Jaarverslag e boekjaar. Stichting Pensioenfonds Corporate Express Statutair gevestigd te Maastricht (Stichtingenregister Amsterdam )

Jaarverslag 2008 12e boekjaar

Stichting Pensioenfonds Corporate Express Statutair gevestigd te Maastricht (Stichtingenregister Amsterdam 41079169) Kantooradres: Hoogoorddreef 62 1101 BE AMSTERDAM

Stichting Pensioenfonds Corporate Express

1

Jaarverslag

3 Kerncijfers 4 Personalia 5 Verslag van het bestuur 18 Verklaring verantwoordingsorgaan Jaarrekening 20 Balans per 31 december 22 Staat van baten en lasten 23 Kasstroomoverzicht Toelichting algemeen 24 Activiteiten 24 Pensioenregeling 25 Toeslagen 25 Financiering en premie 26 Herverzekering 26 Grondslagen algemeen 27 Grondslagen voor waardering van activa en passiva 28 Grondslagen voor resultaatbepaling 29 Grondslagen voor het kasstroomoverzicht

I n h o u d s o p g av e

Toelichting balans 30 Activa 35 Passiva 38 Overige informatie 38 - Beleggingsportefeuille 39 - Niet in de balans opgenomen verplichtingen 39 - Risicobeheer Toelichting staat van baten en lasten 43 Baten en lasten pensioenactiviteiten 48 Baten en lasten beleggingsactiviteiten 49 Overige informatie OVERIGE GEGEVENS 50 Resultaatverdeling 50 Gebeurtenissen na balansdatum 51 Actuariële verklaring 52 Accountantsverklaring 53 Bijlage aangesloten ondernemingen 54 Bijlage begrippenlijst

2

Jaarverslag 2008

KERNCIJFERS

Aantallen

2008

2007

2006

2005

Deelnemers *)

902

1.302

1.389

1.381

2 0 0 4

2.166

Gewezen deelnemers 1) 5.684

7.366

7.521

7.332

7.562

Pensioengerechtigden 4.558

4.557

4.597

4.597

4.604

FLUIT-gerechtigden 114 116 77 105 126 Bedragen in miljoenen euro Surplus eigen vermogen (v.a. 2007) / Algemene reserve (t/m 2006) -53,5

178,1

109,5 82,1 48,5

Technische Voorziening 2) 556,9

511,7

523,2

535,0

563,3

Gehanteerde markt-/rekenrente 3,6%

4,8%

4,0%

3,6%

4,0%

167,5

156,6

140,9

Vereist eigen vermogen (v.a. 2007) / Reserve voor beleggingsrisico’s, incl. herwaarderingsreserve (t/m 2006) 73,7 92,1

Bruto premies en koopsommen 5,6 4,0 2,1 6,6 9,8 Beleggingsopbrengsten (totaal en na kosten) -160,3 10,8 53,0

112,0 62,7

Uitkeringen (na aftrek van herverzekering) 3) 36,2 33,8 32,9 33,2 32,1 Totaal belegd vermogen 4) 577,1

778,1

793,8

811,9

741,2

Beleggingen voor risico van deelnemers 2,3 3,0 20,1 22,2 19,8 Beleggingen voor risico van de Stichting Pensioenfonds Corporate Express 5) 574,8

775,1

773,7

789,6

721,3

Beleggingsrisicoreserve 6) 3,5% 11,9%

21,6%

21,4%

19,5%

Dekkingsgraad 103,6%

153%

145%

134%

152,8%

Rendementspercentage beleggingen (op basis van balanswaarde): - direct beleggingsrendement **) 3,6% 3,1% 2,7% 3,8% 4,2% - totaal beleggingsrendement ***) -21,1% 1,6% 7,3%

15,2%

10,4%

1) in 2008 is het aantal gewezen deelnemers met 1.665 afgenomen door de afkoop van de kleine pensioenen 2)

vastgesteld op grond van FTK (v.a. 2007) en Actuariële Principes voor Pensioenfondsen (t/m 2006)

3)

inclusief 1 1,8 miljoen door afkoop van de kleine pensioenen in 2008

4)

vanaf 2008 inclusief het saldo van ‘vordering en overlopende activa’ en ‘schulden en overlopende passiva’

5)

inclusief verplichting PaperlinX van 1 57,2 miljoen (2005)

6)

uitgedrukt in een percentage van de beleggingen voor risico van de Stichting Pensioenfonds Corporate Express

*)

incl. deelnemers met vrijstelling van premiebetaling wegens arbeidsongeschiktheid

**) voor kosten ***) inclusief ongerealiseerde marktwaarderingen


3

PERSONALIA

Het bestuur pe r 1 a p r i l 2 0 0 9 Benoemd door de Raad van Bestuur van Corporate Express Nederland Holding NV Bestuursleden Plaatsvervangende bestuursleden Drs. A.C. Tuinebreijer Mr. R.H. Hoving, voorzitter Corporate Express Nederland Holding BV Corporate Express Nederland Holding BV Drs. M.Th.J. Graven Drs. G. Nijhuis, secretaris Corporate Express Nederland Holding BV Corporate Express Nederland Holding BV Ir. T.H. van Bilsen MTL Drs. ing. W. van Dijk MTL, plv. voorzitter Tetterode-Nederland BV Tetterode-Nederland BV Mw. H. Lieftink T.J.W. van Varik RA* Corporate Express Nederland BV Corporate Express Nederland Holding BV Gekozen door de COR van Corporate Express Nederland Holding BV Bestuursleden Plaatsvervangende bestuursleden Drs. R.A.P.H. de Wolf RA Drs. Ir. E.A. ten Have Tetterode-Nederland BV Corporate Express Holding Nederland BV M. Westland A. J. Kraster FC Corporate Express Nederland Holding BV Corporate Express Nederland BV P.C. Broeksma J. Vermeer, plv. secretaris Pensioengerechtigden Pensioengerechtigden J.J.F. van der Horst S.T. van der Veen Pensioengerechtigden Pensioengerechtigden Verantwoordingsorgaan pe r 1 a p r i l 2 0 0 9 namens de aangesloten ondernemingen Drs. G.M.H. Peters, voorzitter R.W. Prommenschenckel RC namens de actieve deelnemers M. Tipker, secretaris namens de pensioengerechtigden

Deelnemersraad pe r 1 a p r i l 2 0 0 9 Actieve deelnemers Pensioengerechtigden Gewezen deelnemers F. Chr. Engelberts G. Kee, plv. voorzitter Ing. G.J. van der Kolk, secretaris H.J. Vader, voorzitter Corporate Express Nederland Holding BV P.F. Lankhout T. Hordijk Corporate Express Nederland BV D. de Rooij Tetterode-Nederland BV H.B. Albers Tetterode-Nederland BV

Beleggingscommissie pe r 1 a p r i l 2 0 0 9 Drs. G. Nijhuis, voorzitter J. Visser RA Drs. M.Th.J. Graven A.J. Kraster FC J.P. Wijn Drs. L.K. Dijkstra, extern deskundige Drs. B.P.H. Puijn RBA, extern deskundige

Pensioenbeheer P.A.H. Martens, directeur

Accountant PricewaterhouseCoopers Accountants NV Certificerend actuaris Watson Wyatt BV Adviserend actuaris Watson Wyatt BV Beleggingsadviseur Mercer Investment Consulting

* onder voorbehoud van goedkeuring door De Nederlandsche Bank

4

Jaarverslag 2008

V erslag van het bestuur

Voor u ligt het jaarverslag 2008 van de Stichting Pensioenfonds Corporate Express, opgesteld volgens

Belangrijkste ontwikkelingen binnen het fonds

de bepalingen vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek, boek 2, titel 9.

Vertrek Veenman BV In verband met de verkoop van Veenman BV aan

Organisatie

Xerox Corporation is de uitvoeringsovereenkomst

Het bestuur bestaat uit 8 leden, van wie 4 namens de

met Veenman BV per 31 december 2008 beëindigd.

werkgever, 2 namens de werknemers en 2 namens

De waarde van de opgebouwde pensioenen is per die

de pensioengerechtigden. Een werkgeverslid treedt

datum overgedragen aan de Stichting Pensioenfonds

op als voorzitter en een ander werkgeverslid wordt

Xerox. Per 31 december 2008 is uit dien hoofde een

als vice-voorzitter aangesteld. Elk bestuurslid heeft

schuld opgenomen van 1 11,85 miljoen.

een plaatsvervanger. Per jaar vinden in de regel 4

De volledige financiële afwikkeling zal in het boekjaar

bestuursvergaderingen plaats. In 2008 hebben er

2009 worden afgerond.

5 bestuursvergaderingen plaatsgevonden. Wijziging in de samenstelling van het bestuur Voor de uitvoering van het door het bestuur

In verband met het uittreden van Veenman BV per

vastgestelde beleggingsbeleid is een beleggings

31 december 2008 zijn de aan deze onderneming

commissie gevormd die bestaat uit een aantal

gelieerde bestuursleden en de plaatsvervangende

interne en externe deskundigen. Mercer Investment

bestuursleden afgetreden. Op 12 december 2008

Consulting treedt op als beleggingsadviseur.

hebben wij afscheid genomen van mevrouw L. Laurensde Jong en de heren E.S. Annema en E.J.K. de Boer.

De dagelijkse uitvoering van het door het bestuur vastgestelde beleid van het pensioenfonds wordt

Mevrouw S. Bierens de Haan is per 31 december 2008

uitgevoerd door de voorzitter, de secretaris en de

afgetreden en haar plaats is ingenomen door de heer

directeur van het pensioenfonds.

A.C. Tuinebreijer die werkzaam is bij Corporate Express Nederland Holding BV. De heer G. Scheffer is per

De medewerkers van het pensioenbureau van het

31 december 2008 in verband met zijn vervroegde

pensioenfonds zijn in dienst van Corporate Express

pensionering afgetreden.

Nederland Holding BV. Het betreft per 31 december

De heer R. Cesar is per 1 maart 2009 afgetreden. In

2008 3 personen (2,4 op fulltime basis). De kosten van

de ontstane vacature wordt voorzien door de heer

deze werknemers zijn volledig doorbelast aan het

T.J.W. van Varik die werkzaam is bij Corporate Express

fonds.

Nederland BV.

PricewaterhouseCoopers Accountants NV is als

Alle afgetreden (plaatsvervangende) bestuursleden

externe accountant aangesteld en Watson Wyatt BV

worden bedankt voor hun geleverde inzet.

als certificerend en adviserend actuaris. Door deze wijzigingen bestaat het bestuur nu uit 8 De uitvoering van de taken op het gebied van

bestuursleden en 8 plaatsvervangende bestuursleden.

de pensioenrechtenvaststelling, uitkeringen en financiële administratie zijn uitbesteed aan Blue Sky

Wijziging in de samenstelling van de

Group BV.

beleggingscommissie In het voorjaar van 2009 zijn de heren C. Bangma

De beleggingen voor risico van de deelnemers uit

en R.H. Hoving uit de beleggingscommissie

hoofde van de modules Beschikbare premie en

teruggetreden. Beide heren worden hartelijk bedankt

Pensioenplus worden beheerd en geadministreerd

voor hun jarenlange deskundige bijdrage aan de

door ABN AMRO Pension Services.

vorming van ons beleggingsbeleid. In de ontstane vacatures is voorzien door de benoeming van de heren

Het Nederlands Compliance Instituut treedt op als

J. Visser en M.Th.J. Graven.

compliance officer.


5

Wijziging in de samenstelling van de deelnemersraad

over de naleving van de Gedragscode Stichting

De heren L.A.M. van Schayk, R.J. Habets en J.T.M.

Pensioenfonds Corporate Express over de periode

Gast hebben de deelnemersraad verlaten. Zij worden

1 januari tot en met 31 december 2008 geconstateerd

bedankt voor hun inzet de afgelopen jaren. Hierbij

dat geen van de verbonden personen en insiders in

een extra woord van dank aan de heer Gast die als

strijd met de Gedragscode heeft gehandeld.

eerste voorzitter een grote bijdrage heeft geleverd aan het goed functioneren van de deelnemersraad.

Herstelplan

In hun opvolging is voorzien door de benoeming van

De dekkingsgraad is in 2008 gedaald van 152,8% (eind

de heren P. F. Lankhout, H.B. Albers en H.J. Vader, die

2007) tot 103,6% (eind 2008). Het pensioenfonds heeft

de voorzittershamer heeft overgenomen.

daarmee op 31 december 2008 een dekkingstekort. Dit tekort is op 4 december 2008 aan DNB gemeld.

Wijziging in de samenstelling van het

In het herstelplan zijn de getroffen maatregelen

verantwoordingsorgaan

opgenomen om binnen de gestelde maximum

De heer F.F. Waller heeft einde 2008 de onderneming

hersteltermijn van 5 jaar het dekkingstekort op te

verlaten. Zijn functie in het verantwoordingsorgaan is

heffen. Het herstelplan is opgesteld conform de

overgenomen door de heer G.M.H. Peters.

DNB-instructiebrieven van 18 december 2008 en 3 maart 2009. In de bestuursvergadering van

Samenstelling visitatiecommissie

20 maart 2009 is het herstelplan besproken en door

In de statuten is opgenomen dat aan het intern

het bestuur goedgekeurd.

toezicht vormgegeven zal worden via de instelling van een visitatiecommissie.

Op grond van de gedane economische

In de bestuursvergadering van 12 december 2008 zijn

veronderstellingen en de getroffen maatregelen

de heren R. de Heus, V. van Bijleveld en C. de Wuffel

blijkt dat de opheffing van het dekkingstekort in een

benoemd tot lid van de visitatiecommissie.

periode van 3 jaar wordt verwacht. De hersteltermijn voor de opheffing van het dekkingstekort bedraagt

Communicatie

zodoende in eerste instantie 3 jaar. Mocht door

Evenals het afgelopen jaar hebben de actieve

omstandigheden het herstel achterblijven dan zal

deelnemers een Uniform Pensioenoverzicht

alsnog worden overgestapt op een hersteltermijn

ontvangen.

voor opheffing van het dekkingstekort van 5 jaar, te

Het eenvoudige ‘Jaarverslag in het kort 2007’ is goed

rekenen vanaf 1 januari 2009.

ontvangen. Ook dit jaar zal er naast het formele

De hersteltermijn voor opheffing van het

‘Jaarverslag 2008’ weer een ‘Jaarverslag in het kort

reservetekort bedraagt 15 jaar.

2008’ worden samengesteld.

In het plan is op grond van de uitvoerings-

De in de loop van 2007 geopende internetsite wordt

overeenkomst geen rekening gehouden met

in toenemende mate bezocht. Voor de actieve

aanvullende premiebijdragen van de werkgever.

deelnemers bestaat sinds begin 2008 de mogelijkheid

Gelet op de financiële positie hebben de aangesloten

om gebruik te maken van de pensioenplanner

ondernemingen ingestemd met het voorstel om

‘Mijn pensioen’.

zolang de dekkingsgraad minder bedraagt dan

In december 2008 is er onder alle actieve deelnemers

105% de kostendekkende premie te betalen die

en de pensioengerechtigden een gebruikersenquête

gebaseerd is op een rekenrente gelijk aan het

gehouden. Hierop is op redelijke grote schaal

marktrendement. Met betrekking tot de toeslagen

gereageerd. De uitslag hiervan wordt in het voorjaar

is in het plan de geldende beleidsregel dat beneden

van 2009 aan de betreffende doelgroepen bekend

een dekkingsgraad van 110% geen toeslagverlening

gemaakt.

plaatsvindt gevolgd. Wel is rekening gehouden met de op basis van de financiele positie per eind 2007 op

6

Compliance

12 juni 2008 goedgekeurde toezegging om per

Onze compliance officer heeft in de rapportage

1 januari 2009 een extra toeslag van 0,5% te

Jaarverslag 2008

verlenen. Deze zal worden geëffectueerd zodra de

eerst een oordeel gegeven over de jaarrekening voor

dekkingsgraad gedurende drie aaneensluitende

2007. Gedurende het jaar 2008 is men tweemaal

maanden ten minste 105% bedraagt.

bijeen gekomen, waarvan eenmaal met een vertegenwoordiging van het bestuur.

In de loop van de maand mei 2009 zijn zowel de actieve als de gewezen deelnemers en de

Visitatiecommissie

pensioengerechtigden geïnformeerd over de

De visitatiecommissie zal de eerste volledige visitatie

gevolgen van de financiële crisis voor hun pensioen.

begin 2010 uitvoeren. Afgesproken is dat in de tweede helft van 2009 een nulmeting zal worden uitgevoerd

Governance en medezeggenschap

waarbij een aantal specifieke aandachtspunten zal

Met ingang van 2007 zijn de bepalingen in de

worden benoemd.

