JAARVERSLAG BOEKENBANK

JAARVERSLAG BOEKENBANK

1

STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN

De missie van Boekenbank is gericht op één centrale pijler, namelijk de titeldatabase. Boekenbank wil zoveel mogelijk informatie over boeken verzamelen en ter beschikking stellen van zowel de professionelen uit het vak (boekhandels, bibliotheken, uitgevers…) als van het publiek. Hieruit volgt een tweede pijler, namelijk het bestelsysteem. Door titelinformatie te centraliseren, kan Boekenbank aan de gebruikers (boekhandels, bibliotheken, publiek) een gecentraliseerd bestelsysteem aanbieden. Particuliere bestellers bestellen een boek bij een boekhandel via de publieke website van Boekenbank, bibliotheken beschikken over een eigen bibliotheekbestelmodule, boekhandelaren verzamelen deze bestellingen en kunnen deze met één klik op de knop doorsturen naar de distributeurs & uitgevers. Deze laatsten ontvangen één verzamelbestand van alle verschillende bestellingen van boekhandels die voor hen bedoeld zijn. Op deze manier vormt het bestelsysteem van Boekenbank een aaneensluitende keten van bij de publieke gebruiker tot bij de leverancier van de boeken.

2

SAMENSTELLING EN WERKING BESTUUR

Het bestuur van Boekenbank is samengesteld uit vertegenwoordigers van zowel de boekverkopers- (VVB), de uitgevers- (VUV) als de importeursvereniging (VBI). Samenstelling van het bestuur (situatie december 2010):  Philippe Majersdorf, voorzitter (VUV)  Gunther Spriet (VUV)  Geert Schotte (VVB)  Karla De Ceulener (VVB)  Davy Hanegreefs (VVB)  Marc Grossen (VBI)  Bart Pinceel (VBI) Philippe Majersdorf nam in 2008 de voorzittersfakkel van Koen De Meester over. Roger Somers ging in 2010 op pensioen en nam om die reden afscheid als bestuurslid van Boekenbank. Dit mandaat werd overgenomen door Geert Schotte. Frank de Wulf en Isabelle Bouckaert namen ontslag als bestuurder van Boekenbank. De VUV droeg Gunther Spriet als opvolger voor, de VVB Davy Hanegreefs. De dagelijkse leiding was in 2010 in handen van Annika Buysse. Eind 2010 werd deze functie tijdelijk overgenomen door Tine Philips die ad interim de honneurs waarnam. Beiden werden hierin bijgestaan door Jef Maes die sinds 2008 afgevaardigd bestuurder van Boekenbank is. Ben Verschooris verzorgde in 2010 de helpdesk voor ISBN-aanvragen en de B2C-omgeving voor Boekenbank.

3

BOEKENBANK IN CIJFERS (REFERTE DATUM 31/12/2010)

In navolging van 2009 was ook 2010 voor Boekenbank een rustig jaar. Er werd sterk ingezet op de correctheid en volledigheid van de titel- en contentgegevens in Boekenbank. We geven hieronder een overzicht in cijfers.  Aantal titels in het actuele bestand: 278.916. Aangezien Boekenbank nu 10 jaar constant zijn database uitbreidt en uitzuivert, bouwen we een waardevol historisch bestand op met 326.097 titels.  In 2008 werd de Open Markt Module, samen met de herbouw van Boekenbank uitgewerkt. Deze module bevat een zeer uitgebreid aanbod van anderstalige titels. In totaal bevonden zich eind 2010 5.481.243 titels in deze Open Markt Module, wat een groei van het bestand met bijna 2 miljoen titels ten opzichte van 2009 betekent (toen 3.695.633 titels).  Er zijn 327 boekhandels (verkooppunten) aangesloten.

