Jaarverslag 2007
Jaarverslag 2007 11e boekjaar
Stichting Pensioenfonds Corporate Express Statutair gevestigd te Maastricht (Handelsregister Amsterdam 41079169) Kantooradres: Hoogoorddreef 62 1101 BE AMSTERDAM
Jaarverslag 3 Kerncijfers 4 Personalia 5 Bestuursverslag 19 Verklaring van het verantwoordingsorgaan Jaarrekening 22 Balans per 31 december 24 Rekening van baten en lasten 25 Kasstroomoverzicht Toelichting algemeen 26 Activiteiten 26 Pensioenregelingen 27 Indexeringen 27 Financiering en premie 28 Herverzekering 28 Grondslagen algemeen 30 Grondslagen voor waardering van activa en passiva
I n h o u d s o p g av e
32 Grondslagen voor resultaatbepaling 32 Grondslagen voor het kasstroomoverzicht Toelichting balans 33 Activa 36 Passiva 38 Overige informatie Toelichting rekening van baten en lasten 42 Baten en lasten pensioenactiviteiten 46 Baten en lasten beleggingsactiviteiten 47 Overige informatie Overige gegevens 48 Actuariële verklaring 49 Accountantsverklaring 50 Bijlage aangesloten ondernemingen 51 Bijlage begrippenlijst
2
Jaarverslag 2007
KERNCIJFERS
Aantallen Deelnemers °)
2007
2006
2005
2004
1.302
1.389
1.381
2.166
2 0 0 3
2.402
Gewezen deelnemers 7.366
7.521
7.332
7.562
7.673
Pensioengerechtigden 4.557
4.597
4.597
4.604
4.454
77
105
126
115
FLUIT-gerechtigden
116
°) incl. deelnemers met vrijstelling van premiebetaling wegens arbeidsongeschiktheid
Bedragen in miljoenen euro Surplus eigen vermogen (2007) / algemene reserve (t/m 2006) 178,1
109,5
82,1
48,5
63,8
Technische Voorziening 1) 511,7
523,2
535,0
563,3
544,1
Gehanteerde markt-/rekenrente 4,8%
4,0%
3,6%
4,0%
4,0%
167,5
156,6
140,9
100,3
Vereist eigen vermogen (2007) / reserve voor beleggingsrisico’s, incl. herwaarderingsreserve (t/m 2006)
92,1
Bruto premies en koopsommen
4,0
2,1
6,6
9,8
11,2
Beleggingsopbrengsten (totaal en na kosten)
10,8
53,0
112,0
62,7
72,6
33,8
32,5
33,2
32,1
29,5
Totaal belegd vermogen 778,1
793,8
811,9
741,2
701,6
20,1
22,2
19,8
20,4
Uitkeringen (na aftrek van herverzekering en afkopen)
Beleggingen voor risico van deelnemers
3,0
Beleggingen voor risico van de Stichting Pensioenfonds Corporate Express 2) 775,1
773,7
789,6
721,3
681,2
Beleggingsrisicoreserve 3) 11,9%
21,6%
21,4%
19,5%
14,7%
Dekkingsgraad 152,8%
153%
145%
134%
130%
- direct beleggingsrendement *) 3,1%
2,7%
3,8%
4,2%
3,7%
- totaal beleggingsrendement **)
7,3%
15,2%
10,4%
11,9%
Rendementspercentage beleggingen (op basis van balanswaarde): 1,6%
1) vastgesteld op grond van FTK (2007) en Actuariële Principes voor Pensioenfondsen (t/m 2006). 2) inclusief verplichting PaperlinX van 1 57,2 miljoen (2005) 3) uitgedrukt in een percentage van de beleggingen voor risico van de Stichting Pensioenfonds Corporate Express *) voor kosten **) inclusief ongerealiseerde marktwaarderingen
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
3
PERSONALIA
Het bestuur per 1 apr i l 2 0 0 8 Benoemd door de Raad van Bestuur van Corporate Express NV Bestuursleden Plaatsvervangende bestuursleden Mw. Drs. S. Bierens de Haan Mr. R.H. Hoving, voorzitter Corporate Express Nederland Holding BV Corporate Express Nederland Holding BV Drs. M.Th.J. Graven Drs. G. Nijhuis, secretaris Corporate Express Nederland Holding BV Corporate Express Nederland Holding BV Ir. T.H. van Bilsen MTL Drs. ing. W. van Dijk MTL, plv. voorzitter Tetterode-Nederland BV Tetterode-Nederland BV E.J.K. de Boer E.S. Annema Veenman BV Veenman BV Mw. H. Lieftink R. Cesar Corporate Express Nederland BV Corporate Express Nederland BV Gekozen door de COR van Corporate Express Nederland Holding BV Bestuursleden Plaatsvervangende bestuursleden G. Scheffer Drs. Ir. E.A. ten Have Tetterode-Nederland BV Tetterode-Nederland BV Drs. R.A.P.H. de Wolf RA Mw. L. Laurens-de Jong Veenman BV Corporate Express Holding Nederland BV M. Westland A. J. Kraster FC Corporate Express Nederland Holding BV Corporate Express Nederland BV P.C. Broeksma J. Vermeer, plv. secretaris Pensioengerechtigden Pensioengerechtigden J.J.F. van der Horst S.T. van der Veen Pensioengerechtigden Pensioengerechtigden Verantwoordingsorgaan per 1 apr i l 2 0 0 8 Drs. F.F. Waller (namens de werkgever) R.W. Prommenschenckel RC (namens de deelnemers) M. Tipker (namens de pensioengerechtigden)
Deelnemersraad Actieve deelnemers Pensioengerechtigden Gewezen deelnemers F. Chr. Engelberts G. Kee, plv. voorzitter Ing. G.J. van der Kolk, secretaris Corporate Express Nederland Holding BV J.T.M. Gast, voorzitter L.A.M. van Schayk T. Hordijk Corporate Express Nederland BV D. de Rooij Tetterode-Nederland BV R.J. Habets Veenman BV
Beleggingscommissie Drs. G. Nijhuis, voorzitter Drs. C. Bangma Mr. R.H. Hoving A.J. Kraster FC J.P. Wijn Drs. L.K. Dijkstra, extern deskundige Drs. B.P.H. Puijn RBA, extern deskundige
Pensioenbeheer P.A.H. Martens, directeur
4
Jaarverslag 2007
Accountant PricewaterhouseCoopers Accountants NV Certificerend actuaris Watson Wyatt BV Adviserend actuaris Watson Wyatt BV Beleggingsadviseur Mercer Investment Consulting
BESTUURSVERSLAG
Pensioenfonds Corporate Express, opgesteld volgens
Belangrijkste ontwikkelingen binnen het fonds
de bepalingen vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek,
Het jaar dat achter ons ligt heeft in het teken gestaan
boek 2, titel 9.
van de invoering van de nieuwe Pensioenwet en de
Voor u ligt het jaarverslag 2007 van de Stichting
verdere uitwerking van Goed Pensioenfondsbestuur.
Organisatie
Zo werden de statuten, het huishoudelijk reglement
Het bestuur bestaat uit tien leden, van wie vijf namens
en de pensioenreglementen aangepast aan de nieuwe
de werkgever, drie namens de werknemers en twee
regelgeving.
namens de pensioengerechtigden. Een werkgeverslid
In 2007 zijn besluiten genomen over de
treedt op als voorzitter en een ander werkgeverslid
uitbreiding van het aantal bestuursleden, dat de
wordt als vice-voorzitter aangesteld. Elk bestuurslid
pensioengerechtigden vertegenwoordigt en over
heeft een plaatsvervanger. Per jaar vinden in de regel
de inrichting van het verantwoordingsorgaan en het
vier bestuursvergaderingen plaats.
intern toezicht. Ook in 2007 is extra aandacht besteed aan het op peil houden van het kennisniveau van de
Voor de uitvoering van het door het bestuur
bestuursleden en de deelnemersraad.
vastgestelde beleggingsbeleid is een beleggingscommissie gevormd die bestaat uit
Naamswijziging
een aantal interne en externe deskundigen.
Het pensioenfonds heeft als logisch gevolg van de
Mercer Investment Consulting treedt op als
wijziging van de naam van de holding op 27 juli 2007
beleggingsadviseur.
zijn naam gewijzigd in Stichting Pensioenfonds Corporate Express.
Het dagelijks beleid van het pensioenfonds wordt bepaald door de voorzitter, de secretaris en de
Samenstelling van het bestuur
directeur van het pensioenfonds.
Tijdens de bestuursvergadering van 28 juni 2007 is afscheid genomen van mevrouw T. Wessels-Pronk en
De medewerkers van het pensioenbureau van het
de heren B. Stam en Drs. J.U. Stoffelsma. Zij hebben
pensioenfonds zijn in dienst van Corporate Express
vele jaren een waardevolle bijdrage aan ons fonds
Nederland Holding BV. Het betreft per 31 december
geleverd. De ontstane vacatures zijn vervuld door
2007 4 personen (2,5 op fulltime basis). De kosten van
de heren J. Vermeer, P.C. Broeksma en J.J.F. van der
deze werknemers zijn volledig doorbelast aan het
Horst die namens de pensioengerechtigden als lid of
fonds.
plaatsvervangend lid in het bestuur zijn opgenomen.
PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. is als
Tijdens de bestuursvergadering van 14 maart 2008
externe accountant aangesteld en Watson Wyatt B.V.
heeft de heer F.F. Waller na ruim 8 jaar de
als certificerend en adviserend actuaris.
voorzittershamer overgedragen aan de heer R. H. Hoving. In de afgelopen periode heeft de heer
De uitvoering van de taken op het gebied van
Waller op een succesvolle wijze sturing gegeven aan
de pensioenrechtenvaststelling, uitkeringen en
de verantwoorde ontwikkeling van ons fonds. Voor
financiële administratie zijn uitbesteed aan Blue Sky
zijn inbreng willen wij hem hartelijk dankzeggen. De
Group BV.
heer W. van Dijk zal de functie van plaatsvervangend voorzitter van de heer R.H. Hoving overnemen. De
De beleggingen voor risico van de deelnemers uit
heer J. Vermeer zal de functie van plaatsvervangend
hoofde van de modules Beschikbare premie en
secretaris vervullen.
Pensioenplus worden beheerd en geadministreerd
De 2 ontstane vacatures van plaatsvervangend
door ABN AMRO Pension Services.
bestuurslid zijn ingevuld door de benoeming van de heren M.Th.J. Graven en T.H. van Bilsen. De
Het Nederlands Compliance Instituut treedt op als
bestuursleden hebben in 2007 geen bezoldiging
compliance officer.
ontvangen.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
5
Samenstelling beleggingscommissie
Het vereenvoudigde “Jaarverslag in het kort 2006” is
Met ingang van 1 juli 2007 is de beleggingscommissie
goed ontvangen. Ook dit jaar zal er naast het formele
uitgebreid met de heren A.J. Kraster en J.P. Wijn
“Jaarverslag 2007” weer een “Jaarverslag in het kort
als vertegenwoordigers van respectievelijk de
2007” worden samengesteld.
werknemers en de pensioengerechtigden. In de door het vertrek van de heer R. Clement
Compliance
ontstane vacature is voorzien door de benoeming
Onze compliance officer heeft in de rapportage
van de heer L.K. Dijkstra.
over de naleving van de Gedragscode Stichting Pensioenfonds Corporate Express over de periode
Samenstelling deelnemersraad
1 januari 2007 tot en met 31 december 2007
De heer Th. H.J. van Doesburg heeft te kennen
geconstateerd dat geen van de verbonden personen
gegeven zijn lidmaatschap na ruim 4 jaar te willen
en insiders in strijd met de Gedragscode heeft
beëindigen.
gehandeld.
Wij danken de heer Van Doesburg voor de geleverde bijdrage. Op voordracht van de Vereniging
Nieuwe tariefgrondslagen
Gepensioneerden Buhrmann/Corporate Express is de
In 2007 is het fonds overgegaan op actuariële
heer F.Chr. Engelberts als zijn opvolger benoemd.
grondslagen die in overeenstemming zijn met het
De leden hebben in 2007 geen bezoldiging ontvangen.
Financiële Toetsingskader (FTK). Dit houdt onder andere in dat niet meer gerekend is met een vaste
Samenstelling verantwoordingsorgaan
rente van maximaal 4%, maar met de termijnstructuur
Op grond van de in 2007 aangebrachte statuten
van de actuele nominale marktrente. Deze kwam eind
wijziging zijn de leden van het verantwoordings
2007 ongeveer overeen met een vaste rekenrente van
orgaan benoemd.
4,8% (2006: 4,2%).
Het verantwoordingsorgaan wordt gevormd door
Voorts is bij de vaststelling van de Technische
de heer F.F. Waller (namens de werkgever), de heer
Voorziening (TV) ook rekening gehouden met de
R.W. Prommenschenckel (namens de actieve deel-
voorzienbare trend in overlevingskansen. Bij de
nemers) en de heer M. Tipker (namens de pensioen
vaststelling van de overlevingskansen is uitgegaan
gerechtigden).
van de door het Actuarieel Genootschap (AG)
Over het jaar 2007 is in totaal een vergoeding van
gepubliceerde “prognosetafel 2005-2050”. Daarbij
1 250 verstrekt.
is een correctie op de overlevingskansen toegepast, om het verschil tussen de overlevingskansen van
Intern toezicht
de beroepsbevolking en de gehele bevolking in
In onze statuten is opgenomen dat het intern toezicht
aanmerking te nemen.
vormgegeven zal worden via de instelling van een visitatiecommissie. De personele invulling van de
Daarnaast moet er een toereikende voorziening
visitatiecommissie zal in de loop van het jaar 2008
voor toekomstige kosten zijn. Bij de toetsing van de
plaatsvinden.
kostenvoorziening is uitgegaan van het zogenaamde liquidatiescenario. Hierbij moet het pensioenfonds
Communicatie
een voorziening voor kosten gevormd hebben om de
De communicatie naar de diverse groeperingen
opgebouwde pensioenen af te kunnen wikkelen
binnen het pensioenfonds is verder verbeterd. Alle
zonder bijdragen vanuit de aangesloten
deelnemers en gewezen deelnemers hebben in
ondernemingen.
2007 een Uniform Pensioenoverzicht ontvangen.
6
Onze internetsite is sinds het 4de kwartaal van 2007
De omrekening op basis van deze nieuwe
voor iedereen beschikbaar. De ontwikkeling van de
tariefgrondslagen heeft per saldo geleid tot een
pensioenplanner is succesvol afgerond en is in de loop
eenmalige toename van de TV aan het begin van 2007
van de maand mei 2008 bij de actieve deelnemers
van 1 18,4 miljoen, waarvan een bedrag van
geïntroduceerd.
1 13,8 miljoen rechtstreeks via het eigen vermogen is
Jaarverslag 2007
geboekt en zodoende het jaarresultaat over 2007 niet
‘eindtermen’ opgenomen waar een bestuurder
heeft beïnvloed.
respectievelijk na één jaar en na drie jaar aan moet voldoen. In deze eindtermen wordt een onderscheid
Governance en medezeggenschap
gemaakt tussen kennis en oordeelsvorming. Bij wijze
Met ingang van 2007 zijn de bepalingen in de
van handreiking zijn in het plan van aanpak ook
Pensioenwet voor goed bestuur en medezeggenschap
normen voor andere functionarissen aangegeven,
in werking getreden. Wat betreft goed pensioenfonds
zoals bijvoorbeeld voor leden van deelnemersraden en
bestuur verwijst de wet naar de in 2005 opgestelde
verantwoordingsorganen. Deze normen zijn afgeleid
Principes voor goed pensioenfondsbestuur van de
van de eindtermen. Daarnaast voorziet het plan in
Stichting van de Arbeid. Deze Principes betreffen
de ontwikkeling van methoden voor toetsing van
voor een deel het functioneren van het bestuur
deskundigheid en certificering van opleidingen.
zelf, zoals zorgvuldigheid, openheid in termen van
Van pensioenfondsen wordt verwacht dat zij uitvoering
transparantie van bevoegdheden en beleid, heldere
geven aan het plan van aanpak. DNB heeft de
communicatie, toegankelijkheid voor klachten en
pensioenfondsen verzocht hun deskundigheidsplannen
deskundigheid van het bestuur. Wij hebben in 2007
te actualiseren op basis van het plan van aanpak. Bij ons
hieraan een verdere invulling gegeven. De nadruk lag
fonds zal dit in de loop van 2008 worden gerealiseerd.
hierbij op de nieuwe structuur die voortvloeit uit de Pensioenwet en de Principes. Dit betreft de instelling
Toezicht
van een verantwoordingsorgaan en de invulling van intern toezicht via een visitatiecommissie. De
De Nederlandsche Bank
medezeggenschap is in ons fonds al in 2003 gerealiseerd
Het bestuur onderschrijft de noodzaak van goed extern
door het instellen van de deelnemersraad.
toezicht op de pensioensector en hecht waarde aan een goede, open relatie met de toezichthouder(s). Het
Deskundigheid
bestuur stelt regelmatig contact met De Nederlandsche
Deskundigheid van pensioenfondsbesturen is
Bank (DNB) op prijs.
al verschillende jaren een onderwerp dat in de
Op grond van de wettelijke voorschriften zijn het
belangstelling staat. In de bestaande regelgeving is
jaarverslag, de gewijzigde statuten, de Actuariële-
het een uitgangspunt dat een bestuur als geheel ten
en bedrijfstechnische nota (ABTN) en de gewijzigde
minste voldoende deskundig moet zijn op de acht
pensioenreglementen ter kennis gebracht van DNB.
door De Nederlandsche Bank (DNB) geformuleerde
Verder heeft het bestuur kennisgenomen van de
beleidsterreinen. Pensioenfondsen moeten over een
verschillende circulaires van DNB.
deskundigheidsplan beschikken. In dit plan is vastgelegd
Het afgelopen jaar zijn aan het fonds geen
op welke wijze de gewenste deskundigheid bevorderd
dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door
en gewaarborgd wordt.
