Rotaryclubs etc. Hoewel het niet de gebruikelijke doelgroep is, is de workshop diverse keren aan leerlingen in het voortgezet onderwijs gegeven in het kader van de maatschappelijke en duurzame betrokkenheid van de school. Nieuw waren een toenemend aantal verzoeken voor een chocolade workshop in de regio Overijssel. Hoewel er geen workshopbegeleiders van Oikocredit in deze regio zijn, hebben sommigen van hen de reisafstand toch voor lief genomen. Opvallend waren verzoeken voor hele grote groepen of voor een chocolade workshop in kortere presentatievorm, zodat een inloopsessie mogelijk wordt. High Tea: De werkgroep Noord-Holland heeft de allereerste Oikocredit-High Tea in Haarlem georganiseerd. Ruim veertig mensen, zowel leden als niet-leden van Oikocredit Nederland, uit Haarlem en omstreken kwamen er op af. Diverse fair trade dranken en spijzen stonden op het menu. De gasten werden geboeid met een presentatie over Oikocredit en met behulp van films en foto’s werden enkele projectpartners belicht.
•
• •
high potentials uit overheid en bedrijfsleven dachten na over duurzame ontwikkeling tijdens het Future Leaders Event in Amsterdam in november. Een van de ‘cases’ waar de jonge professionals advies over uitbrachten, was MindTheirBusiness, het ondernemersnetwerk van Oikocredit Nederland. Dit platform telde eind 2011 ongeveer zestig bedrijven uit Nederland. Om de groei van dat aantal te bevorderen, meldde MindTheirBusiness zich aan voor het Future Leaders Event. Een van de adviezen van de future leaders was om meer Nederlandse ondernemers uit de agrifood-sector te betrekken bij het platform. Oikocredit International en Oikocredit Nederland stonden samen met een stand op de eerste Europese SOCAPbeurs. SOCAP staat voor Social Capital (Investing), dus investeren met een maatschappelijk doel. SOCAP is een Amerikaans initiatief en is nu ook in Europa actief. Tijdens het congres waren er meer dan zeshonderd deelnemers uit ruim vijftig landen aanwezig. Prinses Máxima opende het congres. De SOCAP-beurs fungeerde als marktplaats om sociale investeerders met maatschappelijke doelen in contact te brengen en ervaringen uit te wisselen. Oikocredit International zocht internationale investeerders en had tevens talrijke afspraken met projectpartners uit het Zuiden, Oikocredit Nederland zocht Nederlandse investeerders in het Oikocredit Nederland Fonds. Tijdens de aftrap van de Millenniumcampagne van de VNG in november in Eindhoven was Oikocredit Nederland met een stand aanwezig. Vertegenwoordigers van allerlei gemeenten kregen informatie over de mogelijkheid om (via de NV Bank Nederlandse Gemeenten) in het werk van Oikocredit te investeren. Op de Week van de Ondernemer werd het ondernemersnetwerk MindTheirBusiness gepromoot. Ontspanning, vakantie en recreatie, daar draaide het om op de Fiets en Wandel Beurs in de RAI in Amsterdam. Vrijwilligers stonden het hele weekend op de drukbezochte beurs.
Fair Trade diner: er is een geslaagd diner verzorgd met fair trade producten en een presentatie voor veertig leden en belangstellenden. Studenten van het ROC Breda kookten en vrijwilligers deden de verdere organisatie. De Oikocredit-fototentoonstelling was in 2011 in een aantal bibliotheken in Friesland te bewonderen. Deelnemers maken zelf bonbons tijdens een chocolade workshop. 5
• De Afrikadag van de Evert Vermeer Stichting
• •
(EVS) vond in 2011 plaats op 29 oktober. In een internationale sfeer werden door staf en vrijwilligers veel interessante gesprekken gevoerd, met name over ontwikkelingssamenwerking en Afrika. Een groot deel van de bezoekers van de stand bestond uit jongeren en studenten. Met de leden van het Social Venture Network (SVN) deelde Oikocredit Nederland dit jaar een promotiestand op de twaalfde editie van het Nationaal Sustainability Congres, het grootste jaarlijkse duurzaamheidsevenement. Vrijwilligers waren aanwezig met een stand op vijftien lokale en regionale festivals en markten zoals het Strandwalfestival in Rijswijk, de 5 mei markt in Leiden, het Haarlemmerhoutfestival, het Afrikafestival in Hertme en een Midsummerfair. Daarnaast waren vrijwilligers twintig keer aanwezig met een informatiestand op lokale en regionale kerkelijke bijeenkomsten.
Nog veel meer activiteiten Vooral dankzij de inzet van vrijwilligers maakten nog eens grote aantallen mensen uitgebreid kennis met Oikocredit via ruim honderd presentaties en nog eens honderden gesprekken die plaatsvonden bij verschillende doelgroepen. Met name kerkelijke en burgerlijke gemeenten werden goed bezocht. Ook werden er weer veel presentaties verzorgd voor serviceclubs, vrouwenorganisaties, ouderenbonden, wereldwinkels en zelfs politieke partijen.
Vrijwilligersorganisatie Er zijn totaal 164 vrijwilligers actief voor Oikocredit Nederland. Hieronder vallen de contactpersonen van de provinciale en regionale werkgroepen, vrijwilligers van de verschillende andere werkgroepen, vrijwilligers op kantoor, bestuursleden, ambassadeurs en redactieleden van Andersom. Er zijn 129 contactpersonen actief in negentien werkgroepen: Er zijn provinciale werkgroepen in Zeeland, Utrecht, Zuid-Holland, Noord-Holland, Overijssel, Brabant, Drenthe en Groningen. Daarnaast zijn er regionale werkgroepen in Haaglanden e.o., Amstelveen, Kennemerland, Apeldoorn/Zutphen, Noordwest Veluwe en Arnhem. Verder zijn er in Friesland vier regiogroepen actief. In de provincie Flevoland is een nieuwe werkgroep gestart.
• •
•
enkele in een aantal magazines. Op de uitleenbewijzen van bijna alle bibliotheken in Nederland stond gedurende enkele maanden een advertentie van Oikocredit. Een bekroonde documentaire over Oikocredit in Oeganda werd meerdere malen uitgezonden op Goed.tv. Ook presenteerde Oikocredit zich een aantal malen via landelijke, regionale en plaatselijke radiozenders. De oplage van het door Oikocredit Nederland uitgegeven kwartaalblad Andersom bedroeg opnieuw 13.200 exemplaren. In 2011 kwam er ook een bladerbare onlineversie van Andersom bij. Steeds meer abonnees van Andersom geven er om milieuredenen de voorkeur aan om Andersom online te lezen. Oikocredit Nederland is meegelift met de snelle opmars van social media. We zijn gestart met deelname aan Facebook, YouTube, Twitter en vooral LinkedIn, via discussies en fora. Onze eigen groepen op LinkedIn hebben een behoorlijke groei laten zien. Zo telt onze LinkedIn-groep ‘Oikocredit Nederland’ 165 leden die volop met elkaar en met anderen discussiëren en de boodschap van Oikocredit uitdragen.