1







De stijging in het aantal aangesloten bibliotheken en instellingen die in 2008 was ingezet, heeft zich ook in 2010 gestaag verder gezet. Van 180 aangesloten bibliotheken en instellingen zijn we in 2010 gestegen naar 195 aansluitingen. Het gemiddeld aantal orderlijnen per maand daalde in 2010 lichtjes ten opzichte van 2009, van 88.268 naar 87.138 orderlijnen per maand. In totaal konden we nog steeds meer dan 1 miljoen orderlijnen op jaarbasis noteren. De grootste stijging in de cijfers laat zich opmerken op het vlak van het extra materiaal: Boekenbank beschikte eind 2010 over 709.216 covers, 115.543 flapteksten en 103.707 achterflappen, (ter vergelijking in 2009 117.273 covers, 47.169 flapteksten, 35.472 achterflappen).

4

DE BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN VOOR DE LEDEN – B2B

a.

Boekhandelsbezoeken

Om meer de vinger aan de pols te hebben enerzijds, anderzijds om een blijk van appreciatie te tonen voor het lidmaatschap werd, in samenwerking met de VVB, in 2008 gestart met het bezoeken van boekhandels. Deze boekhandels bezoeken werden gecontinueerd in 2010. De bezoeken leren dat correcte data in Boekenbank als een ‘conditio sine qua non’ worden beschouwd. Foute leverbaarheidsinformatie zorgt immers voor ergernis bij boekhandelaar en klant. Daarnaast zijn deze bezoeken uitgelezen momenten om boekhandelaars verder wegwijs te maken in de uitgebreide mogelijkheden van Boekenbank.

b.

Verbeterde titelgegevens in Boekenbank

Net zoals in 2009 heeft Boekenbank in 2010 verder ingezet op de kwaliteit van de gegevens. Steeds meer boekhandels gebruiken immers de gegevens van Boekenbank voor de opbouw van de eigen website of webshop. Hierdoor is de verspreidingsgraad van de Boekenbankgegevens steeds groter en winnen de gegevens aan belang voor de hele sector! Correcte gegevens zijn om die reden dus uiterst belangrijk: - Via de nieuwsbrief werd maandelijks een aantal vuistregels meegegeven die de verbetering van het titelbestand van de uitgevers konden bevorderen. - De 14-daagse foutenlijst, een controlelijst in Boekenbank waar leveranciers elke veertien dagen kunnen nagaan welke titels uit hun aanbod met foute informatie op Boekenbank staan, werd maandelijks grondig gecontroleerd. Uitgevers met een grote foutenlast werden hierop gewezen. Indien na twee herinneringen nog geen actie ondernomen werd, kregen deze ‘slechte leerlingen’ een administratieve kost van 80 EUR aangerekend worden. - In de loop van 2010 werkten we ook aan de uitwisseling van titelinformatie met de bibliotheeksector, waarbij de ‘verrijkte’ titelinformatie uit de Open Vlacc, de centrale bibliotheekcatalogus, in Boekenbank wordt toegevoegd. In 2010 werd de volledige uitwisseling in onze testomgeving geïntegreerd. De testen waren positief waardoor de integratie naar onze live-databank begin 2011 een feit werd. - Ook zorgden we er in 2010 voor dat we op een betere manier covers, flapteksten en achterflappen konden inlezen in onze databank. Dit was mogelijk door een aanpassing door te voeren bij het inlezen van de Onix-bestanden van CB. Ons contentbestand werd hierdoor opvallend uitgebreid (zie hiervoor Boekenbank in cijfers)

c.

Wettelijk depotnummer– gebruik titelbestand door Librius (RUIT)

Bij de herbouw van Boekenbank in 2008 werd speciaal voor Ruit, ondertussen gewijzigd in ‘Librius’, de beheersvennootschap van de Vlaamse Uitgevers, een extra functionaliteit toegevoegd. De database van Boekenbank fungeert als basis voor het opmaken van de lijsten van boeken die in een bepaald jaar in aanmerking komen voor reprovergoeding. De basis hiervoor vormt het Wettelijke Depotnummer. Sinds 2009

2

heeft Ruit deze module in gebruik genomen. Op basis van de foutenlijst in Boekenbank (zie boven) kunnen uitgevers nagaan of er nog depotnummers voor de titels ontbreken.

d.