DNB geen aanwijzingen aan het fonds gegeven,
Een regelmatig terugkerende vraag was echter op
noch is een bewindvoerder aangesteld of is
welke wijze de gewenste deskundigheid kan worden
bevoegdheidsuitoefening van organen van het fonds
bepaald en gemeten. Bovendien tekent zich een
gebonden aan toestemming van de toezichthouder.
ontwikkeling af naar individuele deskundigheid.
De vermogenspositie is zodanig dat er geen lange- of
Op uitnodiging van DNB hebben de drie
kortetermijnherstelplan aan de orde is.
vertegenwoordigende organisaties van de pensioensector in april 2007 een “plan van aanpak
Autoriteit Financiële Markten
deskundigheid pensioenfondsbesturen” gepubliceerd.
Op grond van de Pensioenwet houdt de Autoriteit
Stichting OPF, de Unie van Beroepspensioenfondsen en
Financiële Markten (AFM) vanaf 2008 toezicht op de
de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen waren
communicatie van pensioenfondsen met deelnemers
de drie vertegenwoordigende organisaties. In dit plan
en pensioengerechtigden. De AFM was reeds
geven zij aan welke deskundigheidsniveaus worden
toezichthouder voor het zogenoemde effectentypische
verwacht en hoe deze gerealiseerd en vastgesteld
gedragstoezicht. Het nieuwe toezicht heeft als kader
kunnen worden. In het plan zijn zogenoemde
de bescherming van de belangen van consumenten.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
7
Het spitst zich daarom toe op de communicatie over
Klachten- en geschillenregeling
aanspraken, indexatie van aanspraken en eventuele
In de klachten- en geschillenregeling van het fonds is
risico’s van deelnemers en pensioengerechtigden.
vastgelegd dat een belanghebbende een klacht kan
Dit kan zowel het indexatierisico betreffen als, bij
indienen. Dit kan als de betrokkene het niet eens is met
beschikbare premieregelingen, eventuele beleggings
de wijze waarop de statuten of het pensioenreglement
risico’s. Het nieuwe toezicht gaat in op 1 januari 2008.
worden toegepast of van mening is onjuist behandeld
In de loop van 2008 wordt het huidige communicatie
te zijn. De klachtenregistratie van het fonds betreft niet
beleid verder uitgewerkt en vastgelegd in een
alleen formele klachten, maar ook kritische vragen en
communicatieplan.
signalen van belanghebbenden. Een klacht wordt in eerste instantie behandeld door de
Dekkingsgraad
administrateur van het fonds, waarna beroep bij het
De dekkingsgraad op grond van het FTK bedraagt
bestuur mogelijk is. Als een klager het niet eens is met
ultimo 2007 152,8%. Het vermogen is 1 270,2 miljoen
het oordeel van het bestuur, kan de betrokkene zich
hoger dan de TV. Gekeken naar de richtlijnen van DNB
wenden tot de Ombudsman Pensioenen. Daarnaast
is er ultimo 2007 geen sprake van onderdekking en is er eveneens geen reservetekort. 1
bestaat de mogelijkheid van de gang naar de rechter.
Volgens het FTK bedraagt het vereiste eigen
2007 geen geschillen voorgelegd aan externe instanties.
In 2007 zijn geen formele klachten ingediend. Er zijn in
vermogen ultimo 2007, 1 92,1 miljoen en is er een surplus eigen vermogen ultimo 2007 van
Indexering
1 178,1 miljoen.
Het fonds streeft ernaar de opgebouwde pensioen rechten van de actieve deelnemers jaarlijks aan te
Voor zowel de actieve als de inactieve deelnemers
passen aan de ontwikkeling van het CBS-loonindexcijfer
is de indexatie per 1 januari 2008 in de TV per
(“CAO-lonen per maand, inclusief bijzondere
31 december 2007 opgenomen.
beloningen, van particuliere bedrijven”). Het fonds streeft ernaar de opgebouwde pensioen
ALM-studie en Continuïteitsanalyse
rechten voor de gewezen deelnemers en de ingegane
Het bestuur heeft eind 2006 besloten om in
pensioenen jaarlijks aan te passen aan de ontwikkeling
afwachting van de aangekondigde wijzigingen
van het CBS-prijsindexcijfer (“CPI voor alle huishoudens,
in verband met de nieuwe Pensioenwet en het
afgeleid”).
nieuwe FTK de huidige situatie van overdekking te continueren. In de tweede helft van 2007 is
1 januari 2007
een nieuwe ALM-studie in combinatie met de
De indexering voor de inactieven bedroeg per
zogenaamde continuïteitsanalyse uitgevoerd.
1 januari 2007 1,25% (in 2006 1,45%).
Reeds eerder werd besloten dat het bestuur mede
De verhoging van de salarissom voor de actieve deel
aan de hand van het resultaat van deze analyse zich
nemers per 1 januari 2007 c.q. voor de opbouw van
zal beraden over het formuleren van beleidslijnen
de aanspraken tot en met 2007, bedroeg 1,94%
in het geval van mogelijke overschotten. Een
(in 2006 0,98%).
procedure hiervoor is opgenomen in de nieuwe uitvoeringsovereenkomst die met terugwerkende
1 januari 2008
kracht tot 1 januari 2007 met de aangesloten
Het saldo van de gerealiseerde overrente was ook
ondernemingen is afgesloten. Momenteel wordt
ultimo 2007 in voldoende mate positief. Mede op
de laatste hand gelegd aan de zogenaamde
basis hiervan is aan de gewezen deelnemers en
overschottennotitie.
de pensioengerechtigden per 1 januari 2008 een verhoging toegekend van 1,48%.
1 Volgens DNB is er sprake van onderdekking indien de middelen van het fonds niet langer toereikend zijn om de TV en vereiste eigen vermogen te dekken. Indien de middelen ontoereikend zijn om naast de TV het vereiste eigen vermogen te dekken, is sprake van een reservetekort.
8
Jaarverslag 2007
3,0 2,5 1,90
in procenten
I N D E X AT I E V O O R I N A C T I E V E N
3,5
1,48 1,25
2,0
1,45
1,5 0,82
1,0 0,5 0,0
2007
2006
2005
2004
3,5
3,0 2,30
2,16
2,5
1,94
in procenten
I N D E X AT I E V O O R A C T I E V E N
2008
2,0 1,26
1,5
0,98
1,0
0,5
0,0 2008
2007
2006
2005
2004
De indexering voor de actieve deelnemers per
toekomstig rendement bedraagt de gedempte premie
1 januari 2008 is vastgesteld op 2,16%.
1 6,435 miljoen. Voor 2007 is aan de aangesloten ondernemingen
De indexering heeft een voorwaardelijk karakter. Dit
een korting toegekend van 100% over de voor de
betekent dat geen recht op indexering bestaat en dat
basisregeling vastgestelde gedempte premies, exclusief
het niet zeker is of in de toekomst volledige indexering
uitvoeringskosten. Deze korting bedraagt in totaal
kan plaatsvinden. Een eventuele achterstand in de
1 3,566 miljoen. Hierdoor wordt de verschuldigde
indexering kan in principe worden ingehaald. Het fonds
feitelijke premie voor de basisregeling voor het jaar
voert periodiek een continuïteitsanalyse uit volgens
2007 gemaximeerd op een bedrag van 1 0,598 miljoen.
de voorschriften van de toezichthouder. Hieruit blijkt
De som van de ontvangen premies en koopsommen
welk percentage van de maximale indexatie op de
bedraagt 1 4,018 miljoen.
lange termijn verwacht mag worden. Het fonds zal dit percentage publiceren.
Gezien de vermogenspositie per ultimo 2007 is ten aanzien van de voor 2008 af te dragen premie besloten
Financiering en premie
dat er een voorlopige korting van 50% op de voor de
De (zuivere) kostendekkende premie bedraagt 1 9,582
basisregeling vastgestelde gedempte premie, exclusief
miljoen. Rekeninghoudend met een rekenrente die
uitvoeringskosten, wordt verleend. Aan de hand van
is gebaseerd op de te verwachten waarden van het
de vermogenspositie per ultimo 2008 zal de definitieve premie voor 2008 worden vastgesteld.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
9
1,5 1,331
1,313 1,223
1,2
A dministratiekosten
1,146 1,067
0,9
0,6
0,26
0,21
0,23
0,22
0,21
0,3
in miljoen euro percentage van de pensioenverplichtingen
2007
2005
2006
2004
0,0
2003
2,750 2,571
2,516 2,335
B eleggingskosten
2,229
0,29
0,29
2007
2006
Kosten
0,32
2005
0,38
0,38
in miljoen euro percentage van het totale fondsvermogen
2004
2003
Alle (gewezen) deelnemers met een pensioenspaar kapitaal voor eigen risico hebben de mogelijkheid
Pensioenuitvoeringskosten
gehad om eenmalig per 31 december 2007 het
De totale kosten voor de pensioenuitvoering zijn
aanwezige saldo om te zetten in pensioen. Door
1 1, 067 miljoen, dit is 0,21% van de verplichtingen
deze actie is het belegd vermogen voor risico van de
(2006: 0,26%).
deelnemers met ruim 1 17 miljoen afgenomen. Met ingang van 1 januari 2008 is het niet meer mogelijk
Beleggingskosten
om nieuwe stortingen uit hoofde van de module
De beleggingskosten bedragen in totaal 1 2,229 miljoen,
Pensioenplus te verrichten.
dit is ca. 0,29% van het totaal belegd vermogen (2006: 1 2,335 miljoen respectievelijk ca. 0,29%).
De statuten en het huishoudelijk reglement zijn als gevolg van de nieuwe Pensioenwet op een aantal
Pensioenreglementen en statuten
punten aangepast. Denk hierbij aan onderwerpen als de
Als gevolg van de nieuwe Pensioenwet zijn de
instelling van het verantwoordingsorgaan en het intern
pensioenreglementen op enkele punten tekstueel
toezicht. Ook de naamswijziging is hierin meegenomen.
aangepast.
10
Jaarverslag 2007
Pensioengerechtigden en uitkeringen
2007
2006
2005
2004
2003
Aantal pensioengerechtigden per 31 december FLUIT-gerechtigden
116
77
105
126
115
Ouderdomspensioen 2.734
2.713
2.681
2.659
2.635
Partnerpensioen 1.640
1.680
1.688
1.695
1.680 48
Wezenpensioen
35
39
52
49
Arbeidsongeschiktheidspensioen
148
165
176
201
91
4.673
4.674
4.702
4.730
4.569
25,15
24,48
23,58
21,99
7,61
7,31
6,88
6,85
Uitkeringen na aftrek van herverzekering (x 1 miljoen euro) Ouderdomspensioen 25,49 Partnerpensioen
7,60
Wezenpensioen
0,09
0,08
0,08
0,07
0,08
Arbeidsongeschiktheidspensioen
0,35
-0,33
0,66
0,37
0,26
Andere uitkeringen
0,28
0,34
0,64
1,23
0,22
Netto uitkeringen 33,81
32,85
33,17
32,13
29,40
Risico’s
Beleggingsrisico’s
Het bestuur heeft haar beleid verwoord in de Actuariële- en bedrijfstechnische nota (ABTN). Hierna
Vastgoed- en aandelenrisico
volgt een nadere toelichting op de voornaamste risico’s
Het vastgoed- en aandelenrisico is het risico dat door
die door het bestuur zijn onderkend, alsmede het beleid
de ontwikkeling van marktprijzen (veroorzaakt
van het bestuur voor het beperken van de risico’s:
door factoren die samenhangen met een individuele
1. Mismatchrisico
belegging, de uitgevende instelling of generieke
2. Beleggingsrisico’s
factoren) waardewijzigingen plaatsvinden.
3. Verzekeringstechnische risico’s
Wijzigingen in marktomstandigheden hebben
4. Operationele risico’s.
altijd direct invloed op het beleggingsresultaat, omdat alle beleggingen worden gewaardeerd
Mismatchrisico
op marktwaarde waarbij waardewijzigingen
Het fonds is beperkt gevoelig voor wijzigingen in de
onmiddellijk worden verwerkt in het saldo van
marktrente omdat de duration van de beleggingen
baten en lasten.
en de duration van de verplichtingen niet aan
Het vastgoed- en aandelenrisico wordt beheerst
elkaar gelijk zijn. Er wordt regelmatig een Asset
door het aanbrengen van een goede spreiding
Liability Management studie uitgevoerd, waarbij
binnen de portefeuille (diversificatie). Periodiek
de beheersing van het mismatchrisico een van de
vindt een risico/rendements analyse plaats van de
onderzoekspunten is. Hierbij zijn de voordelen (meer
beleggingsportefeuille.
zekerheid) en nadelen (daling verwacht rendement) van het verkleinen van het mismatchrisico zorgvuldig
Valutarisico
afgewogen. Het fonds beheerst het mismatchrisico
Het fonds belegt ook buiten het euro
door een groot gedeelte van de portefeuille te
gebied, waardoor het fonds gevoelig is voor
beleggen in langlopende inflation linked bonds en
koersschommelingen van de betreffende valuta
langlopende obligaties.
ten opzichte van de euro. Om dit niet renderende
Daarnaast is in de loop van 2007 het durationverschil
risico te beperken, dekt het fonds alle vastrentende
met ongeveer 1,5 jaar verminderd door de
beleggingen in vreemde valuta af naar de de euro.
gebruikmaking van een langlopende renteswap.
Voor alle overige beleggingen wordt in de regel de
Op advies van de beleggingscommissie heeft
Amerikaanse dollar, het Britse pond en de Japanse
het bestuur besloten vooralsnog geen verdere
yen voor 50% afgedekt naar de euro. Hierbij worden
maatregelen te nemen om het geringe resterende
de beleggingen in opkomende markten en het Verre
rentemismatchrisico te verlagen.
Oosten (exclusief Japan) gezien als beleggingen
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
11
in dollars. Ook in het jaar 2007 was de Amerikaanse
waren: de doorgeschoten risico acceptatie, de
dollardekking verhoogd naar 75%.
stijgende aandelenmarkten - vooral die van de “emerging markets”-, een dalende dollar, stijgende
Kredietrisico
goederenprijzen, huizenprijs bubbles, een hoge geld
Het fonds sluit contracten met tegenpartijen.
creatie, toegenomen globale onevenwichtigheden
Hierdoor loopt het fonds een risico, indien deze
en een yen-dollar uitwisseling door Japanners; de
tegenpartijen hun verplichtingen jegens het fonds
zogenaamde “carry trades”.
niet nakomen. Het tegenpartijrisico verbonden aan
Het jaar 2007 startte met een gunstige inflatiedruk en
de inzet van afgeleide financiële instrumenten wordt
naar het zich liet aanzien een gezonde leningenmarkt,
op marktconforme wijze beheerst door het storten
totdat in het eerste kwartaal de eerste problemen bij
van onderpand bij bepaalde marktbewegingen.
de Amerikaanse hypothekenverstrekkers zichtbaar
Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van verschillende
werden. Te optimistische veronderstellingen over
tegenpartijen met een goede reputatie waardoor dit
de voortgaande stijgingen van woningprijzen in
risico wordt beperkt.
de Verenigde Staten gecombineerd met het te gemakkelijk verstrekken van hypothecaire leningen
Verzekeringstechnische risico’s
aan consumenten met een onvoldoende inkomen
Het belangrijkste verzekeringstechnische risico is het
daartegenover, leidden tot twijfel over de zekerheid
langlevenrisico. Dit is het risico dat deelnemers langer
van dergelijke leningen. Vervolgens bleek ook nog
blijven leven dan verondersteld bij de vaststelling
eens dat financiële partijen, door het ingenieus
van de premie en de berekening van de technische
combineren van hypotheek categorieën de risico’s
voorziening. In 2007 heeft het fonds de technische
minder doorzichtig gemaakt hadden alvorens zij
voorziening berekend op basis van de zogenaamde
de opnieuw verpakte hypotheken doorverkochten.
prognosetafel AG 2005-2050 met correcties
Bovenop dit alles bleek ook nog dat bij de waardering
voor ervaringssterfte. Hierdoor wordt rekening
van deze schuldpapieren de “rating agencies” een
gehouden met toekomstige verbetering van de
dubieuze rol hadden gespeeld.
levensverwachting. Door toepassing van deze meeste
De markt voor deze schuldpapieren kwam tot
recente prognosetafels is het langlevenrisico voor het
stilstand, daarbij onzekerheid scheppend over welke
fonds sterk gereduceerd.
financiële partijen met welke verliezen zouden
Operationele risico’s
blijven zitten. Dit leidde tot een groot wantrouwen
Het operationeel risico is het risico dat optreedt bij de
op de geldmarkt, waarbij risicovergoedingen voor
uitvoering van de pensioen- en beleggingsactiviteiten,
allerlei leningen, ook tussen banken onderling, enorm
als gevolg van niet afdoende of falende interne
opliepen. Centrale Banken schoten te hulp door meer
processen, menselijk gedrag en systemen of als gevolg
liquiditeiten beschikbaar te stellen. Dit creëerde lucht
van externe gebeurtenissen. Dit risico wordt beperkt
maar daarmee is het eigenlijke probleem -de krediet
door de SAS70 Type 2-rapportage die het fonds van de
crisis- niet opgelost. Inmiddels hebben vele financiële
diverse uitvoerders heeft ontvangen.
instellingen afwaarderingen bekend gemaakt en bestaat er nog altijd onduidelijkheid over de omvang
Voor een nadere toelichting op de risico’s en het
en reikwijdte van de schade. Een ding staat wel vast,
beheersingsbeleid wordt verwezen naar de paragraaf
de financiële infrastructuur en - instrumenten hebben
Risicobeheer van de jaarrekening.
wereldwijd te lijden gehad of zijn zelfs vernietigd. Verbeterde risicobeheersing en transparantie zijn de
Beleggingen
centrale thema’s om tot herstel te komen, hetgeen naar verwachting enige tijd zal vergen.