Pensioenwet voor goed bestuur en medezeggenschap in werking getreden. Wat betreft goed pensioen

Deskundigheid

fondsbestuur verwijst de wet naar de in 2005 opge-

Deskundigheid van pensioenfondsbesturen is

stelde Principes voor goed pensioenfondsbestuur van

al verschillende jaren een onderwerp dat in de

de Stichting van de Arbeid. Deze Principes betreffen

belangstelling staat. In de bestaande regelgeving

voor een deel het functioneren van het bestuur zelf,

is het een uitgangspunt dat een bestuur als geheel

zoals zorgvuldigheid, openheid in termen van

tenminste voldoende deskundig moet zijn op de

transparantie van bevoegdheden en beleid, heldere

8 door De Nederlandsche Bank (DNB) geformuleerde

communicatie, toegankelijkheid voor klachten en

beleidsterreinen. Pensioenfondsen moeten

deskundigheid van het bestuur. Ook in 2008 is hieraan

over een deskundigheidsplan beschikken. In dit

uitvoering gegeven. Dit betreft in het bijzonder het

plan is vastgelegd op welke wijze de gewenste

goed functioneren van het verantwoordingsorgaan

deskundigheid bevorderd en gewaarborgd wordt.

en de praktische invulling van intern toezicht via een visitatiecommissie. De medezeggenschap is in ons

In het plan zijn de zogenoemde ‘eindtermen’

fonds al in 2003 gerealiseerd door het instellen van de

opgenomen waar een bestuurder respectievelijk

deelnemersraad. Wat betreft de inbreng van de

na 1 jaar en na 3 jaar aan moet voldoen. In deze

pensioengerechtigden kan gemeld worden dat zij

eindtermen wordt een onderscheid gemaakt

vanaf de aanvang van de deelnemersraad hiervan deel

tussen kennis en oordeelsvorming. Bij wijze van

uitmaken en reeds vanaf 2000 in het pensioenfonds-

handreiking zijn in het plan van aanpak ook normen

bestuur zitting hebben.

voor andere functionarissen aangegeven. Zoals bijvoorbeeld voor leden van deelnemersraden en

Deelnemersraad

verantwoordingsorganen. Deze normen zijn afgeleid

In 2008 is de deelnemersraad in totaal 4 maal bij elkaar

van de eindtermen. Daarnaast voorziet het plan in

gekomen en heeft hij over de volgende onderwerpen

de ontwikkeling van methoden voor toetsing van

advies gegeven: Jaarverslag 2007

deskundigheid en certificering van opleidingen.

Overschottennotitie Aanpassing statuten en pensioenreglementen

Bij ons fonds is hiermee in de loop van 2008 een start gemaakt en dit zal in 2009 verder worden gerealiseerd.

Actuariële- en bedrijfstechnische nota Indexering franchisebedragen en vaststelling

Toezicht

toeslagen 2009 Vaststelling definitieve premie 2008 en voorlopige

De Nederlandsche Bank

premie 2009

Het bestuur onderschrijft de noodzaak van goed extern toezicht op de pensioensector en hecht waarde

Verantwoordingsorgaan

aan een goede, open relatie met de toezichthouder(s).

Het verantwoordingsorgaan heeft in 2008 voor het

Het bestuur stelt regelmatig contact met


7

De Nederlandsche Bank (DNB) op prijs.

is een besluit genomen over de vaststelling van de

Op grond van de wettelijke voorschriften zijn het

zgn. overschottennotitie voor de jaren 2007 en 2008.

jaarverslag, gewijzigde statuten, Actuariële- en

In verband met de grote wijzigingen op de financiële

bedrijfstechnische nota (ABTN) en de gewijzigde

markten en de forse daling van de dekkingsgraad

pensioenreglementen ter kennis gebracht van

aan het einde van 2008 heeft het bestuur op

DNB. Verder heeft het bestuur kennisgenomen van

12 december 2008 de besluiten met betrekking tot

de verschillende circulaires van DNB en daaraan

de overschottennotitie voor het jaar 2008 ongedaan

uitvoering gegeven.

gemaakt.

Het afgelopen jaar zijn aan het fonds geen

In het kader van het herstelplan is begin 2009 een

dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door

nieuwe continuïteitsanalyse uitgevoerd, waarbij

DNB geen aanwijzingen aan het fonds gegeven,

rekening is gehouden met de actuele economische

noch is een bewindvoerder aangesteld of is

veronderstellingen en de geschatte dekkingsgraad per

bevoegdheidsuitoefening van organen van het fonds

ultimo december 2008. De resultaten van deze analyse

gebonden aan toestemming van de toezichthouder.

vormen ondermeer de basis voor de vaststelling van

Op 18 en 19 november 2008 heeft DNB een routine-

het zogenaamde Toeslagenlabel dat met ingang van

onderzoek uitgevoerd. Over het resultaat hiervan zijn

2009 in alle uitingen aan de (gewezen) deelnemers en

geen bijzonderheden te melden.

pensioengerechtigden gebruikt zal worden.

Autoriteit Financiële Markten

Klachten- en geschillenregeling

In de loop van 2008 is het huidige communicatiebeleid

In de klachten- en geschillenregeling van het fonds

verder uitgewerkt en vastgelegd in een

is vastgelegd dat een belanghebbende een klacht

communicatieplan. Hieraan wordt volledig uitvoering

kan indienen. Dit kan als de betrokkene het niet

gegeven.

eens is met de wijze waarop de statuten of het pensioenreglement worden toegepast of van mening

Dekkingsgraad

is onjuist behandeld te zijn. De klachtenregistratie

De dekkingsgraad op grond van het FTK bedraagt

van het fonds betreft niet alleen formele klachten,

ultimo 2008 103,6%. Het vermogen is 1 20,2 miljoen

maar ook kritische vragen en signalen van

hoger dan de technische voorziening (TV). Gelet op de

belanghebbenden.

richtlijnen van DNB is er ultimo 2008 sprake van een

Een klacht wordt in eerste instantie behandeld door de

onderdekking en een reservetekort.

administrateur van het fonds, waarna beroep bij het bestuur mogelijk is. Als een klager het niet eens is met

8

Volgens het FTK bedraagt het vereiste eigen vermogen

het oordeel van het bestuur, kan de betrokkene zich

ultimo 2008, 1 73,7 miljoen en is er sprake van een

wenden tot de Ombudsman Pensioenen. Daarnaast

tekort aan vereist eigen vermogen ultimo 2008 van

bestaat de mogelijkheid van de gang naar de rechter.

1 53,5 miljoen.

In 2008 zijn geen formele klachten ingediend.

ALM-studie en Continuïteitsanalyse

Toeslagen

In de tweede helft van 2007 is een nieuwe ALM-

Het fonds streeft ernaar de opgebouwde

studie in combinatie met de zgn. continuïteitsanalyse

pensioenrechten van de actieve deelnemers jaarlijks

uitgevoerd. Reeds eerder werd besloten dat het

aan te passen aan de ontwikkeling van het CBS-

bestuur mede aan de hand van het resultaat van

loonindexcijfer (“CAO-lonen per maand, inclusief

deze analyse zich zal beraden op het formuleren van

bijzondere beloningen, van particuliere bedrijven”).

beleidslijnen in het geval van mogelijke overschotten.

Het fonds streeft ernaar de opgebouwde

Een procedure hiervoor is opgenomen in de nieuwe

pensioenrechten voor de gewezen deelnemers en de

uitvoeringsovereenkomst die met terugwerkende

ingegane pensioenen jaarlijks aan te passen aan de

kracht tot 1 januari 2007 met de aangesloten

ontwikkeling van het CBS-prijsindexcijfer (“CPI voor

ondernemingen is afgesloten. In het voorjaar van 2008

alle huishoudens, afgeleid”).

Jaarverslag 2008

3,0 2,5 2,0

in procenten

toeslagen V O O R I N A C T I E V E N

3,5

1,48 1,25

1,45

1,5 0,82

1,0 0,5

0

0,0 2008

2007

2006

2005

2,16 1,94

in procenten

toeslag V O O R A C T I E V E deelnemers

2009

1,26 1,00

2009

0,98

2008

2007

2006

2005

1 januari 2008

De hiervoor verschuldigde kosten komen volledig voor

Het saldo van de gerealiseerde overrente was

rekening van de aangesloten ondernemingen.

ultimo 2007 in voldoende mate positief. Mede op basis hiervan is aan de gewezen deelnemers en

Als onderdeel van de overschottennotitie voor het

de pensioengerechtigden per 1 januari 2008 een

jaar 2007 is besloten dat over de per

verhoging toegekend van 1,48%. De toeslag voor de

31 december 2008 opgebouwde pensioenen per

actieve deelnemers per 1 januari 2008 is vastgesteld

1 januari 2009 een 0,5% extra toeslag verleend zal

op 2,16%.

worden. Gezien de aanwezige onderdekking van het fonds zal de uitvoering hiervan plaatsvinden zodra

1 januari 2009

de dekkingsgraad gedurende 3 aaneensluitende

De dekkingsgraad per eind 2008 bedraagt minder dan

maanden 105% of meer bedraagt.

110%. Op grond van de bestaande beleidslijn heeft

het bestuur besloten om aan de gewezen deelnemers

De toeslagverlening heeft een voorwaardelijk

en de pensioengerechtigden per 1 januari 2009 geen

karakter. Dit betekent dat geen recht op toeslagen

toeslag toe te kennen. De toeslag voor de actieve

bestaat en dat het niet zeker is of in de toekomst

deelnemers per 1 januari 2009 is vastgesteld op 1%.

volledige toeslagverlening kan plaatsvinden. Een


9

1,5

1,418 1,331

1,313 1,223

A dministratiekosten

1,2 1,067

0,9

0,6

0,25

0,26

0,21

0,23

0,22

0,3

in miljoen euro percentage van de pensioenverplichtingen

2008

2006

2007

2005

0,0

2004

2,750 2,516 2,335

B eleggingskosten

2,229

1,724

0,30

2008

0,29

2007

0,29

2006

0,38

0,32

2005

in miljoen euro percentage van het totale fondsvermogen

2004

eventuele achterstand in de toeslagverlening kan in

dat er een voorlopige korting van 50% van de voor de

principe worden ingehaald. Het fonds voert periodiek

basisregeling vastgestelde gedempte premie, exclusief

een continuïteitsanalyse uit volgens de voorschriften

uitvoeringskosten, wordt verleend. Gezien de forse

van de toezichthouder. Hieruit blijkt welk percentage

daling van de dekkingsgraad aan het einde van het

van de maximale toeslagverlening op de lange termijn

jaar 2008 heeft het bestuur besloten om de definitieve

verwacht mag worden. Het fonds zal dit percentage

premie voor 2008 vast te stellen op de volledige

publiceren door middel van het toeslagenlabel.

gedempte premie.

Financiering en premie

Kosten

De (zuivere) kostendekkende premie bedraagt 1 7,628 miljoen. Rekening houdend met een

Pensioenuitvoeringskosten

rekenrente die is gebaseerd op de verwachte waarde

De totale kosten voor de pensioenuitvoering zijn

van het toekomstig rendement bedraagt de gedempte

1 1,418 miljoen, dit is ca. 0,25% van de verplichtingen

premie 1 5,729 miljoen.

(2007: 1 1,067 miljoen respectievelijk ca. 0,21%). Deze verhoging is voornamelijk veroorzaakt door een

10

Gezien de vermogenspositie per ultimo 2007 was ten

aantal incidentele werkzaamheden door Blue Sky

aanzien van de voor 2008 af te dragen premie besloten

Groep BV.

Jaarverslag 2008

Pensioengerechtigden en uitkeringen

2008

2007

2006

2005

2004

Aantal pensioengerechtigden per 31 december FLUIT-gerechtigden

114

116

77

105

126

Ouderdomspensioen 2.755

2.734

2.713

2.681

2.659

Partnerpensioen 1.635

1.640

1.680

1.688

1.695

Wezenpensioen

34

35

39

52

49

Arbeidsongeschiktheidspensioen

134

148

4.672

4.673

4.674

4.702

4.730

165 176 201

Uitkeringen na aftrek van herverzekering (x 1 miljoen euro) Ouderdomspensioen 25,71

25,49

25,15

24,48

23,58

Partnerpensioen

7,87

7,60

7,61

7,31

6,88

Wezenpensioen

0,09

0,09

0,08

0,08

0,07


0,24

0,35

-0,33

0,66

0,37

Andere uitkeringen

2,24

0,28

0,34

0,64

1,23

Netto uitkeringen 36,15

33,81

32,85

33,17

32,13

Beleggingskosten

de verplichtingen. Er wordt regelmatig een Asset

De beleggingskosten bedragen in totaal 1 1,724

Liability Management studie uitgevoerd, waarbij

miljoen, dit is ca. 0,30% van het totaal belegd

de beheersing van het mismatchrisico een van de

vermogen (2007: 1 2,229 miljoen respectievelijk

onderzoekspunten is. Hierbij zijn de voordelen (meer

ca. 0,29%).

zekerheid) en nadelen (daling verwacht rendement) van het verkleinen van het mismatchrisico zorgvuldig

Pensioenreglementen en statuten

afgewogen. Het fonds beheerst het mismatchrisico

In het pensioenreglement N-versie is per 1 januari 2008

door een gedeelte van de portefeuille te beleggen in

de premiestaffel van de Module Beschikbare Premie

langlopende inflation linked bonds en langlopende

aangepast.

obligaties. Daarnaast zijn er zogenaamde Interest Rate

De statuten hebben een wijziging ondergaan in

Swaps afgesloten. Op advies van de beleggings-

verband met de wijziging van de Raad van Bestuur

commissie heeft het bestuur besloten om begin 2009

van Corporate Express NV in die van Corporate Express

verdere maatregelen te nemen om het resterende

Nederland Holding BV.

rentemismatchrisico te verlagen. Momenteel is ruim 80% van het marktrenterisico ingedekt.

Risico’s Het bestuur heeft haar beleid verwoord in de

Beleggingsrisico’s

Actuariële- en bedrijfstechnische nota (ABTN). Hierna volgt een nadere toelichting op de voornaamste

Vastgoed- en aandelenrisico

risico’s die door het bestuur zijn onderkend, alsmede

Het vastgoed- en aandelenrisico is het risico dat door

het beleid van het bestuur voor het beperken van de

de ontwikkeling van marktprijzen (veroorzaakt

risico’s:

door factoren die samenhangen met een individuele

1. Mismatchrisico

belegging, de uitgevende instelling of generieke

2. Beleggingsrisico’s

factoren) waardewijzigingen plaatsvinden.

3. Verzekeringstechnische risico’s

Wijzigingen in marktomstandigheden hebben altijd

4. Operationele risico’s.

direct invloed op het beleggingsresultaat, omdat alle beleggingen worden gewaardeerd op marktwaarde

Mismatchrisico

waarbij waardewijzigingen onmiddellijk worden

Het fonds is beperkt gevoelig voor wijzigingen in

verwerkt in het saldo van baten en lasten. Het

de marktrente omdat gezien de rijpheid van het

vastgoed- en aandelenrisico wordt beheerst door

fonds er sprake is van een relatief korte looptijd van

het aanbrengen van een goede spreiding binnen


11

de portefeuille (diversificatie). Periodiek vindt een

als gevolg van niet afdoende of falende interne

gedetailleerde risico/rendementsanalyse plaats van de

processen, menselijk gedrag en systemen of als

beleggingsportefeuille.

gevolg van externe gebeurtenissen. Dit risico wordt beperkt door de SAS70 Type 2-rapportage die het

Valutarisico

fonds van de diverse uitvoerders heeft ontvangen.

Het fonds belegt ook buiten het eurogebied, waardoor het fonds gevoelig is voor

Voor een nadere toelichting op de risico’s en

koersschommelingen van de betreffende valuta

het beheersingsbeleid wordt verwezen naar de

ten opzichte van de euro. Om dit niet renderende

paragraaf Risicobeheer van de jaarrekening.

risico te beperken, dekt het fonds alle vastrentende beleggingen in vreemde valuta af naar de euro.

Beleggingen

Voor alle overige beleggingen wordt in de regel de Amerikaanse dollar, het Britse pond en de Japanse

Terugblik Economische Ontwikkelingen

yen voor 50% afgedekt naar de euro. Hierbij worden

Het jaar 2008 staat in het teken van het losbarsten

de beleggingen in opkomende markten en het Verre

van de financiële crisis. Het oplopen van de korte

Oosten (exclusief Japan) gezien als beleggingen in

rente in de Verenigde Staten leidde in 2007 de

dollars. In het najaar van 2008 is de Amerikaanse

‘subprime’ crisis in. Hierdoor kwam een einde aan

dollardekking verlaagd van 75% naar 50%.

de ‘goedkoop geld’ periode die in de jaren hiervoor ingezet was door de centrale banken. De periode van

Kredietrisico

snelle stijgingen van huizenprijzen kwam in Amerika

Het fonds sluit contracten met tegenpartijen.

daarmee abrupt tot een einde en gedwongen

Hierdoor loopt het fonds een risico, indien deze

verkopen van onroerend goed namen snel in aantal

tegenpartijen hun verplichtingen jegens het fonds

toe. Leningen met hypotheken als onderpand

niet nakomen. Het tegenpartijrisico verbonden aan

daalden aanzienlijk in waarde of werden zelfs

de inzet van afgeleide financiële instrumenten wordt

volledig onverhandelbaar.

op marktconforme wijze beheerst door het storten van onderpand bij bepaalde marktbewegingen.