GPRC: Guarenteed Peer Reviewed Content

GPRC staat voor ‘Guaranteed Peer Reviewed Content’. Het is een kwaliteitslabel waarmee de Vlaamse Uitgevers Vereniging (VUV) aangeeft dat de publicatie die dit label draagt, een peer-reviewprocedure heeft doorlopen die beantwoordt aan de internationale wetenschappelijke standaarden. De Werkgroep Wetenschappelijke Publicaties van de Vlaamse Uitgevers Vereniging (VUV) wil met dit kwaliteitslabel bijdragen tot het tot stand komen van een hoogstaand Vlaams Academisch Bibliografisch Bestand (VABB). Ze doen dit met een logo, dat kan worden opgenomen in de colofon, en een extra laag metadatering in Boekenbank. Hiervoor bouwden we een module uit in Boekenbank waarmee de uitgevers een titel als ‘GPRC’ kunnen aanduiden, zodat het logo bij deze titel zichtbaar wordt. Ook is een speciale koppeling voorzien naar de Boek.be-website waar de lijst van alle GPRC-titels kan worden opgevraagd op basis van de informatie uit Boekenbank (http://www.boek.be/gprc).

e.

Onix-standaard in Boekenbank en de Onix-Werkgroep Nederland-Vlaanderen

2009 was het jaar waarin EDItEUR, de internationale instantie die de standaarden voor Onix vastlegt, een nieuwe versie van het Onix-formaat introduceerde. Eind 2009 werd versie Onix 3.0 officieel bekrachtigd door EDItEUR met het oog op overname door de lokale Onix-werkgroepen. Vanuit haar rol als medevoorzitter van de Onix-Werkgroep Nederland-Vlaanderen legde Boekenbank deze nieuwe Onix-versie ter discussie voor op de werkgroep. Deze nieuwe versie werd in een kleinere werkgroep toegepast op de situatie in Nederland en Vlaanderen, waaruit een nieuwe handleiding voor alle geïnteresseerde Onix-gebruikers werd opgesteld. Boekenbank plant een ingebruikname van de nieuwe Onixversie in de loop van 2011. Daarnaast werden in 2010 in Boekenbank een aantal aanpassingen uitgevoerd zodat bepaalde gegevens ook via Onix ingelezen zouden kunnen worden. Zo zorgden we er bijvoorbeeld voor dat covers en achterflappen via Onix konden worden opgenomen in onze databank, waardoor onze ‘content’-database een grote uitbreiding onderging.

f.

Titelbank

Het samenstellen en beheren van een Nederlandstalig Titelbestand is enkele jaren geleden voor het eerst voorgesteld vanuit de Nederlandse Beroepsverenigingen van het Boekenvak. Het Nederlandse Titelbestand zou de Database van alle titels van het Nederlandse taalgebied worden, die vrij raadpleegbaar is voor verschillende partijen, maar waarbij andere services betalend kunnen zijn. Op vraag van de Nederlandse Uitgeversvereniging is Centraal Boekhuis in 2009 gestart met de ontwikkeling van een database die alle informatie over Nederlandstalige Titels bevat. CB staat in voor het databaseonderhoud en de redactie. De database is eind 2009 tot Titelbank gedoopt en ging begin 2010 live. Boekenbank heeft in 2009 verschillende gesprekken met CB gevoerd over Titelbank, maar door het gebruik van Onix 3.0 in titelbank als enige uitwisselingsformaat was een uitwisseling tussen Titelbank en Boekenbank nog onmogelijk in 2010. Door onze plannen om versie Onix 3.0 in gebruik te nemen in 2011 zou ook de link naar Titelbank gelegd kunnen worden.

g.