Terugblik economische ontwikkelingen
12
In het beleggingsjaar 2007 zorgden ombuigingen
Ondanks deze crisis bleek de reële economie
in of versnelling van belangrijke meerjarige
(vooralsnog) beperkt geraakt. De groeicijfers bleven
trends voor onverwachte uitslagen op de
wereldwijd op een goed niveau, mede vanwege
vermogensmarkten. Voorbeelden van deze trends
de positieve impuls die emerging markets, in het
Jaarverslag 2007
bijzonder China en India, aan de wereldeconomie
met kleine winsten af. Aandelen in de financiële
blijven geven. Door deze verdere globalisering kan
sector daalden wereldwijd, onder invloed van de
een recessie in de VS door de rest van de wereld beter
kredietcrisis, gemiddeld met tientallen procenten.
dan voorheen opgevangen worden. Vastgoedmarkten Markt ontwikkelingen
Voor vastgoed was 2007 een bijzonder jaar. Na jarenlang uitstekende rendementen te hebben laten
Obligatiemarkten
zien, daalden vastgoedaandelen dit jaar aanzienlijk.
In de eerste helft van het jaar steeg de rente op
Bleef het verlies van wereldwijd genoteerd vastgoed
staatsobligaties in het eurogebied over de hele linie
beperkt tot bijna 17,5% (inclusief valutaverliezen),
onder invloed van de goeddraaiende economie
Europese vastgoedaandelen daalden met meer dan
met circa 75 basispunten. In het tweede deel van
30%. Een aantal factoren ligt hieraan ten grondslag.
het jaar sloeg het sentiment om, als gevolg van
Ten eerste waren de premies ten opzichte van de
tekenen dat de Amerikaanse economie duidelijk
netto vermogenswaarde van het onderliggende
aan het verzwakken was. Bleef de rentedaling in
vastgoed (te) hoog opgelopen. Ten tweede was de
het eurogebied nog beperkt, in de Verenigde Staten
rente tot en met juni 2007 gestegen, hetgeen de
daalde de staatsobligatierente op 10-jaarspapier met
financieringslasten voor vastgoedbedrijven doet
ruim 1%-punt.
toenemen. Ten derde werden in markten zoals die van
Omdat onder invloed van de hypothekencrisis aan de
de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk (Londen)
liquiditeitspositie van banken werd getwijfeld steeg
en Spanje door het groeiend aanbod duidelijk, dat de
de korte termijn rente, die banken elkaar in rekening
vastgoedhausse over haar hoogtepunt heen was.
brengen, aanzienlijk. Staatsobligaties daarentegen vervulden op dat moment de functie van ‘veilige
Grondstoffenmarkten
haven’ en werden daardoor geliefd bij beleggers.
De aanhoudende economische groei, alsmede de
Over het gehele jaar bedroeg de gemiddelde
structureel toenemende vraag van de opkomende
performance van euro staatsobligaties 1,8%.
landen - waaronder vooral China - naar energie,
Euro investment grade en vooral high yield
metalen en landbouwproducten, zorgden voor
bedrijfsleningen bleven daarbij aanzienlijk achter.
een aanzienlijke prijsstijging van bijna alle
Spreads op high yield waren eind 2007 tot wel 6%
grondstoffen. Energie steeg hierbij met ruim 40%
opgelopen en stegen begin 2008 verder.
en landbouwproducten met circa 38% in waarde (in dollars). Door de kredietcrisis en de daarbij behorende
Aandelenmarkten
twijfel aan de gezondheid van het banksysteem steeg
De aandelenmarkten lieten in 2007 een uitermate
goud met 28%. Alleen de basismaterialen lood en zink
grillig verloop zien. In het eerste halfjaar was daarbij
en een aantal veeproducten daalden in waarde. De
de trend per saldo nog positief ondanks flinke
stijging van olie en voedselprijzen zorgt mede voor
dalingen in februari. In reactie op de problemen voor
opwaartse inflatiedruk.
de Amerikaanse economie gingen de koersen in juli en augustus wederom omlaag. De laatste opleving
Valutamarkten
vond plaats in september en oktober.
De euro steeg in 2007 ten opzichte van de US dollar
De zwaarst getroffen beurs was die van Japan met
met meer dan 10% naar $ 1,46. Ook ten opzichte van
een verlies van ruim 8% in locale valuta gemeten.
het Britse pond en Japanse yen won de euro in waarde.
Oorzaak was hier dat het economische herstel zich
De verminderende vooruitzichten van die economieën
niet heeft doorgezet. Op grond van een sterke groei
en de daarop volgende verlaging van de officiële
die de economieën in het eurogebied en vooral de
rentetarieven in de Verenigde Staten en het Verenigd
emerging markets doormaakten, werd het jaar met
Koninkrijk speelden daarbij een belangrijke rol. De
rendementen boven de 10% respectievelijk 26%
Europese Centrale Bank houdt vooralsnog vast aan
(inclusief valutaresultaat) afgesloten. De beurzen in
hoge(re) rentetarieven omdat inflatiebeheersing de
de overige gebieden sloten het jaar in locale valuta
hoogste prioriteit heeft.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
13
11,9 10,4 9,3 7,5
in procenten
T O T A A L fondsrendemen T
15,2
1,6 gemiddeld
2007
2006
2005
2003
2004
17,3 Commodities
-0,1 Vastrentende waarden -0,3
2,8 Aandelen 13,7
in procenten
F ondsrendement per categorie
-20,8
-18,3 Onroerend goed
2007 34,4
2006
-20 -15 -10 -5
Beleggingsresultaat en het gevoerde beleid in 2007
0
5
10 15 20 25 30 35
ex-Japan alsmede de goederentermijn markten. Een negatieve bijdrage leverden de wereldwijde
Totaal rendement
vastgoedaandelen portefeuille en aandelen Japan.
Het fonds behaalde in 2007 een totaal rendement
Eind 2007 is een bescheiden belang genomen in een
van 1,6%. Absoluut gezien is dit mager, maar niet
volatiliteit fonds, dat bescherming moet bieden
onbevredigend als wij het bijbehorende benchmark
in tijden van oplopende spanningen. Die opzet
resultaat van 1,3% en de waardedaling van de
slaagde, dit volatiliteit fonds behaalde in het laatste
nominale verplichtingen daarbij in ogenschouw
kwartaal een positief rendement van bijna 10%. In 1,0
nemen.
de vastrentende portefeuille bevindt zich een post 0,8
van 1 40 miljoen in Amerikaanse hypotheken met de 0,6
Uitschieters
hoogste kwaliteit waardering. Hierop worden geen
Positieve uitschieters vormden in 2007 de beleggingen
afwaarderingen verwacht maar deze kennen tijdelijk
in aandelen van opkomende markten, Verre Oosten
wel lagere marktwaarderingen.
0,4
-25 -20 -15 -10 -5
14
Jaarverslag 2007
0
5
10 15 20 25 30 35
0,2
0,0
6 52,9 50,6
5
4
36,6
A S S E T allocatie
33,3
3
2 9,9
7,8
d
ten
ren
st Va
d
oe
dg
n ere
in procenten
allocatie vastrentende waarden
1,2
1,1
e
sb
tie
rd
tee
no
ga bli
n
ate
riv
De
2006
93,0
90,8
ge urs
4,3
n
ele
nd
Aa
ro
On
1
2007 5,0
ann
o
ken
the
po
hy
7,6
5,2
0,6
g
nin
nle
ite
e uït
0,5
2006
ede
ego
kt ban
’s
sito
epo
d n+
2007
Vastrentende Waarden
portefeuilles voor de oplopende risicovergoedingen
De vastrentende portefeuille bedroeg aan het einde
van bedrijfsleningen en hypotheekproducten. Indien
van het jaar 48,6%, iets onder de benchmarkweging
de risicovergoedingen weer naar normalere niveaus
van 50%. In de zomer is het mandaat van één van
terugvallen, zal de portefeuille hiervan profiteren.
de beheerders aangepast om de rentegevoeligheid van de beleggingen beter af te stemmen op de verplichtingen. De timing daarvan was goed. Van de rentedaling die daarna plaatsvond heeft het fonds via deze langlopende renteswaps goed kunnen profiteren. Het rendement van 0,4% bleef achter bij het benchmark resultaat van 1,1%. Dit werd veroorzaakt door de gevoeligheid van de actief beheerde
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
15
40,9 Europa 41 31,9 Verenigde Staten 32,7 3,1 1,4 5,7 Japan 7 7,9 Verre Oosten (ex. Japan) 6,2
in procenten
A llocatie aandelen naar regio
Canada
10,3 2007
Emerging Markets 11,7
2006
0
10
20
30
40
50
40,9 38,3 33,4
26,3
in procenten
onroerend goed naar regio
32,8
0
10
20
26,3
30
40
50 2007 2006
2
0 sh
Ca
ic
cif
Pa
ka
eri
Am ord
ro
Eu
No
Aandelen en vastgoed
rendement van -13,3%, iets minder dan de benchmark.
De aandelenportefeuille werd in het eerste kwartaal
Vooral Europees vastgoed kreeg harde klappen.
uitgebreid, met name in grote groeiondernemingen.
16
Deze presteerden veel beter dan de waarde aandelen,
Valuta
waarvan het belang gedurende het jaar werd
Het fonds dekt strategisch 50% van de schommelingen
afgebouwd. Dit laatste gold ook voor Europese small
in US dollar, Britse pond en Japanse yen af. Vanwege
caps. Uiteindelijk behaalde het fonds (in euro’s,
de toegenomen onzekerheid met betrekking tot de
exclusief valuta indekking) een rendement van
dollar was al in 2006 besloten de afdekking van de dol-
2,8% daar waar de benchmark 1,2% bedroeg. Ter
lar te verhogen tot 75%. Dit beleid is in 2007 geconti-
vergelijking, de wereldindex behaalde een rendement
nueerd. Valuta afdekking heeft op fondsniveau 1,74%
van -1,2% in euro’s.
toegevoegd, waarvan 0,34% door de verhoogde dol-
De vastgoedaandelenportefeuille behaalde een
larafdekking.
Jaarverslag 2007
Alternatieven en ontwikkelingen in de portefeuille
Fondsbeheerdersamenstelling
in 2007
Er zijn geen veranderingen aangebracht in de
Het fonds heeft al enige jaren een belang in
beheerdersamenstelling gedurende het jaar en
commodities. In het voorgaande jaar profiteerden
deze worden op korte termijn ook niet voorzien.
deze beleggingen goed van de stijging van
De teleurstellende resultaten van vastrentende
grondstoffen. In 2007 is het mandaat van één van de
waarde fondsbeheerder Aberdeen (2,9% onder
beheerders aangepast waardoor beter geprofiteerd
de benchmarkwaarde) zijn voornamelijk door de
kan worden van verschuivingen in de termijnhandel
Amerikaanse hypothekenmarkt veroorzaakt. Extra
van met name olieproducten.
toezicht op deze portefeuille en beheerder wordt
Gedurende het jaar heeft het fonds onderzoek
door beleggingscommissieleden in samenwerking
gedaan naar beleggingscategorieën die de
met onze externe adviseurs uitgevoerd.
afhankelijkheid van de aandelenmarkten zouden kunnen beperken. Rekening wordt gehouden met
Vooruitzichten financiële markten voor 2008
een correctie op de middellange termijn. In het
Een vertraging van de wereldeconomie en vooral de
vierde kwartaal is hiermee een begin gemaakt door
Amerikaanse is gaande. De Amerikaanse Centrale
te beleggen in een ‘hedge fund’ dat zich richt op het
Bank heeft ondertussen de rente in 2 stappen
profiteren van de beweeglijkheid in neergaande
verlaagd tot 2%. De Europese Centrale Bank, met een
aandelen- en vastrentende markten en waarbij de
beperkter mandaat dan de Amerikaanse Centrale
risicovergoedingen oplopen. De timing daarvan is
Bank, richt zich primair op het stabiel houden van
goed gebleken, zij het dat het belang in het vierde
de inflatie in de eurozone en zal naar verwachting
kwartaal beperkt was. In het eerste kwartaal van 2008
later ook de rente gaan verlagen maar minder dan
is dit belang verder uitgebreid.
de Amerikaanse Centrale Bank heeft gedaan. In de Verenigde Staten verwachten wij een verder
Om de portefeuille verder te diversifiëren is ook
oplopende werkloosheid gevolgd door dalende
besloten een belang te nemen in infrastructurele
consumentenbestedingen en investeringen. De
werken. Ondanks de beperkte verhandelbaarheid
economische groei ligt naar verwachting op ongeveer
en het langjarig vastleggen van middelen dat
hetzelfde niveau als in het recessiejaar 2000.
hiermee wordt geaccepteerd, verwacht het fonds
Ook Europa en de rest van de wereld krijgen te maken
een positieve bijdrage uit deze beleggingcategorie
met een stagnerende groei. Exportgroei zal in Europa
te genereren door een relatief stabiele kasstroom die
en Azië afnemen, terwijl door de bankencrisis de
voldoende moet zijn om uitkeringen en indexaties te
kredietgroei ook beperkt wordt.
kunnen betalen.
De afgelopen maanden hebben de financiële markten een grote beweeglijkheid laten zien. De
Gelet op de gespannen situatie op de hypothecaire
renteverlagingen van de diverse centrale banken
leningen markt, de liquiditeitsproblemen van
en de aangekondigde fiscale stimulansen van de
veel organisaties en de te verwachten stijging van
Amerikaanse overheid verbeteren het sentiment
faillissementen wil het fonds ook ruimte vrijmaken
weer. De kredietcrisis zal als een ondergrondse
voor beleggingen in specifieke beleggingsfondsen
veenbrand voorlopig een belangrijke rol spelen
die zich richten op laaggewaardeerde risicoleningen
en zal ervoor zorgen dat pieken en dalen elkaar
(‘distressed debt’) .
blijven afwisselen. De economische vertraging
In totaliteit zal het fonds naar verwachting in de
heeft echter invloed op de winstverwachtingen van
categorieën volatiliteit, infrastructuur en distressed
bedrijven. Analisten gaan nog uit van te positieve
debt belangen van ca. 12% van de portefeuille
verwachtingen in hun voorspellingen en zullen
opnemen. Dit zal ten koste gaan van de bestaande
ongetwijfeld hun verwachtingen gedurende het jaar
vastrentende, vastgoed- en aandelenportefeuilles.
gaan aanpassen. De inflatie zal gedurende het jaar minder een probleem worden, waardoor de rente relatief laag kan blijven.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
17
Samenvatting Het jaar 2007 werd met een mager resultaat van 1,6% rendement afgesloten. De medio 2007 in Europa ingezette rentedaling vertaalde zich onvoldoende in hogere koersen van de vastrentende waarden doordat in de totale rentevergoeding de stijging van de risicopremie een daling van de basisrente grotendeels teniet heeft gedaan. Met uitzondering van die van de opkomende markten, bleef de stijging van de aandelenwaarden als gevolg van de bovenbeschreven trendveranderingen beperkt. Voor het jaar 2008 verwachten wij geen grote rendementsverbeteringen doordat de economieën in een afnemende groeifase terechtgekomen zijn en een reële rentedaling beperkt zal blijven. In de komende tijd zal extra aandacht worden besteed aan de deskundigheidsbevordering van alle disciplines die bij een efficiënte en professionele uitvoering van het pensioenfonds zijn betrokken. Wij zijn verheugd dat ook voor 2008 besloten kon worden om de volledige indexatie van de pensioenrechten toe te passen. Amsterdam, 13 juni 2008 Mr. R.H. Hoving, voorzitter Drs. G. Nijhuis, secretaris
18
Jaarverslag 2007
V erklaring van het verantwoordingsorgaan
Het verantwoordingsorgaan (VO) heeft in de periode
ad 2.: het premiebeleid
van 10 mei tot 6 juni 2008 aan de hand van discussies
Het VO kan zich vinden in het beleid van het bestuur
met het bestuur en de directeur en na bestudering
met betrekking tot de aan de aangesloten werkgevers
van het concept-jaarverslag van de Stichting
verleende premiekorting voor 2007.