In maart 2008 wordt het bijna failliete Bear Sterns

Daarnaast wordt er gebruikgemaakt van verschillende

verkocht aan JP Morgan bank. In september 2008

tegenpartijen met een goede reputatie waardoor dit

verhevigt de crisis met het omvallen van Lehman

risico wordt beperkt.

Brothers, een van ’s werelds grootste ‘investment banks’. Het onderlinge vertrouwen tussen banken

Verzekeringstechnische risico’s

verdwijnt, waardoor de internationale geldmarkten

Het belangrijkste verzekeringstechnische risico is het

op slot gaan. De financiële crisis slaat vervolgens over

langlevenrisico. Dit is het risico dat deelnemers langer

op de reële economie. Door gezamenlijk ingrijpen

blijven leven dan verondersteld bij de vaststelling van

van nationale overheden en centrale banken

de premie en de berekening van de TV. Met ingang

wordt een ineenstorting van het financiële systeem

van 2007 heeft het fonds de TV berekend op basis

voorkomen.

van de zogenaamde prognosetafel AG 2005-2050

In het derde en vierde kwartaal van 2008 openbaart

met correcties voor ervaringssterfte. Hierdoor wordt

de wereldwijde recessie zich in sterke dalingen van

rekening gehouden met toekomstige verbetering

autoverkopen en stagnerende bouwactiviteiten. De

van de levensverwachting. Door toepassing van deze

Amerikaanse auto-industrie klopt aan bij de overheid

meest recente prognosetafels is het langlevenrisico

voor financiële hulp. Grondstoffenprijzen dalen (de

voor het fonds sterk gereduceerd.

olieprijs tot onder de $50,– per vat, waar het in juli nog een record van $147,– noteerde) als gevolg van

Operationele risico’s Het operationeel risico is het risico dat optreedt bij de uitvoering van de pensioenen beleggingsactiviteiten,

12

Jaarverslag 2008

een wereldwijde daling van de vraag.

Marktontwikkelingen

economieën in de regio Azië, die vooraf als het meest resistent tegen een wereldwijde economische teruggang

Obligatiemarkten

werden beoordeeld, liepen daarmee de grootste schade

In het eerste deel van het jaar liep de rente op

op. De exportafhankelijkheid van veel van deze landen

staatsleningen in het eurogebied op, in het bijzonder

bleek toch erg groot. De Amerikaanse beurs hield relatief

als gevolg van angst voor stijgende inflatie. De sterk

gezien redelijk stand.

opgelopen prijzen van grondstoffen waren hier in

Pas in het vierde kwartaal werden winstvooruitzichten

belangrijke mate debet aan. In de zomer vond er een

van bedrijven daadwerkelijk massaal neerwaarts

verandering plaats. De zorgen over de gezondheid

bijgesteld. In dit kwartaal waren de verliezen op de beurs

van het bankwezen, vooral na het faillissement

dan ook groot.

van Lehman en de reddingsacties voor vele andere financiële instellingen, hield de obligatiemarkten in

Vastgoedmarkten

een wurggreep. Staatsobligaties dienden in de laatste

Na het voor vastgoedfondsen reeds dramatisch verlopen

maanden 2008 als vluchthaven. De rente over de gehele

jaar 2007, zakten de koersen van vastgoedaandelen

rentecurve daalde pijlsnel tot historisch lage niveaus.

in 2008 opnieuw verder weg. De door het fonds gehanteerde benchmark daalde met liefst 45%, als

De onzekerheid ten aanzien van de kracht van het

weerspiegeling van de slechte vooruitzichten voor

financiële stelsel vond zijn weerslag in de risico opslag

vastgoed. Europees vastgoed daalde het hardst, met name

die beleggers eisten op leningen aan banken en

in het Verenigd Koninkrijk. Ook voor vastgoedbedrijven

andere bedrijven. Deze opslagen liepen in de herfst

geldt dat het belang van goede balansverhoudingen en

tot ongekende hoogten op. Feitelijk kwam de markt

de omvang van de herfinancieringsbehoefte aan kracht

voor veel leningen, met name ‘asset backed securities’

wint.

tot stilstand. Liquiditeit en zekerheid waren van het allergrootste belang voor beleggers.

Grondstoffenmarkten Dat grondstoffenbeleggingen erg volatiel kunnen zijn,

In tegenstelling tot leningen rentes, daalden swap

bleek nog maar eens in 2008. Steeg de olieprijs in het

rentes aan het einde van het jaar tot ver onder die van

eerste halfjaar nog met circa 50% tot bijna $ 150,- per vat,

staatsleningen. De wens om cash aan te houden, in

aan het einde van het jaar was de prijs tot onder de

combinatie met de noodzaak van veel institutionele

$ 50,- gedaald. De sectoren energie en basismetalen leden

beleggers om langlopende verplichtingen af te dekken,

zwaar onder de snel verslechterende vooruitzichten van

lijkt hiervan de belangrijkste oorzaak. De 30-jarige

de economische ontwikkeling. Alleen de goudprijs kon

en nog langere swap rentes bleken buitengewoon

profiteren van alle onrust op de financiële markten.

beweeglijk en bereikten een dieptepunt tot ver onder de 3% begin december. Nederlandse pensioenfondsen

Valutamarkten

die hun verplichtingen af hadden gedekt met andere

Ook de valutamarkten lieten heftige bewegingen zien.

instrumenten dan swaps, ondervonden dat deze

In de loop van de eerste helft van het jaar steeg de euro

matching (looptijd verschillen afdekking) in 2008 tekort

tot circa $ 1,60. De dollar herstelde echter in waarde toen

schoot.

de onrust op de financiële markten toenam, daarmee de status van wereldwijde reservevaluta nog eens

Aandelenmarkten

bevestigend. Het gedwongen afwikkelen van ‘yen carry

Vanaf de eerste dag van het jaar verloren aandelen

trades’ (goedkoop lenen in yen en uitzetten in hoger

terrein in 2008. De slechte maand januari bleek een

renderende valuta) door hedgefondsen, leidde tot een

voorbode van grote verliezen gedurende de rest van

indrukwekkende race van de yen. De yen steeg in de herfst

het jaar. In euro gemeten daalden alle beurzen meer

in een aantal maanden tijd met circa 40% ten opzichte

dan 25%. Japan wist het verlies te beperken door een

van de euro. Het Britse pond daarentegen had sterk te

sterke stijging van de yen. Hong Kong en Opkomende

lijden onder de snel verslechterende omstandigheden in

markten presteerden duidelijk slechter. De opkomende

het Verenigd Koninkrijk. De euro en pond waren op enig


13

10,4 7,5

in procenten

fondsrendemen T T O TA A L

15,2

1,6

2008

2,7

2007

2006

2005

gemiddeld

2004

-21,1

-40,8 Commodities

0,9 Vastrentende waarden -0,1

-43,2 Aandelen 2,8

in procenten

F ondsrendement per categorie

17,3

-43,9 Vastgoed

2008 -18,3

2007

-50

moment bijna gelijk in waarde. In tijden van financiële

-40

-30

-20

-10

0

10

20

negatieve bijdrage van een aantal beheerders.

spanning leden enkele Opkomende markten enorme valutaverliezen, zoals de Russische roebel.

Bijzonderheden Het fonds werd in de loop van het jaar verrast door de

Beleggingsresultaat en het gevoerde beleid in 2008

omvang en snelheid van de crisis. Hoewel in de strategie voor de komende jaren rekening was gehouden met

Totaal rendement

mindere rendementen op aandelenmarkten en de

Het fonds sloot het jaar af met een rendement

toekomstige normportefeuille een duidelijk lagere

van -21,1%. Dit is ruim 4% slechter dan de intern

weging voor aandelen hanteert, waren de daarvoor

gehanteerde benchmark. De positieve bijdrage van

geselecteerde alternatieve beleggingscategorieën nog

een door het fonds aangehouden onderweging van

nauwelijks geïmplementeerd. Het in 2007 gestarte

aandelen werd meer dan teniet gedaan door de sterk

mandaat om volatiliteit te kopen moest in maart

-50

14

Jaarverslag 2008

-40

-30

-20

-10

0

10

20

63,4

36,5

25,6

in procenten

A S S E T allocatie

50,7

2008

7,8

5,8

ed

go

st Va

n

ele

nd

Aa

en

o mm

2007

0,4

ies

n

ate

riv

De

Co

d

ten

90,8

in procenten

91,7

a ew

1,5

dit

ard

en str Va

allocatie vastrentende waarden

4,6

3,7

1,2

en es ing ati lig len ob se d e rd n han tee ndse der no on ge tiefo e s g r a u eri Be oblig Ov en

1,1

0,4

ken

D n+

’s

sito

epo

ede

ego

kt Ban

2008 2007

the

po

Hy

7,6

6,7

0,5

2008 door bijzondere omstandigheden worden

Vastrentende waarden

opgegeven. Dit mandaat kon met een interessante

De vastrentende portefeuille bestaat uit

koerswinst worden geliquideerd. Ook werd een begin

3 onderdelen. Circa een kwart wordt belegd in

gemaakt met een belang in een infrastructuur fonds.

een aantal indexleningen, waarbij de coupon

De resterende belangen in vastrentende waarden

gekoppeld is aan de euro inflatie. Deze belegging

en aandelen hadden echter zwaar te lijden onder de

leverde een goed resultaat, ondanks de sterk

crisis op de financiële markten.

dalende inflatieverwachting in het tweede deel van

Omdat op jaarbasis circa 5% van het belegd

het jaar. De andere 2 portefeuilles combineren de

vermogen liquide moet worden gemaakt ten behoeve

doelstelling om enerzijds de rentegevoeligheid van

van uitkeringen, kan het fonds regelmatig door

de verplichtingen te neutraliseren, anderzijds de wens

desinvesteringen van de assets op ontwikkelingen in

om van inefficiënties op de vastrentende markten

de markten inspelen.

gebruik te maken. Beide portefeuilles werden


15

40,9 Europa 40,9 31,4 Verenigde Staten 31,9 3,1 3,1 7,2 Japan 5,9 8,4 Overig Pacific

in procenten

A llocatie aandelen naar regio

Canada

7,9 9 2008

Opkomende markten 10,3

2007

0

10

20

30

40

50

39,8

35

25,8 23,9

23,3

15,5

10,8

in procenten

V A S T goed naar regio

25

2008 0,5

a

rop

Eu

en

ic

cif

tat

eS

d nig

Pa

cl.

ex ic (

)

an

Jap

0,3 g

eri

Ov

if

re Ve

Pac

sterk geraakt door een achteraf bezien te zware

markten, die extra hard omlaag zijn gegaan.

weging in met name Amerikaanse hypotheken en

Daarbovenop werd het fonds geconfronteerd met

achtergestelde leningen, uitgegeven door financiële

substantiële underperformances in de valuta en de

instellingen. De vastrentende portefeuille behaalde

Opkomende markten portefeuille. Aan het einde

een performance van 1,1%, maar bleef daarmee ruim

van het jaar werd besloten de Europese small cap

6% achter bij de gehanteerde benchmark.

portefeuille van de hand te doen. De overweging in Opkomende markten is wel gehandhaafd. De

Aandelen en vastgoed

rendementen op deze portefeuilles bedroegen ruim

Deze portefeuilles hadden zwaar te lijden onder

-43%.

de crisis. Strategisch is het fonds overwogen in risicovollere categorieën als small cap en Opkomende

16

Jaarverslag 2008

2007

Valuta

Wij betreuren het zeer dat er voor 2009 besloten

De schommelingen in de portefeuille worden

moest worden om vooralsnog geen toeslagen op de

gedempt door een strategische valutahedge van 50%.

pensioenrechten te verlenen.

De eerder tijdelijk tot 75% verhoogde afdekking van de dollar werkte gunstig uit en werd in het najaar

Amsterdam, 22 juni 2009

teruggebracht tot 50%. Mr. R.H. Hoving, voorzitter Overige ontwikkelingen in de portefeuille

Drs. G. Nijhuis, secretaris

In april werd een belegging in goederentermijn markten vernieuwd. In deze periode werd ook een eerste belang genomen in een infrastructureel fonds dat zich richt op de Europese markt. De resultaten van dit fonds waren licht negatief vanwege de moeilijke economische omstandigheden waarin de onderliggende bedrijven zich bevonden. De geplande beleggingen in volatiliteit en distressed debt waren einde jaar nog niet ingevuld. De marktomstandigheden zijn momenteel zo ongewis, dat het fonds een afwachtende houding aanneemt.

Ontwikkelingen in 2009 Het jaar 2008 werd met een bedroevend resultaat van -21.1% afgesloten. Begin 2009 heeft het fonds een aantal strategie sessies gehouden, waarin de ontstane situatie opnieuw grondig is besproken. De moeilijke economische periode die het fonds de komende jaren te wachten staat en de sterk verminderde dekkingsgraad, nopen het fonds tot een beperkter risicoprofiel. De aandelenweging is om die reden voorlopig onder de normweging gehouden en ook het kredietrisico en de looptijden mismatch zijn verder teruggebracht. Het fonds verwacht op deze wijze voldoende beschermd te zijn tegen de moeilijke economische omstandigheden, maar houdt de ontwikkelingen scherp in de gaten. Ook in 2009 zal veel aandacht worden besteed aan de deskundigheidsbevordering van alle disciplines die bij een efficiënte en professionele uitvoering van het pensioenfonds zijn betrokken. Daarnaast zal het risicobeheer op alle fronten extra aandacht krijgen. De kwetsbaarheid van het pensioenfonds moet op een zo laag mogelijk niveau worden gebracht.


17

V erklaring van het verantwoordingsorgaan

Het verantwoordingsorgaan (VO) heeft vanaf het

Ad 3.: het toeslagbeleid

vierde kwartaal 2008 enkele malen overlegd met het

De dekkingsgraad was eind 2008 minder dan 110%.

bestuur en de directeur over de ontwikkeling van de

Op basis van de bestaande beleidslijnen heeft het

dekkingsgraad en de indiening van het herstelplan.

bestuur besloten aan de gewezen deelnemers en de

Nà bestudering van het concept-jaarverslag en in

gepensioneerden geen toeslag toe te kennen per

aanmerking genomen de toelichting daarop, die op

1 januari 2009.

8 juni 2009 is gegeven door het bestuur en de

Aan de actieve deelnemers is per 1 januari 2009 een

directeur, heeft het VO zich een beeld gevormd van de

toeslag van 1% verleend. De hiervoor verschuldigde

uitoefening van het beleid van het bestuur over 2008.

kosten zijn volledig voor rekening gekomen van de aangesloten ondernemingen.

Het VO geeft hierbij over de hieronder genoemde 4 beleidsterreinen waar het bestuur verantwoordelijk

Als onderdeel van de zogenoemde overschotten-

voor is haar oordeel:

notitie voor het jaar 2007 is besloten over de per 31 december 2008 opgebouwde aanspraken een extra

1. het pensioenbeleid

toeslag van 0,5% te verlenen vanaf 1 januari 2009.

2. het premiebeleid

Gezien de ontstane onderdekking zal de uitvoering

3. het toeslagenbeleid

hiervan eerst plaatsvinden nadat vanaf 1 januari 2009

4. het beleggingsbeleid

de dekkingsgraad gedurende 3 aaneengesloten maanden 105% of meer heeft bedragen.

Over het gevoerde beleid op deze gebieden zal één voor één een oordeel worden gegeven. In het

Het VO vindt dit een juiste uitvoering van het beleid.

algemeen kan worden gesteld dat het gevoerde beleid evenwichtig en samenhangend is.

Ad 4.: het beleggingsbeleid Het VO heeft wederom geconstateerd dat het beleid

Ad 1.: het pensioenbeleid

volgens de uitgangspunten van de ABTN naar behoren

In 2008 heeft het fonds de gewezen deelnemers met

is uitgevoerd.

een gering pensioen voorgesteld de toekomstige aanspraken af te kopen. Hiervan hebben 1665

De uitvoering in de dagelijkse praktijk via de

gewezen deelnemers gebruik gemaakt

beleggingscommissie, waar ook enkele externe adviseurs deel van uitmaken, komt gedegen over.

Naar de mening van het VO is het bestuur op een juiste wijze omgegaan met de wettelijk geboden


mogelijkheid. Drs. G.M.H. Peters, voorzitter Ad 2.: het premiebeleid

R.W. Prommenschenckel RC

In de loop van 2008 heeft het bestuur besloten de

M. Tipker, secretaris

in aanvang verleende korting van 50% alsnog in rekening te brengen. Voorts is met de aangesloten werkgevers overeengekomen dat vanaf 1 januari 2009, zolang de dekkingsgraad op 31 december van enig jaar minder dan 105% bedraagt, de zogenoemde kostendekkende premie in rekening gebracht zal worden. Het VO kan zich vinden in dit beleid.