Uitwisseling titelbestand met Bibnet

In 2009 intensiveerde Boekenbank de samenwerking met Bibnet, een projectorganisatie van de Vlaamse Overheid ter bevordering van de digitalisering in de bibliotheeksector. Het samenwerkingsverband tussen Bibnet, het vroegere VCOB en Boekenbank kwam in 2007 tot stand met de instelling van een webservice

3

waarmee bezoekers op de website van zoeken.bibliotheek.be konden zien of een boek bij Boekenbank beschikbaar was, en waarmee bezoekers op de website van Boekenbank konden zien of een boek beschikbaar was in de bibliotheek. In 2009 werd overeengekomen om ook effectieve titelbestanden te gaan uitwisselen. Zo zou Bibnet van Boekenbank dagelijks titelinformatie van te verschijnen boeken toegestuurd krijgen, terwijl Boekenbank verrijkte/gecorrigeerde titelinformatie toegestuurd krijgt. Beide partijen zorgen hierdoor voor een verbetering van de eigen service. Bibnet kan de bibliotheken veel sneller op de hoogte brengen van aangekondigde publicaties, terwijl Boekenbank, door het inlezen van de titelbestanden van Bibnet, waar de informatie tot stand komt door controle met het boek in de hand, een correcter titelbestand aan de leden zal kunnen aanbieden. Hiervoor werd een conversie tussen MARC21, de bibliotheekstandaard voor gegevensuitwisseling, en Onix 2.1 uitgewerkt. In 2009 werd de overdracht naar Bibnet uitgewerkt. Zoals hierboven reeds beschreven hebben we de uitwisseling in 2010 in onze testomgeving opgezet en zal dit in 2011 in de live-omgeving geïnitialiseerd worden.

h.

Boekenbank als ISBN-kantoor voor Vlaanderen

In 2010 merkten we in Boekenbank dat er bij de Vlaamse uitgevers nogal wat verwarring bestaat over onze werking. Iedereen kent Boekenbank als besteldatabank voor de boekhandel. Daarnaast weet blijkbaar niet iedereen dat Boekenbank ook optreedt als ISBN-kantoor in Vlaanderen, een rol die we in 2011 alleen nog verder willen uitbouwen door de koppeling met ISTC. Aan onze rol als ISBN-kantoor zijn evenwel enkele verplichtingen verbonden, die door de uitgevers in acht moeten worden genomen, zoals het aanleveren van alle titels, ongeacht of die titels al dan niet bestelbaar zijn. Hiervoor stuurden we in 2010 een brief uit samen met de Vlaamse Uitgeversvereniging. Bovendien zijn onze controles voor het uitleveren van ISBN-lijsten sindsdien veel strikter geworden. Zo krijgt een uitgever pas een nieuwe ISBN-lijst als we merken dat alle vorige ISBN-nummers terug in Boekenbank ingevoerd zijn. Ook bij de herbouw van ons nieuwe ISBN- en ISTC-platform zullen om die reden extra controles ingebouwd worden.

i.

Boekenbank als ISTC-kantoor voor Vlaanderen en Nederland

In september 2010 diende Boekenbank bij IFFRO (International Federation of Reproduction Rights Organisation) een aanvraag in om in Vlaanderen en Nederland te kunnen optreden als ISTC-kantoor. Een ISTC-nummer is een uniek nummer voor tekstueel werk, en wil dus een koppeling maken tussen verschillende manifestaties (e-boek, paperback, hardback, luisterboek, enz.) van één werk. We zien in de toekenning van ISTC-nummers bij Boekenbank dan ook een groot voordeel in voor het Vlaamse en Nederlandse boekenvak. Eind 2010 kregen we van IFFRO het bericht dat onze aanvraag werd aanvaard. In 2011 zullen we de nodige stappen ondernemen om de Boekenbank-applicatie uit te bouwen zodat naast ISBN-aanvragen, ook ISTCaanvragen kunnen worden behandeld.