Nieuwe ambassadeur Tv-presentatrice en programmamaker Mirella van Markus is de eerste ‘media-ambassadeur’ van Oikocredit Nederland. Zij is bekend van tv-programma’s als Goedemorgen Nederland en Overleven met Kanker. Ze was al eens jurylid bij een Oikocredit-fotowedstrijd over fair finance en fair trade. Haar vader is ondernemer en ondersteunt ondernemers in Gambia met microkrediet en coaching. ‘Dat vind ik ook het waardevolle van Oikocredit, het is niet alleen een kwestie van geld lenen, maar de ontvangers van microkrediet worden ook ter plekke gecoacht. Eigen verantwoordelijkheid daarin spreekt mij aan. Juist het feit dat het geen gift is maar een lening, stimuleert dat de ontvanger werkelijk iets realiseert met het geld. Zelfvertrouwen, zelfstandigheid en onafhankelijkheid is het resultaat en dat is onbetaalbaar. Vooral voor vrouwen is dat van belang omdat in veel landen vrouwen nog steeds rechteloos zijn. Microkrediet heeft een groot emancipatorisch effect.’
Trainingen en workshops Vrijwilligers van Oikocredit Nederland hebben diverse trainingen gevolgd. De basiscursus is drie keer georganiseerd voor nieuwe vrijwilligers. Guus Rood verzorgde dit jaar vier keer de presentatietraining. Gekoppeld aan de Algemene Ledenvergadering was er een goed bezochte vrijwilligersochtend met een workshop over publiciteit rond de sociale effecten van Oikocredits werk en workshops in het kader van het VN Jaar van de coöperaties en de restyling van MindTheirBusiness.
Publiciteit Oikocredit verscheen in verschillende media. Er verschenen ruim honderd artikelen in landelijke, regionale, lokale bladen, websites en (digitale) nieuwsbrieven en magazines, gericht op verschillende doelgroepen. Er zijn ongeveer honderd artikelen in kerkbladen geplaatst. Er stonden ruim honderd (stopper)advertenties in nieuwsblad Metro een serie advertenties in Trouw en nog
•
• 6
Mirella van Markus, tv host, schrijfster en nieuwe media-ambassadeur voor Oikocredit Nederland.
Lobby en belangenbehartiging Lobby en belangenbehartiging in de huidige tijd van bezuinigingen is meer dan ooit van belang. In 2011 is Oikocredit Nederland lid geworden van het VKMO, Verbond van Katholieke Maatschappelijke Organisaties. Daarnaast is ON lid van het Christelijk Sociaal Congres, een netwerkorganisatie van maatschappelijke instellingen van vooral Protestants-Christelijke achtergrond. Via beide organisaties dragen we onze missie uit in het kerkelijk gemotiveerde maatschappelijk middenveld. MVO Nederland verenigt vijftienhonderd bedrijven en organisaties die maatschappelijk verantwoord ondernemen centraal in hun bedrijfsvoering hebben gesteld. Als lid van MVO Nederland biedt Oikocredit Nederland bedrijven en ondernemers de mogelijkheid solidair te zijn met medeondernemers in ontwikkelingslanden en dat ook te laten zien, bijvoorbeeld via het platform MindTheirBusiness. Oikocredit Nederland vertegenwoordigt het Oikocredit Nederland Fonds in het Sociaal-Ethisch Beraad van de sociaal-ethische fondsen van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). In 2011 was het Sociaal-Ethisch Beraad bij de NVB betrokken bij de lobby om de geplande verdere afschaffing van het fiscale voordeel op onder andere sociaalethisch beleggen te voorkomen.
Duurzaamheidsbeleid In 2011 heeft Oikocredit Nederland de duurzaamheidseisen onderschreven die MVO Nederland aan nieuwe leden stelt. Het bestaande duurzaamheidsbeleid van Oikocredit Nederland is verder voortgezet. Zo werden de schadelijke effecten van de enkele gemaakte vliegreizen gecompenseerd. Ook werd bijvoorbeeld het drukwerk op een duurzame manier geproduceerd.
Sociale resultaten: prinses Máxima legt principes vast Oikocredit promoot klantbescherming, transparantie en resultaatmeting in de microfinancieringssector wereldwijd. Er is een Social Performance verslag verschenen dat dieper ingaat op de manier waarop Oikocredit de sociale resultaten in de sector bevordert. Noemenswaardig is dat Oikocredit International één van de partijen is die op 27 januari een serie principes ondertekende voor investeerders in microfinancieringsinstellingen: De Investor Principles for Inclusive Finance. De principes moeten uitwassen in de sector tegengaan. Op speciaal verzoek van prinses Máxima, die namens de VN ijvert voor het toegankelijk maken van financiële diensten voor armen, zijn de principes opgesteld. De principes gaan over klantbescherming, een eerlijke klantbehandeling, verantwoorde financiële dienstverlening, transparantie en een ’normale’ marktrente. De bedoeling is dat deze principes wereldwijd door alle verstrekkers van microkrediet worden ondertekend. De ondertekening door de eerste ruim dertig investeerders vond plaats tijdens het Responsible Finance Forum in Den Haag.
3. Financiële resultaten Oikocredit Nederland Fonds De beheerder van het Oikocredit Nederland Fonds (ONF) kijkt met gemengde gevoelens terug op het jaar 2011. Enerzijds
Via Oikocredit investeren particulieren en bedrijven in duurzaamheid. Oikocredit investeert bijvoorbeeld via haar partner Barefoot Power in lampen op zonne-energie. Er is veel vraag naar de lampen, die duurzamer, gezonder en bovendien goedkoper zijn dan de in ontwikkelingslanden gangbare kerosinelampen.
is het verheugd dat de financiële positie van het fonds solide is gebleven, ondanks de voortwoekerende eurocrisis en de naweeën van de kredietcrisis. Ook de intrinsieke waarde van de aandelen Oikocredit International (hierna: Oikocredit UA), de belangrijkste belegging van het fonds, bleef stabiel. Anderzijds is het minder positief dat de groei van het fonds terugviel tot 5,0%, terwijl in 2010 een groei van boven de 10% werd gerealiseerd. Het fondsvermogen groeide in 2011 met 5,0% tot € 76,9 miljoen (2010: +11,0%). De instroom als gevolg van koop van participaties bedroeg € 7,8 miljoen en was 22% lager dan in 2010. De uitstroom als gevolg van terugkoop van participaties bedroeg € 4,3 miljoen en was 47,5% hoger dan in 2010. De verschillen ten opzichte van 2010 worden met name veroorzaakt door een bancaire partij die in 2010 voor € 1,2 miljoen participaties aankocht om deze in 2011 weer te verkopen. Ook als de invloed van dit distributiekanaal wordt geëlimineerd, is er sprake van een terugvallende groei: van 9,2% in 2010 tot 6,8% in 2011. Het ONF sluit 2011 af met een positief resultaat van € 1,2 miljoen. Van dit bedrag is € 1,1 miljoen uitbetaald als interim dividend. Het resterende onverdeelde resultaat bedraagt € 98.755 (2010: € 58.206). Het onverdeelde resultaat versterkt de financiële positie van het fonds en komt tot stand doordat het rendement op de obligaties hoger is dan dat op de aandelen Oikocredit UA.