Pensioenfonds Corporate Express zich een beeld gevormd van de uitoefening van het beleid van het
Het VO heeft kennis genomen van de door het bestuur
bestuur over 2007.
opgestelde concept-notitie “verdeling overschotten 2007 en 2008”.
Het VO geeft hierbij over de hieronder genoemde 4 beleidsterreinen waar het bestuur verantwoordelijk
ad 3.: het toeslagbeleid
voor is haar oordeel:
Het reglementair vastgestelde beleid is ook in 2007 volledig uitgevoerd.
1. het pensioenbeleid 2. het premiebeleid
In de concept-notitie als bedoeld onder ad 2. is mede
3. het toeslagenbeleid
een voorstel opgenomen voor de toekenning en
4. het beleggingsbeleid
inkoop van aanvullende toeslagen over 2007 en 2008.
Over het gevoerde beleid op deze gebieden zal
ad 4.: het beleggingsbeleid
één voor één een oordeel worden gegeven. In het
Het VO constateert dat het beleid volgens de uitgangs
algemeen kan gezegd worden dat het gevoerde
punten van de ABTN naar behoren is uitgevoerd.
beleid evenwichtig en samenhangend is. De uitvoering in de dagelijkse praktijk via de ad 1.: het pensioenbeleid
beleggingscommissie, waar ook enkele externe
In 2007 is de (gewezen) deelnemers aan de regelingen
adviseurs deel van uitmaken, komt gedegen over.
op basis van beschikbare premies en/of vrijwillige bijstortingen éénmalig de gelegenheid geboden
Amsterdam, 11 juni 2008
om de opgebouwde pensioenspaarkapitalen in te kopen. Hiervan is op grote schaal gebruik gemaakt.
Drs. F.F. Waller: voorzitter
Voor de ex-Samas gepensioneerden is de jaarlijkse
R.W. Prommenschenckel RC
bonusuitkering, die van de ex-werkgever werd
M. Tipker: secretaris
ontvangen, bij het fonds ingekocht. Deze inkopen hebben naar de mening van het VO op een technische verantwoorde wijze plaatsgevonden.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
19
20
Jaarverslag 2007
J AA R R E K EN I NG
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
21
B alans per 3 1 december ( bedragen i n du i z enden euro ’ s )
A ctiva na resu ltaatbestemm i ng
2 0 0 7
2006
Beleggingen voor risico pensioenfonds • Vastgoed (1)
60.236
77.079
• Aandelen (2)
283.042
258.218
• Vastrentende waarden (3)
393.074
410.389
• Derivaten (4)
41.677
34.987
Totaal beleggingen voor risico pensioenfonds
778.029
780.673
Beleggingen voor risico deelnemers (5)
2.969
20.123
Herverzekeringsdeel technische voorziening (6)
4.967
4.018
Vorderingen en overlopende activa (7)
2.562
2.697
Liquide middelen (8)
896
3.928
Totale activa
789.423
811.439
De bij de posten vermelde nummers verwijzen naar de toelichting op pagina 33 tot en met 35.
22
Jaarverslag 2007
B alans per 3 1 december ( bedragen i n du i z enden euro ’ s )
P assiva na resu ltaatbestemm i ng
2 0 0 7
2006
Stichtingskapitaal en reserves (9) Wettelijke reserves
1.064
22.300
Bestemmingsreserves
–
145.209
Overige reserves
269.149
109.498
Totaal stichtingskapitaal en reserves
270.213
277.007
Technische voorziening voor risico pensioenfonds (10)
508.753
503.032
Technische voorziening voor risico deelnemers (11)
2.969
20.123
Technische voorzieningen
Derivaten (4)
2.877
1.077
Schulden en overlopende passiva (12)
4.611
10.200
Totaal passiva
789.423
811.439
De bij de posten vermelde nummers verwijzen naar de toelichting op pagina 34, 36 en 37.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
23
R ekening van baten en lasten ( bedragen i n du i z enden euro ’ s )
2 0 0 7
2006
Baten en lasten pensioenactiviteiten Premies (13)
4.018
2.095
Waardeoverdrachten, per saldo (14)
391
5.028
• Pensioenopbouw (15)
-6.242
-5.763
• Indexering (16)
-7.772
-8.321
• Rentetoevoeging (17)
-20.151
-18.723
• Wijziging rekenrente (18)
32.364
16.962
Mutatie technische voorziening voor risico pensioenfonds
• Onttrekking pensioenuitkeringen en
pensioenuitvoeringskosten (19)
34.888
33.497
• Pensioenrechten waardeoverdrachten, per saldo (20)
-365
-5.028
• Wijziging actuariële grondslagen (21)
-25.794
–
• Overige mutaties technische voorziening (22)
-26.520
-2.858
Pensioenuitkeringen (23)
-34.594
-33.791
voor risico deelnemers (24)
17.154
2.123
Herverzekeringen (25)
1.558
1.645
Pensioenuitvoeringskosten (26)
-1.067
-1.331
Overige baten en lasten pensioenactiviteiten (27)
777
–
Mutatie technische voorziening
Totaal baten en lasten pensioenactiviteiten
-31.355
-14.465
Baten en lasten beleggingsactiviteiten Directe beleggingsopbrengsten (28)
23.620
21.071
Indirecte beleggingsopbrengsten (28)
-11.652
34.233
Kosten van vermogensbeheer (28)
-2.229
-2.335
Overige baten en lasten beleggingsactiviteiten (28)
1.067
-200
Totaal baten en lasten beleggingsactiviteiten
10.806
52.769
Resultaat
-20.549
38.304
De bij de posten vermelde nummers verwijzen naar de toelichting op pagina 42 tot en met 46.
24
Jaarverslag 2007
K asstroomoverzicht ( bedragen i n du i z enden euro ’ s )
2 0 0 7
2006
Kasstroom uit pensioenactiviteiten Ontvangen premies
3.649
1.407
Uitkeringen uit herverzekering
612
2.172
Ontvangen waardeoverdrachten
928
8.325
Betaalde pensioenuitkeringen
-34.614
-33.709
Betaalde waardeoverdrachten
-1.967
-60.492
Betaalde pensioenuitvoeringskosten
-1.426
-1.331
Overige mutaties uit pensioenactiviteiten
-891
-982
Totaal kasstroom uit pensioenactiviteiten
-33.709
-84.610
Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Verkopen beleggingen
650.597
791.780
Ontvangen directe beleggingsopbrengsten
25.669
21.071
Gerealiseerde waardeverandering derivaten
13.172
14.181
Aankopen beleggingen
-646.656
-778.177
Mutatie tegoeden en schulden kredietinstellingen
-8.799
39.201
Betaalde kosten van vermogensbeheer
-3.306
-2.236
Totaal kasstroom uit beleggingsactiviteiten
30.677
85.820
-3.032
1.210
Mutatie liquide middelen
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
25
T oelichting algemeen
Activiteiten
percentage van het pensioengevend salaris boven het
Het doel van Stichting Pensioenfonds Corporate
grensbedrag.
Express (voorheen Stichting Pensioenfonds Buhrmann), statutair gevestigd te Maastricht ,
Overbruggingspensioen
is het verlenen van pensioenaanspraken en het
Overbruggingspensioen wordt alleen nog
doen van pensioenuitkeringen aan (aspirant-)
opgebouwd door deelnemers aan de V-regeling
deelnemers, gewezen deelnemers alsmede
en gaat standaard in op de eerste dag van de
de pensioengerechtigden, een en ander
maand waarin de deelnemer 62 jaar wordt. Het
overeenkomstig de pensioenreglementen.
overbruggingspensioen is een pensioenregeling
Het beleid en de kernactiviteiten van het bestuur zijn
op basis van eindloon. Voor ieder deelnemersjaar
beschreven in de Actuariële- en bedrijfstechnische
wordt 7% van het laatste pensioengevend salaris
nota (ABTN).
opgebouwd met een maximum van 70%. Deelnemers die deelnemen aan de N-regeling en
Pensioenregelingen
op 1 januari 2006 ouder dan 50 waren hebben recht
De pensioenregelingen van het fonds gelden voor
op het opgebouwde overbruggingspensioen bij het
alle werknemers met een dienstverband bij een van
bereiken van de leeftijd van 62 jaar.
de aangesloten ondernemingen. Partnerpensioen Ouderdomspensioen
Het partnerpensioen geldt voor de nagelaten
Het ouderdomspensioen kan worden opgebouwd
partner van een deelnemer. Het partnerpensioen
vanaf 21 jaar en gaat standaard in op de eerste dag
bedraagt voor de N-regeling 70% van het te
van de maand waarin de deelnemer 65 jaar wordt.
bereiken ouderdomspensioen. Voor de deelnemers
De deelnemers kunnen binnen bepaalde grenzen
in de V-regeling wordt bij de vaststelling van het
kiezen wanneer zij met pensioen gaan, en wel op
partnerpensioen ook rekening gehouden met de
zijn vroegst vanaf de leeftijd van 60 jaar. Tevens
inbouw van de AOW waardoor het percentage
bestaat de mogelijkheid om met deeltijdpensioen
afhankelijk is van de hoogte van het pensioengevend
te gaan. Dat kan vanaf de leeftijd van 60 jaar.
jaarsalaris. Iedere deelnemer die getrouwd is, een
Het ouderdomspensioen is een toegezegd-
wettelijk geregistreerd partnerschap of een door
pensioenregeling op basis van (voorwaardelijk)
het fonds erkend samenlevingsverband heeft, is
geïndexeerd middelloon. In de middelloonregeling
automatisch voor dit partnerpensioen verzekerd.
is het ouderdomspensioen gebaseerd op het
Bij overlijden van de deelnemer vóór het bereiken
gemiddelde salaris tijdens de loopbaan en
van de leeftijd van 65 jaar wordt verondersteld
bedraagt voor ieder deelnemersjaar 1,625% voor
dat de deelneming zou hebben voortgeduurd
de V-regeling en 2,00% voor de N-regeling van de
tot de pensioendatum met behoud van het laatst
pensioengrondslag zoals die geldt op 1 januari van
vastgestelde pensioengevend salaris. Bij ingang
het betreffende jaar. De pensioengrondslag is gelijk
van het ouderdomspensioen bestaat eenmalig de
aan het vaste jaarsalaris inclusief vakantietoeslag
keuze van omzetting van (een deel van) het recht
verminderd met de franchise. Het pensioengevend
op partnerpensioen of ouderdomspensioen in een
salaris is gemaximeerd.
verhoging van het ouderdomspensioen respectievelijk partnerpensioen.
Beschikbare premieregeling
26
De beschikbare premieregeling is een
Wezenpensioen
excedentregeling voor deelnemers die een salaris
Het wezenpensioen wordt uitgekeerd tot de
hebben dat boven het grensbedrag uitkomt. Via
21-jarige leeftijd. Het wezenpensioen bedraagt voor
deze excedentregeling wordt over het salarisdeel
elk gerechtigd kind in de N-regeling 14% van het
boven dit bedrag een premie beschikbaar gesteld
(bereikbare) ouderdomspensioen met een maximum
voor aankoop van extra pensioen. De premie is een
van 70% in het geval van meerdere kinderen. Voor de
Jaarverslag 2007
V-regeling wordt het wezenpensioen bepaald aan de
De indexering heeft een voorwaardelijk karakter.
hand van een tabel waarbij het aantal kinderen ook
Dit betekent dat geen recht op indexering bestaat
een rol speelt. Het wezenpensioen wordt verdubbeld
en dat het niet zeker is of en in hoeverre in de
indien er geen (bijzonder) partnerpensioen (meer)
toekomst indexering kan plaatsvinden. Het bestuur
wordt uitgekeerd.
beslist jaarlijks of de pensioenaanspraken worden geïndexeerd. Daarbij hanteert het bestuur een
Arbeidsongeschiktheidspensioen
beleidsstaffel als leidraad. Volgens de staffel wordt
Het arbeidsongeschiktheidspensioen gaat
bij een dekkingsgraad hoger dan 130% volledig
doorgaans in na het einde van het tweede
geïndexeerd, wordt bij een dekkingsgraad van
ziektejaar. Het pensioen wordt uitgekeerd zolang
110% of lager geen toeslag toegekend en wordt
de arbeidsongeschiktheid duurt, maar uiterlijk tot
bij tussenliggende waarden van de dekkingsgraad
de normpensioendatum. Dit is de eerste dag van
de toeslag pro rata vastgesteld. Indien de
de maand waarin de deelnemer 65 jaar wordt. Het
omstandigheden dit naar het oordeel van het bestuur
arbeidsongeschiktheidspensioen is gelijk aan een
noodzakelijk maken, kan het bestuur afwijken van
percentage van het deel van het pensioengevend
de leidraad. De (voorwaardelijke) indexering wordt
salaris dat uitgaat boven het maximum van
gefinancierd uit de toekomstige overrendementen en
de arbeidsongeschiktheidsverzekering van de
het eigen vermogen. De premie bevat geen opslag ten
aangesloten onderneming. Deelnemers die onder
behoeve van de indexering. Bovendien wordt daarvoor
de WIA meer dan 35% arbeidsongeschikt worden,
geen bestemmingsreserve gevormd.
hebben recht op premievrije voortzetting van de pensioenopbouw tot de pensioendatum.
Financiering en premie
Voor alle actieve deelnemers is een WGA-
De aangesloten onderneming is het fonds jaarlijks een
arbeidsongeschiktheidspensioen verzekerd.
premie verschuldigd voor de in dat jaar te verwerven reglementaire aanspraken. Bij bepaling van de premie
Pensioenspaarregeling
wordt geen rekening gehouden met een opslag
Alle deelnemers kunnen op vrijwillige basis de niet
ter financiering van eventuele voorwaardelijke
benutte pensioenspaarruimte gebruiken door een
onderdelen.
percentage van het pensioengevend salaris te storten
Uitzondering hierop is een eventuele aanvulling op de
in de pensioenspaarregeling. Het opgebouwde
toeslagverhoging van de actieve deelnemers tot een
kapitaal wordt op pensioendatum of bij eerder
maximum van de totale toeslag van 1%.
vertrek omgezet in een verhoging van (het recht op) ouderdomspensioen. Deze mogelijkheid is met
Premiestelling vindt plaats op basis van een
ingang van 1 januari 2008 beëindigd.
kostendekkende premie met gebruikmaking van een gedempte rentevoet. Bij vaststelling van deze
Indexeringen
zogenaamde gedempte premie is de gehanteerde
Het fonds streeft ernaar de opgebouwde
rekenrente gelijk aan de te verwachten waarden van
pensioenrechten van de actieve deelnemers jaarlijks
het toekomstige rendement in plaats van de actuele
aan te passen aan de ontwikkeling van de loonindex
marktrente. Bij het bepalen van de te verwachten
zoals gepubliceerd door het CBS voor CAO-lonen
waarden van het toekomstige rendement wordt
per maand inclusief bijzondere beloningen van
uitgegaan van een door het fonds opgestelde
particuliere bedrijven.
(en onderbouwde) verwachting.
Het fonds streeft ernaar de premievrije
De kostendekkende premie wordt berekend als de som
pensioenrechten (gewezen deelnemers) en de
van de volgende componenten:
ingegane pensioenen jaarlijks aan te passen aan de ontwikkeling van de prijsindex voor alle huishoudens, afgeleid zoals gepubliceerd door het CBS.