18

Jaarverslag 2008

J AA R R E K EN I NG


19

B alans per 3 1 december ( bed r a g e n i n du i z e n de n eu r o ’ s )

A ctiva ( n a v e r we r k i n g r esu lta at )

2 0 0 8

2007

Beleggingen voor risico pensioenfonds • Vastgoedbeleggingen (1)

33.469

60.236

• Aandelen (2)

146.459

283.042

• Vastrentende waarden (3)

362.050

393.074

• Overige beleggingen (4)

21.123

35.740

• Derivaten (5)

12.180

5.937

Totaal beleggingen voor risico pensioenfonds

575.281

778.029

2.257

2.969

Herverzekeringsdeel technische voorziening (7)

5.544

4.967

Vorderingen en overlopende activa (8)

22.626

2.562

Liquide middelen (9)

1.448

896

607.156

789.423

Beleggingen voor risico deelnemers (6)

Totaal activa

De bij de posten vermelde nummers verwijzen naar de toelichting op pagina 30 tot en met 34.

20

Jaarverslag 2008

B alans per 3 1 december ( bed r a g e n i n du i z e n de n eu r o ’ s )

P assiva ( n a v e r we r k i n g r esu lta at )

2 0 0 8

2007

Stichtingskapitaal en reserves (10) • Wettelijke reserves

–

1.064

• Overige reserves

20.205

269.149

Totaal stichtingskapitaal en reserves

20.205

270.213

554.639

508.753

2.257

2.969

Derivaten (5)

3.759

2.877

Schulden en overlopende passiva (13)

26.296

4.611

607.156

789.423

Technische voorziening voor risico pensioenfonds (11) Technische voorziening voor risico deelnemers (12)

Totaal passiva

De bij de posten vermelde nummers verwijzen naar de toelichting op pagina 31 en 35 tot en met 37.


21

S taat van baten en lasten ( bed r a g e n i n du i z e n de n eu r o ’ s )

2 0 0 8

2007

Baten en lasten pensioenactiviteiten Premies voor risico pensioenfonds (14)

4.971

3.158

Premies voor risico deelnemers (14)

625

860

-12.222

391

-28

–

-4.796

-6.242

Waardeoverdrachten voor risico pensioenfonds, per saldo (15) Waardeoverdrachten voor risico deelnemers, per saldo (15) Mutatie technische voorziening voor risico pensioenfonds • Pensioenopbouw (16) • Toeslagen (17)

-3.548

-7.772

• Rentetoevoeging (18)

-22.247

-20.151

• Wijziging marktrente (19)

-74.687

32.364

pensioenuitvoeringskosten (20)

37.384

34.888

• Pensioenrechten waardeoverdrachten, per saldo (21)

11.953

-365

• Wijziging actuariële grondslagen (22)

8.285

-25.794

• Overige mutaties technische voorziening (23)

1.770

-26.520

voor risico pensioenfonds

-45.886

-19.592

Pensioenuitkeringen (24)

-36.902

-34.594

voor risico deelnemers (25)

712

17.154

Herverzekeringen (26)

1.357

1.558

Pensioenuitvoeringskosten (27)

-1.418

-1.067

Overige baten en lasten pensioenactiviteiten (28)

-125

777

• Onttrekking pensioenuitkeringen en

Totaal mutatie technische voorziening

Mutatie technische voorziening

Totaal baten en lasten pensioenactiviteiten

-88.916

-31.355

Baten en lasten beleggingsactiviteiten Beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds (29)

-160.318

10.568

Beleggingsopbrengsten voor risico deelnemers (30)

-774

238

Totaal baten en lasten beleggingsactiviteiten

-161.092

10.806

-250.008

-20.549

Resultaat

De bij de posten vermelde nummers verwijzen naar de toelichting op pagina 43 tot en met 48.

22

Jaarverslag 2008

K asstroomoverzicht ( bed r a g e n i n du i z e n de n eu r o ’ s )

2 0 0 8

2007

Kasstroom uit pensioenactiviteiten Ontvangen premies

4.624

3.649

Ontvangen waardeoverdrachten

1.797

928

Uitkeringen uit herverzekering

585

612

Betaalde pensioenuitkeringen

-36.807

-34.614

Betaalde waardeoverdrachten

-2.482

-1.967

Betaalde pensioenuitvoeringskosten

-1.620

-1.426

Overige mutaties uit pensioenactiviteiten

577

-891

Totaal kasstroom uit pensioenactiviteiten

-33.326

-33.709

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Verkopen beleggingen

679.026

650.597

Ontvangen directe beleggingsopbrengsten

20.574

25.669

Gerealiseerde waardeverandering derivaten

-8.230

13.172

Aankopen beleggingen

-659.813

-646.656

Mutatie tegoeden en schulden kredietinstellingen

5.468

-8.799

Betaalde kosten van vermogensbeheer

-2.216

-3.306

Overige mutaties uit beleggingsactiviteiten

-931

–

Totaal kasstroom uit beleggingsactiviteiten

33.878

30.677

552

-3.032

Mutatie liquide middelen


23

T oelichting algemeen

Activiteiten

Overbruggingspensioen

Het doel van Stichting Pensioenfonds Corporate

Overbruggingspensioen wordt alleen nog opgebouwd

Express, statutair gevestigd te Maastricht

door deelnemers aan de V-regeling en gaat standaard

(hierna: het pensioenfonds), is het verlenen

in op de eerste dag van de maand waarin de

van pensioenaanspraken en het doen van

deelnemer 62 jaar wordt. Het overbruggingspensioen

pensioenuitkeringen aan (aspirant-)deelnemers,

is een pensioenregeling op basis van eindloon. Voor

gewezen deelnemers en pensioengerechtigden, een

ieder deelnemersjaar wordt 7% van het laatste

en ander overeenkomstig de pensioenreglementen.

pensioengevend salaris opgebouwd met een maximum

Het beleid en de kernactiveiten van het bestuur zijn

van 70%. Deelnemers die deelnemen aan de N-regeling

beschreven in de Actuariële- en bedrijfstechnische

en op 1 januari 2006 ouder dan 50 jaar waren, hebben

nota (ABTN).

recht op het opgebouwde overbruggingspensioen bij het bereiken van de leeftijd van 62 jaar.

Pensioenregeling De pensioenregeling van het pensioenfonds geldt

Partnerpensioen

voor alle werknemers met een dienstverband bij een

Het partnerpensioen geldt voor de nagelaten

van de aangesloten ondernemingen.

partner van een deelnemer. Het partnerpensioen bedraagt voor de N-regeling 70% van het te

Ouderdomspensioen

bereiken ouderdomspensioen. Voor de deelnemers

Het ouderdomspensioen kan worden opgebouwd

in de V-regeling wordt bij de vaststelling van het

vanaf 21 jaar en gaat standaard in op de eerste dag

partnerpensioen ook rekening gehouden met de

van de maand waarin de deelnemer 65 jaar wordt.

inbouw van de AOW waardoor het percentage

De deelnemers kunnen binnen bepaalde grenzen

afhankelijk is van de hoogte van het pensioengevend

kiezen wanneer zij met pensioen gaan, en wel op

jaarsalaris. Iedere deelnemer die getrouwd is, een

zijn vroegst vanaf de leeftijd van 60 jaar. Tevens

wettelijk geregistreerd partnerschap of een door het

bestaat de mogelijkheid om met deeltijdpensioen

pensioenfonds erkend samenlevingsverband heeft,

te gaan. Dat kan vanaf de leeftijd van 60 jaar.

is automatisch voor dit partnerpensioen verzekerd.

Het ouderdomspensioen is een toegezegd-

Bij overlijden van de deelnemer vóór het bereiken

pensioenregeling op basis van (voorwaardelijk)

van de leeftijd van 65 jaar wordt verondersteld

geïndexeerd middelloon. In de middelloonregeling

dat de deelneming zou hebben voortgeduurd

is het ouderdomspensioen gebaseerd op het

tot de pensioendatum met behoud van het laatst

gemiddelde salaris tijdens de loopbaan en

vastgestelde pensioengevend salaris. Bij ingang

bedraagt voor ieder deelnemersjaar 1,625% voor

van het ouderdomspensioen bestaat eenmalig de

de V-regeling en 2,00% voor de N-regeling van de

keuze van omzetting van (een deel van) het recht

pensioengrondslag zoals die geldt op 1 januari van

op partnerpensioen of ouderdomspensioen in een

het betreffende jaar. De pensioengrondslag is gelijk

verhoging van het ouderdomspensioen respectievelijk

aan het vaste jaarsalaris inclusief vakantietoeslag

partnerpensioen.

verminderd met de franchise. Het pensioengevend salaris is gemaximeerd.

Wezenpensioen Het wezenpensioen wordt uitgekeerd tot de

Beschikbare premieregeling

21-jarige leeftijd. Het wezenpensioen bedraagt voor

De beschikbare premieregeling is een

elk gerechtigd kind in de N-regeling 14% van het

excedentregeling voor deelnemers die een salaris

(bereikbare) ouderdomspensioen met een maximum

hebben dat boven het grensbedrag uitkomt. Via deze

van 70% in het geval van meerdere kinderen. Voor de

excedentregeling wordt over het salarisdeel boven dit

V-regeling wordt het wezenpensioen bepaald aan de

bedrag een premie beschikbaar gesteld voor aankoop

hand van een tabel waarbij het aantal kinderen ook

van extra pensioen. De premie is een percentage van

een rol speelt. Het wezenpensioen wordt verdubbeld

het pensioengevend salaris boven het grensbedrag.

indien er geen (bijzonder) partnerpensioen (meer) wordt uitgekeerd.

24

Jaarverslag 2008


bij een dekkingsgraad hoger dan 130% een volledige

Het arbeidsongeschiktheidspensioen gaat

toeslag verleend, wordt bij een dekkingsgraad van

doorgaans in na het einde van het tweede

110% of lager geen toeslag toegekend en wordt

ziektejaar. Het pensioen wordt uitgekeerd zolang

bij tussenliggende waarden van de dekkingsgraad

de arbeidsongeschiktheid duurt, maar uiterlijk tot

de toeslag pro rata vastgesteld. Indien de

de normpensioendatum. Dit is de eerste dag van

omstandigheden dit naar het oordeel van het bestuur

de maand waarin de deelnemer 65 jaar wordt. Het

noodzakelijk maken, kan het bestuur afwijken van de

arbeidsongeschiktheidspensioen is gelijk aan een

leidraad. De (voorwaardelijke) toeslagverlening wordt

percentage van het deel van het pensioengevend

gefinancierd uit de toekomstige overrendementen

salaris dat uitgaat boven het maximum van de

en het eigen vermogen. Een eventuele aanvulling

arbeidsongeschiktheidsverzekering van de aangesloten

op de toeslagverhoging van de actieve deelnemers

onderneming. Deelnemers die onder de WIA meer

tot een maximum van de toeslag van 1% is

dan 35% arbeidsongeschikt worden, hebben recht op

hierop een uitzondering. Bovendien wordt geen

premievrije voortzetting van de pensioenopbouw tot

bestemmingsreserve voor toekomstige toeslagen

de pensioendatum. Voor alle deelnemers is een WGA-

gevormd.

arbeidsongeschiktheidspensioen verzekerd.

Financiering en premie Pensioenspaarregeling

De aangesloten onderneming is het pensioenfonds

Tot 1 januari 2008 bestond voor alle deelnemers

jaarlijks een premie verschuldigd voor de in dat jaar

de mogelijkheid om op vrijwillige basis de niet

te verwerven reglementaire aanspraken. Bij bepaling

benutte pensioenspaarruimte te gebruiken door

van de premie wordt geen rekening gehouden

een percentage van het pensioengevend salaris te

met een opslag ter financiering van eventuele

storten in de pensioenspaarregeling. Het opgebouwde

voorwaardelijke onderdelen, waaronder de toeslagen.

kapitaal wordt op pensioendatum of bij eerder

Uitzondering hierop is een eventuele aanvulling op de

vertrek omgezet in een verhoging van (het recht op)

toeslagverhoging van de actieve deelnemers tot een

ouderdomspensioen.

maximum van de totale toeslag van 1%.

Toeslagen

Premiestelling vindt plaats op basis van een

Het pensioenfonds streeft ernaar de opgebouwde

kostendekkende premie met gebruikmaking van

pensioenrechten van de actieve deelnemers jaarlijks

een gedempte rentevoet. Bij vaststelling van deze

aan te passen aan de ontwikkeling van de loonindex

zogenaamde gedempte premie is de gehanteerde

zoals gepubliceerd door het CBS voor CAO-lonen per

rekenrente gelijk aan het verwachte toekomstige

maand inclusief bijzondere beloningen van particuliere

rendement in plaats van de actuele marktrente. Bij

bedrijven.

het bepalen van het toekomstige rendement wordt uitgegaan van een door het pensioenfonds opgestelde

Het pensioenfonds streeft ernaar de premievrije

(en onderbouwde) verwachting.

pensioenrechten (gewezen deelnemers) en de ingegane pensioenen jaarlijks aan te passen aan de

De kostendekkende premie bevat de volgende

ontwikkeling van de prijsindex voor alle huishoudens,

componenten: de actuarieel benodigde premie voor de inkoop van

afgeleid zoals gepubliceerd door het CBS. De toeslagverlening heeft een voorwaardelijk karakter. Dit betekent dat geen recht op toeslagen bestaat en dat het niet zeker is of en in hoeverre in de toekomst toeslagen kunnen worden verleend. Het

de onvoorwaardelijke pensioenen; een solvabiliteitsopslag voor het in stand houden van de benodigde reserves; een opslag voor pensioenuitvoeringskosten (inclusief excassokosten).

bestuur beslist jaarlijks of de pensioenaanspraken worden aangepast. Daarbij hanteert het bestuur een

Tekorten/Overschotten

beleidsstaffel als leidraad. Volgens de staffel wordt

In het geval van een reservetekort dan wel


25

dekkingstekort zal het pensioenfonds een lange- dan

Grondslagen algemeen

wel kortetermijnherstelplan indienen bij DNB. De aangesloten onderneming kan in het kader van een

Algemeen

eventueel herstelplan bijdragen aan het herstel van

De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met

de financiële positie van het pensioenfonds, maar is

de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen

hiertoe niet verplicht.

in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, in het bijzonder

Het pensioenfonds heeft een premiekortinggrens

Richtlijn 610 Pensioenfondsen (RJ 610).

gedefinieerd, die wordt bereikt indien: de technische voorzieningen en het vereist eigen

De jaarrekening luidt in euro’s.

vermogen volledig door waarden zijn gedekt én de uitgevoerde continuïteitsanalyse aantoont

Wijziging grondslagen voor waardering

dat de gewekte verwachting ten aanzien van

Met ingang van 2008 worden hypothecaire leningen

de toeslagverlening nu en in de toekomst naar

gewaardeerd tegen marktwaarde. Voorheen

verwachting kan worden waargemaakt én de verwachte dekkingsgraad structureel boven de evenwichtssituatie blijft.

werden hypothecaire leningen gewaardeerd tegen nominale waarde. Als gevolg van deze verandering worden voortaan alle beleggingen conform RJ 610 gewaardeerd tegen marktwaarde. Het effect van

Herverzekering

de stelselwijziging op het eigen vermogen en het

Het pensioenfonds heeft een

resultaat is minder dan 1 25.000,–. Om deze reden is

herverzekeringsovereenkomst afgesloten

het effect verwerkt in het resultaat over 2008 en zijn

ter dekking van het overlijdensrisico en het

de vergelijkende cijfers van 2007 niet aangepast.

risico van arbeidsongeschiktheid (excedentarbeidsongeschiktheidspensioen, WGA-

Gebruik van schattingen en veronderstellingen

arbeidsongeschiktheidspensioen en premievrije

Bij het opstellen van de jaarrekening is het gebruik

pensioenopbouw).

van schattingen en veronderstellingen noodzakelijk. De schattingen en veronderstellingen zijn vooral van

Het overlijdensrisico is verzekerd op basis van

invloed op de waardering van de beleggingen en de

risicokapitalen, gelijk aan de contante waarde van

technische voorziening.

een direct ingaand partnerpensioen, verminderd met de voor de overleden deelnemer gevormde

Verwerking

voorziening met betrekking tot ouderdomspensioen

De belangrijkste activa en verplichtingen van

en partnerpensioen en verminderd met een eigen

het pensioenfonds zijn de beleggingen en de

behoud van 1 70.000,–.

pensioenverplichtingen. De beleggingen bestaan volledig uit financiële activa en derivaten. Deze

De dekking van het excedent-arbeidsongeschiktheids

worden in de balans opgenomen respectievelijk van

pensioen omvat een jaarlijkse rente ter grootte van

de balans verwijderd op transactiedatum (datum

70% van het verschil tussen het pensioengevend salaris

van koop of verkoop). Dit is het moment waarop de

van de deelnemer en de maximale uitkeringsgrondslag

toekomstige economische voordelen en de risico’s

van de WIA, verminderd met een eigen behoud van

verbonden aan het financiële instrument worden

20% van het arbeidsongeschiktheidspensioen, met

overgedragen. Pensioenverplichtingen worden in de

een maximum van 1 15.000,– per deelnemer.

balans opgenomen op het moment van toekenning of overdracht van de pensioenrechten. Zij worden van

De dekking van de premievrijstelling omvat een

de balans verwijderd op het moment van uitkering of

jaarlijkse rente ter grootte van een gelijkblijvende

overdracht van de pensioenrechten.

premie die benodigd is voor de toekomstige

26

pensioenopbouw op basis van de huidige

Saldering

pensioengrondslag.