Oikocredit Nederland (ON) Certificaathouders: Als gevolg van een organisatorische wijziging worden er sinds 2009 geen nieuwe certificaathouders meer toegelaten bij ON. Groei komt alleen uit vervolgaankopen door de bestaande certificaathouders. De groei in 2011 bedroeg € 199.460 (2010: € 485.000). Eind 2011 had ON nog 508 certificaathouders (2010: 522). Duurzaam belegd: Het vermogen onder de noemer ‘Duurzaam belegd’ van € 3.291.074 (2010: € 2.962.067) maakt onderdeel uit van het eigen vermogen van ON. Dit vermogen bestaat uit schenkingen en legaten. Het vermogen ‘Duurzaam belegd’ 7
mag niet anders besteed worden dan voor de aankoop van aandelen Oikocredit UA. Leden en donateurs: ON sloot 2011 af met 8.325 leden en donateurs (2010: 8.443). In 2011 kwamen er 159 nieuwe leden bij (2010: 359) en werden er 247 lidmaatschappen beëindigd (2010: 331). De netto afname van het aantal was dus 118.
Oikocredit UA Ook in 2011 heeft het aandeel Oikocredit haar waarde behouden. De intrinsieke waarde, het kengetal dat de verhouding totaal vermogen ten opzichte van het aandelenkapitaal aangeeft, steeg van € 222,51 per einde 2010 naar € 222,61 per einde 2011. In 2011 keerde Oikocredit, zoals gebruikelijk, 2% dividend uit over het voorgaande jaar. Op basis van de jaarrekening 2011, die eindigt met een financieel resultaat van € 15,9 miljoen (2010: € 16,1 miljoen) wordt € 9,7 miljoen gereserveerd om ook in 2012 weer 2% dividend uit te keren. Het overige bedrag wordt aan het vermogen toegevoegd als voorziening.
8
Oikocredit stimuleert met haar investeringen duurzame en eerlijke handel wereldwijd.
4. Jaarrekening 2011 Balans per 31 december 2011 (vóór winstbestemming)
ACTIEF Vaste Activa Materiële vaste activa Kantooruitrusting (1) Financiële vaste activa Overige financiële beleggingen (2) Vlottende Activa Vorderingen Aandelen Oikocredit UA in voorraad (3) Rekening courant gelieerde organisaties (4) Vorderingen op gelieerde organisaties (5) Vorderingen en overlopende activa (6) Liquide middelen Spaarrekening (7) Rekening courant (8)
TOTAAL ACTIEF PASSIEF Eigen Vermogen (9) Bestemmingsfonds 'Duurzaam belegd' Algemene reserve Continuiteitsreserve Resultaat boekjaar Bestemmingsfonds 'Duurzaam belegd vermogen' Exploitatieresultaat Subtotaal Eigen Vermogen * Kortlopende schulden Crediteuren Vooruit ontvangen contributies Rekening courant gelieerde organisaties (4) Schulden en overlopende passiva (10)
TOTAAL PASSIEF
31-12-2011 EUR
31-12-2010 EUR
6.873
4.238
3.711.074
3.383.693
121.241 283.043 38.295 442.579
8.313 126.000 5.556 23.449 163.318
500.000 167.159 667.159
800.000 177.993 977.993
4.827.685
4.529.242
2.962.067 755.882 613.000
2.355.379 788.267 582.000
329.007 17.557 4.677.513
606.688 -1.386 4.330.948
36.894 56.474 0 56.804 150.172
0 90.420 175 107.699 198.294
4.827.685
4.529.242
*) Van het eigen vermogen per ultimo 2011 is € 3.291.074 (eind 2010: € 2.962.067) niet-vrij-uitkeerbaar vermogen, duurzaam belegd in aandelen Oikocredit UA.
9
Exploitatierekening over 2011 Realisatie 2011 EUR
Begroting 2011 EUR
Realisatie 2010 EUR
217.724 57.797 24.643 80.382 335.000 68.770 784.316
225.000 55.000 28.000 85.000 380.000 65.000 838.000
220.761 50.619 22.638 79.458 270.000 61.691 705.167
Lasten Personeelskosten (16) Bureaukosten (17) Verenigingskosten (18) Periodiek Andersom Wervingskosten (19) Overige lasten (20) Totaal lasten
436.636 166.606 19.955 33.445 63.633 96.880 817.155
385.000 130.000 16.000 37.000 300.000 35.000 903.000
387.397 122.913 19.240 32.205 213.327 923 776.005
Operationeel resultaat
-32.839
-65.000
-70.838
-5.634 55.726 304 50.396
0 100.000 0 100.000
7.073 61.583 796 69.452
Overige baten en lasten Giften/schenkingen ter duurzame belegging * Lijfrenten ter duurzame belegging * Som overige baten en lasten
267.844 61.163 329.007
0 0 0
543.090 63.598 606.688
Resultaat
346.564
35.000
605.302
Resultaat samenstelling * Giften en schenkingen 'duurzaam belegd' Exploitatieresultaat Totaal Resultaat
329.007 17.557 346.564
0 35.000 35.000
606.688 -1.386 605.302
Baten
Contributies en donaties (11) Dividend op aandelen Oikocredit UA (12) Rente op liquide middelen en obligaties Bijdrage Oikocredit UA (13) Kostendoorbelasting SBONF (14) Beheersvergoeding (15) Totaal baten
Overige opbrengsten Waardeveranderingen van effecten Giften en schenkingen (21) Overige baten Som overige opbrengsten
10
Kasstroomoverzicht 2011 Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Aankoop aandelen Oikocredit Stockdividend Verkoop effecten Overdrachten aandelen Oikocredit
Ontvangen rente Ontvangen dividend Betaald dividend Herbelegd dividend
-641.395 90.717 103.282 0
901.417 211.484 -2.256.186 -447.396 23.882 364.063
-438.075 107.556
-1.143.285 23.321 -403.784 104.760
-330.519 3.303 -386.667
Bankkosten/rente Netto kasstroom beleggingsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Uitgifte certificaten van aandelen Overboeking certificaten van aandelen
2010
199.460 0
-299.024 -1.915 -1.420.903
-1.570.795 1.950.833
Inkoop certificaten van aandelen Beheersvergoeding Netto kasstroom uit financieringsactiviteiten
199.460 0 68.770 268.230
380.038 -5.570 61.691 436.159
Kasstroom uit operationele activiteiten Contributies en donaties Bijdrage Oikocredit Bijdrage Stichting Beheer ONF Operationele lasten Ontvangen giften en schenkingen Mutatie Rekening courant Overige baten Netto kasstroom uit operationele activiteiten
183.778 85.938 264.000 -862.852 -45.930 -85.869 304 -460.631
226.363 80.650 274.572 -793.008 58.346 22.489 796 -129.792
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Investeringen in Duurzaam Belegd Netto kasstroom uit investeringsactiviteiten
-9.447 277.681 268.234
0 606.688 606.688
Mutatie periode
-310.834
-507.848
Liquiditeiten Beginstand liquide middelen begin boekjaar Mutatie periode
977.993 -310.834
1.031.438 -507.848
667.159
523.590
Eindstand liquide middelen einde boekjaar
11
Algemeen ON is een vereniging statutair gevestigd in Utrecht, Herculesplein 207a, 3584 AA Utrecht. De statutaire doelstelling van ON is de bekendheid van Oikocredit te vergroten alsmede de deelneming in Oikocredit UA te bevorderen. ON geeft certificaten van aandelen Oikocredit UA uit aan certificaathouders en zorgt voor de promotie van Oikocredit in Nederland. ON is vrijgesteld van de vennootschapsbelasting en de dividendbelasting. Er wordt aan de certificaathouders 0,45% beheersvergoeding in rekening gebracht met een maximum van € 500. Er worden geen op- of afslagen berekend en er zijn geen kosten die voortvloeien uit directe of indirecte beleggingen. ON heeft meerdere gelieerde partijen. De samenhang met deze partijen is in onderstaand organigram nader toegelicht. Het betreft geen hiërarchische tekening maar meer een overzicht van de leden van Oikocredit UA, de bij Oikocredit Nederland Fonds (ONF) betrokken partijen en de geledingen binnen ON. De gekleurde vakken geven de vormen van samenwerking en/of dienstverlening weer.