1. De actuariële benodigde premie voor de inkoop van de onvoorwaardelijke pensioenen.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
27
2. Een solvabiliteitsopslag voor het instant houden van de benodigde reserves.
Het overlijdensrisico is verzekerd op basis van risicokapitalen, gelijk aan de contante waarde van een direct ingaand partnerpensioen verminderd
3. Een opslag voor uitvoeringskosten, voor
met de voor de overleden deelnemer gevormde
zover deze kosten niet zijn gedekt in de
voorziening met betrekking tot ouderdomspensioen
kostenvoorziening. Naast de excasso-opslag, wordt
en partnerpensioen en verminderd met een eigen
rekening gehouden met een additionele opslag
behoud van 1 70.000,-.
van 2% van de pensioengrondslagsom. De dekking van het excedent-arbeidsongeschiktheids Voor het kalenderjaar 2007 wordt de
pensioen omvat een jaarlijkse rente ter grootte van
solvabiliteitsvrijval als gevolg van pensioenuitkeringen
70% van het verschil tussen het pensioengevend
in mindering gebracht op de gedempte premie,
salaris van de deelnemer en de maximale
exclusief de opslag voor uitvoeringskosten.
uitkeringsgrondslag ingevolge de WIA, verminderd met een eigen behoud van 20% van het arbeids
Tekorten/Overschotten
ongeschiktheidspensioen, met een maximum van
In het geval van een reservetekort dan wel
1 15.000,- per deelnemer.
dekkingstekort zal het fonds een lange- dan wel korte termijnherstelplan indienen bij DNB. De aangesloten
De dekking van de premievrijstelling omvat een
onderneming kan in het kader van een eventueel
jaarlijkse rente ter grootte van een gelijkblijvende
herstelplan bijdragen aan het herstel van de financiële
premie die benodigd is voor de toekomstige
situatie van het fonds, maar is hiertoe niet verplicht.
pensioenopbouw op basis van de huidige pensioengrondslag.
Het fonds heeft een premiekortinggrens gedefinieerd die wordt bereikt indien: de technische voorziening en het vereist eigen vermogen volledig door waarden zijn gedekt en de uitgevoerde continuïteitsanalyse aantoont
Een gedeelte van de technische voorziening met betrekking tot in het verleden gedane pensioentoezeggingen is ondergebracht bij de diverse verzekeringsmaatschappijen. Het betreffen
dat de gewekte verwachting ten aanzien van de
premievrije polissen. De hiermee gepaard gaande
indexering nu en in de toekomst naar verwachting
technische voorziening wordt op de activa zijde
kan worden waargemaakt en de verwachte dekkingsgraad structureel boven de evenwichtssituatie blijft.
van de balans geplaatst op basis van gelijke grondslagen (zie punt 6 Toelichting balans), waarbij geen excasso-opslag wordt toegepast. De uit de pensioentoezegging resulterende uitkering wordt na
De wijze waarop in een overschotsituatie zal worden
ingang door de betreffende verzekeringsmaatschappij
gehandeld wordt vastgelegd in een zogenaamde
aan het fonds uitgekeerd.
overschottennotitie.
Herverzekering
Grondslagen algemeen
Het fonds heeft een herverzekeringsovereenkomst afgesloten ter dekking van het overlijdensrisico en
Algemeen
het risico van arbeidsongeschiktheid (excedent-
De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met
arbeidsongeschiktheidspensioen, WGA-
de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen
arbeidsongeschiktheidspensioen en premievrije
in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de
pensioenopbouw).
Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, in het bijzonder Richtlijn 610 Pensioenfondsen (RJ 610). De jaarrekening luidt in euro’s.
28
Jaarverslag 2007
Wijziging grondslagen voor waardering
Op grond van de overgangsbepaling volgens
Vanaf 2007 worden de pensioenverplichtingen
alinea 507 van RJ 610 zijn de vergelijkende cijfers
contant gemaakt tegen de nominale
van 2006 niet aangepast naar aanleiding van de
marktrente per balansdatum op basis van de
stelselwijzigingen.
rentetermijnstructuur zoals gepubliceerd door DNB. Door middel van discontering tegen nominale
Presentatiewijzigingen
marktrente wordt de marktwaarde van de
Derivaten worden vanaf 2007 afzonderlijk als activa
pensioenverplichtingen benaderd. Voorheen werden
(onder de beleggingen) of verplichtingen in de balans
de pensioenverplichtingen contant gemaakt tegen
opgenomen. Voorheen werden derivaten gesaldeerd
een vaste rekenrente of lagere marktrente per
opgenomen onder financiële beleggingen. Verder
balansdatum.
worden aandelen en vastrentende waarden voortaan afzonderlijk in de balans opgenomen. In voorgaande
In samenhang met deze verandering wordt de
jaren werden deze beleggingen begrepen in
actiefpost herverzekeringsdeel technische voorziening
financiële beleggingen. Daarnaast wordt de lopende
voortaan ook contant gemaakt tegen de marktrente,
rente voortaan begrepen in (de marktwaarde van)
rekening houdend met de kredietwaardigheid van de
de vastrentende waarden in plaats van opgenomen
verzekeraar.
onder de vorderingen.
Redenen voor deze stelselwijzigingen zijn: verbetering van het inzicht in de grootte van het
Redenen voor deze presentatiewijzigingen zijn: verbetering van het inzicht in de samenstelling van
vermogen; meer consistente waardering van de beleggingen
het vermogen naar activa en verplichtingen; veranderingen in Richtlijn 610 Pensioenfondsen.
en de pensioenverplichtingen; invoering van de nieuwe pensioenwet; veranderingen in Richtlijn 610 Pensioenfondsen;
Verder is de presentatie in de rekening van baten
aansluiting bij nieuwe toezichtsregels DNB.
baten en lasten pensioenactiviteiten en baten en
en lasten gewijzigd. Met ingang van 2007 worden lasten beleggingsactiviteiten onderscheiden. De
Het effect van de stelselwijzigingen is rechtstreeks
belangrijkste mutaties in de technische voorziening
in het eigen vermogen per 1 januari 2007 verwerkt
worden voortaan afzonderlijk gepresenteerd.
(bedragen in duizenden euro’s): Lagere waardering technische voorziening
13.871
Lagere waardering herverzekeringsdeel technische voorziening
Redenen voor deze presentatiewijzigingen zijn: verbetering van het inzicht in de samenstelling van
-116
het resultaat; veranderingen in Richtlijn 610 Pensioenfondsen.
13.755
De vergelijkende cijfers van 2006 zijn aangepast aan
Per saldo hoger eigen vermogen
de veranderde presentatie. Het effect op het resultaat over 2007 is als volgt (bedragen in duizenden euro’s):
Gebruik van schattingen en veronderstellingen Bij het opstellen van de jaarrekening is het gebruik
Waardeverandering technische voorziening
34.873
Waardeverandering herverzekeringsdeel technische voorziening
De schattingen en veronderstellingen zijn vooral van -246
Per saldo hoger resultaat
van schattingen en veronderstellingen noodzakelijk. invloed op de hoogte van de technische voorziening. Voor de waardering van de beleggingen, inclusief
34.627
derivaten, zijn geen schattingen nodig. De waardering van de beleggingen is gebaseerd op marktinformatie.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
29
Verwerking
omgerekend tegen de koers op transactiedatum.
De belangrijkste activa en verplichtingen
Valutakoersverschillen bij de omrekening van activa
van het fonds zijn de beleggingen en de
en verplichtingen worden in de rekening van baten en
pensioenverplichtingen. De beleggingen bestaan
lasten opgenomen onder de post waarop de activa en
volledig uit financiële activa en derivaten. Deze
verplichtingen betrekking hebben.
worden in de balans opgenomen respectievelijk van de balans verwijderd op transactiedatum (datum van koop of verkoop). Dit is het moment waarop de
Grondslagen voor waardering van activa en passiva
toekomstige economische voordelen en de risico’s verbonden aan het financiële instrument worden
Vastgoed
overgedragen. Pensioenverplichtingen worden in de
De marktwaarde van aandelen van vastgoedfondsen
balans opgenomen op het moment van toekenning
is gebaseerd op de beurskoers per balansdatum.
of overdracht van de pensioenrechten. Zij worden van
Beleggingen in niet-beursgenoteerde participaties
de balans verwijderd op het moment van uitkering of
in vastgoedfondsen worden gewaardeerd tegen de
overdracht van de pensioenrechten.
geschatte verkoopwaarde.
Saldering
Aandelen
Een financieel actief en een financiële verplichting
De marktwaarde van aandelen is gebaseerd op de
worden gesaldeerd en als nettobedrag in de balans
beurskoers per balansdatum.
opgenomen indien sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de
Vastrentende waarden
verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen
De marktwaarde van beursgenoteerde vastrentende
en bovendien de intentie bestaat om de posten op
waarden is gebaseerd op de beurskoers per
deze wijze af te wikkelen.
balansdatum. De marktwaarde van directe vastrentende beleggingen wordt bepaald door te
Waardering beleggingen
ontvangen rente en aflossingen contant te maken
Beleggingen worden gewaardeerd tegen
op basis van actuele marktrente, rekening houdend
marktwaarde. De marktwaarde is het bedrag
met het risicoprofiel en de looptijd van de belegging.
waarvoor een actief of een verplichting kan worden
De hypothecaire leningen zijn gewaardeerd tegen
afgewikkeld tussen ter zake goed geïnformeerde, tot
nominale waarde.
een transactie bereid zijnde partijen die onafhankelijk zijn. De marktwaarde is gebaseerd op actuele
Derivaten
marktprijzen, tenzij anders vermeld.
Derivaten worden gewaardeerd tegen marktwaarde. Voor beursgenoteerde contracten is dit de beursprijs
Waardeveranderingen beleggingen
per balansdatum. Voor niet-beursgenoteerde
Er wordt geen onderscheid gemaakt
contracten is de waardering gebaseerd op recente
tussen gerealiseerde en ongerealiseerde
marktinformatie, als input voor de gehanteerde
waardeveranderingen van beleggingen, inclusief
gangbare waarderingsmodellen.
derivaten. Alle waardeveranderingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als opbrengst
Herverzekeringsdeel technische voorziening
beleggingen direct in de rekening van baten en lasten
Herverzekeringscontracten worden opgenomen
opgenomen.
voor de actuarieel bepaalde contante waarde van de verzekerde uitkeringen, volgens de grondslagen
Vreemde valuta
van het fonds, rekening houdend met de
Activa en verplichtingen in vreemde valuta worden
kredietwaardigheid van de verzekeraar.
omgerekend naar euro’s tegen de koers per balansdatum. Transacties in vreemde valuta worden
30
Jaarverslag 2007
Vorderingen
overlevingskansen (2006: overlevingstafels GBM/V
Vorderingen worden gewaardeerd tegen
1995-2000 met twee jaren leeftijdterugstelling
verkrijgingprijs onder aftrek van eventuele bijzondere
voor de man en één jaar leeftijdterugstelling voor de vrouw); actieve deelnemers en gewezen deelnemers
waardeverminderingen, indien sprake is van oninbaarheid.
volgens bepaalde partnersysteem en Liquide middelen
gepensioneerden bepaalde partner; verschil leeftijd man en vrouw 3 jaar; voor excassokosten wordt een voorziening
Liquide middelen worden opgenomen voor de verkrijgingprijs.
getroffen ter grootte van 1% (2006: 1,75%) van Technische voorziening voor risico pensioenfonds
de technische voorziening. Voorts wordt vanaf
De technische voorziening wordt actuarieel
2007 een administratievoorziening getroffen
berekend en wordt vastgesteld op basis van de
voor de kosten van de gewezen deelnemers. Deze
nominaal verworven pensioenrechten, voor zover zij onvoorwaardelijk zijn. Dit betekent dat de
voorziening bevat de volgende jaarlijkse kosten:
• t/m 2041:
1 320.000
voorwaardelijke toekomstige indexering niet in de
• 2042 t/m 2051
voorziening is begrepen, maar de op balansdatum
• 2052 t/m 55 jaar na balansdatum:
1 270.000 1 160.000
toegezegde indexering wel in de voorziening wordt
de vermelde bedragen gelden voor 2007 en
opgenomen. De pensioenverplichtingen worden
worden nadien jaarlijks verhoogd met de
contant gemaakt tegen de nominale marktrente per
prijsindex (CPI afgeleid).
balansdatum volgens de rentetermijnstructuur zoals gepubliceerd door DNB.
Het effect hiervan op de technische voorziening betreft een schattingswijziging van 1 3,5 miljoen.
De voorziening met betrekking tot ouderdomspensioen, partnerpensioen en wezenpensioen is de
De overgang in 2007 op de actuele AG-prognosetafels
contante waarde van de beste inschatting van de toe-
voor de levensverwachting betekent dat voortaan
komstige uitgaande kasstromen die voortvloeien uit
rekening wordt gehouden met de voorzienbare
de tot balansdatum opgebouwde onvoorwaardelijke
trend in overlevingskansen. Het effect hiervan
pensioenrechten. Daarin is begrepen de toekomstige
op de technische voorziening betreft een
premievrije pensioenopbouw van arbeidsongeschikte
schattingswijziging (25,8 miljoen euro).
deelnemers. Technische voorziening voor risico deelnemers De voorziening met betrekking tot arbeidsonge-
De technische voorziening voor risico deelnemers
schiktheidspensioen is de contante waarde van de
heeft betrekking op de beschikbare premie regeling
verwachte uitgaande kasstromen die voortvloeien
en de individuele pensioenspaarregeling. De
uit de verplichtingen aan bij het fonds aangemelde
voorziening wordt gewaardeerd op de balanswaarde
arbeidsongeschikte deelnemers, nog niet aangemelde
van de daarmee samenhangende beleggingen.
arbeidsongeschikte deelnemers en zieke deelnemers
Uiterlijk op de ingangsdatum van het pensioen
die naar verwachting arbeidsongeschikt zullen
wordt het opgebouwde kapitaal omgezet in
worden verklaard.
pensioenrechten en opgenomen in de technische voorziening.
De belangrijkste actuariële grondslagen en veronderstellingen zijn: marktrente rentetermijnstructuur DNB 4,8%
Schulden Schulden worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs.
(2006: vaste rekenrente 4,0%); levensverwachting volgens AG-prognosetafels 2005-2050 met correctiefactoren op de
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
31
Grondslagen voor resultaatbepaling
Herverzekeringen Herverzekeringsuitkeringen worden in de rekening
Algemeen
van baten en lasten opgenomen in de periode waarop
De grondslagen voor resultaatbepaling vloeien voor
zij betrekking hebben. Winstaandelen worden ten
het merendeel voort uit de voor de beleggingen
gunste van het resultaat gebracht in de periode
en de technische voorziening gehanteerde
waarin zij bekend worden.
waarderingsgrondslagen. Voor een aantal posten worden de grondslagen voor resultaatbepaling
Kosten
hierna (nader) uiteengezet.
Kosten worden ten laste van het resultaat gebracht in de periode waarop zij betrekking hebben.
Premies Premies worden ten gunste van het resultaat gebracht in de periode waarin de daarmee samenhangende
Grondslagen voor het kasstroomoverzicht
pensioenrechten worden opgebouwd. Premiekortingen en extra premies worden verwerkt
Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens
in de periode waarin aan de met de werkgever
de indirecte methode. Dit houdt in dat alle
overeengekomen voorwaarden wordt voldaan.
ontvangsten en uitgaven ook als zodanig worden gepresenteerd. Onderscheid wordt gemaakt tussen
Waardeoverdrachten
kasstromen uit pensioenactiviteiten en kasstromen uit
Waardeoverdrachten worden in de rekening van
beleggingsactiviteiten.
baten en lasten opgenomen op het moment van overdracht van de pensioenverplichtingen.
Onder liquide middelen worden verstaan banktegoeden die niet het karakter hebben van
Rentetoevoeging technische voorziening De pensioenverplichtingen worden contant gemaakt tegen de nominale marktrente op basis van de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur. Aan de technische voorziening wordt rente toegevoegd op basis van de éénjaarsrente volgens deze rentetermijnstructuur primo verslagperiode. De rentetoevoeging wordt berekend over het gemiddelde van de stand van de technische voorziening primo periode en de stand van de technische voorziening ultimo periode, de laatste exclusief het effect van de indexering. Onttrekking pensioenuitkeringen en pensioenuitvoeringskosten De vrijval van de technische voorziening wordt ten gunste van de rekening van baten en lasten gebracht in de periode waarin de lasten bij de berekening van de voorziening waren voorzien. Pensioenuitkeringen Pensioenuitkeringen worden in de rekening van baten en lasten opgenomen in de periode waarop zij betrekking hebben.
32
Jaarverslag 2007
beleggingen.