Een financieel actief en een financiële verplichting

Jaarverslag 2008

worden gesaldeerd en als nettobedrag in de balans

Beleggingen in niet-beursgenoteerde participaties

opgenomen indien sprake is van een wettelijke

in vastgoedfondsen worden gewaardeerd tegen de

of contractuele bevoegdheid om het actief en

geschatte verkoopwaarde.

de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om

Aandelen

de posten op deze wijze af te wikkelen. De met

De marktwaarde van aandelen is gebaseerd op de

gesaldeerd opgenomen financiële activa en financiële

beurskoers per balansdatum. Indien aandelen niet-

verplichtingen samenhangende rentebaten

beursgenoteerd zijn of indien de koersvorming niet

en rentelasten worden eveneens gesaldeerd

representatief is, wordt de marktwaarde getaxeerd.

opgenomen.

De taxatie is gebaseerd op recente marktinformatie waarbij tevens gebruik gemaakt wordt van de

Waardering beleggingen

beschikbare vastgestelde jaarrekening van de

Beleggingen (voor risico pensioenfonds en voor

desbetreffende fondsen.

risico deelnemers) worden gewaardeerd tegen marktwaarde. De marktwaarde is het bedrag


waarvoor een actief of een verplichting kan worden

De marktwaarde van beursgenoteerde vastrentende

afgewikkeld tussen ter zake goed geïnformeerde,

waarden is gebaseerd op de beurskoers per

tot een transactie bereid zijnde partijen die

balansdatum. De marktwaarde van andere directe

onafhankelijk zijn. De marktwaarde is gebaseerd op

vastrentende beleggingen wordt bepaald door te

actuele marktprijzen, tenzij anders vermeld.

ontvangen rente en aflossingen contant te maken op basis van actuele marktrente, rekening houdend met

Waardeveranderingen beleggingen

het risicoprofiel en de looptijd van de belegging.

Er wordt bij de bepaling van het resultaat geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde

Derivaten

en ongerealiseerde waardeveranderingen

Derivaten zijn afgeleide financiële instrumenten,

van beleggingen, inclusief derivaten.

waarvan de waarde afhankelijk is van een of meer

Alle waardeveranderingen, inclusief

onderliggende primaire financiële instrumenten.

valutakoersverschillen, worden als opbrengst

Derivaten bevatten rechten en verplichtingen

beleggingen direct in de staat van baten en lasten

waardoor een of meer van de financiële risico’s

opgenomen.

waaraan de onderliggende primaire financiële instrumenten onderhevig zijn tussen partijen worden

Vreemde valuta

overgedragen. Derivaten leiden bij het aangaan

Activa en verplichtingen in vreemde valuta worden

van de transactie niet of tot een relatief gering

omgerekend naar euro’s tegen de koers per

vermogensbeslag. Basisvormen van derivaten zijn

balansdatum. Transacties in vreemde valuta worden

termijncontracten, opties, swaps en futures. Het

omgerekend tegen de koers op transactiedatum.

onderliggende primaire financiële instrument kan

Valutakoersverschillen bij de omrekening van activa

onder meer een renteproduct, een valutaproduct of

en verplichtingen worden in de staat van baten en

een aandelenproduct zijn.

lasten opgenomen onder de post waarop de activa en verplichtingen betrekking hebben.

Derivaten worden gewaardeerd tegen marktwaarde. Voor beursgenoteerde contracten is dit de beursprijs per balansdatum. Voor niet-beursgenoteerde

Grondslagen voor waardering van activa en passiva

contracten is de waardering gebaseerd op recente marktinformatie, als input voor de gehanteerde gangbare waarderingsmodellen, voornamelijk

Vastgoed

discounted cashflow models.

De marktwaarde van aandelen van vastgoedfondsen is gebaseerd op de beurskoers per balansdatum.


27

Herverzekeringsdeel technische voorziening

De belangrijkste actuariële grondslagen en

Herverzekeringscontracten worden opgenomen

veronderstellingen zijn: afgeleide marktrente rentetermijnstructuur DNB

voor de actuarieel bepaalde contante waarde van de verzekerde uitkeringen, volgens de grondslagen van het pensioenfonds.

3,6% (2007: 4,8%); levensverwachting volgens AG-prognosetafels 2005-2050 met correctiefactoren op de

Vorderingen

sterftekansen afzonderlijk voor hoofdverzekerde

Vorderingen worden gewaardeerd tegen

en medeverzekerde (2007: geen onderscheid

verkrijgingsprijs onder aftrek van eventuele bijzondere waardeverminderingen, indien sprake is van oninbaarheid. Liquide middelen Liquide middelen worden opgenomen voor de

hoofdverzekerde en medeverzekerde); actieve deelnemers en gewezen deelnemers volgens bepaalde partnersysteem en gepensioneerden bepaalde partner (ongewijzigd); verschil leeftijd man en vrouw drie jaar

verkrijgingsprijs.

(ongewijzigd); excassokosten 1% van de technische voorziening

Technische voorziening voor risico pensioenfonds

(ongewijzigd); administratiekosten gewezen deelnemers jaarlijks

De technische voorziening wordt actuarieel

voor jaren 2009 tot en met 2041 1 325 duizend

berekend en wordt vastgesteld op basis van de

(2007: 1 320 duizend), jaren 2042 tot en met 2051

nominaal verworven pensioenrechten, voor zover

1 274 duizend (2007: 1 270 duizend) en jaar 2052

zij onvoorwaardelijk zijn. Dit betekent dat de

en daarna 1 162 duizend (2007: 1 160 duizend).

voorwaardelijke toekomstige toeslagen niet in de voorziening zijn begrepen, maar de op balansdatum

Technische voorziening voor risico deelnemers

toegezegde toeslagen wel in de voorziening wordt

De technische voorziening voor risico deelnemers

opgenomen. De pensioenverplichtingen worden

heeft betrekking op de beschikbare premieregeling.

contant gemaakt tegen de nominale marktrente per

De voorziening wordt gewaardeerd op de

balansdatum volgens de rentetermijnstructuur zoals

balanswaarde van de daarmee samenhangende

gepubliceerd door De Nederlandsche Bank (DNB).

beleggingen. Uiterlijk op de ingangsdatum van het pensioen wordt het opgebouwde kapitaal omgezet

De voorziening met betrekking tot

in pensioenrechten en opgenomen in de technische

ouderdomspensioen, partnerpensioen en

voorziening voor risico pensioenfonds.

wezenpensioen is de contante waarde van de beste inschatting van de toekomstige uitgaande

Schulden

kasstromen die voortvloeien uit de tot balansdatum

Schulden worden gewaardeerd tegen

opgebouwde onvoorwaardelijke pensioenrechten.

verkrijgingsprijs.

Daarin is begrepen de toekomstige premievrije pensioenopbouw van arbeidsongeschikte deelnemers.

Grondslagen voor resultaatbepaling

De voorziening met betrekking tot

Algemeen

arbeidsongeschiktheidspensioen is de contante

De grondslagen voor resultaatbepaling vloeien voor

waarde van de verwachte uitgaande kasstromen

het merendeel voort uit de voor de beleggingen

die voortvloeien uit de verplichtingen aan bij het

en de technische voorziening gehanteerde

pensioenfonds aangemelde arbeidsongeschikte

waarderingsgrondslagen. Voor een aantal posten

deelnemers, nog niet aangemelde arbeidsongeschikte

worden de grondslagen voor resultaatbepaling

deelnemers en zieke deelnemers die naar verwachting

hierna (nader) uiteengezet.

arbeidsongeschikt zullen worden verklaard.

28

Jaarverslag 2008

Premies

de technische voorziening wordt ultimo verslagperiode

Premies worden ten gunste van het resultaat gebracht

in de staat van baten en lasten opgenomen.

in de periode waarin de daarmee samenhangende pensioenrechten worden opgebouwd.

Onttrekking pensioenuitkeringen en

Premiekortingen en extra premies worden verwerkt in

pensioenuitvoeringskosten

de periode waarin aan de daarvoor overeengekomen

De vrijval van de technische voorziening wordt ten

voorwaarden wordt voldaan.

gunste van de staat van baten en lasten gebracht in de periode waarin de lasten bij de berekening van de

Waardeoverdrachten

voorziening waren voorzien.

Waardeoverdrachten en de daarmee samenhangende toevoeging en onttrekking aan de technische

Wijziging actuariële grondslagen

voorziening worden in de staat van baten en lasten

Het effect van wijzigingen in de actuariële

opgenomen op het moment van overdracht van de

grondslagen op de technische voorziening wordt

pensioenverplichtingen.

ultimo verslagperiode in de staat van baten en lasten opgenomen.

Pensioenopbouw De pensioenopbouw met betrekking tot

Pensioenuitkeringen

ouderdomspensioen en partnerpensioen wordt

Pensioenuitkeringen worden in de staat van baten en

toegerekend aan de periode waarin de opbouw van

lasten opgenomen in de periode waarop zij betrekking

de pensioenrechten plaatsvindt. De verplichtingen

hebben.

met betrekking tot arbeidsongeschiktheidspensioen worden opgenomen in de periode waarin

Herverzekeringen

deze ontstaan. De toekomstige premievrije

Herverzekeringsuitkeringen worden in de staat van

pensioenopbouw van arbeidsongeschikte deelnemers

baten en lasten opgenomen in de periode waarop zij

wordt ten laste van het resultaat gebracht in de

betrekking hebben. Winstaandelen worden ten gunste

periode waarin de arbeidsongeschiktheid ontstaat.

van het resultaat gebracht in de periode waarin zij bekend worden.

Toeslagen De toevoeging aan de technische voorziening uit

Kosten

hoofde van toeslagverlening wordt in de staat van

Kosten worden ten laste van het resultaat gebracht in

baten en lasten opgenomen in de periode waarin het

de periode waarop zij betrekking hebben.

bestuursbesluit wordt genomen. Rentetoevoeging technische voorziening

Grondslagen voor het kasstroomoverzicht

De pensioenverplichtingen worden contant gemaakt tegen de nominale marktrente op basis van de

Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de

door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur.

directe methode. Dit houdt in dat alle ontvangsten

Aan de technische voorziening wordt rente

en uitgaven ook als zodanig worden gepresenteerd.

toegevoegd op basis van de éénjaarsrente volgens

Onderscheid wordt gemaakt tussen kasstromen

deze rentetermijnstructuur primo verslagperiode.

uit pensioenactiviteiten en kasstromen uit

De rentetoevoeging wordt berekend over het

beleggingsactiviteiten.

gemiddelde van de stand van de voorziening primo periode en de stand van de voorziening ultimo

Kasstromen in vreemde valuta worden omgerekend

periode, de laatste exclusief het effect van de

tegen de koers op transactiedatum.

toeslagverlening. Onder liquide middelen worden verstaan Wijziging markrente

banktegoeden die niet het karakter hebben van

Het effect van de verandering van de marktrente op

beleggingen.


29

T oelichting balans ( bed r a g e n i n du i z e n de n eu r o ’ s )

activa

2008

2007

33.469

60.236

Europa

11.722

23.967

Verenigde Staten

8.374

15.518

Japan

5.193

6.524

Pacific exclusief Japan

8.001

14.039

Overig

179

188

Totaal

33.469

60.236

Beursgenoteerd

130.363

283.042

Niet-beursgenoteerd

16.096

–

Totaal

146.459

283.042

Europa

59.855

115.813

Verenigde Staten

46.002

90.406

1 Vastgoedbeleggingen Totaal De portefeuille bestaat geheel uit beursgenoteerde beleggingen in vastgoedfondsen. De samenstelling naar regio is als volgt:

2 Aandelen

De samenstelling naar regio is als volgt:

Canada

4.521

8.683

Japan

10.571

16.714

Overig Pacific

12.314

22.387

Opkomende markten

13.196

29.039

Totaal

146.459

283.042

Beursgenoteerde obligaties en beursgenoteerde obligatiefondsen

331.801

357.066

Hypothecaire leningen

1.455

2.102

Overige onderhandse leningen

4.512

4.156

Banktegoeden in rekening-courant

24.282

19.438

Deposito’s bij banken

–

10.312

Totaal

362.050

393.074

3 Vastrentende waarden

De specificatie naar rentetype is als volgt:

30

Inflation index linked

88.833

86.353

Vaste rente

245.740

275.860

Variabele rente

27.477

30.861

Totaal

362.050

393.074

Jaarverslag 2008

2008

2007

Korter dan één jaar

42.467

53.925

Vanaf één jaar tot vijf jaar

17.786

69.905

Langer dan vijf jaar

301.797

269.244

Totaal

362.050

393.074

234.331

254.868

De resterende looptijd gebaseerd op de contractuele aflossingsdata is als volgt:

De kredietwaardigheid van de portefeuille kan als volgt worden weergegeven: AAA rating AA rating

5.848

6.159

A rating

40.012

51.101

BBB rating

33.641

35.517

Lagere rating dan BBB

5.807

6.131

Geen gespecificeerde rating (waarvan 24.282 banktegoeden in rekening-courant)

42.411

39.298

Totaal

362.050

393.074

Europa

293.009

318.325

Verenigde Staten

65.103

74.749

Opkomende markten

3.482

–

De samenstelling naar regio is als volgt:

Overig

456

–

Totaal

362.050

393.074

21.123

35.740

Valutaderivaten

11.692

2.669

Rentederivaten

447

3.255

4

Overige beleggingen

Totaal Onder overige beleggingen zijn commodities (commodityderivaten) opgenomen. 5

Derivaten

Derivaten met een positieve marktwaarde zijn als een actiefpost in de balans opgenomen en derivaten met een negatieve marktwaarde zijn onder de verplichtingen opgenomen. Derivaten activa

Overige derivaten

41

13

12.180

5.937

Valutaderivaten

1.969

2.554

Aandelenderivaten

1

–

Rentederivaten

1.789

323

Totaal

3.759

2.877

Derivaten passiva


31

Het volgende overzicht geeft inzicht in de portefeuille derivaten per balansdatum:

2 0 0 8 C o n t r a ct-

M a r k t-

2007 C o n t r a ct-

M a r k t-

om va n g w a a r de om va n g w a a r de

Valutatermijncontracten Aankopen

29.924

-1.966

19.242

-1.029

Verkopen

165.542

11.689

240.972

1.144

-1

–

–

Aandelenfutures Aankopen

100

Interest rate swaps Aankopen

121.512

73

117.077

2.854

Verkopen

9.578

-1.415

71.376

78

Obligatiefutures Aankopen

800

–

–

–

Verkopen

54.799

–

–

–

41

7.477

13

2 0 0 8

2007

Inflation swaps Aankopen

2.296

De looptijd van de interest rate swaps is als volgt:

C o n t r a ct-

M a r k t-

C o n t r a ct-

M a r k t-

om va n g w a a r de om va n g w a a r de

Aankopen Korter dan een jaar

–

–

5.451

-20

Een jaar tot en met vijf jaar

44.112

393

16.626

88


77.400

-320

95.000

2.786

Verkopen Een jaar tot en met vijf jaar

–

–

43.104

-4


9.578

-1.415

28.272

82

De andere contracten hebben een looptijd korter dan een jaar. Alle derivatencontracten zijn niet-beursgenoteerd.

32

Jaarverslag 2008

6

2008

2007

Beleggingen voor risico deelnemers

Onder beleggingen voor risico deelnemers zijn de beleggingen uit hoofde van de beschikbare premieregeling en de pensioenspaarregeling opgenomen. De ingelegde bedragen zijn belegd voor risico van de deelnemers. Vastgoed

171

226

Aandelen

1.032

1.194


1.054

1.549

Totaal

2.257

2.969

Risicoverzekering

161

199

Garantiecontracten

5.383

4.768

Totaal

5.544

4.967

Stand begin van het jaar

4.967

4.018

Stelselwijziging

–

-116

Herverzekerde rechten

376

1.352

Rentetoevoeging

225

210

Wijziging marktrente

515

-238

Uitkeringen herverzekering

-405

-425

Wijzigingen actuariële grondslagen

-97

255

Overige mutaties

-37

-89

Balanswaarde eind van het jaar

5.544

4.967

De portefeuille bestaat geheel uit beursgenoteerde beleggingsfondsen. 7

Herverzekeringsdeel technische voorziening

Onder herverzekeringsdeel technische voorziening is de gekapitaliseerde waarde van de herverzekeringscontracten opgenomen.

De mutaties kunnen als volgt worden weergegeven:

Het overlijdensrisico en het arbeidsongeschiktheidsrisico zijn gedeeltelijk herverzekerd. Een gedeelte van het ouderdomspensioen en partnerpensioen met betrekking tot in het verleden gedane pensioentoezeggingen is ondergebracht bij diverse verzekeringsmaatschappijen. Het betreffen garantiecontracten die premievrij zijn. De uit de pensioentoezeggingen resulterende uitkeringen worden door de verzekeringsmaatschappijen aan het pensioenfonds uitgekeerd. Het herverzekeringsdeel technische voorziening heeft voor het overgrote deel een langlopend karakter.