Gelieerde partijen Oikocredit UA ON is lid van de coöperatieve vereniging Oikocredit UA en heeft één stem in de Annual General Meeting. Oikocredit UA betaalt een vergoeding voor de promotionele activiteiten en het voeren van de deelnemersadministratie aan ON. Deze vergoeding is in onderlinge overeenkomst afgesproken, deze vergoeding is niet op arm’s length (zakelijkheid) afgesproken. Stichting Beheer Oikocredit Nederland Fonds (SBONF) SBONF heeft de administratie en marketing aan ON uitbesteed. Op basis van een kostentoerekening worden de reële kosten die ON maakt voor het ONF doorbelast aan SBONF. De kostentoerekening voor 2011 bedraagt € 335.000 (2010: € 270.000). Grote Beleggers Er zijn geen certificaathouders die meer dan 25% in het eigen vermogen van ON vertegenwoordigen.
Grondslagen a. Algemeen Oikocredit ontwikkelingsvereniging Nederland – hierna te noemen ON – geeft tegenover aandelen OI certificaten van aandelen OI uit. Eén en ander met inachtneming van de administratievoorwaarden. De jaarrekening is opgesteld volgens de voorschriften die zijn vastgelegd in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en RJ 640. Ten opzichte van voorgaand jaar hebben geen wijzigingen in de grondslag plaatsgevonden. De exploitatierekening bevat een kolom ‘begroting’ van het boekjaar. De begroting is formeel geen onderdeel van de jaarrekening, maar verbetert het inzicht in de jaarrekening als verantwoordingsverslag voor de vereniging.
•
•
b. Grondslagen voor de waardering Aandelen Oikocredit UA De in bezit zijnde aandelen Oikocredit UA worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, zijnde € 200. Overige beleggingen De overige effecten worden gewaardeerd tegen de reële waarde, zijnde de beurskoers, ultimo boekjaar. Eventuele ongerealiseerde koersverschillen worden in het resultaat verwerkt. Vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen historische kostprijs, onder aftrek van afschrijvingen op basis van de geschatte economische levensduur. Overige activa en passiva De overige activa en passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. De kortlopende schulden dienen binnen één jaar te worden afgelost. De liquide middelen zijn direct opvraagbaar.
• •
• •
c. Grondslagen voor de resultaatbepaling Baten Baten worden verantwoord in de periode waarop zij betrekking hebben. Voor giften en schenkingen betekent dit in de praktijk veelal bij ontvangst. Lasten Lasten worden verantwoord in de periode waarop ze betrekking hebben. Resultaatbepaling ON heeft een dienstverleningsovereenkomst met SBONF, waarbij zij de uitvoering van de administratie en de marketing van ONF voor haar rekening neemt. Vanaf 2005 worden de werkelijke kosten op basis van een kostenberekening aan de SBONF doorbelast. Voorheen werd het saldo van de SBONF aan ON als compensatie in de kosten uitbetaald.
• • •
d. Grondslag voor het kasstroomoverzicht. Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode.
12
Oikocredit UA Ov. Directe leden
PKN
SNS
ING
SBONF
Pettelaar
SNS securities
Distributie ovk.
Beheer
Bewaring
Vermogens beheer
Dienstverleningsovk.
ONF
Oikocredit NL (ALV) Advies Cie Bestuur Redactie AO
Samenwerking prot. kerken
MT/staf
WPR
Regio’s
WKR
Regio coördinator
Vrijwilliger
Vrijwilliger
Vrijwilliger
Vrijwilliger
Toelichting op de Balans per 31 december 2011 Materiële vaste activa 1. Kantooruitrusting De volgende inventarisonderdelen worden over meerdere jaren afgeschreven:
Kantoorinventaris
Computers
Totaal
EUR
EUR
EUR
Aanschafprijs t/m 2010
8.923
33.132
42.055
Cumulatieve afschrijving t/m 2010
8.833
28.984
37.817
90
4.148
4.238
9.447
9.447
-6.767
-6.812
Boekwaarde per 31-12-2010 Aangeschaft in 2011 Afschrijvingen in 2011
-45
Desinvesteringen in 2011
0
Afschrijvingen desinvesteringen Boekwaarde per 31-12-2011 Afschrijvingspercentage
0 45
6.828
20%
33%
6.873
13
Financiële vaste activa 2. Overige financiële beleggingen
boekwaarde begin boekjr
aankopen
2.355.379 290.491
606.688 27.853
(on) ger. waardever.
verkopen
boekwaarde einde boekjr
2010 Aandelen Oikocredit UA duurzaam Aandelen Oikocredit UA eigen belegging Obligaties Totaal 2011 Aandelen Oikocredit UA duurzaam Aandelen Oikocredit UA eigen belegging Obligaties Totaal
96.209 634.541
2.962.067 318.344 103.282
329.007 101.656
3.383.693
430.663
De aandelen Oikocredit UA zijn in de balans per 31 december 2011 gewaardeerd op de verkrijgingsprijs van 100 procent (€ 200) vanwege het feit dat Oikocredit UA aandelen tegen de nominale waarde uitgeeft en, indien de financiële positie van Oikocredit UA dit toelaat, ook terugkoopt tegen 100 procent. De intrinsieke waarde van de aandelen Oikocredit UA bedraagt per 31 december 2011 € 222,61 (2010: € 222,51). Een deel van het bezit aan aandelen Oikocredit UA is door certificaathouders en participanten ONF aan ON geschonken en de vereniging houdt volgens de wensen van schenkers deze als ‘Duurzaam belegd’ in bezit: hierover kan niet vrijelijk worden beschikt. Daarnaast heeft de vereniging ook een deel van de eigen reserves belegd in aandelen Oikocredit UA. Het bestuur wil de doelstelling van de vereniging daarmee benadrukken.