4

5

DE BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN VOOR DE PARTICULIERE GEBRUIKERS – B2C

Boek.be heeft een aantal IT-platformen gecreëerd die ten dienste staan van de vakverenigingen en het boekenvak in het algemeen. Deze platformen zijn bedoeld om de verkoop van boeken te faciliteren door middel van de nodige IT-infrastructuur en dienen als referentiepunt voor de markt op het gebied van informatie en prijzen. Op deze manier kunnen ze een grotere professionalisering van de sector bewerkstelligen. Deze platformen hebben tot doel om zoveel mogelijk informatie over boeken te verzamelen en ter beschikking te stellen van een groot publiek. De uiteindelijke finaliteit is om aan het publiek de mogelijkheid te bieden om deze boeken ofwel te bestellen bij de boekhandel dan wel te reserveren in de bibliotheek. Hiermee willen we het koop-, leen- en leesgedrag van het publiek stimuleren.

a.

Website Boek.be: Nieuw publiekswebsite gevoed door Boekenbank

In 2009 besliste Boek.be dat de merknaam Boek.be een grotere draagkracht bij het grote publiek zou moeten bereiken. Daarom werd besloten om een innovatieve, interactieve publiekswebsite onder het webadres www.boek.be te ontwikkelen. De site heeft als doel om iedereen die boeken leest of erin geïnteresseerd is van heel nabij met de boeken en hun auteurs te laten kennismaken en om een levendig platform te bieden voor meningen over boeken. De Boek.be-website biedt toegang tot alle boeken die beschikbaar zijn op de Vlaamse markt. Op langere termijn zal de nieuwe Boek.be-site de publieke website van Boekenbank vervangen. Boekenbank zal zich in de toekomst immers verder richten op het B2B-luik, waar het B2C-luik wordt losgelaten en overgenomen door Boek.be met een heuse community website. De nieuwe Boek.be-website staat grafisch los van Boekenbank, maar wordt inhoudelijk gevoed door de gegevens uit Boekenbank. Zo wordt dagelijks de titelinformatie, prijsinformatie en content uit de database van Boekenbank verwerkt op de publieke website van Boek.be. Het interactieve luik is sterk uitgebreid:  Creëer je eigen virtuele boekenplank met “nog te lezen” boeken of boeken voor je “verlanglijstje” en hou je eigen leesgeschiedenis zo perfect bij.  Ken een waardering van 1 tot 5 aan een boek toe.  Geef reacties op een boek of schrijf een recensie.  Duid bij een boek aan in welk fase van (willen) lezen je bent beland.  Deel je favoriete boeken met je vrienden op Facebook of Twitter. In de toekomst wordt de site nog verder uitgewerkt met o.a. tips van boekhandelaars, de mogelijkheid om elkaars boekenprofiel te bekijken, …. Aangezien de nieuwe website hét publieksluik van Boek.be moet worden, werd er op de Boekenbeurs voor gekozen de Boek.be-website als zoekmodule te gebruiken.

b.

Website Boekenbank

Omdat de nieuwe Boek.be-site de publieke functie van Boekenbank vervangt, nam de Raad van Bestuur van Boekenbank het besluit om de publieke website van Boekenbank verspreid over de komende jaren af te bouwen en de site volledig te richten op het B2B-luik. De website was immers toch aan vernieuwing toe en kan op deze manier volledig overgaan in de nieuwe interactieve community-Boek.be-website, die beantwoordt aan de veranderende ‘internetvereisten’ van een B2C-website. De afbouw van de publieke website van Boekenbank wordt voorlopig nog uitgesteld tot 2012 omdat het ‘bestelluik’ in 2011 nog niet in de Boek.be-website geïntegreerd zal worden.