T oelichting balans ( bedragen i n du i z enden euro ’ s )
activa
2007
2006
1 Vastgoed
60.236
77.079
Europa
23.967
31.479
Verenigde Staten
15.518
17.500
Overige
20.751
28.100
Totaal
60.236
77.079
2 Aandelen
283.042
258.218
Europa
115.813
105.792
Verenigde Staten
90.406
84.550
De portefeuille bestaat geheel uit beursgenoteerde beleggingen in vastgoedondernemingen en –fondsen. De samenstelling naar regio is als volgt:
De portefeuille bestaat geheel uit beursgenoteerde beleggingen in ondernemingen en beleggingsfondsen. De samenstelling naar regio is als volgt:
Canada
8.683
3.600
Japan
16.714
18.100
Overig Pacific
22.387
16.089
Opkomende markten
29.039
30.087
Totaal
283.042
258.218
Beursgenoteerde obligaties en beursgenoteerde beleggingsfondsen
357.066
381.701
Hypothecaire leningen
2.101
2.252
3 Vastrentende waarden
Overige onderhandse leningen
4.156
4.881
Banktegoeden in rekening-courant
19.438
21.555
Deposito’s bij banken
10.312
0
Totaal
393.074
410.389
De specificatie naar rentetype is als volgt: Index linked
86.353
88.635
Vaste rente
275.860
294.666
Variabele rente
30.861
27.088
Totaal
393.074
410.389
Korter dan één jaar
53.925
42.730
Vanaf één jaar tot vijf jaar
69.905
58.288
Langer dan vijf jaar
269.244
309.371
Totaal
393.074
410.389
De resterende looptijd gebaseerd op de contractuele aflossingsdata is als volgt:
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
33
2007
2006
AAA, AA en A rating
312.128
193.760
BBB, BB en B rating
41.648
11.280
Lagere rating en geen rating
39.298
205.349
Totaal
393.074
410.389
Europa
318.325
331.960
Verenigde Staten
74.749
74.123
Opkomende markten
–
700
Overig
–
3.606
Totaal
393.074
410.389
2.669
3.608
De kredietwaardigheid van de portefeuille kan als volgt worden weergegeven:
De samenstelling naar regio is als volgt:
4 Derivaten Derivaten activa Valutaderivaten Rentederivaten
3.268
889
Commodityderivaten
35.740
30.490
Totaal
41.677
34.987
Valutaderivaten
2.554
425
Rentederivaten
323
652
Totaal
2.877
1.077
Derivaten passiva
Alle derivatencontracten zijn niet-beursgenoteerd en hebben een looptijd korter dan een jaar. De rentecontracten bestaan uit interest rate swaps en zijn bedoeld om de Amerikaanse rente in de vastrentende portefeuille te swappen naar Europese rente en de duur te verlengen. De interest rate swaps hebben een looptijd van 2 tot 30 jaar. In 2007 hebben er geen aan- of verkopen in de commodity contracten plaatsgevonden. 5 Beleggingen voor risico deelnemers Voor het pensioengevend salaris boven 1 82.700 geldt de beschikbare premie regeling. Alle (actieve) deelnemers kunnen vrijwillig deelnemen aan de individuele pensioenspaarregeling. De ingelegde bedragen zijn belegd voor risico van de deelnemers.
2007
2006
Beschikbare premie regeling en individuele pensioenspaarregeling
2.969
20.123
De daling is voor 1 17.154 duizend veroorzaakt door de éénmalige omzetting van de pensioenspaarkapitalen in pensioenen per 31 december 2007. Belegd wordt in beursgenoteerde beleggingsfondsen van ABN AMRO, Robeco en Delta Lloyd.
34
Jaarverslag 2007
6 Herverzekeringsdeel technische voorziening Onder herverzekeringsdeel technische voorziening is de gekapitaliseerde waarde van de herverzekeringscontracten opgenomen.
2007
2006
Verzekering op risicobasis
199
261
Garantiecontracten
4.768
3.757
Totaal
4.967
4.018
Stand begin van het jaar
4.018
4.159
Stelselwijziging
-116
–
Herverzekerde rechten
1.352
–
Rentetoevoeging
210
166
Wijziging marktrente
-238
–
Uitkeringen herverzekering
-425
-307
Overige mutaties
-89
–
De mutaties kunnen als volgt worden weergegeven:
Wijzigingen actuariële grondslagen
255
–
Balanswaarde eind van het jaar
4.967
4.018
Het overlijdens- en het arbeidsongeschiktheidsrisico zijn gedeeltelijk herverzekerd. Een gedeelte van het ouderdomspensioen en partnerpensioen met betrekking tot in het verleden gedane pensioentoezeggingen is ondergebracht bij diverse verzekeringsmaatschappijen. Het betreft garantiecontracten die premievrij zijn. Het herverzekeringsdeel technische voorziening heeft voor het overgrote deel een langlopend karakter. 7 Vorderingen en overlopende activa
2007
2006
Werkgever
734
1.313
Uitkeringen herverzekeraar
169
–
Waardeoverdrachten
715
–
Dividend
438
445
Dividendbelasting
51
461
Overige vorderingen en overlopende activa
455
478
Totaal
2.562
2.697
De vorderingen hebben een resterende looptijd korter dan een jaar. 8 Liquide middelen Liquide middelen worden onderscheiden van banktegoeden die het karakter hebben van beleggingen of direct beschikbaar zijn om te worden belegd. Deze posten zijn begrepen in vastrentende waarden.
2007
2006
Banktegoeden in rekening-courant
896
3.928
Totaal
896
3.928
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
35
P assiva 9 Stichtingskapitaal en reserves
W ette l i jke
B estem -
O ver i ge
T otaa l
reserves m i ngs - reserves
reserves
2007
Stand begin van het jaar
22.300
145.209
109.498
277.007 13.755
Stelselwijzigingen
–
–
13.755
Wijziging bestemming
-21.236
-145.209
166.445
–
Resultaat
–
–
-20.549
-20.549
Stand eind van het jaar
1.064
–
269.149
270.213
2 0 0 6
Stand begin van het jaar
27.776
128.848
82.079
238.703
Resultaat
-5.476
16.361
27.419
38.304
Stand eind van het jaar
22.300
145.209
109.498
277.007
Het stichtingskapitaal bedraagt (ongewijzigd) 1 453,78 en is gestort bij oprichting. De wettelijke reserves betreffen een herwaarderingsreserve op grond van artikel 390 Titel 9, Boek 2 BW. De wettelijke reserve herwaardering heeft betrekking op beleggingen die zijn gewaardeerd tegen marktwaarde en waarvoor geen frequente marktnotering beschikbaar is. De bestemmingsreserves betroffen reserves beleggingsrisico’s, bestemd voor het opvangen van het risico van waardedaling van de beleggingen. De omvang van deze reserve was gebaseerd op de samenstelling van de beleggingsportefeuille. Vanwege de invoering van het nieuwe Financiële Toetsingskader zijn de bestemmingsreserves vrijgevallen ten gunste van de overige reserves. 10 Technische voorziening voor risico pensioenfonds
2007
2006
Actieve deelnemers
55.084
48.134
Arbeidsongeschikte deelnemers
14.505
17.147
Gewezen deelnemers
108.551
103.495
Ingegaan ouderdomspensioen (incl. FLUIT)
252.502
253.392
Ingegaan partnerpensioen
73.457
74.673
De technische voorziening is als volgt samengesteld:
36
Ingegaan wezenpensioen
381
296
Ingegaan arbeidsongeschiktheidspensioen
4.313
5.894
Totaal
508.753
503.032
Jaarverslag 2007
2007
2006
Stand begin van het jaar
503.032
512.798
Stelselwijziging
-13.871
–
Pensioenopbouw actieve deelnemers
6.242
5.763
53
27
De mutaties in de technische voorziening zijn als volgt:
Arbeidsongeschiktheidspensioen en premievrije pensioenopbouw arbeidsongeschikten Inkomende waardeoverdrachten
1.473
8.325
Uitgaande waardeoverdrachten
-1.108
-3.297
Rentetoevoeging
20.151
18.723
Wijziging rekenrente
-32.364
-16.962
Indexering
7.772
8.321
Opvoer administratiekostenvoorziening
10.185
–
Onttrekking voor pensioenuitkeringen
-34.546
-32.926
Onttrekking voor pensioenuitvoeringskosten
-342
-571
Wijziging actuariële grondslagen
25.794
–
Actuariële resultaten
577
2.029
Omzetting pensioenspaarkapitaal in pensioenrechten
18.716
-330
Overige mutaties
-3.011
1.132
Stand eind van het jaar
508.753
503.032
2007
2006
Stand begin van het jaar
20.123
22.246
Inleg
860
1.480
Beleggingsopbrengsten
238
1.290
Omzetting in pensioenrechten
-18.480
330
De technische voorziening heeft voor het overgrote deel een langlopend karakter. 11 Technische voorziening voor risico deelnemers
Mutaties:
Overige mutaties
228
-5.223
2.969
20.123
2007
2006
Uitkeringen
–
324
Belastingen en premies sociale verzekeringen
728
793
Premies herverzekeraar
131
734
Waardeoverdrachten
1.421
206
Overige schulden en overlopende passiva pensioenen
484
4.128
Schulden en overlopende passiva beleggingen
1.847
4.015
Totaal
4.611
10.200
Stand eind van het jaar
12 Schulden en overlopende passiva
De schulden hebben een resterende looptijd korter dan een jaar.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
37
O verige informatie
Beleggingsportefeuille De totale beleggingsportefeuille bedraagt 1 776.763 duizend (2006: 1 795.903 duizend) en is als volgt samengesteld:
2007
2006
Vastgoed
60.236
77.079
Aandelen
283.042
258.218
Vastrentende waarden
393.074
410.389
Derivaten activa
41.677
34.280
Derivaten passiva
-2.877
-1.077
Vorderingen
489
906
Schulden
-1.847
-4.015
Totaal voor risico pensioenfonds
773.794
775.780
Totaal voor risico deelnemers
2.969
20.123
776.763
795.903
B e l egg i ng
T otaa l
Totaal
Mutaties beleggingen
Vastgoed
A ande l en
Vast-
rentende voor r i s i co waarden dee l nemers
2007
Balanswaarde begin van het jaar
77.079
258.218
382.974
20.123
738.394
Aankopen
29.277
140.124
476.162
1.088
646.651
Verkopen
-49.400
-99.131
-484.186
-18.480
-651.197
Waardeveranderingen
3.280
-16.169
-17.063
238
-29.714
Balanswaarde eind van het jaar
60.236
283.042
357.887
2.969
704.134
2 0 0 6
Balanswaarde begin van het jaar
76.815
231.573
395.109
22.246
725.743
Aankopen
26.898
139.740
610.099
1.480
778.217
Verkopen
-45.706
-142.588
-599.098
-4.893
-792.285
Waardeveranderingen
19.072
29.493
-23.136
1.290
26.719
Balanswaarde eind van het jaar
77.079
258.218
382.974
20.123
738.394
Vastrentende waarden met een hoge omloopsnelheid (bijvoorbeeld deposito’s) en derivaten zijn niet in dit overzicht opgenomen. Niet in de balans opgenomen verplichtingen Het fonds heeft een overeenkomst betreffende pensioenuitvoering afgesloten voor de periode tot en met 31 december 2010. De totale verplichting voor de resterende looptijd bedraagt 1 1.093 duizend (2006: 1 1.427 duizend).
38
Jaarverslag 2007
Risicobeheer Solvabiliteitsrisico Het belangrijkste risico van het fonds is het solvabiliteitsrisico. Dit is het risico dat het fonds op lange termijn de pensioenverplichtingen niet kan nakomen. De solvabiliteit wordt gemeten aan de hand van het verschil tussen het aanwezig eigen vermogen en het vereist eigen vermogen. Daarnaast wordt de dekkingsgraad als solvabiliteitsratio gehanteerd. Het vereist eigen vermogen wordt berekend op basis van een scenarioanalyse zoals gebruikt in de standaardmethode voor de solvabiliteitstoets van DNB. Dit scenario geeft een schatting van het neerwaartse risico bij een horizon van één jaar met een betrouwbaarheidsniveau van 97,5%. Dit betekent dat het vereist eigen vermogen zodanig wordt berekend dat met een zekerheid van 97,5% wordt voorkomen dat binnen een termijn van één jaar de waarde van de netto activa lager is dan de waarde van de pensioenverplichtingen. Het surplus van het aanwezig eigen vermogen ten opzichte van het vereist eigen vermogen bedraagt 1 178.107 duizend: Vereiste buffers Rentemismatchrisico
31.050
Vastgoedrisico en aandelenrisico Valutarisico
68.000
Commodityrisico Kredietrisico
9.013
Verzekeringstechnisch risico
12.808
Totaal
144.506
Diversificatie van risico’s
-52.400
19.828 3.807
Totaal vereist eigen vermogen
92.106
Aanwezig eigen vermogen
270.213
Surplus
178.107
Het minimaal vereist eigen vermogen bedraagt 1 25.438 duizend. De dekkingsgraad is de verhouding tussen de netto activa (totaal beleggingen + overige activa – schulden en overlopende passiva) en de technische voorziening. De dekkingsgraad bedraagt 152,8%. De ontwikkeling van de dekkingsgraad kan als volgt worden geanalyseerd: Dekkingsgraad begin van het jaar op basis van 4,0% rekenrente
152,8%
Effect overgang op marktrente technische voorziening
0,1%
Dekkingsgraad begin van het jaar
152,9%
Resultaat beleggingsactiviteiten
1,7%
Rentetoevoeging technische voorziening
-5,2%
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
39
Wijziging marktrente (in 4,8%)
12,7%
Indexering en algemene salarisontwikkeling
-2,1%
Individuele salarisontwikkeling
0,0%
Wijziging actuariële grondslagen
-7,1%
Overig
-0,1%
Dekkingsgraad eind van het jaar
152,8%
Voor het bepalen van de reële dekkingsgraad worden de pensioenverplichtingen contant gemaakt tegen de reële rente. De reële rente wordt berekend door de nominale marktrente te verminderen met de geschatte inflatiecomponent. Deze benaderingswijze wordt gebruikt omdat de reële rentetermijnstructuur niet rechtstreeks kan worden gebaseerd op marktinformatie. De reële dekkingsgraad bedraagt 114,7%. Het solvabiliteitsrisico wordt beïnvloed door de volgende financiële risico’s: rentemismatchrisico’s, beleggingsrisico en verzekeringstechnisch risico. Hierna worden deze financiële risico’s beschreven en voor een deel gekwantificeerd. Rentemismatchrisico Rentemismatchrisico is het verschil in rentegevoeligheid tussen de portefeuille vastrentende waarden (voornamelijk obligaties) en de pensioenverplichtingen. De rentegevoeligheid van de verplichtingen is als gevolg van de langere looptijden hoger dan die van de portefeuille obligaties. Een daling van de marktrente leidt tot een stijging van de waarde van de pensioenverplichtingen, die slechts voor een deel wordt gecompenseerd door een stijging van de waarde van de portefeuille obligaties. De rentegevoeligheid kan worden gemeten aan de hand van de modified duration. Dit is de met de contante waarde van rente en aflossing gewogen gemiddelde looptijd in jaren. De duration mismatch is het verschil tussen de duration van de pensioenverplichtingen en de naar omvang (ten opzichte van de pensioenverplichtingen) gewogen duration van de vastrentende waarden. De modified duration van de portefeuille vastrentende waarden en de pensioenverplichtingen en de duration mismatch zijn als volgt:
2007
2006
Vastrentende waarden inclusief rentederivaten
8,8
7,1
Modified duration gewogen ten opzichte van pensioenverplichtingen
6,8
5,8
Pensioenverplichtingen
10,7
11,3
Mismatch
3,9
5,5
Als de marktrente (rentetermijnstructuur) met één procentpunt stijgt, daalt de waarde ongeveer met de modified duration als percentage. Bij een rentestijging daalt de waarde van de beleggingen minder dan de waarde van de pensioenverplichtingen, waardoor de dekkingsgraad verbetert. Bij een rentedaling stijgt de waarde van de beleggingen minder dan de waarde van de pensioenverplichtingen, waardoor de dekkingsgraad verslechtert.