Risico’s Liquiditeitsrisico is het risico dat de rechtspersoon niet de mogelijkheid heeft om de financiële middelen te verkrijgen die nodig zijn om aan de verplichtingen uit hoofde van de financiële instrumenten te voldoen. De vereniging heeft als grootste risico dat Oikocredit UA niet aan haar verplichtingen kan voldoen indien de vereniging de aandelen wil verkopen. Tevens wordt belegd in overige beleggingen. Doordat Oikocredit UA belegt in liquide beleggingen die dagelijks kunnen worden verhandeld wordt het liquiditeitsrisico beperkt. Kredietrisico is het risico dat de ene contractpartij van een financieel instrument niet aan haar verplichtingen zal voldoen, waardoor de rechtspersoon een financieel verlies te verwerken krijgt. Oikocredit UA handelt tegen de nominale waarde van € 200, terwijl de intrinsieke waarde van de aandelen tot op heden hoger is dan de nominale
•
•
14
7.073
2.742.079
De transactiekosten voor de verkoop van de obligaties bedroegen € 90,62. Voor de aankoop van aandelen Oikocredit UA worden geen transactiekosten in rekening gebracht.
•
2.962.067 318.344
7.073
103.282 0
3.383.693
-5.634
-97.648
3.291.074 420.000 0
-5.634
-97.648
3.711.074
waarde. Er bestaat een risico dat de waarde van Oikocredit UA onder de € 200 komt. Als bestuur wordt de ontwikkeling van het aandeel nauw in de gaten gehouden. Indien er een risico bestaat dat het aandeel onder de € 200 zakt, zal het bestuur maatregelen nemen. Valutarisico is het risico dat de waarde van een financieel instrument zal fluctueren als gevolg van veranderingen van valutawisselkoersen. De aandelen Oikocredit UA worden in euro’s verhandeld. Derhalve is het valutarisico voor ON nihil.
Vorderingen 3. Aandelen Oikocredit UA in voorraad ON houdt in principe een bepaalde voorraad aandelen Oikocredit UA aan om aan verzoeken tot uitgifte van certificaten van aandelen te kunnen voldoen. Per 31 december bedroeg deze voorraad € 121.241 (2010: € 8.313). De totale voorraad aandelen Oikocredit UA wordt toegelicht in het hoofdstuk “niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen”. 4. Rekening courant gelieerde organisaties
31-12-11 31-12-10 EUR EUR vordering Rekening courant SBONF Rekening courant ONF
197.000
126.000
86.043 283.043
126.000
schuld Rekening courant ONF
0
175
De rekening-courant vordering op ONF ter grootte van € 86.043 (eind 2010: schuld van € 175) heeft betrekking op bedragen die door ONF ontvangen zijn ten behoeve van ON en op beleggingen die vanuit ONF overgaan naar ON, omdat zij als duurzaam gekenmerkt zijn. De rekening-courant vordering op SBONF betreft het resterende nog te ontvangen bedrag van de kostentoerekening van in totaal € 335.000.
5. Vordering op gelieerde organisaties Voor het jaar 2010 betreft dit de vordering van ON op Oikocredit UA in het kader van de vergoeding van Oikocredit UA voor de kosten van ON. Het betreft een vergoeding voor de netto aanwas (plaatsingsfee) en een vergoeding over het aantal beleggers en het netto ingelegd vermogen per begin van het boekjaar. Als gevolg van een gewijzigde systematiek door Oikocredit UA is het bedrag voor 2011 ineens bepaald en betaald in 2011. 6. Vorderingen en overlopende activa
31-12-11 31-12-10 EUR EUR De specificatie is: Rente
variabele rente vergoed op de spaarrekening, deze wordt periodiek vastgesteld.
8. Rekening-courant Banken Dit betreft een rekening-courant rekening bij de ING Bank. Het saldo van de rekening-courant rekening is per direct opvraagbaar. Daarnaast is er een rekening-courant rekening ten behoeve van de bankgarantie voor de huurovereenkomst van het pand afgesloten.
Passief 9. Eigen vermogen Duurzaam belegd vermogen en bestemmingsfonds ‘Duurzaam belegd’ vermogen Een groot deel van het eigen vermogen bestaat uit ontvangen schenkingen en giften waarbij bepaald is dat deze middelen duurzaam belegd moeten blijven in aandelen Oikocredit UA. Dit deel van het vermogen wordt ‘Duurzaam belegd’ genoemd en is te beschouwen als een niet-vrij uitkeerbare reserve. Het ontvangen dividend over dit bestemmingsfonds wordt jaarlijks in de exploitatie als opbrengst verantwoord. Het totaal saldo ‘Duurzaam belegd’ verloopt als volgt:
18.899
18.138
Vooruitbetaalde huur
7.605
0
Vooruitbetaalde pensioen premie
4.610
Bijdrage voor Andersom
2.100
1.045
Borgsommen bij TNT Post
2.780
2.780
0
0
2.301
1.486
38.295
23.449
ICCO Diversen
7. Spaarrekening Dit betreft het saldo op een internetspaarrekening bij de ASN Bank. Dit tegoed is per direct opvraagbaar. Er wordt een
9. Eigen vermogen
31-12-11 EUR
31-12-10 EUR
Saldo per januari toename uit resultaat bestemming voorgaand boekjaar
2.962.067
2.355.379
329.007
606.688
Saldo per 31 december
3.291.074
2.962.067
Algemene reserve De algemene ledenvergadering van mei 2011 heeft het voorstel van het bestuur geaccepteerd om het exploitatieoverschot van 2010 ten gunste van de algemene reserve te brengen.