33

2008

2007

Werkgever

1.708

734

Herverzekeraar

471

169

Waardeoverdrachten

297

715

8 Vorderingen en overlopende activa

Overige vorderingen en overlopende activa

63

455

Totaal vorderingen pensioenen

2.539

2.073

Af te wikkelen beleggingstransacties

19.708

–

Dividend

329

438

Dividendbelasting

50

51

Totaal vorderingen beleggingen

20.087

489

22.626

2.562

Banktegoeden in rekening-courant

1.448

896

Totaal

1.448

896

Totaal De vorderingen hebben een resterende looptijd korter dan een jaar. 9 Liquide middelen Liquide middelen worden onderscheiden van banktegoeden die het karakter hebben van beleggingen of direct beschikbaar zijn om te worden belegd. Deze posten zijn begrepen in vastrentende waarden.

34

Jaarverslag 2008

P assiva

10 Stichtingskapitaal en reserves

W ette l i j k e

B estem -

r ese r v es m i n g s -

Overige

T ota a l

r ese r v es

r ese r v es

2 0 0 8


1.064

–

269.149

270.213

Resultaat

-1.064

–

-248.944

-250.008

Stand eind van het jaar

–

–

20.205

20.205


22.300

145.209

109.498

277.007

Stelselwijzigingen

–

–

13.755

13.755

Wijziging bestemming

-21.236

-145.209

166.445

–

Resultaat

–

–

-20.549

-20.549


1.064

–

269.149

270.213

2007

Het stichtingskapitaal bedraagt (ongewijzigd) 1 453,78 en is gestort bij oprichting. De wettelijke reserves betreffen een herwaarderingsreserve op grond van artikel 390 Titel 9, Boek 2 BW. De wettelijke reserve herwaardering heeft betrekking op beleggingen die zijn gewaardeerd tegen marktwaarde en waarvoor geen frequente marktnotering beschikbaar is. De bestemmingsreserves betroffen de reserve beleggingsrisico’s, bestemd voor het opvangen van het risico van waardedaling van de beleggingen. De omvang van de reserve was gebaseerd op de samenstelling van de beleggingsportefeuille. Vanwege de invoering van het nieuwe financiële toetsingskader is deze bestemmingsreserve in 2007 vrijgevallen ten gunste van de overige reserves. De vermogenspositie wordt toegelicht in de risicoparagraaf op pagina 38 tot en met 42. 11 Technische voorziening voor risico pensioenfonds

2008

2007

Actieve deelnemers

55.397

55.084

Arbeidsongeschikte deelnemers

16.499

14.505

Gewezen deelnemers

133.063

108.511

Ingegaan ouderdomspensioen (inclusief flexibele uittreding)

268.972

252.502

Ingegaan partnerpensioen

75.832

73.457

De technische voorziening is als volgt samengesteld:

Ingegaan wezenpensioen

334

381

Ingegaan arbeidsongeschiktheidspensioen

4.542

4.313

Totaal

554.639

508.753


35

2008

2007


508.753

503.032

Stelselwijziging

–

-13.871

Pensioenopbouw actieve deelnemers

4.796

6.242

De mutaties in de voorziening zijn als volgt:

Arbeidsongeschiktheidspensioen en premievrije pensioenopbouw arbeidsongeschikten

-197

53

Inkomende waardeoverdrachten

914

1.473

Uitgaande waardeoverdrachten

-12.867

-1.108

Rentetoevoeging

22.247

20.151

Wijziging marktrente

74.687

-32.364

Toeslagverlening

3.548

7.772

Onttrekking voor pensioenuitkeringen

-36.712

-34.546

Onttrekking voor pensioenuitvoeringskosten

-672

-342


-8.285

25.794

Actuariële resultaten

-1.927

577

Omzetting pensioenspaarkapitaal in pensioenrechten

214

18.716

Extra toevoeging kostenvoorziening

–

10.185

Overige mutaties

140

-3.011


554.639

508.753

2008

2007


2.969

20.123

Inleg premies

625

860


21

–

In de technische voorziening is begrepen een bedrag van totaal 1 2.687 duizend voor nog niet toegekende toeslagen op de pensioenrechten van actieve deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden met 0,5% (2007: nihil). De technische voorziening heeft voor het overgrote deel een langlopend karakter. 12 Technische voorziening voor risico deelnemers De mutaties kunnen als volgt worden weergegeven:

36


-49

–

Beleggingsopbrengsten

-774

238

Omzetting in pensioenrechten

-142

-18.480

Overige mutaties

-393

228


2.257

2.969

Jaarverslag 2008

2008

2007

Pensioenuitkeringen

450

355

Belastingen en premies sociale verzekeringen

1.321

728

Herverzekeraar

–

131

Waardeoverdrachten

11.853

706

Overige schulden en overlopende passiva

657

844

Totaal schulden en overlopende passiva pensioenen

14.281

2.764

13 Schulden en overlopende passiva

Af te wikkelen beleggingstransacties

11.701

–

Overige schulden en overlopende passiva

314

1.847

12.015

1.847

Totaal

26.296

4.611

Totaal schulden en overlopende passiva beleggingen

De schulden hebben een resterende looptijd korter dan een jaar.


37

O verige informatie

Beleggingsportefeuille De totale beleggingsportefeuille bedraagt 1 581.851 duizend (2007: 1 776.763 duizend) en is als volgt samengesteld:

2008

2007

Vastgoedbeleggingen

33.469

60.236

Aandelen

146.459

283.042


362.050

393.074

Overige beleggingen

21.123

35.740

Derivaten, per saldo

8.421

3.060

Vorderingen

20.087

489

Schulden

-12.015

-1.847

Totaal voor risico pensioenfonds

579.594

773.794

Totaal voor risico deelnemers

2.257

2.969

581.851

776.763

O v e r i g e

T ota a l

Totaal Mutaties beleggingen Va st g oed A a n de l e n Va st-

r e n te n de be l e g g i n g e n

w a a r de n

2008

Balanswaarde begin van het jaar

60.236

283.042

363.323

35.740

742.341

Aankopen

29.751

119.105

522.658

–

671.514

Verkopen

-26.641

-136.070

-536.026

–

-698.737

Waardeveranderingen

-29.877

-119.618

-12.187

-14.617

-176.299

Balanswaarde eind van het jaar 33.469

146.459

337.768

21.123

538.819

388.834

30.490

754.621

2 0 0 7


77.079

258.218

Aankopen

29.277

140.124

476.162

–

645.563

Verkopen

-49.400

-99.131

-484.186

–

-632.717

Waardeveranderingen

3.280

-16.169

-17.487

5.250

-25.126

Balanswaarde eind van het jaar 60.236

283.042

363.323

35.740

742.341

2008

2007


2.969

20.123

Aankopen

692

1.088

Verkopen

-584

-18.480

Mutaties beleggingen voor risico deelnemers

Waardeveranderingen

-820

238

Balanswaarde eind van het jaar

2.257

2.969

Vastrentende waarden met een hoge omloopsnelheid (bijvoorbeeld deposito’s) en derivaten zijn niet in dit overzicht opgenomen. 38

Jaarverslag 2008

Niet in de balans opgenomen verplichtingen Het pensioenfonds heeft een overeenkomst betreffende pensioenuitvoering afgesloten voor de periode tot en met 31 december 2010. De totale verplichting voor de resterende looptijd bedraagt 1 1.157 duizend (2007: 1 1.093 duizend).

Risicobeheer In het bestuursverslag worden de belangrijke risico’s die het pensioenfonds loopt besproken en wordt ingegaan op het beleid dat wordt gevoerd om deze risico’s te beheersen. In deze paragraaf van de jaarrekening worden alleen de financiële risico’s beschreven en gekwantificeerd. Het belangrijkste risico van het pensioenfonds is het solvabiliteitsrisico. Dit is het risico dat het fonds op lange termijn de pensioenverplichtingen niet kan nakomen. De solvabiliteit wordt gemeten aan de hand van het verschil tussen het aanwezig eigen vermogen en het vereist eigen vermogen. Daarnaast wordt de dekkingsgraad als solvabiliteitsratio gehanteerd. Het vereist eigen vermogen wordt berekend op basis van een scenarioanalyse zoals gebruikt in de standaardmethode voor de solvabiliteitstoets van DNB. Dit scenario geeft een schatting van het neerwaartse risico bij een horizon van één jaar met een betrouwbaarheidsniveau van 97,5%. Dit betekent dat het vereist eigen vermogen zodanig wordt berekend dat met een zekerheid van 97,5% wordt voorkomen dat binnen een termijn van één jaar de waarde van de netto activa lager is dan de waarde van de pensioenverplichtingen. Het tekort van het aanwezig eigen vermogen ten opzichte van het vereist eigen vermogen bedraagt 1 53.499 duizend (2007: surplus 1 178.107 duizend):

2008

2007

Vereiste buffers Rentemismatchrisico

19.134

32.050

Vastgoedrisico en aandelenrisico

51.423

68.000

Valutarisico

20.307

19.828

Commodityrisico

7.153

9.013

Kredietrisico

27.841

3.807

Verzekeringstechnisch risico

14.118

12.808

Totaal

139.976

145.506

Diversificatie van risico’s

-66.272

-53.400

Totaal vereist eigen vermogen

73.704

92.106

Aanwezig eigen vermogen

20.205

270.213

-53.499

178.107

Tekort (surplus)

De dekkingsgraad is de verhouding tussen de netto activa en de technische voorziening. De dekkingsgraad bedraagt 103,6% (2007: 152,8%). De met het vereist eigen vermogen overeenkomende dekkingsgraad bedraagt 113,3% (2007: 118,0%).


39

Het minimaal vereist eigen vermogen, uitgaande van een vereiste dekkingsgraad van 105%, bedraagt ongeveer 1 27.500 duizend (2007: 1 25.500 duizend). De ontwikkeling van de dekkingsgraad kan als volgt worden geanalyseerd:

2008

2007

Dekkingsgraad begin van het jaar

152,8%

152,9%

Resultaat beleggingsactiviteiten

-32,0%

1,7%

Rentetoevoeging technische voorziening

-5,0%

-5,2%

Wijziging marktrente technische voorziening

-16,0%

12,7%

Toeslagverlening pensioenrechten

-0,9%

-2,1%


2,5%

-7,1%

Overig

2,2%

-0,1%

Dekkingsgraad eind van het jaar

103,6%

152,8%

Voor het bepalen van de reële dekkingsgraad worden de pensioenverplichtingen contant gemaakt tegen de reële rente. De reële rente wordt berekend door de nominale marktrente te verminderen met de geschatte inflatiecomponent. Deze benaderingswijze wordt gebruikt omdat de reële rentetermijnstructuur niet rechtstreeks kan worden gebaseerd op marktinformatie. De reële dekkingsgraad bedraagt 79,7% (2007: 114,7%) en is gebaseerd op een afgeleide reële marktrente van 1,5% (2007: 2,4%). Het pensioenfonds heeft ingevolge artikel 138 van de Pensioenwet een langetermijnherstelplan bij DNB ingediend. Het herstelplan is erop gericht dat binnen 15 jaar het reservetekort wordt opgeheven en het pensioenfonds weer beschikt over het vereist eigen vermogen. Het pensioenfonds heeft ingevolge artikel 140 van de Pensioenwet tevens een kortetermijnherstelplan bij DNB ingediend. Het herstelplan is erop gericht dat binnen een termijn van 3 jaar het dekkingstekort wordt opgeheven en het pensioenfonds weer beschikt over het minimaal vereist eigen vermogen. Mocht het herstel achterblijven bij de verwachting, dan zal worden overgegaan op de maximum hersteltermijn voor opheffing van het dekkingstekort van 5 jaar. De hersteltermijn vangt aan op 1 januari 2009. Er wordt uitgegaan van bestaand premiebeleid, toeslagenbeleid en beleggingsbeleid. In het plan is op grond van de uitvoeringsovereenkomst geen rekening gehouden met aanvullende premiebijdragen van de werkgever. Gelet op de financiële positie hebben de aangesloten ondernemingen ingestemd met het voorstel om zolang de dekkingsgraad minder bedraagt dan 105% de kostendekkende premie te betalen die gebaseerd is op een rekenrente gelijk aan het verwachte rendement. Met betrekking tot toeslagverlening is in het plan de geldende beleidsregel dat beneden een dekkingsgraad van 110% geen toeslagverlening plaatsvindt gevolgd. Wel is rekening gehouden met de op basis van de financiele positie per eind 2007 op 12 juni 2008 goedgekeurde toezegging om per 1 januari 2009 een extra toeslag van 0,5% te verlenen. Deze zal worden geëffectueerd zodra de dekkingsgraad gedurende drie aaneensluitende maanden ten minste 105% bedraagt. Het solvabiliteitsrisico wordt beïnvloed door de volgende financiële risico’s: rentemismatchrisico, beleggingsrisico en verzekeringstechnisch risico.

40

Jaarverslag 2008

Rentemismatchrisico Rentemismatchrisico is het verschil in rentegevoeligheid tussen de portefeuille vastrentende waarden (voornamelijk obligaties) en de pensioenverplichtingen. De rentegevoeligheid van de verplichtingen is als gevolg van de langere looptijden hoger dan die van de portefeuille obligaties. Een daling van de marktrente leidt tot een stijging van de waarde van de pensioenverplichtingen, die slechts voor een deel wordt gecompenseerd door een stijging van de waarde van de portefeuille obligaties. De rentegevoeligheid kan worden gemeten aan de hand van de modified duration. Dit is de met de contante waarde van rente en aflossing gewogen gemiddelde looptijd in jaren. De duration mismatch is het verschil tussen de duration van de pensioenverplichtingen en de naar omvang (ten opzichte van de pensioenverplichtingen) gewogen duration van de vastrentende waarden. De modified duration van de portefeuille vastrentende waarden en de pensioenverplichtingen en de duration mismatch zijn als volgt:

2008

2007

10,7

8,8

Vastrentende waarden inclusief rentederivaten Gewogen ten opzichte van pensioenverplichtingen

7,0

6,8

Pensioenverplichtingen

12,3

10,7

Mismatch

5,3

3,9

Als de marktrente (rentetermijnstructuur) met één procentpunt stijgt, daalt de waarde van de vastrentende waarden en de pensioenverplichtingen ongeveer met de modified duration als percentage. Bij een rentestijging daalt de waarde van de beleggingen minder dan de waarde van de pensioenverplichtingen, waardoor de dekkingsgraad verbetert. Bij een rentedaling stijgt de waarde van de beleggingen minder dan de waarde van de pensioenverplichtingen, waardoor de dekkingsgraad verslechtert. Een daling van de nominale marktrente met één procentpunt resulteert in een daling van de dekkingsgraad met ongeveer 5 procentpunten (2007: ongeveer 4 procentpunten). Hierbij is het effect van een renteverandering op de waarde van vastgoed en aandelen buiten beschouwing gelaten.

Beleggingsrisico Vastgoedrisico Vastgoedrisico is het risico dat de waarde van vastgoed en vastgoedaandelen verandert als gevolg van veranderingen in de desbetreffende marktprijzen. Informatie over de spreiding van de portefeuille naar categorie en regio is opgenomen in de toelichting op de balanspost vastgoed. De portefeuille vastgoed maakt ongeveer 6% (2007: 8%) uit van de totale beleggingen. Een waardedaling van de vastgoedbeleggingen met 10% resulteert in een daling van de dekkingsgraad met minder dan 1 procentpunt (2007: ongeveer 1 procentpunt). Aandelenrisico Aandelenrisico is het risico dat de waarde van aandelen verandert als gevolg van veranderingen in de desbetreffende marktprijzen. Informatie over de spreiding van de portefeuille naar regio is opgenomen in de toelichting op de balanspost aandelen. De aandelenportefeuille maakt ongeveer 26% (2007: 36%) uit van de totale beleggingsportefeuille. Een waardedaling van de portefeuille met 10% resulteert in een daling van de dekkingsgraad met ongeveer 3 procentpunten (2007: ongeveer 6 procentpunten).


41

Valutarisico Valutarisico is het risico dat de waarde van beleggingen verandert als gevolg van veranderingen in valutakoersen. Van de beleggingen luidt omgerekend 1 228.758 duizend (2007: 1 343.144 duizend) in een andere valuta dan de euro. De valutapositie (uitgedrukt in euro’s) kan als volgt worden geanalyseerd: Va st g oed A a n de l e n Va st-

Overig

T ota a l Va l uta - Netto

r e n te n de de r i vate n pos i t i e w a a r de n

2008

Amerikaanse dollar

9.299

69.993

64.660

21.123

165.075

-112.033

53.042

Japanse yen

5.193

10.571

–

–

15.764

-10.338

5.426

Britse pond

4.316

20.743

–

–

25.059

-13.897

11.162

Overige valuta

8.245

14.615

–

–

22.860

650

23.510

27.053

115.922

64.660

21.123

228.758

-135.618

93.140

Totaal

2007

Amerikaanse dollar

16.506

112.749

74.165

35.740

239.160

-199.698

39.462

Japanse yen

6.523

16.714

–

–

23.237

-11.934

11.303

Britse pond

11.392

22.948

–

–

34.340

-15.427

18.913

Overige valuta

15.273

31.134

–

–

46.407

5.329

51.736

Totaal

49.694

183.545

74.165

35.740

343.144

-221.730

121.414

Kredietrisico Kredietrisico is het risico dat tegenpartijen hun contractuele verplichtingen aan het pensioenfonds of de beleggingsfondsen waarin het pensioenfonds participeert niet nakomen. Informatie over de kredietwaardigheid van de portefeuille op basis van credit ratings en over de spreiding van de portefeuille naar regio is opgenomen in de toelichting op de balanspost vastrentende waarden. Ongeveer 65% (2007: 65%) van de totale portefeuille heeft de hoogste rating AAA. In de toelichting op de derivatenposities is informatie over de daarvoor verkregen zekerheden vermeld. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat onvoldoende liquide middelen worden verkregen om op korte termijn aan de verplichtingen te voldoen. Dit risico is klein, omdat de beleggingen zeer liquide zijn. Verzekeringstechnisch risico Het belangrijkste verzekeringstechnisch risico is het langlevenrisico. Dit is het risico dat deelnemers langer blijven leven dan gemiddeld verondersteld bij de vaststelling van de premie en de berekening van de technische voorziening. Omdat door toepassing van de AG-prognosetafels 2005-2050 met correcties voor ervaringssterfte al rekening wordt gehouden met een toekomstige verbetering van de levensverwachting, gaat het om het resterende langlevenrisico.