40
Jaarverslag 2007
Beleggingsrisico Vastgoedrisico Vastgoedrisico is het risico dat de waarde van vastgoed en vastgoedaandelen verandert als gevolg van veranderingen in de desbetreffende marktprijzen. Het risico wordt beperkt door middel van spreiding van de portefeuille over verschillende vastgoedfondsen, categorieën vastgoedobjecten en regio’s. Aandelenrisico Aandelenrisico is het risico dat de waarde van aandelen verandert als gevolg van veranderingen in de desbetreffende marktprijzen. Het risico wordt beperkt door middel van spreiding van de portefeuille over verschillende bedrijfstakken en regio’s. Valutarisico Valutarisico is het risico dat de waarde van beleggingen verandert als gevolg van veranderingen in valutakoersen. Het valutarisico wordt afgedekt door middel van currency forwards en cross currency interest rate swaps. Van de beleggingen luidt omgerekend 1 307.404 duizend (2006: 1 317.775 duizend) in een andere valuta dan de euro. De valutapositie (uitgedrukt in euro’s) kan als volgt worden geanalyseerd:
Vastgoed
A ande l en Vastrentende
T otaa l
Va l uta -
N etto
waarden der i vaten pos i t i e
2007
Amerikaanse dollar
16.506
112.749
74.165
203.420
199.698
3.722
Japanse yen
6.523
16.714
–
23.237
11.934
11.303
Britse pond
11.392
22.948
–
34.340
15.427
18.913
Overige valuta
15.273
31.134
–
46.407
-5.329
51.736
Totaal
49.694
183.545
74.165
307.404
221.730
85.674
Amerikaanse dollar
20.966
100.174
84.797
205.937
196.900
9.037
Japanse yen
11.583
17.251
–
28.834
18.700
10.134
Britse pond
16.851
21.072
–
37.923
25.400
12.523
Overige valuta
20.092
24.219
770
45.081
–
45.081
Totaal
69.492
162.716
85.567
317.775
241.000
76.775
2006
Kredietrisico Kredietrisico is het risico dat tegenpartijen hun contractuele verplichtingen aan het fonds of de beleggings fondsen waarin het fonds participeert niet nakomen. Een specifiek risico van de beleggingsfondsen die in (vastgoed)aandelen en obligaties beleggen is het settlementrisico. Dit is het risico dat tegenpartijen van transacties hun tegenprestatie niet leveren. Verzekeringstechnisch risico Het belangrijkste verzekeringstechnisch risico is het langlevenrisico. Dit is het risico dat deelnemers langer blijven leven dan gemiddeld verondersteld bij de vaststelling van de premie en de berekening van de technische voorziening. Omdat door toepassing van de AG-prognosetafels 2005-2050 met correcties voor ervaringssterfte al rekening wordt gehouden met een toekomstige verbetering van de levensverwachting, gaat het om het resterende langlevenrisico.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
41
T oelichting rekening van baten en lasten ( bedragen i n du i z enden euro ’ s )
Baten en lasten pensioenactiviteiten 13 Premies
2007
2006
Totaal collectieve pensioenregeling
3.158
615
pensioenspaarregeling
860
1.480
Totaal
4.018
2.095
Beschikbare premie regeling en individuele
De kostendekkende premie volgens artikel 130 van de Pensioenwet bedraagt 1 9.582 duizend. De (zuivere) kostendekkende premie is als volgt samengesteld: Pensioenopbouw inclusief risicodekking
7.916
Opslag voor het bij aangroei van pensioenverplichtingen behorend vereiste vermogen
1.068
Opslag voor pensioenuitvoeringskosten (inclusief excassokosten)
598
Voorwaardelijke toekomstige indexering
–
Totaal
9.582
Het verschil tussen de feitelijke premie en de (zuivere) kostendekkende premie wordt veroorzaakt doordat alleen de opslag voor uitvoeringskosten voor de basisregeling, de premie die betrekking heeft op de beschikbare premieregeling en individuele pensioenspaarregeling alsmede diverse individuele koopsommen in rekening worden gebracht. Hierbij is gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de solvabiliteitsvrijval als gevolg van pensioenuitkeringen in mindering te brengen op de gedempte premie conform het op grond van de zogenaamde Veegwet toegevoegde artikel 48a van de invoerings- en aanpassingswet Pensioenwet. De gedempte premie is als volgt samengesteld: Pensioenopbouw inclusief risicodekking
5.213
Opslag voor het bij aangroei van pensioenverplichtingen behorend vereiste vermogen
624
Opslag voor pensioenuitvoeringskosten (inclusief excassokosten)
598
Voorwaardelijke toekomstige indexering
–
Totaal
6.435
De bovengenoemde actuarieel benodigde bedragen zijn vastgesteld op de grondslagen zoals beschreven in de abtn. Hierbij is uitgegaan van een verwacht rendement per 1 januari 2007 van ongeveer 6,4%. De opslag voor het vereiste eigen vermogen is gelijk aan het vereist vermogen per 1 januari 2007 ad 16,4%. De opslag voor uitvoeringskosten is gelijk aan 2% van de pensioengrondslagsom. 14 Waardeoverdrachten Hieronder is opgenomen het saldo van inkomende bedragen uit hoofde van overgenomen pensioen verplichtingen en uitgaande bedragen uit hoofde van overgedragen pensioenverplichtingen.
42
2007
2006
Inkomende waardeoverdrachten
1.643
8.325
Uitgaande waardeoverdrachten
-1.252
-3.297
Totaal
391
5.028
Jaarverslag 2007
15 Pensioenopbouw Onder pensioenopbouw is opgenomen de actuarieel berekende waarde van de diensttijdopbouw. Dit is het effect op de technische voorziening van de in het verslagjaar opgebouwde nominale rechten ouderdomspensioen en nabestaandenpensioen.
2007
2006
Pensioenopbouw actieve deelnemers
-6.242
-5.763
Totaal
-6.242
-5.763
2007
2006
Actieve deelnemers
-1.079
-1.957
Gewezen deelnemers
-1.491
-1.278
Pensioengerechtigden
-5.202
-3.796
Beleggingsopbrengsten beleggingen voor risico deelnemers
–
-1.290
Totaal
-7.772
-8.321
16 Indexering en individuele salarisontwikkeling
De pensioenrechten van de actieve deelnemers zijn per 1 januari 2008 verhoogd met 2,16% (1 januari 2007: 1,94%). De premievrije pensioenrechten en de ingegane pensioenen zijn per 1 januari 2008 verhoogd met 1,48% (1 januari 2007: 1,25%).
17 Rentetoevoeging technische voorziening De pensioenverplichtingen worden contant gemaakt tegen de marktrente per balansdatum op basis van de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur. Aan de technische voorziening wordt rente toegevoegd op basis van de éénjaarsrente volgens deze rentetermijn-structuur primo verslagperiode. In 2006 is de rentetoevoeging gebaseerd op een vaste rekenrente van 4,0%.
2007
2006
Totaal
-20.151
-18.723
18 Wijziging rekenrente De waarde van de pensioenverplichtingen verandert onder invloed van veranderingen in de gehanteerde rekenrente.
2007
2006
Totaal
32.364
16.962
In 2007 is de gemiddelde marktrente gestegen van 4,2% tot 4,8%. De in 2006 verwerkte bate heeft betrekking op de overgang van lagere marktrente van gemiddeld 3,6% naar vaste rekenrente van 4,0%.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
43
19 Onttrekking pensioenuitkeringen en pensioenuitvoeringskosten Toekomstige pensioenuitkeringen en pensioenuitvoeringskosten (in het bijzonder excassokosten) worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de technische voorziening. De hieronder opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de pensioenen en kosten van de verslagperiode.
2007
2006
Onttrekking pensioenuitkeringen
34.546
32.926
Onttrekking pensioenuitvoeringskosten
342
571
Totaal
34.888
33.497
20 Pensioenrechten waardeoverdrachten Hieronder zijn opgenomen de toevoeging aan de technische voorziening uit hoofde van pensioenrechten met betrekking tot inkomende waardeoverdrachten en de onttrekking aan de technische voorziening uit hoofde van pensioenrechten met betrekking tot uitgaande waardeoverdrachten.
2007
2006
Pensioenrechten inkomende waardeoverdrachten
-1.473
-8.325
Pensioenrechten uitgaande waardeoverdrachten
1.108
3.297
Totaal
-365
-5.028
2007
2006
Wijziging actuariële grondslagen
-25.794
–
Totaal
-25.794
–
21 Wijziging actuariële grondslagen
Deze toevoeging aan de technische voorziening heeft betrekking op de (verwachte) verbetering van de levensverwachting. 22 Overige mutaties technische voorziening
2007
2006
Actuariële resultaten
-577
-2.029
Arbeidsongeschiktheidspensioen en premievrije
44
pensioenopbouw arbeidsongeschikten
-53
-27
Omzetting pensioenspaarkapitaal in pensioenrechten
-18.716
330
Opvoer administratiekostenvoorziening
-10.185
–
Overig
3.011
-1.132
Totaal
-26.520
-2.858
Jaarverslag 2007
23 Pensioenuitkeringen
2007
2006
Ouderdomspensioen (inclusief flexibele uittreding)
-26.052
-25.631
Partnerpensioen
-7.843
-7.710
Wezenpensioen
-91
-84
Arbeidsongeschiktheidspensioen
-608
-366
Totaal
-34.594
-33.791
2007
2006
Inleg
-860
-1.480
Beleggingsopbrengsten
-238
-1.290
Omzetting pensioenspaarkapitalen in pensioenrechten
18.480
330
Overig
-228
5.223
Totaal
17.154
2.123
2007
2006
Premies herverzekering
-288
-386
Uitkeringen herverzekering
781
938
1.065
-141
Winstdeling
–
1.234
Totaal
1.558
1.645
2007
2006
Kosten pensioenuitvoering en bestuursondersteuning
-985
-1.262
Overige kosten
-82
-69
Totaal
-1.067
-1.331
2007
2006
777
–
24 Mutatie technische voorziening voor risico deelnemers
25 Herverzekeringen
Mutatie herverzekeringsdeel technische voorziening
26 Pensioenuitvoeringskosten
Dit betreft de kosten met betrekking tot de uitvoering van de pensioenregeling. De kosten van vermogensbeheer zijn hierin niet begrepen.
27 Overige baten en lasten pensioenactiviteiten
Dit betreft voornamelijk correcties van voorgaande jaren
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
45
Baten en lasten beleggingsactiviteiten 28 Beleggingsopbrengsten Onder beleggingsopbrengsten zijn opgenomen de op de verslagperiode betrekking hebbende: directe beleggingsopbrengsten (dividend en rente); indirecte beleggingsopbrengsten (waardeveranderingen inclusief valutakoersverschillen); kosten van vermogensbeheer (exclusief kosten ten laste van beleggingsinstellingen).
D i rect
W aarde -
T otaa l
verander i ng
2007
Vastgoed
2.019
3.280
5.300
Aandelen
5.799
-16.169
-10.369
Vastrentende waarden
15.499
-20.044
-4.545
Rentederivaten
303
-4.397
-4.094
Commodityderivaten
–
5.265
5.265
Valutaderivaten
–
20.411
20.411
Totaal vóór kosten
23.620
-11.652
11.968
Kosten van vermogensbeheer
-2.229
Overige baten en lasten beleggingsactiviteiten
1.067
Totaal
10.806
Onder de overige baten en lasten is een bate verantwoord die voornamelijk betrekking heeft op de vrijval van gereserveerde extra kosten van vermogensbeheer van voorgaande jaren.
D i rect
W aarde -
T otaa l
verander i ng
2006
Vastgoed
1.219
19.072
20.291 34.546
Aandelen
5.053
29.493
Vastrentende waarden
14.799
-18.027
-3.228
Rentederivaten
–
11.825
11.825
Commodityderivaten
–
-8.130
-8.130
Valutaderivaten
–
–
–
Totaal vóór kosten
21.071
34.233
55.304
Kosten van vermogensbeheer
-2.535
Overige baten en lasten beleggingsactiviteiten
-200
Totaal
52.769
Onder de overige baten en lasten is een last verantwoord die betrekking heeft op de reservering van extra kosten van vermogensbeheer.
46
Jaarverslag 2007
O verige informatie
Medewerkers Het fonds heeft geen personeel in dienst. Bezoldiging bestuurders De bestuurders van het fonds ontvangen geen bezoldiging. Belastingen Het fonds is op grond van de aard van de activiteiten vrijgesteld van belastingheffing voor de vennootschapsbelasting. Resultaatverdeling Het saldo over het boekjaar 2007 bedroeg - 1 20,549 miljoen. Het bestuur heeft besloten dit bedrag ten laste te laten komen van het vermogen. Amsterdam, 13 juni 2008 Mr. R.H. Hoving Corporate Express Nederland Holding BV Drs. G. Nijhuis Corporate Express Nederland Holding BV Drs. ing. W. van Dijk MTL Tetterode-Nederland BV E.S. Annema Veenman BV R. Cesar Corporate Express Nederland BV Drs. Ir. E.A. ten Have Tetterode-Nederland BV A.J. Kraster FC Corporate Express Nederland Holding BV Mw. L. Laurens-de Jong Veenman BV J. Vermeer Pensioengerechtigde S.T. van der Veen Pensioengerechtigde
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
47
A ctuari ë le verklaring
Opdracht
Oordeel
Door het bestuur van Stichting Pensioenfonds
De bevindingen van de accountant ten aanzien van
Corporate Express te Maastricht is aan Watson Wyatt
de door het pensioenfonds verstrekte administratieve
B.V. opdracht verleend tot het afleggen van een
basisgegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als
actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet
uitgangspunt heb aanvaard.
over het boekjaar 2007. Met inachtneming van het navolgende ben ik van Gegevens
oordeel dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met
De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd,
140 van de Pensioenwet. De technische voorzieningen
zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder
zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningregels
de verantwoordelijkheid van het bestuur van
en uitgangspunten, toereikend vastgesteld. Het eigen
het pensioenfonds. Voor de toetsing van de
vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum
fondsmiddelen en voor de beoordeling van de
ten minste gelijk aan het wettelijk minimaal vereist
vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de
eigen vermogen. Het eigen vermogen van het
financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de
pensioenfonds is op de balansdatum ten minste gelijk
jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn
aan het wettelijk vereist eigen vermogen.
“Samenwerking tussen accountants en actuaris ter zake van de controle van verantwoordingen van
Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van
verzekeringsinstellingen” heeft de accountant
de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake
van het pensioenfonds mij geïnformeerd over
van een toereikende solvabiliteit. De vermogenspositie
de betrouwbaarheid en de volledigheid van de
van Stichting Pensioenfonds Corporate Express is
administratieve basisgegevens en de overige
naar mijn mening goed, mede gelet op de ruime
uitgangspunten die naar mijn oordeelsvorming van
mogelijkheden tot toeslagverlening. Daarbij is bepalend
belang zijn.
de mate van waarschijnlijkheid dat het pensioenfonds zal kunnen voldoen aan de verplichtingen, aangegaan
Werkzaamheden
tot balansdatum, in aanmerking nemend het streven
Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of
inzake toeslagen, zoals aan verzekerden meegedeeld en
is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de
de in wet- en regelgeving opgenomen criteria.
Pensioenwet. Als onderdeel daarvan: Purmerend, 13 juni 2008 heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen
E.W.J.M. Schokker AAG
vermogen en het vereist eigen vermogen
Verbonden aan
toereikend zijn vastgesteld, en heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds. Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen zal kunnen nakomen. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.
48
Jaarverslag 2007
Watson Wyatt B.V.
A ccountantsverklaring
Aan: het Bestuur van Stichting Pensioenfonds
waaronder begrepen zijn beoordeling van de
Corporate Express
risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling
Verklaring betreffende de jaarrekening
neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de
Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening
jaarrekening van vermogen en resultaat relevante
2007 van Stichting Pensioenfonds Corporate Express
interne beheersingssysteem, teneinde een
te Maastricht (hierna de Stichting) bestaande uit de
verantwoorde keuze te kunnen maken van de
balans per 31 december 2007 en de staat van baten en
controlewerkzaamheden die onder de gegeven
lasten over 2007 met de toelichting gecontroleerd.
omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit
Verantwoordelijkheid van het bestuur
van het interne beheersingssysteem van de Stichting.
Het bestuur van de Stichting is verantwoordelijk
Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie
voor het opmaken van de jaarrekening die het
van de aanvaardbaarheid van de toegepaste
vermogen en het resultaat getrouw dient weer te
grondslagen voor financiële verslaggeving en van de
geven, alsmede voor het opstellen van het
redelijkheid van schattingen die het bestuur van de
jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9
Stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van
Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder
het algehele beeld van de jaarrekening.
meer het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen
het opmaken van en getrouw weergeven in de
controle-informatie voldoende en geschikt is als basis
jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig
voor ons oordeel.
dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen
Oordeel
en toepassen van aanvaardbare grondslagen
Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw
voor financiële verslaggeving en het maken van
beeld van de grootte en de samenstelling van het
schattingen die onder de gegeven omstandigheden
vermogen van Stichting Pensioenfonds Corporate
redelijk zijn.
Express per 31 december 2007 en van het resultaat over 2007 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.
Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht
Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties
in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen
Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge
aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij
artikel 2:393 lid 5 onder e BW melden wij dat het
gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te
jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen,
voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt
verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in
verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van
artikel 2:391 lid 4 BW.
materieel belang bevat. Amsterdam, 13 juni 2008 Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-
PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.
informatie over de bedragen en de toelichtingen
A.H. Zoon RA
in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant,
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
49
Onderstaande ondernemingen waren in 2007 aangesloten bij de Stichting Pensioenfonds Corporate Express, dit geldt echter niet in alle gevallen voor alle medewerkers.