31-12-10 EUR
Resultaat bestemming EUR
Mutatie Eigen Vermogen Duurzaam belegd vermogen Algemene Reserve Continuïteitsreserve Resultaat periode: Bestemmingsfonds duurzaam belegd vermogen Exploitatieresultaat
2.355.379 788.268 582.000
606.688 -1.386
606.688 -1.386
Subtotaal eigen vermogen
4.330.949
Resultaat 2011 EUR
31-12-11 EUR
-31.000 31.000
2.962.067 755.882 613.000
-606.688 1.386
329.007 17.557
329.007 17.557
0
346.564
4.677.513
15
De continuïteitsreserve De continuïteitsreserve is een gebonden reserve en mag niet uitgekeerd worden. De reserve wordt gevormd voor mogelijke toekomstige tekorten of voor ontbinding van de vereniging. De reserve wordt berekend op 75 procent van de lasten van het afgelopen jaar. Voor 2001 acht het bestuur het wederom noodzakelijk om de continuïteitsreserve op 75% van de kosten vast te stellen. Voor 2011 is de reserve bepaald op € 613.000 (2010: € 582.000) 10. Schulden en overlopende passiva
De specificatie is: Kosten ten behoeve van het kantoor Mailingkosten Advertentiekosten, Marketing Accountantscontrole Te betalen loonheffing en sociale lasten Te betalen successierechten over 2007 Te betalen overige kosten personeel Reservering vakantietoeslag en -dagen Te betalen declaraties Kosten communicatie, folders Kosten VBDO Diversen
31-12-11 EUR
31-12-10 EUR
0 0 1.285 18.743 9.111
6.326 8.642 450 9.841 27.652
0
24.616
0 19.066
3.754 20.788
1.887 0 5.470 1.242
3.373 930 0 1.327
56.804
107.699
Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen I Certificaten a. Certificering aandelen Oikocredit UA ON certificeert aandelen Oikocredit UA voor particulieren en instellingen in Nederland die niet rechtstreeks aandelen Oikocredit UA kunnen kopen. Dit is een van de doelstelling van ON. De middelen (gelden of dividendrechten) die ON van deze particulieren of instellingen verkrijgt, worden integraal gebruikt voor aankoop van aandelen Oikocredit UA waartegenover ON certificaten van aandelen verstrekt en registreert. Als gevolg van deze certificering heeft ON per december 2011 voor een bedrag van € 19.564.563 aandelen Oikocredit UA (ultimo 2010 € 19.466.759) en heeft zij voor eenzelfde bedrag certificaten van aandelen Oikocredit UA verstrekt. b. Terugkoop uitgegeven certificaten ON verleent haar medewerking bij terugkoop van uitgegeven certificaten wanneer zij de ingekochte certificaten weer aan anderen kan uitgeven of, indien dit niet het geval is, wanneer Oikocredit UA bereid is de aandelen in te kopen. ON en Oikocredit UA zijn niet verplicht tot terugkoop van uitgegeven certificaten respectievelijk uitgegeven aandelen, maar beide 16
organisaties hebben wel een inspanningsverplichting op zich genomen. Tot op heden konden alle ter terugkoop aangeboden certificaten tegen de nominale waarde van de certificaathouders worden ingenomen.
II Dividend ontvangen van Oikocredit UA a. Dividend Oikocredit UA ON heeft in 2011 € 364.063 cashdividend en € 90.717 stockdividend ontvangen op de aandelen Oikocredit UA die zij houdt voor de certificaathouders. Dit bedrag is doorbetaald aan de certificaathouders of op aanwijzing van de certificaathouder gebruikt voor herbelegging in aandelen Oikocredit UA of verrekend als contributie dan wel als gift geboekt. Oikocredit UA zal naar verwachting over 2011 dividend uitkeren. De certificaathouders hebben eind 2011 nog geen recht op de mogelijk vast te stellen dividend dat op kasbasis wordt verwerkt. Door het bestuur van Oikocredit UA zal waarschijnlijk aan de algemene ledenvergadering van Oikocredit UA worden voorgesteld over 2011 een dividend van 2 procent uit te keren, hetzelfde als over 2010. In juni 2012 zal hierover een beslissing worden genomen. Dit betekend dan, onder voorbehoud van het besluit van de algemene ledenvergadering van Oikocredit UA in juni 2012, rekening houdend met 2 procent: Een te ontvangen dividend Oikocredit UA over gecertificeerde aandelen van de vereniging na besluit; Een verplichting van dezelfde omvang van ON tot doorbetaling aan de certificaathouders; Een verwacht dividend voor ON over eigen aandelen van € 55.000.
• • •
b. De wijze van dividendberekening is met ingang van 2003 door OI als volgt vastgesteld: Over het bezit van aandelen Oikocredit UA per ultimo boekjaar wordt 100 procent van het dividend uitgekeerd, voorzover dat aantal aandelen op 31 december van het voorgaande jaar ook aanwezig was. Over het bezit van aandelen Oikocredit UA per ultimo boekjaar wordt 50 procent van het dividend uitgekeerd, voorzover dat aantal aandelen op 30 juni van het boekjaar ook aanwezig was, maar nog niet per einde van het voorgaande jaar. Over het bezit van aandelen Oikocredit UA per ultimo boekjaar wordt 25 procent van het dividend uitgekeerd, voorzover dat aantal aandelen op 30 juni van het boekjaar nog niet aanwezig was. Over het bezit van aandelen Oikocredit UA per 30 juni van het boekjaar wordt 50 procent van het dividend uitgekeerd, voorzover dat aantal aandelen op 31 december van het voorgaande jaar wel aanwezig was maar niet meer per ultimo boekjaar. ON maakt op bovenstaande dividendberekening één uitzondering: Over het bezit aan certificaten van aandelen Oikocredit UA per ultimo boekjaar wordt 0 procent van het dividend uitgekeerd, voorzover dat aantal aandelen op 30 november van het boekjaar nog niet aanwezig was.
• •
• •
•
III Lijfrentes Er zijn verschillende mensen die aan ON een periodieke schenking hebben gedaan in de vorm van een lijfrente. In 2011 heeft ON een bedrag van € 61.163 aan lijfrentes ontvangen. Voor 2012 wordt er een bedrag van € 60.363 verwacht.
IV Huur Vanaf 1 oktober 2004 is een huurcontract gesloten voor de huidige locatie, Herculesplein 207a, met een looptijd van 5 jaar en een jaarlijkse huur van ongeveer € 30.000. Het huurcontract is tussentijds opzegbaar. Er is een bankgarantie afgegeven door ING voor dit huurcontract. Per 1 oktober 2009 is dit contract met 5 jaar verlengd. V Contract Oikocredit Nederland Fonds ON heeft met SBONF een overeenkomst gesloten op grond waarvan de vereniging de administratie en de promotionele activiteiten voor ONF verzorgt. Daarmee wordt de bestaande situatie van voor de oprichting van ONF in grote lijnen gecontinueerd.
Toelichting op de Exploitatierekening over 2011
voor het eerst in 2010 gebeurd. De ontvangen vergoeding van PKN over 2011 bedraagt € 31.877 (2010: € 23.769).
Lasten 16. Personeelskosten De personeelskosten zijn als volgt onderverdeeld:
Salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Overige personeelskosten
Baten 11. Contributies en donaties Het aantal leden en donateurs per eind 2011 bedraagt 8.325 (2010: 8.443). Dit is een afname van 118 leden en verklaart ook de afname van het bedrag aan contributies en donaties. De minimum contributie over 2011 bedroeg € 20. Een aantal leden en donateurs draagt meer bij dan de minimum contributie. 12. Dividend op aandelen Oikocredit UA Een aantal certificaathouders bestemt zijn dividend als gift of als lidmaatschapscontributie aan ON. Deze bedragen zijn bij giften respectievelijk contributie verantwoord. Het ontvangen dividend is hoger dan begroot door een stijging in de aandelen ‘Duurzaam belegd’. Deze dividenduitkering van Oikocredit UA aan ON heeft vooral betrekking op: De aandelen Oikocredit UA ‘Duurzaam belegd’ en eigen aandelen Oikocredit UA gehouden uit de reserves De teruggekochte certificaten De werkvoorraad in bezit van ON 13. Bijdrage Oikocredit UA Oikocredit UA vergoedt jaarlijks een bijdrage aan de steunverenigingen. De vergoeding wordt berekend op basis het aantal deelnemers, het uitstaand vermogen en de netto inflow van de steunvereniging.