42

Jaarverslag 2008

T oelichting staat van baten en lasten ( bed r a g e n i n du i z e n de n eu r o ’ s )

Baten en lasten pensioenactiviteiten 14 Premies

2008

2007

Collectieve pensioenregeling

4.971

3.158

Beschikbare premieregeling

625

860

Totaal

5.596

4.018

In de premies is begrepen een extra premie van 1 560 duizend (2007: nihil) ten behoeve van verhoging van de pensioenrechten van de actieve deelnemers per 1 januari 2009 met 1%. De (zuivere) kostendekkende premie en de gedempte kostendekkende premie volgens artikel 130 van de Pensioenwet bedragen respectievelijk 1 7.628 duizend (2007: 1 10.442 duizend) en 1 5.729 duizend (2007: 1 7.295 duizend). De kostendekkende premie en de gedempte premie zijn als volgt samengesteld:

Koste n de k k e n de Gedempte

p r em i e p r em i e

2 0 0 8

Pensioenopbouw inclusief risicodekking

5.370

3.761

Inleg beschikbare premieregeling

625

625

Opslag voor pensioenuitvoeringskosten (inclusief excassokosten)

666

666

Solvabiliteitsopslag

967

677

Voorwaardelijke toekomstige toeslagverlening

–

–

Totaal

7.628

5.729

Pensioenopbouw inclusief risicodekking

7.916

5.213

Inleg beschikbare premieregeling

860

860

Opslag voor pensioenuitvoeringskosten (inclusief excassokosten)

598

598

Solvabiliteitsopslag

1.068

624

Voorwaardelijke toekomstige toeslagverlening

–

–

Totaal

10.442

7.295

2 0 0 7

Het verschil tussen de feitelijke premie en de kostendekkende premie wordt voor 2008 vooral veroorzaakt door het verschil tussen de marktrente volgens de rentetermijnstructuur en het gehanteerde verwachte rendement. De gedempte premie is gebaseerd op een verwacht rendement van 6,5% (2007: 6,5%). Het verschil tussen de feitelijke premie en de kostendekkende premie werd voor 2007 mede veroorzaakt doordat voor de collectieve pensioenregeling alleen de opslag voor uitvoeringskosten in rekening werd gebracht. Hierbij werd gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de solvabiliteitsvrijval als gevolg van pensioenuitkeringen in mindering te brengen op de gedempte premie. Voor 2008 is slechts 1 133 duizend solvabiliteitsvrijval in mindering gebracht op de gedempte premie.


43

15 Waardeoverdrachten Hieronder is opgenomen het saldo van inkomende bedragen uit hoofde van overgenomen pensioenverplichtingen en uitgaande bedragen uit hoofde van overgedragen pensioenverplichtingen.

2008

2007


1.776

1.643


-13.998

-1.252

Waardoverdrachten voor risico pensioenfonds

-12.222

391


21

–


-49

–

Waardoverdrachten voor risico deelnemers

-28

–

-12.250

391

Totaal

In de uitgaande waardeoverdrachten is begrepen een collectieve waardeoverdracht van totaal 1 11.853 duizend met betrekking tot deelnemers van Veenman B.V. 16 Pensioenopbouw Onder pensioenopbouw is opgenomen de actuarieel berekende waarde van de diensttijdopbouw. Dit is het effect op de technische voorziening van de in het verslagjaar opgebouwde nominale rechten ouderdomspensioen en partnerpensioen.

2008

2007

Totaal

-4.796

-6.242

2008

2007

Actieve deelnemers

-979

-1.079

Gewezen deelnemers

-680

-1.491

Pensioengerechtigden

-1.889

-5.202

Totaal

-3.548

-7.772

17 Toeslagen

De pensioenrechten van de actieve deelnemers zijn per 1 januari 2009 verhoogd met 1% (1 januari 2008: 2,16%). De premievrije pensioenrechten en de ingegane pensioenen zijn per 1 januari 2009 niet verhoogd (1 januari 2008: 1,48%). In de toeslagen is begrepen een bedrag van 1 2.687 duizend voor een nog niet toegekende verhoging van de pensioenrechten van de actieve deelnemers, de premievrije pensioenrechten en de ingegane pensioenen met 0,5% (2007: nihil).

44

Jaarverslag 2008

18 Rentetoevoeging technische voorziening De pensioenverplichtingen worden contant gemaakt tegen de marktrente per balansdatum op basis van de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur. Aan de technische voorziening wordt rente toegevoegd op basis van de éénjaarsrente volgens deze rentetermijnstructuur primo verslagperiode.

2008

2007

Totaal

-22.247

-20.151

19 Wijziging marktrente De waarde van de pensioenverplichtingen verandert onder invloed van veranderingen in de marktrente.

2008

2007

Totaal

-74.687

32.364

In 2008 is de afgeleide marktrente gedaald van 4,8% tot 3,6% en in 2007 gestegen van 4,2% tot 4,8%. 20 Onttrekking pensioenuitkeringen en pensioenuitvoeringskosten Toekomstige pensioenuitkeringen en pensioenuitvoeringskosten (in het bijzonder excassokosten) worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de technische voorziening. De hieronder opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de pensioenen en kosten van de verslagperiode.

2008

2007

Onttrekking pensioenuitkeringen

36.712

34.546

Onttrekking pensioenuitvoeringskosten

672

342

Totaal

37.384

34.888

21 Pensioenrechten waardeoverdrachten Hieronder zijn opgenomen de toevoeging aan de technische voorziening uit hoofde van pensioenrechten met betrekking tot inkomende waardeoverdrachten en de onttrekking aan de technische voorziening uit hoofde van pensioenrechten met betrekking tot uitgaande waardeoverdrachten.

2008

2007

Pensioenrechten inkomende waardeoverdrachten

-914

-1.473

Pensioenrechten uitgaande waardeoverdrachten

12.867

1.108

Totaal

11.953

-365


45

22 Wijzigingen actuariële grondslagen

2008

2007

Verandering levensverwachting

8.285

-25.794

Totaal

8.285

-25.794

2008

2007

1.927

-577

pensioenopbouw arbeidsongeschikten

197

-53

Omzetting pensioenspaarkapitaal in pensioenrechten

-214

-18.716

Extra toevoeging kostenvoorziening

–

-10.185

23 Overige mutaties technische voorziening Actuariële resultaten Arbeidsongeschiktheidspensioen en premievrije

Overig

-140

3.011

Totaal

1.770

-26.520

2008

2007

Ouderdomspensioen (inclusief flexibele uittreding)

-25.978

-25.768

Partnerpensioen

-7.956

-7.843

Wezenpensioen

-87

-91


-641

-608

Totaal periodieke pensioenuitkeringen

-34.662

-34.310

Totaal afkopen pensioenen

-2.240

-284

-36.902

-34.594

2008

2007

-625

-860

24 Pensioenuitkeringen

Totaal

25 Mutatie technische voorziening voor risico deelnemers Inleg

46

Waardeoverdrachten, per saldo

28

–

Beleggingsopbrengsten

774

-238

Omzetting in pensioenrechten

142

18.480

Overig

393

-228

Totaal

712

17.154

Jaarverslag 2008

26 Herverzekeringen

2008

2007

Premies herverzekering

-445

-288

Uitkeringen herverzekering

754

781

Winstaandeel herverzekeraar

471

–

Mutatie herverzekeringsdeel technische voorziening

577

1.065

Totaal

1.357

1.558

2008

2007

-1.338

-985

27 Pensioenuitvoeringskosten Dit betreft de kosten met betrekking tot de uitvoering van de pensioenregeling. De kosten van vermogensbeheer zijn hierin niet begrepen. Kosten pensioenuitvoering en bestuursondersteuning Overige kosten

-80

-82

Totaal

-1.418

-1.067

2008

2007

28 Overige baten en lasten pensioenactiviteiten Compensatie premie zorgverzekering

-211

–

Correcties voorgaande jaren

–

777

Overige baten

86

–

Totaal

-125

777


47

Baten en lasten beleggingsactiviteiten 29 Beleggingsopbrengsten Onder beleggingsopbrengsten zijn opgenomen de op de verslagperiode betrekking hebbende: directe beleggingsopbrengsten (dividend en rente); indirecte beleggingsopbrengsten (waardeveranderingen inclusief valutakoersverschillen); kosten van vermogensbeheer (exclusief kosten ten laste van beleggingsinstellingen).

D i r ect

W a a r de -

T ota a l

v e r a n de r i n g

2008

Vastgoedbeleggingen

1.859

-29.877

-28.018

Aandelen

6.078

-119.618

-113.540


12.846

-12.187

659

Overige beleggingen

–

-14.617

-14.617

Rentederivaten

-209

4.015

3.806

Valutaderivaten

–

-6.884

-6.884

Totaal vóór kosten

20.574

-179.168

-158.594

Kosten van vermogensbeheer

-1.724

Overige baten en lasten beleggingsactiviteiten

–

Totaal

-160.318

2007

Vastgoedbeleggingen

2.019

3.280

5.299

Aandelen

5.799

-16.169

-10.370


15.499

-20.044

-4.545

Overige beleggingen

–

5.250

5.250

Rentederivaten

303

-4.397

-4.094

Valutaderivaten

–

20.428

20.428

Totaal vóór kosten

23.620

-11.652

11.968

Kosten van vermogensbeheer

-2.229

Overige baten en lasten beleggingsactiviteiten

1.067

Totaal

10.806

Overige baten en lasten beleggingsactiviteiten in 2007 hebben voornamelijk betrekking op de vrijval van te hoog gepassiveerde kosten vermogensbeheer van voorgaande jaren. 30 Beleggingsopbrengsten voor risico deelnemers

2008

2007

Directe beleggingsopbrengsten

46

–

Waardeveranderingen

-820

238

Totaal

-774

238

De kosten van vermogensbeheer (inclusief transactiekosten en kosten ten laste van beleggingsfondsen) zijn begrepen in waardeveranderingen. 48

Jaarverslag 2008

O verige informatie

Medewerkers Het pensioenfonds heeft geen personeel in dienst. Bezoldiging bestuurders De bestuurders van het pensioenfonds ontvangen geen bezoldiging. Honorarium accountant De accountantskosten zoals bedoeld in artikel 382a Titel 9, Boek 2 BW bedragen 1 47 duizend (2007: 1 45 duizend). De kosten hebben nagenoeg volledig betrekking op de controle van de jaarrekening. Belastingen Het pensioenfonds is op grond van de aard van de activiteiten vrijgesteld van belastingheffing voor de vennootschapsbelasting. Amsterdam, 22 juni 2009 Mr. R.H. Hoving Drs. G. Nijhuis Drs. ing. W. van Dijk MTL T.J.W. van Varik RA Drs. Ir. E.A. ten Have A.J. Kraster FC J. Vermeer S.T. van der Veen


49

OVERIGE GEGEVENS

Resultaatverdeling Het saldo over het boekjaar bedroeg - 1 250.008 duizend. Het bestuur heeft besloten om dit bedrag ten laste te laten komen van het vermogen. Gebeurtenissen na balansdatum Behalve het op eind maart 2009 bij DNB ingediende herstelplan zijn er geen gebeurtenissen na balansdatum.

50

Jaarverslag 2008

A ctuari ë le verklaring

Opdracht

belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over

Door het bestuur van Stichting Pensioenfonds

de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds

Corporate Express te Maastricht is aan

de tot balansdatum aangegane verplichtingen zal

Watson Wyatt BV opdracht verleend tot het afgeven

kunnen nakomen. De beschreven werkzaamheden

van een actuariële verklaring als bedoeld in de

en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming

Pensioenwet over het boekjaar 2008.

met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een

Gegevens

deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.

De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder

Oordeel

de verantwoordelijkheid van het bestuur van

Met inachtneming van het voorafgaande en het

het pensioenfonds. Voor de toetsing van de

navolgende verklaar ik dat naar mijn overtuiging is

fondsmiddelen en voor de beoordeling van de

voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de

vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de

Pensioenwet, met uitzondering van de artikelen 131 en

financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de

132. De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig

jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn

de beschreven berekeningregels en uitgangspunten,

‘Samenwerking tussen accountants en actuaris

toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het

ter zake van de controle van verantwoordingen

pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het

van verzekeringsinstellingen’ heeft de accountant

wettelijk minimaal vereist eigen vermogen. Het eigen

van het pensioenfonds mij geïnformeerd over

vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum

de betrouwbaarheid en de volledigheid van de

lager dan het wettelijk vereist eigen vermogen.

administratieve basisgegevens en de overige uitgangspunten die naar mijn oordeelsvorming van

Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien

belang zijn.

van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een dekkingstekort en een reservetekort.

Werkzaamheden

De vermogenspositie van Stichting Pensioenfonds

Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of

Corporate Express is naar mijn mening onvoldoende,

is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de

vanwege een dekkingstekort. Daarbij is bepalend de

Pensioenwet.

mate van waarschijnlijkheid dat het pensioenfonds zal kunnen voldoen aan de verplichtingen, aangegaan tot

De door het pensioenfonds verstrekte

balansdatum, in aanmerking nemend het streven inzake

administratieve basisgegevens en de bevindingen

toeslagen, zoals aan verzekerden meegedeeld en de in

van de accountant ten aanzien hiervan zijn zodanig

wet- en regelgeving opgenomen criteria.

dat ik die gegevens als uitgangspunt voor mijn beoordelingswerkzaamheden heb aanvaard.

Purmerend, 22 juni 2009

Als onderdeel van de werkzaamheden voor de

E.W.J.M. Schokker AAG

opdracht: heb ik ondermeer onderzocht of de technische

Verbonden aan Watson Wyatt BV

voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld, en heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds. Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel


51

A ccountantsverklaring

Aan: het Bestuur van Stichting Pensioenfonds

waaronder begrepen zijn beoordeling van de

Corporate Express

risico's van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling

Verklaring betreffende de jaarrekening

neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de

Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening

jaarrekening van vermogen en resultaat relevante

2008 van Stichting Pensioenfonds Corporate Express

interne beheersingssysteem, teneinde een

te Maastricht bestaande uit de balans per

verantwoorde keuze te kunnen maken van de

31 december 2008 en de staat van baten en lasten

controlewerkzaamheden die onder de gegeven

over 2008 met de toelichting gecontroleerd.

omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit

Verantwoordelijkheid van het bestuur

van het interne beheersingssysteem van de stichting.

Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor

Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie

het opmaken van de jaarrekening die het vermogen

van de aanvaardbaarheid van de toegepaste

en het saldo van baten en lasten getrouw dient

grondslagen voor financiële verslaggeving en van de

weer te geven, alsmede voor het opstellen van het

redelijkheid van schattingen die het bestuur van de

bestuursverslag, beide in overeenstemming met

stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van

Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat

het algehele beeld van de jaarrekening.

onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen

voor het opmaken van en getrouw weergeven in

controle-informatie voldoende en geschikt is als basis

de jaarrekening van vermogen en saldo van baten

voor ons oordeel.

en lasten, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten

Oordeel

bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw

grondslagen voor financiële verslaggeving en

beeld van de grootte en de samenstelling van het

het maken van schattingen die onder de gegeven

vermogen van Stichting Pensioenfonds Corporate

omstandigheden redelijk zijn.

Express per 31 december 2008 en van het saldo van baten en lasten over 2008 in overeenstemming met

Verantwoordelijkheid van de accountant

Titel 9 Boek 2 BW.

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht.

Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties

Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij

Op grond van de wettelijke verplichting

gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te

ingevolge artikel 2:393 lid 5f BW melden wij dat

voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt

het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen

verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van

beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals

materieel belang bevat.

vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Een controle omvat het uitvoeren van


werkzaamheden ter verkrijging van controle-

PricewaterhouseCoopers Accountants NV

informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant,

52

Jaarverslag 2008

Origineel getekend door A.H. Zoon RA

AANGESLOTEN ONDERNEMINGEN

Onderstaande ondernemingen waren in 2008 aangesloten bij de Stichting Pensioenfonds Corporate Express, dit geldt echter niet in alle gevallen voor alle medewerkers. Onderneming Vestigingsplaats Corporate Express NV

Amsterdam

Corporate Express Nederland Holding BV

Amsterdam

Corporate Express Nederland BV

Amsterdam

Tetterode-Nederland BV

Amsterdam

Veenman BV

Capelle aan den IJssel


53

BEGRIPPENLIJST 2008

Actuariële- en bedrijfstechnische nota (ABTN)

Beleggingsbeleid

Hierin zijn de financiële opzet van een pensioenfonds

Een pensioenfonds is verplicht om op solide

en de grondslagen waarop deze berust, gemotiveerd

wijze te beleggen. Het beleggingsbeleid van een

omschreven. De Actuariële- en bedrijfstechnische nota

pensioenfonds is enerzijds gericht op het zoveel

moet in ieder geval een beschrijving bevatten van

mogelijk uitsluiten van beleggingsrisico’s en

de financieringsmethode, de wijze van berekening

anderzijds op het behalen van een zo hoog mogelijk

van de bijdragen en van de toereikendheidstoets,

rendement.

alsmede een uiteenzetting van het beleggingsbeleid,

Bovendien moet de afstemming van de beleggingen

een organogram en een mandaatregeling. De

op de verplichtingen juist zijn:

Actuariële- en bedrijfstechnische nota moet aan De

het pensioenfonds moet op het juiste moment aan

Nederlandsche Bank worden overgelegd.

haar verplichtingen kunnen voldoen. Om optimaal aan deze uitgangspunten te voldoen

Actuariële grondslagen

is een juiste samenstelling van de beleggingsmix

Gegevens als sterftekansen, arbeidsongeschikt-

noodzakelijk, die met behulp van een ALM-studie kan

heidskansen, rekenrente en kosten die gemaakt

worden vastgesteld.

worden om pensioen uit te keren. Ook het vermogen dat nodig is om alle pensioenen te kunnen uitkeren,

Benchmark (index)

wordt met deze gegevens berekend.

Een objectieve maatstaf voor zowel de samenstelling als de performance van het belegde vermogen. Een

ALM-studie (Asset Liability Management-studie)

benchmarkindex is een mandje van -bijvoorbeeld- een

Studie waarbij men de beleggingsmix, de

aantal aandelen.

verplichtingen en het premiebeleid op elkaar afstemt.

In beginsel bepaalt de totale waarde van alle

Het uitvoeren van een studie helpt bij de keuze tot het

uitstaande aandelen de waarde van een index;

maken van de juiste beleggingsmix en dient als basis

fluctuaties in de waarde van de index worden

voor het beleid. Een ALM-studie bestaat uit het in

derhalve veroorzaakt door koersfluctuaties van de in

kaart brengen van de financiële stromen, de simulatie

de index opgenomen aandelen.

van toekomstige financiële posities, de samenhang

Bekende voorbeelden van indices zijn AEX en MSCI.

met de economische omgeving en de vergelijking van beleidsvarianten.

Beschikbare premieregeling Pensioenregeling waarin de hoogte van de

Annuïteit

verzekerde pensioenen afhankelijk is van de

Een serie gelijkblijvende betalingen die bestaan uit

krachtens de regeling beschikbare premie en de

een rente- en een aflossingsdeel en die dienen om

daarmee te behalen beleggingsopbrengsten. Met

een schuld mee af te lossen. Doordat er met elke

behulp van actuariële grondslagen en methoden

betaling steeds een deel van de schuld wordt afgelost,

wordt bij pensionering de precieze hoogte van het

neemt de schuldrest en dus ook de rentevergoeding

pensioen vastgesteld.

over die schuldrest geleidelijk af. Omdat de som van

54

rente- en aflossingsdeel steeds gelijk is, neemt het

Beurswaarde

aflossingsdeel in de betalingen steeds verder toe

De waarde van obligaties en aandelen tegen de op

tijdens de terugbetalingperiode.

enig moment geldende beurskoersen.

Autoriteit Financiële Markten (AFM)

Compliance

De AFM houdt toezicht op het gedrag van iedereen

De naleving van de wet- en regelgeving, alsmede het

die actief is op de markt van sparen, lenen, beleggen

werken volgens de normen en regels die het fonds

en verzekeren.

zelf heeft opgesteld.

Jaarverslag 2008

Commodities

Dekkingsgraad

Beleggingen in goederen en grondstoffen.

De verhouding van de contante waarde van het belegde vermogen en de contante waarde van de

Contante waarde

pensioenverplichtingen. Dit percentage geeft aan

Het bedrag dat op dit moment nodig is om in de

de mate waarin het fonds buffers heeft om in de

toekomst een uitkering te kunnen doen, waarbij

toekomst aan haar verplichtingen te kunnen voldoen.

rekening is gehouden met de actuariële grondslagen. Derivaten Continuïteitsanalyse

Financiële producten die alleen kunnen bestaan bij de

Zie toereikendheidstoets.

gratie van een ander product ofwel de onderliggende waarde. De prijsontwikkeling is (mede) afhankelijk

Corporate c.q. Pension Fund Governance

van de prijsontwikkeling van de onderliggende

Het stelsel van verantwoordelijkheden van alle

waarde. Een ander woord voor derivaten is afgeleid

partijen die bij het besturen van een onderneming/

product, zoals opties, futures en termijncontracten.

pensioenfonds betrokken zijn, zoals directie, bestuur,

Het zijn verhandelbare rechten en/of plichten.

commissarissen en aandeelhouders, bankiers en andere kapitaalverschaffers.

Direct rendement/totaal rendement Direct rendement heeft betrekking op de directe

CPI

opbrengsten uit beleggingen in de vorm van rente,

Afkorting voor Consumentenprijsindex.

dividend en huren, uitgedrukt in een percentage van

Het CPI wordt maandelijks berekend en gepubliceerd

de waarde van die beleggingen.

door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het

In het begrip totaal rendement wordt ook

meet de gemiddelde prijsveranderingen in de loop

de waardeverandering van de beleggingen

der tijd van goederen en diensten die huishoudens

meegenomen. Bij het effectief rendement op

voor hun levensonderhoud aanschaffen. Zie ook

vastrentende beleggingen wordt ook nog rekening

onder Toeslagen.

gehouden met het patroon van de nog te ontvangen aflossingen en rentebetalingen.

Custody De bewaarneming van effecten.

De Nederlandsche Bank (DNB)

Waar op een bankrekening geldbedragen

Orgaan dat toezicht houdt op pensioenfondsen

worden geadministreerd, worden door een

en verzekeraars. Het toezicht op pensioenfondsen

effectenbewaarder (custodian) de fysieke stukken,

is geregeld in de Pensioen- en spaarfondsenwet

zoals aandelen en obligaties bewaard.

(PSW) tot 1 janauri 2007 en vanaf 1 januari 2007 in de Pensioenwet. De PSW/Pensioenwet heeft als doel

Deelnemersraad

het beschermen van de pensioenaanspraken van

Een adviesorgaan voor het bestuur van

(gewezen) deelnemers. DNB houdt ook toezicht op

het pensioenfonds dat is samengesteld uit

pensioenregelingen die door een werkgever bij een

vertegenwoordigers van werknemers, gewezen

verzekeraar worden ondergebracht.

deelnemers met een premievrije aanspraak (zgn. slapers) en van pensioengerechtigden.

Duration Het cijfer dat aangeeft met hoeveel procent de

Defined Benefit

waarde van een obligatie (portefeuille) stijgt of

Pensioensysteem waarbij de pensioentoezegging is

daalt bij een daling of stijging van één procent

uitgedrukt in een percentage van het laatstverdiende

van de rente. De duration kan gebruikt worden als

of gemiddelde salaris (dus een zekere toekomst).

rentegevoeligheidsmeter. Hoe hoger de duration des te groter zal de waardeverandering zijn bij een rentewijziging.


55

Emerging Markets (Opkomende Markten)

Herstelplan

Landen waarvan de aandelenmarkt en de

Plan van aanpak gericht op het herstel van het

obligatiemarkt nog niet volledig zijn ontwikkeld;

dekkingstekort of het reservetekort bij een

bijvoorbeeld China en India.

pensioenfonds. Binnen drie maanden na het ontstaan van de situatie van onderdekking dient het

Emerging Market Debt

bestuur van het pensioenfonds een herstelplan bij

Beleggingen in obligaties uitgegeven door overheden

de Nederlandsche Bank (DNB) te hebben ingediend.

en bedrijven in opkomende markten.

Het herstelplan dient zodanige maatregelen te omvatten, dat de situatie van onderdekking binnen

Factor A

een jaar is beëindigd. De termijn die in het herstelplan

Ofwel pensioenaangroei. Dit is dat deel van het

mag worden aangehouden voor herstel van het

in een jaar opgebouwde pensioen dat volgens

reservetekort bedraagt maximaal vijf jaar.

de Belastingdienst mag worden gebruikt om de jaarruimte vast te stellen.

High yield Bedrijfsobligaties worden onderverdeeld in twee

Financiële Toetsingskader (FTK)

categorieën: 1. AAA tot en met BBB worden

Voorschriften voor de premiehoogte en de omvang

aangemerkt als investment grade beleggingen: 2. BB

van de reserves, als onderdeel van de nieuwe

tot en met C krijgen het predikaat ‘sub-investment

Pensioenwet die op 1 januari 2007 van kracht is

grade’ of ‘high yield’. Tegenover deze lagere rating

geworden.

staat een relatief hoog verwacht rendement. Een bijkomend voordeel is dat emissies die net buiten

Franchise

de categorie investment grade vallen vaak extra

Het deel van het salaris waarover geen pensioen

rendement opleveren in verhouding tot het risico.

wordt opgebouwd. Gepensioneerden krijgen hiervoor in de plaats de AOW van de Sociale

Intern toezicht

Verzekeringsbank.

Het pensioenfonds draagt zorg voor de organisatie van het interne toezicht. Het gaat daarbij om het

Gedempte premie

beoordelen van de beleids- en bestuursprocedures, de

Dit is de kostendekkende premie waarbij rekening

interne beheersing, de manier waarop de uitvoering

wordt gehouden met een rekenrente die is gebaseerd

van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd

op de verwachte waarde van het toekomstige

en de manier waarop wordt omgegaan met

rendement.

risicomanagement. Het interne toezicht wordt bij ons

fonds uitgevoerd door de visitatiecommissie.

Gemiddeld salaris pensioenregeling Een pensioenregeling waarbij het aan het einde van

Kostendekkende premie

de deelneming toe te kennen pensioen gerelateerd

Dit is de actuarieel benodigde premie voor de

is aan het gemiddelde pensioensalaris over de gehele

inkoop van het onvoorwaardelijk deel van de

periode van deelneming in de regeling. Ook wel:

uit het pensioenreglement voortvloeiende

opbouwpensioenregeling of middelloonregeling.

pensioenverplichting, een opslag voor solvabiliteit en een opslag voor uitvoeringskosten.

Gewezen deelnemer (ook wel slaper genoemd) Iemand is een gewezen deelnemer als de deelname

Mandaat

aan de pensioenregeling is gestopt doordat hij/zij

Het mandaat vermogensbeheer, ook wel

niet langer bij een werkmaatschappij van Corporate

beleggingsrichtlijnen of beleggingsinstructie

Express werkt.

genoemd, bevat de beleggingstechnische afspraken over het beheer van het vermogen. Het mandaat wordt vastgesteld onder verantwoordelijkheid van

56

Jaarverslag 2008

het bestuur en bevat alle restricties waarbinnen een

Pensioenaanspraak

vermogensbeheerder mag beleggen.

Een recht op toekomstige pensioenuitkeringen. De aanspraak op pensioen wordt onderscheiden van het

Marktrente

ingegane pensioen.

Onder de marktrente verstaan we de rente die bij het verstrekken van een lening of krediet overeenkomt

Pensioengerechtigde

met de gemiddelde rente voor vergelijkbare leningen

Degene, die krachtens de bepalingen van de statuten

of kredieten.

en het reglement periodieke pensioenuitkeringen ontvangt.

Marktwaarde Waarde van een beleggingsobject als het op dit

Pensioengrondslag

moment zou worden verkocht.

Het deel van het (vaste) jaarsalaris dat resteert na aftrek van de franchise. Over de pensioengrondslag

Nominale waarde

worden de pensioenaanspraken verleend.

De hoofdsom, waarover rente wordt betaald en die uiteindelijk wordt terugbetaald aan de uitlener. Door

Pensioenverplichting

rentebewegingen in de markt kan de marktwaarde

De in de toekomst aan pensioengerechtigden uit te

afwijken van de nominale hoofdsom.

keren bedragen.

Obligatie

Pensioenwet

Schuldpapier van een overheid of onderneming met

De Pensioenwet heeft als doel het beschermen

een vaste of variabele rente en een vaste looptijd

van de pensioenaanspraken van de werknemers.

waarna de schuld zal worden afgelost.

Verder regelt de Pensioenwet het toezicht op pensioenfondsen en verzekeraars door DNB.

Outperformance Het verschil tussen het behaalde rendement en het

Performance

rendement van de benchmark (positief of negatief).

Het totale rendement over het jaar verkregen uit de

Dit verschil geeft aan hoeveel waarde is toegevoegd

beleggingen.

door middel van actief beheer. Rekenrente Overlevingstafels

Het rentepercentage dat in aanmerking wordt

Tabellen opgesteld door het Actuarieel Genootschap

genomen bij de berekening van de contante waarde

op basis van waarnemingen in een bepaalde periode,

van de pensioenverplichtingen.

aangevend per leeftijd de kans om binnen het jaar te overlijden. Het Pensioenfonds Corporate Express

Rendement

gebruikt de zgn. Prognosetafels 2005 - 2050 met

Het positieve of negatieve resultaat dat een

correcties voor ervaringssterfte waardoor al rekening

pensioenfonds of vermogensbeheerder behaalt met

wordt gehouden met een toekomstige verbetering

de belegging van daartoe beschikbare middelen.

van de levensverwachting als het gaat om het resterende langlevenrisico.

Solvabiliteit De mate waarin een pensioenfonds op langere

Overschottennotitie

termijn aan haar totale verplichtingen kan voldoen.

Een notitie waarin de procedure is vastgelegd in de situatie waarin er een overschot is geconstateerd. Er

Swap (valuta/rente)

is sprake van een overschot zodra de dekkingsgraad

Een valuta-/renteswap is een ruiltransactie die

meer bedraagt dan 150%.

geschiedt op de internationale financiële markt, waarbij partijen de valuta-/rentebetalingen


57

gedurende de looptijd of een deel van de looptijd,

Verantwoordingsorgaan

tegen elkaar ruilen. Na het verstrijken van deze tijd

De nieuwe Pensioenwet verplicht pensioenfondsen

worden ze weer teruggenomen en hebben beide

tot het instellen van een verantwoordingsorgaan

partijen hiervan kunnen profiteren.

waarin actieve deelnemers, pensioengerechtigden en de werkgever vertegenwoordigd zijn. Zij hebben

Technische voorziening (TV)

als taak het controleren van het handelen van het

Het bedrag wat naar verwachting nodig is om alle

bestuur met betrekking tot het beleid, de wijze

lopende pensioenverplichtingen te kunnen dekken.

waarop het beleid is uitgevoerd en de naleving van de bij of krachtens de wet vastgestelde principes voor

Toereikendheidstoets (Continuïteitsanalyse)

Goed Pensioenfondsbestuur.

Toets die door de actuaris in het kader van de actuariële verslaglegging ten behoeve van

Waarde-overdracht

een pensioenfonds wordt opgesteld over

Het overhevelen van de contante waarde van de bij de

de toereikendheid van de aangehouden

oude werkgever opgebouwde pensioenaanspraken

activa (bezittingen) om de aangegane

naar de pensioenverzekeraar van de nieuwe

pensioenverplichtingen op de langere termijn, dus

werkgever, voor inkoop van (geïndexeerde)

ook in tijden van tegenspoed, te kunnen nakomen.

pensioenaanspraken om aldus pensioenverlies te voorkomen.

Toeslagen Verhoging van ingegane pensioenen (na pensioeningang) en/of (premievrije) pensioenaanspraken (voor pensioeningang) met een percentage dat gelijk blijft of gelijk is aan de ontwikkeling van een indexcijfer. Als indexcijfer wordt vaak het consumentenprijsindexcijfer (CPI) gehanteerd. Toeslagenlabel Informatie over de toeslagverlening welke is uitgedrukt in een beeldende en kwalitatieve maatstaf. De (gewezen) deelnemer en de pensioengerechtigde kan door middel van het toeslagenlabel in één oogopslag zien of en op welke manier de toeslag op zijn aanspraak wordt verleend. Valuta hedging Het afdekken van valutarisico door middel van valutatermijntransacties. Vastrentende waarden Verzamelnaam voor beleggingen waarop in beginsel een vaste rentevergoeding en een vaste looptijd geldt. Voorbeelden van vastrentende waarden zijn obligaties, onderhandse leningen en hypotheken.

58

Jaarverslag 2008

Jaarverslag e boekjaar. Stichting Pensioenfonds Corporate Express Statutair gevestigd te Maastricht (Stichtingenregister Amsterdam )

Recommend Documents