50
Onderneming
Vestigingsplaats
Corporate Express NV
Amsterdam
Corporate Express Nederland Holding BV
Amsterdam
Corporate Express BV
Amsterdam
Tetterode-Nederland BV
Amsterdam
Veenman BV
Capelle aan den IJssel
Jaarverslag 2007
BEGRIPPENLIJST
Actuariële- en bedrijfstechnische nota (ABTN)
Beleggingsbeleid
Hierin zijn de financiële opzet van een pensioenfonds
Een pensioenfonds is verplicht om op solide
en de grondslagen waarop deze berust, gemotiveerd
wijze te beleggen. Het beleggingsbeleid van
omschreven. De actuariële en bedrijfstechnische nota
een pensioenfonds is enerzijds gericht op het zo
moet in ieder geval een beschrijving bevatten van
veel mogelijk uitsluiten van beleggingsrisico’s en
de financieringsmethode, de wijze van berekening
anderzijds op het behalen van een zo hoog mogelijk
van de bijdragen en van de toereikendheidstoets,
rendement.
alsmede een uiteenzetting van het beleggingsbeleid,
Bovendien moet de afstemming van de beleggingen
een organogram en een mandaatregeling. De
op de verplichtingen juist zijn; namelijk het
actuariële en bedrijfstechnische nota moet aan De
pensioenfonds moet op het juiste moment aan haar
Nederlandsche Bank worden overgelegd.
verplichtingen kunnen voldoen. Om optimaal aan deze uitgangspunten te voldoen
Actuariële grondslagen
is een juiste samenstelling van de beleggingsmix
Gegevens als overlevingskansen, arbeidsongeschikt-
noodzakelijk, die met behulp van een ALM-studie kan
heidskansen, rekenrente en kosten die gemaakt
worden vastgesteld.
worden om pensioen uit te keren. Ook het vermogen dat nodig is om alle pensioenen te kunnen uitkeren,
Benchmark (index)
wordt met deze gegevens berekend.
Een objectieve maatstaf voor zowel de samenstelling als de performance van het belegde vermogen. Een
ALM-studie
benchmarkindex is een mandje van -bijvoorbeeld- een
(Asset Liability Management-studie)
aantal aandelen.
Studie waarbij men de beleggingsmix, de
In beginsel bepaalt de totale waarde van alle
verplichtingen en het premiebeleid op elkaar afstemt.
uitstaande aandelen de waarde van een index;
Het uitvoeren van een studie helpt bij de keuze tot het
fluctuaties in de waarde van de index worden
maken van de juiste beleggingsmix en dient als basis
derhalve veroorzaakt door koersfluctuaties van de in
voor het beleid. Een ALM-studie bestaat uit het in
de index opgenomen aandelen.
kaart brengen van de financiële stromen, de simulatie
Bekende voorbeelden van indices zijn AEX en MSCI.
van toekomstige financiële posities, de samenhang met de economische omgeving en de vergelijking van
Beschikbare premieregeling
beleidsvarianten.
Pensioenregeling waarin de hoogte van de verzekerde pensioenen afhankelijk is van de
Annuïteit
krachtens de regeling beschikbare premie en de
Een serie gelijkblijvende betalingen die bestaan uit
daarmee te behalen beleggingsopbrengsten. Met
een rente- en een aflossingsdeel en die dienen om
behulp van actuariële grondslagen en methoden
een schuld mee af te lossen. Doordat er met elke
wordt bij pensionering de precieze hoogte van het
betaling steeds een deel van de schuld wordt afgelost,
pensioen vastgesteld.
neemt de schuldrest en dus ook de rentevergoeding over die schuldrest geleidelijk af. Omdat de som van
Beurswaarde
rente- en aflossingsdeel steeds gelijk is, neemt het
De waarde van obligaties en aandelen tegen de op
aflossingsdeel in de betalingen steeds verder toe
enig moment geldende beurskoersen.
tijdens de terugbetalingperiode. Compliance Autoriteit Financiële Markten (AFM)
De naleving van de wet- en regelgeving, alsmede het
De AFM houdt toezicht op het gedrag van iedereen
werken volgens de normen en regels die het fonds
die actief is op de markt van sparen, lenen, beleggen
zelf heeft opgesteld.
en verzekeren.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
51
Commodities
Dekkingsgraad
Beleggingen in goederen en grondstoffen.
De verhouding van de contante waarde van het belegde vermogen en de contante waarde van de
Contante waarde
pensioenverplichtingen. Dit percentage geeft aan
Het bedrag dat op dit moment nodig is om in de
de mate waarin het fonds buffers heeft om in de
toekomst een uitkering te kunnen doen, waarbij
toekomst aan haar verplichtingen te kunnen voldoen.
rekening is gehouden met de actuariële grondslagen. Derivaten Continuïteitsanalyse
Financiële producten die alleen kunnen bestaan bij de
Zie toereikendheidtoets.
gratie van een ander product ofwel de onderliggende waarde. De prijsontwikkeling is (mede) afhankelijk
Corporate c.q. Pension Fund Governance
van de prijsontwikkeling van de onderliggende
Het stelsel van verantwoordelijkheden van alle
waarde. Een ander woord voor derivaten is afgeleid
partijen die bij het besturen van een onderneming/
product, zoals opties, futures en termijncontracten.
pensioenfonds betrokken zijn, zoals directie, bestuur,
Het zijn verhandelbare rechten en/of plichten.
commissarissen en aandeelhouders, bankiers en andere kapitaalverschaffers.
Direct rendement/totaal rendement Direct rendement heeft betrekking op de directe
CPI
opbrengsten uit beleggingen in de vorm van rente,
Afkorting voor Consumentenprijsindex.
dividend en huren, uitgedrukt in een percentage van
Het CPI wordt maandelijks berekend en gepubliceerd
de waarde van die beleggingen.
door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het
In het begrip totaal rendement wordt ook
meet de gemiddelde prijsveranderingen in de loop
de waardeverandering van de beleggingen
der tijd van goederen en diensten die huishoudens
meegenomen. Bij het effectief rendement op
voor hun levensonderhoud aanschaffen. Zie ook
vastrentende beleggingen wordt ook nog rekening
onder Indexatie.
gehouden met het patroon van de nog te ontvangen aflossingen en rentebetalingen.
Custody De bewaarneming van effecten.
De Nederlandsche Bank (DNB)
Waar op een bankrekening geldbedragen worden
Orgaan dat toezicht houdt op pensioenfondsen
geadministreerd, worden door een effecten-
en verzekeraars. Het toezicht op pensioenfondsen
bewaarder (custodian) de fysieke stukken, zoals
is geregeld in de Pensioen- en spaarfondsenwet
aandelen en obligaties bewaard.
(PSW) tot 1 janauri 2007 en vanaf 1 januari 2007 in de Pensioenwet. De PSW/Pensioenwet heeft als doel
Deelnemersraad
het beschermen van de pensioenaanspraken van
Een adviesorgaan voor het bestuur van
(gewezen) deelnemers. DNB houdt ook toezicht op
het pensioenfonds dat is samengesteld uit
pensioenregelingen die door een werkgever bij een
vertegenwoordigers van werknemers, gewezen
verzekeraar worden ondergebracht.
deelnemers met een premievrije aanspraak (zogenaamde slapers) en pensioengerechtigden.
Duration Het cijfer dat aangeeft met hoeveel procent de
Defined Benefit
waarde van een obligatie (portefeuille) stijgt of
Pensioensysteem waarbij de pensioentoezegging is
daalt bij een daling of stijging van één procent
uitgedrukt in een percentage van het laatstverdiende
van de rente. De duration kan gebruikt worden als
of gemiddelde salaris.
rentegevoeligheidsmeter. Hoe hoger de duration des te groter zal de waardeverandering zijn bij een rentewijziging.
52
Jaarverslag 2007
Emerging Markets (Opkomende Markten)
High yield
Landen waarvan de aandelenmarkt en de
Bedrijfsobligaties worden onderverdeeld in twee
obligatiemarkt nog niet volledig zijn ontwikkeld;
categorieën: 1. AAA tot en met BBB worden
bijvoorbeeld China en India.
aangemerkt als investment grade beleggingen: 2. BB tot en met C krijgen het predikaat ‘sub-investment
Emerging Market Debt
grade’ of ‘high yield’. Tegenover deze lagere rating
Beleggingen in obligaties uitgegeven door overheden
staat een relatief hoog te verwachten rendement.
en bedrijven in opkomende markten.
Een bijkomend voordeel is dat emissies die net buiten de categorie investment grade vallen vaak extra
Factor A
rendement opleveren in verhouding tot het risico.
Of wel pensioenaangroei. Dit is dat deel van het in een jaar opgebouwde pensioen dat volgens
Indexatie (toeslagen)
de Belastingdienst mag worden gebruikt om de
Verhoging van ingegane pensioenen
jaarruimte vast te stellen.
(na pensioeningang) en/of (premievrije) pensioenaanspraken (voor pensioeningang) met
Financiële Toetsingskader (FTK)
een percentage dat gelijk blijft of gelijk is aan een
Voorschriften voor de premiehoogte en de omvang
indexcijfer.
van de reserves, als onderdeel van de nieuwe
Als indexcijfer wordt vaak het consumenten-
Pensioenwet die op 1 januari 2007 van kracht is
prijsindexcijfer (CPI) gehanteerd. Indien bij een
geworden.
gemiddeld salaris pensioenregeling jaarlijks de pensioensalarissen uit het verleden worden
Franchise
geïndexeerd, bijvoorbeeld met de algemene
Het deel van het salaris waarover geen pensioen
loonindex volgens het CBS, is sprake van een
wordt opgebouwd. Gepensioneerden krijgen
geïndexeerd gemiddeld salaris pensioenregeling.
hiervoor in de plaats de AOW van de Sociale Verzekeringsbank.
Intern toezicht Het pensioenfonds draagt zorg voor de organisatie
Gedempte premie
van het interne toezicht. Het gaat daarbij om het
Dit is de kostendekkende premie waarbij rekening
beoordelen van de beleids- en bestuursprocedures, de
wordt gehouden met een rekenrente die is gebaseerd
interne beheersing, de manier waarop de uitvoering
op de verwachte waarde van het toekomstige
van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd
rendement.
en de manier waarop wordt omgegaan met
risicomanagement. Het interne toezicht wordt bij ons
Gemiddeld salaris pensioenregeling
fonds uitgevoerd door de visitatiecommissie.
Een pensioenregeling waarbij het aan het einde van de deelneming toe te kennen pensioen gerelateerd
Kostendekkende premie
is aan het gemiddelde pensioensalaris over de gehele
Dit is de actuarieel benodigde premie voor de
periode van deelneming in de regeling. Ook wel:
inkoop van het onvoorwaardelijk deel van de
opbouwpensioenregeling of middelloonregeling.
uit het pensioenreglement voortvloeiende pensioenverplichting, een opslag voor solvabiliteit en
Gewezen deelnemer (ook wel slaper genoemd)
een opslag voor uitvoeringskosten.
Iemand is een gewezen deelnemer als de deelname aan de pensioenregeling is gestopt doordat hij/zij
Mandaat
niet langer bij een werkmaatschappij van Corporate
Het mandaat vermogensbeheer, ook wel
Express werkt.
beleggingsrichtlijnen of beleggingsinstructie genoemd, bevat de beleggingstechnische afspraken over het beheer van het vermogen. Het mandaat
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
53
wordt vastgesteld onder verantwoordelijkheid van
Overrente
het bestuur en bevat alle restricties waarbinnen een
Een term die veel wordt gebruikt bij de financiering
vermogensbeheerder mag beleggen.
van een pensioenregeling. Actuarieel wordt doorgaans in Nederland gerekend met een fictieve
Marktrente
rente van niet meer dan 4%. Deze rente wordt vooraf
Onder de marktrente verstaan we de rente die bij het
in de berekeningen gehanteerd als de zogenaamde
verstrekken van een lening of krediet overeenkomt
rekenrente. Aangezien deze naar verwachting lager is
met de gemiddelde rente voor vergelijkbare leningen
dan de werkelijke rente cq. het behaalde rendement,
of kredieten.
ontstaat er als het ware een extra reservoir voor de financiering van de pensioenaanspraken.
Marktwaarde
Indien de feitelijke renteaangroei van het belegde
Waarde van een beleggingsobject als het op dit
pensioenvermogen namelijk hoger is dan de vooraf
moment zou worden verkocht.
berekende renteaangroei, is er sprake van een ‘meevaller’ ofwel van winst, die overrente wordt
Nominale waarde
genoemd.
De hoofdsom, waarover rente wordt betaald en die
Overrente wordt vaak gebruikt om indexatie van
uiteindelijk wordt terugbetaald aan de uitlener. Door
pensioenen mogelijk te maken. Ook wordt de
rentebewegingen in de markt kan de marktwaarde
pensioenpremie ermee verlaagd.
afwijken van de nominale hoofdsom. Pensioenaanspraak Obligatie
Een recht op toekomstige pensioenuitkeringen. De
Schuldpapier van een overheid of onderneming met
aanspraak op pensioen wordt onderscheiden van het
een vaste of variabele rente en een vaste looptijd
ingegane pensioen.
waarna de schuld zal worden afgelost. Pensioengerechtigde Outperformance
Degene, die krachtens de bepalingen van de statuten
Het verschil tussen het behaalde rendement en het
en het reglement periodieke pensioenuitkeringen
rendement van de benchmark (positief of negatief).
ontvangt.
Dit verschil geeft aan hoeveel waarde is toegevoegd door middel van actief beheer.
Pensioengrondslag Het deel van het (vaste) jaarsalaris dat resteert na
Overlevingstafels
aftrek van de franchise. Over de pensioengrondslag
Tabellen opgesteld door het Actuarieel Genootschap
worden de pensioenaanspraken verleend.
op basis van waarnemingen in een bepaalde periode, aangevend per leeftijd de kans om binnen het jaar
Pensioenverplichting
te overlijden. Het Pensioenfonds Corporate Express
De in de toekomst aan pensioengerechtigden uit te
gebruikt de zogenaamde Prognosetafels 2005 - 2050
keren bedragen.
met correcties voor ervaringssterfte waardoor al rekening wordt gehouden met een toekomstige
Pensioenwet
verbetering van de levensverwachting als het gaat om
De Pensioenwet heeft als doel het beschermen
het resterende langlevenrisico.
van de pensioenaanspraken van de werknemers. Verder regelt de Pensioenwet het toezicht op
Solvabiliteit
pensioenfondsen en verzekeraars door DNB.
De mate waarin een pensioenfonds op langere termijn aan haar totale verplichtingen kan voldoen.
Performance Het totale rendement over het jaar verkregen uit de beleggingen.
54
Jaarverslag 2007
Rekenrente
Vastrentende waarden
Het rentepercentage dat in aanmerking wordt
Verzamelnaam voor beleggingen waarvoor in
genomen bij de berekening van de contante waarde
beginsel een vaste rentevergoeding en een vaste
van de pensioenverplichtingen.
looptijd geldt. Voorbeelden van vastrentende waarden zijn obligaties, onderhandse leningen en
Rendement
hypotheken.
Het positieve of negatieve resultaat dat een pensioenfonds of vermogensbeheerder behaalt met
Verantwoordingsorgaan
de belegging van daartoe beschikbare middelen.
De nieuwe Pensioenwet verplicht pensioenfondsen tot het instellen van een verantwoordingsorgaan
Small- en Midcaps
waarin actieve deelnemers, pensioengerechtigden
Dit zijn ondernemingen waarvan de markt-
en de werkgever vertegenwoordigd zijn. Zij hebben
kapitalisatie (aantal uitstaande aandelen x huidige
als taak het controleren van het handelen van het
koers) niet boven een vooraf bepaald maximum komt.
bestuur met betrekking tot het beleid, de wijze
In Europa ligt dit maximum in het geval van smallcaps
waarop het beleid is uitgevoerd en de naleving van
veelal rond 1 1 miljard en bij midcap ondernemingen
de bij of krachtens de wet vastgestelde principes voor
meestal tussen de 1 1 en 1 2,5 miljard.
Goed Pensioenfondsbestuur.
Swap (valuta/rente)
Waarde-overdracht
Een valuta-/renteswap is een ruiltransactie die
Het overhevelen van de contante waarde van de bij de
geschiedt op de internationale financiële markt,
oude werkgever opgebouwde pensioenaanspraken
waarbij partijen de valuta-/rentebetalingen
naar de pensioenverzekeraar van de nieuwe
gedurende de looptijd of een deel van de looptijd,
werkgever, voor inkoop van (geïndexeerde)
tegen elkaar ruilen. Na het verstrijken van deze tijd
pensioenaanspraken om aldus pensioenverlies te
worden ze weer teruggenomen en hebben beide
voorkomen.
partijen hiervan kunnen profiteren. Technische voorziening (TV) Het bedrag dat naar verwachting nodig is om alle lopende pensioenverplichtingen te kunnen dekken. Toereikendheidstoets (Continuïteitsanalyse) Toets die door de actuaris in het kader van de actuariële verslaglegging ten behoeve van een pensioenfonds wordt opgesteld over de toereikendheid van de aangehouden activa (bezittingen) om de aangegane pensioenverplichtingen op de langere termijn, dus ook in tijden van tegenspoed, te kunnen nakomen. Valuta hedging Het afdekken van valutarisico door middel van valutatermijntransacties.
Stichting Pensioenfonds Corporate Express
55
Stichting Pensioenfonds Corporate Express Hoogoorddreef 62 1101 BE Amsterdam