2010 EUR
340.829 47.084 31.115 17.608
307.525 42.203 22.273 15.396
436.636
387.397
Omgerekend naar voltijds dienstverband waren er eind 2011 5 betaalde werknemers in dienst ( eind 2010: 5,4). In 2011 zijn er twee werknemers uit dienst getreden per 30 juni en 1 december en is er per 1 mei een nieuwe werknemer bijgekomen. De salariskosten zijn gestegen als gevolg van het verantwoorden van een afkoopsom in de post ‘salarissen’. Zonder deze afkoopsom zijn de salariskosten nagenoeg gelijk aan de kosten van 2010. De sociale lasten zijn gestegen als gevolg van een stijging van de premie ziektewetverzekering. Bij eliminatie van een retour ontvangen bedrag 2009 verantwoord in 2010, zijn de pensioenlasten gelijk aan de lasten 2010.
17. Bureaukosten
• • •
2011 EUR
Hieronder zijn de volgende bedragen geboekt: Huisvestingskosten Administratiekosten Rente en bankkosten
2011 EUR
2010 EUR
35.593 127.710 3.303
34.860 86.138 1.915
166.606
122.913
14. Kostendoorbelasting SBONF SBONF heeft de werkzaamheden van administratie en marketing uitbesteed aan ON. Sinds 2005 vindt er een kostenallocatie plaats tussen ON en ONF. Deze kosten zijn doorberekend aan SBONF conform gemaakte afspraken tussen ON en SBONF. Voor 2011 bedraagt deze kostentoerekening € 335.000 (2010: € 270.000). 15. Beheersvergoeding Iedere certificaathouder betaalt een jaarlijkse beheersvergoeding van 0,45 procent over het tegoed per 30 juni van het jaar, met een maximum van € 500. De beheersvergoeding over 2011 bedraagt € 36.883 (2010: € 37.923). Voor zover aangesloten kerken sinds 2009 hun tegoed laten administreren bij de PKN vergoedt de PKN nog 5 jaar een beheersvergoeding over de overgedragen bedragen. Dit is 17
18. Verenigingskosten
De administratiekosten zijn als volgt onder te verdelen:
2011 EUR
2010 EUR
Accountantscontrole
19.992
13.864
Juridisch advies Porti Kantoorbenodigdheden Automatiseringswerkzaamheden Kopieren Telefoon Afschrijvingen Verzekeringen Kosten mailings Nagekomen kosten mailings 2009 Contributies en donaties Diversen
18.961 14.889 5.345 15.997 5.689 1.196 7.643 3.059 30.143 0 4.392 404
238 7.497 6.565 8.860 4.189 1.269 5.445 2.031 29.115 3.446 0 3.619
127.710
86.138
De jaarrekening wordt gecontroleerd door PriceWaterhouseCoopers Accountants N.V. Op basis van een offerte worden de kosten in rekening gebracht bij ON. Alle kosten worden zoveel mogelijk aan de verschillende projecten toegerekend. Vanaf oktober 2008 wordt er gebruik gemaakt van een vrijstelling van het prospectus in de Wft, daardoor zijn er in 2009 geen kosten meer geweest ten behoeve van het prospectus. De toename van de accountantskosten wordt veroorzaakt door een berekening van een hogere fee door PWC mede veroorzaakt doordat Oikocredit UA van accountant veranderd is. In 2012 zal ook ON naar een andere accountant zoeken. De toename van de juridische kosten wordt veroorzaakt door proceskosten als gevolg van interne aangelegenheden. De portikosten zijn hoger door extra acties als ‘leden werven leden’. De automatiseringskosten nemen toe als gevolg van in rekening gebrachte service kosten voor het participantensysteem EMAS van voorgaande jaren. De post ‘contributies en donaties’ betreft abonnementsgelden en entree voor congressen, deze post was vorig jaar verantwoord onder de post ‘diversen’.
Hieronder vallen de volgende posten: Bestuurskosten Algemene ledenvergadering Kosten relaties
2011 EUR
2010 EUR
4.312 10.041 5.602
10.050 2.527 6.663
19.955
19.240
De bestuurskosten nemen af ten opzichte van 2010 als gevolg van minder gezamenlijke activiteiten in 2011. De kosten van de ALV nemen toe in 2011 als gevolg van een hogere zaalhuur en meer kosten voor georganiseerde activiteiten gedurende de dag.
19. Wervingskosten De wervingskosten in 2011 zijn lager dan begroot, omdat de uitvoering van de begrote multimediacampagne doorgeschoven is naar 2012. De daling ten opzichte van de kosten 2010 wordt veroorzaakt doordat in de kosten van 2010 een betaalde eerste termijn van € 59.500 voor deze multimedia campagne is verantwoord. Dit bedrag is in 2011 terugontvangen en is als bate verantwoord.
20. Overige lasten Onder de overige lasten zijn de in 2011 gemaakte interim kosten opgenomen. 21. Giften en schenkingen De giften en schenkingen wisselen jaarlijks sterk en zijn nauwelijks voorspelbaar. Afwijkingen van de begroting zijn onvermijdbaar. Vooral door deze giften en schenkingen is het mogelijk het begrote en structurele negatieve resultaat uit activiteiten om te zetten in een positief saldo en zo een reserve op te bouwen voor de vereniging. Het bedrag aan schenkingen is in 2011 lager dan begroot. Een onderdeel bij de post ‘Giften en schenkingen’, ook van certificaten, zijn de schenkingen door middel van lijfrentes, waarbij iemand zich door middel van notariële akte verbindt gedurende minimaal 5 jaar een bepaald bedrag aan ON te schenken. Bezoldiging bestuurders Het bestuur van ON bestaat uit vrijwilligers. Er hebben geen betalingen anders dan vergoeding voor gemaakte kosten aan bestuurders van de vereniging plaatsgevonden. De bestuurders van ON hebben geen certificaten van aandelen Oikocredit UA. Het bestuur bestaat sinds mei 2010 uit 7 personen. De gedeclareerde bestuurskosten bedroegen € 2.019 (2010: € 4.115).