5

Themapagina’s Sinds 2010 staat er een nieuwe themapagina in de kijker op de Boek.be-website, De Keuze van 11.11.11. Ruit, ondertussen gewijzigd in ‘Librius’, de beheersvennootschap van de Vlaamse boekuitgevers en 11.11.11, de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging, hebben de handen in elkaar geslagen om boeken over ‘de andere wereld’ permanent in de kijker te plaatsen. De samenwerking verloopt als volgt: 11.11.11 selecteert maandelijks een twintigtal titels die binnen het thema ‘de andere wereld’ passen en bezorgt die aan de medewerkers van Boekenbank. De titels worden nagekeken op volledigheid en worden aangevuld met cover en flaptekst waar nodig. Zodra alles in orde is, worden de titels toegevoegd aan de themapagina op Boek.be en op Boekenbank. Ook uitgevers en distributeurs die lid zijn van Boekenbank of de VUV kunnen titels voorstellen voor opname op de pagina. Boekenbeesten opladen in Boekenbank Sinds enkele jaren brengt Boek.be in maart via de Boekenbeesten de nieuwe kinder- en jeugdboeken onder de aandacht. De 9 Boekenbeesten helpen kinderen (en hun ouders) om boekengenres te leren kennen en zijn intussen erg populair geworden. Zowel uitgevers als boekhandels vragen al enige tijd om de Boekenbeesten het hele jaar door levend te houden. Sinds 2009 kan dat ook via Boekenbank! Het publiek kan op Boekenbank meteen zien welk Boekenbeest hoort bij het kinderboek dat ze kiezen. Om dit mogelijk te maken werd in Boekenbank voor de leveranciers een module ontworpen waarmee Boekenbeesten aan een titel gekoppeld kon worden. Uitgevers en leveranciers zijn immers het best geplaatst om te bepalen welk Boekenbeest bij een boek past. De opgeladen Boekenbeesten komen tevoorschijn op de detailpagina van het boek op de publieke website van Boekenbank. Telkens rond de maand februari roept Boekenbank via de nieuwsbrief de uitgevers op om het nodige te doen en hun titels aan te vullen met deze boekenbeesten.

c.

Boekenbrief

Elke maand stuurt Boekenbank een nieuwsbrief naar alle geregistreerde bezoekers van Boekenbank. In deze maandelijkse nieuwsbrief wordt de lezer geïnformeerd over de recent verschenen boeken die in zijn interessegebieden verschenen zijn. Naast de specifieke boekeninformatie bevat de Boekenbrief ook de laatste nieuwtjes uit het boekenvak, voornamelijk dan over de lopende acties van Boek.be. Op 31 december 2010 waren er meer dan 70.000 lezers ingeschreven op deze service.

6

FINANCIËN

Boekenbank sluit 2010 af met een positief resultaat van 26.850 EUR. Dit is in groot contrast met de voorgaande jaren. Dankzij het verhogen van de lidgelden en het aanhouden van een erg strikt beleid kon dit resultaat neergezet worden. Als we naar de begroting van 2011 kijken, beogen we een positief resultaat van ca. 3.000 EUR. 2011 biedt immers grote uitdagingen met de uitbouw van Boekenbank tot een volledig metadatacentrum, waaronder nieuwe projecten als Arrow+, ISTC en Bibbank uitgewerkt zullen worden in samenspraak met een aantal grote partners (SACD/SCAM, Adeb, KB, Bibnet, enz.).

6

7

TOEKOMSTPLANNEN

In 2011 staan een aantal belangrijke projecten op de planning van Boekenbank. We beogen een uitbouw van de vzw Boekenbank tot een volwaardige metadatacentrum waarbinnen ook Europese projecten aansluiting kunnen vinden. Professioneel luik Op het vlak van B2B zijn de belangrijkste aandachtspunten:  Opzetten van een module van communicerende databanken in het teken van Arrow+ (in samenwerking met SACD/SCAM, Adeb, KB, enz)  Uitbouw van ISTC-kantoor voor Vlaanderen en Nederland  Verbetering van de titeldatabase, o.a. door de samenwerking met Bibnet en Titelbank voor een maximale integratie van de titelbestanden.  Uitbouw van Bibbank, een interprofessioneel bestel- en informatieplatform voor boekhandels en openbare bibliotheken.  Uitwerken van een voorraadmodule in samenwerking met verschillende leveranciers

Publiek luik Het publieksluik blijft in 2011 nog verder behouden binnen Boekenbank. Er zal evenwel niet meer geïnvesteerd worden in de B2C-werking door Boekenbank. Ondertussen zal een plan worden opgesteld waarmee kan worden overgegaan tot de afbouw van de publieke website en het aanbieden van een professioneel luik voor bv. ISBN- en ISTC-aanvragen.

7