18
19. Wervingskosten
Training vrijwilligers Public Relations Educatie - studiereizen Contactpersonen-organisatie Doelgroepen Acties ledenwerving Fondsenwerving Acties kapitaalwerving Betaalde radioreclame Betaalde advertenties vakbladen Betaalde advertenties in kranten Mediabeleid en Internet Oikocreditcampagne Campagne Mind their Business Televisie campagne Communicatiematerialen Marktonderzoek VBDO onderzoek kerken Events Diversen
2011
begroting 2011
2010
EUR
EUR
EUR
6.092
4.000
1.860
470 6.776 7.460 0 3.825 698 6.676 0 7.592 34.738 485 256 7.336 -45.169 9.154 0 13.940 2.354 950
16.000 14.000 13.000 1.000 6.000 3.000 36.000 10.000 12.000 18.000 16.000 0 35.000 75.000 11.000 5.000 15.000 10.000 0
1.843 9.841 13.680 3.099 1.932 186 15.645 32.537 11.045 17.850 938 20.465 11.096 59.892 10.180 0 0 0 1.238
63.633
300.000
213.327
Overige gegevens Voorstel verwerking resultaat Van het resultaat over jaar 2011 van € 346.564 wordt € 329.007 in overeenstemming met de bepaling van de gevers aan het bestemmingsfonds ‘Duurzaam belegd’ toegevoegd. Het restant van € 17.557 betreft het exploitatieresultaat over het jaar 2011. Dit resultaat zal aan de overige reserves toegevoegd worden. Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich na balansdatum geen gebeurtenissen voorgedaan die van belang zijn voor de cijfers over 2011. Algemeen nut beogende instelling (ANBI) ON heeft bij de belastingdienst een verzoek tot erkenning als algemeen nut beogende instelling ingediend. De erkenning is verleend in 2008, waardoor er geen successierechten en schenkingsrechten verschuldigd zijn over schenkingen en legaten aan ON.
19
Accountantsverklaring
Cijfers van 5 jaren 2011
2010
2009
2008
2007
Aantal leden/donateurs groei aantal leden Aantal beleggers groei aantal beleggers
8.325 -118 9.502 304
8.443 28 9.198 174
8.415 213 9.024 -138
8.202 182 9.162 165
8.020 129 8.997 455
Oikocredit Nederland Aandelen Oikocredit
In Euro ( x 1000) 23.397
22.755
23.657
26.676
25.898
3.711 19.565
3.288 19.467
2.586 21.071
2.316 24.360
1.569 24.329
200 -102 98
-1.592 -12 -1.604
-2.592 -697 -3.289
557 -526 31
2.615 -472 2.143
4.678 3.291 1.387 18
4.331 2.962 1.369 -1
3.727 2.355 1.372 81
3.037 1.748 1.289 415
2.277 1.403 874 267
Oikocredit Nederland Fonds Mutatie ingelegd kapitaal (bruto) Terugbetaling Mutatie ingelegd kapitaal (netto) = jaargroei
7.859 -4.272 3.587
10.078 -2.897 7.181
8.527 -2.957 5.570
9.342 -2.643 6.699
9.834 -1.836 7.998
Aandelen Oikocredit Ingelegd kapitaal ONF verhouding% t.o.v. ONF ingelegd
68.200 76.122 89,59%
65.000 72.533 89,61%
58.400 65.351 89,36%
53.250 59.781 89,08%
47.650 53.082 89,77%
806 99 0,45%
707 58 0,45%
649 82 0,45%
567 323 0,45%
244 90 0,45%
95.685 3.685 -4.374 -4,57%
92.000 5.578 -2.909 -3,16%
86.422 2.281 -3.654 -4,23%
84.141 6.730 -3.169 -3,77%
77.411 10.140 -2.308 -2,98%
514.200 573.935 2,00% 91.597 17,81% 222,61
477.332 423.994 2,00% 87.755 18,38% 222,51
413.008 423.994 2,00% 82.057 19,87% 219,77
358.016 410.803 2,00% 79.926 22,32% 215,27
324.706 353.430 2,00% 73.548 22,65% 215
Eigen aandelen Oikocredit Uitstaande certificaten van aandelen Mutatie ingelegd kapitaal (bruto) Terugbetaling Mutatie ingelegd kapitaal (netto) = jaargroei Vermogen ON Duurzaam belegd Vrij besteedbaar vermogen* Resultaat ON (excl. Duurzaam belegd)
Vermogen ONF Resultaat ONF (na dividend) TER** Totaal ingelegd ON/ONF Mutatie ingelegd kapitaal (netto) Terugbetaling % terugbetaling t.o.v. totaal ingelegd Oikocredit UA Aandelenkapitaal Goedgekeurde projecten Dividend*** Totaal bezit aandelen ON/ONF %bezit Oikocredit Nederland Intrinsieke waarde
*) Inclusief de continuïteitsreserve **) TER is de verhouding tussen de totale kosten en het belegd vermogen ***) Vermoedelijk wordt over 2011 2% dividend uitgekeerd (ter beslissing van de AGM van Oikocredit in 2012)
22
Oikocredit, een van de grootste particuliere financiers van de micro kredietsector ter wereld, werkt al vanaf 1975 aan armoedebestrijding door leningen ter beschikking te stellen aan ondernemende mensen. Oikocredit is ervan overtuigd dat arme mensen in ontwikkelingslanden zelf in staat zijn een beter bestaan op te bouwen. Dankzij microfinanciering kunnen ze voor hun eigen inkomen zorgen.
Coverfoto: Op de cover staat Nirupama Sastrinagar. Zij verkoopt lokale snacks op de markt in Bolangir, India. Fast-food uit de eigen regio is daar erg populair. Nirupama is trots op haar eigen handeltje, dat ze kan draaien dankzij een lening die ze kreeg via een van de vele microfinancieringsinstellingen waarin Oikocredit investeert. De instelling is gericht is op de sociaal-economische ontwikkeling van arme microfinancieringsklanten in de deelstaat Orissa. Foto’s binnenwerk: Oikocredit, Tom Barber, Nick van Ormondt, Barefoot Power, Linde Janke, Marcella van Tol, Martien Versteegh
Oikocredit is een coöperatieve financiële instelling die – onder eerlijke voorwaarden – leningen of investeringskapitaal verstrekt aan microfinancieringsinstellingen, (fair trade-) coöperaties en midden- en kleinbedrijf in ontwikkelingslanden. Het kapitaal daarvoor trekt Oikocredit wereldwijd aan door de uitgifte van aandelen. Nederlandse particulieren, organisaties, bedrijven en overheden kunnen investeren in het Oikocredit Nederland Fonds (ONF), een erkend sociaalethisch beleggingsfonds. De Stichting Beheer Oikocredit Nederland Fonds beschikt over een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten op grond van de Wet op het financieel toezicht. Het prospectus en de financiële bijsluiter zijn te downloaden van www.oikocreditnederlandfonds.nl of op te vragen bij Oikocredit Nederland. Oikocredit Nederland, een vereniging met ongeveer 8.400 leden en ruim 160 vrijwilligers, geeft bekendheid aan Oikocredit en verzorgt de administratie van het ONF.
www.oikocredit.nl
Oikocredit Nederland
Bezoekadres:
Postbus 85015
Herculesplein 207 A
I: www.oikocredit.nl
3508 AA Utrecht
(Galgenwaard Noord)
I: www.oikocreditnederlandfonds.nl
T: 030 234 10 69
3584 AA Utrecht
Bankrekening: 12 61 695
F: 030 299 30 80
E:
[email protected]
K.v.K. nr. 40 50 60 29
